hockinhthanh.weebly.comhockinhthanh.weebly.com/.../cac_sach_tieu_tien_tri.docx · web viewgạch...
TRANSCRIPT
CC SCH TIU TIN TRI
Tc gi: Thomas F.Harrison
Gii Thiu Gio Trnh
* PHN MT: Quc A-si-ri Ban u - Cc Sch Tin Tri Khng R Nin i Chng 1: "Gii Thiu Cc Sch Tiu Tin Tri"Chng 2: "p-ia - Ti t ca c Cha Tri "Chng 3: "Gi-n - Tin Tri ca L Ng Tun" Chng 4: "Gi-na - Nh Truyn Gio Khng Sn Lng "
* PHN HAI: Quc A-si-ri - Nhng Tin Tri ng Thi Vi -sai Chng 5: "A-mt - Ngi Rao Ging v s Thnh Khit "Chng 6: "-s - Sch tin tri ca tnh yu "Chng 7: "Mi-ch - Sch tin tri v ng M-si-a "
* PHN BA: Quc Ba-by-ln Mi - Nhng Tin Tri ng Thi Vi Gi-r-mi Chng 8: "S-ph-ni- Tin Tri ca S Phn Xt Chung "Chng 9: " Na-hum - Tin Tri v S Sp Thnh Ni-ni-ve "Chng 10: "Ha-ba-cc - Tin tri Hay Cht Vn "
* PHN BN: Thi K Hu Lu y - Nhng Tin Tri ng Thi Vi -x-ra v N-h-mi Chng 11: "A-gh - Ngi Thc Gic Xy Dng Nh c Cha Tri "Chng 12: " Xa-cha-ri - Tin Tri Ca Nhng Khi Tng V ng M-si-a "Chng 13: "Ma-la-chi - Tin Tri ca S Phc Hng"
* T VNG
Gii Thiu Gio Trnh
Cc Sch Tin Tri: Mt Ting Ni Cho Ngy Nay
Xin hoan nghnh bn n vi mn nghin cu th v v thc tin nht v cc sch Tiu Tin Tri! Phn nghin cu ny cp n giai on tr v t i Gi-ram, vua nc Giu-a, vo nm 853 TC cho n lc N-h-mi lm tng trn vo thi k hu lu y, c kt thc vo khong nm 425 TC. Ting ni ca cc tiu tin tri c th c nghe xuyn sut thi k hon nn hn ht ny i vi tuyn dn ca c Cha Tri. Mi ngi u c mt kiu hu vic Cha ring bit trong vic ban pht s ip ca c Cha Tri. C s ip ln chc v u nhm thng n cc iu kin sng vo thi . Tuy nhin, bn s ngc nhin trc nhng im tng ng c bn gia nhng iu kin sng vo thi vi hin nay. Mi hai sch ny dng nh l mt trong nhng phn Kinh Thnh thng b xao lng nht trong s ging dy v hc tp. Thm ch bn cho rng chng l nhng sch kh khan v khng th v, ch l phn k thut nhng s ip c ban cho vo cc thi k xa xa. Nhng khi bn nghin cu nhng con ngi cng nhng s ip ca h trong nh sng ca cc iu kin sng vo thi k ca h, bn s hi lng v ngc nhin v thy mn hc ny th v nh th no.Khi nghin cu cc sch tiu tin tri, bn s tm thy nhiu s tr gip thit thc cho chc v hin nay ca bn bn s khm phc lng can m ca cc nh tin tri v c l bn cm nhn mt cm thng vi h khi bn nhn thy h chin u chng li nhng tr lc dng nh khng th vt qua c. Bn s chia s mi tht vng ca h khi h tm cch xy lng dn s khi con ng hy dit song ch nho bng v bt b v nhng n lc ca h song bn cng s vui mng vi h khi h bt ln li ngi khen c Cha Tri v tnh yu v s thnh tn ca Ngi.Cng tht th v khi nhn ra rng cc li tin tri trong mi hai sch ny rt thng c mt s ng nghim hai ln. Nhiu li tin tri trong s c ng nghim ri nhng nhng ngy cui cng ny chng ta ang ng ngng ca ca s ng nghim hon ton. V vy cc s ip ca cc tin tri hin nay l iu ht sc h trng v phong ph vi nhng ngha dnh cho thi i chng ta.Bn s khm ph nhiu s ng dng cho i sng v chc v ca chnh mnh khi c nhng li bnh lun v lm cc bi tp trong sch hng dn nghin cu ny hy sn sng! n vi mi bi hc hy xin Cha phn vi bn qua chnh Li Ngi s ip ca Ngi s tr nn sng ng cho bn - mt ting phn cho thi i ngy nay t cc li tin tri trc kia!
(Xin lu : Xuyn sut sch hng dn hc tp ny chng ti vit hoa t Cc Tiu Tin Tri khi cp n cc sch nhng khng vit hoa khi ni n nhng con ngi vit sch).
M T Mn Hc
Cc sch Tiu Tin Tri (CA 1162- Tn ch: 2 gi)
Vic nghin cu 12 sch Tiu Tin Tri ny cp n nhng ng gp ca cc tc gi khi c nhn xem trong nh sng ca thi i h v thi i ca chng ta, bao gm mt ci nhn s qua v bi cnh lch s ca mi sch cng nh nhng c im c o ca mi sch. N lun n nhng gio l m cc tin tri truyn ging cng vi ngha v s ng nghim cc li d bo quan trng ca h. Nhng nguyn tc khng b mai mt bi thi gian rt ra c t nhng s dy d ca cc nh tin tri ang c ng dng vo i sng ca cc C c Nhn ngy nay.
Cc Mc Tiu Ca Mn Hc
Khi hc xong mn hc ny bn c th:1. Ni c thi gian vit sch, s ip y c gi n cho ai, bi cnh lch s v nhng c im c o ca cc sch Tiu Tin Tri.2. Nhn bit chc v v s ng gp ca mi v Tin Tri nh cho thi i ca chnh h v cho thi i Hi Thnh.3. Dng nhng li tin tri v ng M-si-a cng s ng nghim ca nhng li y trong cc sch Tin lnh chng t rng Cha Jsus chnh l ng M-si-a v cc tin tri vit v Ngi.4. Tho lun s ng nghim nhiu ln ca cc li tin tri lin quan n Ngy Ca Cha, s tun c Thnh Linh v cc bin c khc, k c nhng vic s c ng nghim hon ton trong nc mt ngn nm ca ng Christ.5. Hiu v ging hoc dy v lut ma gt, tnh cht c iu kin ca nhng li ha c Cha Tri, tnh chc chn ca s on pht dnh cho nhng ai chi b li Ngi, v s chc chn ca n Cu Chuc, s c thng v s ban phc dnh cho nhng ngi n cng Ni Si-n.6. S dng cc sch Tiu Tin Tri chng t nn tng Cu c ca cc gio l Tn c v by t s ip ca cc sch y dnh cho chng ta ngy nay.7. nh gi cao cc Tiu Tin Tri nh l cc anh hng c tin v cm nhn c gnh nng ca h i vi s h mt ca nhng ngi xy b c Cha Tri v hng v s gian c.
Cc sch gio khoa v sch hng dn hc tp
Bn s dng cun cc sch Tiu Tin Tri: Sch hng dn hc tp ca Thomas F.Harrison cng vi cc sch gio khoa sau y:
- Ch gii cc sch Tiu Tin Tri ca Homer Hailey. NXB Grand Rapids, michigan: Baker Book House, 1972
- Kinh Thnh: Hu ht cc phn trch dn Kinh Thnh trong sch ny u c ly t bn Kinh Thnh NIV n bn nm 1978. Nhng phn trch khc, c ghi ch, c ly t bn Kinh Thnh King Jame (KJV).
Hailey a ra mt li ch gii tt nht, cp nht nht t quan im Tin lnh. Tuy nhin, s gii thch ca ng v mt s li tin tri khc hn so vi li gii thch c cho trong sch ny, v nhng khc bit v quan im y u c cho thy trong sch ny. Hailey cng thng trnh by nhng li gii thch khc nhau v mt s khc Kinh Thnh do mt s cc hc gi Thnh Kinh c uy tn khc nhau a ra. L mt ngi nghin cu Kinh Thnh, bn cn phi nhn bit cc quan im khc nhau ca cc hc gi Tin lnh. Nh vy, bn mi c th thy iu no dng nh ph hp nht vi mi khc Kinh Thnh khc nhau ni v ch . Rt li, cch dng cc thut ng ca Hailey dnh cho nhng thi k lch s v cc quc khc nhau cho thy s u tin ca ring ng. Trong mt s trng hp, iu ny khc vi u tin ca cc tc gi khc.
Thi gian hc
Chng ti ngh bn nn c mt th gi u n hc. Tt nhin l bn c th tn dng nhng gi rnh hc, nhng khng g c th thay th c mt th gi hc thng xuyn. Hy c gng mi tun hc xong mt bi. Trong lp hc thng phi ra hai hoc ba bui hon tt mt bi. Nu t hc, c l bn s cn t 3 n 6 ting cho mt bi.
Thi gian thc s bn cn cho mi bi hc ty thuc mt phn vo kin thc ca bn v ch v ty thuc vo hc lc ca bn trc khi bt u mn hc. Thi gian hc cn ty thuc vo tm rng ca bi hc m bn mun nhm n v mun pht huy nhng k nng cn thit cho vic t hc. Hy hoch nh thi biu ca bn bn c thi gian thu t c cc mc tiu ring ca bn.
Cc phng php hc tp
c k nhng li khuyn v phng php hc tp c ghi trong tp hc vin ca bn nh th bn s hiu r chng trnh ICI mun bn hc nh th no. n tp nh gi tin b tng phn theo cc nhm bi hc v chun b cho k thi cui kha bao gm ton b cc bi hc. Nu bn khng thng xuyn hc theo gi ca ICI th bn cn chuyn i phng php hc ca bn sao cho t c thnh qu cao nht trong mn hc ny.
Nu bn t hc mn hc ny th tt c cc bi tp ca bn tr bi thi u c th c hon thnh qua th t. Mc du ICI son mn hc ny bn c th t hc mt mnh bn vn c th cng cc bi ny trong lp hoc trong mt nhm nh. Trong trng hp ging vin s gip thm cho bn nhng li ch dn. Hy theo st nhng ch dn ca ging vin.
C cu bi hc v khun mu hc tp
Mi bi hc gm c: 1) Ta bi hc 2) Li m u 3) Dn bi 4) Nhng mc tiu ca bi hc 5) Sinh hot hc tp 6) T then cht 7) Khai trin bi hc, bao gm cc cu hi ca bi hc 8) Bi tp t trc nghim 9) Gii p cc cu hi ca bi hc.
Dn bi v cc mc tiu ca bi hc s cho bn mt ci nhn tng qut v ti, gip bn tp trung ch vo nhng iu quan trng nht trong khi nghin cu bi, v cho bn bit bn nn hc nhng g.
Phn khai trin bi hc trong mn hc ny gip bn nghin cu k lng cc ti liu d dng. Bng cch nghin cu mi lc mt phn, bn c th s dng nhng khong thi gian ngn hc mi khi c th gi thay v phi ch cho n khi bn c thi gi hc trn c bi mt lc. Cc li gii thch, cc bi tp v phn gii p u c son nhm gip bn hon thnh cc mc tiu ca bi hc.Hu ht cc cu hi ca bi hc u c th c tr li trong ch trng c sn trong sch, mt s khc i hi bn phi c v ghi chp vit cc cu tr li. Khi vit cc cu tr li vo s, hy nh ghi s th t ca ta bi hc v vit cc cu tr li theo ng s th t. iu s gip bn khi n tp lm cc bi nh gi tin b tng phn.
ng xem phn gii p trc nhng hy i n khi bn vit xong cc cu tr li ca mnh. Nu bn ghi cu tr li ca mnh trc bn s nh c nhng g mnh hc k hn. Sau khi hon tt mi cu hi ca bi hc, hy kim tra cu tr li ca bn vi phn gii p c cho cui bi hc. K , hy sa nhng li no mnh lm cha ng.
Nhng cu hi ny rt quan trng, chng gip bn pht huy v ci thin s hiu bit v s hu vic Cha ca bn. Cc sinh hot hc tp cng s gip bn s dng kin thc ca mnh cch thc tin.
Tp Hc Vin
Tp hc vin m bn nhn cng vi mn hc ny c cc ch dn lm bi nh gi tin b tng phn v bi thi cui kha. Trong cng c phn gii p ca cc bi tp t trc nghim, cc bi nh gi tin b tng phn v cc t tr li cng cc biu mu quan trng khc. Hy dng danh sch kim ngoi ba hc tp vin bit phi np cc ti liu no cho ging vin ca bn v khi no th phi np.
Cc Bi nh Gi Tin B Tng Phn V Bi Thi Cui Kha
Du s im v cc cu hi ca bi hc, bi t trc nghim v bi nh gi tin b tng phn ca bn khng c tnh vo im xp hng, nhng bn cn phi gi cc t nh gi tin b tng phn cho ging vin ca bn sa cha v c li ngh v bi lm ca bn. Sau bn c th xem li ti liu trong sch gio khoa v Kinh Thnh lin quan n nhng im bn thy cn kh. Vic xem li cc mc tiu bi hc, cc bi t trc nghim v cc bi nh gi tng phn s gip bn cho k thi cui kha.
Chng Ch Dnh Cho Mn Hc Ny
c c chng ch ca ICI cho mn hc ny, bn phi thi u k cui kha. Bi thi c vit trc s hin din ca v gim th k thi c ICI chp thun. V chng ti c cc v gim th k thi nhiu quc gia nn c l khng kh bn gp c mt v trong khu vc ca bn. Ging vin s gip bn bit thm chi tit.Mn hc ny cng c th c hc ch v cc gi tr thc tin ca n ch khng phi ly chng ch. Trong trng hp , bn khng phi gi bt c bi v no v v cng khng phi tham d thi cui kha. Vic nghin cu mn hc ny s lm phong ph cho i sng bn d bn c theo hc ly chng ch hay khng.
Cp Ch Cp Qua K Thi
Bn c th nhn c chng ch qua mn hc ny m khng phi hc cc ti liu ca mn hc, bn ch cn trong k thi cui kha. Tuy nhin v cc bi tp trong sch c son nhm gip bn chun b cho k thi cui kha, nn c l bn cn nghin cu cc ti liu ny, hy hi kin gim c ICI quc gia bit cc chi tit.
Xp Hng Mn Hc
Vic xp hng da trn k thi cui kha c gim st, vic xp hng mn hc c lit k nh sau: 90 n 100% - u hng; 80-89% trn trung bnh 70-79% trung bnh; 60-69% di trung bnh; U: Khng c cp chng ch; NC: Cha hon tt trong thi gian quy nh; v W: Hy b.
Chuyn Gia Son Ni Dung Cho Sch Hng Dn Hc Tp
Tin s Thomas F. Harrison, tc gi sch hng dn hc tp ny, tt nghip trng Southwestern Assemblies of God College vi bng c nhn khoa hc v tn gio, trng Sem Houston State College vi bng c nhn khoa hc v thc s vn chng v lch s, v Texas Christian University's Brite Divinity School vi ba vn bng thc s thn hc, thc s Divinity v tin s chc v hu vic.Tin s Harrison bt u chc v ca ng ti Hi Thnh Gim l nm 1939, v c phong chc mc s ca Hi Assemblies of God vo nm 1945. Trong sut 18 nm c tin s Harrison ln v ng, b Louise u dy ti trng Southweslern Assembiles of God College ti Waxahachi, Texas. Sau , h dy ti Central Bible College ti Springfield, Missouri, ni tin s Harrison l ch tch hi Biblieal Education Division cho n khi ng qua i vo nm 1988.
Ging vin ICI ca bn
Ging vin ICI ca bn rt vui c gip bn bng bt c cch no c th c. Hy trao i vi ging vin bt k thc mc no bn c v vic sp xp cho k thi cui kha c ri rng thi gian, hu c th thc hin theo cc k hoch. Nu c nhng ngi mun cng hc mn hc ny, hy trao i vi ging vin c s sp xp cho vic hc theo nhm. Cu xin c Cha Tri ban phc cho bn khi bn bt u hc cc Sch Tiu Tin Tri. Chng ti mong rng vic nghin cu ca bn s lm phong ph i sng nh chc v hu vic Cha ca bn v gip bn lm trn cch hu hiu hn phn ca bn trong thn th ng Christ.
PHN MT: Quc A-si-ri Ban u - Cc Sch Tin Tri Khng R Nin i
Chng 1: "Gii Thiu Cc Sch Tiu Tin Tri"
Bn c cm nhn g khi nhn xem nhng iu kin sng ca th gii chung quanh mnh? Bn c lo s rng dn tc mnh s b tiu dit bi nn i, cc i qun xm lc, hoc s tn st hng lot v kh ht nhn khng? Bn c bng hong trc s suy sp v bi hoi o c hin nay chng? Hay bn c cm thy v mng bi nhng hnh vi o c gi, ti li, v s v tn trong hi thnh khng?-Nu c, bn s tm thy c tin v nim hy vng mi m khi nghin cu v cc tiu tin tri v s ip ca h. Cc iu kin sng v mt tn gio, chnh tr, v o c trong thi ca h ging vi thi i ca chng ta mt cch ng ch . H cng phi i din vi nhng nan tng t nh nhng iu chng ta phi i u hin nay, v c Cha Tri lun ban cho h cu tr li khi h cn!-Vo lc c nhng s khng hong v mt o c v thuc linh, c Cha Tri lun lun dy ln nhng ngi nam ngi n cnh co dn s v nhng nguy him v hng h n s an ton trong Ngi. Trong thi ca cc tiu tin tri c nh vy, v ngy nay cng vy. c Cha Tri dng cc nh tin tri l cc s gi Ngi v l ting phn ca Ngi cho dn s. Ngy nay, Ngi cng mun dng chng ta cch tng t nh vy. L nhng nh truyn gio, cc gio s, mc s, v nhng ngi lm chng xy dn s khi con ng hy dit. hiu r cc tiu tin tri hn, chng ta s bt u vi vic xem xt vn tt bi cnh lch s ca h. Khi nghin cu cc s ip ca c Cha Tri qua cc tin tri, nguyn Cha cho bn nghe c ting phn ca Ngi v li m Ngi mun bn rao bo cho nhng ngi chung quanh bn.
- Nhng Ngi Truyn Dy Di Giao c C- Mi-se, Ngi Ban Lut Php- Nhng Ngi Khuyn Bo v Cc Thy T L- Cc Nh Th v Cc Tin Tri- S m t ca mt tin tri- Cc Tin Tri Gi- Cc th nghim- Phn Loi Cc Tin Tri- Cc tin tri tin vn chng (phn ming)- Cc Tin Tri thi vn chng (vit sch)- Cc iu Kin Sng ca Quc Gia v S ip
* Khi hc xong bi ny, bn c th: M t c cc chc v ca nm loi ngi truyn dy trong Cu c. Phn loi hai mi nh tin tri ty theo h thuc thi tin th vn thi vn th, i tin tri, hay tiu tin tri. Lit k nhng th nghim ca Kinh Thnh bn c th dng nhn bit cc tin tri gi v bit c cc li tin tri hoc cc s mc khi c phi n t c Cha Tri hay khng. Hiu c tm quan trng ca nhng hiu bit v bi cnh lch s trong vic nghin cu cc sch Tiu Tin Tri.
1. c phn gii thiu ca sch ny, c bit lu n phn c cu Bi Hc v Khun Mu Hc Tp. Trong phn ny c nhng ch dn rt quan trng trong s thnh cng ca bn trong mn hc. Ch cc mc tiu chung dnh cho vic nghin cu mn hc ny ca bn. Tt c cc mc tiu u quan trng, nhng c th c mt s mc tiu ni bt i vi bn.
2. Nghin cu dn bi v cc mc tiu bi hc. Hai iu gip bn nhn ra nhng iu bn cn phi c gng khi hc tp bi ny.
3. Xem xt phn khai trin bi hc tng phn mt chc chn phi c tt c cc cu Kinh Thnh c cho, lm cc bi tp c yu cu v kim tra li cc cu tr li ca bn.
4. c cc trang c ch nh trong sch gio khoa ca Homer Hailey. Chng ti s nhc n sch gio khoa ny l Hailey bt c khi no sch ny c cp n.
5. Lm bi t trc nghim cui bi hc v kim li cc cu tr li ca bn vi phn gii p c cho trong tp hc vin. Xem li bt c cc khon mc no bn tr li cha ng.
Hiu c cc t then cht lit k u mi bi hc s gip bn trong khi hc tp. Bn s tm thy cc t then cht c lit k theo th t abc v c nh ngha trong phn t vng cui sch ny. Nu bn c nghi ng v bt c t no trong phn lit k di y, bn c th tm v c li nh ngha by gi hoc khi bn gp t trong lc c.- Thi k tin hng thy- S bi o- ng thi- lu y- vn chng
Nhng Ngi Truyn Dy Di Giao c C
Hailey 7-15Lu : Nh ni trn, bn hy bt u bng cch c t trang 7-15 ca sch gio khoa. Sau hy tip tc vi phn tho lun bn di. y nn l khun mu hc tp ca bn dnh cho tt c cc phn trong sch hng dn hc tp ny.
Mi-se, Ngi Ban Lut Php
Hailey 14
1. V sao gia vng cc tin tri, Mi-se li c chn ra nh mt ngi ban b lut php? (Chn cu tr li ng nht).a) Mi-se l v lnh t u tin ca dn Y-s-ra-n.b) Mi-se vit nm sch u tin ca Cu c, trong c Lut Php.c) Lut php ca c Cha Tri ch c trao cho Mi-se, l ngi c Cha Tri chn ban b Lut Php ca Ngi cho dn s.d) Mi-se thit lp chc v t l trong Y-s-ra-n.ng Mi-se c dn Giu-a yu qu v knh trng c l hn bt c nhn vt no khc trong Cu c. Nhng ngi Giu-a thng trch dn li ng trong cc cuc bn lun vi Cha Cu Th v cc ti thn hc. Hu ht nhng ngi Giu-a u xem cc tc phm ca ng l tm mc cao hn cc tc phm Cu c khc.
2. c Cng 7:22 v lit k nhng li m t ca -tin v Mi-se cho thy dn Giu-a coi trng Mi-se v cc tc phm ca ng. Bi cnh ca Mi-se ti Ai-cp chun b ng cho cng vic c Cha Tri hoch nh cho ng s khn ngoan, li l, v cc ti nng c ban cho ng bi Thnh Linh. -sai hn suy gm v cch c Cha Tri dng Mi-se khi ng ni: By gi dn nh li ngy xa, v Mi-se v dn s ngi m ni rng: No ng lm cho dn v ngi chn by vt mnh ra khi bin u? No ng t Thn Thnh mnh gia dn s u (-sai 63:11) -sai c l trng mong c Cha Tri li lm vic ging nh vy qua chnh i sng mnh.c Cha Tri dng Mi-se bng nhiu cch. ng l ngi ban lut php v i, ngi gii phng dn tc Y-s-ra-n ra khi nh n l l ngi t chc, v gio s, v l ngi rao ging l tht ca c Cha Tri. ng vit nm sch u ca Cu c (Ng Kinh). ng phc s vi t cch ngi ng u dn tc Y-s-ra-n trong sut bn mi nm. ng l mu mc ca s tn hin v k cho c Cha Tri v cho dn s mnh. Mi-se cu nguyn vi c Cha Tri, nhn nhng hun th t c Cha Tri v l mt ng dn ca php l, l quyn nng hnh ng ca c Cha Tri. Ton b nhng hnh ng quyn nng v chc v quan trng ca ng u c thc hin trong quyn nng ca thn linh c Cha Tri.
Nhng Ngi Khuyn Bo V Cc Thy T L
Hailey 14-Kinh Thnh cho chng ta thy c Cha Tri c nhiu ngi lm cng trong vng quc ca Ngi. Vai tr ca h rt khc nhau, nhng tt c u t Cha ban cho lng vo nhng v tr nm trong chng trnh ca Ngi. Cng vic ca h by t tnh yu v s quan tm ca c Cha Tri dnh cho dn s Ngi. Ngi y by mi trng lo bng thn linh ca Ngi, ban cho h s khn ngoan xt on v khuyn bo cho dn s v gip h gii quyt cc vn (Dn s 11:16-17). Nhng ngi nam ngi n khn ngoan phc v nh nhng ngi c vn cho dn s Cha xuyn sut lch s.-Chng ta nhn thy tnh yu ca c Cha Tri cng s quan tm ca Ngi i vi s thnh khit ca dn s Ngi qua cc phn s Ngi giao cho cc thy t l. hiu c cng vic ca c Cha Tri qua h, chng ta phi nhn bit chc v ca h vi t cch ngi ging dy Li c Cha Tri cng nh vai tr lnh o ca h trong s th phng qua s cu nguyn v vic dng cc ca l.
3. Theo Eiselen (Hailey trang 14) nhng ngi c vn trong Cu c tm cch nh hng n i sng v cch c x ca dn chng bng.a) Mt li ku gi trc tip n lng tm ca hb) S tun gi lut php nghim nht.c) Vic dng s khuyn bo v bin lun thuyt phc vo tm tr h.d) Vic ni vi h chnh xc iu h phi lm.............................
4. Chc v hai phn ca cc thy t l c lin quan n..............................N bao gm.....................................................................v.................................................
Cc Nh Th v Cc Tin Tri
Hailey 15-L ngi nghin cu Li c Cha Tri chng ta nhanh chng nhn ra nhng s ng gp ln lao ca cc nh th. Ci nhn bao qut ca h v i sng, c tin ca h ni c Cha Tri v nhng li cu nguyn ca h trnh dng ln c Cha Tri v tt c mi tnh hung trong cuc i h cm ng con ngi trong mi thi i t lng tin ni c Cha Tri. Thi-thin l cc bi ca. Nhiu Thi-thin c vit ra dy d dn s Cha v lch s v cc trch nhim ca h. Mt s Thi-thin cng cha ng nhng li d bo v tng lai, nhng li tin tri v s thng kh v nc vinh hin ca ng Christ. Song hu ht l s dc ca linh hn trong s cu nguyn v th phng Cha.-Chc v ca cc tin tri ging nhau trong mt s phng cch; nhiu s ip trong s cc s ip ca h thuc dng th ca. So vi cc tin tri, l ngi thng nhn cc s ip ca c Cha Tri v ban b cho dn chng, cc nh th li a dn s vo mt s p ng i vi s ip ca c Cha Tri.
5. Ni chung, cng vic ca cc tin tri trong vic trnh by c Cha Tri cho dn s l cng vic ca mta) Ngi d bob) Ngi cng bc) Nh th
6. Hailey cho thy mt c trng chung ca cc nh th la) Suy gmb) Din t nhng cm xcc) Bo trc tng laid) Tn vinh c Cha Tri
7. Ghp cp cho thch hp mi loi truyn dy (tri) vi nhn vt m chc v ca ngi y d thy nht (phi). Trong mi khong trng hy vit s th t tiu biu cho nhn vt m bn chn....a Din t nhng cm xc ca linh hn vi c Cha Tri...b Dy d v ging gii lut l ca c Cha Tri....c Nhn Lut Php ca c Cha Tri v ban b cho dn s....d Rao bo s ip ca c Cha Tri cho mt thi im....e Mc khi v tng lai v khuyn gic s n nn....f Dn dn s vo s th phng c Cha Tri....g a dn s n ch p ng vi s ip ca c Cha Tri....h a ra li khuyn gip dn chng gii quyt cc nan ca h....i Vit ng kinh....j Dn dt, dy d v phc v vi t cch ngi ng u dn tc trong quyn nng ca Thn linh c Cha Tri.
S m t ca mt tin tri
Hailey 15-16Mt trong nhng nghin cu c sc hp dn nht v Cu c l tnh cht ca chc v tin tri. Kinh Thnh dng mt s cc tc hiu dnh cho cc tin tri. Mi tc hiu gip chng ta hiu r hn cc tin tri cng cng vic ca h. Nghin cu phn nh ngha v cc tc hiu ca nhng tin tri khung 1.2
Mt Tin Tri Ca c Cha Tri
Hailey lit k su tc hiu m t c tm thy trong Cu c. Chng ti thm vo mt danh hiu c dng trong Cu c dnh cho N-. Ngi Ging o Cng Bnh (II Phi-e-r 2:5). Thut ng chung dnh cho cc tin tri trong thi Sa-mu-n l ng tin kin, bi v h nhn c nhng s mc khi t c Cha Tri qua nhng s hin thy hoc chim bao. Nhng t lu trc thi k , c Cha Tri gi p-ra-ham l mt tin tri (Sng 20:7) v Mi-se ni n chnh mnh v Cha Cu Th nh l nhng nh tin tri (Phc 18:15).
8. Mt danh hiu khc c Hailey nhc n lin quan n cc tin tri l mi ming ca c Gi-h-va hay ........................................................................ca c Cha Tri.,Vic ghi nh nhng iu nht nh v cc tin tri s gip chng ta hiu r hn v sn sng hn chp nhn nhng iu kin sng tng t trong chc v ca chnh chng ta. Mc du h xng ng c tn knh vi t cch l ngi ca c Cha Tri, song h vn thng b ght b v khinh khi v c dn chng khng a nhng li cnh bo ca h. c Cha Tri dy h ln vo nhng thi k c s bi hoi kinh khng v mt o c v s hi ht v mt thuc linh hoc c s bi o. Khi h gng s phn mnh vi cc nhu cu thuc linh ca dn s, th hu nh h b bp bi gnh nng y. B nho bng, b chi b, b bt b v b e da tnh mng, i khi h c cm tng nh phi b cuc. Nhng c Cha Tri chnh l sc mnh ca h. H tip tc ban cho dn s s ip ca c Cha Tri thm ch c khi phi tr gi bng chnh mng sng ca h. Nguyn Cha gip chng ta trung tn nh h trung tn!
9. Cc danh hiu ca Kinh Thnh dnh cho mt tin tri m t nhiu c trng khc nhau c th c thy trong cc cng tc vin C-c ngy nay. Hy ghp cp mi danh hiu (phi) cho thch hp vi c trng n m t ng nht (tri)....a c Cha Ch dn v vng li Ngi...b Tnh thc trc s nguy him thuc linh, cnh bo cho nhng ngi khc....c Hon ton cam kt vi c Cha Tri....d Xem xt cc s vic t ci nhn ca c Cha Tri....e Ban pht Li Cha cho tng thi im.
10. Trong sch gio khoa ca Hailey, li m t v ngi rao ging no sau y trnh by r nht chc v ca mt nh tin tri nh Gi-r-mi m t?a) Ngi y c iu g phn bo.b) Ngi y phi phn bo mt iu g .c) Ngi y c iu g phn bo v phi rao bo iu .
11. Cu Kinh Thnh trng dn no sau y v cc tin tri trong Tn c gn gi nht vi li nh ngha ca Robert Milligan?a) I Cr 12:28-29b) ph 2:20c) 3:4-6d) 4:11-12
Cc Tin Tri Gi
Hailey 18
Cc Loi Tin Tri Gi
Hailey 18Trong khi cc c trng ca nhng pht ngn nhn ch thc ca c Cha Tri cn ti mi trong tm tr mnh, chng ta hy xem xt cc tin tri gi trong thi Kinh Thnh. Cng ging vi cc loi tin tri gi tn ti hin nay, c mt s loi tin tri gi c cp trong Kinh Thnh.
1. Tin tri ca cc o gi (Xut 7:10-12; Phc 18:20).
2. Nhng ngi ch hu vic Cha trn danh ngha, h dy d cc gio l ca loi ngi (Mc 7:5-9).
3. Cc thy ging chuyn tm li ring, (Giu-a 1:3-16; Gi 14:14).
4. Nhng ngi ng bng hoc nhng ngi b cc t linh m (I Vua 22:4-28)
5. Nhng ngi t di mnh, ly cc tng ca mnh m cho l t Thn linh ca c Cha Tri (xe 13:1-10).
Cng ging nh nhng ch si i lt chin, cc tin tri gi gy nhiu tn hi cho by chin ca Cha (Cng 20:28-30). iu ny c bit ng vi hin nay, khi m ngi ta ngy cng ch trng n nhng vic siu nhin v s t thut. Mt trong cc du hiu ca thi k cui cng l s gia tng ca cc linh la di ra sc xy con ngi khi l tht (I Tt 4:1-2; Mat 24:3, 11, 24). V vy chng ta phi t cu hi Lm th no m chng ta bit l tin tri tht hay tin tri gi? Kinh Thnh s cho chng ta phng cch.
* Nhng Phng Cch Th Nghim:
C mt s phng cch th nghim tin tri xem c phi h thc s l pht ngn nhn ca c Cha Tri chng. Nu mt li tin tri khng t yu cu ca nhng th nghim ny, th bn s bit h l mt tin tri gi. Hy tm v hc cn thn cc khc Kinh Thnh dnh cho mi cch th nghim sau y:1. C tha nhn Cha Cu Th Gi-xu khng ? (I Ging 4:1-3)2. S ip c ph hp vi Li Kinh Thnh khng ? (Gal 1:6-9; Phc 13:1-5; Mc 7:8).3. Cc li d bo c c ng nghim khng? (Phc 18:21-22)4. Li tin tri c cng b ra c gy dng cho Hi Thnh khng ? (I Cr 14:26).5. Ngi tin tri c thun phc nhng ngi lnh o Hi Thnh khng ? (14:25-33)6. i sng ngi tin tri c vng theo cc khun mu ca Kinh Thnh khng ? (Mat 7:15-20)
Xuyn sut lch s, Sa-tan gi mo cng vic ca c Cha Tri la di con ngi. Cc tin tri gi rao ging cc gio l di tr v tm cch chng t chng l tht bng nhng cng vic siu nhin nh cha lnh cho con ngi. Nhiu ngi bi khoa thm ch cn t la di mnh, ngh rng quyn php trong s thc hnh t thut ca h l n t c Cha Tri. Song mt hnh ng siu nhin, php l, hoc t ra c s hiu bit siu nhin khng chng minh rng s dy d ca ngi y l ng n hay thuc v c Cha Tri. Cc thut s ca Pha-ra-n bt chc php l bin gy thnh rn, nhng gy ca A-rn nut gn cc gy ca h (Xut 7:6-12). Cha Jsus a ra li cnh co nh sau v thi k cui cng Nhng Christ gi, tin tri gi s ni ln, lm nhng du l php l nu c th c th h cng d dnh chnh nhng ngi c chn. Hy gi ly, ta ni trc cho cc ngi c (Mc 13:22-23).
12. iu no sau y ph hp nht vi li gii thch ca Hailey v s v li ca cc tin tri lm chnh tr?a) Nhng ngi trong chc v ch v tin bc, th lc hoc quyn hnh.b) Nhng ngi m chc v tin tri ca h ph hp vi Li c Cha Tri.c) Nhng ngi lm t thut thc s c thi hnh cc php l.d) Nhng ngi c th ni trc cc kt qu v mt ti chnh v chnh tr.
13. Thc tp cho n khi no bn c th k thuc lng nm loi tin tri gi v su th nghim bit chc ngi tin tri l gi hay tht. Vit iu ny vo v. Gch di bt k loi no m bn tng thy hoc bit n trong khu vc ca mnh.
14. iu no sau y KHNG phi l bng chng cho thy mt li tin tri l tht?a) Nhng iu c d bo tr thnh s thc.b) N ph hp vi s ip Kinh Thnh.c) N cng nhn Cha Cu Th Jsus l Con c Cha Tri.d) N c cp theo bi cc du l.
Phn Loi Cc Tin Tri
Hailey 16-24Sch gio khoa ca bn xp loi cc tin tri trong Cu c theo thi k tin vn chng v vn chng. Tr Mi-se, cc tin tri u tin khng ghi li cc s ip ca h cho cc th h mai sau. Nhng mi by sch cui cng trong ba mi chn sch Cu c l cc s ip ca cc tin tri thuc thi vn chng (vit sch) sau ny.
Cc Tin Tri Thuc Thi K Tin Vn Chng (Phn bng Mi Ming)
Hailey 16-18Hailey lit k cc tin tri bt u vi giai on cc Tc Trng, song c Cha Tri lun lun c cc s gi ca Ngi.
15. C hai nh tin tri t Giai on Tin Hng Thy (Trc Nc Lt) c nhc n trong Giu-a 1:14-15 v II Phi 2:5. H l ai ?................................................................................................................................
-Bn c bao gi t hi ai l Cc con trai ca nhng tin tri khng? Danh hiu ny c ban cho cc thnh vin ca cc trng hoc cc tr s tin tri, l cc mn ca cc nh tin tri. Ngy nay, chng ta c th gi h l cc sinh vin hoc nhng ngi tt nghip trng Kinh Thnh hoc chng vin. C v nh Sa-mu-n l ngi sng lp cc trng nh th, v -li v -li-s iu hnh cc trng hc ca cc tin tri. Tenney ni v cc con trai ca cc nh tin tri:-H l nhng ngi c ban cho n t tin tri (I Sam 10:10; 19:20-23) nhm hip li chung quanh nh lnh o ln ca c Cha Tri th phng chung, hip nhau cu nguyn, thng cng trong nim tin v truyn dy dn chng (I Sam 10:5; I Vua 4:38, 40; 6:1-7; 9:1). (Trang 806).
-Chng ta c th thy nhng iu tng t i vi cc mn cc tin tri ni cc mn ca Cha Jsus v Ging Bp-tt, v trong li truyn dy ca Phao-l i cng Ti-m-th: Nhng iu con nghe ni ta trc mt nhiu ngi chng, hy giao ph cho my ngi trung thnh, cng c ti dy d k khc (II Tim 2:2). Khun mu tng t vn c tip tc nhng v lnh o thuc linh hun luyn ngi khc lm chc v.
-Sa-mu-n l mt trong s cc tin tri ban u xut sc nht. c ph dng cho c Cha Tri trc khi ra i, ng phc v trong n tm sut thi th u v tr thnh mt thy t l, mt nh tin tri, mt quan xt, mt thy gio v mt s gia. ng sng mt cuc i vng phc c Cha Tri. c tin ng khng bao gi dao ng. Sau Sa-mu-n, cc tin tri thuc thi k tin vn chng ni ting nht l Na-than, -li, v -li-s.
16. Trin khai mt s trong v ghi chp ca bn vi ta l CC TIN TRI thi TIN VN CHNG (PHN TRUYN) cng vi bn u nh vy: Trn Hng Thy, Cc Tc Trng, Cc Quan Xt, Cc Vua. Lit k trong mi u cc tin tri ca thi k c Hailey cp hoc c trong sch hng dn hc tp ny.
Cc Tin Tri Thi Vn Chng (Vit Sch)
Hailey 18-24Mc du cc hc gi khng ng vi nhau v nin i ca cc tin tri, chng ta c th ngh v h nh cc tin tri xut hin trc, trong, hoc sau thi k lu y, v nh l cc i tin tri hay tiu tin tri (xem sch Hailey trang 22-23 v khung 1.3)
Cc i Tin Tri
Mt s hiu bit v cc nh i tin tri s gip bn hiu r hn cc tiu tin tri. H c gi l i tin tri ch yu l v di cc sch ca h, song c l cng v chc v lu di ca h v v tr quan trng m mi ngi nm gi trong lch s dn tc ca mnh.
* -sai ni ting v cc li tin tri ca ng v ng M-si-a: S ra i bi n ng trinh ca Ngi, s thng kh ca Ngi v vng quc mt ngn nm. Tn ca -sai c ngha l S cu ri ca c Gi-h-va v mt trong nhng ch chnh ca sch ng vit l s cu ri ca c Cha Tri. ng l nh tin tri th vn c trch dn nhiu nht trong Tn c. -sai thi hnh chc v di i tr v ca bn vua Giu-a, trong khong su mi nm. ng l mt c vn ca cc vua v d phn ln lao trong cuc Phc hng. Song truyn khu cho chng ta bit rng cui cng ng chu tun o, b ca lm hai.
* Gi-r-mi c gi l nh tin tri than khc. Gnh nng khng l ca ng v Giu-a, khin ng phi khc v nhng ti li ca h. Cng s on pht hu n, cho chng ta thy mt con ngi vi tm lng ca v mc s chn by. V c nhng li cnh co v d bo ca ng, ng b b vo t nh mt k phn bi. B cm d ri b chc v, ng khm ph li Cha nh la chy trong xng ng, v vy ng c tip tc rao ging, vit cc li tin tri ca mnh v ngi khen c Cha Tri! Nhng bi ca p m ng vit trong sch Ca Thng cho chng ta thy tnh yu v ni au bun ca ng dnh cho dn s mnh cng c tin ca ng t ni s nhn t ca c Cha Tri. Gi-r-mi thi hnh chc v hn bn mi nm, v chng kin li tin tri ca mnh c ng nghim bi bin c lu y Ba-by-ln. Cc th h sau ny ca dn Y-s-ra-n hi tic vic dn Giu-a bt b Gi-r-mi. Mt s ngi hy vng rng ng s sng li v nhn c s i x t t hn (Xem Mat 16:13-14).
* -x-chi-n, mt thy t l, l v i tin tri th ba. Mt ngi ng thi tr tui hn Gi-r-mi, ng ni tin tri ti Gi-ru-sa-lem trc khi n sp . Sau trong hon cnh phu t ng tr thnh lnh t tn gio ng u ca dn s mnh ti Ba-by-ln. Chc v ca ng ko di trong khong hai mi hai nm. ng l mt ngi ging o y quyn nng. Sch ca ng nhn mnh n mi tng giao c nhn vi c Cha Tri v cng vic ca c Thnh Linh.* a-ni-n l mt trong nhng nhn vt c yu chung nht ca Cu c. L mt hong t tr tui b bt sang Ba-by-ln, ng chng c mi cm d v tr thnh mt quan chc cao cp c knh trng. Chc v ca ng ko di hn su mi nm. Nhng li cu nguyn ca ng, li tin tri, v nh hng ca ng ti triu nh gi mt phn quan trng trong s tr v ca dn Giu-a sau cuc lu y. Nhng khi tng ca ng v s ni ln v sp ca cc quc cng s ng nghim ca chng trong lch s cho chng ta mt bng chng hng hn v s thn cm ca Kinh Thnh. Nhng li tin tri ca ng v thi k cui cng lm say m chng ta khi chng ta thy nhng bin c hin xy ra hng ti s ng nghim nhng li ny. Sch ca ng l sch ngn nht ca mt nh i tin tri.
17. Nhn bit mi mt v i tin tri sau y:a. ng l mt v lnh t tn gio ca mt dn tc b lu y ti Ba-by-ln.b. ng than khc cho mt dn tc c nhng ngi ng u cm ght v b t ng.c. ng ni tin tri v s ra i bi n ng trinh ca ng M-si-a, s hy sinh v ti li, v s tr v ca Ngi.d. ng c thy nhng khi tng v s dy ln v sp ca cc quc trong nhng ngy sau cng.
18. Cho bit khung thi gian ca mi giai on sau y:a. Tin lu y.b. Hu lu y.c. Lu y.
Cc Tiu Tin Tri
Trong nhng bi hc sp ti chng ta s xem xt nin i, tc gi, bi cnh lch s v s ip ca tng sch. Cn by gi, mt s s gip chng ta nh mt l tht quan trng v mi tc gi hoc chc v ca h. Bn s cn c k li bn ca Hailey v cc tin tri th vn. L nhng ngi c ng lit k theo trnh t thi gian, theo cc nin i c quy nh bi nhiu hc gi Thnh Kinh khc nhau. Trong biu ca mnh chng ti s lit k theo th t xut hin ca h trong Kinh Thnh vi cc nin i c ngh. C gng hc thuc bng lit k t cc Tiu Tin Tri theo th t xut hin ca h trong Kinh Thnh. Thc tp bng cch lic nhanh qua bng lit k.
19. V sao cc tin tri ny li c gi l Tiu Tin tri?...................................................................................................................................................
20. Ghp cp thch hp tin tri (tri) vi khon mc ph hp (phi)a) A-ghb) S-ph-nic) p-iad) Ma-la-chie) Mi-chf) Ha-ba-ccg) Gi-r-mih) Xa-cha-rii) a-ni-nj) Gi-nk) -sail) A-mtm) Na-humn) -x-chi-no) -sp) Gi-na
Cc iu Kin Sng ca Quc Gia v S ip
Hailey 24-27-c Cha Tri dy mi nh tin tri ln ban cho dn s nhng ch th ca Ngi vo mi hon cnh c th tn ti trong thi im . c Cha Tri truyn phn p ng cho cc nhu cu hin c, v Ngi cho cc tin tri ghi chp li mt s trong cc s ip y. iu ny gip cho con ngi bit phi lm g trong nhng hon cnh tng t qua cc thi i.
- hiu tng s ip, chng ta cn bit i iu v nhng hon cnh m trong s ip c truyn bo. S hiu bit ny s gip chng ta ng dng thch ng s ip ca Cha cho hon cnh ca chng ta ngy nay. Do , chng ti s c mt phn v bi cnh lch s trong nghin cu ca chng ta v mi v Tiu Tin Tri. Gng mu v nh hng ca nhng ngi cai tr mt t nc c th t nhng xu hng ko di hng my th h. Nhng iu kin v mt chnh tr c th nh hng su xa n quan im, cc gi tr o c, v i sng tm linh ca dn chng. S phn chia Y-s-ra-n khi Giu-a cng mang li mt s tch bit v tn gio, khi Gi-r-b-am trn ln vic th b con vi s th phng c Gi-h-va nc pha Bc. V sau, vic th Ba-anh lm bi hoi dn s v mt o c. Giu-a cng c mt s vua th hnh tng. Nhng trong sut nhng thi k bi o ca dn tc, c Cha Tri vn yu thng dn s v vn c mt s ngi trung tn theo Ngi. Ngi dy ln nhng tin tri v c nhng giai on phc hng. Ngi x l cc nan v mc khi chnh mnh Ngi l c Cha Tri c mt v tht.
-Cc s ip ca c Cha Tri qua cc tin tri c lin quan n cc nhu cu trc mt v cn vt qu iu na. Nhiu li tin bo c ng nghim hai ln hoc nhiu ln; ln th nht l tng lai trc mt, v i khi trong mt tng lai xa hn, v sau l trong thi k cui cng khi Cha Cu Th tr li thit lp s tr v ca Ngi trn t.
-Cc hc gi Kinh Thnh khng phi u hon ton ng v s m ch hai ln hoc nhiu ln ca nhng li tin tri ny. V d, Hailey ng dng nhng li m ch v ng M-si-a cho nc thuc linh ca Cha Cu Th, ch khng dnh cho s ng nghim tng lai v ngha en ca chng trong s tr v mt ngn nm ca Ngi. Sut ti liu hng dn hc tp ny, chng ta s nhm vo s ng nghim theo ng ngha en. Tuy nhin, s khc bit ca chng ta trong kha cnh ny khng h cn tr chng ta trong vic nh gi cao nhng kin ph bnh tuyt vi ca Hailey xuyn sut sch gio khoa.
Hailey (trang 21,24) ngh chng ta nn tra xem ba iu khi hc tp cc tin tri trong Cu c.
1. Nhng iu kin v chnh tr, o c, x hi v tn gio ca thi i h v cch h a ra nhng ngh p ng.
2. Khi nim ca nh tin tri v mi lin h ca c Cha Tri vi cc ln bang
3. Nhng li tin tri v ng M-si-a v nc hu n ca Ngi.Chng ta s tra xem nhng iu v thm vo mt iu na. l:
4. S Mc Khi V c Cha Tri.
Chng ta s lm cho phn nghin cu v bn cht ca c Cha Tri ny tr thnh mt phn ca mi bi hc. Ti hy vng iu ny s lm mnh m c tin ca bn v cng l mt kinh nghim thch th bit r hn v c Cha Tri.Vic hiu bit cc iu kin sng m cc tin tri i din cng gip chng ta hiu c lng can m v trung tn ca h. Chng ta cng c gy dng bi gng mu ca h v theo du chn h khi nhn ly s ip ca Cha dnh cho dn s mnh v trung tn phn pht li y ra ngy nay.
21. Chn nhng cu NG lin quan n bi cnh lch s trong giai on ca cc tin tri t -li-s n A-mt. Khoanh trn cc mu t ca nhng cu ng.a. Th hnh tng ngy cng tr thnh mt b phn trong i sng tn gio ca nhng ngi Giu-a.b. Khi s th hnh tng gia tng, c Cha Tri gim i vic s dng cc tin tri.c. Gng mu v nh hng ca nhng ngi cai tr c nhng hu qu lu di trn quc gia.d. quc ca a-vt b phn chia lm hai nc, Giu-a v Y-s-ra-n.e. S bi hoi o c ln n ni c Cha Tri t b dn s ca nc pha Bc.f. Tt c nhng li d bo ca cc tin tri u c ng nghim ba ln.
22. Hy dng li l ca bn ni ln bn iu cn ghi nh khi nghin cu cc sch tin tri.................................................................................................................................
23. V sao vic bit i iu v bi cnh m mt li tin tri c ra i l cn thit?................................................................................................................................
24. Cc s ip thnh vn ca cc tin tri gip ch cho chng ta nh th no?................................................................................................................................
25. ng dng no ca s ng nghim li tin tri c sch hng dn hc tp ny thc hin m sch ca Hailey th khng?................................................................................................................................
Trong Bi 2 chng ta s bt u phn hc tp ca mnh v cc tiu tin tri vi tin tri p-ia. Trc ht bn hy n li bi hc ny v lm bi t trc nghim sau bn s sn sng c mt ci nhn k hn vo tc phm ca mi v Tiu Tin Tri.
* Bi Tp T Trc Nghim:
Sau khi n tp bi hc ny. Bn hy kim li cc cu tr li ca mnh vi phn gii p c cho sn trong tp hc vin. Xem li bt c nhng cu hi no bn tr li cha ng.
CU LA CHN. Khoanh vng mu t ng trc cu tr li ng nht ca mi cu hi.1. iu no sau y khng m t mt phng cch m qua c Cha Tri s dng Mi-se?a) Tin tri.b) Thy t l.c) Ngi Gii Phng.d) Ngi Ban Lut Php.e) Tc gi.
2. Phn s ca thy t l ch yu c lin quan na) Tnh yu ca c Cha Tri i vi dn s v mi quan tm ca Ngi i vi s thnh khit ca h.b) Nhu cu phi khuyn bo dn s v nh ng n tm tr ca h.c) Mt khao kht cm ng dn s trong s th phng c Cha Tri.d) Ban s ip ca c Cha Tri cho dn s.
3. Hng ngi no di y l ngi cng b s ip ca c Cha Tri cho dn s?a) Ngi khuyn bo.b) Thy t l.c) Nh th.d) Nh tin tri.
4. Thut ng dnh cho cc tin tri cho thy h nhn c nhng s mc khi t ni c Cha Tri qua cc khi tng hoc chim bao l.a) S gi.b) Ngi canh gi.c) Ngi tin kin.d) Ti t ca c Cha Tri.
5. Ni chung, phn ng ca dn s i vi cc s ip ca cc tin tri Cu c l g? Cc s ip y:a) Thng c tip nhn cch n cn v s cnh co ca chng c lu .b) Thng khng c h tin l tht s n t c Cha Tri.c) c tip nhn vi s tn trng v vng phc ht sc.d) Thng b ch nho, chi b v bt b.
6. iu no sau y KHNG l mt du hiu ca tin tri gi?a) S ip ca ngi y khng ph hp vi Kinh Thnh.b) Li d bo ca ngi y khng ng nghim.c) Ngi y tha nhn Cha Cu Th Jsus l Con c Cha Tri.d) Ngi y khng chu vng theo cc v lnh o Hi Thnh.
7. Cha Jsus cnh co rng cc tin tri gi s lm iu no sau y trong nhng ngy cui cng?a) Lm cc du k php l.b) Tha nhn Jsus l Cha.c) a ra nhiu li tin on v nhng vic hu n.d) Hy ph nh hng ca Hi Thnh.
8. iu no sau y KHNG l mt li m t dnh cho cc con trai ca cc tin tri?a) Nhng ngi c ban cho n t tin tri.b) Cc mn ca cc tin tri.c) Nhng ngi m cha h l cc tin tri ni ting.d) Thnh vin ca cc trng o to tin tri m c l c tin tri Sa-mu-n thnh lp.
9. S khc nhau ch yu gia cc tin tri c gi l i tin tri hay tiu tin tri l do:a) di ca s ip c vit ra ca h.b) Chc v ca h hiu qu nh th no.c) H c ghi chp cc s ip ca mnh ra hay khng.d) Hoc h ni tin tri trong nc pha Bc hoc nc pha Nam.
10. Danh t no m t ng nht hon cnh khin cho cc nh tin tri phi truyn phn s ip ca c Cha Tri cho dn s?a) Phc hng.b) S bi o.c) S vng li.d) Cnh gian kh.
CU GHP CP . c k nhng li ch dn v vit cu tr li ca bn vo ch trng trc mi chi s.
11-18 Ghp cp mi v tin tri (phi) vi giai on lch s ca h (tri)a) -b-rab) a-ni-nc) Gi-r-mid) Ma-la-chie) H-ncf) Gi-nag) -lih) Mi-se.......11. Tin Hng Thy.......12. i tin tri tin Lu y.......13. Cc tc trng.......14. Cc quan xt.......15. Tiu Tin Tri tin lu y.......16. Cc vua.......17. i tin tri thi lu y.......18. Tiu Tin Tri hu lu y
TR LI NGN . Tr li mi cu sau y cng ngn cng tt19. Vit thuc lng li nh ngha mt tin tri ca Robert Milligan................................................................................................................................ ................................................................................................................................
20. M t ba hng tin tri gi c Kinh Thnh cp................................................................................................................................. ................................................................................................................................
21. Hailey ngh chng ta phi tra xem cc bi cnh v chnh tr, o c, x hi v tn gio trong vic nghin cu ca mnh. Cng khi nim ca nh tin tri v mi quan h ca c Cha Tri vi cc ln bang. Cn hai iu khc na chng ta phi tra xem l iu g................................................................................................................................. ................................................................................................................................
* Gii p Cc Cu Hi Ca Bi Hc:
13. i chiu phn tr li ca bn vi bng lit k v th nghim cc tin tri gi trong bi hc.1 c) Lut php ca c Cha Tri ch c trao cho Mi-se.14. d) N c cp theo bi cc du l.
2. c hc c s khn ngoan ca ngi -dp-t, li ni v vic lm u c ti nng.15. H-nc v N-.3 c) Vic dng s khuyn bo v bin lun nh ng vo tm tr h16
4. Lut php, vic cng b, gii thch v dy d lut php, nghing v cc bn phn trong vic dng ca l (ch tr vic th phng).17 a) -x-chi-n.b) Gi-r-mi.c) -sai.d) a-ni-n
5. b) Ngi cng b18. a) Th k th chn, th tm, v th by trc Cng Nguynb) Th k th su v th nm trc Cng Nguync) Th k th su trc Cng Nguyn6. d) Tn vinh c Cha Tri.
19. V cc sch ca h ngn hn cc sch ca cc tin tri ln, v c l v chc v ca h thng ngn hn.7 a 3) Nh th b 5) Thy t l c 1) Mi-se d 2) Tin trie 2) Tin tri f 5) Thy t l g 5) Thy t l h 4) Ngi khuyn bo i 1) Mi-se j 1) Mi-se
20. a, d, h 6) Tiu tin tri thi hu lu y.b, e, f, j, l, m, o, p 2) Tiu Tin Tri thi tin lu yc 2) Tin lu y hoc 4) Tiu Tin Tri thi lu y (nin i khng chc)g, k 1) i tin tri thi tin lu y.i, n 3) i tin tri thi lu y.8. Pht ngn nhn
21. Cc cu tr li a, c v d l ng9 a 3) Ti t ca c Cha Tri.b 4) Ngi canh gi.c 5) Ngi ca c Cha Tri.d 2) ng tin kin.e 1) S gi ca c Cha Tri.
22. Cc bi cnh v chnh tr, o c, x hi, v tn gio cng cch nh tin tri xut p ng, mi quan h ca c Cha Tri vi cc dn tc khc; cc li tin tri v ng M-si-a cng nc hu n ca Ngi; s mc khi v c Cha Tri.10 c) Ngi y c iu g phn bo v phi rao bo iu .
23. iu gip chng ta hiu r s ip v ng dng iu vo cc hon cnh tng t.11 c) -ph-s 3:4-6
24. Chng ta c th ng dng s ip y vo cc hon cnh tng t trong chnh thi i ca mnh; chng ta c th xem hiu v theo gng ca cc tin tri. 12 a) Nhng ngi trong chc v ch v tin bc, th lc hoc quyn hnh.
25. S thit lp nc mt ngn nm ca Cha Cu Th trong tng lai theo ngha en.
Chng 2 : "P-IA: TI T CA C CHA TRI"
Biu cc sch Tiu Tin Tri trong bi 1 lit k cc sch theo th t xut hin ca chng trong Kinh Thnh. Trong biu , p-ia l sch tin tri th t. By gi trong phn hc tp ca mnh chng ta s i theo th t thi gian ca Hailey, trong c l p-ia c xem l sch th nht trong cc sch Tiu Tin Tri.p-ia l sch ngn nht trong Cu c, song n cha ng mt s ip quan trng ngay c cho chng ta ngy nay, l: "Chng ta gt hi iu g mnh gieo". hiu c s ip ca c Cha Tri v s on pht trn -m, chng ta cn nhn li lch s ca dn tc y nh c ghp trong Kinh Thnh. Chng ta cng s xem xt bi cnh lch s ca sch v cc bin c m c l sch m ch. Sau chng ta s ghi nhn s ng nghim lch s ca li tin tri trong sch p-ia. S hin thy ca p-ia mc khi mt s nhng l tht quan trng v bn cht v cng vic ca c Cha Tri. Ngi l ng ti cao, khng phi ch l c Cha Tri ca Y-s-ra-n, l ng Phn Xt ti cao ca c th gian. Ngi xt on c con ngi ln cc quc gia. p-ia cng b mt l tht m Cha Jsus nhc i nhc li nhiu nm v sau: c Cha Tri s em on xt v hnh pht mt dn tc khng nhng ch v s gian c v v lun ca h m cn v cch h i x vi dn s Ngi nh th no.
- Gii Thiu Sch p-ia- Tc Gi v Nin i- Tnh c o v S ip- Bi Cnh Lch S- S Phn Xt ca c Cha Tri Trn -m- Li Tin Tri v S Sp ca -m- Nhng L Do Ca S Hy Dit- Ngy ca c Gi-h-va- S Phc Hi v S Cu Ri ca Y-s-ra-n- c Cha Tri c Mc Khi Qua p-ia
Khi hc xong bi ny, bn c th: Tho lun vn tt nin i, tc gi, v tm quan trng ca sch p-ia. Gii thch bi cnh lch s v s ng nghim ca s ip phn v -m. Nhn bit v ng dng cc l tht thc tin v mang tnh thn hc trong sch p-ia. Ging hoc dy v ti ny Nn Tng Cho S An Ton ca C Nhn hoc ca Dn Tc
1. c phn gii thiu bi hc, dn bi v cc mc tiu ca bi hc.
2. Xem trong bng t vng tm nh ngha ca cc t then cht ca bi 2. Dng t in ca bn tra xem cc t bn cha hiu khc trong sch ca Hailey hoc trong ni dung bi hc.
3. Hy c sch p-ia trc khi bn bt u hc bi ny, sau khi no bi hc yu cu, hy c Hailey trang 28-39 v cc cu Kinh Thnh tham kho dnh cho mi phn.
4. Nghin cu phn khai trin bi hc v tr li tt c cc cu hi ca bi hc. Trong khi hc tp, hy suy xt trong tinh thn cu nguyn bit cc l tht ca sch ny c th c ng dng nh th no vo i sng bn.
5. Lm bi t trc nghim v kim tra li cc cu tr li ca bn.- s co ti- s i y- bo trc- v ch- nhng ngi thuc dng tc Mc-ca-b- tinh thn dn tc- tng ng- v ng vn- cp bc- s khi phc- ch ngha nhn bn th tc- ti thng- ti cao tnh c o- Khai Trin Bi Hc
Gii Thiu Sch p-ia
p-ia 1:1-21 Hailey 28-31
Tc Gi v Nin i
1:1, 10-14 Hailey 28-29
Chng ta bit rt t v p-ia. Cc sch lch s Cu c nhc n mi hai ngi tn p-ia nhng tin tri p-ia khng phi l mt trong s . Mt s nh tin tri cho chng ta bit tn cha ca h, h xut thn t u, v thi im h ni tin tri, nhng p-ia khng cho chng ta thng tin g v nhng iu c. Ton b s ch trng ca sch ny nhc vo s ip ch khng phi s gi, sch p-ia cho chng ta nhiu iu v thn hc. Du vy, chng ta c th ni nhng iu sau y v p-ia:1. Tn ca ng c ngha l Ti t ca c Gi-h-va2. ng nhn mt khi tng v s ip trc tip t c Cha Tri.3. ng vng theo s ku gi ca c Cha Tri rao ging s ip ca Ngi cho -m.4. ng cng b s on pht ca c Cha Tri v lng thng xt ca Ngi.5. ng nhn mnh quyn ti thng ca c Cha Tri trn cc dn tc cng quyn uy ti cao ca Ngi.
-p-ia khng cho chng ta bit thi im ng nhn c khi tng. Chng ta ch c th on nh thi gian t cc s kin ng m t. R rng l khi tng ny c ban cho khng lu sau s sp ca thnh Gi-ru-sa-lem. Vic nhc n nhng ngi ngoi quc bt thm (cu 11) c l m ch cc ng minh -rp v Phi-li-tin chim thnh vo khong nm 845 TC (II S 21:8-17). Tuy nhin, n c th m ch cc binh lnh ngoi quc trong i qun Canh- vo nm 586 TC.
-Mt s cc hc gi ni rng vn phong ca p-ia thch hp vi nin i sm hn (845 TC). Mt s ngi cho rng c th p-ia cp n s hy ph n th v cuc lu y c lin quan n thng trn ca ngi Canh-. Nhng cc on tng ng trong Gi-r-mi v -x-chi-n cng khng nhc n nhng iu ny. Hailey thch nin i sm hn nn ng xp p-ia ng u danh sch cc Tiu Tin Tri. Cc on Kinh Thnh c vit vo thi im c cuc lu y ni n nhng hnh ng ca -m khi ngi Canh- ph hy Gi-ru-sa-lem vo nm 586 TC. C Gi-r-mi ln -x-chi-n u a ra nhng li nghch cng -m rt ging vi cc s ip ca p-ia. Chng c bao gm trong cu chng ta c nghe trong p-ia cu 1. V nhng l do , ti tin rng sch p-ia c vit vo nm 586 TC hoc khng lu sau .
1. Bng chng v ng vn c lp lun nhm ng h nin i sm ca sch tin tri p-ia t c s trn iu no di y?a) S khc nhau gia vn phong ca p-ia vi Gi-r-mib) S ging nhau gia vn phong ca pia v Gi-r-mi.c) Ch trong bi vit ca p-ia.d) S hy ph n th v cung in.e) S ging nhau ca s ip ca ng vi s ip ca Gi-r-mi.
2. iu no sau y l mt li bin lun hu thun cho nin i mun hn ca sch p-ia?a) Chnh l nin i khi -m b hy dit hon ton.b) Vn phong ph hp vi giai on ny hn l giai on sm hn.c) Sch p-ia m t s i y ca dn Giu-a.d) Cc li tin tri tng ng ca -x-chi-n v Gi-r-mi u m ch nin i ny.
3. R rng l c nhng lp lun ng tin cy dnh cho c hai quan im v nin i ca sch p-ia. Hy ni nin i ca sch v nhng l do chnh khin cho nin i y c chn bi nhng sch sau y.a Hailey: Nin i........................l do..............................................................................b. Hng dn hc tp: Nin i....................l do...........................................................
4. i chiu p-ia 1:5-14 vi Thi thin 137:7; Gi 49:7-22, v xe 35:1-15.a. Theo bn, cc s ip y c ging nhau khng?b. Giai on no c bit n quy cho ba khc Kinh Thnh ny?c. Da trn cc khc Kinh Thnh , bn s quy p-ia vo nin i no?
Tnh c o v S ip ca Sch p-ia
p-ia 1:1-21 Hailey 29-30
-Sch p-ia tht c nht v nh v di cng s ip ca n. y l sch ngn nht Cu c, song khng c mt li co ti no mnh m hn ni v ti li ca mt Quc gia trong vng cc sch tin tri. Hu ht cc sch ny nhm vo Y-s-ra-n hoc Giu-a; song s ip ca p-ia li dnh cho -m, con chu ca -sau. Trong chng ta thy c Cha Tri ku gi -m trn c s mi quan h gia nh ca h i vi Y-s-ra-n.
-p-ia dy d chng ta rng chng ta thng thy s on pht ca c Cha Tri trong s dy ln hoc sp ca cc Quc gia. Chng ta cn lu nhng bi hc m lch s dy cho mnh. Nhng l do sp ca -m cho chng ta mt c s mang tnh lch s trnh cc ti li ca -m ngy nay.Mt s ngi gi p-ia l cao tinh thn dn tc v ng ln n -m v ni v s quy o ca dn st Y-s-ra-n. Tt nhin l ng yu mn Y-s-ra-n. V ng l mt ngi Y-s-ra-n, song ng khng m t Y-s-ra-n nh mt dn tc hon ho. ng hm rng s sp ca Y-s-ra-n l v ti li ca n. Song ng rao bo v s on pht trn -m cng cc dn tc khc v c Cha Tri ca mi dn tc truyn cho ng iu phi ni.-p-ia cng ni v s quy o ca Y-s-ra-n. iu s xy ra khi Cha Jsus tr li th gian vo cui Cn i Nn. -s 5:15 phn v thi k ny nh vy: Ta s i s vo ni ta, cho n chng no chng n nhn bit mnh phm ti m tm kim mt ta. Trong cn khn nn, chng n s c tm ta
5. Bng li l ca chnh bn, hy ni ln hai phng din cho thy p-ia l mt sch c o........................................................................................................................... ................................................................................................................................
6. S ip ca p-ia c hai phn. Bn hy vit mt cm t dnh cho mi phn di y gii thch mi phn ca s ip:a. -m......................................................................................................................... b. Y-s-ra-n..........................................................................................................
7. iu quan trng trong s hc tp ca chng ta l khng gii hn chnh mnh trong s hiu bit tr tu v Li ca c Cha Tri, m chng ta phi tm kim iu Cha ang mun dy d mnh. Da trn nm bi hc v p-ia (Hailey 29-30) hy cho bit cch bn c th ng dng bi hc dnh cho mi ti sau y:a. S kiu ngob. Bt cng vi ngi khcc. Chp nhn hoc tn thnh vic lm sai trid. Gieo v gt.e. Trn thot khi s on pht
Bi Cnh Lch S
Sng th k 25:21-34; 27:32-33, Dn 20:14-21; II Sam 8:11-14; II S 20:1-24; 21:8-16; Hailey 30-31. Chng ta cn nhn li i sng ca hai anh em sinh i Gia-cp (Y-s-ra-n) v -sau (-m) hiu sch p-ia v s th ght ca -m i vi Y-s-ra-n. Cuc vt ln bt u t trong bng m v tip tc sut nhiu th k gia cc con chu ca h.
S TIN TRIN CA MI CU TH GIA NH* C hai cu b u c cng nhng bc cha m tin knh v nhng c hi nh nhau. Tuy nhin, -sau ch ham thch nhng g thuc v vt cht, trong khi Gia-cp, du vi nhng li lm ca mnh li quan tm n c Cha Tri v nhng li ha ca Ngi. Hb 12:16 gi -sau l khinh ln. c Cha Tri nhn thy tm tnh ca h trc khi ra i, Ngi bit rng thi ca -sau v con chu ng s a h cui cng n ch hy dit. c Cha Tri phn bo R-b-ca rng Hai nc hin trong bng ngi v hai th dn s do lng ngi m ra, dn ny mnh hn dn kia v a ln phi phc a nh (Sng 25:23) -sau s phc v Gia-cp!
* Nhng thch khc nhau dn hai chng trai n cc hng khc nhau. -sau bn quyn trng nam cng vi nhng c quyn thnh ca quyn y cho Gia-cp ch v mt t canh u . ng ta bo Hy cho anh n th canh g vi v t bit danh ca -sau l , l -m theo ting Hy-b.
* S thin v ca mi ngi, cha v m, dn n bt ha. Lng tc ti ca -sau do cuc i chc ti t bin thnh s cm ght khi Gia-cp la di cha mnh v cp mt li chc phc m Y-s-ra-n xc nh ban cho -sau. -sau th nguyn s git Gia-cp. V th Gia-cp phi chy trn n Pha-an-a-ram. -sau nui mi hn sut trong hai mi nm. V ri khi Gia-cp tr v Ca-na-an, -sau tp hp 400 ngi ln ng git Gia-cp. c Cha Tri can thip, v hai anh em gii ha. Tuy nhin, -sau v con chu ng vn khng th no chin thng c lng cay ng ca h i vi Gia-cp v con chu ngi.
* Ba trm nm sau, s hn th l ra: Dn -m khng chu cho Y-s-ra-n i ngang qua vng t ca h (Dn 20:14-21). Sau vo khong nm 1042 TC, chng 700 nm sau li tin tri rng -sau s phi lm ti Gia-cp, mt chng khc trong mi cu th khng ngng ngh c thm vo. a-vt chinh phc cc quc gia tip gip vi vng quc thng nht m ng l vua. Mt trong s cc x s l -m, v bt h phi cng thu. Khong 146 nm tri qua, v ri -m (cn c gi l nhng ngi nam ni S-i-r") lin kt vi dn Am-mn v M-p xm lc Giu-a. Vua Gi-sa-pht v ton dn trnh nan ny ln c Gi-h-va. Mt s chuyn bin l lng ko theo cc s kin. Khi nhng ngi ca ht i trc i qun Giu-a ht ngi khen c Cha Tri, th cc binh lnh ca qun ng minh bt u chm git nhau thay v tn cng k th chung ca h. c Cha Tri ban chin thng cho dn Ngi.Du vy, -m vn cha b tiu dit hon ton. Vo nm 847 TC chin tranh li bng n mt ln na. Ln ny, -m v Lp-na dy lon cng vua Gi-ram v ginh c c lp cho h. Ngi -rp v Phi-li-tin cng tn cng Giu-a v cp bc Gi-ru-sa-lem. Mt s hc gi Kinh Thnh tin rng y l nhng bin c c m ch trong sch p-ia. -m lp vua ca h v gi c nn c lp sut 50 nm (II S 28:8-16). V sau vua A-ma-xia tn cng -m v chim ly n ly S-la ca h (II Vua 14:7; II S 25:11-12). Nhng Giu-a khng th bt -m khut phc khi y cng nh khng bao gi c th bt phc na. c Cha Tri gi li ha ca Ngi i cng -sau.
8. c Sng 27:40 Li ha ca c Cha Tri i vi -sau l g?................................................................................................................................
VCH THI GIAN V GIA-CP V -SAU
-Tip theo chng ta thy dn -m vui mng trc s sp ca Gi-ru-sa-lem vo nm 586 TC. Khng bao lu sau , nhng li tin tri ca p-ia c ng nghim khi dn N-bt ui ngi -m ra khi x h. Dng nh v c s hp tc ca dn -m vi dn Canh- nn h c php nh c pha nam Pa-lt-tin sau khi ngi Giu-a b bt lm phu t. Dn -m c thnh vng ti sut my th k. V ri nhng ngi thuc dng tc Mc-ca-b bt phc h v buc h phi tun theo cc lut l v nghi l ca ngi Giu-a. H tr thnh mt b phn ca dn tc Giu-a. Ngi Hy-lp v ngi La-m gi lnh th ca h l Y-a-m.
-Lch s ca dn -m l lch s ca bo lc cho n cui cng. Lng th ght ca dn chng i vi ngi Giu-a l mt l do khin R-ma t cc H-rt (ngi Y-u-m) cai trn x Pa-lt-tin. H-rt i git cc tr s sinh ti Bt-l-hem, H-rt An-ti-pha chm u Ging Bp-tt, H-rt c-rp-ba II x t s Gia-c sau s hy dit thnh Gi-ru-sa-lem vo nm 70 SC, dn -m b ng ha bi dn -rp v bin mt vi t cch mt dn tc. Nhng khm ph ca ngnh kho c ti Ba-t khng nh rng h th hnh tng (II S 25:14-15, 20). Nhng tp tc ca h sa a n mc lm nn vn minh hin i phi sng s. R rng l s on pht ca c Cha Tri tht cng bnh!
9. Hon cnh hay s kin no sau y trong i sng ca -sau l iu c ngha hn ht trong vic dn n lng th ght ca -m i vi Y-s-ra-n v nhng hu qu c nh hng lu di?a) S khc bit v tm tnh ca -sau v Gia-cpb) Phc hnh b cp mtc) nh git Gia-cp ca -sau.d) Hai mi nm th hn ca -sau truyn li cho con chu ng.e) S ha ho ca Gia-cp v -sau.
10. Da trn cu tr li ca bn cu 9 v da trn Hb 12:14-15, hy a ra mt ng dng thc tin cho chnh i sng bn................................................................................................................................. ................................................................................................................................
11. n li phn ch nh c v t liu dnh cho phn ny, ri khoanh trn mu t ng trc cu no NG trong bi tp ny.a. c Cha Tri chn Gia-cp v con chu ngi tr thnh tuyn dn ca Ngi thm ch trc khi Gia-cp ra i.b. Tri vi Y-s-ra-n v -m, phn ln trong i sng ca mnh hai anh em Gia-cp v -sau thng thn thin vi nhau.c. Theo Thnh Kinh, Gia-cp thng tng trng cho nhng ngi a thch th gian v khng thuc linh trn t.d. Cuc xung t gia Y-s-ra-n v -m bt u khi c cuc xut hnh ra khi Ai-cp.e. Li tin tri ca c Cha Tri phn cng R-be-ca, cho thy dn s ca -sau s phc dch dn s ca Gia-cp. Li tin tri ny c ng nghim khi a-vt chinh phc -m vo nm 1042 TC.f. Khi Gi-ru-sa-lem tht th vo nm 586 TC ngi -m lao ra gii cu h v cng san s vi h.g. Nhng ngi Mc-ca-b bt phc dn -m sau nm 200 TC v khin h phi gi theo cc lut l v nghi thc ca ngi Do-thi.h. Ngi -m cui cng b H-rt A-ti-gia tiu dit.i. S cay ng nghch cng anh em h tht s em li s sp ca dn -m.Lch s ca dn -m khin chng ta nhn bit rng chng ta c th tin cy Li Cha v bit nhng li tin tri ca Li Ngi thy u ng nghim. c Cha Tri l Cha ca lch s, l ng Ti cao trn cc dn tc. Ngi l ng phn xt h v hnh pht s gian c.
S on Pht Ca c Cha Tri Trn -m
p-ia 1:1-14 Hailey 31-36
Li Tin Tri v S Sp ca -m
1:1-9 Hailey 31-34
Gii Thiu Li Tin Tri
Mi sch ca cc v Tiu Tin Tri u cho mt li gii thiu cu th nht hoc th hai. p-ia cu mt cho bit tc gi v ta ca sch: "S hin thy ca p-ia". T dnh cho s hin thy trong ting H-b-r c dng cho nhng s mc khi xy ra trc mt (v d Dn 8:1-2). iu nh tin tri vit khng phi l kt qu ca s suy ngh su sc ca ng hoc s bin bit sc bn trc hon cnh chnh tr vo thi . Thm ch cng khng phi l s ng dng li Kinh Thnh vo cc tnh hung nht nh. p-ia thy iu sp sa xy ra v nhn mt s ip trc tip t c Cha Tri. y l s mc khi ca c Cha Tri dnh cho ng bi v ng l pht ngn nhn ca c Cha Tri v l ngi cm bt, tc l ng nhn c uy quyn phn bo, nhn danh c Gi-h-va v vit ra s ip ca Ngi. Ny l iu c Gi-h-va ng Ti Cao phn v -m cho chng ta bit ngun gc ca s ip ny v dn tc c lin quan. pia tch cc trong s trnh by ca mnh v ng bit ng nghe li t c Cha Tri. ng gi Gi-h-va l ng ti cao, hm Ngi l ng Cai Tr Ti Thng, Ngi c quyn v nng lc phn xt cc dn v thng hoc pht h ty theo cng vic h lm.
Chng ta c nghe li rao t c Gi-h-va c th m ch n p-ia v nhng ngi ng s phn truyn cho trc khi ng vit li. Hoc iu c th cho thy Gi-r-mi v -x-chi-n nhn cng mt s ip nh p-ia.Theo quan im ca Hailey mt s gi i gia cc nc m ch mt thin s hoc thn linh Cha sai n khuy ng cc dn nghch cng -m. C l c Cha Tri dng mt vua xi gic cc vua khc tn cng. c Cha Tri, bi quyn nng ti thng ca Ngi, c nhiu lc s dng cc k cm quyn gian c thi hnh k hoch ca Ngi trong vic dy ln hoc nh h cc nc. Ngi thng thi hnh s on pht qua cc cng c loi ngi.
12. Hon thnh tin trnh nhn bit di y t nhng g bn tm thy trong p-ia cu 1.a. Ta ..........................................................................................................................b. Tc gi..............................................................................................................c. Dn tc c lin quan........................................................................................d. Ngun gc ca s ip ...................................................................................e. Phng cch....................................................................................................f. Ch .........................................................................................................................
Tnh Trng Ca -m , Kiu Ngo
Cu 2-4 cho chng ta bit l do c bn ca s on xt nghch cng -m: s kiu ngo. H t tn cao mnh, nhng c Cha Tri phn rng:Ny, ta s khin ngi lm nh gia cc nc. Ngi b khinh d lm. Cu ta s khin ngi" c dng trong ngha ca mt li tin tri cho thy rng c Cha Tri phn truyn chc chn s xy ra. S khoe khoang ca -m khin cho cc dn khc ght h v cui cng a h n ch sa bi.
* Kiu ngo v a v . -m kiu ngo v cho h l v ch, v tr phng th ca h, sc mnh qun s ca h, v nhng ngi mu tr ca h. Dn s h mnh m v hiu ng, sau khi leo ln cc nh ni cao, h lm ch ca mnh trong cc hang ni hoc t to cc hang t cc bc vch trong hm ni. ti x Bet-ra chng ta vn cn c th thy nhng ni tr ng rng ln c c o t ni . B la di bi s kiu ngo, -m c mt s an ton gi di. Loi ngi ngy nay, ging nh -m, c th khoe khoang chng nghch c Cha Tri Ngi tr li h nh phn cng -m: Bay ly ming khoe mnh nghch cng ta, ..ta nghe iu ...ta s lm cho my nn hoang vu (xe 35:13-14).
13. Lu cc cu tng ng trong p-ia cu 2-4 v Gi 49:16. iu g la di -m theoa. p-ia 1:3-4.....................................................................................................................b. Gi 49:16................................................................................................... c. n d trong cu Lt gia cc ngi sao tng trng cho iu g theo Hailey?.......................................................................................................................
Cu hi ca -m Ai s c th x ta xung h ? Thch thc mi th lc trn trn gian ny thm ch uy quyn ca c Cha Tri i i. Nhng h ai t nhc mnh ln s b h xung (Lu-ca 14:11). Vn ca -m vn l vn ca loi ngi tri mi thi i, chnh n gy cho A-am sa ng, v nh iu c gi , ngay c Sa-tan na. -sai 14:12-15 chp rng.
Hi sao mai, con trai ca sng sm kia, sao ngi t tri sa xung! Hi k giy p cc nc su, ngi b cht xung t l th no! Ngi vn bng bo d rng: Ta s ln tri, s nhc ngai ta ln trn cc ngi sao ca c Cha Tri. Ta s ngi trn ni hi v cui cng phng Bc. Ta s ln trn cao nhng m my, lm ra mnh bng ng Rt Cao
- Nhng ngi phi xung ni m ph, sa vo ni vc thm !Tinh thn Sa-tan trong nhng ngi -m ku gi con ngi ta phi c tn cao ln. Cng tinh thn ang hot ng trong th gii ngy nay. Chng ta gi l ch ngha nhn bn th tc. N s t n nh im trong k i ch li ng Christ (Antichrist), tn mnh ln trn mi s m ngi ta xng l c Cha Tri, hoc ngi ta th ly, rt i ngi trong n c Cha Tri, chnh mnh t xng l c Cha Tri (II Ts 2:4).
14. Mt s ng dng c th c a ra t s kiu ngo ca -m v v tr ca h.a. Nhng iu -m khoe mnh ging vi nhng iu no m mt s cc dn tc ngy nay thng kiu hnh?................................................................................................................................ b. Thi 127:1 hm v s an ton ca mt quc gia, a phng, mt c nhn?................................................................................................................................ Theo bn, iu hu hiu nht bn c th lm cho s an ton ca quc gia mnh l g?
* Kiu Ngo V S Giu C . Nhiu dn tc ghen t vi s giu c ca -m. Mt phn x s ca -m l sa mc, song h cng c cc vng trng di do nc. Cc m st v ng ti -si-n - Gh-be v cc tuyn ng bun bn bng ng b v ng bin t -m khin x giu c. Mt con ng ca cc on li bun t -si-n Gh-be n a-mch, mt ng khc n Ai-cp, em li li nhun t vic bun bn v ng thu -m bun bn vi Si-ri, A-si-ri, Ai cp, A-ra-bi v Chu Phi. Hy xc nh v tr ca nhng ni ny trn bn (khung 2.5): -m, Giu-a, A-si-ri, a-mch, Ai-cp, -si-n Gh-be, Gi-ru-sa-lem v S-la.
Cu 5 v 6 cho chng ta khi tng ca p-ia v vic -m b cp bc v mt sch ca ci. Ngi dn s ct giu cc ca ci, nhng k th s lc bi, tm kim, v ly i tt c. Mt thnh ni ting cng b cp bc l Petra. Tn thnh (Petra l ting Hy-lp, Se-la l ting H-b-r) c ngha l Vng . N dng nh l mt n ly khng th nh chim c (khng khut phc). Ngi N-bt (Nabateans) bit n l mt trung tm thng mi giu c, ni rt nhiu ca ci c ct giu. Thm ch ngy nay ngi -rp cn gi mt ngi n ti Pe-tra l Kho Tng. S giu c y, nim kiu hnh ca -m thu ht nhng k cp bc trong khi tng ca p-ia. Khng c s on pht no trit nh s on pht m c Cha Tri ri ra. Con ngi c gng v ch giu mnh cng vi nhng ca ci ca h. c Cha Tri nhn thy mi s v bit ht tt c Sa vo tay c Cha Tri hng sng tht ng kinh khip thay (Hb 10:31). Du vy c Cha Tri khng vui trong s on pht u. Ngi by t s ght b hon ton i vi ti li, song li l tnh yu v hn i vi nhng ngi bit n nn. c Cha Tri dng n in v s on pht gip con ngi n nn. Nu h chi b n in Ngi s on pht s n.
15. c cc on Kinh Thnh sau y v ng dng vo nhng g chng ta ni n trong phn ny.a. So snh dn -m vi li khuyn trong I Tim 6:1-19. Cu 17 ni g v lng kiu ngo t ni ca ci?................................................................................................................................ b. xe 33:11 v II Phi 3:9 dy g v c Cha Tri v s on pht ca Ngi?................................................................................................................................
* Kiu Ngo V Cc Lin Minh v Bn B . p-ia cu 7 cho bit cc bn b v ng minh ca -m, mt iu lm cho h thng kiu hnh, nay nghch cng h. Ngi -rp tng l bn thn, cng h tham gia trong cc v cp ph chng li Giu-a (Thi 83:5-6). Bn h cng n bnh vi nhau. Cho n ngy nay vn cn l mt du hiu ca tnh bn su m ging nh con du ng trn mt hip c ha bnh hoc mt giao ko khng gy chin. M-p, Am-mn v cc quc gia khc c bun bn vi -m c l l cc ng minh ca -m. Ga-xa v Ty-r tng bn cc n l cho -m (A-mt 1:6, 9) (Tm cc a im ny trn bn , Khung 2.5). Nhng bn b v cc ng minh ca -m phn bi n. B ui m bi s kiu ngo, n khng nhn thy c s trin khai m mu ca chng.
* Kiu Ngo V C Nhng Ngi Mu Lc . p-ia cu 8 v 9 cho thy lng tin cy ca -m t ni nhng k khn ca h, tc l nhng nh lnh o chnh tr, nhng tay c vn v cc nh chin lc qun s. Nhng ngi nam trong Ni -sau (-m) ni ting v s khn ngoan v hiu bit ca h v th gii.(Ni -sau trong cu 8, 19 v 21 c dng tng phn vi Ni Si-n, l iu m ch Y-s-ra-n, ni -sau hm dn tc -m). -li-pha, mt trong cc bn hu ca Gip, c bit n v s khn ngoan ca mnh, l ngi -m. Cc vua H-rt cng vy - l nhng k mu lc, cc chnh khch c c, nhng con ngi y s khn ngoan thuc v i ny nhng khng c nhng l tng lm cho con ngi ta tht s v i. S khn ngoan t nhin c th c dng cho s vinh hin ca c Cha Tri v gip lm cho th gii tt hn. Mi s khn ngoan u n t c Cha Tri, v Ngi khuyn khch chng ta cu xin Ngi s khn ngoan (Gia-c 1:5). Tuy nhin, s hiu bit v khn ngoan ngoi Cha khng th bo v mt dn tc hay c nhn ngi y khi s on pht ca Ngi.
16. Theo Hailey, v sao -m b hy dit (Trang 34)?................................................................................................................................ 17. c Gi 49:7-22 v I Ts 5:1-3, ri so snh gia hon cnh ca -m vi cc iu kin sng trong th gii ngy nay......................................................................
* Kiu Ngo V Sc Mnh Qun S . p-ia cu 9 ni n s tin cy ca -m ni cc lnh chin Th-man. C l l th ca -m v l mt trung tm phng th vng chc. Ch nhng ngi mnh dn (c dch l nhng lnh chin trong bn NIV) c dng trong Kinh Thnh dnh cho nhng ngi lnh o v qun s. H l nhng ngi anh hng thc hin c nhng k cng ln. Nhng tay lnh chin ny ca Th-man gieo rc ni s hi cho cc x s khc (Gi 49:16). -m kiu hnh v nhng lnh chin y v cho rng s khng mt ai dm tn cng h. N tin cy ni sc mnh qun s ca chnh mnh nhng ngy s n l khi qun i ca n b git hng lot v dn n s b b mc khng ai che ch v chng cn hy vng g trc qun xm lc. Chng ta sng trong mt thi k m cc siu cng ang trong mt cuc chy ua v trang. Mi bn u tm cch c c cc v kh hng mnh nht cho bn kia s b tn cng. Nhiu quc gia ang xy dng cc trang b quc phng ca mnh, k c v kh ht nhn. p-ia cnh co chng ta rng s an ton tht khng nm trong bt c iu no nh th.
18. Theo Hailey (trang 33), s phn, s hy dit, hoc s gii cu ca cc dn tc ty thuc vo iu g?................................................................................................................................
Nhng L Do ca S Hy Dit
-p-ia 1:10-14 Hailey 31, 34-36
Chng ta nhn thy trong lch s ca -m nhng hu qu cay ng, th hn v kiu ngo. S th ch ca -sau i vi Gia-cp phi ko di qua cc th h. c Cha Tri phn t tng cng dn Y-s-ra-n khi h ra khi Ai-cp rng h phi coi -m l anh em mnh v khng c tm cch chim x m c Cha Tri ban cho con chu ca -m (Phc 2:4-5). V sau Mi-se ban cho Y-s-ra-n s ip t ni c Cha Tri nh vy: Ch lm gm ghic ngi -m, l v anh em mnh (23:7). Tuy nhin, -m li khng tha nhn nhng i buc ca quan h anh em, m li huy ng mt i qun ngn khng cho Y-s-ra-n i ngang qua vng t ca h (Dn 20:14-21) Y-s-ra-n vng li c Cha Tri, khng chu nh nhau, v i vng theo hng khc. Song, tri qua nhiu th k, nhng hnh ng th ch lp i lp li ca c hai bn lm cho lng th hn mnh hn c nhng lin h ca tnh mu m.Cui cng, khi ngi Canh- chinh phc Gi-ru-sa-lem, dn -m vui mng hn h, h reo h Hy hy hoi, hy hy hoi cho n tn nn ca n i! (Thi 137:7). H tham gia vo vic cp bc thnh v ng cc ng t khng cho dn Giu-a trn thot khi thnh. V ri h giao nhng phu t Giu-a cho ngi Canh-. y khng phi kinh nghim u tin ca h trong vic bun n l. H tng mua ton b nhng cng ng n l Do-thi t Ga-xa v Ty-r (A-mt 1:6, 9).
19. c p-ia cu 10-14 v lit k nhng hnh ng ca -m b c Cha Tri ln n.............................................................................................................. ................................................................................................................................
20. Ghp cp mi li buc ti -m (Phi) vi s kin c lin quan n li buc ti (tri) (Hailey trang 35-36)......a ch chia phn trong nhng chin li phm ca dn s c Cha Tri l nhng ngi b cp bc......b Ch li dng nhng ngi ang tm cch chy trn.....c Ch vui mng trc tai ha ca anh em mnh.
21. Theo -x-chi-n on 35 (cu 1, 11) nhng hnh ng ca -m l hu qu ca s th ch, nng gin, ganh ght v on hn xa xa. Chng ta thy Gal 6:7 soi sng th no trn vic c Cha Tri phn xt -m?
R rng l c Cha Tri phn xt cc dn tc theo cch h i x vi cc dn tc khc, v nht l i vi tuyn dn ca Ngi. -m b on pht v hnh ng chng li nhng k chu kh. Trong Mat 25:31-46, Cha Jsus dy d mt tiu chun i x thm ch cn cao hn na: Ngi ln n nhng k khng cu gip nhng ngi khn kh. Trong ci nhn , chng ta c th ni rng c Cha Tri mong i chng ta gip nhng k gp kh khn hoc thiu thn, nh nhng ngi t nn, nhng ngi b t, v nhng nn nhn ca thin tai hoc ngho i.
22. So snh nhng hnh ng ca -m vi s ip ca Mat 5:43-45 v I Ging 3:15-18, iu dy d chng ta nguyn tc no.
Ngy Ca c Gi-h-va
p-ia 15-17; Hailey 36-37
C nhiu tin tri nhc n Ngy ca c Gi-h-va. Ni chung, cm t ny m t cc trng hp khi s on pht ca c Cha Tri n v hy dit cc k th ca Ngi. Trc ht thut ng ny c cc tin tri dng m t s on pht ca Cha trn mt tnh hung c tnh a phng. Nhng c cm ng bi Thnh Linh, chng cng m t cc bin c trong nhng ngy cui cng ca lch s nhn loi. Chng ta s khng tho lun chi tit cc s kin trong bi ny nhng chng bao gm:
1. S ct ln ca Hi Thnh.2. Cn i Nn.3. Trn chin Ht-ma-gh-n4. S tr li ca Cha Cu Th trong vinh hin.5. S tr li o ca Y-s-ra-n.6. S phn xt cc dn.7. S tr v mt ngn nm ca Cha Cu Th.
* Trong li tin tri ca p-ia, s hy dit khng lu s khi s ca dn -m bo trc thi im ca cn thnh n hu n trn mi nc, mt thi k phn xt tt c mi ngi, cng c gi l Ngy ca Cha a-ni-n gi l thi k m n ni t khi mi c nc n k cng chng c nh vy bao gi" (a-ni-n 12:1). Ton b sch S-ph-ni c dnh ni v ngy y. Gi-n th chp rng: :i ngy y! V ngy c Gihva gn! N n nh mt tai v th ra bi ng Ton Nng! (Gi-n 1:15).
* Tn c m t ngy nay ca Cha l khi c Cha Tri s cn thnh n ca Ngi trn ht thy nhng k no khng chu tip nhn Tin lnh v s cung ng cu ri ca Tin lnh cho mi ngi tin nhn. i vi nhng ai tr thnh c du ca Cha Cu Th tc Hi thnh ca Ngi th khng phi l ngy ng s. Bi v ngy ca Cha bt u bng vic Cha Cu Th tr li n rc c du ca Ngi tc l s ct ln ca Hi Thnh. V vy chng ta hy dng li trong I Ts 4:13-18 m khch l nhau.
Sau khi Hi Thnh c ct ln, s bt u c cn i nn. S cai tr by nm ca k ch li ng Christ (Anti-Christ mt k c ti thng tr th gii, v nhng dch l nh Khi Huyn m t. Tuyt nh s n cng vi s tr li ca Cha Cu Th hy dit cc th lc gian c v lp nc ca Ngi trn t. Nhng k cai tr, cc tng lnh ca th gian, nhng ngi giu c hoc ngho thiu, n l hoc t do u s ku la cng ln v ni rng hy ri xung chn h ng trn khi c Cha Tri v Cha Cu Th V ngy thnh n ln ca Ngi n, cn ai ng ni? (Khi 6:17 xem t cu 12-17).
Tt c nhng g p-ia chp v s phn xt hu n nhc nh chng ta v s thnh khit v cng bnh ca c Cha Tri. Ngi phi hnh pht ti li v cui cng tn dit n. c Cha Tri s x vi cc nc v cc c nhn ty theo vic lm ca h. By gi ngi ta s lm cho ngi nh chnh mnh ngi lm; nhng vic lm ca ngi s li trn u ngi!" (p-ia cu 15). c Cha Tri khng thin v trong s phn xt ca Ngi. c Cha Tri ca s thnh khit i i, ng x l ti li ca -m cng l c Cha Tri s x l chng ta v cc dn trn t. Trong nh sng ca nhiu li tin tri c ng nghim, r rng l Ngy ca Cha gn ri. S ct ln ca Hi Thnh c th xy ra bt c lc no, ngay sau l Cn i Nn. p-ia cu 16 m t nhng ngi ang ch chn trc tng. H ung chn th ght, nho bng, v hung hng gian c i vi nhng ngi khc. Tng lai h s phi ung chn thnh n ca c Cha Tri. Gi-r-mi m t iu trong Gi 25:15-38. Trc quang cnh ca thi k kinh khip khng cn lu na s xy n, chng ta hy cnh bo cho th h ca mnh, nh Ging Bp-tt cnh co h, hy trnh khi cn gin hu n (Mat 3:7).
23. Thut ng Ngy Ca Cha c ngha th no trong mi trng hp sau y:a. i vi -m trong thi ca p-ia?................................................................................................................................ b. Dnh cho thi k cui cng?................................................................................................................................
24. Ni vn tt Ngy Ca Cha s mang ngha th no i vi mi thnh phn sau y (Hailey trang 369).a. Nhng k th ca c Cha Tri................................................................................................................................. b. Dn s ca c Cha Tri.................................................................................................................................
25. Nguyn tc g c Hailey nhn mnh nh l cch nhn bit Ngy ca Cha?................................................................................................................................
S Khi Phc V S Cu Chuc Ca Y-s-ra-n
p-ia 1:17-21 Hailey 37-39
-p-ia cu 17 trnh by c hai phng din ca li ha c Cha Tri dnh cho dn s Ngi. S chc phc v vt cht v tm linh. S tr v x s Palttin v s gii cu khi ti li s n cng Y-s-ra-n. S gii cu khi ti em li s thnh khit cho Gi-ru-sa-lem v khp x. Gi-ru-sa-lem s phi c gii phng khi mi loi u ca dn ngoi.
-Lch s chng minh rng, trong thi k phu t Y-s-ra-n b ra s v ti th hnh tng l iu em s on pht ca c Cha Tri n trn h. Nhng k lu y (cu 20) tr v s hu c nghip ca h mt ln na (cu 17). H tr v th phng c Cha Tri v lm dn s Ngi.
-Trong khi , dn Na-bt, Ngi t Negev chim ng Ni S-i-r (cu 19) cng c gi l ni -sau. Nhng ngi -m thot khi cuc tn st ca dn Na-bt nh c ti min nam Palttin trong a phn I-u-m. Tuy nhin, con chu ca nhng ngi lu y tr v di thi Mc-ca-b chng t h l la v ngn la hy dit rm r ca nh -sau (cu 18). Nhng ngi Mc-ca-b git 20.000 ngi -m ti I-u-m v buc nhng ngi cn li phi chp nhn cc nghi l v lut l tn gio ca ngi Giu-a.
-Li ha v s khi phc trong sch p-ia, cng ging nh li tin tri v s on pht c mt s ng nghim c nh hng lu di hn l s ng nghim tc khc. Cc t la v ngn la trong cu 18 khin chng ta ngh n nhng s t ra ca c Cha Tri. Trong bi gai chy, trong tr la dn ng cho Y-s-ra-n, v trong nhng ci li bng la ti L Ng Tun. La tng trng cho s vinh hin ln s on pht c Cha Tri V c Cha Tri chng ta l mt m la hay thiu t (Hb 12:29).
-T thi cc s , nhng ngi cu tinh y dy la ca c Cha Tri i ra t dn Y-s-ra-n thuc linh (Ni Si-n) chin c cng Sa-tan v em cc phu t ca hn khi ni -sau c an ton ti ni ca c Cha Tri. Tc gi H-b-r ni v iu :
-Nhng anh em ti gn ni Si-n, gn thnh ca c Cha Tri hng sng, tc l Gi-ru-sa-lem trn tri, gn mun vn thin s nhm li, gn Hi Thnh ca nhng con trng c ghi tn trong cc tng tri, gn c Cha Tri l quan n ca mi ngi gn cc linh hn ngi ngha c vn lnh, gn c Cha Jsus, l ng Trung Bo ca giao c mi v gn huyt ri ra, huyt ni tt hn huyt ca A-bn vy (Sng 12:22-24). Cn nc th s thuc v c Gi-h-va (p-ia 1:21). Dn Y-s-ra-n s trong nc y. Cha Jsus ha rn: n k mun vt i mi, l khi Con ngi s ng trn ngi vinh hin ca Ngi, th cc ngi l k theo ta, cng s ngi trn mi hai ngi, m xt on mi hai chi phi Y-s-ra-n (Mat 10:28).
-Trong R-ma 11:25-26, Phao-l gii thch v s quy o ca Y-s-ra-n.Mt phn dn Y-s-ra-n sa vo s cng lng, cho n chng no s dn ngoi nhp vo c y ; vy th c dn Y-s-ra-n c cu, nh c chp rng: ng gii cu s n t Si-n. Ct s v o ra khi Gia-cp .
-Ngy vinh hin ny, nh chng ta thy nhng khc Kinh Thnh khc, cng s mang li s quy o ca cc dn tc khc na (Xem -sai 66:18-24). Ging, l ngi vit sch Khi huyn, phn rng Ka, Ngi n gia nhng m my, mi mt s trng thy, c n nhng k m Ngi cng trng thy, ht thy cc chi h trong th gian s than khc v c Ngi (Khi 1:7). Nhng li sau cht ca p-ia l: Cn nc s thuc v c Gi-h-va (cu 21). Li y cng b s tr v ca ng Christ trn t l nc m con dn Cha trng i sut cc thi i.
26. "Nh ca Gia-cp" ch v iu no sau y trong ngha bao gm hai phn ca n? (Xem Hailey trang 37).a. Con chu ca Giu-a nhng khng phi ca Y-s-ra-n.b. Tt c con chu ca Gia-cp.c. Mt s hip nht gm Giu-a v Y-s-ra-n.d. Tt c con chu ca -sau.e. Ht thy nhng ngi c cu chuc v c nn thnh.f. Ngi dn thuc ni Si-n.
27. Theo Hailey, ng gp ch yu ca -m cho lch s l g?......................................
28. Cui cng. -m v S-i-r thuc v ai, v iu xy ra khi no?a. Thuc v............................................................................................................................b. Vo lc no?.....................................................................................................................
p-ia lp i lp li nhng s tng phn gia Ni Si-n v Ni -sau. Mt bn tng trng cho s thnh khit, s cu ri v s hu vic. Cn bn kia l s ni lon, ti li, ti tm v b hoang. Chng ta nhn thy s xung t sut Kinh Thnh t Ca-in v A-bn cho n ngy ca c Gi-h-va v chin thng cui cng ca ni Si-n vn cn ri khp trn th gii. Bn t lng tin cy ca mnh vo ch no?Nu chng ta mun c phn trong ni thnh ca c Cha Tri, chng ta phi c s cu ri ca Ngi cng s thnh khit m c Thnh Linh ban cho. Khi chng ta t lng tin cy ca mnh ni Ngi, c Cha Tri s a chng ta i t c thng ny n c thng khc trong nc Ngi. Ngay c hin nay Ngi vn ang sng gia vng dn s Ngi, ng Christ trong anh em, l s trng cy v vinh hin! (Cl 1:27). V mt thuc linh, chng ta n vi iu m Ni Si-n tng trng: Hi Thnh ca nhng con trng (Hb 12:18-24). Chng ta bit c Cha Tri s a chng ta vo trong s c thng cho n khi s kin c m t trong Khi 11:15 c ng nghim: T nay nc ca th gian thuc v Cha chng ta v ng Christ ca Ngi, Ngi s tr v i i.
29. Ghp cp mi ng dng (tri) vi biu tng thch hp (phi).. .a Tng trng cho ni an ton dnh cho nhng k c chuc ca c Gi-h-va.. ..b Tng trng cho s phn lon, ti li, s ti tm v s cht....c Tng trng cho nc ca c Gi-h-va.. .d Tng trng cho s quy o ca Y-s-ra-n vo thi k cui cng... .e Tng trng cho s phn ca nhng k t lng tin cy ca h ni quyn lc, ca ci, bn b, a v v s khn ngoan ca loi ngi.
c Cha Tri Mc Khi Qua p-ia
Nhiu ngi ngy nay c t tng cho rng c Cha Tri ca Cu c (hoc khi nim m con ngi ngh v ngy lc y) khc vi c Cha Tri m chng ta thy trong Tn c. H trnh by c Cha Tri ca Cu c nh l ng nghim khc, ng Phn Xt gay gt, hay cn thnh n ca Ngi trn nhng ti nhn v cc dn tc, trong khi c Cha Tri ca Tn c li c coi l ng y tnh yu v lng thng xt.
phn cui ca mi bi hc v cc tiu tin tri, bn s khm ph iu m mi nh tin tri thc s dy v c Cha Tri. Qua tin trnh bn s khm ph nn tng ca Cu c dnh cho nhng s dy d ca Tn c v c Cha Tri. Trong bi hc ny chng ti s trnh by mt khun mu vi tt c nhng cu tr li cho sn. Trong cc bi hc ti, bn s c yu cu tm cc cu tr li. Bi tp nh vy s gip bn trin khai mt tp hp cc biu c gi tr m bn c th dng khi rao ging v dy d cc l tht c tm thy trong cc sch Tiu Tin Tri.
30. i chiu biu (Khung 2.7) vi cc on trch c lit k t p-ia cho thy nhng l tht v c Cha Tri.
C CHA TRI BY T QUA CC TIU TIN TRI
* Bi Tp T Trc Nghim:
CU LA CHN: Khoanh vng mu t ng trc cu tr li ng nht ca mi cu hi.1. iu no sau y chng ta khng bit chc v tin tri p-ia?a) Cha ng l ai.b) ng sng v ni tin tri vo thi im no.c) V vic tn ng hm ti t ca c Gi-h-vad) V vic sch ca ng l sch u tin trong cc sch Tiu Tin Tri.
2. Sch tin tri ca p-ia ch yu l li t co ti li nhm voa) Y-s-ra-nb) -mc) Giu-ad) Cc dn ngoi
3. S ip dnh cho Y-s-ra-n trong sch p-ia l s ipa) Phn xtb) n nnc) Tha thd) Khi phc
4. iu no sau y tng trng cho ni nng nu ca chng ta trong Cha Cu Th Jsus?a) Ni Si-nb) Ni -sauc) Ni S-i-rd) -m
5. iu no di y l bi hc ch yu chng ta c th hc c t p-ia?a) Cc n phc ca c Cha Tri ging trn ngi ngay thng v k khng ngay thngb) Chng ta s gt iu mnh gieo.c) Vic lm sai tri c chng mnh l ng nu n nghch cng nhng k th nghch ca c Cha Tri.d) Khi c ai b x t th ng ni g c th tt hn l dnh lu vo
6. Ngun ci lng on hn ca -m i vi Y-s-ra-n l va) Nhng nm cay ng ca -sau i cng em mnhb) S tin knh ca Gia-cp.c) S thin v ca cha m -sau v Gia-cpd) Nhng chin thng ca Y-s-ra-n trong t ha.
7. Nin i no sau y gn vi nin i khi nhng ngi Mc-ca-b bt phc dn -m?a) 1400 TCb) 1100 TCc) 586 TCd) 200 TC
8. Lng kiu ngo ca m da trn tt c iu no sau y NGOI TRa) S an n v a v v sc mnh qun s.b) S giu c v nhng con ngi khn ngoan.c) Tin cy hon ton ni c Gi-h-vad) Cc ng minh v b bn
9. Khi Gi-ru-sa-lem b cp bc, -m lm iu no di y?a) D phn vo ca cp v bt gi nhng ngi Giu-a trn thotb) Theo di song khng lm g c.c) Tm cch bo v ngi Giu-a v cc ti sn ca h.d) n nn trong s bun ru v lng cay ng ca h i vi ngi Giu-a.
10. Thut ng no sau y m t ng nht ngha ca Ngy ca c Gi-h-va trong Kinh Thnh?a) Gii cu khi ti.b) on pht ti li.c) T do cho mi ngi.d) Tip nhn Cha Cu Th
CU GHP CP: c k li ch dn v vit cu tr li vo ch trng trc mi cu hi.11-15 Ghp cp mi nin i (phi) vi nhng l do (tri) i vi vic chp nhn nin i y cho li tin tri ca p-ia.a) 845 TCb) 586 TC...11 Cc li tin tri tng ng ca Gi-r-mi v -x-chi-n u m ch n nin i ny....12 Khng c li no cp n vic ph hy n th hoc vic i y....13 Vn phong ph hp nht vi giai on ny....14 Cc ng minh c gi bi li m ch n vic bt thm v n ch cc dn...15 Vic dng thnh ng Chng ta nghe c th m ch cc nh tin tri khc.
* Gii p Cc Cu Hi Ca Bi Hc:
16. Bi v c Cha Tri nghch cng h, cc b bn h b h, v nhng ngi khn ngoan b lm cho yu nhc.1 a) S khc nhau gia vn phong ca p-ia vi Gi-r-mi.
17. Lng kiu ngo v s tin cy ca loi ngi t ni nhng bc lnh t ca h cng cc hip c ha bnh s khng gip g cho h khi s on pht ca c Cha Tri n.2 d) Cc li tin tri tng ng ca -x-chi-n v Gi-r-mi u m ch nin i ny.
18. Chng u trong tay ca c Cha Tri.3 a 845 TC Vn phong ph hp vi giai on ny nht.b 586 TC Cc on Kinh Thnh tng ng ca Gi-r-mi v -x-chi-n u m ch nin i ny. Cc on Kinh Thnh khc ch v nin i ny khi ni n nhng hnh ng ca -m.
19. Bt c hnh ng no sau y. Hung bo vi anh em mnh; ng xa; vui mng khi thy s hy dit; khoe khoang trong hon nn ca h; diu hnh qua trong cn tai ha ca h; khinh b nhn h, v ly ca ci h, dit nhng k chy nn; np nhng k sng st.4 a Phi, chng u ging nhau.b 586 TCc Cu tr li ca bn. Ti tin trng lng ca bng chng nghing v nin i 586 TC
20. a Khng vob Khng ngc Khng nhn5. L sch ngn nht trong C c song li cha ng mt li t co ti li mnh m (s ln n cng khai) v li phn xt ti li
21. -m phi gt nhng g n gieo.6 a s on phtb S khi phc
22. Chng ta phi yu nhng k th nghch mnh. Cht cha on hn khin chng ta tr thnh nhng k git ngi trc mt c Cha Tri. Cng phm ti nh dn -m.7. Cu tr li ca bn. Cn y l cc cu tr li ca ti.a. S kiu ngo s nh la ti v khin s on xt ca c Cha Tri ging trn ti.b. Ngi c x t vi ngi khc s b c Cha Tri hnh pht.c. Chp nhn hoc ng h vic lm sai xu ca mt ngi i vi ngi khc hoc khng lm g ngn chn iu khin ti cng y nh k phm ti.d. Ti c th mong i b pht hoc c phc ty theo cc hnh ng ca chnh mnh.e. Ti c th thot khi s on pht ca c Cha Tri bng cch chy vo ni nng nu m Ngi cung ng. Cha Cu Th Jsus (Ni Si-n)
23 a Thi k on pht ca c Cha Tri trn -m v lng cay ng ca h i cng anh em mnh.b. Thi k cui cng ca s on pht c Cha Tri trn nhng con ngi, nhng dn tc lon nghch.8. l cui cng h s ci b ci ch n l ca Gia-cp em mnh
24 a Ngy ng s (phn xt)b Ngy gii cu.9 d) Hai mi nm cu hn ca -sau truyn li cho con chu ng.
25. Chng ta s gt iu mnh gieo; hoc s on pht hoc s gii cu10. Cu tr li ca bn. Lng cay ng lan rng v gy thng tn cho nhiu ngi, ph hy cc gia nh v cc Hi Thnh. Lng on gin l mt trong nhng cng c c a thch ca Sa-tan.
26. b, c, e v f l cc cu tr li ng.11. a, d, e, g v i l ng.
27. Cc vua H-rt (mt s ng gp ng xu h)12 a S hin thy ca p-iab p-iac -md c Gi-h-va ng Ti Caoe S hin thy: thy, nghef S on pht nghch cng -m
28 a13 a Kiu ngob. Kiu ngo v ng s. S ng s m -m cm hng thy, thm vo lng kiu ngo ca n.c. N gi ln tng v mt s an ton tuyt i.
14 a Theo ti, s giu c ca h, cc nh ngoi giao (nhng ngi khn ngoan) v h thng phng th quc gia ca h.b Nu khng c s bo v ca c Cha Tri, th mi iu khc ch l s an ton gi di v h khng v ch.c. Lm vic v cu nguyn cho ng bo ca t nc mnh h bit tn knh Cha v tin cy Ngi.
29. a 2) Ni Si-nb 1) Ni -sauc 2) Ni Si-nd 2) Ni Si-ne 1) Ni -sau
30. Nghin cu k biu . l khun mu bn s tun theo trin khai cc biu tng t trong cc bi hc cn li.15 a ng ngo mn v c ca ci - ca ci l th khng chc chn. Hy vng ch thc duy nht ca chng ta l trong c Cha Tri.b c Cha Tri l ng hay thng xt, Ngi khng mun hnh pht chng ta. Ngi mun mi ngi n nn v c sng thay v phi cht mt trong ti li mnh.
Chng 3: "GI-N: TIN TRI CA L NG TUN"
Phn ln nhng C c Nhn ngh n iu g khi c ngi nhc n tin tri Gi-n? Nu h sng trong mt khu vc m co co hoc chu chu thc s l ni e da cho ma mng, th c th h xem li tin tri ca Gi-n gn lin vi nn dch co co. C l mt s C-c nhn ch nh rng Gi-n l mt trong cc tin tri vit mt sch trong Cu c. Nhng hng triu ngi s lp tc nh n li gii thch ca Phi-e-r v iu xy vo Ngy L Ng Tun: y l iu ng tin tri Gi-n ni tin tri rng c Cha Tri phn: Trong nhng ngy sau rt, ta s thn ta trn mi loi xc tht (Cng 2:16, 17).-V c tm quan trng ca li tin tri ny i vi thi i ca chng ta, chng ti gi Gi-n v tin tri ca L Ng Tun. ng cng cho chng ta nhng li tin tri khc c th ng nghim rt sm. Chng ta cn phi bit nhng g ng rao bo v nhng s on pht ca c Gi-h-va v nhu cu i vi s n nn. Gi-n cnh co dn s trong thi ca ng v ku gi h n nn thot khi nhng tai ha khng khip ang e da. Chng ta cng c mt trch nhim i vi th h ca mnh. Nh chng ta thy khi nghin cu sch p-ia, nhng bin c xy n trong ngy cui cng khng c g l ng s i vi nhng ngi tin Cha, l ngi s c ct ln trong lc Cha tip rc Hi Thnh vi Ngi v thot khi s on pht ti li ca c Cha Tri. Tuy nhin, cng nh Gi-n, chng ta cn cnh bo cho th h ca mnh tnh trng khng khip s xy n trong Cn i Nn. Thm ch hin nay chng ta cng nhn thy s bo trc ca cc bin c y c Gi-n m t trong li tin tri ca ng.
- Gii Thiu Gi-n- Tc Gi v Nin i- Bi cnh Lch s- Tnh c o v S ip- S on Pht v S n Nn- Co co, Hn Hn v Ha hon- Ku gi n nn v Cu Nguyn- Phc Hi nhng s Chc Phc ca c Cha Tri- Nhng Ngy Sau Rt- S Tun Thnh Linh- Cn i Nn- S on Pht cc Quc Gia- S Tr V Mt Ngn Nm ca Cha Cu Th- c Cha Tri c Mc Khi Qua Gi-n
Khi hc xong bi ny, bn c th; Tho lun bi cnh v mc ch ca sch Gi-n. Gii thch tm quan trng ca s ip Gi-n dnh cho thi i chng ta. So snh li cnh bo ca Gi-n v s on pht hu n vi li cnh co ca sch Khi huyn. ng dng vo i sng v chc v ca bn. Khun mu Gi-n a ra cho nhng ngi ang i din vi nhng nan , tai ha hoc hon nn nghim trng. Rao ging v dy d v s ng nghim ca li tin tri Gi-n vo ngy L Ng Tun v vo thi k cui cng ny.
1. c ht sch Gi-n trc khi bt u hc ni dung bi ny. c sch ca Hailey trang 40-61 trong lc nghin cu phn khai trin bi hc khi c yu cu trong sch ny.2. Tr li tt c cc cu hi ca bi hc v kim li cc cu tr li ca bn.3. Tm trong phn t vng li nh ngha ca cc t then cht cn mi l i vi bn.4. Hon tt s c Cha Tri c By T Qua Gi-n trc khi i chiu n vi biu ca chng ti.5. Lm bi tp t trc nghim v kim li cc cu tr li ca bn.- tai ha- qu quyt- s tn ph- s phn bit- k king n- l hi
Gii Thiu Gi-n
Gi-n 1:1-3:21; II Vua 11:1-12:3 Hailey 40-43
Tc Gi v Nin i
Gi-n 1:1-2:32 Hailey 40
-Gi-n cng l mt sch trong s cc sch khng r nin i. Mt s cc hc gi tm cch xc nh nin i ca cc sch tin tri rt mun, lm cho chng tr thnh sch lch s thay v sch tin tri. H tin rng sch Gi-n c vit ra sau cuc Lu y bi v Gi-n khng nhc n ngi A-si-ri, ngi Ba-by-ln hay cc hnh tng. l nhng ch ni bt ca cc sch tin tri tin lu y. Song mt s cc hc gi cho rng li m t v co co nin i sch c th l trc thi lu y. C mt iu chc chn l sch khng c vit ra trong cuc lu y, bi v n nhc n cc thy t l trong n th. Hailey chp nhn thi gian vo khong nm 830 TC trong khi Gi-h-gia-a gi nhim v nh mt v nhip chnh ca Vua Gi-ch cn tr tui. S ip ca Gi-n ph hp vi giai on ny.-Nhiu hc gi thuc khuynh hng bo th a ra cu Kinh Thnh A-mt 1:2 nh l mt li trch dn c kh nng ca Gi-n 3:16, v ch ra s ging nhau gia A-mt 9:13 vi Gi-n 3:18 A-mt c vit ra vo khong nm 755 TC, v vy h ngh rng Gi-n phi c vit ra trc . Tn c cng lit k Gi-n cng vi cc tin tri u tin. y khng phi l mt bng chng qu quyt, nhng chng ta s lit k theo Hailey vi nin i vo khong nm 830 TC. Mc du vic bit chnh xc nin i gip chng ta hiu r hn nhng iu kin gc m sch ni n, song s ip ca sch dnh cho chng ta ngy nay vn r rng.
1. Hailey m t s ip ca Gi-n nh th no (trang 40)?................................................................................................................................
Gi-n khng ni g v chnh mnh tr vic ng l con trai ca Ph-thu-n. Cng nh hu ht cc tin tri khc, ng c c Cha Tri dn dt nhn mnh n s ip hn l s gi. Mi ba tn Gi-n khc c nhc n trong Cu c, song khng ngi no trong s c th c xem l tin tri Gi-n.Tn ca Gi-n trong ting Hy-b c ngha l Gi-h-va l c Cha Tri. Nhiu hc gi tin ng l mt thy t l. ng quan tm n n th, vic ng nhc n cc trch nhim ca thy t l (Gi-n 1:13-17; 2:1, 14, 17) v s nhn mnh ca ton sch khin chng ta d dng tin iu . Mt s ngi bc b kin ny v Gi-n ch trch cc thy t l. Song liu cn ai l ngi c kh nng ku gi cc thy t l chm lo n cc trch nhim ca h hn l mt ngi trong s ? Tuy nhin, du Gi-n c phi l thy t l hay khng, th dng nh r rng ng l ngi Giu-a sng ti Gi-ru-sa-lem, mt ngi rt quen thuc vi n th. Cng vy, l mt nh tin tri, ng rao cho cc thy t l s ip ca c Cha Tri, ch khng phi s ip ca mnh.
2. Nhng iu no di y v Gi-n v nin i sch ca ng m chng ta bit chc.a. ng l mt thy t l.b. ng l con trai thy t l.c. ng xut thn t Giu-a.d. Cc hc gi Kinh Thnh t nin i sch bt c khong no t gia nm 900 TC (tin lu y) n nm 400 TC (hu lu y).e. Hailey v sch hc tp ny u ng vi nhau chp nhn nin i ca nm 830 TC cho sch Gi-n, mc du c hai u ni rng khng c bng chng chc chn v iu .f. Gi-n khng quen thuc lm vi n th.g. Mt li trch dn c kh nng l t Gi-n ca tin tri A-mt dng nh t nin i ca sch Gi-n vo trc nm 755 TC.h. Cng c kh nng l sch Gi-n c vit ra vo thi k Lu y.i. Cha ng tn l B-thu-n.j. Tn ca Gi-n c ngha l Gi-h-va l c Cha Tri.
Bi Cnh Lch S
II Vua 11:1-12:3
-Gi-n bit r vic phi sng trong thi k khng hong ca t nc l nh th no. S kin ng ni vi cc thy t l m khng ni vi vua phi thc hin cc bc nht nh cu t nc dng nh hm t nc ang di quyn nhip chnh (quyn cai tr) ca Gi-h-gia-a, thy t l thng phm. Khng c li cp no v mt v vua trong sch Gi-n. Hong hu nc Giu-a, A-tha-li, dn d dn s th ly Ba-anh, mt v thn ca thin nhin, song Gi-h-gia-a a h tr li vi c Cha Tri. Chc v ca Gi-n c l gip xy h tr li vi c Cha Tri.
-A-tha-li l con gi ca A-hp v Gi-sa-bn c c l nhng k cai tr Y-s-ra-n. B ci Gi-ram, con trai vua Gi-sa-pht tin knh ca nc Giu-a, A-tha-li dn d Gi-ram v c Giu-a la b c Cha Tri th ly Ba-anh v phm cc ti li khc.
-Gi-ram git c su anh em mnh yn tm khng ai ot ly ngai vua ca ng. Khi ng cht, con trai ng l A-cha-xia ln lm vua. A-tha-li, hong thi hu, xi gic A-cha-xia th hnh tng v phm cc ti li khc. Sau mt nm, A-cha-xia b git, lp tc, A-tha-li chim ot ngai vua v ra lnh git cht tt c cc con ca A-cha-xia, l chu ni ca b, v l nhng ngi tha k ngai vua hp php.Ch ca A-cha-xia l v thy t l thng phm Gi-h-gia-a. c Cha Tri gip b gii cu ngi con t ca em mnh l Gi-ch. B v Gi-h-gia-a giu cu b Gi-ch trong n th v nui dng cu cng vi cc con ca h. Khi Gi-ch c by tui, Gi-h-gia-a lnh o cc thy t l v cc trng lo Giu-a trong mt cuc ni dy mang tnh chnh tr. Sau h a Gi-ch ln ngi vua v x t A-tha-li. Gi-h-gia-a phc v nh ngi nhip chnh cho n khi Gi-ch khn ln tr v.
3. c 11:12, 17-18 v tr li cc cu sau.a. Hy cho bit ba iu Gi-h-gia-a lm a dn tc tr li mi tng giao phi l vi c Gi-h-va................................................................................................................................. b. V sao iu ny dng nh lin quan n vic Gi-n khng ni g v s th hnh tng trong li ku gi n nn ca ng?................................................................................................................................
4. iu g a chng ta n ch tin rng nhng iu kin sng ti nc Giu-a trong thi Gi-h-gia-a cho thy giai on ny chnh l bi cnh cho cc s ip ca Gi-n................................................................................................................................. ................................................................................................................................
Tnh c o v S ip
Gi-n 1:1-3:21 Hailey 41-42
-Tht th v khi thy cch c Cha Tri s dng cc nh tin tri khc nhau nhn mnh nhng l tht nht nh m cc tin tri khc ni rt t hoc khng ni g n c. S nhn mnh ca Gi-n v Ngy ca c Gi-h-va trch nhim ca cc thy t l, s gi tn gio b ngoi, v vic tun c Cha Tri, cng li m t ca ng v nn dch co co, l nhng c trng tiu biu ca sch ny.C sch u xoay quanh ngy ca c Gi-h-va. Gi-n dng tai ng hin ti ca nn co co v hn hn cnh bo v s on pht ti t hn nu dn s khng n nn. iu ny vt qu hon cnh trc mt n tn nhng ngy cui cng v Cn i Nn