vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

afdeling privaatrecht

zaaknummer / rolnummer: C/13/449$$9 / HA ZA 10-3 $0

Vonnis van 27 augustus 2014

in de zaak van

de rechtspersoon naar Indonesisch rechtBANK INDONESIA,gevestigd te Jakarta (Indonesië),eiseres in conventie tot verificatie,verweerster in reconventie,advocaat eerst mr. R.C. de Mol, thans mr. M.H.J. van Maanen te ‘s-Gravenhage,

tegen

mr. A. VAN HEES en mr. C.M. HARMSEN,in hun hoedanigheid van curator in het faillissement van N.V. De IndonesischeOverzeese Bank (The Indonesia Overseas Bank),beiden kantoorhoudende te Amsterdam,verweerders in conventie tot verificatie,eisers in reconventie,advocaat eerst mr. A. van Rees, thans mr. G.A.J. Boekraad te Amsterdam.

Partijen zullen hierna BI en curatoren genoemd worden. De gefailleerde zal hiernaIndover genoemd worden.

1. De procedure

1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:- de verwijzing, door de rechter-commissaris in het faillissement van Indover, vanpartijen naar een terechtzitting van deze rechtbank, een en ander op de voet vanartikel 122 lid 1 Faillissementswet;- de conclusie van eis tot verificatie, met producties, van BI;- de conclusie van antwoord in conventie, tevens conclusie van eis in reconventie,met producties, van curatoren;- het tussenvonnis van 12 mei 2010, waarbij — kort gezegd — is geoordeeld dat dezaak zich (nog) niet leent voor een comparitie van partijen en de zaak is verwezenvoor schriftelijk voortprocederen;- de conclusie van repliek in conventie, tevens incidentele conclusie houdendeexceptie van onbevoegdheid in reconventie, met producties, van BI;

C/13/449889 / HA ZA 10-380 227 augustus 2014

- de incidentele conclusie van antwoord in het bevoegdheidsincident in reconventie,met producties, van curatoren;- de conclusie van dupliek in conventie, met producties, van curatoren;- het proces-verbaal van de pleidooien, gehouden op 26 mei 2011, met de daarinvermelde stukken, en de brief van 14juli 2011 van mr. K.N. Claassens;- de akte uitlating producties in het bevoegdheidsincident in reconventie vancuratoren;- het tussenvonnis van 24 augustus 2011, waarbij de rechtbank zich — kort gezegd —

bevoegd heeft verklaard en de zaak heeft verwezen voor voortprocederen in dehoofdzaak;- de akte uitlating producties in conventie van BI;- de conclusie van antwoord in reconventie, met een productie, van BI;- de conclusie van repliek in reconventie, tevens akte houdende wijziging van eis,met producties, van curatoren;- de conclusie van dupliek in reconventie, met producties, van BI;- de akte uitlating producties in reconventie van curatoren;- de akte van eisvermeerdering ex art. 130 Rv, met producties, van BI;- de antwoord-akte vermeerdering eis, met producties, van curatoren;- het proces-verbaal van de pleidooien, gehouden op 11 en 12 november 2013, metde daarin vermelde stukken.

1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

In conventie en in reconventie

BI

2.1. Artikel 4 sub 1 van een door BI in het geding gebrachte Engelse vertalingvan de Indonesische wet 1999/23 (“Act ofthe Republic ofIndonesia Number 23 of1999 concerning Bank Indonesia”) luidt: “Bank Indonesia is a Central Bank oftheRepublic ofIndonesia”. Artikel 4 sub 3 van die wet luidt in die Engelse vertaling:“Bank Indonesia is a ÏegaÏ entity based on this Act”.

Indover

2.2.1. Indover, een in Nederland gevestigde naamloze vennootschap naarNederlands recht, is op 1juli 1965 opgericht als opvolgster van de branch office vanBI in Nederland.

2.2.2. Indover oefende, met vergunning van De Nederlandsche Bank N.V. (hierna:DNB), de Nederlandse toezichthouder, het bedrijf van kredietinstelling uit.

2.2.3. Indover bediende uitsluitend de zakelijke markt. Haar cliënten kwamen vooreen groot deel uit Oost-Azië, in het bijzonder Indonesië.

C/13/449$89/HAZA 10-3$0 327 augustus 2014

2.2.4. Indover had een branch office in Hamburg (Duitsland) en een representativeoffice in Jakarta (Indonesië).

2.2.5. Indover had dochtervennootschappen in Hong Kong en Singapore.

2.2.6. De externe accountant van Indover was KPMG Accountants N.V. (hierna:KPMG).

2.2.7. Tot 1 april 2000 liep het boekjaar van Indover van 1 april tot en met 31maart. Met ingang van 1januari 2001 viel het boekjaar van Indover samen met hetkalenderjaar.

BI en Indover

2.3.1. BI was vanaf de oprichting de enige aandeelhouder van Indover.

2.3.2. De raad van bestuur en de raad van commissarissen van Indover bestondende laatste jaren steeds voor een groot deel uit functionarissen en ex-functionarissenvan BI.

2.3.3. Onder druk van het Internationaal Monetair Fonds heeft BI op enig momenthet voornemen opgevat de aandelen Indover af te stoten (“divestment”). BI isdaartoe in eerste instantie in onderhandeling getreden met PT Bank NegaraIndonesia (hierna: “BNI”).

De jaren tot 1997

2.4. Indover heeft tot 1997 naar tevredenheid gefunctioneerd.

1997

2.5. In de loop van 1997 is in Oost-Azië een financiële crisis uitgebroken.

1998

2.6.1. Bij brief van 13januari 199$ heeft DNB, voor zover hier van belang, aan BIgeschreven:

On $ January, 199$, we discussed the recent economic developments in Indonesia with Mr C.J.P. vanWestreenen, member of the Supervisory Board of NV De Indonesische Overzeese Bank (Indover),and Mr Sidharta S.P. Soerjadi, General Manager of Indover.We were informed that as a consequence of these developments the liquidity position of Indover isunder pressure and the quality of the credit portfolio deteriorating. In view of this deterioration,Indover had to decide to add material amounts (at least totalling fL 75 million) to the provision fordoubtful debts. Mr Van Westreenen and Mr Sidharta informed us that on 15 January, this situationwill be discussed during a meeting of the Supervisory Board in Jakarta.

C/13/449889/HAZA 10-380 427 augustus 2014

We have expressed our deepest concern about the consequences which these developments couldhave for the continuity of Indover. In this respect we inform you that the Nederlandsche Bank willadhere to its current policy. which is based on the assumption that Bank Indonesia will continue tohonour its commitments as 100% shareholder of Indover. 1 would highly appreciate to receive yourcomments.

2.6.2. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van de notulen vande vergadering van de raad van commissarissen van Indover van 15 januari 1998luidt, voor zover hier van belang:

[ndover Liquidity Problem

(...)

There are reports from the market that Indover conftrmation for now (with definite time) is still 100%owned by Bank Indonesia will potentially fix the market trust and decreas liquidity pressure. TheMeeting has decided to follow up that idea by sending letters to stakeholder that Bank Indonesia stillat least in a certain time own 100% Indover Bank. Regarding this matter, the European BOSD andBOM For this thing Europe Board of Commissioner is asked to follow up.

Bij die vergadering waren ook vertegenwoordigers van BNI aanwezig.

2.6.3. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van eenmemorandum, gedateerd 3 februari 1998, van H.Y. Susmanto (hierna: Susmanto),hoofd van de representative office van BI in Londen (Verenigd Koninkrijk) en lidvan de raad van commissarissen van Indover, aan het hoofdkantoor van BI in Jakarta(Indonesië) luidt, voor zover hier van belang:

On t...) 2 February 1998, BI Representative Office in Europe and Indovet’s management has metagain in Amsterdam, to decide a suggestion of draft of Press Release from Bank BNI as well as fromBank Indonesia (...). This press release has been awaited by stakeholders in Europe which we predictwill recover the market’s and employees trust of Indover. According to the survey held by the seniormanager, it is predicted that the longer the postponement of the divestment, the better it would be. Inthis matter, the management suggested the postponement for 5 (five) years, but in the draft pressrelease which we prepared, we have stated 3 (three) years. 1f you agree such draft, please decide theperiod of postponement as agreed between Bank Indonesia and Bank BNI.

2.6.4. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van een brief,gedateerd 5 februari 1998, van Susmanto aan het hoofdkantoor van BI luidt, voorzover hier van belang:

We herewith inform you that today t...) Mr. Van Westreenen has consulted with Dutch legal counselhandling Indover case. The conclusion of such meeting which need Bank Indonesia’s attention willbe as follows:

1. In prevailing laws in Netherland, it is stated that if management of a finance company knows thattheir company is in trouble, such management (...) are obliged to report to the authorized authority totake a proper action.

2. Particularly regarding Indover bank, according to the related legal counsel their is a strongindication that the company is having trouble flilfilling its short obligations. Therefore, legally

C/13/449889 / HA ZA 10-380 527 augustus 2014

according to such legal counsel, the management should report to DNB. In this regard, the normalaction usually will be directed to action as regulated in Article 11 of DNB provision, DNB will notactivate all management and replace them with DNB’s personnel in order ot formulate the finalsettlement. Previous experience of the implementation of Article 11 always ends in a liquidation.

3. On Wednesday dated 4 February 199$, Mr. Tom de Swaan, Managing Director of DNB called us

(...) offering a good service which DNB is willing to help Indover’s financial problems as long asBank Indonesia agrees on a term (to guarantee its settlement). We have not provided any action andwe await Bank Indonesia’s instruction.

4. From our assesment, together with management of Indover and Mr. Van Westreenen, we presumethat if the draft press release which we have submitted 2 days ago can be agreed, the trust ofIndovet’s customers to Indover will recover gradually and therefore the process of the above Article11 will not be pursued.

5. Basically, the negligence to report in point 2 above will affect to the management’s personalliability to the management if in the future it is found that there are obligations of Indover which areunsettled.

6. In this context, we also inform that branches of Jndonesian commercial bank in Europe have thesame problems (...). In this regard, ifsuch press release has been issued, we suspect that Indover canrecover and also help such branches.

Therefore, please issue the Press Release from Bank Indonesia and Bank Negara Indonesia as soon aspossible.

2.6.5. Een op 16 februari 1998 door BI uitgegeven persbericht luidt:

In light to recent economic developments in Indonesia, it has been decided to postpone the sale ofshares of Indover Bank to PT. Bank Negara Indonesia for a period of at least 3 years.Therefore, in a period of at least 3 (three) years, Indover Bank will remain 100% owned by BankIndonesia, the Central Bank of Indonesia. In this respect, Bank Indonesia will ensure that IndoverBank will meet its obligations.

2.6.6. Bij brief van 20 februari 1998 heeft DNB (“de Bank”), voor zover hier vanbelang, aan Indover geschreven:

Wij refereren aan de diverse telefoongesprekken die met u de laatste dagen zijn gevoerd en berichtenu als navolgend.

De Bank heeft geconstateerd dat uw instelling nauwelijks meer in staat is om gelden van derden opde publieke markt aan te trekken. Daarnaast is op 17 februari 1998 gebleken dat de Raad vanCommissarissen van uw instelling de facto nog slechts uit één persoon bestaat. Op grond van dezegegevens, tezamen met de recente ontwikkelingen in Indonesië, is de Bank van oordeel dat sprake isvan een ontwikkeling die de liquiditeit van uw instelling in gevaar brengt en onverwijld ingrijpennoodzakelijk maakt.

Wij hebben u in de gelegenheid gesteld om over de onmiddellijke uitvoering van de te treffenmaatregelen uw zienswijze te uiten. Mede na overleg met uzelf bepalen wij, gelet op artikel 28,vierde lid, Wtk 1992 hierbij dat op grond van artikel 28, derde lid, onder a, Wtk 1992, de Raad vanCommissarissen van uw instelling zijn bevoegdheden slechts mag uitoefenen na goedkeuring van eendoor de Bank aangewezen persoon.

C/13/449889/HAZA 10-380 627 augustus 2014

De volgende persoon is in dit verband door de Bank aangewezen: de heer C.J.P. van Westreenen.

Wij wijzen erop dat deze aanzegging terstond van kracht wordt en dat op grond van artikel 2$, vijfdelid, onder a, Wtk 1992 de organen van uw instelling inclusief de directie, wettelijk verplicht zijn allemedewerking te verlenen aan de aangewezen persoon.

2.6.7. Bij brief van 9 maart 1998 heeft BI, voor zover hier van belang, aan DNBgeschreven:

In reference to your letter dated January 13, 199$, 1 highly appreciate your concern regarding theproblems faced by the Indover Bank. As you are aware, the Indover Bank is facing liquiditymismatch, not only due to the substantial decline in its funding from the market, but also because ofthe deterioration of its credit portfolio. In my opinion, the recent events have been largely beyond ourcontrol.

However, we will continue to honour our commitments that within a period of at least three years, theIndover Bank will remain 100% owned by Bank Indonesia. In this respect, Bank Indonesia willensure that the Indover Bank will meet its obligations as well as comply with all requirementsstipulated by De Netherlandsche Bank.

Bank Indonesia would highly appreciate if you could provide your continued support in the capacityas a central bank.

2.6.8. Een door DNB (“de Bank”) opgesteld verslag, gedateerd 8juni 1992, vaneen bespreking die zij op 23 april 1998 heeft gevoerd met Indover (“IndOv”) luidt,voor zover hier van belang:

1 ALGEMEEN

U heeft de huidige situatie van IndOv uiteengezet. Hierbij is aan de orde gekomen het beleid vanBank Indonesia (BI) om bancaire deelnemingen af te stoten, de verkoop van IndOv aan Bank NegaraIndonesia (BNI) en het uitstel van deze verkoop voor een periode van drie jaar als gevolg van deeconomische crisis.U heeft gerefereerd aan de brief van BI, gedateerd 9 maart 199$, waarin de Bank wordt geïnformeerdomtrent de door BI aangegane verplichting om nog voor ten minste drie jaar aandeelhouder te blijvenvan IndOv. U heeft nogmaals bevestigd dat BI ervoor zorg zal dragen dat IndOV al haarverplichtingen zal nakomen alsmede zal voldoen aan de vereisten die door de Bank worden opgelegd.Wij hebben aangegeven dat de Bank grote waarde hecht aan deze brief en in hoge mate waardeert datBI deze brief aan de Bank heeft gezonden.

2 RAAD VAN COMMISSARISSEN

De rvc bestaat momenteel uit drie leden. IndOv blijft op zoek naar een Nederlandse commissarismaar er zijn tot nu toe geen geschikte kandidaten gevonden die in de huidige situatie bereid zijn omcommissaris te worden van IndOv. Met name het risico van aansprakelijkheid bij een eventueelfaillissement van IndOv wordt door de kandidaten als te hoog ingeschat.Wij hebben toegezegd u desgewenst te ondersteunen bij het zoeken naar een geschikte kandidaat.Onderkend wordt echter dat het een moeilijke zaak is.

3 DIRECTIE

De heer M. Muchtar Panjaitan zal eind april 199$ zijn functie van directeur innemen. Wij hebbenreeds bij brief van 29 januari 199$ ingestemd met de benoeming van de heer Muchtar.

C/13/449889/HAZA 10-380 727 augustus 2014

U heeft toegelicht dat BNI zich heeft gecommitteerd om IndOv te ondersteunen in de komendeoverbruggingsperiode van drie jaar. Een onderdeel hiervan is het beschikbaar stellen van een ervarendirecteur.

4 ACTIVITEITEN VAN INDOV

U heeft uiteengezet dat lndOv zich de komende jaren za] voorbereiden op de definitieve overnamedoor BNI.

Wij hebben u gevraagd of BI ook andere scenario’s heeft overwogen zoals het scenario vanliquidatie. In de huidige situatie lijkt het toekomstperspectief van IndOv immers beperkt. De kwaliteitvan de activa lijkt verder af te nemen en het is voor IndOv momenteel onmogelijk om funding uit demarkt aan te trekken. Het vooruitzicht is dat lndOv een lange onzekere weg te gaan heeft alvorensweer een gezonde bank te worden.

U heeft ons geïnformeerd dat BI het scenario van liquidatie heeft overwogen maar dat dit scenario isafgewezen. U noemde hiervoor de volgende redenen:- het negatieve effect op de waarde van (een groot deel van) de uitzettingen van IndOv. Het zalimmers naar verwachting een langere termijn vergen om de Indonesische uitzettingen te incasseren.

De directe liquidatie van de activa zal naar verwachting veel minder opbrengen;- u beschouwt de Europese markt als een belangrijke groeimarkt voor de handelsactiviteiten van

Indonesië en vindt het daarom gewenst dat er Indonesische banken in Europa gevestigd zijn;- BI is verplichtingen aangegaan ten opzichte van BNI.

5 KWALITEIT VAN DE ACTIVA

U heeft aangegeven dat de vorderingen op Indonesische kredietinstellingen zijn gegarandeerd door deIndonesische overheid. IndOv verwacht daarom dat deze vorderingen zullen kunnen worden geïnd.Voorts sprak u de verwachting uit dat in Indonesië binnenkort een overeenkomst wordt gesloten metbetrekking tot de financiële herstructurering van het bedrijfsleven. De uitzettingen van IndOv opIndonesische bedrijven zullen onder deze overeenkomst vallen.

Wij hebben nader toegelicht dat in Nederland onderscheid wordt gemaakt tussen voorzieningen voorlandenrisico en voorzieningen voor debiteuren. Volgens het Nederlandse bankwezen valt Indonesiëmomenteel in de categorie landen waarvoor het risico bestaat dat niet aan de betalingsverplichtingenzal kunnen worden voldaan. Het ligt daarom in de rede dat voor Indonesische vorderingen eenvoorziening voor landenrisico zal moeten worden gevormd.Voorts hebben wij u toegelicht dat de vorming van een adequate debiteurenvoorziening in beginseltot de primaire verantwoordelijkheid van de kredietinstelling behoort. Directoraat Toezichtbeoordeelt in hoeverre een kredietinstelling hier op een adequate wijze invulling aan geeft.Wij hebben ter sprake gebracht dat IndOv mogelijk niet meer zal voldoen aan de minimalesolvabiliteitsvereisten nadat de benodigde voorzieningen zijn gevormd.U heeft ons geïnformeerd dat Indûv hierover momenteel in overleg is met de externe accountant dieinmiddels enkele alternatieve oplossingen heeft aangedragen. BI zal er, naar u ons heeft verzekerd,voor zorgdragen dat IndOv aan de solvabiliteitsvereisten zal blijven voldoen. Indien noodzakelijk zaldit gebeuren door het verstrekken van additioneel eigen vermogen.Afgesproken is dat IndOv de Bank op korte termijn over het voorgaande nader zal informeren.

6 AFSPRAKEN

Samenvattend worden hierbij de volgende afspraken vastgelegd:- IndOv zal zich blijven inspannen om een Nederlandse commissaris te vinden;- de heer Muchtar zal eind april 1998 zijn functie aanvangen;

C/13/449889/HAZA 10-380 $27 augustus 2014

- IndOv zal de Bank op korte termijn informeren over de te treffen voorzieningen en de hieraangekoppelde ondersteunende maatregelen van BI waaronder, voor zover noodzakelijk, het verstrekkenvan additioneel vermogen om te blijven voldoen aan de solvabiliteitsvereisten.

2.6.9. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van de notulen vande op 24 en 25 april 1998 gehouden vergadering van de raad van commissarissenvan Indover luidt, voor zover hier van belang:

A. Current SituatïonCurrent situation of NV Indover is the same as the situation faced by Indonesian national banks inmid economic crisis, which are under distress since the ban portfolio quality is decreasing andconfidence breakdown from the depositors and creditors. This can be understood since from the totalamount of assets of USD 3,0 billion, more than 2/3 are loans provided to Indonesian banks andcorporates while others mostly are for companies in Asian countries. From funding side, 1/3 are fromBank Indonesia (including shareholders’ funds) while the rest are from the market (sale of securities,customer’s deposits, etc).a. worsening of ban’s portfolios, caused by Indonesian monetary crisis, has supressed NV Indover:b. Prohibition for Indover bank to receive funding from third parties. This prohibition is issued byDNB due to high risk of placement into Indover, the vacant position in the Board of SupervisoryDirectors and no centainty of composition of the Board of Management.c. tendency of withdrawal of funds by depositors and creditors.The above pressures have and 1f not handled immediately, then Indover will need financial supportfrom Bank Indonesia.

B. Future Business StrategyAs explained above, there are discussions 011 strategy and policies on Indover in the future byanalyzing the pros en cons from some options which relate to the interest of BI and the Indonesianstate as a whole. Among other, the chance to liquidate Indover has been discussed (including withDNB officials) with the conclusion that such option for this time is not an optimal option with thefolbowing reasons:a. Liquidation without honouring the rights of all depositors and creditors will breakdown all imagesof national financial institution overseas, at least for the next several years. On the other hand, theamount that will have to be spent by BI to return back the customers funds is quite high (in theamount of USD 2 bilbion). Also, the take over the sale of assets (receivables) to companies inIndonesia by BI still (...) face the challenges since there is no assets management company yet. Theexpected profit from sales will be far from enough to cover amounts paid (which will be a hugerealized loss for BI).b. Temporary research t...) expected that if European monetary union is formed, in the future NVIndover will have an important role as a bridge between domestic financial market and Europeanfinancial market, whoever the owner of Indover will be.Such conciusion means that for this time the divestment program als well as the release of BIparticipation in NV Indover cannot be undertaken without a bigger risk. Therefore, what we can do isa consolidation to reduce BI’s burden and to make NV Indover to be ready for divestment.Consolidation will be directed into 3 aspects:a. take efforts so Indover can reenter the market, which is very important to fix its liquidity condition(to reduce its dependency with BI), rentability (with cheaper funding) as well as to maintain andstrengthen its market presence (which tojustify its existence).b. take efforts to fix its credit portfolio qualities, in particular credits which are provided to itsIndonesian debtors, to reduce its ban loss provision expense liabilities. In this regard, BI is expectedto support, specially in the arrears settlement of nasional banks in NV Indover (in the context ofgovernment guarantee scheme), as well as bill settlement to non bank parties in respect of INDRAscheme.

C/13/449$$9/HAZA 10-320 927 augustus 2014

c. to improve the eficiency of bank operational, especially through the reduction of operationalexpenses (inciuding management and staf S salary and facility reviews).

C. Steps to be undertaken(...) For the purpose that NV Indover can enter the market, we have completed the composition ofthe Board of Supervisory Directors and in process to complete the Board of Management (...).Besides that, to reduce the Indover depositors and creditors’ risks, BI is asked to formally issue aletter of guarantee. This guarantee is required to complete the composition member of the Board ofManagement with banker from Netherland. forms and requirements from this formal guarantee arestili being discussed between Susmanto and Mr. Westreenen.

2.6.10. Bij brief van 24juni 199$ heeft KPMG, voor zover hier van belang, aanTndover geschreven:

In a number of meetings with the Managing Board of NV. De Indonesische Overzeese Bank(Indover), we have discussed the situation that the bank has been presented with following the recenteconomic and political crisis in Southeast Asia, in particular Indonesia. As a result of this crisis, thebank will need to create significant provisions for its Indonesian ban portfolio. We have discussedand advised you on a number of alternatives available to the bank in order to deal with this situationduring the finalisation of the bank’s 1997/1998 financial statements.

You have asked us to summarise these altematives in a letter that you can present at the meeting ofthe bank’s Supervisory Board, to be held in Jakarta in the beginning of July. With this letter, we arepleased to honour your request.

(...)

3 Alternatïves

The following alternatives have been considered in detail.

3.1 Set off the provions by means of a direct capital contribution from Bank Indonesia

In this altemative, Indover will charge the required additions to the provisions to its 1997/1998 profitand loss account. This will result in a significant loss for the bank, wiping out all of its capital base.In order to restore this capital, Bank Indonesia will have to pay up new capital, either by directlycontributing additional funds or by converting debt to equity.

(...)

We (...) agree with you that this alternative should not be pursued.

3.2 Obtain a guarantee from Bank Indonesia for the Indonesian ban portfolio

In this altemative, Bank Indonesia will guarantee the interest and principal of all boans currentlyoutstanding to its Indonesian debtors. 1f such a guarantee could be obtained, the exposure toindividual banks and corporations would be replaced by an exposure to Bank Indonesia. Under thepresent circumstances, it would not be necessary to raise specific provisions for this exposure.However, since Bank Indonesia is itselfan Indonesian debtor, the country risk provision requirementswould stili apply. These country risk provisions are by far the largest part of the total provisionsrequired.

Given the standing and reputation of Bank Indonesia, the Dutch central bank might allow you to setthe country risk provision for Bank Indonesia exposure at the lower end of the scale. However, this

C/13/449$89/HAZA 10-380 1027 augustus 2014

will still involve significant amounts. Also, since full interest payments on the deposits of BankIndonesia would still be required, this alternative does not meet the objectives in respect of the futurecash flow position and financial statements of the bank.

We therefore agree with you that this alternative does not provide an adequate solution to thesituation.

3.3 Couclude pledge agreements with Bank Indonesia

A significant part of the funding of Indoverbank is already provided by Bank Indonesia in the form oftime deposits. In this altemative, these deposits will be pledged to Indoverbank to cover the risks inthe lndonesian ban portfolio of the bank. The following elements should be take into account inthese pledge agreements:• Bank Indonesia pledges deposits to Indover for an amount at least equal to the required level ofspecific and country risk provisions;• the deposits will only be repaid if and to the extent that Indover receives a repayment of principalfrom its Indonesian debtors or if the required level of provisions can be reduced for other reasons;• in order to ensure that the cash flow situation of the bank is managed and the bank does not have toshow a loss in next year’s financial statements, the interest payments on these deposits should belimited. Various alternatives are available to this end. In the current proposal, Indover will only payinterest to the extent that the net income of the bank does not fall bebow zero. The remainder of theinterest charges on these deposits will have to be waived by Bank Indonesia.

We have suggested that it might be beneficial to Bank Indonesia ifa distinction is made between twotypes of agreements: (1) an actual pledge agreement whereby specific deposits are fully pledged tolndover to cover the risk in a number of specific loans and (2) an agreement whereby the deposits arenot yet pledged, but where Bank Indonesia undertakes to leave the deposits with Indover and topledge them to Indover at the earliest request of the management of Indoverbank. This second‘promise to pledge’ has to be structured in such a way that it materially achieves the same level ofcertainty as the actual pledge agreement. However, in legal terms there is a difference betweendeposits that actually have been pledged and deposits that will have to be pledged at the request ofIndover.

We have indicated that for the financial statements we may accept a structure whereby an actualpledge is obtained to cover all specific provisions required and a ‘promise to pledge’ is obtained tocover the required level of the country risk provision.

1f such pledge agreements can be obtained for sufficient amounts, this implies that the risk on theseloans is transferred to Bank Indonesia. Indover will then not be required to create provisions in itsown accounts for these risks. Of course, it will be necessary that the notes to the financial statementexplain in some detail the nature of the transactions concluded with Bank Indonesia.

This altemative achieves the objectives noted above. We therefore agree with you that this alternativeshould be further pursued with Bank Indonesia.

(...)

4 1997/1998 financial statements

The purpose of the pledged and “promised pledge” deposit agreements is to transfer the credit riskson the Indonesian ban portfolio to Bank Indonesia. 1f adequate agreements are concluded beforefinalising the 1997/1998 financial statements, this will reduce the need to create a provision in thefinancial statements of Indover.

C/13/4498$9/HAZA 10-380 1127 augustus 2014

2.6.11. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van een brief,gedateerd 22 juli 1998, van DNB (“the Bank”) aan Indover (“IndOv”) luidt, voorzover hier van belang:

On 15 July 1998 a meeting was held at De Nederlandsche Bank NV (hereinafter the Bank) betweenthe Bank and (...) NV De Indonesische Overzeese Bank (hereinafter IndOv). (...) We have drawn upthe following report of the meeting.

(...)

3 PROVISIONS

You informed the Bank that BI bas decided to link its deposits to doubtful loans and thus to take overthe credit risk from IndOv. You will decide on the amount needed for this purpose in consultationwith your external auditor.

In addition, BI will submit a so-termed ‘promise to pledge’ to cover the provision for country risk. Inthis context you informed us that moneys placed outside Indonesia are no longer considered part ofIndonesia’s Net International Reserve (NIR). In your opinion, any linking or non-linking of depositswill, therefore, have no impact on the level of the NIR. You informed us that the situation is fullytransparent and acceptable to the IMF.

On the assumption that this is so, the Bank stated that it, in principle, agreed to the solution you havechosen (...).

The Bank is of the opinion that IndOv’s policy should be aimed at meeting the provisioningpercentages prevailing at the end of 199$. With respect to the interim period, the Bank will assess thereasonability of a welI-founded proposal from IndOv on the level of this provision. In this context itwill be important that the deposits currently placed by BI at IndOv be not repaid in the short term.

You informed the Bank that as regards the connected deposits IndOv will only have to pay interest toBI insofar as the IndOv annual result is positive. It bas, as yet, not been agreed, however, whether thiswill be effected by means of remission or postponement of payment.

2.6.12. BI en Indover zijn op 25 september 1998 onder meer een schriftelijkeDeposit and Fledge Agreement (relating to certain Credit Facilities Agreements)met elkaar aangegaan die, voor zover hier van belang, luidt:

WITNESSETH

A. Indover Bank bas granted certain credit facilities (each, a “Credit Facility”) to certain of itscustomers (each a “Borrower”) pursuant to credit facility agreements (each a “Credit facilityAgreement”) between Indover Bank and the Borrowers concemed t...).

B. The parties hereto agree that the deposits (each, a “Deposit”) which have already been placed withIndover Bank by Bank Indonesia will serve to cover the obligations of the Borrowers to IndoverBank pursuant to the Credit Facility Agreements. (...) The Deposits are in an aggregate principalamount equal to the current aggregate amounts outstanding under the Credit Facilities Agreements.

(...)

NOW THEREFORE IT IS AGREED AS fOLLOWS:

C/13/449889/HAZA 10-380 1227 augustus 2014

Sectïon 1.Deposit.

1.1. Bank Indonesia hereby agrees to maintain the Deposits with Indover Bank, in order to secure anyand all of the obligations of the Borrowers concemed under the Credit Facitity Agreements.

(...)

Section 2.PIede.

2.1. Bank Indonesia hereby grants to Indover Bank a first right of pledge (“eerste recht van pand”),and Indover Bank hereby accepts such right, on all receivables which Bank Indonesia presently has orat any time hereafter may acquire vis--vis Indover Bank pursuant to or otherwise in connection withall or some of the Deposits (...). Such pledge serves as security for the payment of all amounts thatare now due or which may become due at any time in the future by any of the Borrowers to IndoverBank pursuant to or otherwise in connection with any Credit Facility Agreement.

(...)

Section 7.Effective Date.

This Agreement takes effect among the parties hereto as from 31 March 1998.

2.6.13. Daarnaast heeft BI de resterende (opeisbare) deposits (“free deposits”) nietbij Indover opgeëist.

1999

2.7. Met ingang van 17 mei 1999 is de hiervoor onder 2.1 vermeldeIndonesische wet 1999/23 (“Act of the Repztblic ofIndonesia Number 23 of 1999concerning Bank Indonesia”) in werking getreden.Artikel 7 van die wet luidt in de door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling:“The objective ofBank Indonesia is to achieve and maintain the stability oftherupiah value”.Artikel 64 sub 1 van die wet luidt in die vertaling: “(‘1) Bank Indonesia may onlyconduct an equityparticipation in any legal entities or any other entities deemednecessary in the implementation ofthe tasks ofBank Indonesia upon the approval ofthe House ofRepresentatives. (2) The fttnds requiredfor such investment as referredto in paragraph (1) may onÏy be obtainedfrom the Special Purpose Reserves”.Artikel 77 van die wet luidt in die vertaling: “Bank Indonesia shail, within amaximum of2 (two,. years term after the effective date ofthis Act, divest all of itsinvestment in legal or other entities which is not in accordance with the provision asreferred to in Article 61 paragraph (1)”.

2000

C/13/449889/HAZA 10-380 1327 augustus 2014

2.8.1. Bij brief van 28 september 2000 heeft DNB, voor zover hier van belang, aanIndover geschreven:

N.V. De Indonesische Overzeese Bank (Indover) currently has a large portfolio with bad loans on itsbooks. To cover the credit risk on these loans, Bank Indonesia (BI) has placed deposits with Indoverand pledged them as security for the loans.

De Nederlandsche Bank NV (the Bank) has taken due note of a draft Asset Downsizing Plan dated 20September 2000. This plan provides for a phased setoff, with the poorest quality loans being set offfirst. The proposed setoffschedule is as follows:

(...)

It bas been stipulated in the Deposit and Pledge Agreement of 25 September 1998 between Indoverand BI that Indover would consult the Bank and/or the external auditor before proceeding to setoff.

As for a large proportion of the loans there is littie prospect of collecting the amounts owing, theBank agrees with Indover’s Managing Board that Indover should start setting off the loans against thepledged deposits. After all, if this portfolio were to remain on Indover’s balance sheet, the interest tobe paid on the deposits would be charged to Indover’s resuits whilst no interest would be received.This means a (too) heavy burden on Indover’s profit and loss account. Besides, such a large portfolioof bad loans on the balance sheet seems an impediment to regaining the confidence of the market.

2.8.2. Bij brief van 12 oktober 2000 heeft KPMG, voor zover hier van belang, aanIndover geschreven:

As a consequence of the economic crisis in Asia and in Indonesia in particular, Indover bankcurrently bas a signifant portfolio of non-performing loans. The credit risk on this portfolio bas beenlargely transferred to Bank Indonesia by means of a number of agreements, known as the pledgeddeposit agreements. These agreements allow the Board of Management of Indover bank afterconsultation with the Dutch central bank and/or its external auditor, to set-offnon-performing loans,which are considered total write-offs, against the deposits placed by Bank Indonesia.

We have been informed of the draft Asset Downsizing Plan as prepared by Indover bank. This planprovides for a phased set-off, with the poorest quality loans being set off first.

We have taken notice of the letter of the Dutch central bank, dated 28 September 2000. In this letter,the central bank recommends to start setting offnon-performing loans against the pledged deposits.As a significant part of the non-performing loans can be considered as total write-offs with littleprospect of recovering them, we agree with the central bank and with management that these loansshould be set off against the pledged deposits. The write-off will improve the resuits of the bank,since it will eliminate the need to pay interest on these deposits. Furthermore, the quality of thebank’s balance sheet will improve, something which is important for restoring the confidence ofclients and counterparties in the bank.

2.8.3. Bij brief van 23 oktober 2000 heeft Indover, voor zover hier van belang, aanBI geschreven:

In relation with Bank Indonesia plans to divest Indover bank by the end of this year/early next year,herewith we would like to submit an assets downsizing plan for your consideration and agreement.The three year Business Plan implementation and the divestment of Indover has reached a stage

C/13/449$$9/HAZA 10-380 1427 augustus 2014

whereby a decision with regard to a compensation of Non Performing Loans (NPL) will have to bemade.

As you may aware of, the problem faced by Indover bank caused by the Asian economic crisis, is therelatively high amount of NPL, which account for about 30% of its total portfolio. This NPL bascreated a sotvencyproblein and the shareholder has placed a pledge deposit to support Indover bankas a temporary measure. Having this solvency problem not being solved permanently, where the NPIis stil! recorded in the balance sheet, Indover bank having difficulty to raise funds from theinternational market. Hence this leads to liquidityproblem.To make Indover bank profitable on its operation in the future, we have to solve the solvencyproblem permanently, which further will help to solve the liquidity problem and finally will open theopportunity to address profitability. By doing this, the assets quality and the performance of Indoverbank will be improved which in turn will make Indover bank more attractive for potential investors.

Aside from the above, the new regulation from the Dutch centra! bank (DNB) with regard to countryrisk provision will require Indover bank either to increase its capital or to make specific provision fordebtors originating from country that is qualified as high risk. This new regulation justified thenecessity to start with the compensation of the NPL.

In relation with the effort to solve the above mentioned solvency problem, Indover bank has beenrequested by Hong Kong Monetary Authority (HKMA) and DNB to formulate an action plantogether with a time table to scale down the NPL. Based on this request an Assets Downsizing Plan(ADP) bas been prepared to schedule the write-offofthe NPL (set-off the NPL against pledgedeposit). Witb their letter (...) DNB bas confirmed their support to the ADP. The same support to theADP bas been given by our extemal Auditor, KPMG, as well.

The ADP was prepared based on urgency category as follows:

(...)

Based on the urgency level mentioned above, the proposed schedule for the write-offofthe NPL asper 30 September 2000 are as follows:

USD million

• Urgency 1: September2000 amountingto 71.7• Urgency 2: December 2000 amounting to 55.6• Urgency 3: March 2001 amounting to 76.5• Urgency 4: May 2001 amounting to 75.0

In view of the fact that the independent advises from both DNB and KPMG recommending thecompensation have been obtained we seek your support and agreement to the implementation of theAsset Downsizing Plan.

BI heeft positief op die brief gereageerd.Het eerste Asset Downsizing Plan is uitgevoerd: tot een bedrag van USD 278,8miljoen heeft Indover zich, met een beroep op haar pandrechten, voor haarvorderingen uit de non-performing loans verhaald op de (vordering van BI op haaringevolge de) deposito’s.

200]

C/13/449889/HAZA 10-380 1527 augustus 2014

2.9.1. Bij brief van 3januari 2001 heeft DNB, voor zover hier van belang, aan BIgeschreven:

finally, we were informed that the external auditor of Indover Bank, KPMG, values a statement byBank Indonesia on the status of the commitment that was confirmed in a letter, dated 9 March 199$,to mr Tom de Swaan, our former director in charge of banking supervision. In this letter BankIndonesia stated that it would continue to honour its commitments that within a period of at leastthree years the Indover Bank would remain 100% owned by Bank Indonesia, and that in this respectBank Indonesia would ensure that the Indover Bank would meet its obligations as well as comptywith all requirements stipulated by DNB. Strictly speaking, this assurance expires in March 2001. Wewould welcome your view on the status between March 2001 and the completion of the divestmentprocess.

2.9.2. De door KPMG opgestelde Minutes ofthe meeting held between N. V. DeIndonesische Overzeese Bank (Indover), De Nederlandsche Bank N. V (DNB) andKPMG Accountants N. V. (KFMG) on 3] January 2001, at the offices ofKPMGluiden, voor zover hier van belang:

3 Silent custody

Mr. Hoithuizen describes the reasons that prompted DNB to appoint Mr. Toebosch. This silentcustody was recently terminated by DNB for the following reasons: no special situations occurredand there were no disagreements between the management of Indover and Mr. Toebosch. Therefore,there was no reason for DNB to continue with the silent custody. Mr. Toebosch confirmed to DNBthat there was no job for him to do at Indover. Indover is now under normal supervision again,although it is likely that DNB will visit the bank more frequently.

(...)

6 Divestment

It is likely that the divestment will be postponed, at least to the end of 2001. Ina recent meeting withmrs. Miranda Gultom, Mr. De Wilde of DNB has asked BI for an extension of the guarantee issuedby BI. Mrs. Gultom told DNB that she will pass this on to the BI board, but she thought it unlikelythat the guarantee will be extended beyond March 2001. She has promised that if it is necessary, BIcan issue a letter stating that Indover will stilt be owned by BI until the divestment takes place.

Asked by DNB, KPMG explains the issues that are relevant in finalising the accounts of Indover.These issues have also been discussed in a meeting of 5 December 2000 between KPMG, Indoverand Mr. Toebosch. DNB has received minutes of this meeting.

KPMG explains that, based on the pledge agreements in place, the equity position of Indover is of noconcern. A potential concern is the liquidity position, given the still limited access to the markets andthe dependency on BI. This also relates to the free deposits of BI, which theoretically can bewithdrawn by BI ifthey so choose. It is decided that Indover will prepare detailed forecasts of itsprofitability and liquidity, including scenario analyses. KPMG will then assess whether or not aguarantee is still required to ensure the viability of the bank for at least one year after signing theaccounts.

2.9.3. Bij brief van 20 maart 2001 heeft BI, voor zover hier van belang, aan DNBgescheven:

C/13/449889/HAZA 10-380 1627 augustus 2014

As you may be aware, Bank Indonesia Act stipulates that Bank Indonesia shail, within a maximum of2 (two) years after Bank Indonesia Act become effective (by May 2001), divest all of its investmentin legal or other entities which is not in accordancy with BI’s equity participation deemed necessaryin implementation of BI’s tasks as referred to in article 64 paragraph (1). Meanwhile, in accordancewith the draft of amendment of Bank Indonesia Act, which is now in the process of ratification by theParliament, the deadline for Bank Indonesia divestment obligation will be extended until the end of2001.

With regard to the provision of the amendment, we herewith inform you that Bank Indonesia willmaintain its ownership in Indover Bank and will be fully responsible for its obligation until thecompletion of its divestment process under the said Act.

2.9.4. Bij brief van 30 maart 2001 heeft DNB, voor zover hier van belang, aan BIgeschreven:

Thank you for your letter dated 20 March 2001. We highly appreciate your willingness to declare thatBank Indonesia will maintain its ownership in Indover Bank and will be fully responsible for itsobligation until the completion of the divestment process.

2.9.5. De door KPMG opgestelde Minutes ofMeeting with Mrs Goeltorn reIndover van 14 mei 2001 luiden, voor zover hier van belang:

Repayments to Bank Indonesia

KPMG points out that the amount that is repaid to BI is important in assessing the viability of thebank. KPMG is therefore pleased with the recent letter, in which BI confirms that no more than USD5 million per month needs to be repaid by Indover.

Mrs Goettom confirms the content of this letter. She explains that KPMG should regard the letterfrom BI as binding (...).

She further explains that BI regards the original comfort letter to DNB as sufficient in this respect.The reference to ‘its obligation’ in that letter should in her opinion be read as ‘the obligations ofIndover bank’. However, given the request of KPMG, BI has decided to issue the additional letterconfirming specifically that no more than USD 5 million needs to be repaid.

KPMG shoutd, according to Mrs Goeltom, also take into account the fact that the ADP can now beimplemented, that the EO? tranches that have been received by Indover can be ‘repaid’ to BIgradually, that a new ‘comfort letter’ has been issued to DNB etc. According to Mrs Goeltom, all thisclearly demonstrates BI’s commitment to continue to support Indover bank.

M.S. Goeltom (hierna: Goeltom) was destijds deputy governor van BI. Ook Indoverwas bij die bijeenkomst aanwezig.

Het tweede Asset Downsizing Plan is uitgevoerd: tot een bedrag van U$D 91,5miljoen heeft Indover zich, met een beroep op haar pandrechten, voor haarvorderingen uit de non-performing Ïoans verhaald op de (vordering van BI op haaringevolge de) deposito’s.

C/13/4498$9/HAZA 10-380 1727 augustus 2014

2003

2.10.1. Bij brief van 28 november 2003 heeft KPMG. voor zover hier van belang,aan Indover geschreven:

To facilitate the 2003 financial statements sign offby KPMG we would like to ask you to request fora similar kind of letter as Bank Indonesia sent in the past, duly signed, stating that Bank Indonesia asthe shareholder of Indover will continue supporting the activities of Indover Bank, until the momentthe shares of the bank will be sold to a third party.

2.10.2. Een door curatoren in het geding gebrachte Engelse vertaling van een brief,gedateerd 2 december 2003, van Indover aan BI luidt, voor zover hier van belang:

In conformity to your direction during our visit to Bank Indonesia on October 2003, we wouldreceive your approval concerning the following issues:

(...) The letter of BI to DNB concerning the support of BI as shareholder to Indoverbank (Letter ofcomfort).

Concerning this letter, it should have the purpose to continue the previous letter of Bank Indonesia,namely (...) of March 20 2001, upon which immediate support is given to Indover bank until thedivestment and to the letter (...) dated 6 June 2002, that gives information that the plannedimplementation of the divestment can not be reached in accordance to the target date of June 2003(see letter of KPMG dd. 2$ Nov. 23 enclosed).

2.10.3. Bij brief van 29 december 2003 heeft BI, voor zover hier van belang, aanDNB geschreven:

We (...) inform you on the progress of Indover bank’s divestment process. Bank Indonesia last letterfor you dated 25th March 2003 only explained on the process of transferring Indover bank’s NPL toother entity so that Indover bank can be sold as a clean bank. Bank Indonesia had appointedPricewaterhouseCoopers (PwCS) as financial advisor of Indover bank’s divestment project. PwCS isexpected to dispose of Indover as a clean bank after the NPLs of Indover bank is transferred out ofIndover. It is my pleasure to inform you that the transfer of the NPL had taken place ct- 24th

November 2003.At the moment, PwCs is in the process of marketing Indover bank to investors, and we hope theproject could be completed in the first half of 2004.

2004

2.11.1. Bij brief van 28januari 2004 heeft KPMG, voor zover hier van belang, aanIndover geschreven:

With our letter dated 2$ November 2003 we asked you to request for a letter from Bank Indonesia,stating that Bank Indonesia will continue supporting the activities of Indover Bank.

In this respect we received a copy of a letter dated 29 December 2003 of Bank Indonesia, to thePresident of De Nederlandsche Bank. Although this letter gives some comfort about the continuity ofIndover Bank until the expected divestment in 2004, the wording of the letter is in our opinion notstrong enough. For audit purposes we would like to see a confirmation with the wording that Bank

C/13/449$89/HAZA 10-380 1827 augustus 2014

Indonesia will continue supporting the activities of Indover Bank until the shares of the bank will besold to a third party.

2.11.2. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van een brief,gedateerd 3 februari 2004, van Indover aan BI luidt, voor zover hier van belang:

We refer to KPMG letter dated November 28, 2003 concerning the request of letter of support fromBank Indonesia as shareholder to Indover bank, Bank Indonesia has informed the continuity ofIndover bank until the completion of divestment in 2004, in its letter to President of DNB datedDecember 29, 2003.

Bank Indonesia’s information from DNB is deemed not strong enough for KPMG in respect of auditpurposes to finish financial statement of Indover bank of 2003. Therefore, KPMG asked BankIndonesia to provide letter of support for Indover bank confirming that: “Bank Indonesia willcontinue supporting the activities of Indover bank until the share of the bank will be sold to a thirdparty”, as confirmed in the attached KPMG letter dated January 28, 2004.

2.11.3. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van een brief,

gedateerd 13 februari 2004, van BI aan Indover luidt, voor zover hier van belang:

With reference to Indover Bank’s letter (...) dated february 3, 2004 (...) herewith we request yourresponse/comments on the request from Indover Bank/KPMG. Henceforth, we expect to receive yourclarification on the legal basis for the fulfiliment of the request from KPMG auditor. Aside from that,we also expect to receive your explanation whether DNB ever question BI’s commitment inproviding support to Indover Bank, considering Bi’s support directly to Indover Bank has beenexpressed in the Pledge DepositAgreement.

2.11.4. Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van een brief,

gedateerd 13 februari 2004, van Indover aan BI luidt, voor zover hier van belang:

With reference to your letter (...) dated today and Indover Bank’s letter to us (...) dated february 3,2004 (...) we wish to advise as follows:

As far as we know, since the beginning of 1998 Bank Indonesia’s support letter for the continuity ofIndover Bank’s operations was required by De Nederlandsche Bank (DNB) and KPMG in connectionwith the bank’s condition at that time which was feared to be unable to fulfill its obligations to itscreditors. The apprehension resulted in DNB placing Indover Bank in trusteeship until BankIndonesia is willing to arrange “quasi-recapitalization” through the execution of the PledgeAgreement with Indover Bank.

This signing of the Pledge Agreement was deemed by DNB as an unconditional requisite for thecontinuity of Indover Bank’s operations and therefore KPMG is able to audit and evaluate the Bank’sassets as “a going concern”.

However, even though the Pledge Agreement was in place, the possibility for Bank Indonesia as theowner to liquidate (to bankrupt) Indover Bank was not closed, including by ways of reducing fundingsupport outside of the Pledge Agreement so Indover Bank is unable to fulflil its obligations to thethird party. DNB’s and KPMG’s apprehension is primarily based on the 1999 Bank Indonesia lawregarding the deadline the divestment for Indover Bank as well as the statements from BankIndonesia’s officials to the media.

C/13/449889/HAZA 10-380 1927 augustus 2014

In order to close this possibility, DN3 and KPMG annually request Bank Indonesia to declare itssupport for the continuity of Indover Bank, until such a guarantee is available that Indover Bank canfulfill its obligations to the third party. for KPMG as Indover Bank’s auditor, this assurance isneeded to enable them to evaluate “going concern value” (not “liquidation value”) for Bank Indover’sassets as well as for the evaluation of”unqualified opinion”.

The legal basis for KPMG to request such a statement, is based on their appointment as auditor ofIndover Bank, besides existing accounting standards, is required by DNB to apply all existingbanking regulations, including proper protection for all bank creditors. Based on this and as anauditor, therefore they have the right to refuse to provide “unqualified opinion” in the context thatthere is apprehension or doubtness in the evaluation that is being conducted.

We provide this clarification as a background to the request of Board of Management of IndoverBank to Bank Indonesia in their letter (...) dated December 8 2003 for your consideration. In thisregard, we wish to affirm that the Board of Supervisory Directors of Indover Bank in principle agreeand support the request of the Board of Management of Indover Bank in the above mentioned letter.

2.11.5. Bij brief van 20 februari 2004 heeft DNB, voor zover hier van belang, aanIndover geschreven:

1 INLEIDING

In november 2003 hebben drs. R.E. Derksen RC en drs. E.W.R. Weerdenburg RA van het DirectoraatToezicht (‘Tz’) in het kader van het bedrijfseconomische toezicht een onderzoek uitgevoerd bij DeIndonesische Overzeese Bank N.V. (‘Indover’). Het onderzoek had tot doel het kennisnemen van dediverse activiteiten op het gebied van Trade Finance en Corporate finance, en de beoordeling van dewijze waarop door uw instelling de kredietrisico’s en overige risico’s voortkomende uit dezeactiviteiten worden onderkend en beheerst.

2 BEVINDINGEN EN CONCLUSIES

Op basis van onze werkzaamheden en bevindingen komt Tz tot de navolgende conclusies.

2.1 Conclusie

Er is sprake van een relatief beperkte kredietportefeuille. Direct gevolg is dat het totale kredietrisicoin omvang beperkt is. Binnen de portefeuille bevinden zich overigens wel veel kredieten met een lagekredietrating (een hoog kredietrisico); (...). Mede gezien de beperkte activiteiten biedt de huidigeorganisatie in opzet voldoende mogelijkheden om te komen tot een afdoende beheersing van dekredietrisico. (...).

2.4 funding

U noemt als belangrijkste reden voor de beperkte omvang van de kredietportefeuille het ontbrekenvan commerciële financieringsmogelijkheden. Op dit moment is een majeur deel van de fundingafkomstig van moedermaatschappij Bank Indonesia (‘BI’). Volgens afspraken met BI dient Indovermaandelijks een deel van deze funding af te lossen. Indover blijkt echter nauwelijks in staat omzelfstandig tegen een commercieel tarief (langetermijn)financiering aan te trekken, zodat deverplichte terugbetaling aan BI zich direct vertaalt in een verdere daling van de kredietportefeuille.Een Letter of Comfort van BI, zoals in het verleden ook afgegeven, zou Indover kunnen helpen bijhet aantrekken van externe financiering, zo is de verwachting. Wij hebben begrepen dat nog inoverleg bent met BI over een dergelijke Letter of Comfort.

C/13/449889/HAZA 10-380 2027 augustus 2014

Wij zijn met Indover van mening dat het kunnen beschikken over ruimere financieringsfaciliteiteneen essentiële voorwaarde vormt voor het in de toekomst winstgevend kunnen voortzetten van deactiviteiten. Op dit moment wordt door BI gewerkt aan het loskoppelen van Indover. DNB zal bij hettoetsen van de potentiële koper mede in overweging nemen de wijze waarop in de toekomst definancieringsbehoefte van Indover zal worden gewaarborgd.

2.11.6. Bij brief van 25 februari 2004 heeft BI, voor zover hier van belang, aanKPMG geschreven:

Referring to your request for Bank Indonesia confirmation to support audit opinion on Indover bankFinancial Statement 2003 as mentioned in your letter to Indover bank dated 28 January 2004, weconfirm that Bank Indonesia as shareholder of Indover bank will continue supporting the activities ofIndover bank, until the moment the shares of the bank is sold to a third party.

2.11.7. De door KPMG opgestelde Minutes of the Meeting held between N. V. DeIndonesische Overzeese Bank (Indover bank), De Nederlandsche Bank N V. (DNB)and KPMG Accountants N V. (KPMG) on 1 September 2004 luiden, voor zover hiervan belang:

DNB asked why it was necessary to mention that KPMG requested a confirmation letter by BankIndonesia on supporting Indover Bank until the completion of the divestment process. KPMGindicate that this letter was requested given the financial resuits of the bank in combination to thefunding position. KPMG expresses that they were happy with this comfort letter when they had tosign the financial statements. DNB agreed on this.

2006

2.12. Op 26juni 2006 is Indover als Borrower tot een bedrag van USD 75miljoen een Facility Agreement met een looptijd van (ongeveer) een jaar aangegaanmet een consortium van banken waarvan BI geen deel uitmaakt.

2007

2.13.1. Bij brief van 23 februari 2007 heeft Indover, voor zover hier van belang, aanBI geschreven:

As you are aware, repayments of Bank Indonesia (BI) funding must be resumed by Indover from theend of 2006. On 23 November 2006 (...), we sent our request for a postponement for the scheduledinstatlments. Since our request was declined (...) on 1$ December 2006, we have continued to meetour obligation with installments of USD 7.5 million in January and February 2007 consecutively.On this occasion, please allow us to clarifS’ at a greater extent why BI funding support is so criticalfor Indover’s business viability, in light of existing weaknesses in the bank’s financial position andbanking operation. Considering the seriousness of the concerns explained below, we would like tosubmit our request for a rescheduling yet again.

(...)

We (...) believe that a continuation of BI funding placement is very crucial to facilitate our efforts inacquiring external financing. We would utterly appreciate if you can reconsider your decision bymaintaining BI funding support with indover.

C/13/4498$9/HAZA 10-380 21

27 augustus 2014

2.13.2. Bij brief van 18 april 2007 heeft BI, voor zover hier van belang, aan Indovergeschreven:

Referring to your letter (...), we would like to inform you that Bank Indonesia has made somedecisions as follows:

(...) To approve the postponed repayments of non pledge deposit instaliment amounted for USD 5million/month from April 2007 until the divestment process has finalized. Bank Indonesia willevaluate Indover bank achievement for some requirements at the end of each year before renewingthe postponed repayments of non pledge deposit instaliment.

2.13.3. Op 20april2007 is Indover als Borrower tot een bedrag van USD 100miljoen een Facilily Agreement met een looptijd van (ongeveer) een jaar aangegaanmet een consortium van banken waarvan BI geen deel uitmaakt.

2.13.4. BI en Indover zijn op 7 mei 2007 een schriftelijke Termination ofPledgeDeposit Agreement and Conversion ofDeposit met elkaar aangegaan die, voor zoverhier van belang, luidt:

WITNESSETH

A. On September 25, 1998, Bank Indonesia and Indover Bank have entered into Deposit Agreement,Deposit and Pledge Agreement (Relating to Certain Credit Facilities Agreements), and Deposit andPledge Agreement (Relating to Deposits Maintained with IAL), hereinafter to referred to as PledgeDeposit Agreement.

B. Indover Bank is now able to cover any loss arising from its activity and therefore does not needthe support of Bank Indonesia, in full or in part, as provided through the Pledge Deposit Agreement.

C. Section 6 of the Pledge Deposit Agreement stipulates that the Pledge Deposit Agreement may beterminated if and when it is agreed between Bank Indonesia and Indover Bank and taking intoaccount consultations by Indover Bank with the Dutch central bank and/or taking into account advicereceived by Indover Bank from the external auditors of Indover Bank that Indover Bank no longerneeds (in full or in part) the support from Bank Indonesia as provided for in the Pledge DepositAgreement.

D. On March 29, 2007, DNB and the extemal auditors of Indover Bank KPMG, in a separativeconsultative meeting with Bank Indonesia, and Indover Bank, have agreed to terminate the PledgeDeposit Agreement.

2.13.5. Bij brief van 15juni 2007 heeft BI DNB in kennis gesteld van de hiervooronder 2.13.4 vermelde overeenkomst en heeft BI DNB tevens medegedeeld dat zijP.C.M. van der Voort van Zyp zal voordragen als (Nederlands) lid van de raad vancommissarissen van Indover.

2.13.6. Op 16juli 2007 is Indover als Borrower tot een bedrag van USD 150mijoen een FaciÏity Agreement met een looptijd van (ongeveer) een jaar aangegaanmet een consortium van banken waarvan BI geen deel uitmaakt.

C/13/449889/HAZA 10-380 2227 augustus 2014

2.13.7. De notulen van de op 19 december 2007 gehouden vergadering vanaandeelhouders van Indover luiden, voor zover hier van belang:

b. Matters that require considerations in Shareholder MeetingMr. Budi Mulya (...) announced the followings:- Bank Indonesia will continue to maintain its existing funding placement untit Indover bank isdivested;- The Letter of Comfort issued by BI in 2004 will be renewed to reflect BI’s support as theShareholder for the activities of Indover bank;- The divestment plan is still on and has to be effected in 2008.

Een door BI in het geding gebrachte Engelse vertaling van een verslag van dievergadering luidt, voor zover hier van belang:

BI informed that the divestment process will keep running taking into account the divestmentdeadline on January 2009, by re-opening the opportunity to State Owned banks other than (...) toconduct acquisition of Indover bank.

BI will provide comfort letter addressed to DNB/KPMG regarding BI’s support on the financialcondition of Indover bank. Such comfort letter shall not be addressed to the creditor as requested byIndover bank.

(...)

Indover bank requested Bank Indonesia to make a comfort letter addressed to the creditors to increasethe third party funds. BI stated that the comfort letter will be issued for DNB interest in respect ofBI’s commitment as shareholder but the comfort letter is not addressed to the creditor.

2008

2.14.1. Bij brief van 25 januari 200$ heefi Indover, voor zover hier van belang, aanBI geschreven:

Referring to the Extraordinary General Meeting of Shareholders held on 19 December 2007 (...), theletter of”confirmation on supporting Indover Bank” dd. 25 February 2004 (...) is considered for arenewal to support the business plan of Indover bank 2008, especially for the funding program.

Herewith, the Management of Indover bank is pleased to enclose a draft concept for yourconsideration.

In conclusively, we also wish to express our thank for your continue support, as the renewed letterwill also contribute to the smoothening of the Annual Account process of 2007.

2.14.2. Bij brief van 5 februari 2008 heeft BI, voor zover hier van belang, aanKPMG geschreven:

Reffering to Bank Indonesia’s letter (...) dated February 25, 2004 Re: Confirmation 011 SupportingIndover bank, herewith we would like to confirm that as shareholder of Indover bank, we willcontinue to support the activities of Indover bank as long as Bank Indonesia owns the shares ofEndover bank. En view of the forthcoming divestment of Indover bank, it is our present intention toundertake a transfer of ownership to one of Indonesia State Owned Banks.

C/13/449$89 / HA ZA 10-380 2327 augustus 2014

We hope the above information could assist you in supporting your audit opinion of Indover bank.

2.14.3. Op 9 mei 200$ is Indover als Borrower tot een bedrag van USD 117,5miljoen een facilityAgreement met een looptijd van (ongeveer) een jaar aangegaanmet een consortium van banken waarvan BI geen deel uitmaakt.

2.14.4. Op 16juli 2008 is Indover als Borrower tot een bedrag van U$D 80 miljoeneen Facility Agreement met een looptijd van (ongeveer) een jaar aangegaan met eenconsortium van banken waarvan BI geen deel uitmaakt.

2.14.5. Op $ en 9 augustus 200$ is op Bali (Indonesië) een Indover Bank Creditors’forum gehouden, dat is bijgewoond door Indover, BI en een aantal banken.

2.14.6. In september 200$ is Indover als gevolg van de val van Lehman Brothers inliquiditeitsproblemen geraakt.

2.14.7. Bij brief van 25 september 2008 heeft Bank Mandiri aan BI medegedeelddat zij afzag van verwerving van de aandelen Indover.

2.14.8. Bij beschikking van 6 oktober 2008 van deze rechtbank is op verzoek vanDNB de noodregeling op Indover van toepassing verklaard, met benoeming van mr.A. van Hees en H.P. de Haan RA tot bewindvoerders.

2.14.9. Bij brief van 12 oktober 2008 hebbende bewindvoerders van Indover BIverzocht uiterlijk op 13 oktober 200$ een aanvullende financiering van EUR 250miljoen aan Indover te verstrekken.

2.14.10. Bij brief van 31 oktober 200$ heeft BI, voor zover hier van belang, aan debewindvoerders van Indover geschreven:

following the phone conversation (...) on 30th October 200$, we herewith confirm that we are notable to inject fresh funds to the Indover Bank, as we were not able to obtain the needed approval bythe Parliament as required by our Centra! Bank Act (...).

2.14.11.Bij vonnis van deze rechtbank van 1 december 200$ is Indover in staat vanfaillissement verklaard met benoeming van de bewindvoerders tot curatoren. H.P. deHaan RA is per 1 april 2011 vervangen door mr. Harmsen.

2009

2.15. Bij brief van 18 september 2009 hebben curatoren, voor zover hier vanbelang, aan BI geschreven:

In your letter dated 25 february 2009 you submitted a claim (the “Claim”) on behalf of BankIndonesia (“BI”) with the trustees of Indover Bank. (...) In this letter we inform you on the status ofthe Claim.

C/13/449889/HAZA 10-380 24

27 augustus 2014

The Claim consists of the following items:

(i) an amount ofEUR4,987,667.93 for a current account with account number 1001-000149-075;

(ii) a total amount of EUR 3 8,308,974.42 for several money market placements and time deposits;

(iii) a total amount of EUR 213,317,14 for interest accrued up to 1 December 2008; and

(iv) an amount of EUR 32,551.46 for a current account with account number 1001-000149-011.

Therefore, the total of the Claim amounts to EUR 43,542,510.95. According to the administration ofthe Indover Bank, the claimed amount is correct. However, the trustees are of the opinion that theyhave a substantial claim (the “Trustees’ Claim”) on BI pursuant to, inter alla, (i) a guarantee issuedby BI and/or (ii) a claim for damages arising from an unlawful act for which BI is liable. It is to beexpected that the amount of the Trustees’ Claim will considerably exceed the amount claimed by BIin the Claim. Pursuantto article 6:127 of the Dutch Civil Code (the “DCC”), the trustees hereby(partially) set-off the Trustees Claim with the amount claimed by BI in its Claim, which Claim byvirtue ofarticle 6:127 DCC in conjunction with article 6:129 DCC ceases to existretroactively.Therefore, you do not have any claim on Indover Bank at all, and consequently the Claim is notacknowledged.

2011

2.16. OP 30 maart 2011 en 27 april 2011 hebben curatoren met verlof van devoorzieningenrechter van deze rechtbank conservatoir eigenbeslag tevensconservatoir vreemdelingenbeslag gelegd op de ter verificatie bij hen ingediendevordering van BI.

3. Het geschil

In conventie

3.1. BI vordert dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bijvoorraad, bepaalt dat BI als concurrente crediteur in het faillissement van Indoverwordt toegelaten uit hoofde van haar in haar processtukken omschreven vorderingvan EUR 43.542.510,95 en dat haar vordering tot gemeld bedrag wordt erkend engeverifieerd, met veroordeling van curatoren in de kosten van het geding.

In reconventie

3.2. Curatoren vorderen, na wijzigingen van eis, dat de rechtbank BI bij vonnis,voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, veroordeelt aan hen te betalen

primair

a.

-EUR 31.421.202,83, alsmede

C/13/449889/HAZA 10-320 2527 augustus 2014

- een bedrag gelijk aan de vanaf 1 november 2013 betaalde of te betalenboedelschulden, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet,alsmede

- een bedrag gelijk aan de betwiste faillissementsvorderingen voor zover zij alsnogworden erkend, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet, alsmede

b.

- EUR 35.648.354,22, alsmede

- een bedrag gelijk aan het totaal van de wettelijke rente en de contractuele rente dieIndover daarnaast nog verschuldigd zal zijn ter zake van defaillissementsvorderingen, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens dewet, alsmede

c.

- EUR 3.992.842,30, te vermeerderen met wettelijke rente vanaf 1 december 2008,alsmede

- EUR 147.164,11, zijnde het totaal van de in productie 111 genoemde nietverifieerbare vorderingen, te vermeerderen met de wettelijke rente te berekenen overieder vordering afzonderlijk vanaf de in productie 111 genoemde vervaldata;

subsidiair

a.

-EUR 31.421.202,83, alsmede

- een bedrag gelijk aan de vanaf 1 november 2013 betaalde of te betalenboedelschulden, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet,alsmede

- een bedrag gelijk aan de betwiste faillissementsvorderingen voor zover zij alsnogworden erkend, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet, alsmede

b.

- EUR 36.699.084,87, alsmede

- een bedrag gelijk aan het totaal van de wettelijke rente waarop de gezamenlijkecrediteuren daarnaast nog aanspraak hebben, nader op te maken bij staat en tevereffenen volgens de wet, alsmede

C/13/449889 / HA ZA 10-380 2627 augustus 2014

c.

- EUR 3.992.842,30, te vermeerderen met wettelijke rente vanaf 1 december 200$,alsmede

- EUR 147.164,11, zijnde het totaal van de in productie 111 genoemde nietverifieerbare vorderingen, te vermeerderen met de wettelijke rente te berekenen overiedere vordering afzonderlijk vanaf de in productie 111 genoemde vervaldata;

daarnaast

indien de vorderingen in conventie geheel of gedeeltelijk worden toegewezen, eenbedrag gelijk aan de som van de vordering waarvoor BI tot verificatie wordttoegelaten in het faillissement van Indover en de vordering tot vergoeding vanproceskosten waartoe curatoren in conventie worden veroordeeld,

steeds met veroordeling van BI in de kosten van het geding.

In conventie en in reconventie

3.3. BI vordert, na wijziging van eis, volgens haar formulering in conventie en inreconventie, dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bijvoorraad

primair

- voor recht verklaart dat de vordering van EUR 43.542.510,95 als staatseigendommet een publieke bestemming immuniteit van executie geniet en als zodanig nietvatbaar is voor beslag noch voor verrekening;

- voor recht verklaart dat het beslag nietig is, althans het beslag opheft, althanscuratoren veroordeelt het beslag met onmiddellijke ingang op te heffen, op straffevan een dwangsom van EUR 100.000,00 of van een andere door de rechtbank ingoede justitie te bepalen omvang voor iedere dag dat zij in gebreke blijven aan dezeveroordeling te voldoen;

- voor recht verklaart dat eventuele opnieuw op de vordering van EUR43.542.510,95 of andere vermogensbestanddelen van BI te leggen beslagen vanrechtswege nietig zijn, althans curatoren verbiedt opnieuw beslag te leggen op devordering van EUR 43.542.510,95 of andere vermogensbestanddelen van BI, opstraffe van een dwangsom van EUR 100.000,00 of van een andere door de rechtbankin goede justitie te bepalen omvang voor iedere dag dat zij in gebreke zijn aan ditverbod te voldoen;

subsidiair en meer subsidiair:

C/13/449889 / HA ZA 10-380 2727 augustus 2014

- het beslag opheft, althans curatoren veroordeelt het beslag met onmiddellijkeingang op te heffen, op straffe van een dwangsom van EUR 100.000,00 of van eenandere door de rechtbank in goede justitie te bepalen omvang voor iedere dag dat zijin gebreke blijven aan deze veroordeling te voldoen;

- curatoren verbiedt opnieuw beslag te leggen op de vordering van EUR43.542.5 10,95 of andere vermogensbestanddelen van BI, op straffe van eendwangsom van EUR 100.000,00 of van een andere door de rechtbank in goedejustitie te bepalen omvang voor iedere dag dat zij in gebreke zijn aan dit verbod tevoldoen;

steeds met veroordeling van curatoren in de kosten van het geding.

3.4. Ten aanzien van de hiervoor onder 3.1 en 3.2 weergegeven vorderingenstellen curatoren, zakelijk weergegeven, het volgende.BI heeft aan Indover een garantie gegeven, die inhoudt dat zolang BI 100%aandeelhoudster is van Indover zij ervoor zal zorgen dat Indover aan haar financiëleverplichtingen kan blijven voldoen. Deze garantie is verwoord in het persbericht vanBI van 16 februari 1998 en bevestigd in de brieven van BI aan DNB van 9 maart1998 en 20 maart 2001. BI heeft onder meer invulling gegeven aan haar verplichtingdoor het meewerken aan de Deposit and Pledge Agreement, de opschorting vanbetalingstermijnen en het laten staan van Vrije deposito’s, maar de garantie wasdaartoe niet beperkt. BI had, toen de positie van Indover in 2008 zo benard werd dathet enkel niet-opeisen van de Vrije deposito’s niet meer volstond, aanvullendemaatregelen moeten nemen die nodig waren om ervoor te zorgen dat Indover aanhaar verplichtingen kon blijven voldoen. Indover en de crediteuren in haarfaillissement hebben daarop vertrouwd. De crediteuren hebben op grond van datvertrouwen aan Indover leningen verstrekt. De herhaaldelijk bevestigde verplichtingvan BI is een zelfstandige eigen verbintenis die rechtens afdwingbaar is en die leidttot het gevorderde.Ter toelichting op de primaire vordering stellen curatoren dat in het faillissementvan Indover onvoldoende boedelactief aanwezig is om de schulden van Indovervolledig te voldoen. Zij maken, met de primaire vordering, aanspraak op vergoedingvan de schade die BI voor Indover heeft veroorzaakt doordat BI haar verplichtingenvoortvloeiend uit de garantie niet is nagekomen.Subsidiair maken curatoren aanspraak op betaling van schadevergoeding die BIverschuldigd is aan de gezamenlijke crediteuren van Indover omdat BI diecrediteuren heeft benadeeld; aldus stellen zij een zogenaamde ‘Peeters/Gatzen’vordering in.De grondslagen van de hiervoor onder 3.3 weergegeven vorderingen zullen hierna,in het kader van de beoordeling, worden weergegeven.

3.5. BI voert gemotiveerd verweer.

3.6. De stellingen van partijen worden voor zover relevant hierna naderweergegeven.

C/13/449$89/HAZA 10-380 2827 augustus 2014

4. De beoordeling

In conventie en in reconventie

4.1. De rechtbank zal de stellingen en verweren in conventie en in reconventie,die nauw met elkaar samenhangen, zoveel mogelijk gezamenlijk behandelen.

4.2. Curatoren erkennen dat Indover het bedrag waarvoor BI in conventieverificatie vraagt (zie hiervoor onder 3.1) op zichzelf aan BI verschuldigd is.

4.3. Curatoren voeren echter aan dat zij op hun beurt een — hogere — vordering opBI hebben die zij in conventie kunnen en mogen verrekenen, althans in reconventiekunnen en mogen instellen. Het gaat om een vordering strekkende tot vergoedingvan de schade die Indover heeft geleden doordat BI toerekenbaar jegens haar istekortgeschoten, althans tot vergoeding van de schade die de gezamenlijkeschuldeisers van Indover hebben geleden doordat BI onrechtmatig jegens hen heeftgehandeld. BI bestrijdt gemotiveerd dat curatoren een tegenvordering op haarhebben.

4.4. De rechtbank zal hierna allereerst ingaan op het door curatoren gesteldetekortschieten van BI jegens Indover (rechtsoverwegingen 4.5.1 tot en met 4.5.12).De rechtbank zal vervolgens ingaan op het door curatoren gestelde onrechtmatighandelen van BI jegens de gezamenlijke schuldeisers van Indover(rechtsoverwegingen 4.6.1 tot en met 4.6.8). Tot slot zal de rechtbank ingaan op dehiervoor onder 3.3 weergegeven vorderingen (rechtsoverwegingen 4.7.1 tot en met4.7.3).

4.5.1. Curatoren stellen primair dat BI toerekenbaar jegens Indover istekortgeschoten door er, in strijd met haar contractuele verplichtingen, in de wekenvoorafgaand aan de faillietverklaring van Indover in 2008 niet voor te zorgen datdeze aan haar financiële verplichtingen kon voldoen. BI voert tegen die stellinggemotiveerd verweer.

4.5.2. De omstandigheid dat Indover en BI in verschillende staten zijn gevestigd,roept de vraag op, zoals ook partijen hebben onderkend, naar welk recht die stellingen dat verweer dienen te worden beoordeeld: het Indonesische dan wel hetNederlandse. Hierna zal worden uitgegaan van het Nederlandse recht omdat niet isgesteld, en de rechtbank ook anderszins niet is gebleken, dat het Indonesische rechtcuratoren of BI in het onderhavige kader — uitleg van de uitingen zij dens BI — meerof andere bouwstenen biedt dan het Nederlandse.

4.5.3. Curatoren baseren de hiervoor onder 4.5.1 bedoelde contractueleverplichtingen van BI op een overeenkomst die, naar zij stellen, uiterlijk op 16februari 1998 tussen Indover en BI is totstandgekomen en die inhoudt dat BI zich totde divestment jegens Indover zal gedragen overeenkomstig het persbericht van die

C/13/449889/HAZA 10-380 2927 augustus 2014

datum (“will ensure that Indover (...) will meet its obligations”). Curatoren, die zichvoor zover nodig tevens beroepen op het bepaalde in artikel 3:35 BurgerlijkWetboek, spreken in dit verband van een onherroepelijke, onvoorwaardelijke envoortdurende garantie. BI heeft zich, zo stellen curatoren, gedurende een reeks vanjaren overeenkomstig die garantie jegens Indover gedragen, onder meer in haaruitlatingen aan DNB en KPMG. Dat was ook nodig omdat Indover al die jarenfinancieel van BI afhankelijk bleef, hetgeen in de contacten met toezichthouderDNB en accountant KPMG tot uitdrukking is gekomen. Ook in de laatste maandenvan 2008 — de divestment was nog altijd niet gerealiseerd — was Indover voor haarvoortbestaan financieel afhankelijk van BI. Ten onrechte heeft BI Indover toen aanhaar lot overgelaten, aldus curatoren.

4.5.4. BI voert hiertegen aan dat zij begin 1998 geen verplichtingen als doorcuratoren gesteld op zich heeft genomen. Wel heeft BI toen haar commitment alsaandeelhouder jegens Indover uitgesproken. Dat hield in, zo voert BI aan, dat zij nogten minste drie jaar enig aandeelhouder van Indover zou blijven en dat zij er in diecontext op zou toezien dat Indover haar verplichtingen nakwam en zich hield aan devoorwaarden van DNB. Het betreft uitdrukkelijk geen garantie dat Indover aan haarfinanciële verplichtingen zou kunnen (blijven) voldoen. Dat wil niet zeggen dat hetcommitment vrijblijvend was: zonder concrete ondersteunende maatregelen van BIzouden de bankvergunning en de continuïteit van Indover op het spel staan. BI heeftdergelijke ondersteunende maatregelen daadwerkelijk genomen. Meer kon en mochtIndover rechtens niet van haar verlangen, aldus BI.

4.5.5. Daarmee luidt de te beantwoorden vraag of BI in 2008 (contractueel) jegensIndover gehouden was ervoor te zorgen dat Indover aan haar financiëleverplichtingen kon voldoen. De rechtbank beantwoordt die vraag ontkennend.Hiertoe wordt het volgende overwogen.

4.5.6. In de periode tussen het uitbreken van de financiële crisis in Oost-Azië(199$) en het uitbreken van de wereldwijde financiële crisis (200$) laten zich, watde relatie tussen Indover en BI betreft, grosso modo vier fasen onderscheiden. In dejaren 199$ tot en met 2003 reageert BI concreet op de gevolgen van de financiëlecrisis in Oost-Azië voor Indover, in het bijzonder op het punt van de door Indoveraan haar cliënten verstrekte non-performing loans. De jaren 2004 en 2005 staan inhet teken van nazorg van BI voor Indover. De jaren 2006 en 2007 alsmede het eerstedeel van het jaar 2008 tonen een nader herstel van Indover, onder meer in de vormvan verkrijging, na lange tijd, van externe financiering. In de herfst van 200$ tenslotte manifesteren zich de gevolgen van de wereldwijde financiële crisis. Op elkvan deze fasen zal thans kort worden ingegaan.

4.5.7. Indover, die bij BI in de etalage stond, stond begin 199$ als gevolg van definanciële crisis in Oost-Azië aan de rand van de afgrond. Haar liquiditeitspositiestond onder grote druk en de kwaliteit van haar debiteurenportefeuille liet zeer tewensen over. Als toezichthouder op Indover sprak DNB bij BI haar “deepest

C/13/449$89 / HA ZA 10-3 80 3027 augustus 2014

concern” uit over “the consequences which these developments could have for thecontinuity of Indover”. DNB voegde daaraan toe dat zij haar “current policy” zouvoortzetten, die gebaseerd was op “the assumption that Bank Indonesia will continueto honour its commitments as 100% shareholder of Indover” (haar brief van 13januari 199$). BI stond voor de keus tussen liquidatie van of hulpverlening aanIndover. Zij koos voor het laatste. Dat betekende dat BI haar aandacht en zorg eersten vooral diende te richten op: (i) voldoening door Indover aan de door DNB alstoezichthouder gestelde vereisten en (ii) overleving van Indover en haar bedrijf doorhet herstel van adequate solvabiliteit en liquiditeit en van het in Indover en haarbedrijf gestelde externe vertrouwen.BI en Indover kwamen, kennelijk met instemming van de beoogde koper BNI (ziehiervoor onder 2.6.8, onder 3), allereerst tot het persbericht van 16 februari 1998.Dat persbericht opent met een verwijzing naar de “recent economic developments inIndonesia”. Het maakt vervolgens bekend dat de divestment met “at least” drie jaaris uitgesteld. Anders gezegd: BI zal in elk geval nog drie jaar enig aandeelhoudervan Indover blijven. “In this respect”, zo besluit het persbericht, dat met diewoorden het kader aangeeft waarin het moet worden gelezen, “Bank Indonesia willensure that Indover Bank will meet its obligations”. In vervolg hierop stelt de briefvan 9 maart 1998 van BI aan DNB voorop dat BI voorlopig enig aandeelhouder vanIndover blijft, waarna de brief overstapt op de consequenties daarvan: “In thisrespect, Bank Indonesia will ensure that the Indover Bank will meet its obligationsas well as comply with all requirements stipulated by De Netherlandsche Bank”.Hieruit valt af te leiden dat DNB dit als een noodzakelijke eerste stap beschouwdeen de gang van zaken op de voet wenste te volgen.Inmiddels had DNB op 20 februari 1998 bij Indover een ‘stille curator’ aangesteld.Daarnaast verbood DNB Indover “to receive funding from third parties” (ziehiervoor onder 2.6.9, onder A, onder b). Eens te meer werden daardoor, teruitvoering van het uitgesproken voornemen Indover in staat te stellen aan haarverplichtingen te voldoen, nadere maatregelen van de zijde van BI noodzakelijk.DNB wees Indover daar nog eens op in de bespreking van 23 april 199$ (ziehiervoor onder 2.6.8, onder 5).

De vraag was welke maatregelen zouden worden genomen.In zijn vergadering van 24 en 25 april 1998 sprak de raad van commissarissen vanIndover zich uit voor een door BI te verstrekken letter ofguarantee (zie hiervooronder 2.6.9, onder C), waarmee, naar de rechtbank begrijpt, is bedoeld dat BI devolledige verantwoordelijkheid op zich zou nemen voor schulden van Indover, alsware Indover geheel geconsolideerd in de organisate van BI. Echter, evenals eeneerder voorstel voor een door BI te verstrekken guarantee (zie hiervoor onder 2.6.4,onder 3), heeft BI deze route niet aanvaard.Accountant KPMG werd verzocht demogelijkheden in kaart te brengen.In haar brief van 24juni 199$ schetste KPMG een aantal alternatieven. Zij kwam uitop een alternatief dat inhaakte op het gegeven dat een “significant part of thefunding of Indoverbank is already provided by Bank Indonesia in the form of timedeposits” (reeds bij Indover op naam van BI gestorte termijndeposito’s, zie hiervoor

C/13/449$89/HAZA 10-320 3127 augustus 2014

onder 2.6.10, onder 3.3) en dat de noodzaak van forse voorzieningen door Indoverwegnam. Indien BI deze termijndeposito’s voorlopig niet opeist en op de(vorderingen van BI tot betaling van deze) termijndeposito’s aan Indoverpandrechten verleent tot zekerheid voor de terugbetaling door de dubieuzedebiteuren (non-performing loans), zou een passend pakket maatregelen wordenbereikt, zo redeneerde KPMG. Met instemming van DNB omarmde BI datalternatief, dat zijn beslag kreeg in de overeenkomsten van 25 september 1992. BIverpandde time deposits tot een bedrag van USD 750 mijoen aan Indover (“pledgeddeposits”). Daarnaast verklaarde BI dat zij het resterende deel van de time deposits(“free deposits”), USD 227,5 miljoen, voorlopig niet zou opeisen bij Indover en gingzij soepel om met de aan die deposits verbonden renteverplichtingen.Uit de hiervoor geschetste gang van zaken valt af te leiden, dat deze forsemaatregelen, waarmee bijna een miljard dollar was gemoeid, in 199$ in de ogen vanDNB en KPMG een adequate reactie waren op de onmiddellijk dreigende gevaren,hetgeen de noodzaak van nader toezicht uiteraard onverlet liet.

Deze maatregelen zijn in de jaren vanaf 1998 doorgezet en afgerond, grofweg langsde lijnen die naar de aard en inhoud van de maatregelen gebruikelijk zijn.Indover heeft haar vorderingen uit hoofde van de non-performing loans inbelangrijke mate geïncasseerd, maar niettemin bleken aanzienlijke vorderingenonverhaalbaar. Indover stelde voor haar zekerheden in te roepen en de onverhaalbarenon-performing loans (wat betreft haar jaarstukken) definitief af te schrijven.In november 2000 stemde BI er, met goedvinden van DNB en KPMG, in het kadervan het Asset Downsizing Plan (zie hiervoor onder 2.8.1 tot en met 2.8.3) mee in datIndover, met een beroep op haar pandrechten, haar verliezen uit de non-performingloans aanzuiverde tot een (nominaal) bedrag van USD 278,8 miljoen door zich teverhalen op de (vorderingen van BI op haar in verband met de) pÏedged deposits endaartoe haar vorderingen op de schuldenaren van de non-performing loansadministratief te verrekenen met haar schulden aan BI in verband met determijndepositos. Indover heeft dit gedaan en de aanspraken van BI op determijndeposito’s zijn in zoverre komen te vervallen. In december 2002 volgde, inhet tweede Asset Downsizing Plan langs dezelfde lijnen, nog eens een verhaal enadministratieve verrekening tot een bedrag van USD 91,5 miljoen. In deze jaren zijnde vrije deposito’s, die niet aan Indover waren verpand, deels wel, maar inbelangrijke mate niet opgeëist. In november 2003 droeg Indover het merendeel vande resterende non-performing loans over aan een special purpose vehicle (in feiteeen “bad bank”), die zou trachten deze onverhaalbaar gebleken vorderingen alsnogte innen.

Met dit alles heeft BI, in de jaren 1998 tot en met 2003, Indover concreet en totaanzienlijke bedragen ondersteund bij het opvangen van de gevolgen van definanciële crisis in Oost-Azië.

C/13/449889/HAZA 10-380 3227 augustus 2014

Opmerking verdient nog dat BI in deze jaren nog altijd voornemens was Indover vande hand te doen, zij het dat BI had toegezegd drie jaar lang vanaf februari 1998 niette verkopen.Begin 2001 verstreek deze termijn van drie jaar. De door de Indonesische wet1999/23 voorgeschreven datum waarop de divestment gerealiseerd diende te zijn,werd verschoven. Met haar brief van 20 maart 2001 aan DNB bevestigde BI de in1998 ingezette lijn. BI zou dezelfde koers blijven varen, zo kan redelijkerwijs uitdeze brief worden afgeleid. BI heeft zich hieraan gehouden: de Asset DownsizingPÏans zijn uitgevoerd en de resterende termijndeposito’s zijn niet (direct en geheel)opgeëist.De uitlatingen van Goeltom (zie hiervoor onder 2.9.2 onder 6 en 2.9.5), waaropcuratoren zich beroepen, kunnen, mede in het licht van de context waarin ze zijngedaan, redeljkerwijs slechts worden opgevat als steunbetuiging voor enbevestiging van deze koers. Met haar opmerking, op 14 mei 2001, dat “all thisclearly demonstrates BI’s commitment to continue to support Indover bank” legdeGoeltom uitdrukkelijk een verband met de hiervoor beschreven, in 199$ ingezettelijn. Zij noemde immers het eerste Asset Downsizing Plan (ADP) en het geleidelijkafbouwen van de deposito’s (EOP tranches, naar de rechtbank begrijpt, die voor nietmeer dan USD 5 miljoen per maand werden terugbetaald aan BI) (zie hiervoor onder2.9.5).Overigens kan ook worden opgemerkt dat de stille curatele bij Indover inmiddelswas geëindigd (zie hiervoor onder 2.9.2, onder 3).

4.5.8. Uiteraard leidden de voornoemde maatregelen eind 2003 tot een verbeteringvan de financiële positie van Indover. Dat neemt niet weg dat Indover, in de nasleepvan de financiële crisis in Oost-Azië, aangewezen bleef op (liquiditeits)steun van BIin de vorm van consideratie bij het afbouwen van de deposito’s (die in de loop vande jaren significant zijn afgebouwd: van honderden miljoenen die resteerden na deAsset Downsizing Plans tot de claim van iets meer dan 40 miljoen euro in hetfaillissement). Indien BI de resterende deposito’s onverwijld geheel, of voorbelangrijke delen, zou opeisen, zou de liquiditeit van Indover onaanvaardbaar onderdruk kunnen komen te staan. KPMG heeft begin 2004 (en in andere jaren) hieropgewezen (zie hiervoor onder 2.11.1 en verder).

Een zekere fase van nazorg, volgend op de Asset Downsizing Plans, hetaanvankelijk niet opeisen van de vrije deposito’s en de overdracht van activa aan de“bad bank”, heeft plaatsgevonden. Nader overleg is gevoerd.

Met haar brief van 25 februari 2004 aan KPMG (en overigens ook met haar briefvan 5 februari 2008 aan KPMG) bevestigde BI dat zij “will continue supporting theactivities of Indover bank” tot de divestment. Het opnieuw gebezigde “continue”legde andermaal een verband met de hiervoor beschreven, in 199$ ingezette lijn. Deinterne analyse van Indover voor BI (zie hiervoor onder 2.11.4) maakt voldoendeduidelijk dat het hier ging om het tempo waarin de deposito’s zouden wordenterugbetaald aan BI: “the possibility (...) to liquidate (...) was not closed, including

C/13/449$89/HAZA 10-380 3327 augustus 2014

by ways of reducing funding support outside the Pledge Agreement (...). In order toclose this possibility, DNB and KPMG annually request Bank Indonesia to declareits support for the continuity of Indover Bank (...)“. DNB deelde deze visie watbetreft de achtergrond, aard en strekking van de verklaring van BI (‘will continuesupporting the activities”) (zie hiervoor onder 2.11.5: “Op dit moment is een majeurdeel van de funding afkomstig van de moedermaatschappij (...). Volgens afsprakenmet BI dient Indover maandelijks een deel van deze funding af te lossen. Indoverblijkt echter nauwelijks in staat om (...) (langetermijn)financiering aan te trekken,zodat de verplichte terugbetaling aan BI zich direct vertaalt in een verdere dalingvan de kredietportefeuille. Een Letter of Comfort van BI (...) zou Indover kunnenhelpen bij het aantrekken van externe financiering, zo is de verwachting. (...)“).KPMG heeft in september 2004 als reden voor haar verzoek om een verklaring vanBI de “financial resuits of the bank in combination to the funding position” genoemd(zie hiervoor onder 2.11.7). De verklaring van BI (“will continue supporting theactivities”) kan in deze context redeljkerwijs niet anders worden opgevat dan alsbevestiging van de vanaf 1998 ingezette lijn, namelijk dat de deposito’s (door DNB,KPMG en Indover aangeduid als ‘funding”) niet in een onaanvaardbaar snel tempozouden worden afgebouwd. BI zou bij het afbouwen van de deposito’s rekeninghouden met de positie van Indover en in het bijzonder met de externe financieringuit de markt, waarover Indover kon beschikken. Dit zou een bijdrage kunnen leverenaan de door BI nog altijd voorgenomen verkoop van Indover. De zekerheid dat dedeposito’s in een passend tempo zouden worden afgebouwd, zou marktpartijen overde streep kunnen trekken om Indover zelfstandige financiering te verlenen. Dezezelfstandige financiering zou een winstgevende bedrijfsvoering op langere termijn(ook nadat de deposito’s geheel zouden zijn afgebouwd en Indover zou zijnverkocht) veilig kunnen stellen, waardoor DNB bereid zou kunnen zijn een concreteverkooptransactie positief te beoordelen.

4.5.9. De inspanningen van Indover, gericht op externe financiering uit de markt,hebben vanaf 2006 vruchten afgeworpen. Indover heeft met een reeks leningensignificantefunding uit de markt aangetrokken (zie hiervoor onder 2.12, 2.13.3,2.13.6, 2.14.3 en 2.14.4). De enkele verwijzing, onder het kopje “Representations”,in deze facility Agreements naar, wat daar wordt genoemd, de Letter ofSupport van25 februari 2004 respectievelijk 25 februari 2008, brengt in de zojuist beschrevenaard en inhoud daarvan geen wijziging, ook niet door de zinsnede dat de Letter ofSupport “is and shall remain valid and binding against Bank Indonesia”. Indoverheeft bij het aangaan van deze geldleningen tegenover de geldschieters verklaard(“represented”) dat BI die “Letter ofSupport” had afgegeven en er nog altijd achterstond. Het ging in dit opzicht nog steeds om de deposito’s.Support in de hiervoor geschetste zin bleef welkom en nodig. BI heeft supportverleend, zoals zij had toegezegd in haar verklaringen (“will continue supporting theactivities”). Zo stemde BI op 18 april 2007 in met “the postponed repayments of nonpledge deposit installment amounted for USD 5 millionlmonth from April 2007 untilthe divestment process has finalized”. Het tempo van de terugbetalingen van de

C/13/449$$9/HAZA 10-380 3427 augustus 2014

deposito’s werd aldus wederom beperkt, gelet op de positie van Indover (begin 2007was meer terugbetaald).De financiële ratio’s van Indover waren in deze periode aanzienlijk verbeterd. BI enIndover hebben in mei 2007 (na overleg in elk geval vanaf maart 2007) metinstemming van DNB en KPMG de overeenkomst, ingevolge welke de deposito’sdestijds waren verpand (en indien nodig andere stappen zouden kunnen wordenoverwogen), beëindigd, omdat Indover in staat werd geacht eventuele verliezen vanhaar zakelijke activiteiten te kunnen opvangen, waardoor de in deze overeenkomstgeregelde steun van BI niet langer nodig was.BI heeft tijdens de aandeelhoudersvergadering van 19 december 2007 gesprokenover haar “fundingplacement”, die in stand zou blijven (“continue to maintain”).Hiermee kan BI wederom slechts de deposito’s hebben bedoeld. Overigens wees BItijdens die vergadering een door Indover verlangde “comfort letter (...) addressed tothe creditor” van de hand.

4.5.10. In de herfst van 200$ manifesteerde zich de wereldwijde financiële crisis enwerden Indover en BI plotseling geconfronteerd met nieuwe risico’s. Indover kon,als gevolg van de crisis, geen financiering uit de markt aantrekken, terwijl zij voorhaar lopende verplichtingen op termijn omvangrijke leningen nodig had, die zij totde aanvang van de crisis steeds had gekregen. Indover klopte onder dezeomstandigheden bij BI aan.

4.5.11. Curatoren verwijten BI in de kern geen gehoor te hebben gegeven aan ditverzoek van Indover. Dit verwijt is ongegrond. Het stond BI Vrij het verzoek vanIndover casu quo haar bewindvoerders om ook daarin bij te springen, af te wijzen.Met haar woorden en daden vanaf 199$, bezien in de hiervoor beschreven context,heeft BI nimmer te kennen gegeven of de indruk gewekt dat haar meer voor ogenstond dan (i) het oplossen van de actuele concrete problemen die zich voordeden tengevolge van de Azië-crisis (verpandingen, deposito’s niet opeisen, Asset DownsizingFlans) en (ii) de nodige nazorg in de vorm van het langzaam afbouwen van determijndeposito’s. BI heeft nimmer toegezegd ook in de toekomst alle eventueleproblemen te zullen oplossen. Haar gedragingen zijn ook niet zodanig, dat Indovererop kon en mocht vertrouwen dat (de gevolgen van) allerlei eventuele toekomstigeproblemen toch voor rekening van BI zouden komen. De tij dsbepaling in hetpersbericht van 16 februari 199$ (kort gezegd: tot de divestment) wijst niet in eenandere richting, want uitgangspunt van alle betrokkenen was toen dat Indover opafzienbare termijn (tijdens of kort na de oplossing van de bestaande concreteproblemen in 199$) door BI zou worden afgestoten. Het ging toen om het probleemvan de financiële crisis in Oost-Azië en dat van de non-performing loans, niet om

alle eventuele problemen die zich in de toekomst bij Indover zouden kunnenvoordoen. Hiervoor is reeds uiteengezet dat en waarom de nog in februari 200$herhaalde mededeling van BI dat zij zou “continue to support the activities” vanIndover geen andere conclusie kan dragen dan dat zij de free deposits niet of niet te

snel bij Indover zou terugvorderen. Deze woorden impliceren, zoals gezegd, hethandhaven van bestaande maatregelen in de context van de deposito’s, niet een

C/13/449889 / HA ZA 10-380 3527 augustus 2014

onbeperkte bereidheid om in de toekomst alle eventuele nieuwe problemen met allenodige nieuwe maatregelen op te lossen.

Curatoren wijzen nog op de omstandigheid dat KPMG in het op 9juni 2000uitgebrachte Report concerning the 1999/2000 financial statements betreffendeIndover (conclusie van antwoord in conventie/eis in reconventie, productie 6) debrief van 9 maart 199$ aanduidt als een “guarantee”.Dit legt onvoldoende gewicht in de schaal. In de context van hetgeen hiervoor isoverwogen kan deze uitlating van KPMG niet worden opgevat als een bevestigingvan een ongeclausuleerde bereidheid van BI alle nodige maatregelen te treffen omIndover overeind te houden. Daarbij is mede van belang dat KPMG in andere jarenconsequent andere geluiden heeft laten horen en aldus duidelijk heeft gemaakt datzij het steeds had over de koers die BI vanaf 199$ heeft willen varen (persbericht,verpandingen, niet opeisen vrije deposito’s, Asset Downsizing Plans, tiquiditysupport bestaande uit langzaam afbouwen funding/deposito’s). Zo schrijft zij in hetop 28 juni 2002 uitgebrachte Report concerning the financial statements for the ninemonths ended 31 December 2000 betreffende Indover (conclusie van antwoord inconventie/eis in reconventie, productie 7): “In the absence of a guarantee by BI, wehave assessed the financial situation and projections of Indover on a stand-alonebasis”. Verder is “stand-alone” in deze context het tegenovergestelde van“geconsolideerd”; partijen zijn het erover eens dat van consolidatie van Indover inde Organisatie van BI geen sprake was. De termen guarantee en stand-alone zeggenin deze context niets over een garantie zoals door de curatoren gesteld.

4.5.12. Uit hetgeen hiervoor onder 4.5.1 tot en met 4.5.11 is overwogen, vloeit voortdat het in reconventie gevorderde, voor zover het berust op de stelling dat BItoerekenbaar is tekortgeschoten jegens Indover, niet kan worden toegewezen.

4.6.1. Curatoren stellen subsidiair dat BI onrechtmatig jegens de gezamenlijkeschuldeisers van Indover heeft gehandeld door er, in strijd met het gerechtvaardigdvertrouwen dat zij vanaf 1998 bij deze schuldeisers heeft gewekt, in de wekenvoorafgaand aan de faillietverklaring van Indover in 200$ niet voor te zorgen datdeze aan haar financiële verplichtingen kon voldoen. BI voert tegen die stellinggemotiveerd verweer.

4.6.2. De omstandigheid dat Indover, BI en (een deel van) de gezamenlijkeschuldeisers van Indover in verschillende staten zijn gevestigd, roept weer de vraagop, zoals ook partijen hebben onderkend, naar welk recht die stelling en dat verweerdienen te worden beoordeeld: het Indonesische recht, het Nederlandse recht dan welhet recht van een of meer andere landen. Hierna zal worden uitgegaan van hetNederlandse recht. Dat recht bepaalt in elk geval de processuele bevoegdheid vancuratoren om de onderhavige vorderingen in te stellen. Daarnaast is niet gesteld en isde rechtbank ook anderszins niet gebleken dat andere (mogelijk) betrokkenrechtsstelsels curatoren of BI in het onderhavige kader — uitleg van de uitingen vanBI — meer of andere (materiële) bouwstenen bieden dan het Nederlandse.

C/13/449$89 / HA ZA 10-380 3627 augustus 2014

4.6.3. De hiervoor onder 4.5.10 vermelde omstandigheid dat Indover zelf in deherfst van 200$ geen rechtens afdwingbare aanspraken jegens BI had, sluit opzichzelf niet uit dat de gezamenlijke schuldeisers van Indover het door curatorengestelde vertrouwen konden en mochten koesteren.

4.6.4. Vooropgesteld wordt dat de bedoelde schuldeisers, naar de rechtbankbegrijpt, (vrijwel) uitsluitend professionele financiële instellingen zijn.

4.6.5. Het enkele persbericht van 16 februari 1998 biedt voor het hiervoor onder4.6.3 bedoelde vertrouwen geen, althans onvoldoende, basis. Hiervoor is reedsgewezen op de bijzondere context waarin dat persbericht is uitgegeven: een contextvan specifieke, qua omvang en strekking duidelijk afgebakende, consequentuitgevoerde maatregelen, waarmee de crisis van 1998 en de gevolgen daarvan zijnbestreden. Vertrouwen in een ongeclausuleerde bereidheid om alle eventueleproblemen in de toekomst op te lossen met alle nodige maatregelen, is daaraan niette ontlenen.

4.6.6. Voor het overige blijft de van BI afkomstige informatie, respectievelijk devan derden afkomstige informatie waarvoor BI (mede) verantwoordelijk is, beperkttot support in de hiervoor beschreven zin (de deposito’s zouden niet onaanvaardbaarsnel worden afgebouwd).Dit geldt bijvoorbeeld voor de uitlating van de zijde van BI tijdens de bijeenkomstop Bali (Indonesië) van 8 en 9 augustus 200$ dat BI “will continue to provide asupport to Indover bank until the divestment takes place” (pleitnotities (deel 1) mr.Boekraad, nr. 74). In deze uitlating zijn dezelfde woorden gebezigd (‘continue’,“support”) als in de vanaf 199$ ingezette lijn. Verder behelst deze uitlating eenreactie op de vraag hoe het verkooptraject van Indover eruit zou zien: de reactie hadde strekking het verkooptraject toe te lichten (in dat kader was de support van BInog van belang).Het voorgaande geldt ook voor het rapport van 27 december 2007 van Fitch RatingsLtd. (conclusie van dupliek in conventie, productie 61): “Although BI is planning todivest the bank by end-February 2009, it is committed to continuing to providesupport until the divestment is finalised”). Daarop kunnen de gezamenlijkeschuldeisers van Indover niet het hiervoor onder 4.6.3 bedoelde vertrouwen baseren.

4.6.7. Curatoren werpen nog op dat de gezamenlijke schuldeisers van Indover hethiervoor onder 4.6.3 bedoelde vertrouwen ook mochten koesteren omdat DNB enKPMG niet (nader) bij Indover ingrepen. Zij gaan daarmee een stap te ver. Deenkele omstandigheid dat DNB en KPMG geen reden zagen tot (nader) ingrijpen bijIndover kan niet de conclusie dragen dat BI ervoor diende te zorgen dat Indover aanhaar financiële verplichtingen kon voldoen. DNB en KPMG hebben in de laatstejaren voor het faillissement van BI verlangd dat de deposito’s in een passend tempowerden afgebouwd. Voor de conclusie dat DNB of KPMG in die periode meer of

C/13/4498$9/HAZA 10-380 3727 augustus 2014

andere eisen heeft gesteld of meer of andere maatregelen heeft verwacht, isonvoldoende gesteld.

4.6.8. Uit hetgeen hiervoor onder 4.6.1 tot en met 4.6.7 is overwogen, vloeit voortdat het in reconventie gevorderde, ook voor zover het berust op de stelling dat BIonrechtmatig heeft gehandeld jegens de gezamenlijke schuldeisers van Indover envoor zover curatoren al in die vordering kunnen worden ontvangen, niet kan wordentoegewezen.

4.7.1. De hiervoor onder 3.3 weergegeven primaire vorderingen berusten op destelling van BI dat het bedrag van EUR 43.542.510,95, onderwerp van het geschil inconventie, als vermogensbestanddeel van BI (de centrale bank van de RepubliekIndonesië), heeft te gelden als een staatseigendom met een publieke bestemming endaarom gevrijwaard dient te blijven van beslag en executie. BI verlangt over dezeonderwerpen een verklaring voor recht.Curatoren voeren hiertegen aan dat dat bedrag bestaat uit privateaandeelhoudersleningen (“free deposits”) van BI, bedoeld om de commerciëleactiviteiten van Indover te financieren.Deze vordering van BI zal worden afgewezen bij gebrek aan voldoende belang. Uithetgeen hiervoor is overwogen, volgt dat de beslagen zullen worden opgeheven,zoals subsidiair ook is gevorderd door BI. BI heeft bij deze stand van zakenonvoldoende belang bij een verklaring voor recht over de aard en strekking van dedeposito’s.Voor deze beslissing is te meer aanleiding, nu het hier gaat om een fundamentelebeslissing over immuniteit en staatseigendom bij het geven waarvanterughoudendheid geboden is.Overigens valt ook niet in te zien dat curatoren (na de beslissing in hetbevoegdheidsincident) belang hadden bij het leggen en handhaven van de beslagen,nu BI de deposito’s gezien het faillissement niet vrij kan opnemen en curatoren eeneventuele uitkering in het faillissement kunnen uitstellen tot na een eventueel hogerberoep.

4.7.2. De hiervoor onder 3.3 weergegeven subsidiaire en meer subsidiairevorderingen berusten op de stelling dat summierljk is gebleken van deondeugdelijkheid van het door curatoren ingeroepen recht en van het onnodige vanhet door hen gelegde beslag. Het eerste deel van die stelling is, gelet op hetgeenhiervoor onder 4.5.12 en 4.6.8 is overwogen en beslist, en gelet op het bepaalde inartikel 705 lid 2 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, gegrond. De gevorderdeopheffing dient daarom — in conventie — te worden toegewezen. Afweging van dewederzijdse belangen leidt niet tot een ander oordeel.

4.7.3. Het subsidiair en meer subsidiair gevorderde verbod om opnieuw beslag teleggen kan, ongeclausuleerd als het is, niet worden toegewezen.

C/13/449$$9/HAZA 10-380 3$27 augustus 2014

In conventie

4.8.1. Uit hetgeen hiervoor is overwogen, vloeit voort dat de hiervoor onder 3.1weergegeven vordering dient te worden toegewezen, dat de hiervoor onder 3.3weergegeven primaire vordering dient te worden afgewezen en dat de hiervooronder 3.3 weergegeven subsidiaire vordering dient te worden toegewezen.

4.8.2. De rechtbank ziet in de wijze waarop de procedure is verlopen aanleidingcuratoren, als de in de eigenlijke renvooiprocedure in het ongelijk gestelde partij, teveroordelen in de aan de zijde van BI gevallen kosten; deze worden begroot op EUR6.685,00 (bestaande uit EUR 263,00 aan griffierecht en EUR 6.422,00 (twee punten,tarief VIII) aan salaris advocaat). Voor het overige zullen geen proceskosten wordentoegewezen, met betrekking tot de immuniteitskwestie omdat beide partijen ertoehebben bijgedragen dat in dit verband onnodig kosten zijn gemaakt en metbetrekking tot het pleidooi omdat het zowel de eigenlijke renvooiprocedure als deimmuniteitskwestie betrof

In reconventie

4.8.3. Uit hetgeen hiervoor is overwogen, vloeit voort dat de vorderingen dienen teworden afgewezen.

4.8.4. Curatoren zullen, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeldde aan de zijde van BI gevallen kosten. Deze worden begroot op EUR 3.211,00 (eenpunt, tarief VIII). Voor de kosten van het pleidooi wordt verwezen naar hetgeenhiervoor onder 4.8.2 is overwogen.

5. De beslissing

De rechtbank:

in conventie:

- bepaalt dat BI als concurrente crediteur in het faillissement van Indover wordttoegelaten uit hoofde van haar in haar processtukken omschreven vordering vanEUR 43.542.510,95 en dat haar vordering tot gemeld bedrag wordt erkend engeverifieerd;

- heft het door curatoren gelegde beslag op die vordering op;

- veroordeelt curatoren in de kosten van het geding, tot dit vonnis aan de zijde vanBI begroot op EUR 6.685,00;

- verklaart dit vonnis in conventie uitvoerbaar bij voorraad;

- wij St het anders of meer gevorderde af

C/13/449889/HAZA 10-380 3927 augustus 2014

in reconventie:

- wijst het gevorderde af

- veroordeelt curatoren in de kosten van het geding, tot dit vonnis aan de zijde vanBI begroot op EUR 3.211,00;

- verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. G.W.K. van der Valk Bouman, mr. L.$. frakes enmr. B.M. Visser en in het openbaar uitgesproken op 27 augustus 2014.