kolegia.sgh.waw.plkolegia.sgh.waw.pl/pl/kes/struktura/kue/publikacje... · web viewanaliza...
TRANSCRIPT
Rynek wewnętrzny Unii
Europejskiej (UE);
Jednolity rynek towarów
Opracowała:
Anna Puklya 68841
Spis treści:
1. Ogólna charakterystyka rynku wewnętrznego
2. Rola i znaczenie swobodnego przepływu towarów w ramach rynku wewnętrznego XXI
wieku
3. Swobodny przepływ towarów: ramy ogólne
4. Postanowienia Traktatu
5. Cele polityki celnej UE
6. Zdefiniowanie barier
7. Struktura handlu towarami Polski ze Stanami Zjednoczonymi
8. Struktura handlu towarami UE ze Chinami
9. Analiza głównych partnerów handlowych
10. Analiza głównych grup produktów
Ogólna charakterystyka rynku wewnętrznego
Na UE-28 przypada około jednej szóstej światowego handlu towarami. Wartość
międzynarodowego handlu jest znacznie większa w przypadku towarów niż w przypadku usług
(około trzykrotnie)
Wartość międzynarodowego handlu towarami prowadzonego przez UE-28 z resztą świata (suma
zewnętrznego eksportu i importu) wyceniono na 300 mld EUR (= 3 419 000 mln EUR) w 2013
r.; o ile wartość eksportu z państw UE-28 osiągnęła rekordowy poziom, to import w porównaniu
z 2012 r. zmniejszył się o ponad 100 mld EUR. Dzięki temu bilans handlowy UE-28 po raz
pierwszy od rozpoczęcia serii był dodatni
W dziedzinie handlu zewnętrznego UE-28 w 2013 r. zdecydowanie największym uczestnikiem
rynku pozostały Niemcy, z których pochodziło 27 % eksportu towarów z UE-28 do państw
nienależących do Unii i które przyjęły prawie jedną piątą importu UE-28 , następne w
kolejności były: Irlandia (22,5 mld EUR) i Włochy (20,0 mld EUR).
Definicja rynku wewnętrznego zapisana jest w art. 26 TFUE (Traktat o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, czyli Traktat Lizboński), który stanowi, że „rynek wewnętrzny obejmuje obszar
bez granic wewnętrznych, w których jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług
i kapitału, zgodnie z postanowieniami Traktatów”
Do powstania jednolitego rynku wewnętrznego przyczyniło się postanowienie Jednolitego Aktu
Europejskiego oraz Traktatu o Unii Europejskiej, a jego niewątpliwymi sukcesami są:
zliberalizowanie obrotu kapitałowego i finansowego oraz stopniowe rozszerzanie polityki
wspólnotowej na dziedziny
W odniesieniu do czterech swobód jednolitego rynku obowiązuje fundamentalna zasada
niedyskryminacji ze względu na przynależność narodową. Ograniczenie tych swobód dozwolone
jest tylko w konkretnych, sprecyzowanych przez prawo wspólnotowe przypadkach. Istotą
jednolitego rynku jest dążenie do niezakłóconej konkurencji, likwidacja barier w podejmowaniu
działalności gospodarczej oraz pracy na obszarze UE, eliminacja ceł i ograniczeń ilościowych w
obrocie towarowym między państwami członkowskimi, swobodny przepływ kapitału. Jednolity
rynek to przestrzeń ekonomiczna zbliżona funkcjami do terytorium jednolitego państwa.
Rola i znaczenie swobodnego przepływu towarów w ramach rynku
wewnętrznego XXI wieku
Celem działań nad utworzeniem jednolitego rynku było obniżenie cen produkcji towarów i
obrotu nimi, zwiększenie dostępności konkurencyjności usług, umożliwienie swobodnego
przemieszczania się obywateli, tak aby wzmocnić więzy łączące państwa.
Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej (UE) jest rynkiem jednolitym, na którym realizuje się
tzw. cztery wolności(swobody): swobodę przepływu towarów, osób, usług i kapitału. Jego
zewnętrznym celem jest wzrost konkurencyjności UE.
Jego celem jest doprowadyenie do zmian strukturalnych w gospodarcach krajów członkowskich
–by zwiększyć zdolność UE do kreowania wzrostu ekonomicznego i zatrudnienie.
Wszystko co produkowane jest w UE jest albo towarem albo usługą. Wszystkie produkty są
podzielone na te dwie kategorie. Dzielą się one dalej na kategorie produktów konsumpcyjnych i
przemysłowych lub też pośrednich. Towary stanowią produkty materialne. „Materialne” oznacza
takie których istnienie można odczuć i/lub stwierdzić przy pomocy zmysłu wzroku i/lub zapachu
i /lub które mogą być składowane. Towary można podzielić na trwałe (np. samochody, zabawki,
pralki) i nietrwałe ( np. produkty żywnościowe).
Etapy procesu liberalizacji obrotu towarowego można podzielić na dwie części: jedna to okres
do połowy lat siedemdziesiątych, druga to okres od połowy lat siedemdziesiątych do lat
dziewięćdziesiątych.
Na samym początku, już przed końcem roku 1961 udało się znieść opłaty celne oraz
ograniczenia ilościowe na towary wymieniane pomiędzy sobą przez kraje członkowskie
Wspólnoty. Efektem tego było znaczne zwiększenie poziomu wymiany handlowej w stosunku
do prowadzonej przez poszczególne kraje produkcji. Panujący wówczas w Europie wysoki
wzrost gospodarczy oraz niskiebezrobocie sprzyjały procesowi liberalizacji handlu
Przez cały okres wprowadzania kolejnych zmian na drodze do liberalizacji wspólnej polityki
handlowej, udało się państwom pokonać wiele przeszkód. Jedną z nich były tak zwane Bariery
Poza Taryfowe , które jeszcze w roku 1968 (ale i w latach następnych) istniały wewnątrz
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Bariery te wprowadzały samodzielnie państwa, które
obawiały się wystawiać narodowego przemysłu i produkcji na zewnętrzną konkurencję. Były
więc one instrumentem w prowadzeniu polityki ochronnej, dbającej o własną produkcję
i obawiającej się większej konkurencyjności ze strony producentów zewnętrznych. Bariery takie
przyjmowały charakter barier fiskalnych, technicznych, jak również barier czysto fizycznych
- sprowadzały się do ustalania poziomów (barier) w standaryzacji technicznej, ekologicznej,
zdrowotnej, jakościowej czy w kwestii bezpieczeństwa. Pozwalały tym samym
na niedopuszczenie na krajowy rynek potencjalnie niewłaściwych towarów i artykułów, które
zostawały odrzucane w drodze analizy nieprzystosowania się do krajowych regulacji. 1 stycznia
1993r. jednolity rynek został wprowadzony. Od tego momenty towary przekraczające
wewnętrzne granice Wspólnoty przestały podlegać kontroli celnej na granicach. Zamiast tego
stosuje się obecnie w Państwach Członkowskich kontrolę administracyjną na poziomie
przedsiębiorstw.
Parlament jest siłą napędową procesu, który doprowadził do utworzenia rynku wewnętrznego.
Poparł on zwłaszcza ideę przekształcenia do 2002 r. rynku wewnętrznego w całkowicie
zintegrowany rynek wewnętrzny o charakterze rynku krajowego (rezolucja z dnia 20 listopada
1997 r.). W kilku rezolucjach przyjętych w 2006 r. (np. z dnia 12 lutego, z dnia 14 lutego, z dnia
16 maja i z dnia 6 lipca) Parlament wspierał ideę, zgodnie z którą rynek wewnętrzny stanowi
wspólne ramy i punkt odniesienia dla wielu polityk UE, oraz zaapelował o debatę, która
wykroczyłaby poza wspólne zasady dotyczące czterech swobód oraz kwestię praw
podstawowych i konkurencji.
Parlament odegrał również aktywną rolę w niedawnym ożywianiu rynku wewnętrznego.
W rezolucji z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie przybliżenia jednolitego rynku konsumentom
i obywatelom podkreślił, że należy podjąć działania w celu skuteczniejszego informowania
i zwiększenia praw konsumentów i MŚP na jednolitym rynku, a także w celu podwyższenia
zaufania obywateli. Parlament trzykrotnie ustosunkował się do Aktu o jednolitym rynku,
przyjmując trzy rezolucje w dniu 6 kwietnia 2011 r.: w sprawie zarządzania i partnerstwa na
jednolitym rynku, w sprawie jednolitego rynku dla Europejczyków oraz w sprawie jednolitego
rynku sprzyjającego przedsiębiorstwom i wzrostowi gospodarczemu. We wszystkich swoich
rezolucjach dotyczących rynku wewnętrznego, które zostały przyjęte w 2010 i 2011 r.,
Parlament apelował o lepsze zarządzanie jednolitym rynkiem oraz poprawę transpozycji
i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku. W rezolucji Parlamentu z dnia
20 kwietnia 2012 r. w sprawie konkurencyjnego jednolitego rynku cyfrowego – administracja
elektroniczna jako projekt przewodni wskazano na potrzebę jasnych i spójnych ram prawnych
w zakresie wzajemnego uznawania uwierzytelniania elektronicznego, identyfikacji
elektronicznej i podpisów elektronicznych, co jest niezbędne do funkcjonowania
transgranicznych usług administracyjnych na terenie UE.
Ponieważ wciąż nie w pełni wykorzystuje się potencjał rynku wewnętrznego, a od czasu
wprowadzenia jednolitego rynku Europa zmieniła się w rezultacie ponownego zjednoczenia,
rozszerzenia i większej integracji, Parlament, Rada i Komisja w ostatnim czasie ponownie
podjęły starania ukierunkowane na ożywienie rynku wewnętrznego, aby na nowo pobudzić
rozwój europejskiego jednolitego rynku i ponownie postawić społeczeństwo, konsumentów
i MŚP w centrum polityki jednolitego rynku.
W maju 2010 r. Komisja opublikowała sprawozdanie pt. „Nowa strategia na rzecz jednolitego
rynku – W służbie gospodarki i społeczeństwa Europy” obejmujące wszystkie odnośne polityki
(konkurencję, konsumentów, politykę cyfrową, podatkową i inne). W sprawozdaniu określono
także szereg inicjatyw zmierzających do wspierania jednolitego rynku poprzez usunięcie
istniejących barier. Przygotowało to grunt pod komunikat Komisji pt. „W kierunku Aktu
o jednolitym rynku”, w którym Komisja zaprezentowała szereg działań zmierzających do
ożywienia europejskiej gospodarki i stworzenia miejsc pracy, tym samym przyjmując
ambitniejszą politykę w zakresie jednolitego rynku. Po wydaniu komunikatu z dnia 11 stycznia
2012 r. pt. „Spójne ramy na rzecz wzmocnienia zaufania na jednolitym rynku cyfrowym handlu
elektronicznego i usług online”, w czerwcu 2012 r., Komisja opublikowała komunikat pt.
„Lepsze zarządzanie jednolitym rynkiem”, w którym proponowano położenie nacisku na sektory
charakteryzujące się najwyższym potencjałem wzrostu w 2012 i 2013 r., tj. na sektory sieciowe
(np. energetyczny i telekomunikacyjny) oraz kluczowe sektory usługowe (handel, usługi
biznesowe, pośrednictwo finansowe i transport).
Swobodny przepływ towarów: ramy ogólne
Swobodny przepływ towarów jest przykładem sukcesu projektu europejskiego. Pomógł on
w utworzeniu rynku wewnętrznego, z którego korzystają obecnie obywatele i przedsiębiorstwa
europejskie i który stanowi centralny element polityki UE.
Techniczne bariery dla handlu są obecnie najszerzej występującą przeszkodą dla swobodnego
obrotu towarowego na rynku UE. Ograniczający wpływ na handel tych krajowych barier
regulacyjnych wynika rekonfiguracji produktów dla uzyskania ich zgodności ze specyfikacjami
kraju partnerskiego. Ocenia się, że w roku 1985 w UE współistniało ponad 100 000 różnych
krajowych specyfikacji. Obecnie 76% wartości handlu wewnętrznego w UE podlega
obowiązkowym specyfikacjom technicznym. Gdyby cała ta działalność gospodarcza była
regulowana wyłącznie na poziomie krajowym, można by oczekiwać, że duża jej część byłaby
narażona na ryzyko barier technicznych.
Władze prawodawcze wykazują stałą skłonność do rozszerzania lub zmieniania sieci krajowych
regulacji technicznych, w rezultacie postępującego rozwoju technologii i produktów a także
innowacji w zakresie produktów. W praktyce państwa członkowskie nadal koncentrują wiele
energii regulacyjnej dokładnie w tych sektorach gdzie przyjęto odpowiednie ustawodawstwo UE
(np. żywność, sprzęt transportowy , produkty chemiczne i farmaceutyczne, wyposażenie
telekomunikacyjne, produkty budowlane, inżynieria mechaniczna). Stworzona została procedura
wzajemnego informowania się. Jednolity Akt Europejski (JAE). Został on podpisany w 1986r. i
wszedł w życie w 1987r. Począwszy od tego momentu nie istniał już wymóg jednomyślności.
Środki odnoszące się do wspólnego rynku towarów (i usług) mogły być przyjmowane
kwalifikowaną większością. Przyspieszyło to proces integracji.
Dzisiejszy rynek wewnętrzny ułatwia kupno i sprzedaż produktów w 27 państwach
członkowskich, których łączna liczba mieszkańców wynosi ponad 490 milionów. Daje to
konsumentom szeroki wybór produktów i umożliwia znalezienie najkorzystniejszej oferty.
Jednocześnie swobodny przepływ towarów jest korzystny dla przedsiębiorstw. Handel towarami
stanowi około 75% handlu wewnątrz UE
Wiele poważnych ograniczeń dotyczących swobodnego przepływu towarów zostało zniesionych.
Wykonano prace przygotowawcze wraz z wprowadzeniem jednolitego rynku europejskiego
w 1993 r., ale skargi od obywateli i przedsiębiorstw nieustannie napływające do Komisji
świadczą, że mimo wielu starań w przeszłości nie zdołano usunąć wszystkich barier w handlu.
Ich skutki w dalszym ciągu odczuwają zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa. Z tego
właśnie względu przedsiębiorstwa te wolą skupić swoją działalność na kilku państwach
członkowskich, zamiast prowadzić ją na całym rynku wewnętrznym, ponieważ trudno jest im
poradzić sobie z różnymi przepisami krajowymi w zakresie wymagań technicznych dotyczących
produktów, które nie zostały jeszcze zharmonizowane. Dodatkowo dostęp do rynku mogą
komplikować różnice w uregulowaniach dotyczących sprzedaży detalicznej lub cen, których nie
znają przedsiębiorstwa w innych państwach członkowskich.
Swobodny przepływ towarów nie jest jednak wartością bezwzględną. Na tle wielkich globalnych
przemian nie dziwi, że w ostatnich latach swobodny przepływ towarów przybrał bardziej
ekologiczny charakter, co wskazuje na fakt, że postrzeganie niektórych uzasadnień może
z czasem ulec zmianie.
Swoboda przepływu towarów oznacza, że na danym obszarze zniesione zostały bariery w
obrocie towarami, istnieje swobodny obrót towarami pomiędzy państwami członkowskimi a
także ujednolicone są zasady obrotu towarowego z krajami trzecimi. Wolność przepływu
towarów przejawia się w zakazie stosowania w jej obrębie ceł a także opłat o równoważnym do
ceł skutku oraz w obrębie ograniczeń ilościowych w przywozie i wywozie towarów w UE.
Towar, który został legalnie wprowadzony na teren któregoś z państw członkowskich może być
sprzedawany na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.
Swoboda przepływu towarów jest jednym z elementów polityki Unii prowadzonej w celu
ustanowienia rynku wewnętrznego, obszaru w którym zapewniona jest swobodna cyrkulacja
ekonomiczna. W aspekcie przepływu towarów oznacza to zniesienie przez państwa
członkowskie różnego typu barier, które dyskryminują towary pozostałych państw
członkowskich i utrudniają obrót wewnątrz Unii.
Na potrzeby prawa Unii towary zdefiniowane są jako wszelkie produkty, których wartość
wyrażona jest w pieniądzu i które mogą być przedmiotem transakcji.
Od 1 stycznia 1993 na rynku wewnętrznym UE nie ma granic, a więc nie ma też barier celnych.
Wszystkie towary podlegają tym samym normom i wymogom certyfikacyjnym i powinny być
obłożone takimi samymi podatkami. Swoboda przepływu towarów w Unii Europejskiej dotyczy
zarówno towarów rolnych, spożywczych, jak i przemysłowych
Ze względu na istniejący rynek wewnętrzny eksport stał się wiele łatwiejszy. Ponadto sprzedaż
towarów w innych Państwach Członkowskich pociąga za sobą mniejsze koszty ze względu na
zniesienie ceł i kontroli na granicach. Firmy które eksportują odnoszą korzyści skali wynikające
z obniżki kosztów produkcji. Z tych względów mogą one le[piwj konkurować z firmami
Amerykańskimi i Japońskimi które już maja od długiego czasu duże zintegrowane rynki
wewnętrzne. Zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa które produkują i sprzedają towary dla
nisz rynkowych mogą odnosić korzyści z rynku z rynku wewnętrznego, gdyż rozmiary ich rynku
krajowego są ograniczone.
Postanowienia Traktatu
Głównymi postanowieniami Traktatu regulującymi swobodny przepływ towarów są:
art. 34 TFUE, który dotyczy przywozu wewnątrz UE i zakazuje stosowania „ograniczeń
ilościowych w przywozie oraz wszelkich środków o skutku równoważnym” między państwami
członkowskimi;
art. 35 TFUE, który dotyczy wywozu pomiędzy państwami członkowskimi i podobnie zakazuje
stosowania „ograniczeń ilościowych w wywozie oraz wszelkich środków o skutku
równoważnym”; oraz
art. 36 TFUE, który dopuszcza uzasadnione pewnymi szczególnymi względami odstępstwa od
swobód rynku wewnętrznego przewidzianych w art. 34 i 35 TFUE.
Teraz nacisk położono na zniesienie wszystkich pozostałych przeszkód w swobodnym
przepływie towarów w celu utworzenia rynku wewnętrznego – przestrzeni bez granic
wewnętrznych, w której obrót towarowy odbywa się tak swobodnie, jak na rynkach krajowych.
W celu zniesienia barier prawo Unii Europejskiej przewiduje:
Zakaz wprowadzania ceł (przywozowych i wywozowych) oraz opłat o skutkach równoważnych
do cła
Zakaz wprowadzania przez państwa członkowskie
podatków bezpośrednich lub pośrednich wyższych niż te które są nakładane na podobne
produkty krajowe (tzw. zakaz dyskryminacji)
podatków bezpośrednich, które pośrednio chronią inne produkty (tzw. zakaz protekcji)
Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych oraz środków mających skutki równoważne do
ograniczeń ilościowych.
Powyższe zakazy zostały dookreślone przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości,
szczególnie w aspekcie ograniczeń ilościowych. Dorobkiem Trybunału są między innymi:
Państwa Członkowskie zwykle regulują ryzyka związane z tym samym produktem w różny
sposób. Ogólnie, produkty wytwarzane zgodnie z różnymi krajowymi regulacjami technicznymi
dotyczącymi tych samych ryzyk związanych z produktami uznawane są za „równoważne” w
kategoriach reprezentowanego przez nie poziomu ochrony. W przypadkach gdy krajowe
podejścia do regulacji technicznych są tak rozbieżne , że łatwe zastosowanie tej zasady jest
wykluczone – np. gdy konsumenci są bezpośrednio narażeni na ryzyka związane z produktami,
zasada wzajemnego uznawania może odgrywać tylko ograniczoną rolę w zapewnianiu
swobodnego obrotu. Jeśli swobodny obrót w całej UE tego rodzaju produktami na się stać
rzeczywistością, może być niezbędna pewna harmonizacja w zakresie dopuszczalności
produktów, ich składu i oznaczania. W przypadkach gdy wybranym podejściem jest wzajemne
uznawanie, inspektoraty zdrowia i bezpieczeństwa krajów importujących mogą nie być w stanie
ocenić wiarygodności świadectwa zgodności produktów z odpowiednimi specyfikacjami kraju
eksportującego. Niezbędna jest szersza wymiana informacji na temat krajowych przepisów i
związanych z nimi procedur oceny zgodności, oraz rozwój powszechnie uznawanych systemów
akredytacji dla autoryzacji testowania i podmiotów certyfikujących.
Zasada wzajemnego uznania zapewnia swobodny przepływ towarów i usług bez konieczności
harmonizowania prawodawstwa poszczególnych państw członkowskich. Sprzedaż produktu
legalnie wyprodukowanego w jednym z państw członkowskich nie może być więc zakazana w
innym państwie członkowskim, nawet jeśli przepisy techniczne lub jakościowe różnią się od
przepisów obejmujących ich własne produkty. Wyjątek stanowią zagadnienia interesu ogólnego,
takie jak ochrona zdrowia, konsumentów lub środowiska naturalnego, które podlegają
restrykcyjnym warunkom. Ta sama zasada odnosi się do usług.
W ujęciu ogólnym decydujące znaczenie mają zasady panujące w państwie członkowskim
będącym krajem pochodzenia. Gwarantuje to przestrzeganie zasady pomocniczości bez
konieczności wdrażania szczegółowych postanowień na szczeblu wspólnotowym przy
zapewnieniu większego poszanowania tradycji lokalnych, regionalnych oraz narodowych, a
także umożliwia utrzymanie różnorodności produktów oraz usług. Wzajemne uznawanie stanowi
zatem pragmatyczny i silny środek integracji gospodarczej. Obecnie uważa się, że zdolność
zasady wzajemnego uznawania do tworzenia warunków dla swobodnego obrotu towarowego nie
jest zadowalająca. Jednym z głównych problemów są ograniczone możliwości podejmowania
działań przeciwko naruszeniom.
Harmonizacja techniczna
Gdy założenie równoważności poziomów ochrony regulacyjnej reprezentowanej przez krajowe
przepisy jest niemożliwe do przyjęcia, jedyną możliwą drogą do usunięcia barier technicznych o
które chodzi jest zawarcie umowy (opartej na zasadzie kwalifikowanej większości głosów) o
wspólnym systemie prawnie wiążących wymogów. Po zawarciu takiej umowy żadne dalsze
prawne utrudnienia nie mogą zamknąć dostępu do jakiegokolwiek rynku w UE produktów
spełniających te wymogi. Ustawodawstwo UE harmonizujące specyfikacje techniczne
charakteryzuje się dwoma różnymi podejściami:
• „stare podejście” (harmonizacja szczegółowa)
• „nowe podejście” (istotne wymogi)
Kluczowe składniki nowego podejścia są następujące:
ustawodawstwo ogranicza się do wymogów które są istotne dla zagwarantowania wysokiego
poziomu ochrony dla przedmiotowego interesu zbiorowego
jednostki normalizujące mają za zadanie zdefiniowanie szczegółowych rozwiązań technicznych
których charakter pozostaje dobrowolny
zastosowanie tych rozwiązań (normy zharmonizowane) stwarza domniemanie zgodności z
„istotnymi wymogami”
producenci są prawnie odpowiedzialni za zapewnienie, żę wszystkie sprzedawane produkty są
zgodne z „istotnymi wymogami”
ocena zgodności dokonywana jest przez jednostki testujące i certyfikujące. Są one desygnowane
przez władze Państwa Członkowskiego które ponoszą odpowiedzialność za ich działalność.
Państwa Członkowskie wzajemnie uznają świadectwa zgodności wydawane przez podmioty
desygnowane przez inne Państwa Członkowskie („jednostki notyfikowane”)
Zasada wymogów imperatywnych
państwo członkowskie może ograniczyć obrót towarami w drodze ograniczeń ilościowych jeśli
może w uzasadniony sposób powołać się na ochronę własnego ważnego interesu ( ochronę
zdrowia publicznego, skuteczność kontroli podatkowej, ochronę konsumenta, rzetelność obrotu
handlowego). Zasada ta uzupełnia obecny art. 36 TfUE.
Zasadniczo, gdy państwa członkowskie chcą utrzymać lub wprowadzić środki w celu ochrony
zdrowia na podstawie art. 36 TFUE, ciężar udowodnienia konieczności tych środków spoczywa
na państwach członkowskich. Państwa członkowskie nie muszą jednak wykazywać wyraźnego
związku między dowodem i ryzykiem; zamiast tego wystarczy wykazać, że dany obszar leży
w zakresie niepewności naukowej. Instytucje UE ocenią wówczas sprawę wniesioną przez
państwo członkowskie
Cele polityki celnej UE
Popieranie handlu światowego
Promocja uczciwego handlu
Zwiększanie atrakcyjności UE jako miejsca lokowania kapitału dla przemysłu, handlu i
tworzenia miejsc pracy
Popieranie wszechstronnego rozwoju w świecie
Pomoc dla krajów kandydujących w ich przygotowaniach do akcesji i realizacji roli
pełnego członkowstwa
Zapewnienie ochrony dla biznesu i obywateli Wspólnoty we wszystkich dziedzinach
objętych importem lub eksportem w sposób jak najbardziej przejrzysty, jednolity i
efektywny
Ogrodzenie jednolitego rynku tak, by zapewnić maksimum korzyści płynących z tego
dla każdego
Praktyczne ułatwianie systemu poboru ceł, podatków VAT i akcyzowego
Zbieranie istotnych danych statystycznych
W celu zapewnienia realizacji swobody na obszarze UE przyjęto regulacje prawne dotyczące
takich zagadnien jak 1.podstawowe standardy techniczne, certyfikaty jakości i bezpieczenstwa
produktów, definicje metrologiczne.
Dla niektórych towarów wprowadzono jednolite, zharmonizowane standarty na podstawie
dyrektyw,zasad. Dla innych standardy takie nie istnieją. Prawo wspólnotowe w odniesieniu do
swobodnego przeplywu towarów jest dzielone na obszary: zharmonizowane, niezhrmonizowane
Obszar zharmonizowany
Harmonizacja standartów wymaga przyjęcia aktów prawnych, które regulowałyby zagadnienia
związane z działaniem organów certyfikacyjnych, akredytacyjnych, zajmujących się
standaryzacją i nadzorem rynku.
Takie struktury administracyjne tworzą ramy dla funkcjonowania nowego podejścia do
europejskiego prawa dotyczącego produktów.
Nowe podejście sprowadza się do zasady samodzielnego poświadczania oraz domniemania
zgodności produktu ze standartami.
Obszar niezharmonizowany dotyczy produktów, które nie podlegają przepisom harmonizującym
na szczeblu Wspólnoty
W obszarze niezharmonizowanym państwa członkowskie:
– mają prawo do ustanawiania przepisów krajowych dotyczących wprowadzania wyrobów do
obrotu,
zgodnie z zasadą wzajemnego uznawania zezwalają na wprowadzanie na rynek krajowy
wyrobów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim,
– stosują procedury określone w rozporządzeniu, jeśli istnieją przesłanki do podjęcia decyzji o
zakazie wprowadzenia na rynek, modyfikacji lub wycofaniu wyrobu wprowadzonego legalnie w
innym państwie członkowskim.
W praktyce, granica pomiędzy tymi dwoma obszarami zaciera się i w niektórych przypadkach
trudno ocenić, czy istnieją zagadnienia regulacje zcharmonizowane, czy też można stosować
zasadę swobodnego przepływu towarów.
Zdefiniowanie barier handlowych
Bariery handlowe przyjmują dość różne formy i kształty. Niekiedy barierami są bardzo
bezpośrednie środki szczególnie ukierunkowane na przywóz lub pozwalające na preferencyjne
traktowanie towarów krajowych, a niekiedy barierę stanowi nieoczekiwany skutek uboczny
decyzji dotyczących polityki ogólnej
Bariery fizyczne
– Kontrola towarów w punktach granicznych
• Uproszczenie procedury granicznej (dokumenty handlowe, gromadzenie danych statystycznych
– SAD (Single Administrative Document) – Od 1993 tylko w obrotach zewnętrznych
• Likwidacja granicznej kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej – Kontrola w miejscu załadunku
i miejscu przeznaczeni a – Harmonizacja warunków higienicznych i zdrowotnych – System
inspekcji warunków hodowlanych – System inspekcji produkcji i wydawania certyfikatów
– Przepisy dot. swobody przemieszczana się osób
– Likwidacja ograniczeń w transporcie
• Zniesienie – kontyngentów w transporcie drogowym, – granicznej kontroli pojazdów
zarejestrowanych na teranie WE
• Liberalizacja lotniczych przewozów towarowych,
• Harmonizacja zasad: – Przewozu towarów niebezpiecznych – Bezpieczeństwa towarów –
Kontroli pracy kierowców
Bariery fiskalne
– Problem z różnicach w narodowych stawkach i strukturach podatków pośrednich
– Przejściowy wspólny system podatków pośrednich (VAT)• Zasady opodatkowania kraju
przeznaczenia • Określenie minimalnych stawek VAT • stawka podstawowa nie niższa niż 15%,
• stawki zredukowane nie niższe niż 5% • Zakupy osób podróżujących – opodatkowanie w kraju
pochodzenia
– Współpraca władz administracyjnych przy wprowadzaniu i egzekwowaniu wspólnych
systemów podatkowych
– Przyjęcie minimalnych zharmonizowanych stawek akcyzy
– Harmonizacja stawek celnych podatku akcyzowego • Wyroby tytoniowe – minimalna stawka
celna 57%, minimalna kwota akcyzy na 1000 sztuk – 70 euro • Napoje alkoholowe – w
zależności od zawartości alkoholu • Paliwa mineralne – minimalna stawka (benzyna
bezołowiowa 359 euro/1000 litrów, olej napędowy 350 euro/1000 litró w
Bariery techniczne
– Restrykcje techniczne i administracyjne ograniczające swobodę
– Standardy techniczne
– Normy jakościowe
– Wymogi dopuszczające produkt do obrotu
– System nadzoru nad rynkiem produktów w obrocie
– Dyskryminacja przy przetargach na zamówienia publiczne (firm zagranicznych)
– Ograniczenia w zakładaniu filii przedsiębiorstw
– Ograniczenia w możliwości zakładania działalności
Ograniczenia pzywozu, wywozu lub tranzytu mogą być wprowadzone tylko pod warunkiem, że
wymagają tego wzłędy:
Moralności publicznej
Porządku i bezpieczeństwa publcznego
Ochrona zdrowia i życia ludzi
Ochrona zwierząt i roślin
Ochrona majątku narodowego posiadającego wartość artystycyną, historycyną lub
archeologiczną
Ochrona własności przemysłowej i handlowej
Powyższe zakazy i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka samowolnej dyskryminacji
oraz utajonego ograniczania handlu między członkami
Tego rodzaju ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji lub
ukrytych ograniczeń dla handlu między krajami” Dobrym przykładem w tym przedmiocie jest
embargo ogłoszone przez Komisję na produktu w łańcuchu zaopatrzenia w mięso wołowe, w
rezultacie „choroby szalonych krów” (BSE). W tym przypadku wchodzi w grę zdrowie ludzi i
zwierząt i dlatego uczyniono wyjątek dla swobodnego przemieszczania się towarów.
Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych przez Intrastat , dwie trzecie firm odnosi korzyści
z jednolitego rynku.Wielkość handlu towarami między państwami członkowskimi UE (handel
wewnątrzunijny) w 2013 r. wyceniono na podstawie wywozów na 2 839 mld EUR. Był to
poziom o około dwie trzecie wyższy niż odnotowany w przypadku eksportu z UE-28 do państw
nienależących do Unii (handel zewnętrzny UE). O znaczeniu rynku wewnętrznego UE dobitnie
świadczy fakt, że w przypadku każdego z państw członkowskich wartość wewnątrzunijnego
handlu towarami przewyższała wartość handlu zewnętrznego – jedynymi wyjątkami były Grecja
i Zjednoczone Królestwo.
Struktura handlu towarami Polski ze Stanami Zjednoczonymi
W analizowanym okresie udział artykułów rolno-spożywczych w polskim eksporcie do Stanów
Zjednoczonych był wyższy niż w imporcie do Polski Chociaż znaczenie artykułów rolno-
spożywczym w polskim eksporcie do USA malało, a w imporcie – wzrastało, Polska notowała
trwale dodatnie saldo obrotów handlowych tymi artykułami (z wyjątkiem 2010 r.).
W latach 2000-2012 wyraźne zmiany zaszły w strukturze towarowej polskiego eksportu do
Stanów Zjednoczonych (według sekcji HS). Wzrosło znaczenie maszyn i urządzeń oraz sprzętu
transportowego, a zmalało – metali i wyrobów metalurgicznych, wyrobów ceramicznych,
produktów chemicznych i spożywczych.
Polski eksport do Stanów Zjednoczonych cechował relatywnie wysoki wskaźnik koncentracji
towarowej, mierzony udziałem dziesięciu głównych grup towarów, wyodrębnionych według
działów HS. W 2012 r. przypadało na te działy blisko ¾ polskiego eksportu na ten rynek.
Natomiast trzy najważniejsze działy – maszyny i urządzenia mechaniczne, maszyny i urządzenia
elektryczne oraz meble , pościel, materace, stelaże pod materace, poduszki i in. stanowiły w
2012 r. blisko 46% eksportu do Stanów Zjednoczonych.
W latach 2000-2012 znaczenie maszyn i urządzeń mechanicznych zwiększyło się niemal
dwukrotnie, znaczenie mebli, pościeli, materacy, stelaży pod materace, poduszek i in. wzrosło
tylko nieznacznie, a maszyn i urządzeń elektrycznych – nieznacznie zmalało. Stany Zjednoczone
miały szczególnie duże znaczenie wśród krajów trzecich jako odbiorca polskich statków
powietrznych i części do nich. W 2012 r. na rynek ten trafiła ponad połowa polskiego eksportu
tego działu do państw spoza UE i 38% eksportu ogółem. Wśród dziesięciu najważniejszych grup
produktów w polskim eksporcie do USA (według działów HS) , tylko w jednym przypadku
(tworzywa sztuczne i wyroby z nich) stawka celna w przywozie do USA była wyższa niż 3%
(wyniosła 4,02%).
Wskaźnik koncentracji polskiego importu ze Stanów Zjednoczonych, mierzony udziałem
dziesięciu najważniejszych grup towarów (według działów HS), był w 2012 r. podobny do
analogicznego wskaźnika w polskim eksporcie na rynek amerykański i wyniósł blisko 74%.
Największe znaczenie miały maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części, statki
powietrzne i ich części, a także urządzenia i aparatura precyzyjna. Na te trzy grupy towarów
przypadało w 2012 r. około 45% importu ze Stanów Zjednoczonych. W niektórych działach,
USA były ważnym dostawcą wyrobów spośród krajów trzecich na rynek Polski. Z tego kierunku
pochodziła ponad połowa pozaunijnego polskiego importu statków powietrznych i ich części,
25% importu produktów farmaceutycznych oraz blisko 20% przyrządów i aparatury precyzyjnej.
Wśród dziesięciu najważniejszych grup towarów w polskim imporcie z USA (według działów
HS), najwyższe stawki celne obowiązywały w przywozie tworzyw sztucznych i wyrobów z nich
(6,18%), pojazdów nieszynowych oraz ich części, (5,81%), a także chemikaliów organicznych
(4,41%). W pozostałych działach HS stawki były niższe niż 3%, a dostawy produktów
farmaceutycznych odbywały się na zasadzie bezcłowej.
Wskaźnik koncentracji polskiego importu ze Stanów Zjednoczonych, mierzony udziałem
dwudziestu głównych towarów w tym imporcie (według sześciocyfrowej klasyfikacji HS),
wynosił w 2012 r. blisko 42% . Wśród towarów mających istotne znaczenie w dostawach do
Polski znalazły się m.in. części do silników turboodrzutowych i turbośmigłowych, samoloty (o
masie poniżej 15 t) i śmigłowce (o masie poniżej 2 t), samochody, leki oraz tytoń. Zwraca uwagę
silny stopień koncentracji geograficznej w niektórych grupach towarów. W 2012 r. Stany
Zjednoczone były – nie tylko wśród krajów, ale wśród wszystkich importerów - dominującym
dostawcą na rynek polski takich towarów, jak: śmigłowce o masie nieprzekraczającej 2 t,
pozostałe artykuły z niklu, włókna optyczne, wiązki włókien optycznych i kable światłowodowe,
a także części do silników turboodrzutowych i turbośmigłowych.
Struktura handlu towarami UE ze Chinami
Uregulowanie międzynarodowych stosunków handlowych stanowi obecnie priorytet wielu
państw funkcjonujących w zglobalizowanym świecie. Uregulowanie stosunków gospodarczych z
Chinami (które w rankingach Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego
pod względem wielkości PKB są trzecią gospodarką świata) staje się w związku z powyższym,
niezmiernie istotne dla państw, które aspirują do roli aktywnych graczy na światowym rynku. W
2008 roku eksport stanowił 32,7% chińskiego PKB, zaś import – 25%, co daje 57,7% udziału
handlu w chińskim PKB. Na przestrzeni ostatnich trzech lat eksport chińskich produktów
systematycznie wzrasta, podobnie jak import. Obecnie obserwuje się jednakże rosnący deficyt w
wymianie handlowej między stronami. Istnieją szacunki, wedle których deficyt ten powiększa
się na niekorzyść strony europejskiej w tempie 17 mln euro na godzinę.
W 2006 r. wartość importu z Chin przekroczyła nieznacznie wartość przywozu z USA, co
uczyniło ChRL największym dostawcą towarów na unijny rynek. Udział chińskiego partnera
zwiększył się niemal we wszystkich grupach towarowych. Państwa członkowskie UE najczęściej
importują komputery i części komputerowe, telefony komórkowe, gry wideo, a także wyroby
włókiennicze, obuwie i zabawki. Największymi odbiorcami towarów chińskich są Niemcy (ok.
1/5 wolumenu importu), Holandia, Wielka Brytania, Włochy i Francja. UE jest drugim po
Stanach Zjednoczonych importerem Chin, szczególnie istotnym w chińskiej koncepcji świata
wielobiegunowego dla utworzenia przeciwwagi wobec amerykańskiego unilateralizmu. W
strukturze eksportu UE do Chin dominują towary inwestycyjne, w szczególności nowoczesne
maszyny i urządzenia wykorzystywane do uruchomienia lub unowocześnienia produkcji. Innym
ważnym źródłem są europejscy producenci oryginalnego sprzętu (OEM), którzy przenieśli swoje
zakłady produkcyjne z Europy lub innego kraju do Chin, ze względu na niskie koszty produkcji,
ale wciąż zaopatrują tych samych odbiorców. Twierdzi się, że ok. 50% wymiany handlowej
między UE i Chinami stanowi import towarów wytworzonych przez przedsiębiorstwa z
udziałem kapitału zagranicznego (w tym europejskie), które przeniosły część swojej działalności
do Chin.
Przełomowym momentem w rozwoju międzynarodowych stosunków handlowych UE-ChRL
było przystąpienie Chin do WTO w grudniu 2001 r. po trwających od 1986 r. negocjacjach.
Wydarzenie, które otworzyło ChRL dostęp do rynku światowego, nałożyło nań szereg
obowiązków związanych z dostosowaniem obowiązujących norm i praktyk, odnoszących się do
handlu zagranicznego, do standardów WTO. Fakt ten, wespół z ogromnym rynkiem
wewnętrznym a jednocześnie widocznym gołym okiem zacofaniem technologicznym sprawiły,
że ekspansja inwestorów zagranicznych na rynek chiński była tak gwałtowna. Bariera w postaci
niejasnych przepisów i słabych gwarancji prawnych została w ten sposób przynajmniej
częściowo zmniejszona.
Kluczowe znaczenie w przystąpieniu Chin do WTO ma liberalizacja importu i eksportu
wszelkimi rodzajami dóbr i usług oraz poddanie ich cen i kursów siłom rynkowym oraz
umowom celnym i handlowym zawieranym przez ChRL z państwami trzecimi. W tym celu
konieczne jest przede wszystkim zniesienie ograniczeń ilościowych oraz środków o skutku
równoważnym w odniesieniu do towarów importowanych.
Zgodnie z postanowieniami GATT te ostatnie mają być traktowane w taki sam sposób, jak inne
dobra znajdujące się na rynku krajowym (klauzula narodowego traktowania). Pewien szczególny
reżim może być utrzymywany w dalszym ciągu w odniesieniu do handlu niektórymi towarami,
m.in. handlu ropą naftową, zbożami, nawozami sztucznymi, bawełną. Newralgiczną kwestią
pozostaje kontrola importu do Chin, dokonywana przede wszystkim za pośrednictwem
przedsiębiorstw państwowych. Do połowy lat 90. zagraniczno-chińskie przedsiębiorstwa joint
ventures miały prawo importować towary jedynie w zakresie wynikającym z ich działalności. W
tym okresie przyznano im ogólne prawo do importowania, ograniczone jednak licznymi
licencjami i limitami. Ponadto spółki te wciąż są kontrolowane przez państwo. Przedsiębiorcy
zagraniczni mają utrudniony dostęp szczególnie w sektorach bankowym, telekomunikacyjnym,
pocztowym i motoryzacyjnym. Istotną zasadą handlu międzynarodowego jest poddanie importu i
eksportu regułom wynikającym z powszechnie obowiązującego prawa (transparentność
procedur). Przystąpienie do WTO zmusiło Chiny do zaniechania praktyki związania podmiotów
handlowych treścią niepublikowanych przepisów rządu centralnego. Porozumienie o
przystąpieniu ChRL do WTO dodatkowo nakłada na to państwo obowiązek ustanowienia lub
wskazania procedur i sądów, które służyć będą rozstrzyganiu krajowych sporów wynikłych na
tle stosowania norm WTO. W myśl przepisów Porozumienia Chiny nie mogą stosować cen
dumpingowych. Skutki łamania jego postanowień są widoczne zwłaszcza na przykładzie handlu
tekstyliami. Do jego pełnej liberalizacji w ramach WTO doszło 1 stycznia 2005 r. Mimo iż
import z ChRL, jako kraju rozwijającego się, do 2008 r. nie powinien przekraczać wartości
importu do danego państwa członkowskiego WTO o więcej niż 7,5%, to w pierwszych dwóch
miesiącach 2005 r. Chiny wysłały do państw WTO o 30% więcej towarów tekstylnych niż w
roku poprzednim. Liczba sporów toczących się w ramach WTO przeciwko Chinom (117)
wskazuje, iż w tym zakresie zasady tej organizacji pozostają martwą literą, a problem ten jest w
chwili obecnej najpoważniejszy z punktu widzenia państw trzecich.
Wyzwaniem dla Państwa Środka jest zapewnienie poszanowania praw własności intelektualnej,
zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi dla wszystkich członków WTO z treści TRIPS. Dla
krajów rozwijających się, w tym także ChRL, okres przejściowy na dostosowanie prawa do
ustanowionych w tym dokumencie zasad upłynął z końcem 2005 r. W świetle statystyk, w
których szacuję się, iż ok. 60% towarów naruszających prawa własności intelektualnej w
Europie oraz 70% takich towarów w Stanach Zjednoczonych pochodzi z ChRL, trudno mówić o
poprawnej implementacji przepisów w tej dziedzinie. Niemniej w raportach przedkładanych
WTO władze tego kraju deklarują coraz większe przywiązanie przedsiębiorców chińskich do
ochrony praw autorskich i praw własności przemysłowej.
Handel czy działalność gospodarcza w Chinach różni się jednakże wielokroć od praktyk
obowiązujących w krajach zachodnich. Wiele praktyk rządu chińskiego jest nie do pomyślenia
dla przedsiębiorców przyzwyczajonych do działalności w krajach demokratycznych. Apple w
zamian za możliwość rozwoju biznesu w Chinach współpracuje z władzami, by móc sprzedawać
iPhone’y. Firma zgodziła się na zablokowanie aplikacji dotyczących polityków uznanych przez
Pekin za wrogów publicznych. Microsoft cenzuruje wpisy blogerów, Google blokuje strony
pornograficzne. Działalność Yahoo doprowadziła nawet do skazania na więzienie jednego z
opozycjonistów, poprzez ujawnienie treści jego maili. Większość koncernów tłumaczy swoją
uległość obowiązkiem działania zgodnie z obowiązującym prawem. Zatem chcąc robić udane
interesy w Chinach priorytetowo należy potraktować linię polityki rządowej a zobowiązania
międzynarodowe mogą być tylko jej uzupełnieniem.
Współpraca między UE i Chinami wiąże się jednakże nie tylko z szansami, ale też zagrożeniami.
UE obawia się między innymi o swoje relacje handlowe zwłaszcza z krajami północnej Afryki i
Ameryki Południowej, które zacieśniają swoją współpracę z Chinami, powodując stopniowe
wypieranie eksportu europejskiego. Problemami stojącym przed stosunkami gospodarczymi
między Państwem Środka a UE pozostają również: embargo UE na transfer broni do Chin,
pogwałcenia praw własności intelektualnej, nieprzestrzeganie przez Chiny zasad kontroli
eksportu. Co podkreślone zostanie po raz kolejny, stosunki UE – Chiny są i pozostaną jedynie
komplementarne do uzgodnień zawartych w traktatach bilateralnych między państwami. Mimo,
że od 2003 roku stosunkom UE–Chiny nadano rangę strategicznych i obie strony prowadzą 24
dialogi sektorowe, brak jest do tej pory przełomowych rozwiązań istotnie dynamizujących i
ułatwiających handel między obojgiem partnerów.
Analiza głównych partnerów handlowych
Między 2012 a 2013 r. zaobserwowano znaczące zmiany w strukturze eksportu towarów z UE-
28 w podziale na głównych partnerów handlowych. Największy stopień wzrostu odnotowano w
przypadku eksportu do Szwajcarii (o 27,0 %), natomiast eksport do Korei Południowej, Turcji i
Chin zwiększał się wolniej Największy spadek odnotowano w odniesieniu do eksportu do Indii
(o 6,9 %); mniejsze spadki wystąpiły w przypadku eksportu do Rosji (o 2,9 %), Japonii (o 2,8 %)
i Stanów Zjednoczonych (o 1,6 %).
Mimo to Stany Zjednoczone pozostały zdecydowanie najczęstszym odbiorcą towarów
eksportowanych z UE-28 w 2013 r.Chociaż udział eksportu z UE-28 kierowanego do Stanów
Zjednoczonych w eksporcie ogółem spadł z 26,4 % w 2003 r. do 16,6 % w 2013 r.
Najważniejszą pod względem wartości kategorią produktów eksportowaną z UE-28 do Stanów
Zjednoczonych w 2013 r. były maszyny i sprzęt transportowy. Ta sama grupa produktów
stanowiła również główną kategorię eksportu towarów do Chin, które były dla UE-28 trzecim
najważniejszym rynkiem eksportu w 2013 r. (8,5 % łącznego eksportu z UE-28), po Szwajcarii
(9,8 %).
Import z Chin zmniejszył się we wszystkich głównych kategoriach produktów, z wyjątkiem
chemikaliów (wzrost o 1,1 %) oraz żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (wzrost o
0,2 %).
Analiza głównych grup produktów
Stosunkowo niewielki wzrost eksportu poza UE-28 odnotowano w przypadku dwóch grup
produktów o najwyższym poziomie eksportu w 2013 r., tj. maszyn i sprzętu transportowego (o
0,6 %) oraz innych wyrobów gotowych (o 1,0 %). Najwyższą stopę wzrostu eksportu z UE-28 w
2013 r. odnotowano w przypadku eksportu żywności, napojów i wyrobów tytoniowych, który
osiągnął rekordową wartość 104,3 mld EUR (zob. tablica 6).
Żywność, napoje i wyroby tytoniowe stanowiły również jedyną grupę produktów, w przypadku
której w 2013 r. odnotowano wzrost importu do UE-28 (o 0,4 %). Największy spadek importu
między 2012 a 2013 r. odnotowano w przypadku paliw mineralnych i środków smarnych (o
9,1 %); produkty te miały najwyższą wartość spośród wszystkich grup produktów
importowanych do UE-28. Do zmniejszenia importu paliw mineralnych i środków smarnych
przyczynił się spadek wartości importowanych produktów naftowych rzędu 8,3 % (spadek pod
względem ilościowym wyniósł -2,8 %). Prawie jedna trzecia (32,2 %) unijnego importu paliw
mineralnych i środków smarnych w 2013 r. pochodziła z Rosji. Następne w kolejności były
Norwegia (9,9 %), Algieria (6,3 %), Nigeria (5,5 %) i Arabia Saudyjska (5,0 %).
Do nadwyżki w handlu towarami w UE-28, wynoszącej w 2013 r. 54,6 mld EUR przyczynił się
dodatni bilans handlowy związany z obrotem maszynami i sprzętem transportowym (o wartości
275,0 mld EUR) oraz chemikaliami (o wartości 115,5 mld EUR). Równoważył go deficyt
handlowy w wysokości 377,8 mld EUR związany z paliwami mineralnymi i środkami
smarnymi, który zmniejszył się w porównaniu z rekordowym deficytem w odniesieniu do tych
towarów w 2012 r. (422,9 mld EUR).
Źródla:
1. www-ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/
International_trade_in_goods/pl
2. www.eurl-ex.europa.eu/summary/chapter/internal_market
3. www. ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods
4. www.pl.wikipedia.org
5. www.arslege.pl/traktat-o-funkcjonowaniu-unii-europejskiej
6. www. europarl.europa.eu/
7. http://www.polska-azja.pl/
8. https://books.google.pl/