w16.09-mp bilong pait. yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? nogattru! 7 moses...

32
34567 SEPTEMBA 2016 OL STADI BILONG: OKTOBA 24–NOVEMBA 27, 2016

Upload: vucong

Post on 16-Mar-2018

216 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

34567SEPTEMBA 2016

OL STADI BILONG:OKTOBA 24–NOVEMBA 27, 2016

Page 2: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

The Watchtower (ISSN 0043-1087) Issue 14 September 2016 is published monthly with an ad-ditional issue published in January, March, May, July, September, and November by Watch-tower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis,Secretary-Treasurer; 1000 Red Mills Road,Wallkill, NY 12589-3299. Periodicals Postage Paid atBrooklyn, NY, and at additional mailing offices. � 2016 Watch Tower Bible and Tract Society ofPennsylvania. Printed in Japan.

34567 Septemba 2016Vol. 137, No. 14 TOK PISIN

FRAN PES PIKSA:

FIJIOl bratasista i stap longwe long biktaun Suva longFiji, ol i amamas long autim gutnius long olgeta man oli bungim

POPULESEN

887,027OL PABLISA

3,097ATENDENS BILONGMEMORIAL (2015)

11,845

Mipela i no salim dispelanius. Em i bilong helpimolgeta man long kisim savelong Baibel, na ol man yet isave givim donesen bilonghelpim dispela wok.

Sapos yu laik givimdonesen, plis lukimwww.jw.org.

Ol tok bilong Ol Skripsa Hibru i kamlong Buk Baibel em Baibel Sosaitibilong Papua Niugini i wokim; taimmipela i kisim long New WorldTranslation of the Holy Scriptures,mipela i putim NW. Ol tok bilong OlSkripsa Grik i kam long Nupela TaimBaibel; taim mipela i kisim long BukBaibel, mipela i putim BB.

OL TOK I STAP INSAIT��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

3 WIK BILONG OKTOBA 24-30

“Yupela i No Ken Seksek Nating”

8 WIK BILONG OKTOBA 31–NOVEMBA 6

Wok Yet Long Paitna Kisim Blesing Long Jehova

Planti samting inap putim presa long yumi na mekimyumi tingting planti na yumi slek long bilip, i olsemyumi slekim han bilong yumi. Yumi bai kisim savelong olsem wanem Jehova inap strongim yumi longkarim ol hevi na stap gut long em. Yumi bai kisimsave long ol samting yumi ken mekim bambai yumiinap “pait” strong yet long kisim ol blesing i kamlong Jehova.

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

13 ASKIM

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

14 Sambai Long Gutnius Long Kot

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

17 WIK BILONG NOVEMBA 7-13Bilas Bilong Yu i Givim Glori Long God?

Ol wokman bilong God long olgeta hap bilong grauni laik bihainim ol stiatok bilong Baibel, olsem na ol ibilas gut long ol klinpela klos, na ol klos i stret wan-taim kalsa bilong ples ol i stap long en. Olsem wa-nem yu inap save sapos ol klos yu pasim na stail bi-long yu long bilas i givim glori long God?

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

22 Ol i Larim Jehova i Stiaim Ol

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

23 WIK BILONG NOVEMBA 14-20Ol Yangpela,Strongim Bilip Bilong Yupela

28 WIK BILONG NOVEMBA 21-27Papamama, Helpim PikininiLong Kisim Pasin Bilong Bilip

Long dispela 2-pela stadi, yumi bai stori long hau olyangpela inap lain long bihainim gutpela tingting nastrongim bilip bilong ol na sambai long en. Yumi baistori tu long ol samting ol papamama i ken mekimbilong kirapim laik bilong ol pikinini long kisim pasinbilong bilip long God na bilip tu long Tok Bilong Em.

Page 3: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

WANPELA sista i mekim wok painia oltaim na man bilong em i me-kim wok elda. Dispela sista i tok: “Maski mi mekim gut olgeta sam-ting long wok lotu, inap planti yia mi karim hevi bilong tingtingplanti. Dispela i mekim na mi no save slip gut, na helt bilong mi ibagarap, na mi hatwok long mekim gut long ol arapela. Sampelataim mi pilim olsem mi laik givap tasol.”

2 Olsem wanem? Yu pilim hevi bilong dispela sista? Satan i bosimgraun na dispela i putim bikpela presa long ol man na ol i pilim ol-sem hevi i daunim ol. Dispela i kain olsem anka i stopim sip longmuv. (Snd. 12:25) Wanem ol samting inap putim kain presa olsemlong yu? Ating wanpela yu laikim tru i dai, bikpela sik i painim yu,ol narapela i birua long yu, o yu hatwok long lukautim famili longdispela taim i gat hevi bilong mani. Taim yu bel hevi na tingtingplanti, dispela inap pinisim strong bilong yu. Na tu, dispela pasininap pinisim amamas bilong yu. Tasol yu ken bilip tru olsem God iredi long helpim yu.—Ritim Aisaia 41:10, 13.

1, 2. (a) Planti manmeri long nau i bungimwanemol hevi, na dispela i mekimwa-nem long ol? (b) Aisaia 41:10, 13 i mekim wanem gutpela tok bilong strongim belbilong yumi?

“Yupelai No Ken Seksek Nating”“Yupela i no ken seksek nating.”—SEF. 3:16.

OL SINGSING: 81 [54], 32

BAI YU BEKIMOLSEM WANEM?�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Olsem wanem Jehova istrongim han bilong Moses,Asa, na Nehemia?

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Long wanem ol rot Jehovai strongim han bilong yumilong nau?

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Olsem wanem yumi inapstrongim han bilong ol brata-sista bilong yumi?

3

Page 4: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

4 WASTAUA

3 Baibel i kolim ol hap bilong bodi olsem tokpiksa bilong makim sampela pasin o ol samtingol man i mekim. Taim ol i raitim Baibel longnamba 1 taim, inap planti handret taim Baibeli kolim han long ol tok piksa. Baibel i kolim pa-sin bilong strongim han bilong narapela, nadispela i makim pasin bilong kirapim na strong-im narapela long mekim wanpela wok. (1 Sml.23:16, NW; Esr. 1:6) Na tu, dispela hap tok i ma-kim olsemman i holim stretpela tingting na emi bilip olsem gutpela samting bai kamap.

4 Taim Baibel i tok man i larim han i hanga-map nating, dispela i makim olsem man i belhevi na pilim olsem em i no gat hop. (2 Sto. 15:7, NW; Hib. 12:12) Kain samting olsem i savemekim man i givap. Sapos sampela samting iputim presa long yu o mekim yu bel hevi na yuno amamas long mekim wok lotu, orait olsemwanem yu inap kisim bek strong? Wanem olsamting inap helpim yu long sanap strong yetna karim hevi, na kisim amamas?

“NO KEN TING, BIKPELA I NO GAT STRONGBILONG KISIM BEK YUPELA”

5 Ritim Sefanaia 3:16, 17. Sapos yumi pretna bel hevi na yumi larim dispela i daunimyumi, i olsem yumi larim han bilong yumi ihangamap nating. Papa bilong yumi Jehova iwari long yumi, na em i laik bai ‘yumi mas pu-tim olgeta hevi bilong yumi long han bilongem.’ (1 Pita 5:7) Yumi mas tingim gut tok emGod i mekim long lain Israel. Em i tok: “Yupelai no ken ting, [mi] no gat strong bilong kisimbek yupela.” (Ais. 59:1) Yumi bai skelim 3-pelastori bilong Baibel we i kamapim klia olsem Je-hova i redi tru long strongim ol manmeri bi-long em long mekim laik bilong em maski sam-

3, 4. (a) Baibel i kolim “han” long mekim tok piksa longwanem samting? (b) Wanem ol samting inap mekim nayumi pilim olsem yumi laik givap?5. (a) Ol hevi inap mekim wanem long yumi? (b) Yumimas tingim gut wanem tok promis bilong God? (c) Yumibai stori long wanem samting?

pela samting i putim hevi long ol. Orait yumibai kisim save nau long olsemwanem ol dispelastori inap strongim yumi.

6 Bihain tasol long God i wokim mirakel nakisim bek lain Israel long wok kalabus long Isip,lain Amalek i pait long ol. Josua i strongim belna em i bihainim tok bilong Moses na lidim olsoldia bilong Israel na ol i go bilong pait longol Amalek. Moses i kisim Aron na Hur, na ol igo antap long wanpela liklik maunten i stapklostu bambai ol inap lukluk i go daun longples bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man ipret long pait na ol i ranawe? Nogat tru!

7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israellong winim pait. Moses i holim stik bilong Godna em i apim i go antap. Taim Moses i mekimolsem, Jehova i strongim han bilong ol soldiabilong Israel na ol i wok long winim ol Amalek.Tasol taim han bilong Moses i taiet na em i sle-kim han i kam daun, ol Amalek i kirap gen longwinim ol Israel. Aron na Hur i luksave long dis-pela samting, olsem na tupela “i kisim wanpelaston na putim long graun na Moses i sindaunlong en. Na tupela i sanap klostu long Moseslong hap na long hap na holim han bilong enantap.Tupela i holim i stap inap san i go daun.”Tru tumas, God i strongim lain Israel na ol i wi-nim pait.—Kis. 17:8-13.

8 Long taim bilong King Asa, Jehova i kama-pim klia olsem em i gat bikpela strong. Baibeli stori long planti pait i bin kamap. Long wan-pela pait, lain ami bilong Itiopia i kam bung, naSera em man i stap lida bilong ol. Dispela lainami i bikpela lain tru, inap olsem 1 milion sol-dia husat i save gut long pait, na namba bilongol i winim namba bilong olgeta narapela ami.

6, 7. Yumi kisim wanem ol skul long stori bilong ol Israeli winim ol Amalek?8. (a) Taim lain Itiopia i laik pait long lain Juda, Asa i me-kim wanem? (b) Olsem wanem yumi inap bihainim pasinbilong Asa long kisim helpim long God?

Page 5: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 5

Asa i no gat planti soldia, olsem na 1-pela sol-dia bilong em bai pait long 2-pela soldia bilongSera. Tingim: Asa inap tingting planti na pretna pilim olsem ol Itiopia bai daunim ol, i olsemem i slekim han bilong em. Tasol Asa i no me-kim olsem, nogat. Kwiktaim em i askim Jehovalong helpim em. Long tingting bilong ol manbilong pait, ol soldia bilong Asa i no gat rotlong winim ol Itiopia. “Tasol God inap mekimolgeta samting.” (Mat. 19:26) God i soim bik-pela strong bilong em na em “i daunim ol Su-dan,” em lain Itiopia. God i helpim Asa bikos“oltaim [Asa] i save laikim tumas Bikpela na ianinit tru long em.”—2 Sto. 14:8-13; 1 Kin.15:14.

9 Tingim Nehemia: Em i pilim olsem wanemtaim em i go bek na lukim ol samting i kamaplong Jerusalem? I no gat wanpela samting i ba-nisim taun long han bilong ol birua, na ol Judai stap bel hevi tru. Ol birua i pretim ol Juda naol i lusim wok bilong sanapim gen banis bilongJerusalem, i olsem ol i slekim han bilong ol. Yuting dispela i mekim na Nehemia tu i givap, nai olsem em i slekim han bilong em? Nogat! Emi bihainim pasin bilong Moses, Asa, na ol nara-pela wokman bilong Jehova, em ol i save betenaskim Jehova long helpim ol. Olsem na taimNehemia i lukim hevi long Jerusalem, em i be-ten askim God long helpim ol. Ating ol Juda ipilim olsem ol birua i pasim olgeta rot bilongol long mekim wok, tasol Jehova i harim betenbilong Nehemia. God i gat “bikpela strong,” ol-sem na em i strongim ol Juda, i olsem em istrongim han bilong ol. (Ritim Nehemia 1:10;2:17-20; 6:9.) Yu ting long nau Jehova i saveyusim “bikpela strong” bilong em long helpimol wokman bilong em?

9. (a) Wanem hevi i kamap, tasol Nehemia i no larim dis-pela i pasim em long sanapim gen banis bilong Jerusa-lem? (b) Olsem wanem God i bekim beten bilong Nehe-mia?

JEHOVA BAI STRONGIM HAN BILONG YU10 Yumi save olsem Satan i no inap slekim han

bilong em long mekim ol samting bilong sto-pim wok lotu bilong yumi. Em i save yusim olgavman, ol bikman bilong lotu, na ol apostet,long mekim ol tok giaman na pretim yumi. Waina Satan i mekim olsem? Em i laik mekim yumislek long autim gutnius bilong Kingdom, i ol-sem em i laik bai yumi pilim taiet na slekim hanbilong yumi. Tasol Jehova i redi long yusimholi spirit long strongim yumi. (1 Sto. 29:12)Yumi mas larim spirit bilong God i stiaim yumibambai yumi inap sanap strong taim Satan napasin nogut bilong dispela graun i putim hevilong yumi. (Sng. 18:39; 1 Kor. 10:13) Na tu,yumi amamas olsem yumi gat Baibel, em bukwe holi spirit i kamapim ol tok bilong en. Longolgeta mun, yumi save kisim skul long ol tok bi-long Baibel na dispela i save strongim bilip bi-long yumi. Taim ol i wok long sanapim gen ba-nis bilong Jerusalem, God i mekim tok promisi stap long Sekaraia 8:9, 13 (ritim), na dispelatok i stret long yumi long nau.

11 Yumi save kisim skul bilong God long rotbilong ol miting, ol kibung, na ol skul tiokratik,na dispela i save strongim yumi. Dispela skulinap helpimyumi long holim stretpela tingting,putim ol mak yumi laik winim long sait bilongwok lotu, na inapim wok Kristen bilong yumi.(Sng. 119:32) Olsem wanem? Yu save mekimolgeta samting yu inap mekim bilong kisimstrong long kain skul olsem?

12 Jehova i bin helpim ol Israel long winim olAmalek na ol Itiopia, na em i strongim Nehe-mia na ol wanwok bilong em long pinisim wokbilong sanapim gen banis bilong taun. Olsem

10, 11. (a) Satan i yusim wanem ol samting long mekimyumi givap na slekim han? (b) Jehova i yusim wanemsamting long strongim yumi? (c) Yu yet i kisim wanemhelpim long skul tiokratik, ol miting, na ol kibung?12. Yumi mas mekim wanem bambai yumi inap stapstrong long bilip?

Page 6: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

tasol, God bai strongim yumi bambai yumiinap mekim yet wok autim tok maski ol man ibirua long yumi, ol i les long putim yau, na olnarapela samting i mekim yumi tingting planti.(1 Pita 5:10) Yumi no ken ting olsem Jehovabai wokim mirakel bilong helpim yumi, nogat.Yumi yet i mas mekim sampela samting. Yumimas ritim Baibel long olgeta de, redim ol mi-ting na i go long ol miting long olgeta wik. Natu, yumi mas mekim ol samting bilong strong-im bel na tingting bilong yumi, olsem pesenelstadi, famili lotu, na oltaim yumi mas beten as-kim Jehova long helpim yumi. Yumi no ken la-rim ol narapela samting i pasim yumi long ki-sim helpim long rot bilong ol samting emJehova i yusim long strongim yumi. Sapos yuluksave olsem han bilong yu i slek long mekimwanpela bilong ol dispela samting, orait yumasaskim God long helpim yu. Luksave long olsemwanem spirit bilong ‘em i kirapim laik bilongyu na i strongim yu long mekim ol samting emyet i laikim.’ (Fili. 2:13) Tasol olsem wanem yuinap strongim han bilong ol arapela?

STRONGIM HAN I SLEK13 Jehova i opim rot na yumi gat ol bratasista

long olgeta hap bilong graun em ol i tingim truyumi na ol inap strongimyumi. Aposel Pol i tok:“Sapos han bilong man i hangamap i stap, oraitmekim i kamap strong. Na sapos lek bilong mani no gat strong, orait mekim i kamap strong. Nawokabaut yet long stretpela rot.” (Hib. 12:12,13) Planti Kristen long taim bilong ol aposel ibin kisim kain helpim olsem long sait bilong bi-lip. Wankain samting olsem i kamap long nau.Bihain longmeri bilong wanpela brata i dai, hevii painim dispela brata na em i tok: “Mi luksaveolsem yumi no inap makimwanem kain hevi baipainim yumi, o wanem taim, o hamas taim dis-

13, 14. (a) Wanem ol samting i strongim wanpela bratabihain long meri bilong em i dai? (b) Yumi inap strongimol narapela long wanem ol rot?

pela hevi i mas kamap. Ol hevi i kamap olsemwara i laik daunim mi, tasol pasin bilong betenna mekim pesenel stadi i kamap olsem laip sa-ket we i helpim mi long trip na wara i no dau-nimmi.Ol bratasista i sambai longmi na dispelai bin mekim gut bel bilong mi. Mi luksave olsemem i bikpela samting long yumi mas kisim pasinbilong pas gut wantaim Jehova paslain long olhevi i kamap.”

14 Aron na Hur i bin holim han bilong Moseslong taim bilong pait. Long nau, yumi ken pai-nim rot bilong sambai long ol arapela husat i ka-rim hevi bilong kamap lapun, bikpela sik, pasinbirua insait long famili, stap wanpis, o wanpelaol i laikim tumas i dai. Yumi ken strongim tu olyangpela em ol narapela i putim presa long ollong mekim pasin i no stret o kisim biknem longdispela haptaim bilong nau long sait bilong skulna wok mani. (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Painim rotbilong soim olsem yu tingim tru ol narapelataim yu stap long Haus Kingdom, mekim wokautim tok, kaikai wantaim ol narapela, o toktokwantaim ol narapela long fon.

15 Bihain long Asa i winim pait, profet Asariai strongim em na ol manmeri bilong em na i tok:“Yupela i maswok strong long mekim ol gutpelawok. Yupela i mas sanap strong na bai Bikpela ilukimwok bilong yupela na mekim gut long yu-pela.” (2 Sto. 15:7) Dispela tok i kirapim Asalong mekim planti senis na strongim gen lotu itru. Olsem tasol, ol gutpela tok bilong yu inapstrongim ol arapela na kirapim ol long mekim olgutpela wok. Yu inap helpim ol long givim belolgeta long mekim wok bilong Jehova. (Snd.15:23) Taim yu bekim gut ol tok long miting,dispela inap strongim tru ol narapela.

16 Jehova i strongim Nehemia na ol wanwok

15. Taim yu mekim ol gutpela tok, dispela inap mekimwanem long ol arapela Kristen?16. (a) Olsem wanem ol elda inap bihainim pasin bi-long Nehemia na strongim ol arapela long kongrigesen?(b) Stori long olsem wanem ol bratasista i bin helpim yu.

6 WASTAUA

Page 7: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

bilong em long sanapim banis. Ol i pinisim ba-nis bilong Jerusalem insait long 52 de tasol!(Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemia i no bosim tasolol man i mekim wok, nogat. Em yet i insait tulong wok bilong sanapim banis bilong Jerusa-lem. (Neh. 5:16) Olsem tasol, planti elda i soimpasin laikim na ol i bihainim pasin bilong Nehe-mia na ol yet i mekim wok bilong klinim na me-kim meintenens long Haus Kingdom. Taim ol iautim tok wantaim ol narapela pablisa, na me-kim sepeding visit, dispela tu bai strongim olarapela husat i stap bel hevi.—Ritim Aisaia 35:3, 4.

“YUPELA I NO KEN SEKSEK NATING”17 Taim yumi wok bung wantaim ol arapela

bratasista, dispela bai strongim pasinwanbel na

17, 18. Taim hevi i kamap, yumi ken bilip long wanemsamting?

pasin pren namel long yumi. Na tu, dispela baistrongim bilip bilong yumi long ol blesing emKingdom Bilong God bai kamapim. Taim yumistrongim han bilong ol arapela, yumi helpim ollong stap strong na no ken larim ol hevi i dau-nim ol, na ol inap tingim tingim ol blesing baikamap bihain. Na tu, taimyumi strongim ol ara-pela, dispela i helpim yumi yet long putim ting-ting i go long ol blesing emGod i laik givim longyumi. Tru tumas, i olsem ol dispela samting istrongim han bilong yumi tu.

18 Yumi kisim save nau long ol samting Jeho-va i mekim long sambai na lukautim ol wokmanbilong em long bipo, na dispela i ken strongimbilip bilong yumi. Olsem na taim hevi i kamap,‘yu no ken seksek nating’! Yu mas beten askimJehova long strongim yu na stiaim yu i golong kisim ol blesing bilong Kingdom.—Sng. 73:23, 24.

Olgeta wan wan long kongrigesen inap strongim narapela narapela(Lukim paragraf 14)

Page 8: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

KIRAP long taim bilong fes bilipman Abel na i kam inap long nau,traim i save painim ol manmeri i lotuim God. Aposel Pol i tokimol Kristen bilong lain Hibru olsem ol i bin “sanap strong long olbikpela traim i gat pen na hevi,” long wanem, ol i laik bai Jehovai ken orait long ol na blesim ol. (Hib. 10:32-34) Pol i stori long pa-sin bilong ol Kristen long sanap strong long taim bilong hevi, naem i tok dispela i kain olsem man i taitim bun insait long ol pilaibilong ran long resis, resling, na boksen. (Hib. 12:1, 4) Long nau,yumi ran long resis bilong laip, na ol birua i laik pulim tingting bi-long yumi, pundaunim yumi, na pasim yumi long kisim amamasna blesing long bihain.

2 Yumi mas pait strong moa bikos yumi “pait” long Satan na olpasin nogut bilong dispela graun. (Efe. 6:12) Yumi mas sakim olsamting bilong dispela graun, em “ol samting i gat strong.” Kainolsem, ol tingting na save bilong dispela graun, na ol pasin nogutolsempasin pamuk, na pasin bilong spak, smok, na kisim drak. Ol-taim yumi mas pait strong long daunim ol laik nogut bilong bodi

1, 2. Ol wokman bilong Jehova i mas winim wanem ol traim?

Wok Yet Long Paitna Kisim Blesing Long Jehova“Yu bin pait long God, na long man tu, na yu win pinis.”—STT. 32:28.

OL SINGSING: 60 [23], 38

YUMI KISIM WANEM SKULLONG STORI BILONG . . .��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Jekop na Resel?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Josep?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Pol?

8

Page 9: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 9

na no ken larim wanpela samting i daunimyumi.—2 Kor. 10:3-6; Kol. 3:5-9.

3 Yu ting yumi inap daunim ol dispelastrongpela birua? Yes, yumi inap daunim ol,tasol yumi mas pait strong moa. Pol i storilong man i save boksen na em i tok: “Mi me-kim olsem man i boksen na i no paitim natingwin.” (1 Kor. 9:26) Wankain olsem man bilongboksen i save pait strong long daunim birua bi-long em, yumi tu i mas pait strong long dau-nim ol birua bilong yumi. Jehova i save trenimyumi na helpim yumi long mekim dispela pait.Long rot bilong Baibel, God i tokim yumi longol samting yumi mas mekim bambai birua i noken daunim yumi. Na tu, God i givim ol skul-tok long rot bilong ol pablikesen bilong Baibel,ol miting, na ol kibung. Olsem wanem? Yusave bihainim ol tok yu lainim? Sapos yu nomekim olsem, i olsem yu “paitim nating win”na yu no pait stret long birua bilong yu.

4 Ol birua inap pait long yumi sapos yumi nowas i stap, na ol inap daunim yumi taim yumino gat strong moa. Olsem na oltaim yumi maswas i stap. Baibel i tok: “Yupela i no ken larimpasin nogut i winim yupela, nogat. Oltaim yu-pela i mas wok long mekim gutpela pasinbai yupela i ken daunim pasin nogut.” (Rom12:21) Dispela hap tok, “no ken larim pasinnogut i winim yupela,” i soim olsem yumi inapdaunim ol pasin nogut. Yumi inap win saposyumi pait yet na yumi no givap. Sapos yumi nowas i stap na yumi givap long pait, orait Satan,pasin nogut bilong graun, na ol laik nogut bi-long yumi yet inap daunim yumi. Yumi no kentru larim Satan i pretim yumi na yumi slekimhan na yumi no pait!—1 Pita 5:9.

3. God i yusim wanem ol samting long trenim yumi longpait long ol birua bilong yumi?4. Yumi ken mekim wanem bambai pasin nogut i no kenwinim yumi?

5 Sapos yumi laik winim pait, orait yumi noken lusim tingting long risen bilong yumi longpait. Sapos yumi laik bai God i orait long yumina blesim yumi, orait oltaim yumi mas tingimtok bilong Hibru 11:6: “Man i laik i go klostulong God em i mas bilip olsem God i stap naGod i save givim gutpela pe long ol man i wokstrong long painim em.” Tok Grik ol i tanim ol-sem “wok strong long painim,” i makim tu pa-sin bilong wok strong na putim tingting olge-ta i go long wanpela samting. (Apo. 15:17)Baibel i gat stori bilong ol manmeri husat i pu-tim tingting olgeta i go long mekim ol samtingwe i opim rot long Jehova inap blesim ol. Je-kop, Resel, Josep, na Pol i bungim ol hevi we imekim ol i bel hevi na i laik pinisim strong bi-long ol, tasol ol i taitim bun na ol i no givap,olsem na God i givim planti blesing long ol. Ol-sem wanem yumi inap bihainim eksampel bi-long ol?

SANAP STRONG NA KISIM BLESING6 Bilipman Jekop i sanap strong yet long

taim bilong hevi bikos em i laikim Jehova, naem i tingim tru wok lotu, na bilip tru long tokpromis bilong Jehova long blesim lain tumbu-na pikinini bilong em. (Stt. 28:3, 4) Olsem naklostu long taim Jekop i gat 100 krismas, em iyusim olgeta strong bilong em long pait wan-taim wanpela ensel bambai God inap blesimem. (Ritim Stat 32:24-28.) Yu ting Jekop yeti gat strong long pait wantaimwanpela strong-pela ensel? Nogat tru! Tasol Jekop i tingtingstrong olsem em i no inap tru long surik longpait wantaim ensel! Tru tumas, em i paitstrong tru na em i kisim blesing. Em i kisim

5. (a) Wanem samting inap helpim yumi long pait strongyet bambai God inap blesim yumi? (b) Yumi bai skelimstori bilong husat lain long Baibel?6. (a) Wanem samting i strongim Jekop na em i no givaplong pait? (b) Em i kisim wanem blesing? (Lukim piksalong kirap bilong stadi.)

Page 10: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

10 WASTAUA

nem Israel (mining bilong en, “Man i Pait[Man i No Givap Long Pait] Wantaim God” o“God i Pait”), na dispela nem i stret long pasinbilong em. Jekop i kisim blesing em yumi tu ilaik kisim—Jehova i orait long em na ble-sim em.

7 Resel i laik tru long lukim hau Jehova baiinapim promis em imekim long man bilong emJekop. Tasol wanpela samting inap pasim rotbilong dispela tok promis long kamap tru. Re-sel i no gat pikinini. Long dispela taim bipo,sapos wanpela meri i no inap karim pikinini,dispela i save givim bikpela sem long meri. Re-sel yet i no inap long stretim dispela hevi, i ol-sem em i insait long wanpela pait. Orait wa-nem samting i strongim bel bilong em na eminap wok yet long pait na i no larim dispelahevi i daunim em? Em i no givap long tingimblesing God i tok promis long en, nogat. Em igivim bel tru long beten long dispela samting,olsem na em inap sanap strong yet na karimdispela hevi, i olsem em iwok yet long pait. Je-hova i harim beten bilong Resel na blesim em,na Resel i karim pikinini. Olsem na Resel i tok:“Mi bin pait strong . . . na nau mi win pinis”!—Stt. 30:8, 20-24.

8 Josep i bihainim pasin bilong papamamabilong em, Jekop na Resel, na em i sanapstrong taim ol hevi i kamap na traim bilip bi-long em. Taim Josep i gat 17 krismas, bikpelahevi tru i painim em. Ol brata bilong em i jeleslong em, olsem na ol i salim em na ol narapelalain i baim em olsem wanpela wokboi nating.Sampela yia bihain, em i kalabus nating longIsip long rong ol narapela i laik mekim longem. (Stt. 37:23-28; 39:7-9, 20, 21) Josep i nogivap o belhat na painim rot bilong bekim

7. (a) Wanem hevi i painim Resel? (b) Wanem samting istrongim Resel na em inap pait yet i go inap long em i ki-sim blesing?8. (a) Wanem hevi i painim Josep? (b) Olsemwanem emi karim dispela hevi na em i stap gutpela eksampel?

rong bilong ol, nogat. Em i putim tingting ol-geta i go long gutpela blesing em i kisim longpas gut wantaim Jehova. (Wkp. 19:18; Rom 12:17-21) Eksampel bilong Josep inap helpimyumi. Maski sapos hevi i painim yumi taimyumi liklik yet, o sapos nau yumi pilim olsemi no gat gutpela samting inap painim yumi,yumi mas wok yet long pait strong na no kengivap. Yumi ken bilip tru olsem sapos yumimekimolsem, Jehova bai blesimyumi.—RitimStat 39:21-23.

9 Tingim wanpela samting i traim yu. Atingol man i mekim wansait pasin, na luk daun, otok bilas long yu. O ating wanpela i jeles na emi sutim tok giaman long yu. Sapos kain sam-ting olsem i painim yu, no ken givap na slekimhan. Mobeta yu tingim samting i strongim Je-kop, Resel, na Josep long stap amamas yetlong mekim wok bilong Jehova. God i strong-im ol na blesim ol bikos ol i soim olsem ol itingim tru ol samting bilong lotu. Ol i wok yetlong pait strong na mekim ol samting i stretwantaim beten bilong ol. Yumi stap klostulong pinis bilong dispela haptaim, olsem nayumi mas putim tingting olgeta i go long olblesing em klostu nau bai kamap! Olsem wa-nem? Yu redi long pait strong, olsem wokstrong long mekim ol samting bambai Jehovai ken orait long yu?

REDI LONG PAIT NA KISIM BLESING10 Wanem sampela samting inap kamap na

yumi mas pait long kisim blesing long God?Planti manmeri i hatwok long daunim ol laiknogut bilong bodi. Sampela i wok strong longholim stretpela tingting long wok autim tok. O

9. Yumi mas bihainim eksampel bilong Jekop, Resel, naJosep na mekim wanem bambai Jehova i ken blesimyumi?10, 11. (a) Wanem ol samting inap kamap na i olsemyumi mas pait strong long kisim blesing long God?(b) Wanem ol samting bai stiaim yumi long mekim stret-pela disisen na winim pait?

Page 11: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

ating helt bilong yu i no gutpela o yu stap wan-pis, olsem na yu mas strongim bel long karimdispela hevi. Na tu, sampela i hatwok long fo-givim ol narapela husat i rongim ol. Maskiyumi mekim wok bilong Jehova inap hamasyia, yumi olgeta i mas pait strong long daunimol samting i laik pasim yumi long mekim wokbilong God, em Man i save blesim ol manmerii stap gut long em.

11 Ol man inap pilim hatwok tru long mekimstretpela disisen na bihainim pasin Kristen.Dispela samting inap kamap sapos bel bilongyumi i laik giamanim yumi. (Jer. 17:9) Saposyu luksave olsem sampela samting i putim hevilong yu long sait bilong bilip, beten askim Godlong givim yu holi spirit. Pasin bilong beten naholi spirit inap strongim yu long bihainim yet

pasin i stret na Jehova inap blesim yu. Mekimol samting i stret wantaim beten bilong yu. Ri-tim sampela hap bilong Baibel long olgeta de,na mekim pesenel stadi na famili lotu.—RitimSong 119:32.

12 Planti ekspiriens i soim olsem Baibel, holispirit, na ol pablikesen bilong Baibel i helpim olKristen long daunim ol laik nogut. Wanpela tine-ja i gat 17 krismas i ritim wanpela atikol (“HowCanYou Resist Wrong Desires?”) long Awake! bi-long Disemba 8, 2003. Em i pilim olsem wanemlong ol tok em i ritim? Em i tok: “Mi pait stronglong kontrolim ol tingting nogut. Taim mi ritimtok long atikol olsem ‘planti Kristen i pait stronglong daunim ol laik nogut,’ mi pilim olsem mi

12, 13. Wanem samting i helpim 2-pela Kristen long kon-trolim laik nogut bilong ol?

Yu mekim pait bilong kisim blesing long God?(Lukim paragraf 10 na 11)

SEPTEMBA 2016 11

Page 12: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

12 WASTAUA

wanpela bilong ol. Mi pilim olsem ol narapela tui mekim wankain pait olsem mi.” Dispela yang-pela i kisim helpim tu long narapela atikol (“Al-ternative Life-Styles—Does God Approve?”) longAwake! bilong Oktoba 8, 2003. Em i tok dispelaatikol i stori long sampela Kristen husat i mekimpait bilong daunim ol laik nogut, na ol i tok dis-pela pait i stap olsem “nil i sutim skin” bilong ol.(2 Kor. 12:7) Taim ol i pait strong long daunim ollaik nogut, ol i ken tingim ol blesing ol bai kisimlong bihain. Dispela yangpela i tok moa: “Mi ting-im ol blesing mi bai kisim long bihain, olsem nalong olgeta wan wan de, mi inap i stap gut longGod. Mi tenkyu tru olsem Jehova i yusim oganai-sesen bilong em long helpim yumi long bihainimstretpela pasin long olgeta wan wan de long dis-pela haptaim nogut bilong nau.”

13 Tingim stori bilong wanpela sista longAmerika. Em i tok: “Mi laik tok tenkyu long olgutpela atikol mipela i save kisim long taimstret. Mi save pilim olsem ol dispela atikol istret long mi. Inap planti yia, mi hatwok longdaunim strongpela laik bilong mi long mekimwanpela samting em Jehova i heitim. Sampelataim, mi pilim olsem mi laik givap. Mi save ol-sem Jehova i gat pasin marimari na em i savefogivim yumi. Tasol mi holim yet laik nogut bi-long mi, olsem nami pilim olsemGod i no inaphelpim mi. Dispela pait i putim hevi long olge-ta samting mi mekim. . . . Taim mi ritim atikol‘“Tingting Bilong Bel” Bilong Yu i Gat LaikLong Kisim Save Long Jehova?’ long Wastauabilong Mas 15, 2013, mi pilim tru olsem Jeho-va i laik helpim mi.”

14 Ritim Rom 7:21-25. Pol i save olsem i hat-wok tru long mekim pait bilong daunim ol laik no-gut bilong bodi na ol pasin kranki. Tasol em i bi-lip tru olsem em inap winim dispela pait taim emi beten oltaim long Jehova na bilip long ofa bi-

14. (a) Pol i pilim olsem wanem long pait bilong daunimlaik nogut bilong bodi? (b) Olsem wanem yumi inap wi-nim pait bilong daunim ol laik nogut bilong bodi?

long Jisas long baim bek ol man. Taim yumi me-kim pait bilong daunim ol laik nogut bilong bodi,yumi inap winim dispela pait. Yumi mas mekimwanem? Yumi no ken bilip long strong bilongyumi yet, nogat. Yumi mas bihainim eksampel bi-long Pol na beten askim Jehova long strongimyumi, na yumimas bilip long ofa bilong Jisas longbaim bek man.

15 Taim wanpela hevi i kamap, sampela taimGod inap larim yumi long kamapim klia ting-ting i stap long bel bilong yumi. Kain olsem:Yumi baimekimwanem sapos yumi, o wanpelawanblut, i kisim bikpela sik o bungim hevi longpasin giaman bilong ol narapela? Yumi massoim olsemyumi trastim Jehova taimyumi be-ten askim em long strongim yumi long holim-pas bilip na stap amamas na mekim yet woklotu. (Fili. 4:13) Ekspiriens bilong ol Kristenlong taim bilong Pol na long nau i kamapimklia olsem pasin bilong beten inap strongimyumi long karim ol hevi i painim yumi.

WOK YET LONG PAIT NAKISIM BLESING LONG JEHOVA

16 Satan i laik tru bai yu givap na pilim olsemyu no inap winim pait. Yu mas tingting stronglong “holimpas ol samting i gutpela.” (1 Tes.5:21) Holim tingting olsem yu inap winim paitna daunim Satan, pasin nogut bilong dispelagraun, na ol laik nogut bilong bodi.Yu inap wi-nim pait sapos yu bilip tru olsem God baistrongim yu.—2 Kor. 4:7-9; Gal. 6:9.

17 Mekim olgeta samting yu inap mekim longpait strong yet. Wok yet long taitim bun. Noken les kwik. No ken givap.Yu mas bilip tru ol-sem Jehova bai “givim planti gutpela samting”long yu na yu no inap sot long wanpela sam-ting.—Mal. 3:10.

15. Olsem wanem pasin bilong beten inap helpim yumilong holimpas bilip na karim ol hevi?16, 17. Yu wok long pait long ol birua, olsem na yu mastingting strong long mekim wanem?

Page 13: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

ˇ Ol narapela tok klostu long dispela ves i soim ol-sem aposel Pol i tingim ol tok God imekim taim emi tokaut long samting em i tingting pinis long kama-pim, na ol dispela tok i stap long Baibel.

Ol pablikesen bilong yumi i save yusim dispelaskripsa long soim olsem tok bilong Baibel i gatstrong long senisim laip bilong man, na dispela toki stret. Tasol em gutpela long yumi skelim ol nara-pela ves i stap klostu. Pol i kirapim ol Kristen na-mel long lain Hibru long mekim ol wok i stret wan-taim ol samting God i tingting pinis long kamapim.Ol rait holi i stori long ol dispela samting. Pol i ko-lim wanpela eksampel: God i bin kisim bek lain Is-rael long Isip. Ol inap kisim “graun i gat planti grisna ol kaikai i save kamap gutpela tumas,” na ol inapmalolo gut long en.—Kis. 3:8; Lo 12:9, 10.

God i bin tokaut long dispela samting. Tasol bi-hain, lain Israel i bikhet na ol i no holimpas bilip,olsem na planti bilong ol i no go insait long graunbilong malolo. (Nam. 14:30; Jos. 14:6-10) Pol i tokmoa olsem i gat wanpela tok promis i stap yet,em “promis bilong i go insait long malolo bilong[God].” (Hib. 3:16-19; 4:1) Dispela “promis” emwanpela bilong ol samting God i tokaut olsem emi tingting pinis long kamapim.Wankain olsemolHi-

bru Kristen i mekim, yumi tu inap ritim stori bilongol samtingGod i tingting pinis long kamapim, na la-rim dispela i stiaim laip bilong yumi. Pol i laik soimklia olsem dispela tok promis i stap long Rait Holi,olsem na em i kolim ol hap tok bilong Stat 2:2 naSong 95:11.

Yumi mas amamas olsem “promis bilong i go in-sait long malolo bilong [God] i stap yet.” Yumi bi-lip tru olsemyumi inap go insait longmalolo bilongGod, na yumi bin mekim sampela samting bilonggo insait long dispela malolo.Yumi no hatwok longbihainimLoBilongMoses omekimol narapelawokbambai Jehova i ken orait long yumi, nogat. Yumibilip na mekim ol wok i stret wantaim ol samtingGod i tingting pinis long kamapim, na yumi mekimyet ol dispela wok. Na tu, planti tausen manmerilong olgeta hap i stadi long Baibel na kisim savelong ol samting God i tingting pinis long kamapim.Planti bilong ol i senisim pasin bilong ol, bilip longGod, na ol i kisim baptais na kamap Kristen. Senisi kamap long laip bilong ol i soim klia olsem “tok bi-long God i gat laip na i wok strong i stap.” Baibel istori long samting emGod i tokaut pinis long kama-pim, na dispela i bin kirapim yumi long senisim olpasin bilong yumi, na em bai wok strong yet longlaip bilong yumi.

ASKIM

“Tok bilong God” em Hibru 4:12 i tok em “i gat laip na i wok strong istap,” em i makim wanem samting?

“Tok bilong God i gat laip”

Page 14: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

“DISPELA man i olsem wanpela sospen mi makimbilong karim nem bilong mi i go long ol lain man-meri, na long ol king.” (Apo. 9:15) Jisas i mekimdispela tok long wanpela man Juda husat i kamapKristen, bihain ol i kolim em aposel Pol.

Wanpela bilong ol “king” long dispela taim emEmpera Nero bilong Rom. Yu bai pilim olsem wa-nem sapos yu bai sanap long ai bilong kain man ol-sem na sambai long bilip bilong yu? Ol Kristen imas strongimbel na bihainim eksampel bilong Pol.(1 Kor. 11:1) Yumi inap kisim skul long ol samtingPol i mekim taim em i sambai long gutnius long aibilong kot.

Lo Bilong Moses em lo bilong kantri Israel, naolgeta manmeri bilong lain Juda i save bihainim oldispela lo. Bihain long Pentikos bilong yia 33 C.E.,ol Kristen i no gat wok moa long bihainim Lo Bi-longMoses. (Apo. 15:28, 29; Gal. 4:9-11) Tasol Polna ol narapela Kristen i no luk daun long Lo BilongMoses, nogat, ol i bihainim savetingting na autimtok long ol Juda. (1 Kor. 9:20) Planti taim Pol i golong ol sinagog na autim tok long ol manmeri hu-sat i save long God bilong Abraham, na em i tok-tok gut wantaim ol long ol tok i stap long Ol Skrip-sa Hibru.—Apo. 9:19, 20; 13:5, 14-16; 14:1; 17:1, 2.

Ol aposel i makim Jerusalem olsem hetkota bi-long stiaim wok bilong autim tok. Oltaim ol i savego long tempel na skulim ol manmeri. (Apo. 1:4;2:46; 5:20) Pol i save go long Jerusalem, na bihainol i arestim em. Kirap long dispela taim, em i savesanap long kot, na bihain em i go kalabus longRom.

POL NA LO BILONG ROMOl bikman bilong Rom i pilim olsemwanem long

ol bilip em Pol i toktok long en? Pastaim yumi kenskelim tingting em ol Rom i holim long olgeta kainlotu. Ol Rom i no save stopim nating ol lain bilongnarapela kalsa long mekim wok lotu bilong ol, no-gat. Ol i save stopim ol sapos wok lotu bilong olinap bagarapim wok gavman na ol lo bilong en.

Ol Rom i givim tokorait na ol Juda i stap fri longmekim ol samting ol i laikmekim. Buk Backgrounds

Sambai LongGutnius Long Kot

Page 15: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 15

of Early Christianity i tok: “Gavman Rom i givimsampela kain tok orait long ol manmeri bilong lotuJuda. Ol i stap fri long bihainim lotu bilong ol yet,na i no gat rong sapos ol i no lotuim ol god bilongRom. Ol i ken yusim lo bilong ol yet long stiaim olsamting ol i mekim long komiuniti bilong ol.” Natu, i no gat rong sapos ol i les long mekimwok sol-dia.� Taim Pol i sanap long ai bilong ol bikman bi-long Rom na sambai long bilip Kristen, em i yusimol raits em lo bilong Rom i givim long ol manmeribilong lotu Juda.

Ol birua i laik kirapim ol manmeri na ol bikmanbilong gavman long birua long Pol. (Apo. 13:50;14:2, 19; 18:12, 13) Tingim wanpela hevi i bin ka-map. Ol elda bilong kongrigesen long Jerusalem iharim tok win i raun namel long ol Juda olsem Poli wok long autim “sampela tok i pait wantaim LoBilong Moses.” Dispela kain stori inap kirapim olJuda husat i nupela insait long kongrigesen Kris-ten long ting olsem Pol i no rispektim pasin tiokra-tik em God yet i bin kamapim. Na tu, Sanhedrininap tokaut olsem bilip bilong lotu Kristen i paitwantaim bilip bilong lotu Juda. Bikpela hevi inappainim ol Juda husat i bihainim lotu Kristen. Olnarapela Juda bai luk daun long ol na tambuim ollong autim tok insait long tempel na ol sinagog.Ol-sem na ol elda long kongrigesen i tokim Pol longmekimwanpela samting bilong soim klia olsemdis-pela tok win em tok giaman. Em i mas i go longtempel na mekim samting em Lo Bilong Moses ikolim, na God i no gat tok long en.—Apo. 21:18-27.

Pol i bihainim dispela tingting, olsem na em inap“strongim sait bilong gutnius long rot bilong kot.”(Fili. 1:7) Ol Juda long tempel i kirapim bikpela tokpait na ol i laik kilim Pol. Komanda bilong soldia bi-long Rom i arestim Pol.Taim ol i laik wipim Pol, emi tokaut olsem em i sitisen bilong Rom.Olsem na ol

� James Parkes em man bilong raitim ol stori, na em i tok: “OlJuda . . . i gat raits long mekim ol bung bilong ol yet. Em nomollong ol Rom i givim ol dispela raits long ol Juda. Sapos ol man-meri bilong ol narapela kalsa i sindaun long ol hap em gavmanRom i bosim, ol Rom i save givim tok orait long ol i ken bihainimol lo bilong ol yet.”

i bringim em i go long Sisaria, em ples we het ofisbilongRom i stap long en na bosimJudia. Long dis-pela hap, em bai i gat bikpela sans tru long autimtok long ol bikman bilong gavman. Ol manmeri baii gat rot long kliagut moa long lotu Kristen.

Buk Aposel sapta 24 i stori long ol samting i ka-map taim Pol i sanap long kot long ai bilong Feliks,em gavana bilong Rom na em i bosim Judia. Feliksi harim pinis sampela tok long ol samting ol Kris-ten i bilip long en. Ol Juda i sutim tok olsem Pol imekim 3-pela samting we i brukim lo bilong olRom.Ol i tok Pol i kirapim ol lain Juda long bikhetlong gavman; em i stap lida bilong wanpela lotunogut; na em i laik mekim tempel i kamap doti—long dispela taim, gavman Rom i lukautim tem-pel. (Apo. 24:5, 6) Ol dispela tok inap mekim nakot i tok long ol i kilim Pol.

Ol Kristen long nau i mas kisim save long ol sam-ting Pol imekim taim em i sanap long kot. Em i stapisi na soim rispek. Pol i yusim tok bilong Lo na olProfet na em i kamapim klia olsem em i gat raitslong lotuim ‘God bilong ol tumbuna bilong em.’ Lobilong Rom i tok orait long ol Juda i ken mekim ol-sem. (Apo. 24:14) Long narapela taim, Pol i sambaina autim bilip bilong em long ai bilong narapela ga-vana, Porsius Festus, na King Herot Agripa.

Pol i laik bai ol i mas mekim stretpela kot, olsemna em i tok: “Mi apil long Sisar!”—emman imekimwok king na em i gat bikpela strong na namba longdispela taim.—Apo. 25:11.

POL I SANAP LONG KOT BILONG SISARBihain, wanpela ensel i kamap na tokim Pol: “Yu

mas sanap long ai bilong Sisar.” (Apo. 27:24) Kiraplong taimEmperaNiro imekimwok king long Rom,em i tokaut olsem em yet i no inap harim kot. Ol-sem na inap 8-pela yia olgeta, em i save larim ol na-rapela i harim kot. Buk The Life and Epistles of SaintPaul i tok, taim Niro i tok orait long harim kot bi-long Pol, em i stap long haus king na harim kot, naol bikpela saveman i stap bilong givim tingtinglong em.

I no gat wanpela tok bilong Baibel i soim olsem

Page 16: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

Niro yet i harim kot bilong Pol na mekim disisen oem i makim narapela man long mekim dispela wokna toksave long em. Maski husat man i harim kotkeis, ating Pol i tokaut olsem em i lotuim God bi-long ol Juda na kirapim olgeta manmeri long ris-pektim gavman. (Rom 13:1-7; Tai. 3:1, 2) Pol i sa-nap long ai bilong ol bikman bilong gavman na emi sambai long gutnius na winim kot—kot bilong Si-sar i tok Pol i stap fri long mekim wok lotu.—Fili. 2:24; File. 22.

YUMI MAS SAMBAI LONG GUTNIUSJisas i tokim ol disaipel: “Ol bai pulim yupela i

go long ol hetman na ol king, long wanem, yupelai bihainimmi. Olsem na bai yupela inap long autimtok bilong mi long ol na long ol lain man.” (Mat.10:18) Em gutpela blesing tru long yumi inap i stapolsem ol mausman bilong Jisas. Taim yumi mekimol samting bilong sambai long gutnius, yumi inapwinim kot. Em tru olsem ol sinman inap “strongimsait bilong gutnius long rot bilong kot,” tasol dis-pela i no inap pinisim olgeta pasin birua. KingdomBilong God tasol bai pinisim tru olgeta kain pasin

birua na pasin giaman.—Sav. 8:9; Jer. 10:23.Long nau tu, taim Kristen i sanap long kot na

sambai long bilip bilong em, dispela inap litimapimnem bilong Jehova. Yumi mas bihainim pasin bi-long Pol long stap isi, mekim ol tok i stret, na me-kim ol tok we inap kirapim ol man long bilipim tokbilong yumi. Jisas i tokim ol disaipel bilong em ol-sem ‘ol i no ken redimwanem tok ol bai bekim longol [birua]. Long wanem, long maus bilong ol embai putim ol tok i kamapim savetingting, na olgetabirua bilong ol bai i no inap sakimo daunimdispelatok.’—Luk 21:14, 15; 2 Tim. 3:12; 1 Pita 3:15.

Ol Kristen i no gat rot long autim tok long olking, ol gavana, na ol narapela bikman. Olsem nataim ol i sanap long kot, rot i op long ol inap autimtok long ol dispela lain.Taimol kot imekim gutpeladisisen, sampela taim ol i kamapim ol lo we i tokorait long ol man inap kamapim tingting bilong olna stap fri long mekim wok lotu. Tasol maski kot imekim wanem kain disisen, God i save amamastaim ol wokman bilong em i strongim bel na sam-bai long gutnius.

Taim yumi sambai long bilip bilong yumi, yumi litimapim nem bilong Jehova

Page 17: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

WANPELA niuspepa bilong Dats i stori long bung bilong ol lidabilong lotu na i tok: “Planti manmeri i werim ol klos olsem ol istap long taim nating, na moa yet long taim ples i hot. Tasol olmanmeri i stap long kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova, bilasbilong ol i narapela kain. . . . Ol yangpela mangi na ol bikpela mani werim saket na pasim nektai, na ol yangpela meri na ol bikpelameri i werim ol longpela sket . . . ol i luk nais tru, na ol i werim olklos i gat stail bilong nau.” Planti taim ol narapela i save tok ama-mas long ol Witnes Bilong Jehova long pasin bilong ol long “bi-las gut na mekim long pasin i soim rispek na gutpela tingting,” napasin bilong “bilas long pasin i stret long ol [manmeri] i tok ol-sem ol i lotuim God.” (1 Tim. 2:9, 10) Aposel Pol i mekim dispelatok long ol meri, tasol dispela tok i stret tu long ol man.

2 Yumi ol manmeri bilong Jehova i tingim tru pasin bilong pu-tim ol bilas i stret, na dispela em i bikpela samting long God yumilotuim. (Stt. 3:21) Ol tok bilong Baibel i kamapim klia olsem Kingbilong heven na graun i putim ol stretpela lo em ol manmeri bi-long em i mas bihainim long sait bilong bilas. Olsem na taim yumi

1, 2. Bilong wanem ol Witnes Bilong Jehova i bihainim ol stretpela lo long sait bi-long bilas? (Lukim piksa long kirap bilong stadi.)

Bilas Bilong Yui Givim Glori Long God?“Yupela i mas mekim olgeta samting bilong givim glori long God.”—1 KOR. 10:31.

OL SINGSING: 34, 61 [29]

BAI YU BEKIMOLSEM WANEM?��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Olsem wanem Lo Bilong Mo-ses i helpim yumi long saitbilong klos na bilas?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Olsem wanem 1 Korin 10:31na Filipai 2:4 i stiaim yumilong sait bilong klos yumipasim?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Bilong wanem pasin daun baihelpim yumi long mekim gut-pela disisen long sait bilongklos na bilas?

17

Page 18: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

laik makim ol klos na stail bilong bilas, yumino ken bihainim nating laik bilong yumi yet,nogat. Yumi mas tingim tu klos na stail bilongbilas we Bikpela King Jehova bai amamaslong en.

3 Taim God i givim Lo bilong stiaim lain Is-rael, em i putim ol lo bilong banisim ol bam-bai ol i no ken bihainim stail bilong ol man-meri bilong ol narapela kantri em ol i savemekim ol pasin doti. Lo i soim olsem Jehovai heitim pasin bilong werim ol klos we i mekimna ol narapela i no inap luksave olsem yu mano meri—olsem ol man i bilas olsem ol meri naol meri i bilas olsem ol man. (Ritim Lo 22:5.)Lo bilong God i soim klia olsem God i no ama-mas long stail bilong klos we i mekimman i lukolsem meri, na meri i luk olsem man, o ol kloswe i mekim ol narapela i no luksave olsem yuwanpela man o meri.

4 Baibel i kamapim ol stiatok we inap helpimol Kristen long mekim gutpela disisen long pa-sin bilong bilas. Ol dispela stiatok i stret longol i mas bihainim, maski ol i stap long wanemhap, ples i hot o kol, o kalsa bilong ol i nara-pela. I no olsem yumi mas wokim lista bilongwanem ol klos i stret long werim na wanem olklos i no stret long werim, nogat.Yumi mas la-rim ol stiatok bilong Baibel i stiaim yumi longmakim wanem kain klos yumi laik werim.Yumi ken skelim sampela stiatok bilong Baibelwe inap helpim yumi taim yumi laik mekim di-sisen long wanem kain klos yumi laik werim.Long dispela rot, bilas bilong yumi bai i stretwantaim “laik bilong God, em dispela laik emi gutpela, na em i orait, na i gutpela olgeta.”—Rom 12:1, 2.

3. Lo em God i givim long ol Israel inap givim wanem skullong yumi long sait bilong bilas?4. Wanem samting inap helpim ol Kristen long mekimgutpela disisen long pasin bilong bilas?

“MIPELA I KAMAPIM KLIA OLSEM MIPELA OLWOKMAN BILONG GOD”

5 God i kirapim aposel Pol long kamapimklia bikpela poin i stap long 2 Korin 6:4. (Ri-tim.) Stail bilong bilas na lukluk bilong yumii save kamapim klia olsem yumi wanem kainman o meri. Planti man i save kisim sampelatingting long pasin bilong yumi taim ol i “luk-luk” long pes na bilas bilong yumi. (1 Sml.16:7) Yumi stap olsem ol wokman bilong God,olsem na yumi no ken werim nating ol klos weyumi yet i laikim. Ol stiatok yumi lainim longBaibel i mas stiaim yumi long abrusim pasinbilong werim ol klos i pas tru long bodi, na olklos i no haitim gut bodi, na ol klos we inapkirapim ol narapela long kisim ol laik nogut.Yumi no ken werim ol klos i pas tumas long olsusu, as, na sem bilong yumi. Yumi no ken bi-hainim stail bilong bilas we bai mekim na olnarapela i sem o pilim hatwok long lukluklong yumi na ol i lukluk long narapela hap.

6 Taim yumi bilas gut long ol klos i stret na iklin, ol man bai rispektim yumi olsem ol wok-man bilong Bikpela King Jehova. Pasin bilongyumi long bilas bai kirapim ol long kisim savelong God yumi lotuim. Na tu, dispela bai gi-vim gutnem long oganaisesen bilong yumi.Long dispela rot, ol manmeri bai amamas longputim yau long tok yumi autim.

7 Yumi gat dinau long God, ol bratasista, naol manmeri long teritori bilong yumi: Yumimas bilas gut long pasin i givim biknem longtok yumi autim na givim glori long Jehova.(Rom 13:8-10) Yumi mas bilas gut taim yumimekimwok lotu, kain olsem go long miting namekim wok autim tok. Yumi “mas bilas longpasin i stret long ol [manmeri] i tok olsem ol

5, 6. Bilas bilong yumi i mas mekim wanem long ol man-meri?7, 8. Wanem taim i stret long yumi werim ol klos i gut-pela na i stret?

18 WASTAUA

Page 19: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

i lotuim God.” (1 Tim. 2:10) Ol manmeri longwanpela hap inap laikim wanpela kain stail bi-long bilas, tasol ol manmeri bilong narapelahap bai i no laikim dispela stail. Olsem na olmanmeri bilong Jehova long olgeta hap bi-long graun i tingim tu kastam bilong ples ol istap long en bambai ol i no ken bihainim stailbilong bilas we inap pundaunim ol narapela.

8 Ritim 1 Korin 10:31.Taim yumi go long olkibung, yumi mas skelim gut ol klos yumi pa-sim na yumi no ken bihainim stail bilong olmanmeri bilong graun. Maski yumi slip longhotel, o yumi mekim ol narapela samting pas-lain o bihain long kibung, yumi mas werim olklos i stret. Long dispela rot, yumi bai ama-mas long kamapim klia olsem yumi Witnes Bi-long Jehova. Na tu, yumi no inap surik longautim tok taim rot i op.

9 Ritim Filipai 2:4. Bilong wanem ol Kris-ten i mas tingim ol wanbilip taim ol i skelimwanem kain stail bilong bilas ol i laik putim?Wanpela risen em olsem, lain bilong God iwok strong long bihainim dispela tok bilongBaibel: “Yupela i mas kilim i dai ol laik i staplong ol hap bilong bodi bilong yupela, olsempasin pamuk, pasin i no klin, bel i kirap.” (Kol.3:2, 5) Ol wanbilip bilong yumi i laik bihainimdispela stiatok, olsem na yumi no ken putimhevi long ol. Ol brata na sista husat i bihainimol dispela pasin nogut long bipo na ol i lu-sim ol dispela pasin, ating ol i pait yet longdaunim ol laik nogut bilong bodi. (1 Kor. 6:9,10) Yumi no laik mekim na bai ol i hatwokmoayet long daunim ol laik nogut.

9, 10. Bilong wanem yumi mas bihainim tok bilong Filipai2:4 long sait bilong klos yumi pasim?

Yu ting bilas bilong yu bai soim rispek long God yu lotuim?(Lukim paragraf 7 na 8)

Page 20: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

20 WASTAUA

10 Taim yumi stap wantaim ol bratasista, bi-las bilong yumi i mas strongim olgeta longkongrigesen long bihainim klinpela pasin.Yumi mas mekim olsem long taim bilong mi-ting na long ol narapela taim tu. Yumi stap frilong makimwanem kain klos yumi laik werim.Maski i olsem, yumi olgeta i gat wok long we-rim ol klos we bai helpim ol narapela long bi-hainim klinpela pasin, na bihainim ol lo bilongGod long stap holi long tingting, toktok, napasin. (1 Pita 1:15, 16) Man i gat pasin laikimtru, “em i no save bikhet nabaut, em i no savetingim em yet.”—1 Kor. 13:4, 5.

KLOS I STRET LONG TAIM NA PLES11 Taim ol wokman bilong God i laik makim

wanem kain klos ol i mas werim, ol i luksaveolsem “olgeta samting i kamap long dispelagraun, i save kamap long taim bilong em yet.”(Sav. 3:1, 17) Em nomol long ol man i bihainimstail bilong bilas we i stret long olgeta wanwan klaimet na sisen bilong san o ren. Na tu,ol man i gat narapela narapela sindaun. Mas-ki i olsem, lo bilong Jehova i no save bihainimweda na senis senis.—Mal. 3:6.

12 Long ol ples i hot, i hatwok long yumi ma-kim wanem kain stail bilong klos i stret na isoim olsem yumi bihainim gutpela tingting.Ol bratasista bai amamas sapos yumi pasim olbilas i stret na yumi no werim ol klos i pas trulong bodi o i slek na i soim klia sampela hapbilong bodi. (Jop 31:1) Na tu, taim yumi ma-lolo long nambis o swim long wara, yumi maswerim ol klos i stret na i haitim gut bodi.(Snd. 11:2, 20) Ol manmeri bilong graun isave werim ol klos i no haitim gut bodi taim oli stap long nambis o swim long wara. Tasolyumi ol manmeri bilong Jehova i laik givimbiknem long God bilong yumi, em Man i stapholi na yumi laikim em tumas.

11, 12. Yumi mas skelim wanem ol samting taim yumitingim klos yumi laik werim?

13 I gat narapela stiatok we i helpim yumilong makim klos i stret. Dispela stiatok i hel-pim yumi long tingim maus bilong bel bilongol narapela—ol wanbilip na ol manmeri au-sait. (Ritim 1 Korin 10:32, 33.) Em i bikpelasamting long yumi no ken werim ol klos weinap pundaunim ol narapela. Pol i tok: “Yumiolgeta wan wan i mas mekim ol gutpela sam-ting i amamasim ol arapela na i helpim ol longkamap strong.” Em i tok moa olsem: “Krais tui no bin amamasim em yet.” (Rom 15:2, 3) Ji-sas i daunim laik bilong em yet na em i mekimol samting bilong helpim ol narapela—longdispela rot em i mekim laik bilong God. Olsemna yumi mas abrusim ol klos na bilas we yumilaikim, tasol ol inap mekim ol man i les longharim tok yumi laik autim.

14 Papamama Kristen i gat wok long skulimfamili long bihainim ol stiatok bilong Baibel.Papamama na ol pikinini i mas wok stronglong bihainim stretpela pasin bilong bilas nawerim ol klos i stret, na dispela bai mekimGod i belgut tru. (Snd. 22:6; 27:11) Papa-mama i mas skulim gut pikinini long soim ris-pek long God ol i lotuim. Ol i mas soim gut-pela eksampel em ol pikinini i ken bihainim,na bihainim pasin laikim taim ol i givim in-straksen long ol pikinini. Em i gutpela longpapamama i skulim ol yangpela long wanemhap ol inap baim ol klos i stret na olsem wa-nem ol bai save olsem dispela klos i stret! Emtru olsem ol pikinini i ken makim klos ol i lai-kim, tasol papamama i mas skulim ol long ma-kim klos i stret long lain i holim nem bilongGod Jehova.

13. Bilong wanem stiatok bilong 1 Korin 10:32, 33 i masstiaim yumi long klos yumi laik werim?14. Olsem wanem ol papamama inap trenim ol pikininilong bihainim pasin bilong bilas we i givim glori longGod?

Page 21: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 21

BIHAINIM SAVETINGTING NA MAKIM KLOS15 Baibel i kamapim ol skultok we inap hel-

pimyumi long mekim gutpela disisen na givimglori long God. Maski i olsem, yumi inap ma-kim tu ol klos yumi yet i laikim. Yumi olgeta igat narapela narapela laik long stail bilong olklos yumi laikim, na tu, sampela i gat plantimani na sampela nogat. Oltaim klos bilongyumi i mas luk gut, klin, na i stret long plesyumi stap long en na wok yumi mekim.

16 Em tru olsem taim yumi laik mekim disi-sen long sait bilong klos, sampela taim i hat-wok long bihainim olgeta samting yumi storipinis long en. Planti stua long nau i gat ol nu-pela stail klos. Olsem na ating yumi bai lusimbikpela haptaim na wok hat long painim olklos we i no pas tumas long bodi. Tasol taimyumi pasim ol klos i stret na i luk nais, dispelabai amamasim ol wanbilip bilong yumi. Na tu,yumi bai amamas moa yet bikos bilas bilongyumi bai givim glori long Papa bilong yumilong heven.

17 Olsem wanem long ol brata long sait bi-long mausgras? Lo Bilong Moses i tok ol mani mas i gat mausgras. Tasol long nau ol Kris-ten i no stap aninit long Lo Bilong Moses.(Wkp. 19:27; 21:5; Gal. 3:24, 25) Long sam-pela kalsa, sapos ol man i stretim gut maus-gras na ol i mekimwok bilong autim tok bilongKingdom, ol narapela bai rispektim ol na pu-tim yau long tok ol i autim. Sampela brata emGod i makim long holi spirit, ol i gat maus-gras.Tasol sampela brata i no laik groimmaus-gras. (1 Kor. 8:9, 13; 10:32) Long sampela kan-tri na ples, ol man i no save groim mausgras,olsem na i no stret long ol Kristen long ol dis-

15. Wanem samting i mas stiaim yumi taim yumi laik ma-kim klos yumi laikim?16. Bilong wanem yumi mas pasim ol klos i stret?17. Sapos ol brata i laik groim mausgras, ol i mas skelimwanem ol samting?

pela kantri na ples i groim mausgras. SaposKristen i groim mausgras, ol narapela bai su-tim tok long em na em i no inap givim glorilong God.—Rom 15:1-3; 1 Tim. 3:2, 7.

18 Yumi amamas olsem Jehova i no wokimlista bilong olgeta liklik samting long sait bi-long klos na bilas, nogat. Em i larim yumi longbihainim ol stiatok bilong Baibel na yumi yeti ken mekim disisen. Olsem na klos na bilas bi-long yumi inap soim olsemyumi ‘bihainim pa-sin daun na wokabaut wantaim God bilongyumi.’—Mai. 6:8, NW.

19 Sapos yumi gat pasin daun, yumi bai dau-nim laik bilong yumi yet na larim Jehova istiaim yumi, long wanem, pasin bilong em iklin na i holi. Na tu, yumi bai rispektim ting-ting na filings bilong ol narapela. Taim yumibihainim ol stretpela lo bilong God na soimrispek long ol narapela, dispela i soim olsemyumi ‘bihainim pasin daun na wokabaut wan-taim God bilong yumi.’

20 Ol klos yumi werim i mas helpim ol manlong luksave olsem yumi lotuim Jehova. Olbratasista na ol man ausait i mas luksave ol-sem bilas bilong yumi i makim stretpela pasinbilong God yumi lotuim. God i putim ol stret-pela lo, na yumi amamas long bihainim ol dis-pela lo.Yumi ken tok amamas long ol bratasis-ta husat i bilas gut na bihainim stretpelapasin, na dispela i bin kirapim ol man long pu-tim yau long tok bilong Baibel na givim glorilong Jehova na mekim em i belgut. Taim yumimekim gutpela disisen long ol klos yumi baiwerim, oltaim dispela bai givim glori longManhusat i bilasim em yet wantaim klos bilong‘nambawan king i gat biknem.’—Sng. 104:1, 2.

18, 19. Olsem wanem tok bilong Maika 6:8 i helpim yumilong sait bilong pasim ol klos em God i orait long en?20. Bilas bilong yumi i mas mekim wanem long ol nara-pela?

Page 22: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

22 WASTAUA

“MI GAT 15 krismas taim mi kisim baptais,na 6-pela mun bihain mi mekim wok painiahaptaim. Bihain long 1-pela yia, mi putimaplikesen bilong kamap painia oltaim. Taimmi grediuet long sekenderi skul, mi tokimol brata olsemmi laik autim tok long ol hapi sot long ol pablisa. Mi stap wantaim bubumeri long taun bilong mipela, tasol bubu ino wanpela Witnes Bilong Jehova, olsemna mi laik go long narapela hap. Mi bel hevitaim wasman sekit i tokim mi olsem terito-ri bilong mi em long taun mi bon na staplong en! Mi no laik bai em i luksave olsemmi bel hevi. Olsem na mi daunim het na igo, na mi tingim tok bilong em. Mi tokim

sista husat bai poromanimmi long wok pai-nia: ‘Ating mi mekim wankain pasin olsemJona. Em i no laik i go long Ninive, tasol bi-hain em i senisim tingting na em i go. Ol-sem na mi tu bai mekim wok long hap ol itokim mi long wok long en.’”“Inap 4-pela yia nau mi mekim wok pai-

nia long taun mi bon long en, na mi luksaveolsemem savetingting long bihainim tok bi-long ol brata. Tingting kranki bilong mi yeti putim hevi long mi. Nau mi kisim bik-pela amamas. Insait long wanpela mun, mimekim Baibel stadi wantaim 24 manmeri.Bipo, bubu meri i birua long mi, tasol mitenkyu tru long Jehova olsem nau mi inapstadi wantaim em long Baibel.”

Wanpela Baibel sumatin long Fiji i mas me-kim disisen olsem em bai go long kibung oem bai go wantaimman bilong em long bet-de pati bilong wanpelawanblut. Man bilongem i wanbel long em i ken i go long kibung.Baibel sumatin i tok em bai i go bungimmanbilong embihain long kibung.Tasol bi-hain, em i pilim olsem mobeta em i no keni go long betde pati bikos dispela inap pun-daunim em, olsem na em i no go.Man bilong em i tokim ol wanblut olsem

meri bai i kam joinim ol bihain long “miting

bilong ol Witnes.” Tasol ol i tok: “Em i noinap kam; ol Witnes Bilong Jehova i nosave selebretim betde!”�Man bilong dispela Baibel sumatin i ama-

mas tru olsem meri i stap strong long bilipna bihainim maus bilong bel. Olsem na dis-pela meri inap autim tok long man bilongem na ol narapela. Man bilong dispela Bai-bel sumatin i stadi long Baibel, na em i gowantaim meri bilong em long ol miting.

� Lukim “Askim” long Wastaua bilong Disemba 15,2001.

Ol i Larim Jehova i Stiaim OlGUTPELA DISISEN LONG POLAN

GUTPELA SAMTING I KAMAP LONG FIJI

Page 23: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

23

LONG wanpela skul long Briten, wanpela skul meri i tokim yangpelasista: “Yu kleva meri tumas, olsem nawai na yu bilip long God?” Na-rapela brata long Jemani i tok: “Taim ol tisa bilong mi i skelim sto-ri bilong Baibel long God i wokim ol samting, ol i tok dispela em sto-ri nating. Ol i no gat tok long ol sumatin i bilip long evolusen.”Yangpela sista long Frans i tok: “Ol tisa long skul bilong mi i kirapnogut tru olsem sampela sumatin i bilip long Baibel.”

2 Sapos yu wanpela yangpela i mekimwok bilong Jehova o yu woklong kisim save long em, orait olsem wanem? Ol narapela i putimpresa long yu long bilip long evolusen na no ken bilip olsem i gatMan i bin wokim olgeta samting? Sapos olsem, orait i gat ol samtingyu inap mekim bilong strongim bilip bilong yu. God i givim yu pasinbilong tingting gut na skelim ol samting, na dispela pasin “bai i ba-nisim yu” na lukautim yu bambai tingting bilong ol saveman bilonggraun i no ken bagarapim bilip bilong yu.—Ritim Sindaun 2:10-12.

3 Taim man i kisim stretpela save long God, dispela i save kirapim

1, 2. (a) Wanem samting inap putim presa long ol yangpela long nau? (b) Olyangpela i ken mekim wanem bambai dispela hevi i no ken bagarapim bilip bi-long ol?3. Long dispela stadi, yumi bai stori long wanem samting?

Ol Yangpela,Strongim Bilip Bilong Yupela“Pasin bilong bilip i olsem . . . yu bai kliagut tru olsem samting yubilip long en em i samting tru, maski yu no lukim long ai bilongyu.”—HIB. 11:1.

OL SINGSING: 41, 69 [11]

BAI YU BEKIMOLSEM WANEM?��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Wanem sampela tul yu inapyusim long strongim bilip bi-long yu?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Bilong wanem yu mas ritimBaibel olgeta?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Yu mas mekim wanem taimyu toktok wantaim man longGod na ol samting God iwokim?

Page 24: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

em long bilip. (1 Tim. 2:4) Olsem na taimyu sta-di long Baibel na ol pablikesen bilong yumi, yumas tingting gut bambai yu inap “kisimgut mi-ning” bilong ol tok yu stadi long en. (Mat.13:23) Orait yumi ken stori long hau dispelainap strongim yu long bilip olsem God em Krie-ta bilong olgeta samting. Na tu, yu inap bilip trulong Baibel—olgeta tok bilong Baibel bai helpimyu long “kliagut tru olsem samting yu bilip longen em i samting tru.”—Hib. 11:1.

ROT BILONG STRONGIM BILIP4 Planti man i tok, save bilong saiens i kirapim

ol long bilip long evolusen, na pasin bilong bilipi kirapim ol long bilip long God. Tasol yumi mastingim olsem: Pasin bilong bilip i mekim na mani bilip long evolusen o em i bilip long God. Yumiinap tok olsem bikos i no gat wanpela man i binlukimGod o lukim em i krietim ol samting. (Jon1:18) Na tu, i no gat wanpela saientis o man na-ting i bin lukim wanpela liklik samting i kisimlaip na i senisim senisim emyet. Kain olsem: I nogat man i lukim wanpela monki i senis senis na

4. (a) Wai na yumi inap tok olsem pasin bilong bilip isave kirapim man long bilip long evolusen o bilip longGod? (b) Em gutpela moa long yumi mas mekim wanem?

kamap man. (Jop 38:1, 4) Olsem na em gutpelamoa long yumi olgeta i mas tingting gut na ske-lim ol evidens na painim bekim i stret. AposelPol i tok: “God i wokim olgeta samting na i kaminap long nau, ol man i lukim ol samting God ibin wokim na long dispela rot ol inap save longol pasin bilong en i stap hait. Na ol i save longbikpela strong bilong en i stap oltaim na ol i saveolsem tru tru em i God. Olsem na i no gat eskiuslong ol i tok ol i no save long em.”—Rom 1:20.

5 Dispela tok “kliagut” i makim olsem man iluksave long wanpela samting we i hatwok longluksave hariap long en. (Hib. 11:3) Em i yusimai na yau bilong em, na tu, em i tingting gut naskelim ol samting. Oganaisesen bilong Jehova imekim gut wok painimaut na redim planti tul bi-long helpim yumi. Ol dispela tul i helpim yumina i olsem yumi inap “lukim” Krieta bilongyumi long ai bilong bilip. (Hib. 11:27) Sampelabilong ol dispela tul em vidio The Wonders ofCreation Reveal God’s Glory, na buklet Was LifeCreated? na The Origin of Life—Five QuestionsWorth Asking, na buk Is There a Creator Who Ca-res About You? Na tu, yumi save kisim ol gutpela

5. Oganaisesen bilong God i redim wanem ol tul bilonghelpim yumi long skelim gut ol samting?

Taim yu toktok wantaim olnarapela, yusim ol tul i stap longtokples bilong yu(Lukim paragraf 5)

Page 25: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 25

kaikai bilong strongim bilip long rot bilong olmagasin. Nius Kirap! i save intaviuim ol saientisna ol narapela husat i no bilip long God longbipo, na ol i stori gut long ol samting i kirapimol long bilip long God.Wanpela seksen long niusKirap! i gat dispela het tok “Yu Ting Wanpela iBin Wokim?” Ol atikol long dispela seksen i ka-mapim klia ol narakain wok ensinia i stap longol animal na plaua samting. Ol saientis i traimhat long bihainim ol dispela wok ensinia na wo-kim ol masin samting.

6 Long Amerika, wanpela brata i gat 19 kris-mas i stori long 2-pela buklet yumi kolim longparagraf 5 na em i tok: “Ol dispela buklet i hel-pim mi gut tru. Mi stadi long ol dispela bukletinap planti taim.” Wanpela sista long Frans itok: “Mi save amamas tru long ritim ol atikol istap aninit long dispela het tok ‘Yu Ting Wan-pela i BinWokim?’ Ol man i gat bikpela save trulong wok ensinia, ol inap bihainimwok ensinia istap long ol animal na ol plaua, tasol wok bilongol i no inap kamap wankain olgeta olsem wokensinia i stap long ol animal na plaua.” LongSaut Afrika, papamama bilong wanpela pikininimeri i gat 15 krismas i tok: “Fes samting pikini-ni bilongmitupela i save ritim long Kirap! em ati-kol i stap long seksen bilong ‘Intaviu.’” Olsemwanem long yu yet? Yu save yusim ol dispelatul? Ol inap helpim bilip bilong yu long kamapstrong olsem diwai em rop bilong en i go dauntru. Ol bilip giaman i olsem strongpela win, ol-sem na bilip bilong yu bai helpim yu long sanapstrong na sakim ol dispela bilip giaman.—Jer.17:5-8.

BILIP BILONG YU LONG BAIBEL7 Yu ting i no stret long yumi mekim ol askim

long ol tok bilong Baibel? Nogat tru! Jehova i

6. (a) Olsem wanem ol pablikesen bilong yumi i helpimsampela man? (b) Yu yet i kisim wanem helpim?7. Bilong wanem God i laik yu mas bihainim gutpela ting-ting?

laik bai yumi bihainim “gutpela tingting” na me-kim ol samting bilong helpim yumi long kliagutlong tok i tru. Em i no laik bai yu bihainim na-ting ol narapela na bilip long samting ol i biliplong en. Olsem na bihainim pasin bilong ting-ting gut na kisim stretpela save. Dispela stret-pela save bai helpim yu long kisim pasin bilongbilip. (Ritim Rom 12:1, 2; 1 Timoti 2:4.) Wan-pela rot bilong kisim kain save olsem em longstadi long sampela samting yu laik kisim savelong en.

8 Sampela i save stadim ol tok profet bilongBaibel, na olsem wanem ol stori bilong Baibel istret wantaim histori, save bilong saiens, na olsamting ol saveman i painim aninit long graun.Wanpela gutpela tok profet bilong stadi long enem tok bilong Stat 3:15. Dispela skripsa i kolimas tok bilong Baibel—wok bilong kamapim kliaolsem God i gat rait long i stap Nambawan Bos,na wok bilong mekim holi nem bilong em longrot bilong Kingdom. Dispela ves i yusim tok pik-sa long kamapim klia rot we Jehova bai bihai-nim long pinisim olgeta pen na hevi em ol man ikarim kirap long taim pasin bikhet i kamap longIden.Yu kenmekimwanembilong stadi long tokbilong Stat 3:15? Yu ken wokim taimlain na rai-tim ol bikpela skripsa we i kamapim klia ol lain iinsait long dispela tok profet na hau dispela tokprofet bai kamap tru. Taim yu lukim olsem tokbilong ol skripsa i wanbel wantaim, yu bai biliptru olsem “holi spirit i kirapim” ol profet na olnarapela long raitim ol tok i stap long Baibel.—2 Pita 1:21.

9 Wanpela brata long Jemani i tok: “Olgetabuk long Baibel i kolim ol tok i stori long King-dom, na olgeta tok i wanbel wantaimmaski inapolsem 40man i raitim ol bukbilong Baibel. Plan-ti bilong ol i no stap long wankain taim, na ol ino save long narapela narapela.” Wanpela sista

8, 9. (a) Yumi ken stadi long wanem ol samting? (b) Ol-sem wanem sampela i kisim helpim long pasin bilongtingim tingim ol samting ol i stadi long en?

Page 26: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

long Australia i laikim tru stadi atikol long Was-taua bilong Disemba 15, 2013. Dispela atikol istori olsem ol samting i kamap long Pasova istrongim tok profet bilong Stat 3:15 na kam bekbilong Mesaia. Sista i tok: “Dispela stadi i hel-pimmi long luksave long ol gutpela pasin bilongJehova. Mi pilim tru ol samting em i mekim, ol-sem em i kamapim bung bilong Pasova bilonghelpim lain Israel, na Jisas i truim ol samting ikamap long dispela bung. Mi lusim sampelahaptaim long tingim tingim mining bilong olsamting i kamap long kaikai bilong Pasova!”Dispela sista i tingim tingim ol tok em i ritim naem i “kisimgut mining bilong en.” Dispela istrongim bilip bilong em na em i go klostu moalong Jehova.—Mat. 13:23.

10 Ol man i raitim Baibel i bin strongim bel nabihainim onest pasin, na dispela tu inap strong-imbilip bilong yumi. Long bipo, plantiman i rai-tim ol stori we i amamasim lida bilong ol na liti-mapim nem bilong kantri ol i stap long en. Tasolol profet bilong Jehova i mekim tok tru long ol-geta taim. Ol i tokaut stret long popaia bilonglain bilong ol yet na king bilong ol tu. (2 Sto. 16:9, 10; 24:18-22) Ol i tokaut long popaia bilongol yet na ol arapela wokman bilong God. (2 Sml.12:1-14; Mak 14:50) Wanpela yangpela bratalong Briten i tok: “Planti man i no save bihainimonest pasin, olsem na yumi bilip tru olsem Je-hova yet i kamapim ol tok i stap long Baibel.”

11 Baibel i kolim ol gutpela stiatok, olsem naplanti man i bilip olsem God yet i bin kirapim olman long raitim ol tok bilong Baibel. (RitimSong 19:7-11.) Wanpela yangpela sista long Ja-pan i tok: “Taim famili bilong mi i bihainim oltok bilong Baibel, mipela i stap amamas tru. Mi-pela i stap bel isi, stap wanbel, na laikim tru na-rapela narapela.” Ol stiatok bilong Baibel i hel-

10. Olsem wanem onest pasin bilong ol man i raitim Bai-bel i strongim bilip bilong yumi?11. Wanem samting inap kirapim ol yangpela long laikimtru ol stiatok bilong Baibel?

pim yumi long abrusim ol lotu giaman na ol tokgiaman em planti man i kalabus long en. (Sng.115:3-8) Sampela man i tok i no gat God, na dis-pela i paulim tingting bilong ol manmeri. Bilipbilong evolusen i mekim na ol man i ting ol sam-ting long graun i gat strong olsem ol god, tasolJehovawanpela tasol i gat olgeta strong.Olmanhusat i tok i no gat God, ol i tok sindaun bilongyumi long bihain i stap long han bilong yumi yet.Tasol ol i no save long hau ol bai kamapim gut-pela sindaun long bihain.—Sng. 146:3, 4.

TOKTOK WANTAIM OL NARAPELA12 Hau bai yu inap helpim man long kisim

stretpela tingting long Baibel na ol samting Godi wokim? Yu no ken hariap long ting olsem yusave long ol samting ol manmeri i bilip long en.Sampela man i tok ol i bilip long evolusen, tasolol i pilim olsem God i stap. Ol i tok God i wokimol samting long rot bilong evolusen. Sampela ipilim olsem evolusen em samting tru i kamap,olsem na ol skul i lainim ol sumatin long en.Sampela i no bilip moa long God bikos ol i noamamas long pasin bilong ol lotu. Olsem nataim yu stori wantaim man long laip i kirap ol-sem wanem, i gutpela yu givim sampela askimpastaim. Painimaut long ol samting em i biliplong en. Sapos yu toktok gut na putim yau longem, em bai putim yau long ol tok yu mekim.—Tai. 3:2.

13 Sapos man i strong long tok olsem olgetasamting i kamap nating, orait larim em i kama-pim tingting bilong em. Askim em long storilong laip i kamap olsem wanem. Taim wanpelasamting i kamap samting i gat laip, em i mas ka-mapim ol samting i gat laip wankain olsem emyet.Wanpela profesa bilong saiens i tok, dispelasamting i gat laip bai nidim (1) karamap bilongol hap insait long bodi, (2) save bilong kisim

12, 13. Taim yumi toktok wantaim ol wanskul, ol tisa, naol narapela, hau bai yumi inap toktok gut wantaim ol longtok bilong Baibel na ol samting God i wokim?

26 WASTAUA

Page 27: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 27

wanpela samting na kamapim strong em bodi inidim, (3) ol infomesen insait long DNA, na emi mas (4) mekim kopi bilong infomesen insaitlong DNA. Profesa i tokmoa olsem: “Ol man baikirap nogut tru long lukim olsem planti kainkain samting i kamap insait long wanpela likliksamting tru i gat laip.”

14 Sapos yu pilim olsem yu no redi long storiwantaim man long evolusen na ol samting Godi wokim, yu ken mekim wankain samting olsemPol i mekim. Em i tok: “Olgeta wan wan haus igat man i bin wokim. Tasol man i bin wokim ol-geta samting em God.” (Hib. 3:4) Dispela tokpiksa i stret na inap tru long helpim man! Saposman i wokim wanpela samting i gat gutpela di-sain na ol narapela i no inap luksave long hauem i wokim dispela disain, dispela i soim olsemdispela man i gat bikpela save tru. Yu ken yusimpablikesen i stret long samting yu stori long en.Wanpela sista i stori wantaim wanpela yangpelaman husat i bilip long evolusen na em i no biliplong God. Sista i yusim buklet Was Life Crea-ted? na The Origin of Life—Five Questions WorthAsking. Inap wanpela wik bihain, dispela yang-pela man i tok: “Nau mi bilip long God.” Dispelaman i stadi long Baibel na em i kamap wanbilipbilong yumi.

15 Yu kenmekimwankain samting taimyu tok-tok wantaim man i holim 2-pela tingting long oltok bilong Baibel. Painimaut long ol samting emi bilip long en na ol samting em i laik stori longen. (Snd. 18:13) Sapos em i laikim save bilongsaiens, yu ken kolim ol samting i soim olsem tokbilong Baibel i stret wantaim saiens. Sampelaman bai pilim tru ol tok bilong Baibel sapos yusoim sampela tok profet i bin kamap tru, na olstori bilong Baibel we i stret wantaim histori bi-long ol samting i kamap long graun.Yu ken soim

14. Yu ken mekim wanem sapos yu no redi long storiwantaim man long evolusen na ol samting God i wokim?15, 16. (a) Olsem wanem yu inap senisim pasin bilongyu long toktok wantaim man long Baibel? (b) Yu mas me-kim wanem taim yu toktok wantaim man?

emol stiatok bilong Baibel, kain olsemol stiatokJisas i kolim taim em i mekim Bikpela Tok LongMaunten.

16 Yu mas kirapim laik bilong man long kisimsave long God, na yu no ken tok pait.Yumas pu-tim gut yau. Yu mas bihainim pasin isi na soimrispek taim yu givim ol askim, na moa yet taimyu lukim olsem man i gat bikpela krismas. Dis-pela bai kirapimman long putim gut yau taimyustori long bilip bilong yu. Ol bai luksave tu ol-sem yu save gut long bilip bilong yu. Plantiyangpela i no mekim olsem. Yu no gat wok longtoktok wantaim ol man i no laik putim yau o ol ilaik tok bilas long bilip bilong yu.—Snd. 26:4.

YU YET I MAS LAIKIM TOK I TRU17 Yu mas save long ol bikpela tok bilong Bai-

bel na dispela bai strongim bilip bilong yu. Me-kim wok painimaut long ol tok bilong Baibel,kain olsem man i wok long painim silva na maniol i haitim long graun. (Snd. 2:3-6) Yusim ol na-rapela tul i stap long tokples bilong yu. Kain ol-sem Watchtower Library long DVD, Intenet Lai-breri, na tu, Was Taua Buk na Nius Indeks o StadiIndeks Bilong Ol Witnes Bilong Jehova. Putim maklong ritim Baibel olgeta insait long 1-pela yia nadispela bai strongim bilip bilong yu. Wanpelawasman sekit i tingim bek samting em i mekimtaim em i yangpela yet, na em i tok: “Mi ritimBaibel olgeta, na dispela i helpim mi long pilimtru olsem Baibel em Tok Bilong God. Mi inapkliagut moa long ol stori bilong Baibel mi lainimtaimmi mangi yet. Dispela i kirapim mi long ka-map strong moa long bilip.”

18 Ol papamama—yupela i gat bikpela woklong helpim ol pikinini long kamap strong longbilip. Hau bai yupela inap helpim ol long kisimstrongpela bilip? Neks stadi bai stori long dis-pela samting.

17, 18. (a) Wanem samting inap helpim yu long laikimtok i tru? (b) Yumi bai skelim wanem askim long neksstadi?

Page 28: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

TUPELA marit long Frans i tok: “Maski mipela i bilip long Jehova,dispela i no makim olsem ol pikinini tu bai bilip.” Tupela i tok moa:“Bilip em i no samting ol pikinini bai kisim nating long papamama,nogat. Isi isi ol bai lain long pasin bilong bilip.” Wanpela brata longAustralia i tok: “Bikpela wok bilong papamama em long helpim piki-nini long kisim pasin bilong bilip.Yumas yusim olgeta kain tul bilongmekim dispela wok. Ating yu pilim olsem yu bekim gut wanpela as-kim bilong pikinini. Tasol bihain em bai mekim gen wankain askim!Maski yu bekim gut askim bilong pikinini long nau, long neks de embai laik painimaut long sampela samtingmoa.Olsem na i gat sampelasamting em oltaim yu mas toktok wantaim pikinini long en.”

2 Sapos yu papa o mama, ating sampela taim yu pilim olsem yuno fit long skulim na trenim pikinini long kisim pasin bilong bilip.Yumi no inap mekim dispela wok long save bilong yumi yet! (Jer.10:23) Yumi inap mekim gut dispela wok sapos yumi askim Godlong helpim yumi. Skelim 4-pela samting we inap helpim yu longskulim na trenim ol pikinini long kisim pasin bilong bilip: (1) Save

1, 2. (a) Ol papamama i gat wanem bikpela wok? (b) Olsem wanem ol inap me-kim gut dispela wok? (c) Yumi bai skelim wanem 4-pela samting?

Papamama, Helpim PikininiLong Kisim Pasin Bilong Bilip

“Ol yangpela man na ol yangpela meri, . . . yupela olgeta litimapimnem bilong Bikpela!”—SNG. 148:12, 13.

OL SINGSING:88 [41], 115 [48]

BAI YU BEKIMOLSEM WANEM?�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Bilong wanem em i bikpelasamting long yu mas savegut long pikinini?

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Olsem wanem ol tok piksainap helpim yu long mekimgut wok tisa?

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Bilong wanem yu mas mekimgut wok, no ken les kwik, nabeten oltaim?

28

Page 29: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 29

gut long ol. (2) Pilim tru samting yu skulim ollong en. (3) Yusim gutpela tok piksa. (4) Betenna no ken les kwik.

SAVE GUT LONG PIKININI3 Jisas i no surik long askim ol disaipel long

kamapim tingting bilong ol. (Mat. 16:13-15) Yu-pela i mas bihainim pasin bilong Jisas. Taim yu-pela i malolo, askim ol pikinini long stori long olsamting ol i tingting long en, ol i no kliagut longen, na ol i holim 2-pela tingting long en. LongAustralia, wanpela brata i gat 15 krismas i tok:“Papa i save toktok wantaimmi long bilip bilongmi na kirapimmi long skelim gut ol samting. Emi save askim mi, ‘Baibel i tok wanem?’ ‘Yu bili-pim tok bilong Baibel?’ ‘Bilong wanem yu bili-pim dispela tok?’ Papa i laik bai mi kamapimtingting bilong mi yet, na mi no ken kolim wan-kain tok olsem em na Mama i mekim. Taim mikamap bikpela, mi lain long eksplenim gut bilipbilong mi.”

4 Sapos pikinini i holim 2-pela tingting longsampela tok bilong Baibel, no ken mekim hat-pela pasin. Bihainim pasin isi na kirapim emlong skelim gut ol samting. Wanpela papa i tok:“Tingim gut ol askim bilong pikinini. No ken ra-bisim ol askim bilong em, na no ken surik longbekim ol dispela askim sapos em i askim longsamting yu sem long toktok long en.” Taim pi-kinini i givim askim, dispela i soim olsem em ilaik kisim stretpela save.Taim Jisas i gat 12 kris-mas, em i bin givim ol bikpela askim. (RitimLuk 2:46.) Long Denmak, wanpela boi i gat15 krismas i tok: “Taim mi tokim papamama ol-sem mi holim 2-pela tingting, olsem lotu bilongyumi em trupela lotu o nogat, ating ol i bel hevi,tasol ol i bihainim pasin isi na yusim Baibel longbekim olgeta askim bilong mi.”

3. Olsem wanem ol papamama inap bihainim pasin bi-long Jisas?4. Wai na papamama i mas tingim gut ol askim bilong pi-kinini? Stori long wanpela eksampel.

5 Yu mas save gut long tingting na filings bi-long ol pikinini. Maski ol i go wantaim yu longmiting na mekim wok autim tok, dispela i nomakim olsem ol i gat bilip. Long olgeta de, sto-ri wantaim ol long ol tok bilong Baibel. Betenwantaim ol, na beten askim God long helpim ol.Yu mas save long ol traim i painim ol, na helpimol long sanap strong na sakim traim.

PILIM TRU SAMTING YU SKULIM OL LONG EN6 Taim Jisas i skulim ol man, ol tok bilong em

i go daun tru long bel bilong ol bikos em i laikimtru Jehova, na Tok Bilong God, na ol manmeri.(Luk 24:32; Jon 7:46) Papamama i mas i gatwankain pasin laikim bambai ol inap putim oltok i go daun long bel bilong pikinini. (RitimLo6:5-8; Luk 6:45.) Yupela papamama i mas sta-di gut long Baibel na ol pablikesen bilong yumi.Yupela i mas kisim save long ol samting God iwokim, na stadi long ol atikol i stori long ol dis-pela samting. (Mat. 6:26, 28) Save bilong yu-pela bai kamap bikpela moa, na yupela bai lai-kim tru Jehova, na dispela bai redim yupelalong skulim gut ol pikinini.—Luk 6:40.

7 Sapos yupela papamama i save gut long oltok bilong Baibel, yupela bai amamas long storiwantaim famili. Mekim olsem taim yupela i re-dim ol miting na mekim famili lotu. Na tu, noken fosim famili; yupela i mas toktok wantaimol long olgeta kain taim na mekim dispela pasini kamap olsem nomol samting yupela i mekimlong olgeta de.Tupela marit long Amerika i savetoktok long Jehova taim famili bilong ol i lukimol samting God i bin wokim, olsem animal,plaua, diwai, o kaikai. Tupela i tok: “Mipela isave tokim ol pikinini olsem Jehova i laikim tru

5. Olsem wanem papamama inap soim olsem ol i tingimtru bilip bilong ol pikinini?6. Sapos papamama i stadi gut na pilim tru ol tok bilongBaibel, hau bai dispela i helpim ol long mekim wok tisa?7, 8. Sapos papamama i save gut long ol tok bilong Bai-bel, ol bai amamas long mekim wanem? Stori long wan-pela eksampel.

Page 30: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

30 WASTAUA

yumi na em i bin tingting gut taim em i wokim olsamting.” Tupela marit long Saut Afrika i savewokim gaden wantaim 2-pela pikinini meri, naol i save stori long hau ol sid i putim kru na ka-map bikpela. Tupela papamama i tok: “Mipela ilaik kirapim ol pikinini long rispektim na tingimlaip olsem wanpela spesel samting.”

8 Wanpela papa long Australia i kisim pikininiman i go long musium taim pikinini i gat 10 kris-mas. Papa i laik strongim bilip bilong pikininilong God na ol samting God i bin wokim. Papa itok: “Mipela i lukim piksa bilong ol animal i lukolsemdemdem (ammonoid) na ol animal i luk ol-sem kuka (trilobite), em ol animal bilong solwa-ra we i no stap moa long nau. Mipela i kirap no-gut long lukim olsem ol dispela animal i luk naistru, na disain bilong ol i narapela kain tru, na oltu i gat ol hap bilong bodi em ol narapela animali gat long nau. Olsem na sapos laip i stat longwanpela liklik samting na i senis senis na kamapolsem wanpela samting i gat narapela kain di-sain, orait wai na ol narapela kain disain i stappinis long ol dispela animal bilong bipo? Mi tok-tok wantaim pikinini long dispela samting.”

YUSIM GUTPELA TOK PIKSA9 Jisas i save mekim ol tok piksa i kirapim

tingting bilong ol man, ol i pilim tru long bel, naol inap tingim yet. (Mat. 13:34, 35) Ol pikinini isave piksaim gut ol samting long tingting. Ol-sem na papamama i mas yusim ol tok piksa longskulim pikinini. Wanpela mama long Japan imekim olsem. Taim 2-pela pikinini man bilongem i gat 8 krismas na 10 krismas, em i skulim ollong hau ol ges i bung na kamap olsem blanket ikaramapim graun na bai strongpela lait bilongsan i no ken bagarapim yumi. Em i skulim ol ol-sem Jehova i tingim yumi na em i wokim dispelasamting. Dispela mama i kisim milk, suga, nakofi, na givim long 2-pela pikinini na askim wan

9. (a) Wai na tok piksa em gutpela tul bilong mekim woktisa? (b) Wanpela mama i mekim wanem kain tok piksa?

wan bilong ol long mekim kofi bilong em. Em itok: “Tupela i tingting gut na mekim kofi. Taimmi askim ol long wai na ol i tingting gut, ol i tokol i laik bai mi amamas long kofi ol i wokim. Mistori gut olsem God i tingting gut na miksim olges we i kamap olsem blanket i karamapimgraun, na dispela bai mekim yumi amamas.”Dispela tok piksa i stret long krismas bilong olpikinini, na ol i kisim skul long en. Ol i no lusimtingting long skul ol i kisim!

10 Yu ken mekim tok piksa long wei bilong ku-kimwanpela kaikai. Taim yu beikim skon o keik,stori long lista i kolim ol samting yu mas mekimbilong beikim dispela skon o keik. Givim wan-pela prut long pikinini, kain olsem apol, na to-kim em: “Taim Man i wokim dispela apol, em ibihainim wanpela lista i kolim ol samting em imas mekim.” Katim apol long 2-pela hap, na gi-vim wanpela sid bilong apol long pikinini. To-kim em olsem lista bilong wokim apol i stap in-sait long sid, tasol ol tok bilong dispela lista istap long tokples we i hatwok tru long ol man

10, 11. (a) Yu ken yusim wanem tok piksa long helpimpikinini long bilip long God? (Lukim piksa long kirap bi-long stadi.) (b) Yu bin mekim wanem kain tok piksa longskulim pikinini?

Taim yu laik helpim pikinini long bilip long God naol samting em i wokim, mekim tok piksa long olsamting ol i save long en(Lukim paragraf 10)

Page 31: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

SEPTEMBA 2016 31

inap save long en. Yu ken tok: “Wanpela man iraitim lista bilong beikim keik, olsem na yu tinghusat i raitim lista bilong wokim apol?” Saposem i bikpela pikinini, yu ken stori olsem i gat lis-ta bilong wokim apol diwai, na dispela lista istap insait long DNA. Yutupela i ken skelim oltok piksa na ol sat long pes 10 i go inap longpes 20 long buklet The Origin of Life—Five Ques-tions Worth Asking.

11 Planti papamama i save stori wantaim ol pi-kinini long ol atikol bilong nius Kirap! aninitlong seksen i gat dispela het tok, “Yu Ting Wan-pela i BinWokim?” Sampela papamama i yusimol dispela atikol long skulim ol liklik pikinini.Tupela marit long Denmak i mekim tok piksalong balus na pisin.Tupela i tokim pikinini: “Ba-lus i luk wankain olsem pisin.Tasol yu ting balusinap putim ol kiau na ol kiau i bruk na ol liklikbalus i kamap? Yu ting ol pisin i nidim ples ba-lus bambai ol i ken flai raun na go sindaun longen? Yu ting saun bilong ensin bilong balus i naisolsem singsing bilong pisin? Husat i gat bikpelasavemoa—man i wokim balus oMan i wokim pi-sin?” Taim yu stori olsem na givim ol gutpela as-kim, dispela inap helpim pikinini long kisim pa-sin bilong “tingting gut” na bilip long God.—Snd. 2:10-12.

12 Ol gutpela tok piksa inap helpim pikininilong bilip tru olsem ol tok bilong Baibel i stretolgeta. Tingim tok i stap long Jop 26:7. (Ri-tim.) Hau bai yu inap helpim pikinini long luk-save olsem God yet i kamapim dispela tok? Yuinap stori long mining bilong dispela skripsa.Tasol mobeta yu kirapim tingting bilong pikini-ni. Tokim pikinini olsem Jop i stap paslain longtaim ol man i wokim teleskop na roket. Yu laikbai pikinini i luksave olsem sampela man baihatwok long bilip olsem traipela samting olsemgraun inap trip nating long spes. Em i ken yusimbal o ston long soim olsem sapos wanpela sam-

12. Olsem wanem tok piksa inap helpim pikinini long bi-lip long tok bilong Baibel?

ting i hevi, em bai pundaun na em i no inap tripnating long spes. Dispela kain skul bai helpimpikinini long luksave olsem Jehova i kamapimol stretpela tok insait long Baibel, paslain trulong ol man yet i painimaut long ol dispela sam-ting.—Neh. 9:6.

TOK PIKSA LONG OL STIATOK BILONG BAIBEL13 Papamama i mas helpim ol pikinini long

luksave olsem ol stiatok bilong Baibel i gatstrong long helpim man. (Ritim Song 1:1-3.)Tokim ol pikinini long piksaim long tingting ol-sem ol bai i go stap long wanpela ailan i staplongwe tru, na ol i mas makim sampela man-meri long i go stap wantaim ol. Askim olsem:“Olgetawanwanman na meri i mas i gat wanemkain pasin bambai olgeta inap i stap bel isi na istap wanbel?” Stori tu long ol gutpela stiatok istap long Galesia 5:19-23.

14 Dispela tok piksa inap skulim pikinini long2-pela samting. Namba 1: Ol lo bilong God isave helpim ol man long i stap bel isi na i stapwanbel. Namba 2: Jehova i skulim yumi longnau bilong redim yumi long kisim laip long nu-pela taim. (Ais. 54:13; Jon 17:3) Yusim wanpelaekspiriens long ol pablikesen bilong yumi, ol-sem long Wastaua, long seksen i gat het tok,“Baibel i Save Senisim i Stap Bilong Man.” Sa-pos wanpela pablisa long kongrigesen bilongyupela i bihainim laik bilong Jehova na em i me-kim ol bikpela senis long laip bilong em, invai-tim em long bung wantaim yupela na stori longekspiriens bilong em. Dispela bai helpim pikini-ni long luksave olsem tok bilong Baibel i gatstrong long helpim man!—Hib. 4:12.

15 Taim yu skulim ol pikinini, no ken bihainimwankain pasin long olgeta taim. Piksaim ol sam-ting long tingting. Tingim krismas bilong ol, na

13, 14. Olsem wanem papamama inap helpim pikininilong luksave olsem ol stiatok bilong Baibel i gat stronglong helpim man?15. Yu mas holim wanem tingting long wok bilong skulimpikinini?

Page 32: w16.09-MP bilong pait. Yu ting dispela 3-pela man i pret long pait na ol i ranawe? Nogattru! 7 Moses i bihainim plen we i helpim ol Israel long winim pait. Moses i holim stikbilong

w1

6.0

9-M

P1

60

51

6sDaunlodim fri dispelamagasin na ol narapelabuk na nius

Yu inap ritim tuNupela Taim Baibellong Intenet

Go longwww.jw.org/tpi, oskenim kod

no

p

mekim ol samting we inap kirapim tingting bi-long ol. Mekim ol samting we inap strongim bi-lip bilong ol na ol inap kisim amamas long en.Wanpela papa i tok: “Oltaimyumas traim ol nu-pela wei bilong skulim pikinini long ol samtingem i save pinis long en.”

MEKIM GUT WOK, NO KEN LES KWIK,BETEN OLTAIM

16 Holi spirit bai helpim yumi long kisimstrongpela bilip. (Gal. 5:22, 23) Wankain olsemprut, sampela haptaim i mas lus na bilip bai ka-map strong. Olsem na yu mas wok strong yet nano ken les kwik long skulim pikinini. Wanpelapapa long Japan i gat 2-pela pikinini, na em itok: “Mi na meri bilong mi i save lusim bikpelahaptaim long i stap wantaim ol pikinini. Kiraplong taim ol i liklik yet, mi stadi wantaim ol inap15 minit—tasol mipela i no save stadi long de bi-long miting. Dispela 15 minit i stret long skel bi-long mipela na ol pikinini.” Wanpela wasmansekit i tok: “Taim mi tineja, i gat planti samtingmoa mi gat askim na mi holim 2-pela tingtinglong en, tasol mi no tokim papamama. Bihain,mi kisim bekim bilong ol dispela askim taim migo long ol miting, insait long famili lotu, na me-kim pesenel stadi. Olsem na ol papamama i maswok yet long skulim pikinini na no ken givap.”

17 Bikpela samting moa em olsem, yu yet imas i stap gutpela eksampel long pasin bi-long bilip. Ol pikinini bai lukim pasin bilongyu, na dispela bai stiaim ol. Olsem na yupelapapamama i mas mekim yet ol samting bilongstrongim bilip bilong yupela. Ol pikinini i mas

16. Wai na papamama i no ken les kwik long skulim piki-nini? Stori long wanpela eksampel.17. (a) Wai na papamama i mas stap gutpela eksampellong pasin bilong bilip? (b) Olsem wanem tupela marit istap gutpela eksampel long ol pikinini?

luksave olsem yupela i bilip tru long Jehova.Long hap bilong Bemuda long Amerika, tupelamarit i save beten wantaim ol pikinini na askimJehova long stiaim ol taim sampela samting ikamap na ol i tingting planti. Na tu, ol i kirapimol pikinini long ol yet i mas beten. Ol i tok: “Mi-tupela i tokim bikpela pikinini meri olsem, ‘Yumas trastim Jehova na tingting tasol long me-kim wok bilong Kingdom, na yu no ken wari tu-mas.’ Taim em i lukim olsem gutpela samting ikamap, em i save olsem Jehova i helpimmipela.Dispela i strongim bilip bilong em long God naol tok bilong Baibel.”

18 Ol pikinini yet i mas kisim pasin bilong bi-lip, na papamama i no ken fosim ol. Wok bilongpapamama em long planim tok i tru long bel bi-long pikinini na givim wara long en. God tasolinap mekim wok bilong papamama i karim kai-kai. (1 Kor. 3:6) Olsem na yupela ol papamamai mas beten askim God long givim holi spiritlong yupela, na wok strong long skulim ol piki-nini. Sapos yupela i mekim olsem, Jehova baiblesim wok bilong yupela.—Efe. 6:4.

18. Ol papamama i mas holim wanem stretpela tingting?

Sapos yu laik mekim gut wok tisa, pastaim yu yet imas putimTok Bilong God long bel bilong yu(Lukim paragraf 17)