visie op het jeugd- en jongerenwerk in de gemeente brummen

Visie op het jeugd- en jongerenwerk in de gemeente Brummen

maart 2016

Visie Jeugd- en jongerenwerk 2016 Stichting Welzijn Brummen 2

Inhoud

pag.

1. Voorwoord 3 2. De functie van het jeugd- en jongerenwerk is veranderd 4 3. Knelpunten en Kansen 5 4. Kracht nulde lijn beter benutten 9 5. Werkplan Jeugd- en jongerenwerk in de gemeente Brummen, aparte bijlage


Voorwoord De gemeente heeft SWB gevraagd een werkplan voor het jeugd- en jongerenwerk in de gemeente Brummen te schrijven, voorafgegaan door een beschrijving van de belangrijkste ontwikkelingen in de achterliggende jaren en een toekomstvisie op ons werk.

Bestuur, directie en medewerkers

Stichting Welzijn Brummen,

maart 2016


1. De functie van het jeugd- en jongerenwerk is veranderd Opvoeding: een brede pedagogische opdracht Met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning is duidelijk geworden dat de overheid opvoeding nadrukkelijk beschouwt als een ‘brede pedagogische opdracht’. ‘It takes a village to raise a child’, zegt ook de gemeente Brummen. SWB sluit zich daarbij aan, in woord en in daad. Met onze integrale benadering, en met gebundelde lokale kracht – voor een groot deel vrijwillig – geven we de gedachte erachter in de praktijk gestalte. We werken vanuit het besef dat de eerste verantwoordelijkheid voor het welzijn van kinderen bij de ouders ligt, maar dat ook anderen, zowel professionals als buurtbewoners en vrijwilligers een wezenlijke bijdrage leveren aan het lokale opvoedklimaat. Het jeugd- en jongerenwerk is een nuldelijnsvoorziening die geworteld is in de sociale infrastructuur en daardoor een verbindende schakel is in het ondersteunende, opvoedende netwerk om kinderen, tieners en jongeren heen. Van klantgerichte naar pedagogische relatie In de afgelopen decennia heeft het jeugd- en jongerenwerk in Nederland, en ook binnen de gemeente Brummen, een belangrijke ontwikkeling doorgemaakt. De klantgerichte relatie, met het accent op begeleiding, respect en tolerantie, is doorgeëvalueerd naar een pedagogische relatie. Deze verschuiving is cruciaal voor de effectiviteit van het werk, want hij voegt een belangrijke dimensie toe: de verbinding met de samenleving. Gelijktijdig met de persoonlijke ontwikkeling, wordt het aangaan van sociale verbindingen met de omgeving waarin de jongere leeft, de focus van het werk. De groei en positie van kinderen, tieners en jongeren staan immers niet op zichzelf; ze zijn onlosmakelijk verbonden met de context waarin zij leven. Hoe krachtiger en positiever de wisselwerking tussen jeugd en woon- en leefomgeving, hoe groter de kans dat onze jeugd zich onderdeel voelt van de samenleving waarin zij opgroeien en daadwerkelijk (gaan) participeren. Vertrouwen als basis voor ontwikkeling Om veilig op te groeien en zichzelf te kunnen ontplooien, hebben kinderen een basis nodig waar zij zich welkom en geaccepteerd voelen door de mensen om zich heen. Positieve relaties op basis van wederzijds vertrouwen maken mogelijk dat jeugdigen zich ontwikkelen, dat ze waarden en normen aanleren, in staat zijn individuele keuzes te maken en sociale vaardigheden aan te leren. Van vraag- naar kansgericht werk SWB sluit aan bij vragen en behoeften van de jeugd. Maar we gaan verder: via vraaggericht werken maken we steeds meer de overstap naar kansgericht jongerenwerk. Onze jeugd- en jongerenwerkers staan, met de ervaringsdeskundige vrijwilligers en Combinatiefunctionarissen, naast kinderen en jongeren in hun ontwikkelingsproces. Ze bezoeken - en sluiten aan bij - de belevingswereld van de jeugd en benutten elke mogelijkheid die zich daar voordoet als kans op ontwikkeling. We betrekken de jeugd bij onder meer buurtontwikkeling, cultuurprojecten met ouderen en bij sociale ontwikkelingsprocessen in de samenleving. Voor zowel de jeugd als de volwassen medeburgers biedt dit volop mogelijkheden om elkaar te ontmoeten, te leren kennen en van elkaars kwaliteiten, talenten en betrokkenheid te profiteren. Elkaar aanvullende en versterkende burgerkracht van 0-100 jaar!


2. Knelpunten en kansen Een integrale aanpak en een verweven benadering van alle partijen die betrokken zijn bij de jeugd, is cruciaal om duurzaam effectief en van betekenis te kunnen zijn. De kracht van ons werk is onvoldoende zichtbaar Binnen onze gemeente hebben we daar de afgelopen jaren goede stappen in gemaakt, maar we zijn er nog niet. Een landelijk knelpunt in dit type samenwerking is dat professionals uit de eerste en tweede lijn te weinig kennis hebben over de rol en de functies van het jeugd- en jongerenwerk – en gelieerde werksoorten – in een integrale sociale context. Soms wordt het werk afgedaan als ‘een beetje balletje trappen met de jongeren’ (en evenzo: ‘koffie drinken met nieuwkomers’, of ‘handwerken met ouderen’).

Vergeten en onderschat wordt dat juist in de laagdrempeligheid en de ‘gewone’, niet problematiserende benadering, de aantrekkelijkheid en kracht schuilt. Alleen met die benadering kunnen onze jeugd- en jongerenwerkers de verbindende schakel zijn naar met name moeilijk bereikbare of motiveerbare jongeren en de sleutel naar kennis over die doelgroep. Voor hun nulde lijnscollega’s geldt hetzelfde verhaal naar de mensen met wie zij werken. Allemaal zijn het top professionals, juist omdat zij op gelijke voet staan met de mensen met wie zij werken, en meesters zijn in ‘het gewone, het natuurlijke’. Daardoor genieten zij het vertrouwen van jeugdigen en andere burgers. De vanzelfsprekende samenwerking met vrijwilligers, de grote kennis van de doelgroepen, hun vermogen te luisteren, en mensen te verbinden met hun eigen talent, motivatie én met elkaar, en ieder zijn eigen mogelijkheden te laten ontdekken en in te zetten, wordt op dit moment echter nog onvoldoende benut door de eerste en tweede lijn. Daardoor blijven er teveel kansen liggen.


2014: de omslag Dat neemt niet weg dat er wel een eerste omslag heeft plaatsgevonden binnen de gemeente. In januari 2014 publiceerden we een handreiking voor een positief jeugd- en jongerenbeleid in de gemeente Brummen, getiteld: ‘Als we willen dat jongeren meebouwen aan de samenleving, moeten wij de verbinding met hen durven aangaan’. Een krachtig geluid over de wijze waarop er binnen onze gemeente met jeugdigen werd omgegaan (niet alleen ‘hangjongeren’, maar ook kinderen die willen voetballen of hutten bouwen). De hartenkreet om het beleidsroer om te gooien, is positief ontvangen en heeft, zo lijkt het, veel mensen wakker geschud.

Soms geldt: ‘It takes a child to raise a village’. De visie in onze notitie was de onderlegger voor Talenthouse. Deze methodiek kon alleen slagen als er een mentaliteitsverandering zou komen en de volwassen bevolking onze jeugdigen de plek en ruimte zou gunnen die elk kind verdient. Het concept-koersdocument ‘Jeugd en Jongerenbeleid 'Jongeren geef ze de ruimte’, dat nadien (april 2015) door de gemeente werd uitgebracht, geeft ons vertrouwen dat de gemeente de signalen uiterst serieus heeft genomen en onze visie ondersteunt en in haar beleid meeneemt. Talent- en kansgericht jongerenwerk… Talenthouse is een mooi voorbeeld om een nieuwe manier van kijken te introduceren. Van het denken in tekortkomingen, negatief gedrag en problemen, naar het denken in talenten, kansen en mogelijkheden en hier ruimte aan geven. Aan die verschuiving is een periode van meer dan tien jaar voorafgegaan waarin consequent is geïnvesteerd in de samenwerking met (samenlevings)opbouwwerk, het ‘opvoeden van buurtbewoners’, en het inschakelen van buurten, wijkraden en lokale organisaties en ondernemers bij ontwikkelprocessen waar iedereen beter van wordt. De Combinatiefunctionarissen Sport en Cultuur spelen hierin ook een belangrijke rol, die is ingeleid door de Breedtesportfunctie. Deze was al ruim 10 jaar een geïntegreerd onderdeel van het sociale werk van SWB. De komst van de Combinatiefunctionarissen bood prachtige kansen om verder te bouwen op deze basis en het werk verder te professionaliseren. Onze sport- en cultuurfunctionarissen zien heel veel kinderen; en juist doordat ze onder één dak zitten met jongeren- en sociaal werkers, zijn er korte lijnen, en vervullen ze ook een onafhankelijke brugfunctie richting Talenthouse en overal waar de jeugd erbij gebaat is. … maar ook (!): ‘een beetje voetballen met de jeugd’ Op welke jeugd richten we ons? In grotere steden zien we regelmatig dat de focus ligt op de zg. 15% groep die problemen heeft en veroorzaakt. In onze gemeente echter hechten we juist ook aan een benadering van de complete jeugd (om stigmatisering te voorkomen en om gebruik te maken van sterkere schouders die zwakkere kunnen ondersteunen) én aan de oorspronkelijke, ontspannen functie van jongerenactiviteiten. Anders gezegd: wij blijven óók ‘een beetje voetballen met de jeugd’, maar gebruiken in plaats van ‘een beetje’ de woorden ‘met volle overtuiging’. Dit is een geïntegreerd onderdeel van onze aanpak van, en visie op de jeugd. Kinderen, tieners en jongeren voelen in onze maatschappij op allerlei plekken druk om te presteren. Ze willen niet altijd moeten leren, maar willen ook ‘gewoon kind zijn’. Daar hebben ze ook recht op. De paradox daarbij is dat er juist tijdens momenten waarin er niet officieel ergens naar toe moet worden gewerkt, maar onbevangenheid, nieuwsgierigheid en plezier centraal staan, veel wordt geleerd!


‘Alle kinderen’ van nu zijn ‘alle volwassenen’ van de toekomst Het is dan ook een bewuste keuze om activiteiten en accommodaties open te stellen voor alle kinderen of jongeren in bepaalde leeftijdsgroepen. De boodschap: ‘Je mag er zijn, we stellen geen eisen aan je; je bent welkom zoals jij hier bent, of binnenkomt.’ Naast de functie voor dat moment, heeft dit nog een andere betekenis. Als ze nu met elkaar spelen, gamen, samenzijn, wordt het in hun latere leven gemakkelijker en vanzelfsprekender om als burgers met elkaar samen te leven. Een deel verdient extra aandacht Krijgt iedereen dezelfde aandacht? Nee. Een deel van de jeugd heeft, al dan niet tijdelijk, iets extra’s nodig. Niet elke jeugdige voelt zich vanzelfsprekend welkom in de buurt waar hij woont; niet iedereen komt even gemakkelijk mee met de groep. Allerlei redenen kunnen daaraan ten grondslag liggen. Bij sommige jeugdigen of jongeren is sprake van tijdelijke problemen, bijvoorbeeld op school of in het gezin. Daar hebben we oog en aandacht voor. We kijken steeds of de jongere er zelf uitkomt, of misschien wat extra ondersteuning nodig heeft. Bij een kleine groep zijn problemen ernstig, meervoudig en lijken ze structureel. Vaak hangt dit samen met de achtergrond en/of thuissituatie en komen de effecten tot uiting in conflicten thuis, op school, op het werk, in de buurt; in risicovol gedrag, contacten met politie/justitie, verwaarlozing van de gezondheid, bijvoorbeeld in de vorm van overmatig middelengebruik. Door onze breedvertakte verbindingen in buurten en wijken hebben we als het ware overal ogen en oren en wordt het eenvoudiger om deze signalen op te pikken en er vroegtijdig op in te spelen. Benader jongeren open en eerlijk, zonder (verborgen) agenda Van groot belang voor de contacten met deze moeilijk bereikbare doelgroep, is dat jongeren-werkers niet de opvoeder, hulpverlener of politieagent gaan uithangen. Dit type volwassenen hebben ze al te vaak meegemaakt en hun ervaringen ermee zijn doorgaans slecht. Dat maakt de jongeren wantrouwend. Een open, eerlijke benadering is van belang; presentwerken, zonder agenda. Vertel wie je bent, wat je doet en wees vooral geïnteresseerd in wat jeugdigen denken, voelen, willen en doen. De basis is goed, maar lokale kracht wordt onvoldoende benut Inmiddels hebben we in onze gemeente de luxe dat er een goede verstandhouding is tussen SWB-werkers en de jeugd en dat er sprake is van wederzijds vertrouwen en respect. Ook de positieve verbindingen tussen jeugd-volwassenen (bijvoorbeeld de wijkraden) nemen toe, een bewijs dat jarenlang investeren loont.


Geen reden om achterover te leunen, maar extra motivatie om in te zetten op het uitbouwen en verstevigen van de contacten. Dat biedt mogelijkheden voor preventie en vroegsignalering. Dit gebeurt binnen onze gemeente op dit moment onvoldoende. In 2015 heeft de gemeente de route naar hulpverlening voor jeugdigen die dit nodig hebben, zorgvuldig uitgezet. De mogelijkheden om te voorkomen dat jeugdigen zover komen dat ze genoodzaakt zijn deze weg te bewandelen, zijn echter onderbenut. SWB pleit er dan ook voor om de preventieve kracht van de lokale sociale infrastructuur beter te benutten. Als signalen vroegtijdig worden opgepikt, zijn lichte vormen van ondersteuning of zorg vaak afdoende om een probleem aan te pakken. Het mooie is bovendien dat we die niet van buiten hoeven te halen; ze zijn voorhanden. Sterker nog: door lokaal mensen in te zetten, bieden we ook hen de mogelijkheid om iets te betekenen en zichzelf te ontwikkelen.

Laagdrempelig, licht, vertrouwen Onze werkers en vrijwilligers bieden geen hulpverlening, maar zijn wel bij uitstek de brug naar de eerste of tweede lijn. Daarnaast kunnen ze een rol spelen als coach of adviseur, als een traject is gestart. Onze ervaring is dat dit de kans op succes vergroot. Een kwaliteit van jongerenwerkers, naast hun laagdrempeligheid, is dat zij het ‘licht’ weten te houden en een onvoorwaardelijk vertrouwen hebben in de vermogens van jongeren. Jongeren voelen dat aan en daarmee is de eerste hindernis al genomen. Doordat het jeugd- en jongerenwerk met het sociaal werk één geheel vormt, blijven kinderen en jongeren zich ook deel van het geheel voelen en word je er niet heel zichtbaar uitgelicht als het met jou even wat minder goed gaat. Stigmatisering en isolement kunnen hiermee worden voorkomen. Bovendien wordt het duidelijke signaal naar de leeftijdsgenoten afgegeven dat iedereen erbij hoort en meedoet en meer dan dat: dat het de moeite waard is om te proberen de ander erbij te betrekken.


Van belang is dat we de positieve weg die we zijn ingeslagen in de benadering van jongeren, vast weten te houden. Dat is niet vanzelfsprekend. Als we heel bevlogen zijn om jongeren en hun talenten en kansen centraal te stellen, kan dit zowel onze kracht als valkuil zijn. Ruimte geven is mooi; cruciaal is dat de jeugd het als ruimte voelt! In de negen thema’s van de gemeente (concept-koersdocument ‘Jongeren geef ze de ruimte’, klinken het enthousiasme en de goede intenties door: ‘ruimte om talent te ontwikkelen, ruimte voor vrijwilligerswerk, ruimte om te participeren, ruimte om te leren, ruimte voor ondersteuning’ en proef je de drive om met de jeugd veel te bieden en met hen aan de slag te gaan. Echter, in onze drang een kind of jongere vooruit te helpen, kunnen we zo gedreven zijn dat we het kind of de jongere passeren. Er zijn legio voorbeelden van hulp- of dienstverleningssituaties aan te halen, ook binnen onze gemeente, ook recent, waarin de wil of de koers van de volwassene leidend is. In sommige situaties en bij sommige leeftijdsgroepen of specifieke jongeren, is dit noodzakelijk en effectief, in veel situaties werkt het echter contraproductief en/of brengt het niet de gedragsverandering en het duurzame effect die worden beoogd. Als we beloven dat de behoeften, talenten en ambities van jeugdigen centraal staan, dan moet dit écht het vertrekpunt zijn. Wil je een jongere aan zet krijgen, en hem helpen te leren vertrouwen op zichzelf, zit dan niet voortdurend aan zijn stuur te trekken of te vertellen waar hij naartoe moet.

‘It takes a child to trust a village’. Talenthouse Weten wij dan hoe het wél moet? Ook niet altijd, maar we komen er wel steeds dichterbij. Een goed voorbeeld is Talenthouse. Alle trajecten en projecten vanuit Talenthouse zijn bedoeld om te leren. We weten vooraf dat er dingen mis zullen gaan. Dat proberen we niet te vermijden; integendeel, we zoeken het op. Leren betekent dat je fouten maakt en mag maken en zelf aan het roer mag blijven staan! Sommige jongeren moet je zelfs aanmoedigen om ‘een fout’ te maken, omdat ze niet meer durven proberen, nadat ze te vaak zijn gecorrigeerd of te hard met hun hoofd tegen de muur zijn gelopen. Het vasthouden van het vrijwilligersbaantje of de stageplek die we je geven, is niet het doel; het gaat om het baantje daarna, en deze plek vanuit Talenthouse mag je benutten om die dingen te leren die jij nodig hebt om daar straks zelfstandig in te slagen. Dit betekent dat we veel accepteren. Niet alles.

“We accepteren dat het niet in één keer goed gaat. Ook niet in twee keer, misschien zelfs niet in vijf of zes keer. Wat we niet accepteren, is als je onverschillig omgaat met je mogelijkheden! We accepteren niet dat je je afkeert van de samenleving; dat je de moed opgeeft, je talenten weggooit. Jij bent namelijk belangrijk voor de samenleving; net zo belangrijk als ieder ander.” Accepteren vergt kennis van jongeren, vergt visie en een lange adem. Gaandeweg krijgt de jongere er vertrouwen in. Belangrijk is dat we én accepteren dat iets nog niet goed gaat én de jongere laten weten dat de bal bij hem ligt én dat we vertrouwen hebben in zijn talenten. ‘Oké, dit werkte niet helemaal, maar wat ging er wél goed in je aanpak en hoe kan je dat verder versterken?’ We straffen niet, maar confronteren, spiegelen en ondersteunen. We blijven naast de jongere staan, maar nemen het roer niet over. Samenwerking verbeteren Het is belangrijk dat onze partners die benadering snappen. Dat is niet altijd gemakkelijk, en we maken het zelf moeilijker door niet te zichtbaar te willen zijn. Wat bedoelen we daarmee? Ons


primaire doel is de zelfstandigheid van mensen te respecteren, hun zelfredzaamheid te bevorderen en uiteindelijk mensen in hun kracht te zetten. We zeggen bewust ‘zetten’, maar zeggen er meteen bij dat dit een heel verkeerd woord is. Wij ‘zetten’ namelijk niets; we verleiden mensen, ondersteunen ze, bevragen ze, maar zij doen het werk. Zij zijn aan zet. Zelf terughoudend zijn en achter de schermen werken, is de enige manier om ons werk integer en goed te doen en de eigen kracht van onze doelgroep daadwerkelijk aan te spreken en te bevorderen. Maar als de omgeving niet begrijpt hoe we onze visie vormgeven – en dat niet wij willen ‘scoren’, maar dat we anderen in staat willen stellen om te scoren! – lopen we het risico dat ons werk niet wordt gezien of onvoldoende op waarde wordt geschat.

Kinderen voelen zich het veiligst en spelen het best binnen een duidelijk kader. Jongeren zijn gebaat bij een eenduidig en samenhangend beleid. Dat betekent niet dat we het allemaal op precies dezelfde manier moeten aanpakken, maar wel dat visie en einddoel hetzelfde moeten zijn en dat we elkaar aanvullen en versterken, ten behoeve van het toekomstperspectief van de jeugd. Twee jaar geleden ging dat beter dan nu. Bij het Zorgoverleg Risicojongeren was sprake van gezamenlijke betrokkenheid, het uitspreken van onderbuikgevoelens over situaties in gezinnen, bij individuele of groepen jongeren, en samen zoeken naar praktische oplossingen. Op dit moment gaat het echter veel minder over de praktijk en over concrete situaties, maar meer over organisatiestrategieën, privacyvraagstukken en grote lijnen. De focus lijkt meer te liggen op het mogelijk te behalen marktaandeel van organisaties dan op het toekomstperspectief van de jongere die nu aandacht nodig heeft. Wij willen het niet hebben over verdelen, we willen delen. CJG voor Kracht heeft plaats gemaakt voor het Team voor Elkaar en ook die verandering betekent opnieuw zoeken naar de meest optimale samenwerking. We waren op weg naar een steeds meer integrale benadering, maar zien het nu weer versnipperen. Bovendien zien we een tendens naar


opschaling en het inschakelen van externe partijen, waar we juist bezig waren eerst te kijken wat we met de jongere zelf konden bewerkstelligen. Dit staat haaks op de gedachte om te werken vanuit eigen kracht met optimaal gebruik van het sociale netwerk. Externe hulp inroepen, maakt een situatie bovendien onmiddellijk extra beladen. Jongeren voelen dat haarfijn aan. Je vrienden vertellen dat je een coach hebt, is nog wel cool, een hulpverlener niet. Want dan is er iets mis met je. En als die hulpverlener je dan ook meteen aanspreekt als iemand die een probleem heeft, gooi je de kont tegen de krib. Dat is precies het probleem dat we signaleren. Al verschillende keren hebben hulpverleners aangegeven: “Ik ben in het gezin geweest en kwam wel in gesprek met de ouders, maar de jongere wilde niets met me te maken hebben. Zou jij het eens kunnen proberen?” Of: “Ik kan niets doen, want deze jongere heeft geen hulpvraag.” Als de jongerenwerker dezelfde jongere vervolgens op straat tegenkomt, hoort hij wel vijf hulpvragen.

Onbekend maakt onderbenut Uit ervaring merken we dat niet alle eerste en tweedelijns professionals gewend zijn om samen te werken met jeugd- en jongerenwerkers, of met vrijwilligers. Ze onderschatten de kennis, de professionaliteit en de aanvulling die de nulde lijn hen en hun cliënt kan bieden. De reden is niet zozeer onwil, als wel onbekendheid en de nulde lijn is hier deels zelf debet aan. Jeugd- en jongerenwerkers en sociaal werkers, ook die van SWB, moeten assertiever worden en hun kwaliteit beter op de kaart zetten. De doelgroep verdient het. Een punt van aandacht bij het zoeken naar samenwerking, is dat ze het vertrouwen van de doelgroep moeten behouden. Behoud van de onafhankelijke positie en de luis-in-de-pels-functie bij gemeenten en andere samenwerkingspartners (in feite: de stem van jeugdigen laten horen wanneer deze vanuit de jeugd zelf onvoldoende doorklinkt), is voorwaarde om geloofwaardig te blijven.


3. Kracht nulde lijn beter benutten We mogen stellen dat het in het algemeen best goed gaat met jeugd en jongeren in onze gemeente. Bovendien maken we stappen naar een betere verbinding tussen jeugd en volwassenen. Het is geen toeval dat op die vruchtbare bodem de methodiek Talenthouse is ontstaan. De kansen liggen voor het oprapen, maar er zijn ook valkuilen.

Talenthouse is een plek van en voor jeugdigen waar zij zich als persoon welkom en geaccepteerd voelen, en waar gevraagd wordt naar en gewerkt wordt vanuit hun interesses en ambities. Dat verschil maakt dat de jeugd er niet naar toe moet, maar er naartoe wil.

Jezelf ontwikkelen in een positief opvoedingsklimaat Wat we hiervoor over Talenthouse zeggen, geldt voor het hele jeugd- en jongerenwerk van SWB. Het moet voelen als een uitnodiging, niet als een verplichting. Kinderen, tieners en jongeren zijn een integraal onderdeel van de samenleving, als burgers met dezelfde rechten en plichten als ieder ander én, vooral ook, als jongeren… Ónze jongeren die mogen rekenen op de positieve aandacht en ondersteuning van volwassenen en verzekerd moeten zijn van een vanzelfsprekende plek en stem in de Brummense samenleving. De jeugd heeft niet alleen de toekomst, zij is de toekomst! Zij zijn degenen die ons stokje overnemen, die straks de samenleving vormen en eraan verder bouwen. Het jongerenwerk helpt, met ouders, scholen, buurten/wijken, verenigingen en andere organisaties, om een positief, lokaal opvoedingsklimaat neer te zetten waarin de jeugd zich welkom voelt, opgenomen voelt, van waarde voelt en zich uitgenodigd en gestimuleerd voelt om zichzelf te ontwikkelen én een bijdrage te leveren aan het leven/welzijn van anderen.

Een integrale, lokale sociale infrastructuur is een basis die je kunt vergelijken met die in een gezin. Elk kind heeft recht op een thuis; een plek waar er altijd iemand voor je is die jij vertrouwt en die onvoorwaardelijk vertrouwen heeft in jou. SWB wil, met alle burgers, vrijwilligers en professionele samenwerkings-partners binnen de gemeente, de Brummense jeugd buiten het gezin ook zo’n basis en thuisgevoel bieden. Niet ad hoc, niet op afroep, niet op inkoop of na wachttijd, maar altijd, op het moment dat een jeugdige er behoefte aan heeft. Dat kan alleen in een structuur die lokaal is ingebed, die wordt omarmd en gedragen, met vaste gezichten die dezelfde taal spreken en maar één doel hebben: jou ondersteunen in je ontwikkeling. Stabiliteit en continuïteit Ons jeugd- en jongerenwerk verdient dezelfde plek als de jeugd in onze gemeente. Inmiddels zijn we bijna drie jaar bezig om deze basisvoorziening te behouden, ondanks het feit dat we van alle kanten alle waardering krijgen voor het werk wat we doen. Onze werkers ervaren weliswaar respect en vertrouwen, maar ze hebben een structurele basis nodig om te kunnen voortbouwen op het fundament dat gelegd is, en om het werk te doen waar zij hun talenten en bevoegdheden voor bezitten, in samenwerking met diverse partijen en disciplines én vooral met de jongeren. Je kunt kinderen of jongeren – en met name de meest kwetsbare – niet zeggen dat ze vandaag op je kunnen rekenen, maar niet zeker weet of je er morgen nog bent. Het team van Talenthouse werkt met generalisten, ervaringsdeskundige vrijwilligers (uit de doelgroep) en maakt volop gebruik van het interne en externe (formele en informele) netwerk. In dit stuk benadrukken we op verschillende plekken dat inbedding in een lokale instelling voor


integraal welzijnswerk noodzakelijk is om de pedagogische functie optimaal te kunnen vervullen. Korte lijnen met vertrouwde gezichten die ook regelmatig even bij de jongeren kijken en bijna ongemerkt aanschuiven als het nodig is. Geen afstand, geen drempels, geen concurrentie, geen belangenstrijd.

Tegelijkertijd blijven onze werkers onafhankelijk. Er wordt geen loyaliteit gevraagd, ook niet door SWB. Ze hebben maar één opdracht: door de ogen van kinderen, tieners en jongeren naar de samenleving kijken en hen ondersteunen om te ontdekken wat bij hen past, welke behoeften en talenten zij hebben en alle kansen benutten om hier iets mee te doen. Waar die plek is, staat open. Het is de meest laagdrempelige vorm van werken met jeugdigen, met vaak het hoogste resultaat. Innovatief ? Vanzelfsprekend Vernieuwing is inherent aan werken met jeugd. Als je dat niet doet, word je genadeloos afgestraft; dan komen ze niet meer. Innovatie is bij ons echter geen kunstje en niet het inwisselen van de ene trend door de andere, en we gaan evenmin innoveren om te innoveren. We doen niet vernieuwend; we zijn het. Aansluiten bij vragen van onze doelgroep en inspelen op wat de samenleving vraagt, zit in de vezels van onze manier van denken en werken. Talenthouse was er nooit gekomen als de jeugd er nog niet aan toe zou zijn of als het hen niet zou aanspreken. Datzelfde geldt voor het Cruijff Court waar jongeren vijf jaar voor gevochten hebben. Talent en kansen zien en aanspreken Uitdaging bieden is belangrijk. De jeugd is daar naar op zoek. Jongerengedrag kan risicovol zijn, maar is in eerste instantie vaak experimenteergedrag dat niet per definitie zorgelijk hoeft zijn, of tot zorgelijke toestanden hoeft te leiden.


Focus je op de negatieve kant, dan loop je het risico dat je dat stuk voedt en ben je bezig deuren te sluiten, in plaats van vensters te openen. Van belang is dat we de gezonde, positieve kant blijven zien en aanspreken. Dat is wat we willen, over de hele linie van het jongerenwerk in de gemeente Brummen. Die benadering willen we over alle gebieden doorvoeren, met alle samenwerkings-partners. De jeugd moet de gemeente Brummen ervaren als een heel toffe plek om op te groeien. Ouders, buurtbewoners en anderen in de samenwerking meenemen Met een consequent positieve manier van benaderen van de jeugd, neem je ook ouders mee, en andere sleutelfiguren als leerkrachten. Zowel ouders als leerkrachten herkennen regelmatig het gevoel er alleen voor te staan en machteloos te zijn. Maar ook professionals in eerste en tweede lijn - voelen zich regelmatig handelingsverlegen. Dat willen we doorbreken; we doen het samen, integraal. Daarbij kijken we steeds wie in welke situatie of levensfase de meest geschikte persoon is om het eerste contact te leggen en/of aan de slag te gaan met dit kind, deze tiener of deze jongere (of groep). Natuurlijk, ouders zijn primair verantwoordelijk voor het welzijn van hun kind. De werkelijkheid is echter ook dat niet alle ouders in staat zijn, door welke omstandigheden dan ook, die verantwoordelijkheid te dragen. Daarnaast speelt mee dat jongeren vanaf 13, 14 jaar liever niet via hun ouders aangesproken willen worden. Integraal benaderen dus, maar de ondersteuning van jeugd en jongeren laten plaatsvinden in de omgeving die zij zelf kiezen, door mensen voor wie zij zelf kiezen. Houd het licht en low profile Van wezenlijk belang is dat die ondersteuning vertrouwd is en niet opeens in beeld komt als er iets niet goed gaat. De jeugd is uiterst gevoelig voor etiketten en de mogelijke reactie van de omgeving. Ze willen aandacht en begeleiding die low profile is, niet opvalt, om vooral het beeld te vermijden dat er iets met hen aan de hand zou zijn. Jongeren die op latere leeftijd met veel problemen worstelen, zijn erbij gebaat om al vroeg in hun jeugd kennis gemaakt te hebben met het jongerenwerk in alle verscheidenheid. De sportfunctionaris die met zijn bakfiets door de buurt rijdt en leuke dingen regelt. De kunst- en cultuurlessen. Kindervakantiespelen. Het JOC waar je leuke activiteiten kunt doen. Talenthouse waar je werk kunt maken van je talent en echte uitdagingen kunt aangaan. Let wel: bij alle activiteiten hebben zowel vrijwilligers, stagiaires als professionals oog en oor voor alle jeugdigen en een extra zintuig voor kinderen of jongeren die opvallen in gedrag of over wie leerkrachten, ouders of buurtbewoners opmerkingen maken/zich zorgen maken. Als er geen reden is om ‘verder met hen aan het werk te gaan’ wordt dit ook niet opgedrongen. Laagdrempeligheid, je welkom voelen en als ieder ander benaderd worden en mogen meedoen, is cruciaal. Jaren later wordt dit nog steeds herinnerd en als er dan iets aan de hand is, is juist deze werker degene die de ingang kan zijn voor ondersteuning. Benut de kracht van de nulde lijnwerkers beter Combinatiefunctionarissen of jongerenwerkers zijn anders dan de meeste eerste of tweede lijnswerkers. Ze hebben minder oordeel en minder macht en dat geeft ze – ook al lijkt het paradoxaal - meer invloed. Peer-to-peer communicatie en -coaching doet de rest. Om die reden pleiten we ervoor om nuldelijnswerkers meer invloed te geven in de overleggen met de samenwerkingspartners.


Met name bij de moeilijk benaderbare jongeren, kwetsbare, zg. multi-probleem jongeren, staat of valt het succes met contact en vertrouwen. Daar hebben wij meer in opgebouwd dan wie dan ook, en zijn wij beter in dan wie dan ook. Benut ons daarin, over de hele linie: vrije tijd, onderwijs (voorkomen voortijdig schoolverlaten), werk (Jongerenloket), cultuur, gezondheid (leefstijl, bewegen, middelengebruik), leefbaarheid buurten, zorg, hulp…! Concreet zouden we het bijvoorbeeld toejuichen als de brugfunctie van onze werkers naar bijvoorbeeld het Team voor Elkaar beter benut gaat worden. Vanuit Talenthouse of het ambulante werk kan het eerste contact gelegd worden. De jongerenwerker kan eventueel bij gesprekken aanwezig zijn en jongeren vervolgens ondersteunen in het traject en de afspraken richting TvE. Niet als extra hulpverlener, maar als een coach c.q. iemand die vinger aan de pols houdt. Voor zowel de jongere als voor het TvE is dit prettig en effectief. Ook inschakeling van de jongerenwerker als contactpersoon binnen een gezin bij lichte opvoedingsvragen, werkt, zo weten we uit ervaring! Zowel de jongere als de ouders vinden het plezierig als er iemand is die de leefwereld van de jongere goed kent en tegelijkertijd een open blik naar de ouders heeft. En mocht er in een later stadium toch een zwaardere vorm van ondersteuning nodig zijn, dan vind je de weg naar die hulp gewoon tussen de contactpersonen op je mobiele telefoon. Laagdrempeliger kan niet. Benut het informele netwerk Op dezelfde wijze kan natuurlijk ook een onderwijzer, een buurtbewoner of een trainer van de sportvereniging een belangrijke rol vervullen. Het is zaak om van elkaar te weten door welke voor hen belangrijke mensen een kind omringd wordt, en die in te schakelen. Zo maak je optimaal gebruik van de informele structuren. Een team dat als een voor de jeugd herkenbaar geheel werkt, is hierbij van groot belang. Binnen SWB zijn achter de schermen de werkonderdelen en werkers gescheiden, maar voor de jeugd is die


scheiding niet relevant en kan deze soms zelfs averechts werken. Binnen de gemeente in zijn geheel zou dit vanuit dezelfde gedachte moeten worden vormgegeven. Een positief, uitnodigend, laagdrempelig jeugd- en jongerenwerk. Low profile en tactvol waar het beladen dreigt te worden, maar altijd herkenbaar.

Zet het talent in de schijnwerpers De terughoudendheid die we soms in de benadering moeten toepassen, geldt niet voor het presenteren van de resultaten. Integendeel: het is van groot belang dat kinderen, tieners en jongeren de gelegenheid krijgen om te laten zien wat zij bedacht, bereikt en geleerd hebben en daarvoor de waardering ontvangen die hen toekom(s)t!


Werkplan Jeugd– en jongerenwerk in de gemeente Brummen Op de volgende pagina’s vindt u het werkplan. We hebben hierbij de visie en vijf pijlers van het jongerenwerk SWB gekoppeld aan de doelstellingen van het jeugd- en jongerenbeleid van de gemeente, en dat van die visie in de 3D’s voor zover het jongeren betreft. Per pijler noemen we doelstellingen, doelgroep, locaties, benadering, werkonderdelen SWB, samenwerkingspartners, de relatie met de gemeentelijke doelstellingen, de meetinstrumenten en de prestatie indicatoren. Op die manier proberen we per pijler in één oogopslag alle aspecten in beeld te brengen die van belang zijn om het bijbehorende plan tot een succes te brengen.

visie op het jeugd- en jongerenwerk in de gemeente brummen

Documents