Concertgebouw  19  november  2016  

Daniël  Wayenberg&  Martin  Oei     Frans  Liszt  (1811  –  1886)  Études  d'exécution  transcendante,    S.  139,  LW  A172      ‘Chasse-­‐neige’    (Sneeuwstorm)    (Daniel  Wayenberg)    Frederic  Chopin  (1810  -­‐  1849)  -­‐  Tweede  pianoconcert  in  f,  op.  21    (Daniel  Wayenberg:  orkest,  Martin  Oei:  solo)  1. Allegro  maestoso  2. Larghetto  3. Rondo:  vivace    

pauze    Frederic  Chopin  -­‐  Eerste  pianoconcert  in  e,  op.  11    (Martin  Oei:  orkest,  Daniel  Wayenberg:  solo)  1. Maestoso  2. Larghetto  3. Allegro  vivace    Frans  Liszt  -­‐  Tweede  pianoconcert  in  A  (Daniel  Wayenberg:  orkest,  Martin  Oei:  solo)        Met  dit  concert  vieren  Daniël  Wayenberg  en  Martin  Oei  hun  nieuwe    CD  ‘Chopin  à  Deux’  deze  maand  is  uitgekomen,  met  beide  pianoconcerten    van  Chopin  op  twee  vleugels.    

   Volkskrant  redacteur  en  musicologe  Pay-­‐Uun  Hiu  volgt  het  duo  al    enige  tijd  en  schreef  in  het  CD  boekje  de  volgende  tekst:    ‘Ja,  en  dan  krijgen  we  straks  ook  nog  die  ramp  met  de  Estonia’,  zegt  Daniël  Wayenberg  opeens  in  het  vliegtuig  op  weg  naar  Spanje,  waar  hij  samen  met  Martin  Oei  in  het  voorjaar  van  2016  een  serie  concerten  in  een  particuliere  villa  gaat  geven.  ‘Estonia?  Was  dat  niet  die  gezonken  veerboot?’  ‘Ja,  óók,’  antwoordt  Wayenberg.  Maar  het  gaat,  natuurlijk,  over  vleugels.  De  Estionia  is  een  Ests  pianomerk  waar  de  gastheer  in  Jávea  aan  verknocht  is.  En  hij  toevallig  helemaal  niet.  ‘Dat  is  geen  piano  maar  een  martelwerktuig’,  gromt  de  klavierleeuw.  ‘Je  zou  hem  moeten  verbranden,  maar  dat  gaat  niet  eens  door  alle  politoer.  Dat  ding  explodeert.  In  zuur  oplossen,  dat  is  het  enige.’  Zo  is  Wayenberg,  een  man  met  uitgesproken  voorkeuren:  snelle  auto’s  en  moderne  Steinways.  In  dat  opzicht  is  het  een  klein  wonder  dat  zijn  jonge  collega  Oei  hem  achter  een  Erard-­‐vleugel  uit  de  tijd  van  Chopin  heeft  gekregen.  Dat  is  de  stille  wisselwerking  in  dit  opmerkelijke  pianoduo,  de  een  met  een  heel  leven  achter  zich,  de  ander  met  het  leven  nog  voor  zich.  Wayenberg  (1929)  is  verankerd  in  de  romantische  klaviertraditie  met  een  accent  op  de  Franse  school  als  gevolg  van  zijn  opleiding  bij  de  vooraanstaande  pianiste  Marguerite  Long.  Oei  (1996)  combineert  zijn  studie  aan  het  Utrechts  conservatorium  bij  Martyn  van  den  Hoek  met  zijn  fascinatie  voor  historische  instrumenten.  Wayenberg  is  stellig  en  draagt  zijn  hart  op  de  tong;  Oei  is  buiten  zijn  pianospel  terughoudender  en  zal  niet  gauw  hardop  zijn  mening  verkondigen,  maar  in  zijn  overtuigingen  kan  hij  volhardend  zijn.  Zo  ook  met  de  pianoconcerten  van  Chopin  op  twee  vleugels,  een  plan  om  hun  5-­‐jarige  samenwerking  te  markeren.  Want  ondanks,  of  ook  juist  door  die  uitersten  in  karakter,  is  hun  samenspel  uitgegroeid  tot  een  hechte  vriendschap.  Wayenberg  is  in  de  ogen  van  Oei  ‘vaak  krachtig,  vrij  strak  in  de  maat’,  waar  hij  soms  liever  wat  meer  rubato  neemt  of  een  wat  subtielere  inzet  prefereert.  Oei  is  volgens  Wayenberg  ‘fijngevoelig,  met  een  van  nature  mooi  toucher’.  En  waar  Wayenberg  met  zijn  bravoure  en  virtuositeit  associaties  oproept  met  Franz  Liszt,  voelt  Oei  zich  vaak  meer  op  zijn  gemak  in  de  intimiteit  en  de  lichtvoetiger  brille  van  Liszts  tijdgenoot  en  vriend  Chopin.    Achter  de  piano’s  vloeit  dat  organisch  in  elkaar  over,  veel  woorden    

 maakt  het  duo  Wayenberg-­‐Oei  er  tijdens  de  repetities  niet  aan  vuil.  ‘Het  gaat  vanzelf.  Je  voelt  elkaar  aan’,  is  hun  verklaring.  ‘Martin  doet  geen  dingen  waarvan  je  zegt:  jongen,  doe  dat  nou  niet.  Dat  is  nog  nooit  voorgekomen’,  zegt  Wayenberg.  Dus  Chopin  op  vleugels,  daar  zijn  ze  het  snel  over  eens.  Ook  de  verdeling  was  meteen  duidelijk:  Oei  had  het  Tweede  in  f-­‐klein  uit  1829  al  op  zijn  repertoire  en  Wayenberg  het  Eerste  in  e-­‐klein  uit  1830  (de  concerten  zijn  in  omgekeerde  volgorde  uitgegeven,  waardoor  het  concert  in  e-­‐klein  op.11  eerder  verscheen  dan  het  concert  in  f-­‐klein  op.21).  ‘Maar  we  doen  het  wel  op  Erards’,  besliste  Oei.  Dat  Chopins  pianoconcerten  niet  eerder  in  een  uitvoering  voor  twee  vleugels  zijn  uitgebracht,  wil  niet  zeggen  dat  ze  nooit  zo  zijn  gespeeld.  Van  beide  concerten  zijn  al  vrij  snel  na  het  componeren  pianoreducties  gemaakt  voor  eigen  gebruik  en  studiedoeleinden,  voor  het  concert  in  f-­‐klein  ook  van  Chopins  eigen  hand.  Bekend  is  dat  Chopin  beide  pianoconcerten  als  lesmateriaal  voor  zijn  leerlingen  gebruikte  en  daarbij  de  orkestpartij  op  zijn  pianino  speelde.  Rond  1842  begeleidde  hij  zijn  leerling  en  protegé  Carl  Filtsch  bij  een  uitvoering  van  het  eerste  deel  van  het  concert  in  e-­‐klein,  waarbij  hij  zei:  ‘Ik  zal  je  orkest  zijn.’  Volgens  het  getuigenverslag  van  de  Duits-­‐Russische  schrijver  Wilhelm  von  Lenz  bracht  Chopin  op  onnavolgbare  wijze  alle  vernuftigheden  en  ongrijpbare  klankkleuren  van  de  orkestratie  tot  klinken,  en  had  de  leerling  de  ervaring  van  zijn  leven.  Welke  pianoreductie  Chopin  gebruikte,  is  niet  overgeleverd,  want  hij  speelde  het  uit  zijn  hoofd.  De  orkestreducties  zijn  niet  als  echt  uitvoeringsmateriaal  bedoeld.  Wayenberg  en  Oei  bestudeerden  verschillende  uitgaven  en  stelden  daaruit  een  eigen  versie  samen,  ook  min  of  meer  voor  eigen  gebruik.  Om  ze  als  ‘pure’  pianomuziek  te  kunnen  horen,  maar  vooral  voor  het  plezier  om  ze  samen  te  kunnen  spelen.  En  zo  zitten  Wayenberg  en  Oei  een  paar  maanden  na  hun  uitstapje  naar  Spanje  in  Maison  Erard  van  pianorestaurateur  Frits  Janmaat  op  de  Amsterdamse  Keizersgracht.  Voorafgaand  aan  de  cd-­‐opnamen  daar  geven  ze  eerst  nog  een  concert.  Voor  de  solopartij  heeft  Janmaat  een  glanzende  roodbruine  Erard  concertvleugel  uit  1846  klaargezet,  voor  de  begeleiding  een  zwarte  uit  1884.  De  uitvoering  op  twee  vleugels  zet  de  concerten  in  een  ander  licht.  Het  is  nu  niet  de  eenling  tegenover  het  orkest,  het  individu  versus  de  massa.  Er  is  ruimte  om  andere  nuances  in  de  solopartij  te  beluisteren  omdat  de  solist  niet  tegen  een  groot  orkestapparaat  hoeft  op  te  boksen.  Maar  ook  omdat  de  Erard  uitnodigt  tot  een  iets  andere  manier  van  fraseren,  een  transparantere    speelwijze  dan  de  moderne  Steinways  met  hun  langere  resonantietijd  en  

 grotere  klank.  Doordat  je  nu  twee  gelijkwaardige  instrumenten  hoort,  krijgt  het  concert  meer  het  karakter  van  een  dialoog.  Het  is  een  exclusieve  manier  om  zo  naar  Chopin  te  luisteren,  met  veertig  bezoekers  in  de  toonzaal  van  Janmaats  pianowinkel  en  atelier.  Zo  zou  het  in  de  salons  geweest  kunnen  zijn,  waar  Chopin  liever  speelde  dan  in  de  grote  zalen,  met  het  publiek  vrijwel  naast  de  piano.  Zo  intiem,  zo  dicht  op  elke  noot.  Helemaal  wanneer  Oei  als  toegift  de  Marche  funèbre  speelt  op  een  kleine  Pleyel-­‐piano  die  maar  een  paar  serienummers  verschilt  van  de  Pleyel  waar  Chopin  op  speelde  en  waaraan  hij  doorgaans  de  voorkeur  gaf  boven  Erard.  Met  zachte  hand  laat  Oei  het  instrument  zingen  en  brengt  hij  in  praktijk  wat  hij  ooit  over  Chopin  las,  die  tegen  een  leerling  zei  dat  als  je  goed  nuanceert,  je  maar  een  klein  beetje  meer  hoeft  te  geven  om  het  luider  te  laten  klinken.  De  deur  naar  de  straat  staat  open,  voorbijgangers  blijven  staan  en  luisteren.  Een  paard  met  koets  passeert  het  huis.  Dichter  bij  Chopin  is    haast  niet  mogelijk.                   -­‐-­‐-­‐-­‐  Pay-­‐Uun  Hiu  Tweede pianoconcert van Frans Liszt Bij  Maison  Erard  aan  de  Keizersgracht  in  Amsterdam  stond  in  2015  een  bijzonder  instrument:  de  originele  Erard-­‐vleugel  van  Hector  Berlioz  uit  1847.  Frits  Janmaat  kreeg  de  eervolle  opdracht  de  recentelijk  ontdekte  vleugel  te  restaureren  voor  het  Musée  Hector-­‐Berlioz  in  La  Côte-­‐Saint-­‐André.  Voordat  de  vleugel  in  juni  2015  naar  Frankrijk  ging,  kregen  Wayenberg  en  Oei  de  kans  op  dit  historische  instrument  te  spelen.  Wayenberg  speelde  [solo]  een  selectie  uit  de  Études  d'exécution  transcendente  en  na  de  pauze  speelde  Oei  de  solo-­‐partij  van  het  Tweede  pianoconcert  van  Liszt;  Wayenberg  speelde  de  orkestpartij.    Het  stuk  bestaat  uit  zes  delen,  die  aan  elkaar  gecomponeerd  zijn  zonder  pauzes  ertussen.      1. Adagio  sostenuto  

assai  2. Allegro  agitato  assai  3. Allegro  moderato  4. Allegro  deciso  5. Marziale  un  poco  

meno      allegro  6. Allegro  animato  

 

    Biografie Martin  Oei   Martin Oei (1996) is een jonge pianist die zowel op moderne vleugels als op historische instrumenten speelt. Hij is gefascineerd door fortepiano’s en Franse vleugels uit de 19de eeuw, bij moderne vleugels prefereert hij de Bösendorfer. Op zijn negende begon hij met piano spelen, een jaar later mocht hij studeren bij Jelena Bazova aan de Young Musicians Academy van Fontys Conservatorium Tilburg. Sinds 2015 studeert hij aan het Conservatorium van Utrecht bij Martyn van den Hoek; hij krijgt coaching van Dr. Pieter Vis. Oei won vanaf zijn twaalfde diverse prijzen (o.a. Prinses Christina Concours, Jong Muziektalent Nederland, Young Pianist Foundation, International Steinway&Sons Pianocompetition). Op zijn veertiende bracht T2 Entertainment zijn eerste cd uit. Hij debuteerde op 16-jarige leeftijd in het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam met de wereldpremière van Beethovens Fantasiesonate. Zefir Records bracht twee cd’s van Oei uit met deze bijzondere Fantasiesonate: de eerste op een moderne Bösendorfer vleugel, de tweede op een originele Rosenberger fortepiano uit 1800. Sinds 2012 treedt Oei regelmatig op met Daniël Wayenberg; de AVRO nodigde het duo uit om te spelen bij de heropening van het Rijksmuseum in 2013; een jaar later speelden ze bij Stichting Muziek in Huis zeven jubileumconcerten voor onder anderen Koningin Maxima.

Voor meer informatie:www.martinoei.nl.

Biografie Daniël Wayenberg

Nadat Daniël Wayenberg in 1949 internationaal doorbrak, speelde hij met vrijwel alle grote orkesten ter wereld, zoals het New York Philharmonic en het Koninklijk Concertgebouw-orkest.

Hij wordt beschouwd als één van de grootste Nederlandse pianisten en geeft jaarlijks nog tientallen optredens. Wayenbergs Russische moeder Margarete Berson bracht hem op jonge leeftijd in contact met de piano. Daarna studeerde hij bij Ary Verhaar en later in Parijs bij Marguerite Long. Hij ontving een Koninklijke onderscheiding in de Orde van Oranje Nassau en in Frankrijk de Chevalier des Arts et des Lettres. Wayenberg componeerde kamermuziek, pianoconcerten, het ballet Solstice en de symfonie Capella. Na de herontdekking van de luthéal schreef hij voor dit instrument de compositie Cadens, Serenade en Toccata. De cd-box van de violist Theo Olof bevat de historische opnamen op dit instrument. In december 2014 vond de wereldpremière plaats van zijn Compact Symphony in de Oosterpoort in Groningen. In 2016 (op 86-jarige leeftijd) bracht het Franse label Lyrinx de cd uit waarop hij alle twaalf Études d’exécution transcendante van Liszt speelde. Wayenberg vormt een vast duo met Martin Oei; naast stukken voor quatre-mains spelen ze graag pianoconcerten op twee vleugels. Wayenberg is tevens vaste begeleider van de Franse mezzosopraan Yana Boukoff en heeft recent met haar cd’s opgenomen. Voor meer informatie: www.ecomuziek.nl.

Van  Daniel  Wayenberg  verscheen  recent  bij  Lyrinx:    

      De firma BOL Piano’s stelde twee Bösendorfer concertvleugels ter beschikking voor het concert in het Koninklijk Concertgebouw.

 

Met  dank  aan:  ASN  Bank    Nouveau  Magazine  GFP  (Genny  Freen  Productions)  Pay-­‐Uun  Hiu  Pieter  Vis  Paul  Keijsers  Rogier  Bol  Pieter  van  de  Ploeg  

         NIEUW  (2016)  Chopin  à  deux    Voor  het  eerst  op  CD:  de  bekende  pianoconcerten  van  Chopin,  uitgevoerd  op  twee  authentieke  Erards.  Sluit  je  ogen  en  waan  je  in  het  Parijs  rond  1830,  waar  deze  concerten  zijn  uitgevoerd  door  Chopin  als  begeleider  van  zijn  leerlingen.  

Deze CD productie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Muziekproductiefonds  

 

Van Martin Oei verscheen eerder bij Zefir Records: