wat is de invloed van een hersentumor op het functioneren van de patiënt? dieta brandsma, neuroloog...
TRANSCRIPT
Wat is de invloed van een hersentumor op het
functioneren van de patiënt?
Dieta Brandsma, neuroloog NKI-AvL
19e AvL symposium
‘Oncologie in perspectief, 100 jaar grensverleggend’
overzicht presentatie
• type hersentumoren
• de verschillende functies van de hersenen
• taal, geheugen en gedrag/emoties
• bijzondere casus
indeling hersentumoren
primaire hersentumoren:
- glioom: 800 /jaar in NL
- meningeoom: 500/jaar in NL
secundaire hersentumoren = hersenmetastasen
- 5000-7000/jaar
- meest voorkomend: longca, mammaca, melanoom
soorten hersentumoren
meningeoomglioom hersenmetastasen
behandeling
hersentumoren
• type hersentumor bepaalt: – behandeling en levensverwachting– de snelheid van ontstaan van neurologische
verschijnselen
• plaats van de hersentumor bepaalt welke neurologische verschijnselen een patiënt krijgt
neurologische verschijnselen
initiatiefplanning(ont-)remmingtaal spierkracht
gevoel lichaam, ruimtelijke oriëntatie
visuele prikkels
coördinatie
gevoel en kracht lichaamoogbewegingen, slikkenademhaling, bloeddruk, hartslag
geheugen/taal
invloed op spierkracht, gevoel lichaam, zien
taal, geheugen en gedrag/emoties
taal
afasie
stoornis in begrijpen en produceren
van gesproken en geschreven taal
( spreken, begrijpen, lezen, schrijven)
Onderzoek afasie
Begrijpen gesproken taal
• gesloten vragen: Kan een olifant vliegen? • opdrachten uitvoeren: voorwerpen aanwijzen, rechter hand naar
linker oor
Begrijpen geschreven taal
• geschreven opdracht• laten lezen en navertellen
onderzoek afasie
Produceren gesproken taal• spontane taal, gesprekje• benoemen• automatische taal (aanvullen /afmaken)
Produceren geschreven taal• eigen naam• spontane zin
afasie
• sterk bemoeilijkte communicatie met grote invloed op – overleg over behandelingen, dagelijkse zorg
in ziekenhuis – relatie/gezin, sociaal leven en werk
adviezen bij afasie
• langzaam praten, korte zinnen, trefwoorden
• aangeven waar het gesprek over gaat (evt. tekening)
• controleer of iemand de boodschap begrepen heeft, evt. herhalen.
• rustige omgeving, tijd nemen
adviezen bij afasie
geheugen
prefrontale cortex: geheugen voor volgorde gebeurtenissen
gedrag
• frontaal kwab: 1/3 van de hersenen
‘uitvoerende functies’: • organiseren/aanpassen van gedrag• maken van plannen• initiatief tonen
veranderd gedrag
Twee typen groepen bij frontaal syndroom:
– veranderingen in persoonlijkheid
– veranderingen in cognitief functioneren
veranderingen in persoonlijkheid
• familie/vrienden vinden patiënt een ander mens:
a) traag, initiatiefloos, onverschillig = apathie
b) kinderlijk gedrag, onnatuurlijk vrolijk, onaangepast gedrag. Impulsief en ontremd
= ontremming
veranderingen in cognitief functioneren
• snel afgeleid• geen overzicht• kan complexere situaties niet overzien of
uitvoeren • leert niet van eerdere ervaringen • heeft vaste routine en wijkt hier niet van af• geen invloed op intelligentie
frontaal syndroomhoe ga je ermee om?
• apathie:• vertellen wat hij/zij moet gaan doen• vaste dagstructuur
• chaotisch gedrag• zet/leg dingen in volgorde• beperkt aantal keuzemogelijkheden
frontaal syndroom: hoe ga je ermee om?
• impulsiviteit/ontremming: • weghalen prikkels waarvoor patiënt gevoelig is• geef kort aan wat je wel/niet van patiënt verwacht
• dwangmatigheid • ga niet met patiënt in discussie• leid patiënt af
conclusie
• hersentumor tast persoonlijkheid aan, welke bepaald wordt door taal, geheugen, gedrag/emoties
• aandacht van ons als zorgverleners voor beperkingen in– communicatie over medische behandelingen en
dagelijkse verzorging– problemen binnen relaties/gezin en werk
• adviezen hoe om te gaan met afasie en gedragsstoornissen