DERSİ PLANLAMA VE ETKİNLİKLERİ SIRAYA KOYMA

DERS PLANI

DERSİN ADI : Üç boyutlu çalışmalar

İÇERİK : Heykel çalışmasının tekniği hakkında bilgilendirerek becerilerin kazanıldığını içermektedir.

SINIF : 10.sınıflar

SAAT : Uygulama 2 ders saati (40dk + 40dk)

HEDEFLER :

1. Üç boyut sanatının özellikliklerini tanır2. Heykel sanatını tanımlar 3. Rölyef, bust, tors gibi heykeli özelliklerine göre ayırır.4. Anadolu uygarlıkları ve sanatı hakkında bilgi edinir.

KAZANIMLAR :

10.8.1. Üç boyutluluk kavramını bilir. 10.8.2. Seramik sanatı ile ilgili teknikleri kullanır.10.8.3 Heykel sanatını özelliklerine göre gruplara ayırır.10.8.4. Amacına göre iletişim dilinin değiştiğini fark eder. 10.8.5. Uygulama basamaklarını bilir. 10.8.6. Özgün form tasarımları tanır. 10. 8.7. Farklı kültürlerin Hititler Urartular lidyalılar gibi orta çay dönemindeki seramik sanatı ve heykelleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları açıklar.10.8.8. Eserde ele alınan tema, konu ve sembolleri bilir.

AMAÇ ve GEREKÇE : Heykel sanatının anlam ve önemini anlar çesitlere ayırır. Heykel sanatı hangi mazemelerle uygulanır ve Anadolu uygarlıkları hakkında bilgi edinir sanatını inceler

ARAÇ ve GEREÇ :Anadolu uygarlıkları ansiklobedisi, sanat kitapları

DİĞER ALANLARLA İLİŞKİSİ ve NEDENLERİ :

Heykel ve Tarih :

Heykel'in sözlükteki anlamı nedir?Taş, tunç, bakır, kil, alçı gibi maddelerden yontularak, kalıba dökülerek ya da yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen yapıtır.

Heykel nedir?Güzel sanatların bir kolu olan «heykelcilik» alanında yapılan eserlerdir. Heykelciler mermer, tahta, demir, alçı gibi maddelerden ya tabiattaki bir cismin benzerini yapar, ya da yine bu maddeler yardımıyla bir fikri canlandırırlar. Heykellerin en büyük özelliklerinden biri üç boyutlu olmalarıdır. Bu bakımdan kabartmalar gerçek heykel sayılmaz. Heykelcilik, insanların uğraştığı en eski sanat kollarından biridir. Önceleri heykeller yalnız dini esaslara bağlı olarak yapılırdı. Bunlar tanrı heykelleriydi. Bulunan ilk heykellerin M.Ö. 40.000 ve 30.000 yıllarına ait olduğu tahmin edilmektedir. Şişmanca kadınları temsil eden bu kaba saba heykellerin bereket tanrıları olduğu tahmin edilmektedir. Eski Mısırlılar zamanında heykelcilik çok ileri gitmişti. Mısırlılar çok çeşitli tanrılarını başarılı heykellerle canlandırırdı. Bu tanrıların çoğu insan vücutlu, hayvan başlı olurdu. Sümerler ve Hititler de heykelciliğe büyük önem verirlerdi. Heykelcilik eski Yunan medeniyeti devrinde altın devrine ulaştı denilebilir.

Heykel, Türkler'de çok eski çağlardan beri biliniyor ve yapılıyordu. Orta Asya'da yaşayan Türkler'in ölülerine diktikleri «balbal» lar ayrıntıları az belirli heykellerdi. İslamiyet’in kabulünden sonra heykelcilik çok geriledi. Ama yine de büsbütün unutulmadı. Selçuklular ‘da insan heykel ve kabartmalarına rastlanır. Türkiye'de heykelciliğin yeniden canlanması Sanayi-İ Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi)'nin kurulmasıyla başlar. Sultan Abdülaziz bu Sanatı teşvik için kendi heykelini yaptırdık Daha sonra Türkiye'de de heykelcilik gelişti ve bu alanda ileri görüşlü Türk sanatçıları yetişti. Eski Afrika, Amerika ve Asya’da da heykelcilik vardı. Afrika'da zenciler putlar yapıyordu. Amerika'daki Toltek ve Aztek sanatının yarattığı heykeller vardı. Çin ve Hindistan'da da yine din esasına bağlı olmak üzere heykeller yapılıyordu.

Rölyef; Bir şekli veya süslemeyi, kabarık olarak işleyen sanat eseridir. Yalnız yüzeyde kalmadığı için resim değildir; yüzeyden tamamıyla kopmuş olmadığı için de heykel sayılmaz. Yuvarlaklıkları ve hacmi belirtilerek yüzeyden biraz ayrılan kabartma, mimarlık sanatının bir yardımcısıdır.

Kabartma, ışık alan ve almayan yönlerinin belirme derecesine, yüzeyden ayrılış şekline göre üç çeşit olur: Alçak kabartma Yüzeyden pek az ayrılan kabartmalardır. Madalyonlarda, paralarda görülen kabartmalar böyledir. Yüksek kabartma Yüzeyden epeyce ayrılan kabartmalardır. Bunlarda şekillerin hemen hemen yarı yüksekliği yüzeyden ayrılmıştır. Bazı anıtların kaidelerini çevreliyen kabartmalar böyledir. İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki İskender Lâhdi’ni çevreliyen savaş tasvirleri gibi. Rond-bos Kabartmadan çok heykele yaklaşır. Şekiller, yüzeye ancak tutturulmuş gibidir. Ankara’daki «Emniyet Anıtı» nın şekilleri böyledir. Kabartma yapmak için çeşitli malzemeler kullanılmıştır. En çok, heykel yapılması güç olan gayet sert taşlar, kolay kırılan, alçı gibi malzeme kabartma yapmaya elverişli görülmüştür. Ağaç, kil, çimento, tunç gibi çok değişik malzemeden de bu sanatta faydalanılır.

Heykelin tarihçesi Heykel ve heykelciliğin tarihi eski zamanlara kadar uzanır. Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan kazılarda mermer, ağaç, taş, pişmiş toprak, maden gibi çok çeşitli malzemelerden yapılmış

heykel ve heykelciklere rastlanmaktadır. Bunlar ve diğer heykeller üzerinde yapılan incelemelerden, heykellerin büyük bir kısmının çeşitli kavimlerin ilah olarak tanıdıkları varlıkları tasvir ettikleri, bazılarının kral-kraliçe gibi hükümdar ailelerini, kahramanları ve kahramanlık olaylarını, bilim, sanat ve sporda meşhur olmuş kimseleri, bir kısmının da çeşitli insan ve hayvanları tasvir ettikleri anlaşılmıştır. Tarihi araştırmalar, ilk heykelin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı hakkında herhangi bir netice vermemektedir. Tarihi çok eski olduğu bilinen heykel ve heykelciliği bu derece yaygınlaştıran asıl sebep, inançtır. Çeşitli devirlerde yaşamış insanların tapındıkları ve ilah tanıdıkları şeylerin ağaç, taş, maden üzerine işlemeleri ve ibadetlerini bunlara karşı yapmaları, heykel ve heykelciliğe cemiyet hayatında geniş yer verilmesine yol açmıştır. İlk çağ topluluklarında sanatçılar genellikle bir geleneği devam ettirir. Ortaya konan eser, toplumun ortak malı olarak kabul edilir. Dolayısıyla eserler sanatçıları değil üretildikleri kavim ve toplulukların adıyla anılırlar. Tarımsal faaliyetlerin başlamasıyla birlikte, verimsizlik sorununa çare olarak, Magna Mater (Ana Tanrıça) heykelcikleri yapılmıştır. Bu heykelciklerin malzemesi ağaç ya da topraktır. Heykeller genel olarak aynı duruşu sergiler, kişisel özellik taşımazlar. Baş oranları vücudun geneline göre büyüktür. Üç boyutlu heykellerde bile uzuvlar çizilerek gösterilir. Heykel yüzeyleri çizilerek süsleme yoluna gidilir.

Anadolu Uygarlıkları

Tarih boyunca bir çok önemli uygarlığın barındığı Anadolu, başta Hititler, Frigler, Urartular olmak üzere, günümüzde tam olarak ortaya çıkarılmamış onlarca medeniyeti ve kavimleri ile, dünya tarihine bir çok “ilk”e şahitlik etmiştir. Masallara konu olan bir gizem barındıran, felsefi düşüncenin çıkış noktası olan Doğu ve Batı’nın verimli toprakları üzerinde kurulan Anadolu Uygarlıkları, dünyaya miras bıraktıkları, kazandırdıkları gelişme ve yeniliklerle de tarihteki yerini almıştır. Doğu mistisizminin doğuşunu gören, matematiğin ve astronominin, geometrinin ortaya çıkışındaki öncü isimleri büyüten ve Doğu’sundan Batı’sına nakledilen bilginin inanılmaz evrimini gören Anadolu’daki uygarlıkların, gelişim basamaklarında insanlığa olan yardımı da böylece görülebilmektedir. Anadolu Uygarlıkları, tarihin önemli süreçlerini yaşamış, ortaya çıkan ve henüz çıkmamış olan, derinlerde yatan medeniyetleri kadar, bekletmekte olduğu gizemle de değerini korumaktadır.

Hititler

Hititler’in tarihteki yerine dair bilgiler, yüzyılın başında elde edilmiştir. “Yozgat Tabletleri” olarak bilinen tabletlerin çözülmesinin ardından bu tabletlerde geçen, Anadolu’daki Hatti Ülkesi’ne dair bilgiler elde edilmiştir. Anadolu’da uzun süre yaşamış olan Hatti’ler, Hitit

kültürünü ve yaşamını da oldukça etkilemiştir. Zamanla bu iki kültür birbirine kaynaşmış ve Hitit kültürü olarak var olmaya devam etmiştir.

Hititler, Anadolu’ya Kafkasya üzerinden göç etmiş bir Hint-Avrupa kavimi olarak tanımlanabilir. Anadolu’ya Kafkaslar üzerinden gelen Hititler ticaret, hayvancılık yaparak hayatlarını sürdürüyor olsa da ana geçim kaynakları tarım olmuştu. Bu yüzden Hititler izledikleri genişleme politikalarında ticaret yollarına sahip olma amacı kadar, verimli toprakları ele geçirme amacını da taşımıştır.

Tarım ve hayvancılığın öne çıktığı bir toplum olan Hititler de, Tanrı inancı da doğa temelliydi. Hititler kutsal saydıkları değerler, bayramları, tapınakları ve tapınma şekilleri, ayrıca Tanrıları da bir tarım toplumu için önemli olan hava, su, toprak gibi unsurlara göre şekilleniyordu. Sanatı, dini, savaşları, güçlü krallığı ve kralları ile tarihteki önemli uygarlıklardan biri olan Hititler'e dair ilk kalıntılar Kültepe'de bulunmuştur.

Hititler'de Sanat Hitit Sanatı, köklü Anadolu kültürünün Suriye, Mezopotamya ve hatta bir dereceye kadar Mısır etkileriyle, yeni bir sentezi olarak kabul edilir. Çömlekçilikte, taş oyuntu sanatında, maden döküm, heykeltıraşlık ürünlerinde ve yine madenden üretilmiş hayvan biçimli kaplarda, fildişinden üretilmiş nesnelerde ve mühürcülükte Hitit kültürüne özgü özellikler hemen kendini gösterir. Hititlerde müzik gerek enstrümantal gerekse vokal olarak, dinsel törenlerin, özellikle çok sayıdaki dinsel bayramın ayrılmaz bir parçasını oluşturuyordu. Bu törenlerde sık tekrarlanan, tanrı heykelleri ya da sunakların önünde katı veya sıvı sunakaların sunulması ( et, ekmek vb. gıdalar veya içki sunumu) , kral ve kraliçenin tanrılarla içmesi gibi eylemler sırasında çalgılar çalınır, şarkılar ve ilahiler söylenir, daha görkemli ve etkili bir ortam yaratılarak tanrıların hoşnut olması sağlanırdı. Dinsel törenlerin en güzel betimleri Eski Hitit dönemine ait kabartmalı ve boyalı vazolar üzerinde bulunmaktadır. Bunların üzerinde sahnelerde, metinlerde anlatılanlara uygun olarak çalgıcılar, dansçılar ve akrobatlar yer almaktadır.

Frig Uygarlığı

Anadolu tarihindeki en farklı uygarlıklardan biri olan ve kökenleri Balkanlar olan Frigler’in tarih sahnesinde görünmesi M.Ö 750 yılına denk gelmektedir. Ancak Frigler, yıllar sonra geniş bir alanda egemenlik kuracakları Anadolu’ya M.Ö 1200’lü yıllarda gelmiştir. O tarihe dek boylar biçiminde bir yaşam sürmüşlerdir. Günümüzde Eskişehir, Afyon ve Kütahya’nın bulunduğu topraklarda yaşayan Frigler, aynı topraklarda yaşayan Yunan halkı üzerinde de büyük etki sahibi olmuştur. Bu etkileşim sonucundan Frig kültürü, Roma ve Yunan kültürü içinde kendisini barındırmıştır. Bazı kaynaklara göre Trakya, bazılarına göre ise Hint – Avrupa kökenli bir kavimden gelen Frigler, Anadolu’da var oldukları süre icinde Helen, Geç Hitit uygarlıklarının ve bunların yanında Kelt kültürünün de etkisi altında kalmıştır.

Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından kurulan uygarlıklardan biri olan Frigler, Anadolu’daki dağınık boylar ve düzensiz siyasi yapı nedeniyle ancak M.Ö 750 yılında siyasi bir birlik oluşturabilmiştir. Frigler’in ilk kralları ise Gordious’dur ve bu yüzden başkentlerine Gordion adı verilmiştir. Tarih sayfalarında sıkça adı geçen kral Midas ise, yine bir Frig kralıdır. Midas ile güçlü dönemlerini yaşayan Frigler, Roma dönemine dek Anadolu’da varlığını sürdürmüştür.

Anadolu Uygarlıkları / Urartular

Urartular, Milattan Önce birinci yüzyılın başında, Anadolu’da, Van Gölü çevresinde kurulan bir devlettir. Bu bölgeye yerleşen kavimler, beylikler ve aşiretler halinde yaşamaktansa, bir devlet kurarak kendilerini koruyabilmek adına, zaman içinde bir araya gelmiş ve Urartu Devleti’ni kurmuştur. Başkenti Tuşpa (Van) olan Urartu Devleti, Milattan Önce 8. ve 7. yüzyılda en güçlü olduğu dönemi yaşamıştır. Bu dönemde devletin sınırları içinde İran’ın kuzeybatısı, Aras Vadisi ve Doğu Anadolu yer almaktaydı.

Mezopotamya ve Asur sanatının etkisini barındıran bir kültüre sahip olan Urartular, çivi yazısı ve Hitit hiyeroglif yazısını kullanan bir devletti.

Urartular’ın siyasi ilişkilerinde öne çıkan devlet, Asurlular’dı. Asurlular ve Urartular birçok kez savaşmıştır. Asurlular’ın kayıtlarında Urartular’ın adı geçmektedir. Bu kaynaklarda, Asurlular’ın Urartular’a karşı savaştığından bahsedilmektedir. Bu savaşların da etkisiyle, Urartular’ın yapılarında savunmada kolaylık öne çıkarılmıştır. Bulundukları dağlık, kayalık bölgenin avantajı ile dik yamaçlara yapılan yapılar, savunma için bir kolaylık sağlamıştır.

Maden işlemede gelişen Urartular, bulundukları bölge ve çevresinde metal işlemecilik üzerine önemli çalışmalar yapmış ve diğer uygarlıkları da etkilemiştir.

Lidya Uygarlığı

Batı Anadolu’da Menderes ve Gediz Irmakları arasında kalan bölgeye Lidya, orada yaşayanlara ise Lidyalılar denilmiştir. Hint-Avrupa kavminden olan Lidyalılar bu bölgeye doğudan gelmişlerdir. Lidyalılar, Hititlerin daha sonra da Frigyalılar’ın egemenliği altına girmiştir.

Lidyalılar’ın dili Hitit Dili ile benzerlik göstermektedir. Frigler’in yıkılmasıyla Lidyalılar milattan önce 680 yılında bağımsız bir devlet kurmuşlardır. İlk kralları Giges’tir. Başkentleri Sardes’tir. Bu o dönemin en büyük ve en zengin kentidir. Giges çok güçlü bir ordu kurup sınırlarını doğuda Kızılırmak’a kadar genişletti. Kimmerlere karşı yürüttüğü savaşlar sırasında Asurlular’la işbirliği yaptı ve Kral Yolu’nu Asur’a kadar götürdü. Milattan önce 585 yılında Medler’le barış yapılarak Kızılırmak Lidyalılar’la Medler arasında sınır oldu.

Lidyalılar parayı ilk kullanan medeyinet olmuştur. Parayı yapmak için altın, gümüş ve elektrolit kullanırlardı. Son kral Kroisos zamanı devletin en parlak ve en zengin dönemi olmuştur. Ancak Pers İmparatorluğu’nun ani bir saldırısı sonucunda bu zengin devlet, tarihe karışmıştır.

ÖĞRETMENİN HAZIRLIĞI :

Konuyu önceden öğrencilere vererek, araştırma yapmalarını sağlamak Sınıf konturolunu sağlamak Sınav tekniğini belirlemek sınav kağıtlarını haırlamak. Önce teorik anlatım yapar Sorular sorar ilgiyi üerine toplar. Öğrenciyi güdüller.

ÖĞRENCİNİN HAZIRLIĞI :

Heykel hakkında gerekli bilgiyi toplar Anadolu uygarlıklarını araştırır Bulduğu bigileri dosya haline getirir.

GÜDÜLEME :

Öğrencilere heykel hakkında bilgiler verilir. Anadolu uygarlıklarını slayt esliğinde anlatılır. Öğrencilerin bilgileri sorulur. Dosyalar konturol edilir.

UYGULAMA :

Öğretmen derse slayt hazırlayarak gelmektedir. Dersin ilk 20 dakikasını teorik anlatır. Öğrencilere sorular iletir. Slaytta bulunan sanat eserlerinin hangi uygarlığa ait oldugu tartışılır. Dosya konturolu yapılır.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ :

Ön test son test 40 puan

Dosya konturolu 35 puan

Derse katılım 15 puan

Hazırlıklı gelme 10 puan

DEĞERLENDİRME

Öğrencinin ADI VE SOYADI: TARİH:SINIFI:

ÖN TEST 1. Heykel nedir? (30)

2. Heykel sanatı Hitit lerde nasıl formlarla uygulanmıştır?(20)

3.

Hangi uygarlıga aittir?(25)

4. Rölyef nedir? Çesitleri nelerdir? (25)

DEĞERLENDİRME

Öğrencinin ADI VE SOYADI: TARİH:SINIFI:

SON TEST

1. Bust tors ve rölyef nedir? (40)

2. Madolyonlarda hangi kabartma uygulanır? (30)

3. Düğün gibi önemli anlarını kabartmalı ve boyalı vazolar üzerinde işleyen uygarlık hangisidir? (30)