vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli
DESCRIPTION
Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli. Jón Einar Jónsson Háskólasetri Snæfellsness (HS). Markmið æðarrannsókna HS. Skilja betur stjórnun á fjölda og dreifingu æðarfugla á landsvísu Grundvöllur frekari rannsókna á stofnstærð, búsvæðanotkun, fæðuvali, ferðalögum, varpþéttleika. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Vísindi í þágu hlunninda:rannsóknirá æðarfugli
Jón Einar JónssonHáskólasetri Snæfellsness
(HS)
Markmið æðarrannsókna
HS• Skilja betur stjórnun á
fjölda og dreifingu æðarfugla á landsvísu
• Grundvöllur frekari rannsókna ástofnstærð, búsvæðanotkun, fæðuvali, ferðalögum, varpþéttleika
Myndir afæðarfuglume. Daníel Bergmann
Af hverju rannsaka æðarfugl?
Nytjategund með efnahagslegt og félagslegt gildi fyrir einstaklinga og þjóðina.
Varpskrár æðarbænda: Fjöldi hreiðra: ómetanleg langtímagögn
Af hverju æðarfugl frh?
0 100 km
65°N
19°W
Umhverfisbreytingar?Stofnfræði langlífra dýraAlgeng tegund við Ísland
Æður: forði skiptir sköpum fyrir varp
• Forði byggður upp allan veturinn
• Ekkert étið á álegu
• Álega 28 dagar• “Spara bensíni𔕠Ungauppeldi
Árstíðir andanna
• Haust ON: Pörun hefst• Vetur DJFM: Söfnun fituforða
fyrir m.a. varp. Pör hæst sett í virðingarstiga
• Vor AM: Fituforði nær hámarki• Sumar JJAS: Varp og ungar.
Fjaðrafellir síðsumars
Köld vor? Harðir vetur?
Sé ástand kollna bágborið er hætt viðafrækslu hreiðsla eða
unga
Áhrif af veðurskilyrðumsíðla vetrar + snemmavors?
T.d. 1918?
1900 1910 1920 1930Year
Nu
mb
er o
f n
ests
1900 1910 1920 1930Year
Nu
mb
er o
f n
ests
1900 1910 1920 1930Year
Nu
mb
er o
f n
ests
Kalt Milt
200
Vetrarhiti og fjöldi æðarkolla í Bíldsey
0
50
100
150
200
250
300
-3 -2 -1 0 1 2 3
Meðalhiti DJFM °C
Fjö
ldi
hre
iðra
Æðurin og veðrið
• Sumarið áður• Haustið áður • Veturinn• Vorið
Innan hverrar árstíðar:• Hitastig• Úrkoma• Loftþrýstingur• Vindhraði
?
Frumþáttagreining• “Principal components analysis”• Veðrinu er raðað upp á nýtt innan
hverrar árstíðar:– Týpur af veðri; t.d. Umhleypingar, hlýtt,
rigningar, lægðagangur?– Vísitölur þar sem dregnir eru saman
þættir sem einkenna ríkjandi tíðarfar rannsóknartímabils
Dæmi um gagnaseríur
Lækur• Landvarp• Dýrafjörður• 1953-2007
Bíldsey• Eyjavarp• Breiðafjörður• 1978-2007
Fjöldi og komutími
•Fjöldi hreiðra• Hreiður talin af
æðarbændum
•Komutími• Dags fyrsta
hreiðurs, eða 50% af kollum komnar
• Hagstætt að kollur komi “snemma” vörpin
Bíldsey 1978-2007
Fjöldi• Vetur með
marktæk jákvæð áhrif (VeturII, t= 2.50, P = 0.01)
•Komutími• Vor (VorII,
t= -2.61, P = 0.02)
Bíldsey: Vetur2 og kollur
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
-3 -2 -1 0 1 2 3
Vetur2
Ko
llu
r(L
eifa
r)
Yfirmeðal-lagi
Undirmeðal-lagi
Kalt,Lítil úrkoma
Milt,talsverð úrkoma
Seint
Snemma
Lygnt Vindasamt
Bíldsey: vor og komutími
y = -3,12x + 25,07
R2 = 0,2036
0
5
10
15
20
25
30
35
40
-2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
Vor2
Ko
mu
dag
s (5
0% k
om
nar
) 1995 1996
KOMU
Lækur 1953-2007
Fjöldi• Engin marktæk
tengsl við veður
•Komutími• Vetur (VeturII,
t= 2.37, P = 0.02)
Koma seinnaen síðast
Komufyrren síðast
Lítið um umhleypingar
Mikið um umhleypingar
y = 1,0056x - 0,0353
R2 = 0,1132
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
Vetur1(1)
Fir
stn
est(
1)
Mikilvægi komutíma?
• Komutími er oft tengdur urptarstærð hjá andfuglum – koma
fyrr, stærri urpt
• Samband komutíma og urptarstærðar á Læk:
Fleiri eggen síðast
Færrieggen síðast
Komu fyrren síðast
Komu seinnaen síðast
Urpt og komutími, Lækur
y = -0,0126x - 0,0202
R2 = 0,1137
-0,4
-0,3
-0,2
-0,1
0
0,1
0,2
0,3
0,4
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
Dags. fyrsta hreiðurs - dags. árið á undan
Bre
ytin
g í
urp
t fr
á fy
rra
ári
Samantekt – áhrif veðurs
• Sumar og haust hafa engin tengsl við æður í vörpunum tveimur
• Bíldsey: mildur vetur hagstæður fyrir # varpkollna, vindasamt vor flýtir komutíma?
• Lækur: kollur koma líklega fyrr hafi vetur verið sérlega lítið lægða-/úrkomu- og vindasamur. Komutími og urptarstærð tengd
Vísindi í þágu hlunninda?
Næstu skref:• Tengsl búsvæða og framvinda varpa:
Hvaða búsvæði henta best? Eru einhver ónýtt t.d.?
• Spáð um áhrif loftslagsbreytinga á nýtingu æðarfugls
• Frekari æðarrannsóknir – sértækari spurningar, t.d. ferðalög æðarkollna.
Takk fyrir!
Samstarfs og styrktaraðilar• Tómas Grétar
Gunnarsson HS• Ævar Petersen NÍ• Arnþór Garðarsson HÍ• Jennifer A. Gill UEA
Ráðgjöf og aðstoð• Árni Snæbjörnsson• Nátturustofa Vestfjarða• Nátturustofa
Norðausturlands• Náttúrustofa
Vesturlands
• RANNÍS• Framleiðnisjóður• Æðarræktarfélagið
Gögn:• Bíldsey: Ágúst
Bjartmars• Lækur: Zófónías F.
Þorvaldsson