visual memory

Visual MemoryFouad Agbaria

جمعــــية الصبــار עמותת אלסבאר )ע’’ר(

פואד אגבאריהفؤاد إغبارية

זיכרון חזותי


זיכרון חזותי

פואד אגבאריהفؤاد إغبارية

جمعية الصبارصالة العرض للفنون ام الفحم

مدير الصالة: سعيد ابو شقرة

فؤاد أغباريةذاكرة مرئية

املعرض:أمني املعرض: عبد عابدي

إنتاج وتنسيق:عيريت كرمون بوبرتأطير: سعيد صيداوي, عارة

تعليق: احمد محمد محاجنة

الكتالوج:كتابة وحترير: عبد عابدي

تصميم: توفيق غزال, أورينتاتسيا, القدستصوير األعمال: يجئال فردو

حترير لغوي بالعبرية: رونيت روزنتالحترير لغوي باالجنليزية: يتسحاق كوميم

ترجمة للعبرية: يئير هداري حترير للعربية: طارق أبو رجب ترجمة لإلجنليزية: متارا متيمي

تنقيح بـ 3 لغات: ميخائيل كوميم

القياسات بالسنتميترات عرض x إرتفاع

بدعم من وزارة الثقافة والرياضة ومفعال هپايس

© 2012, احلقوق محفوظة للفنان, جلمعية الصبار ولصالة العرض للفنون أم الفحم

עמותת אלסבארהגלריה לאמנות אום אל פחםמנהל הגלריה: סעיד אבו שקרה

פואד אגבאריהזיכרון חזותי

תערוכה

אוצר: עבד עאבדיהפקה ותיאום: עירית כרמון פופר

מסגור: סעיד סידאווי, עארהתלייה: אחמד מוחמד מחאג’נה

קטלוגכתיבה: עבד עאבדי

צילום עבודות: יגאל פרדועיצוב: תופיק גזאל, אוריינטציה, ירושלים

עריכת לשון בעברית: רונית רוזנטלעריכת לשון באנגלית: יצחק קומם

תרגום לעברית: יאיר הדריתרגום ועריכה בערבית: טארק אבו רג’ב

תרגום לאנגלית: תמרה תמימיהגהה ב-3 שפות: מיכאל קומם

המידות נתונות בסנטימטרים, רוחב X גובה

בתמיכת משרד התרבות והספורט, מפעל הפיס

© 2012, כל הזכויות שמורות לאמן, לעמותת אלסבאר ולגלריה לאמנות אום אל פחם


3

للمكان وجهانعبد عابدي

رقية املشرفة على املدخل الرئيسي املكتظ بحركة مرور مالية الش على التلة الشكني اجلديد على جبل وازدحام يشق املباني التجارية والسكنية, يقبع احلي السهذا في واإلنشاء. البناء طور في بعضها جديدة سكنية وحدات »قحاوش«, غيرة, احلي اجلديد يسكن منذ مدة غير طويلة الفنان فؤاد إغبارية وعائلته الصل املرتفع عن األرض, يطل مرسمه املتواضع في بيته احلديث وفي الطابق األوعة في التي هي عبارة عن لوحات موز »الكتل« ا يعكس فوضى احلجم مكتظاألردن. في زمالؤنا يسمونه كما واملترف أنا, أسميه كما »املرسم« فضاء ومتابعا بصريا مشدوها تكون أن إال املجال لك تترك ال املعروضة اللوحات الهضبة كتلك البعيد غير احليز من ملشاهد مواضيع من اللوحات حتتويه ملا وعني مصمص, مثل: قراها وعلى غربا, عارة وادي مداخل على املشرفة تلك الفحم, بأم عضويا ارتباطا املرتبطة الروحة, وسهل ومشيرفة إبراهيم,

املدينة التي نالت هذا اللقب في أواخر سبعينات القرن املاضي.

مصمص كمثال

عند مشاهدة األعمال املرسومة على القماش واملتناثرة في فضاء املكان –املرسم- تشد الناظر املتلقي موضوعات تناولها إغبارية من وحي قريته مصمص التي ولد فيها ومنها استلهم عالم طفولته بني جدران الصبار, والبيت القدمي, وعبق الزعتر وحقول الكرسنة, وشخوص اجلد واجلدة, وقطعان األبقار واألغنام في مواسم احلصاد, وحقول أشجار الزيتون )فؤاد إغبارية, السيرة الذاتية(. تلك املواضيع بالفحم ومتارين الزخرفة, قولبة إعادة في اجلادة االجتهادات من وغيرها الفنون كلية في الدراسية الفترات من هي ليتوغرافية وطباعات والرصاص,

اجلميلة بتسالئيل التي التحق بها في عام 2000 ودرس فيها حتى 2004.الريف, أجواء من أكثرها املستوحى األعمال, استعراض خالل ندرك إننا نشتم مشاهد أمام أننا توحي التي بيئته مع فناننا يربط الذي العشق ذلك لم التي والتوابل والكمون الزعتر رائحة منه تنبعث الذي املكان روائح منها تفارق ذلك الوادي منذ األزل. إن استحضار املكان في أعمال فؤاد قد دفعني القرن من والستينات اخلمسينات في العسكري احلكم زمن استحضار إلى ر والتقدم في قرى التطو سبل التصاريح وتضييق فرض نظام املاضي حني

وادي عارة, واملناطق العربية األخرى في البالد.

4

جال في خاطري أثناء احلوار املرئي واملسموع مع لوحاته ما نقله من أحاديث مصمص قريته وعن نفسه عن الفنان كتبها التي واملسودات وجده, والده راشد الشاعر الذكر خالد مصمص ابن الراحل الشاعر مع الذاكرة تذكار عمله مكان إلى التصاريح حكم نظام وفق أيضا هو يتنقل كان الذي حسني را في إحدى املجالت باللغة العربية. كان ذلك في تل أبيب, حيث كان يعمل محرمقهى »كاسيت« الذي كنا نسعد فيه بصحبة الزمالء محمود وسميح وسالم ويوسف حمدان وكتاب وشعراء وفنانني يهود تقدميني كان لهم الدور الكبير

في صقل ثقافتنا الوطنية واإلنسانية.نوات كان ذلك قبل سفري إلى أملانيا لدراسة الفنون في مدينة دريسدن, في تلك السالراحل الشاعر كتبه ما إن متاما. ألغي أن إلى بالتدريج العسكري احلكم أزيل راشد حسني وما صوره فؤاد إغبارية ووليد أبو شقرة ومثقفون آخرون ما هو إال إصرار إنساني على التحدي ومصارعة التجهيل في سبيل مستقبل أفضل لسكان

وادي عارة واجلليل والنقب واستمرار وجود األقلية العربية في البالد.

مراحل انتقالية في السيرة الفنية

استعراض األعمال الفنية املنتجة في فترة زمنية تعد قصيرة نوعا ما إذ متتد بني األعوام 2000- وحتى اليوم 2012, يقودنا إلى التعرف على ثالث مراحل

أساسية في مسيرة فؤاد الفنية, هي:

الدراسة I. فترة وهي التي يحاول فيها الفنان الشاب أن يقوم بـ«التفكيك والتركيب من جديد« أو ما يسميه هو بـ»التوسيخ والتنظيف« كما هي احلال في طفولته حينما كان الوجه أمسح »أن جديد: من بناءها يعيد كي صغيره قطع إلى القطار يفكك القبيح من السناج وأن أبني التناقض بني القبح واجلمال, بني األسود احلالك واألبيض الناصع في عملية جدلية, تلك هي إذا محاولة يصبو لها شاب يدخل املاضي القرن القدس في مطلع أنشأها في التي العبرية األكادميية عالم الى طرح أيضا الفنان يحاول وفيها أوروبا, أواسط من القادم شاتس بوريس ره ة مذاهب وذائقة قد تكون بعيدة عنه وعن تصو رموز ثقافة موروثة في جل

لثنائية القبح واجلمال وطرح حلول لها.يشير الناقد املصري محسن محمد عطية في كتابه الفن وعالم الرمز إلى دراسة الفن, في اإلبداع ظاهرة وغوامض النفس علم موضوع في جليفورد الناقد إنه يعني امليل إلى تفكيك »ذلك هو في القدرة على التحليل والتأليف, فيقول: مركبات قائمة بالفعل, وحتويلها إلى وحدات أبسط ميكن إعادة تنظيمها, يعني أيضا التنظيم بطريقة جديدة للمحركات املتاحة سواء في الواقع أو على مستوى ر الذهني في عرف أصحاب نظرية »اجلشتالت Gestalt« االستعراض التصوالهيكلي – إن من شأن هذا العمل حتقيق التوازن وتخفيف مقدار التوتر الذي

يصاحب العملية اإلبداعية«.

5

II . فترة بناء املوقف واستعادة ما تبقىأعمالي »في كتابية: اجتهادات ضمن ألعماله استعراض في إغبارية يقول الرسم ومواد خامات باختيار تعتني منطي حتول إلى عودة هناك األخيرة, بطريقة واقعية نوعا ما..األعمال احلديثة تتمحور حول املكان وأبعاده, محاولة حية زالت ما بإيحاءات القائم احلاضر في وإدراجه املكان السترجاع مني متتح من ذلك املكان«, وهو ما يتطابق مع محاوالت وأفكار خجولة طرحت على مساحات بعض اللوحات, كموتيفات تتعلق بطفولته في قرية مصمص ومنها املاشية وقطعان العتيقة, والبيوت قوط, للس اآليلة واجلدران بار الص دروب األملانية باللغة ندعوه ما وهو جديد وتصميم بناء في كلها صياغتها تعاد والتركيب التفكيك لعملية مدرك نهج ضمن ذلك كل ,»Gestalt »اجلشتالت

بأسلوب مميز.يخلص الناقد ناتان نوبلر في كتابه حوار الرؤية إلى مقولة مفادها: »احلق أن ا يحاور الفنان الذي يؤمن بأنه يفتح حوارا أثناء سعيه في عمله نحو الكمال إمنفي الواقع نفسه, لكن هذا ال يغير من حقيقة أن احلوار يظهر فعال بني شريكني ثم ومن الفنان, يعمل حيث دينامية عملية هو الفني العمل إنتاج إن فعالني. التالية في تعاقب يؤدي في يستجيب لنتيجة عمله خالل تقدمه نحو اخلطوة

نهاية املطاف إلى العمل املنجز«.إن البناء التكويني تصحبه كذلك صياغة لونية استبعدت فيها منظومة األلوان القرن أيقونات في القديسني صور من املستعارة التمبرا« »لونيات الداكنة

الفراغ ملء إلى والعودة واملتفائل, احلار األصفر محلها ليحل عشر الثالث الكتل والفضاء املشترك, جند في اللونية لعملية بناء النقط واملشحات بكثافة لوحاته مت في التي جتس الثائرة فان جوخ لروح فؤاد هذه حضورا لوحات رة املتأخ احلقبة من الئعيني للط آخر وحضورا الفرنسية, آرل أرياف في

خوا إبداعاتهم متهيدا ألجيال قادمة. لالنطباعية, أولئك الذين رس

III. وجهان في املرآة خالل متابعتي ملسيرة الفنان إغبارية التي حتتل مدة زمنية مقدارها 12 عاما تخللتها فترة زمنية غير مستغلة يحاور فيها الفنان نفسه ويحاور فيها مجتمعا التوفيق بني كونه مبدعا )بدون راتب( وبني مجتمع يحمل يعيش فيه محاوال أعباء عامله في سعيه نحو لقمة العيش واحلياة الكرمية. يقول فؤاد في تعليقه على سؤال وجهته له مجلة الصبار في مقابلة مع النقابي الفنان داني سمحون: أو كفنان تشغلني أن بإمكانها سة مؤس اليوم العربي املجتمع في يوجد »ال وأمول الفنون أدرس ألن اضطررت لذلك لعملي, أتفرغ كي ماديا تدعمني نوات األربع التي قضيتها في القدس, درست في تعليمي اجلامعي. خالل السرقية وفي أبو غوش. حي اجلواريش بالرملة, وفي قرية العيساوية بالقدس الشلقد منحتني كلية بتصلئيل اللقب اجلامعي, لكنني كنت مضطرا أن أكمل تعليمي

للحصول على شهادة تعليم رسمية, لكن ذلك لم يتوفر لي ألسباب مادية«.ياق الذي يطرحه الفنان ويطرحه كادر فني من تلك األقوال لم تخرج عن الس

6

السوء حيث من أوضاعه إليه تؤول قد مما الرغم على الذين باب الش جيل الفن املرئي, وجتربة املسرح فتغدو أكثر بؤسا لم يتوقف عن تناول مجاالت التفاؤل إلى يدعو اإلصرار هذا إن والغناء, والعزف, واإلخراج, والسينما, ل البقاء وضمان لقمة العنيد واجلريء مقارنه مبا سبقه من جيل كان همه األوعيشه كأقلية مهزومة تقبع حتت سياسة التجهيل التي متارسها السلطة, كل

هذه املمارسات لم حتل دون خلق مبدعني من نوعية مميزة.عندما اقترحني الزميل سعيد أبو شقرة مدير صالة العرض في أم الفحم أمينا األعمال مجمل خاللها استعرضت متهيدية لقاءات بيننا جرت فؤاد ملعرض العرض أساليب ع وتنو املبذول, الكبير اجلهد تبني التي اليوم حتى املنجزة واملواضيع التي تناولها الفنان, وقد استرعت واحدة من أعمال الفنان انتباهي

وفيها حضور لوجه الفنان »بورتريه« بحجم كبير على قماش وبألوان األكريلك التي غطيت الحقا بطبقات من األلوان الزيتية إلى جانب لوحة البورتريه, وهناك لوحات الصبار وجدران البيوت القدمية يعاود الرسام صياغتها هي األخرى مبعاجلات لونية خارجة عن التألق التقليدي السائد مبا نعرفه باملناجاة وهي

نوستاجليا تدغدغ اخليال لكنها ال تستصرخ الوجدان.قد تكون املواضيع املطروحة كتشكيلة نوعية في الواقع تعبيرا عن حالة مزاجية متداخلة في صراعات معيشية, لكنها كلها أداة في مواجهة حتديات من جهات مختلفة »في األعمال اجلديدة سوف أروي أبعاد املعاناة التي أعيشها, مبا في ذلك البعد اجلماعي, مع حتليل ذاتي قدر اإلمكان, كي يكون عملي الفني وثيق

الصلة مبجتمعي وقضاياه« يقول الفنان فؤاد اغبارية.

7

שני פנים למקוםעבד עאבדי

עארה לוואדי הראשית הכניסה על המשקיף הצפון-מזרחי התל על

ועל כלי הרכב המפלסים את דרכם בין מבני המסחר והמגורים ויוצרים

יחידות קחאוש, גבעת החדשה המגורים שכונת נחבאת תנועה, פקק

דיור חדשות שמקצתן בשלבי בנייה והקמה. בשכונה החדשה מתגוררים

בקומה המודרני. בביתם ומשפחתו אגבאריה פואד האמן מכבר זה

הצנוע לציור, שלו הסטודיו מצוי הקרקע, מן המוגבהת הראשונה,

והסגנונות הזרמים מגוון את ומשקף מקום אפס עד מלא בממדיו,

המגולם ביצירות הפזורות בחלל “הסטודיו לציור” כפי שאני מכנה אותו,

או “הסדנה” כפי שהסטודיו מכונה בפי עמיתינו בירדן. היצירות המוצגות

אינן מותירות למבקר בסטודיו בברכה אלא לעמוד ולהתבונן בהם במבט

לא־ ממחוזות דימויים בהן, המופיעים הנושאים אחר ולעקוב מרותק

רחוקים, כמו הרמה המשקיפה מערבה על הכניסה לוואדי עארה ועל

וכן על מישור החוף עין אבראהים, מושירפה, וביניהם: מוסמוס, כפריו

הצפוני ־ הקשורים בקשר אורגני לעיר אום אל־פחם, שזכתה לכינוי זה

בסוף שנות השבעים של המאה הקודמת.

מוסמוס כמשל

בעת ההתבוננות בדימויים המצוירים על הבד ופזורים בחלל הסטודיו,

הנושאים שאגבאריה עוסק בהם לוכדים את עינו של המתבונן: רשמי

ילדותו עולם של ההשראה את שאב וממנו גדל שבו מוסמוס, הכפר

בין גדרות הצבר, הבית הישן, ניחוחות הזעתר, שדות הבקיה, זיכרונות

וכרמי הזיתים חטופים מסבו וסבתו, עדרי הבקר והצאן בעונת הקציר

מופיעים ואחרים אלו נושאים “אוטוביוגרפיה”(. אגבאריה, )פואד

בניסיונותיו המעמיקים של אגבאריה להחיות את אמנות תבניות העיטורים

בתרגילים בפחם ובגרפיט ובהדפסי ליתוגרפיה, שנוצרו בתקופת לימודיו

באקדמיה לאמנות “בצלאל” בין השנים 2000־2004.

במהלך הצגת היצירות, שרובן נוטלות את השראתן מן ההווי הכפרי, אנו

מתוודעים לאהבה שקושרת את אגבאריה לסביבתו מעוררת ההשראה.

אנו עומדים מול מראות שכמעט אפשר להריח בהם את ניחוחות המקום,

המפיץ ריח זעתר, כמון ותבלינים, שלא נפקדו מן הוואדי מקדמת דנא.

השהות במקום במחיצת יצירותיו של אגבאריה הביאני להיזכר בתקופת

והשישים של המאה שעברה, שעה המשטר הצבאי בשנות החמישים

ואדי בכפרי והקדמה הפיתוח צעדי והוצרו ההיתרים משטר שנכפה

עארה ובאזורים הערביים האחרים בארץ.

במהלך הדיאלוג החזותי והקולי עם היצירות, התרוצצו במוחי האנקדוטות

כפרו ועל עצמו על והטיוטות שכתב וסבו אביו אגבאריה מפי שציטט

מוסמוס, ועלו בי זיכרונות מן השנים שלפני נסיעתי לעיר דרזדן בגרמניה

כדי ללמוד אמנות, ובהם המפגשים עם ראשד חוסיין, המשורר המנוח

8

הבלתי נשכח בן מוסמוס, שכמוני, היה נוסע גם הוא במסגרת מגבלות משטר

ההיתרים למקום עבודתו בתל אביב, שם עבד בתור עורך באחד מכתבי העת

בשפה הערבית. קפה “כסית” היה המקום שבו נהגנו לבלות בחברת עמיתינו

מחמוד, סמיח, סאלם ויוסף חמדאן ובחברת סופרים, משוררים ואמנים יהודים

פרוגרסיבים, שמילאו תפקיד חשוב בליטוש תרבותנו הלאומית וההומניסטית.

באותן השנים הוסר המשטר הצבאי בהדרגה עד אשר בוטל כליל. הדברים

שכתב המשורר המנוח ראשד חוסיין, כמו יצירותיהם של פואד אגבאריה, וליד

אבו שקרה ואנשי תרבות אחרים, אינם אלא התעקשות אנושית לקרוא תיגר

ולהיאבק בעידוד הנבערות למען עתיד טוב יותר לתושבי ואדי עארה, הגליל

והנגב והמשך קיומו של המיעוט הערבי בארץ.

שלבי ביניים בקריירה האמנותית

בהצגת יצירות האמנות שנוצרו בתקופה הנחשבת קצרה יחסית, בין השנים

2000 ל־2012, אפשר להבחין בשלושה שלבים עיקריים בדרכו האמנותית של

אגבאריה:

I. תקופת הלימודים במהלך תקופת הלימודים האמן הצעיר מנסה לעסוק ב”פירוק והרכבה מחדש”

או כפי שהוא מכנה זאת, “ללכלך ולנקות”, כפי שבילדותו נהג לפרק רכבת

מן הפיח את למחות מחדש: ולהרכיבה לשוב כדי קטנים לחלקים צעצוע

הפנים המכוערות ולחשוף בפעולה דיאלקטית את הסתירה בין הכיעור ליופי,

הצעיר, האמן נדרש הניסיון שאליו אפוא זה הזך. ללבן בין השחור משחור

בראשית בירושלים שהקים לאמנות העברית האקדמיה עולם אל שנכנס

המאה שעברה בוריס שץ, שהגיע לירושלים מלב אירופה. באותה האקדמיה

מנסה האמן להציב את סמליה של התרבות שירש בתוך בליל של אסכולות

והפתרונות והיופי הכיעור של השניות את ולתאר ממנו, הרחוקים וסגנונות

שהוא מציע לשניות זו.

בספרו “האמנות ועולם הסמלים”, המבקר המצרי מוחסן מוחמד עטיה מפנה

היצירתיות ותופעת הפסיכולוגיה בתחום גילפורד המבקר של למחקרו

באמנות. לטענת גילפורד:

“הדבר טמון ביכולת לנתח ולחבר, כלומר, בנטייה לפרק את הגורמים הקיימים

הכוונה מחדש. לארגן שאפשר יותר פשוטות ליחידות ולהפכם בפועל

הדמיון ברמת ובין במציאות בין הזמינים, המניעים של מחדש לארגון גם

‘סקירה במונח לכנותו בעלי תאוריית הגשטלט מקובל הקוגניטיבי, שבקרב

המתח מידת את ולהפחית איזון להשיג יש הזאת הפעולה לשם ־ מבנית’

הנלווה למעשה היצירה”.

II. תקופת גיבוש העמדה ושחזור מה שנשאר בתערוכה מיצירותיו, אגב התנסות בכתיבה, אגבאריה כותב:

“בעבודותיי האחרונות ישנה חזרה במידת מה לשינוי סגנוני שעניינה בחירת

חומרי הגלם של הצייר באופן ראליסטי. העבודות החדשות נעות סביב ציר

באמצעות בהווה אותו ולהנכיח המקום לשחזור שלי ניסיון וממדיו, המקום

מקורות השראה שעדיין קיימים ולקוחים מן המקום הזה”.

למוטיבים הקשורים מהוססים ורעיונות נושאים לבטא לניסיונות חופף הדבר

הצבר שבילי ובהם היצירות, מן בכמה המשתקפים מוסמוס, בכפר מילדותו

והגדרות המטות לנפול, הבתים העתיקים ועדרי המקנה, המוצבים פעם אחר פעם

בקומפוזיציה חדשה. למעשה, ניסיונות אלו הם מה שאנו מכנים בשפה הגרמנית

“גשטלט”, במסגרת שיטה מושכלת לביצוע הפירוק וההרכבה בסגנון ייחודי.

בספרו “דיאלוג חזותי” המבקר ניית’ן נובלר נעזר בטענה שעניינה:

לשלמות חותר הוא כאשר דיאלוג פותח שהוא המאמין שאמן היא “האמת

בעבודתו, מנהל למעשה, דיאלוג עם עצמו, ואולם אין הדבר מוריד מן העובדה

9

היא פעולה יצירת האמנות בין שני שותפים פעילים. שהדיאלוג אכן מתנהל

דינמית שהאמן עוסק בה, וממנה הוא נענה לתוצאות עבודתו במהלך התקדמותו

אל עבר הצעד הבא ברצף, שבסופו של דבר מוביל להשלמת היצירה”.

לקומפוזיציה הצורנית נלווית גם קומפוזיציה צבעונית, שבה חלה התרחקות

מן הגוונים הכהים של צבעי טמפרה, המושאלים מתמונות הקדושים באיקונות

מן המאה ה־13, על מנת לפנות את מקומם לטובת צהוב חם ואופטימי, וחזרה

למילוי החללים בצפיפות בנקודות ובמשיחות צבע לצורך בניית הגושים והחלל

המשותף. ביצירות האלה של אגבאריה אנו חשים בנוכחות רוחו המהפכנית

של ואן גוך, המתגלמת ביצירותיו שנוצרו באזור הכפרי של ארל שבצרפת וכן

בנוכחותם של אמנים בולטים אחרים בתקופה המאוחרת של האימפרסיוניזם,

שהטמיעו את חידושיהם כהכנה לדורות הבאים.

III. שני פנים במראהבמעקב אחר הקריירה של אגבאריה, המתפרשת על תקופה בת 12 שנים,

ניכרת תקופה של זמן לא־מנוצל, שבמהלכה האמן מנהל דיאלוג עם עצמו

לבין שכר( )בלא יוצר היותו בין ליישב בניסיון בה, חי שהוא החברה ועם

חברה הנושאת על גבה את משא העולם במאבקה לפת לחם ולחיים בכבוד.

“הצבר”, העת לכתב בריאיון שמחון דני האמן לו שהציג לשאלה בתשובה

אמר אגבאריה:

או אמן בתור אותי להעסיק שיכול מוסד שום הערבית בחברה אין “כיום

לתמוך בי חומרית כדי שאתפנה לעבודתי, לכן נדרשתי ללמוד אמנות ולממן

לימדתי בירושלים, שביליתי השנים ארבע במהלך האקדמיים. לימודיי את

בשכונת אלג’ואריש ברמלה, בכפר אל־עיסאווייה במזרח ירושלים ובאבו גוש.

להמשיך נאלצתי אני ואילו אקדמי, תואר לי העניקה “בצלאל” האקדמיה

לי לא התאפשר הדבר אך רשמית, הוראה תעודת להשיג מנת על ללמוד

מסיבות כלכליות”.

דור של האמנותי והחוג שהאמן המסגרת מן חורגים אינם האלה הדברים

הצעירים מתווים. אף שמצבם הידרדר לכדי מצוקה של ממש, לא חדלו בני

בקולנוע, בתאטרון, ולהתנסות החזותית האמנות בתחומי לעסוק זה דור

בבימוי, בנגינה ובשירה. הנחישות הזאת מחייבת את הדור הזה לאופטימיות

עיקשת ומלאת תעוזה, שמעמתת אותו עם הדור שקדם לו, שבראש מעייניו

בקושי שמתקיים מובס מיעוט בהיותו לחמו, פת והבטחת הישרדותו עמדו

את מנעו לא השלטון מעללי כל ואולם השלטון. של הזלזול מדיניות תחת

הופעתם של יוצרים איכותיים.

כאשר הטיל עליי עמיתי סעיד אבו שקרה, מנהל הגלריה באום אל־פחם, לאצור

את התערוכה של פואד אגבאריה, נפגשנו לפגישות הכנה שבהן הוצגו בפניי

כל היצירות שהושלמו עד היום, המעידות על המאמץ האדיר שהושקע בהן,

על מגוון דרכי הביטוי ומגוון הנושאים שאגבאריה עוסק בהם. באחת היצירות

שלכדה את תשומת לבי מצוירים פני האמן - פורטרט בקנה מידה גדול על בד

בצבעי אקריליק, שלאחר מכן כוסה בשכבות צבעי שמן לצד יצירת הפורטרט.

מחדש שהאמן הישנים הבתים וגדרות הצבר יצירות לציון ראויות כן כמו

זוכות לטיפול בצבע החורג מן הבוהק יצירות אלו את הקומפוזיציות שלהן.

המסורתי השולט בשיח המוכר לנו, שהוא נוסטלגיה המעירה את הזיכרון אך

אינה משכימה את התודעה בצעקה.

הרוח למצבי ביטוי למעשה, הם, איכותית כקולקציה המוצגים הנושאים

השלובים במלחמות הקיום, ואולם הם כולם בבחינת אמצעי התמודדות עם

אתגרים מהיבטים שונים, כדברי האמן עצמו:

כך ובתוך חווה, שאני הסבל של ההיבטים על אספר החדשות “בעבודות

ההיבט הקולקטיבי, כולל ביקורת עצמית ככל שניתן, כדי שלעשייה האמנותית

שלי יהיה קשר הדוק לחברה שלי ולבעיותיה”.

10

سيرة ذاتيةفؤاد اغبارية

الثقافةطالب اللقب الثاني MFA في الفنون اجلميلة جامعة حيفا, من سنة2012

فرع الفنون االبداعية قسم الفنون التشكيلية, اكادميية بتسالئيل للفنون 2000-2004

.bFA والتصميم, القدس, اللقب االول

املعارض اجلماعية الزيت في الفن الفلسطيني, صالة عرض السرايا, خان الباشا, 2012

الناصرة, أمني املعرض: احمد كنعان مخيم رسم رقم 5, صالة العرض البلدية للفن املعاصر,

الرملة, أمني املعرض :دافيد فاكشتني صالون الربيع للفن املعاصر, ميناء يافا

صورة من الفن الفلسطيني, صالة العرض البلدية الطيرة, أمني املعرض 2011 نائل قادري

خبز وورود كلية منشار للفنون, تل ابيب, أمني املعرض :داني بن سمحون صالون يافا للفن الفلسطيني, ميناء يافا, أمني املعرض :احمد كنعان 2010

من هنا ومن هناك, صالة العرض البلدية طمرة, أمني املعرض: احمد كنعان خبز وورود كلية منشار للفنون, تل ابيب, أمني املعرض :داني بن سمحون عناق, صالة عرض جمعية يد للجميع, عرعرة, أمني املعرض: فؤاد اغبارية 2009

»اسود«صالة العرض للفنون بيت الكاتب, الناصرة, أمني املعرض: فريد ابو شقره

خبز وورود كلية منشار للفنون, تل ابيب, أمني املعرض: داني بن سمحون ال تروا ال تخافوا, صالة عرض الفنون ام الفحم, أمينة املعرض: موران شوف 2007خبز وورود كلية منشار للفنون, تل ابيب, أمني املعرض: داني بن سمحون 2006

متساوين ومتساوين اقل متحف اخلط الفاصل, القدس, أمني املعرض: رافي اجتار

بدون عنوان, متحف تل ابيب للفنون, تل ابيب. 2005ايقاع, صالة عرض الفنون البلدية, طمرة, أمني املعرض: احمد كنعان

جروح وضمادات, صالة عرض الفنون ام الفحم, أمينة املعرض: افي جني جتليات فنية, صالة عرض الفنون ام الفحم , ام الفحم. قهوة سمراء, صالة عرض الفنون بيت الكرمة, حيفا.

أمينة املعرض: حانة كوپلر مناظر: صالة عرض الفنون بيت الكرمة, حيفا. أمينة املعرض: حانة كوپلر

ارتيك 7\متحف رمات غان للفنون, رمات غان. بدون عنوان, معرض خريجي االكادميية, قسم الفنون , القدس. 2004

ساحة لعب, صالة عرض الفنون بيت الكرمة, حيفا. بدون عنوان , صالة عرض بتسالئيل تل ابيب, تل ابيب. 2002

2000-1998 معارض عديدة في مؤسسات ومراكز جماهيرية ومدارس.

اجلوائزجائزة مفعال هبايس الصدار كتالوج شخصي 2011

جائزة فنان معلم: وزارة املعارف 2006شهادة امتياز وتفوق, اكادميية بتسالئيل, القدس. 2004جائزة صندوق الثقافةامريكا-اسرائيل, مؤسسة

امريكا-اسرائيل, تل ابيب.

10

11

קורות חייםפואד אגבאריה

השכלההחל מ-MFA 2012, תואר שני, החוג לאמנות יצירה,

אוניברסיטת חיפה, חיפה bFA 2000-2004, תואר ראשון, המחלקה לאמנות, האקדמיה

לאמנות ולעיצוב בצלאל, ירושלים

תערוכות קבוצתיותהזית באמנות הפלסטינית, גלריה אלסראיא, ח’אן אלבאשא, 2012

נצרת, אוצר: אחמד כנעאן מחנה ציור מס 5, גלריה עירוני רמלה לאמנות עכשווית,

אוצר: דוד וקשטיין סלון אביב לאמנות עכשווית, נמל יפו

תמונה מהאמנות הפלסטינית, גלריית טירה, אוצר: נא’אל קאדרי 2011לחם ושושנים, מכללת מנשר לאמנות, תל אביב, אוצר: דני בן שמחון

סלון יפו לאמנות פלסטינית, נמל יפו, אוצר: אחמד כנעאן 2010מכאן ומשם, הגלריה לאמנות טמרה, אוצר: אחמד כנעאן

לחם ושושנים, מכללת מנשר לאמנות, תל אביב, אוצר: דני בן שמחון חיבוק, הגלריה לאמנות יד לכולם, ערערה 2009

שחור, הגלריה לאמנות בית הסופר, נצרת, אוצר :פריד אבו שקרה )קטלוג( לחם ושושנים, מכללת מנשר לאמנות, תל אביב, אוצר: דני בן שמחון

אל תראו אל תפחדו, הגלריה לאמנות אום אל פחם, 2007אוצרת: מורן שוב

לחם ושושנים, מכללת מנשר לאמנות, תל אביב, אוצר: דני בן 2006שמחון שווים ושווים פחות, מוזיאון על התפר, ירושלים,

אוצר: רפי אתגר )קטלוג( קצב, הגלריה העירונית לאמנות טמרה, אוצר: אחמד כנעאן 2005

פצעים וחבישות, הגלריה לאמנות אום אל פחם, אוצרת: אפי גן )קטלוג(

קפה שחור, בית הגפן - מרכז תרבות ערבי יהודי, חיפה, אוצרת: חנה קופלר

נופים, בית הגפן - מרכז תרבות ערבי יהודי, חיפה, אוצרת: חנה קופלר

ארטיק 7, מוזיאון רמת גן לאמנות ישראלית, רמת גן ללא כותרת, תערוכת בוגרי המחלקה לאמנות, האקדמיה 2004

לאמנות ולעיצוב בצלאל, ירושלים )קטלוג( זירת משחק, הגלריה לאמנות בית הגפן, חיפה

ללא כותרת, האקדמיה לאמנות ולעיצוב בצלאל, תל אביב 2002

פרסים פרס מפעל הפיס 2011

פרס אמן מורה, משרד החינוך התרבות והספורט 2006פרס הצטיינות עבור הישגים, המחלקה לאמנות, האקדמיה 2004

לאמנות ולעיצוב בצלאל פרס קרן התרבות אמריקה ישראל

11

12

أفق, 2011, زيت على قماش, X 180 120 سمאופק, 2011, שמן על בד, 120X180 ס”מ

Horizon, 2011, oil on canvas, 180x120 cm

14

بقايا من صبر اللجون, 2010-2012, زيت على قماش, X 140 120 سمשרידי צבר אל-לג’ון, 2012-2010, שמן על בד, 120X140 ס”מ

Remains Armageddon, 2010-2012 ,oil on canvas, 140x120 cm

16

جدار صبار, 2010-2012, زيت على قماش, 120X180 سمגדר צבר, 2012-2010, שמן על בד, 120X180 ס”מ

Sabra Fence, 2010-2012, oil on canvas, 180x120 cm

18

منظر ريفي, 2012, زيت على قماش, 100X150 سمנוף כפרי, 2012, שמן על בד, 100X150 ס”מ

Rural Landscape, 2012, oil on canvas, 150x100 cm

20

حبل غسيل, 2012, زيت على قماش, 122X192 سمחבל כביסה, 2012, שמן על בד, 122X192 ס”מ

Clothes-line, 2012, oil on canvas, 192x122 cm

22

امام احلاجز )محسوم(2010, زيت على قماش, 67X100 سمמול המחסום, 2010, שמן על בד, 67X100 ס”מ

In Front of the Checkpoint, 2010, oil on canvas, 100x67 cm

24

لقاء وراء اجلدار, 2010, زيت على قماش, 90X100 سمמפגש מאחורי החומה, 2010, שמן על בד, 90X100 ס”מ

Meeting behind the Wall, 2010, oil on canvas, 100x90 cm

26

ما وراء اجلدار, 2010, زيت على قماش, 100X150 سم מאחורי החומה, 2010, שמן על בד, 100X150 ס”מ

behind the Wall, 2010, oil on canvas, 150x100 cm

28

ملمس الواح الصبر,2011, زيت على قماش , 70X170 سمמרקם לוחות צבר, 2011, שמן על בד, 70X170 ס”מ

Texture of Sabra Walls, 2011, oil on canvas, 170x70 cm

30

أسالك عازلة, 2011 , زيت على قماش, X 110 65 سمגדר תיל, 2011, שמן על בד, 65X110 ס”מ

barbed Wire Fence, 2011, oil on canvas, 110x65 cm

32

فوتوغينيا لوضع قائم, 2001, ليتوغرافيا, 38X22 سم מצב פוטוגני קיים, 2001, ליתוגרפיה, 38X22 ס”מ

Current Photographic Status, 2001, lithography, 22x38 cm

هوية, 2002, ليتوغرافيا , 23,5X21 سمזהות, 2002, ליתוגרפיה, 23.5X21 ס”מ

Identity, 2002, lithography, 21x23.5 cm

34

أرابسك, 2001, ليتوغرافيا, X 33 40 سمערבסק, 2001, ליתוגרפיה, 40X33 ס”מ

Arabesque, 2001, lithography, 40x33 cm

منع جتول, 2001, ليتوغرافيا 37X24 سم עוצר,2001, ליתוגרפיה, 37X24 ס”מ

Curfew, 2001, lithography, 24x37 cm

36

تكوين ليتوغرافي, 2002 , ليتوغرافيا, 33X43 سمהתהוות ליתוגרפית, 2002, ליתוגרפיה, 33X43 ס”מ

Lithographic formation, 2002, lithography, 34x33 cm

38

تكوين لوني, 2002, ليتوغرافيا, X 43 33 سمהתהוות צבעונית, 2002, ליתוגרפיה, 33X43 ס”מ

Color Formation, 2002, lithography, 34x33 cm

40

عني اللجون, 2001 ,ليتوغرافيا, 21X30 سمמעיין אל-לג’ון, 2001, ליתוגרפיה, 21X30 ס”מ

Armageddon Spring, 2001 lithograpy, 30x21 cm

42

Fouad AgbariaCurriculum Vita

Education

From 2012 MFA, Master of Fine Arts, Art Creation

Department, Haifa University, Haifa

2000-2004 BFA, Bachelor of Fine Arts, Art Department,

Bezalel Academy of Art and Design, Jerusalem

Group Exhibitions

2012 Palestinian Olive Art, Alsraia Gallery, Khan Albasha,

Nazareth, curator: Ahmad Canaan

Painting Camp No. 5, Ramla City Gallery of

Contemporary Art, curator: David Wakstein

Spring Salon Contemporary Art, Jaffa Port

2011 Palestinian Art Picture, Tira Gallery, Curator: Na’el Qadri

Bread and Roses, Minshar College of Art, Tel Aviv,

curator: Danny Ben Simhon

2010 Palestinian Art Salon Jaffa, Jaffa Port, curator: Ahmad Canaan

Here and there, Tamra Art Gallery, curator: Ahmad Canaan

Bread and Roses, Minshar College of Art, Tel Aviv,


2009 Hug, ‘Ar’ara Art Gallery

Black, Authors House Art Gallery, Nazareth,

curator: Farid Abu Shakra (catalog)

Bread and Roses, Minshar College for Art, Tel Aviv,


2007 Do not Look Do not Be Afraid, Umm el Fahem Art

Gallery, curator: Moran Shoov

2006 Bread and Roses, Minshar College for Art, Tel Aviv,


Equal and Less Eqaul, Museum On the Seam, Jerusalem,

curator: Rafi Challenge (catalog)

2005 Rhythm, Municipal Art Gallery Tamra,

curator: Ahmad Canaan

Wounds and Bandages, Umm el Fahem Art

Gallery, curator: Efi Gan (catalog)

Black Coffee, Beit Hagefen – Arab Jewish Cultural

Center, Haifa, curator: Hanna Kopler

Landscapes, Beit Hagefen – Arab Jewish Cultural

Center, Haifa, curator: Hanna Kopler

Artik 7, Ramat Gan Museum of Israeli Art, Ramat Gan

2004 Untitled, Art Graduates Exhibition, Bezalel Academy of

Art and Design, Jerusalem (catalog)

Game Scene, Beit Hagefen – Arab Jewish Cultural

Center, Haifa

2002 Untitled: Bezalel Academy of Art and Design, Tel Aviv

Awards

2011 The Lottery Prize

2006 Master Teacher Award, Ministry of Education and Culture

2004 Excellence Award for achievement, Art Department, Bezalel

Academy of Art and Design

America-Israel Cultural Foundation Prize

42

43

III. Two Faces in the MirrorWhile following-up the art journey of Agbarieh, that spans over 12 years, I found a period that was predominantly empty, in which the artist conversed with himself and with the community that tries to balance the remains of creativity (without payment) and with a community that carries on its shoulders the challenges of seeking a living and a decent life. Fuad says in his answer to a question by Sabbar Magazine, in an interview with syndicate artist Danny Simhon “There isn’t a single organization in the Arab World today that can employ me as an artist or support me financially so that I can use my time for my work, that’s why I had to study art and fund my university education. During the four years I spent in Jerusalem, I tought at the Jawareesh neighborhood in Ramle, Al-Asawyeh in East Jerusalem and in Abu Goush. Bezalel Academy provided me with a university title, but I had to complete my education to acquire a formal academic certificate, but that wasn’t available to me due to financial reasons”. These statements were not out-of-the-context presented by the artist and a youth art cadre, who in spite of possibilities of decline in circumstances never stopped addressing the fields of visual art and experiencing theater, cinema, film direction, music and singing. This determination calls for stubborn and courageous optimism, relative to the previous generation, whose only concern was survival and some guarantee of

food as a defeated minority presiding under the policy of inducing ignorance, practiced by the occupation; all these practices did not prevent them from creating a creative and unique generation. When his colleague Said Abu Shaqra, manager of the Gallery Um Al-Fahem asked me to be the curator of Fuad’s exhibition, we conducted a set of preliminary meetings in which I viewed the works of the artist up until today, demonstrating the great effort invested and the variety in the methods and subjects of presentation addressed by the artist. One of the works of the artist drew my attention: a large “portrait” on canvas using acrylic colors, later covered with oil colors; there are also the paintings of cactus and walls of old houses that are reformulated by the artist using chromatic processors beyond the predominant and traditional glamour, known to us as “nostalgia” that tickles imagination but does not cry out to the conscience. The presented topics might be a qualitative combination to express a state of intermingling duality in the conflict of life; however, they are all a tool to face challenges from different aspects: “In my new works I will chronicle the dimensions of my suffering, including the social dimension, with a self-analysis as much as possible, so that my art work has a cordial connection to my society and its problems”.

44

where the artist attempts to put forward inherited cultural symbols in abysses of doctrines and a taste that shall be far away from him and his imagination to the duality of ugliness and beauty. The Egyptian critic Mohsen Mohammad Atyeh refers, in “Art and the World of Symbols”, to the critic Gilford in psychology and the mysteries of the creativity phenomenon in art, saying “It is the ability to analyze and write, tending to dismantling the components of a list with action, and transforming them into simpler units that can be reorganized; it also means organization in a new way to the available engines in reality and imagination, identified by the theorists of the “Gestalt” Theory - this work should bring about balance and reduce the quantity of accompanying stress in the creative process”.

II. Attitude Development and Restoration of what Remains from the PastIgbarieh says in viewing of his works within written interpretations “In my last works, there is a return to a paradigm shift that includes care in choosing raw and drawing materials in a somewhat realistic method…modern works circulate about the place and its dimensions, a personal attempt to revoke the place and include it in the present using inspirations that still exist in that place”, which corresponds with shy attempts and ideas presented in the

landscape of some paintings in the form of motifs related to his childhood in Musmus village, including the cactus paths, dilapidated walls, ancient houses and herds of cattle, such that all are reformulated in a new structure and design, which is what we call in German “Gestalt”; all of this is within an aware approach of the dismantling and installation process. Critic Nathan Nobler refers, in his book Dialogue of the Vision, to a statement meaning “The artist that believes in developing a dialogue while seeking perfection in his work is actually conversing with himself; however, this doesn’t change the truth that dialogue truly emerges between two effective partners. The production of art is a dynamic process, where the artist works and later responds to the result of his work while moving on to the subsequent step in a succession that leads eventually to a finished work”. Formative construction is accompanied with chromatic formulation, where dark colours used in paintings of saints during the thirteen century portraits were excluded, to be replaced by the warm and optimistic yellow, and returning to filing the gaps with high density dots and calorimetric spreads in the process of developing common masses and space. The presence of the spirit of Van Gogh, whose paintings manifested the French countryside of Arles, is evident in these paintings of Fuad and another presence of post-impressionist amateurs, whose creativity paved the roads to the future generations.

45

years at the Bezalel Academy of Fine Arts, in which he enrolled in 2000 and studied there until 2004. We are aware during the viewing of the works, inspired mostly by rural ambience, of the love that connects our artist to his environment, suggesting that we stand in front of sceneries, in which the odor of thyme, cumin and spices never departed from this valley since forever. Evoking the place in Fuad’s work induced me to evoke the times of military rule in the 50s and the 60s of the previous century, when the permit system was imposed, entailing obstruction of developmental methods in Wadi ‘Ara villages and other Arab areas in the country.

During the visual and audio dialogue with the paintings, conversations between Fuad and his father and grandfather crossed my mind, in addition to drafts written by the artist about himself and his village Musmus with the late poet Rashed Hussein, who used to commute via the permit system daily to his work place in Tel Aviv, where he worked as an editor in an Arabic magazine. That was Café “Kassit”, where we used to enjoy the company of Mahmoud, Samih, Salem and Yousef Hamdan, in addition to progressive Jewish writers, poets and artists, who had a big role in the refinement of our national and humanitarian culture. This was before travelling to Germany to study art in the

city of Dresden; during those years military rule ceased to exist gradually. The words of the late poet Rashed Hussein and the paintings of Fuad Agbarieh, Walid Abu Shaqra and other intellectuals manifest a humanitarian perseverance to challenge and battle ignorance for a better future for the citizens of Wadi ‘Ara, Jalil and Negev and the survival of the Arab minority in the country.

Transitions in the Artistic Biography

Viewing art works produced in a relatively short period of time - spanning between the years 2000 and 2012 - leads us to distinguish three basic phases in Fuad’s art journey:

I- The Study Period The young artist attempts to “dismantle and install” or what he calls “trashing and cleaning”, as is the case in his childhood when he used to dismantle the train into small pieces in order to reconstruct it anew: “To wipe out the ugly face and point out the contradiction between ugliness and beauty, between dark black and bright white in a dialectical process, that is consequently the attempt that a youth aspires for when he enters the world of the Bezalel Art Academy, established in Jerusalem at the beginnings of the previous century by Boris Shatz from Europe; this is

46

The Place has Two FacesAbed Abdi

Over the north eastern hill, overseeing the main entrance that is crowded with traffic cutting through residential and commercial buildings, there lies the new residential neighborhood on Mount “Kahawesh”: new housing units, some still under construction. In this new neighborhood resides, from a short period of time, the artist Fuad Igbarieh and his small family, in his modern house that is on the first floor. His humble-sized studio reflects the chaos of “mass”, mainly distributed paintings in the space of the “studio” as I choose to name it, while our colleagues in Jordan choose to call it “professional space”. The displayed paintings inevitably leave you visually aghast and focusing on their content, including theme and space scenery, such as that hill overseeing the entrance of ‘Ara valley to the west and its villages, including: Musmus, Ein Ibrahim, Msharfe and Sahel

Al-Rawha, forming an intrinsic link to Um Al-Fahem, which obtained this name in the late 70s of the previous century.

Example: Musmus When viewing works painted on sparse canvas in the space of the place – the studio – drawing the viewer to themes addressed by Agbarieh, inspired by the spirit of his village Musmus, where he was born and became inspired by the world of his childhood in the cactus hedges, old houses, scent of thyme, character of grandfather and grandmother, herds of cows and sheep in harvest seasons and olive groves (Fuad Agbarieh, biography). These topics and other serious diligence in remodeling ornamentation, exercises with coal and lead and lithographic printing come from his student

Elsabar Association

The Um Al-Fahem Art Gallery

Gallery Director: Said Abu Shaqra

Fuad Agbarieh

Visual Memory

Exhibition

Curator: Abed Abdi

Producing and coordinating: Irit Carmon Popper

Framing: Sai’d Sidawi, ‘Ara

Gallery hanging: Ahmad Muhammad Mahajnah

Catalogue

Text: Abed Abdi

Photography: Yigal Pardo

Design: Tawfik Gazal - Orientation, Jerusalem

English language editing: Isaac Komem

Arabic editing: Tarek Abu Rajab

Production: Orientation LTD, Jerusalem

The measurements are in centimeters, width x hight

With the support of The Ministry of Sports and Culture, Mifal HaPayis

© 2012; All rights are reserved by the photographers,

Elsabar Association, Um Al-Fahem Art Gallery


Fouad Agbaria

Visual Memory

visual memory

Documents