STUDIJA KULTURNOG PEJZAA VRMCA

STUDIJA KULTURNOG PEJZAA VRMCA

IZRAIVAI STUDIJEdr.sc. BISERKA DUMBOVI BILUI, dipl.ing.arh., voditeljicaizradedr.sc. VLADIMIR KUAN, dipl.ing.um., priprema i obrada podataka u GIS-u dr.sc. DANKA PETROVI, dipl.biol., analiza prirodnih obiljeja KATARINA LISAVAC, dipl.ing.arh., prikaz istorijskog razvoja podruja i kulturna batinaJELENA FRANOVI, dipl.ing. pejz.arh., obrada i kartiranje uzoraka pejzaaJOKO KATELAN, prof. i arhivista, dobava istorijskih karata i jezina obrada tekstaMAJA BILUI, mag.ing.arh., analiza antropogenih i vizuelno-morfolokih obiljejaANDRIJANA MIHULJA, dipl.ing.um., izrada kartografskih prikaza korienja prostoraVINJA TEKO, dipl.ing.kraj.arh., obrada i kartiranje tipoloke klasifikacije i osjetljivosti SUNANA RAPI, dipl.ing. kraj.arh., obrada i kartiranje tipoloke klasifikacije i osjetljivostiMAJA POSAVEC, mag.kraj.arh., obrada i kartiranje tipoloke klasifikacije i osjetljivosti

NARUILAC: Optina Tivat, Trg Magnolija br.1, 85320 Tivat, Crna Gora

IZVRILAC: Oikon, d.o.o., Institut za primijenjenu ekologiju, Trg senjskihuskoka 1-2, 10000 Zagreb

BROJ UGOVORA: CRIS No. 309-436

STUDIJA KULTURNOG PEJZAA VRMCA

CILJEVI I ZADACI STUDIJE

Vrmac - kotorski i tivatski zaljev, administrativno pripada optinama Kotor i Tivat. Dio Vrmca u okviru podruja Svjetske prirodne i kulturne batine UNESCO-a, a dio (optina Tivat ) planiran je Prostorno-urbanistikim planom kao park prirode. Prepoznato je postojanje prirodne i kulturne batine Vrmca, ali nije definirana kategorija zatite niti je ekonomski dovoljno iskoritena.Cilj je pokazati metodologiju kako prirodno i kulturno nasljee definira prostor kao kulturni pejza, koji moe istovremeno biti zatien i stavljen u funkciju razvoja.

- podloga za donoenje rjeenja o zatiti kulturnog pejsaa- lokalni razvoj temeljen na resursima i vrijednostima pejzaa koje predstavljaju potencijal ekonomskog razvoja- Studija je namijenjena prvenstveno lokalnim upravama: Optinama Tivat i Kotor kojima e kao osnova za planske i strateke dokumenta, posluiti za adekvatnu zatitu i za ekonomsku valorizaciju pejzaa Vrmca.

KORITENJE STUDIJE

1. UVOD Projektni zadatak, ciljevi i zadaci studije

Metodologija izrade2. POLAZITA ZA ZATITU KULTURNOG PEJZAA VRMCA

Definicije kulturnog pejzaa

Meunarodni kontekst

Nacionalni zakonodavni okvir

3. OPIS PODRUJA OBUHVATA Geografski poloaj

Granice podruja obuhvataDosadanje tipologije pejzaa na podruju obuhvata

4. ANALIZA PROSTORNO PLANSKE DOKUMENTACIJE I PROJEKATAAnaliza vaeih prostornih i urbanistikih planovaAnaliza planiranih projekata, stratekih i ostalih dokumenataAnaliza pritisaka i promjena karaktera predjela

SADRAJ

5. ANALIZA PRIRODNIH OBILJEJAKlimatska obiljejaReljefna obiljeja Geoloka i pedoloka obiljejaHidroloka obiljejaVegetacijska obiljejaFloristika obiljeja Zatiena prirodna batina

6. PRIKAZ ISTORIJSKOG RAZVOJA VRMCA Praistorijski i antiki periodSrednjovjekovni period (od 12. do 15. vijeka) Period od 15. do kraja 18. vijeka (vladavina Mletake republike) Period od kraja 18. do po. 20. vijeka (Austrijsko carstvo i Austrougarska monarhija) Period 20. vijekaNepokretna kulturna batina (zatiena i evidentirana)

7. ANALIZA ANTROPOGENIH OBILJEJANamjena i korienje zemljita Elementi i uzorci pejzaa

8. ANALIZA VIZUELNIH I PERCEPTIVNIH OBILJEJAAnaliza vizuelne izloenosti Vizuelno-morfoloka obiljejaPercepcija i doivljaj Vrmca

9. IDENTIFIKACIJA KARAKTERA PEJZAA - TIPOLOGIJA PEJZAA VRMCA Uvodno obrazloenjeOpti tipovi/podruja karaktera predjela - opti pejzani tipovi/podrujaTipovi i podruja karaktera predjela - pejzani tipovi i podruja

10.VALORIZACIJA I OCJENA OSJETLJIVOSTI KULTURNOG PEJZAA VRMCAValorizacija obiljeja i kvaliteta pejzaaOdabrani kriterijumi valorizacije kulturnog pejzaaOcjena vrijednosti i osjetljivosti pejzanih podruja Pritisci razvoja i konflikti u prostoru

Prijedlog zatite kulturnog pejzaa

11. SMJERNICE ZA ZATITU, PLANIRANJE I UPRAVLJANJE PEJZAOM VRMCAOpte mjere zatite kulturnog pejzaaMjere zatite, planiranja i korienja pejzaa kao resursaMjere za ouvanje karaktera predjela - izrada Plana predjela Vrmca i Konzervatorsko -pejzanih studijaSmjernice i preporuke za revitalizaciju i poboljanje stanja kulturnog pejzaa Vrmca

12. ZAKLJUCI

13. IZVORI I LITERATURA15. KARTOGRAFSKI PRIKAZI (Kartogram1-35)

Definicija pejzaa/predjela u Evropskoj konvenciji o predjelu: predio znai podruje percipirano od ljudi, iji je karakter rezultat djelovanja i meu-djelovanja prirodnih i/ili ljudskih faktora.Kulturni pejzai definisani su kao kombinovano djelo ovjeka i prirode. Oni ilustrujurazvoj ljudskog drutva i naselja kroz istoriju pod uticajem fizikih ogranienja i/ili mogunosti prezentovanih od strane njihove prirodne sredine, te drutvenih, ekonomskih i kulturnih snaga drutva, unutranjih i vanjskih. /UNESCO

Zakon o ratifikaciji konvencije o evropskim predjelima (Sl. list CG, br. 48/08) koji odreuje opte principe zatite, upravljanja i planiranja predjela.

Zakon o zatiti kulturnih dobara (Sl. list CG, br. 49/10), predvia zatitu kulturnog pejzaa kao jednu od vrsta kulturnih dobara. Planom predjela mogue je predvidjeti potrebu izrade elaborata tj. inicirati zatitu nekog kulturnog pejzaa na osnovu njegove autentinosti, integriteta, stepena ouvanosti, jedinstvenosti i rijetkosti, istorijskog, naunog, arhitektonskog ili drugog drutvenog znaaja.

Zakon o zatiti prirode (Sl. list CG, br. 51/08) objanjava pojam predjela i pejzane raznovrsnosti, definie zatitu predjela, predio izuzetnih odlika, prepoznaje pejzane vrijednosti i aktivnosti sa specifinim rasporedom ekosistema pri razvrstavanju zatienih prirodnih dobara u kategorije. Definie plan upravljanja, uslove korienja, monitoring i sadraj strategije zatite prirode.

ALATI GIS-A

PODRUJE OBUHVATA

DOSADANJE TIPOLOGIJE PEJZAA NA PODRUJU OBUHVATA STUDIJE

Izvod iz karte LANMAP2

izvod iz karte Tipovi karaktera predjela (Prostorni plan posebne namjene za Obalno podruje Crne Gore

ANALIZA PRIRODNIH OBILJEJAKLIMATSKA OBILJEJARELJEFNA OBILJEJA

GEOLOKA I PEDOLOKA OBILJEJA

VEGETACIJSKA OBILJEJAHIDROLOKA OBILJEJA

KULTURNA BATINA GENEZA PROSTORA

Katastarska karta iz 1838.

POKROV ZEMLJITA CORINE LAND COVER

ELEMENTI I UZORCI PEJZAA

Agrarne povrine na terasama 1970. i 2012. godine

ANALIZA VIZUELNE IZLOENOSTI VRMCA

VIZUELNO - MORFOLOKA OBILJEJA VRMCA

OPTI PEJZANI TIPOVI/PODRUJA - OPTI TIPOVI/PODRUJA KARAKTERA PREDJELA

OPTI TIP KARAKTERA PREDJELA /OPTI PEJZANI TIP

OPTE PODRUJE KARAKTERA PREDJELA /OPTE PEJZANO PODRUJE

1. Gorski, submediteranski 1..Gorski, submediteranski predio Vrmca

2. Brdoviti, submediteranski 2. Brdoviti, submediteranski predio Vrmca

3. Obalni/priobalni, nizijski

3.a.Obalni/priobalni, nizijski predio JZ dijela poluostrva Vrmac

3.b Obalni predio SI dijela poluostrva Vrmac 3.c Obalni predio tjesnaca Verige

TIPOVI I PODRUJA KARAKTERA PREDJELA - PEJZANA PODRUJA I TIPOVI

1.1. Gorski, umski predio Vrmca 2.1.a.Brdoviti, istorijski, ruralni predio Pasiglava,

Gornjih Bogdaia, Gornje Lastve i Vee brda 2.1.b Brdoviti, istorijski, ruralni predio Gornjeg Stoliva 2.2. Brdoviti, semi-ruralni predio Donji Bogdaii-Kava 2.3. Brdoviti, istorijski agrikulturni predio urevog brda 2.4. Brdoviti, umski, fortifikacijski predio Vrmca 2.5. Brdoviti, izbrazdani, krenjaki predio Vrmca 2.6. Brdoviti, umski predio Veriga i Stoliva 2.7. Brdoviti, umski, doprirodni predio Lastve 2.8. Brdoviti, ogoljeni predio Popove glave 3.1..Obalni, semi-ruralni, turistiki predio Lepetane -

Opatovo 3.1. Obalni, semi-urbani, turistiki predio Donjeg Stoliva 3.2. Obalni, nizijski, urbano-turistiki predio Tivta 3.3..Priobalni, nizijski, peri-urbani predio Donja Lastva -

Tivat - Gradionica 3.4. Nizijski, agrikulturno-umski predio Tivatskog polja 3.5. Obalni, istorijski, urbano-ljetnikovaki predio Pranja 3.6. Obalni, peri-urbani predio Muo-kaljari

GORSKI UMSKI PREDIO/PEJZA VRMCA (1.1.)

Vizuelne karakteristikePrirodne karakteristikeStrukturne karakteristike i antropogeni uticajiStanje karaktera pritisci i negativna obiljejaSmjernice za planiranje i upravljanje

BRDOVITI, ISTORIJSKI, RURALNI PREDIO GORNJIH BOGDAIA, PASIGLAVA , GORNJE LASTVE I VEE BRDA (2.1.)

OBALNI, ISTORIJSKI, URBANO-LJETNIKOVAKI PREDIO PRANJA (3.5.)

VALORIZACIJA I OCJENA OSJETLJIVOSTI KULTURNOG PEJZAA

Integritet, prisutnost prepoznatljivih elemenata oblikovanja, prostorne organizacije i funkcija kroz sve istorijske periode razvoja. Integritet se sagledava kao - drutveni, funkcionalni, strukturni i vizuelni.Autentinost, ouvanost istorijskih elemenata, grae, oblika i funkcija iz perioda nastajanja ili iz perioda znaaja, a u sluaju prirodnih komponenata ouvanost prirodnosti i ekolokih uslova. prisutnost kulturne i prirodne batineOstali kriteriji: rijetkosti i jedinstvenosti ,usklaenosti /harmoninosti, estetskih i vizuelnih karakteristika te potencijala za javno koritenje, razvoj javnih, edukativnih, rekreativnih ili slinih sadraja, ali i za razne oblike ekonomskog korienja

OSJETLJIVOST PEJZAA VRMCA

Osjetljivost s obzirom na vizuelnu izloenost Ukupna osjetljivost prostora

PRITISCI RAZVOJA I KONFLIKTI U PROSTORU

Stepen pritisaka Stepen konflikta

PRITISCI RAZVOJA I KONFLIKTI U PROSTORU

PRIJEDLOG ZONA ZATITE KULTURNOG PEJZAA VRMCA

SMJERNICE ZA ZATITU, PLANIRANJE I UPRAVLJANJE KULTURNOG PEJZAA VRMCA

- proglaenje kulturnog pejzaa na osnovi Zakona o zatiti kulturnih dobara- izrada plana posebnih obiljeja kulturnog pejzaa Vrmca- ukoliko se ne izradi Plan predjela Vrmca koji ukljuuje zonu zatite i kontaktnu zonu -

kao podloge za izradu svakog planskog i projektnog rjeenja studije lokacije treba izraditi Konzervatorsko - pejzanu studiju

- planirane cestovne saobraajnice iznad Tivta u predjelu urevo brdo, te u Stolivu,(Pranju) izazivaju degradaciju pejzaa, stoga su potrebne korekcije trase - preispitati trase u okviru izrade detaljne Pejzane i saobraajne studije, odnosno Studije uticaja na ivotnu sredinu

- Studiju lokacije uz austrijsku fortifikaciju na Vrmcu treba staviti van snage. Pristupiti izradi novog planskog rjeenja koje e uvaiti pejzane vrijednosti. Podloga za izradu idejnog urbanistiko-arhitektonskog rjeenja treba biti Konzervatorsko-pejzana studija

- naputene ambijentalne cjeline Gornje Lastve, Gornjeg Stoliva, Veebrda, Gornjih Bogdaia itd. revitalizovati i ukljuiti u turistiku ponudu. Pri tome treba sauvati prostornu matricu ruralne cjeline i pripadajueg pejzanog podruja koje karakteriesistem starih puteva. U izradu Plana obnove naselja ukljuiti i okolno podruje, pripadajui pejzani tip za kojeg treba izraditi detaljnu Konzervatorsko-pejzanu studiju.

SMJERNICE ZA ZATITU, PLANIRANJE I UPRAVLJANJE KULTURNOG PEJZAA VRMCA

- izraditi Konzervatorsko-pejzanu studiju predjela Donji Bogdaii-Kava, te preispitati planske postavke i izvriti reviziju aktuelnog DUP-a Kava u dijelu koji planira stambenu izgradnju na padinama Vrmca iznad puta Gradionica Trojica. - Predlae se za podruja koja su ocijenjena najveim stepenom konflikta izrade

Konzervatorsko-pejzane studije na osnovu kojih se mogu izraditi smjernice za budui prostorni razvoj i gradnju uz ouvanje prepoznatih vrijednosti.

- Prepoznati razliiti tipovi kulturnog pejzaa Vrmca veliki su potencijal za korienje, i rehabilitaciju nekadanjeg fortifikacijskog, sakralnog, ljetnikovakog i agrikulturnog pejzaa. Kulturni pejza na taj nain ujedno postaje sredstvo identifikacije i privlaenja za stanovnitvo, ali i za posjetioce. Ekonomska valorizacija pejzanih resursa kroz turistiku privredu danas je opravdana i poeljna. Kulturno raznolik i ekoloki ouvan prostor Vrmca strateki je resurs turizma, na temelju kojeg se danas moe razvijati ne samo Optina Kotor i Tivat, ve i iri prostor mikroregije. Stoga na dananjem ekoloki i kulturno izrazito osvijeenom turistikom tritu kulturni pejza Vrmca ima niz komparativnih prednosti.

HVALA NA

PANJI

Slide Number 1Slide Number 2Slide Number 3Slide Number 4Slide Number 5Slide Number 6Slide Number 7Slide Number 8Slide Number 9Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Slide Number 14Slide Number 15Slide Number 16Slide Number 17Slide Number 18Slide Number 19Slide Number 20Slide Number 21Slide Number 22Slide Number 23Slide Number 24Slide Number 25Slide Number 26Slide Number 27Slide Number 28Slide Number 29Slide Number 30