suwartonog1.files.wordpress.com … · web viewmenggunakan konsep limit fungsi dan turunan fungsi...
TRANSCRIPT
LIMIT FUNGSIStandar Kompetensi :
Menggunakan konsep limit fungsi dan turunan fungsi dalam pemecahan masalah
Kompetensi Dasar :
1. Menghitung limit fungsi aljabar sederhana di suatu titik
2. Menggunakan sifat limit fungsi untuk menghitung bentuk tak tentu fungsi aljabar
Indikator :
Menjelaskan arti limit fungsi aljabar di suatu titik
Menjelaskan arti bentuk tak tentu pada hasil limit
Menghitung limit fungsi aljabar
Menghitung limit fungsi menggunakan teorema limit
Menghitung limit fungsi trigonometri sederhana
Materi Pokok Pembelajaran :
A. Limit Fungsi Aljabar
1. Pengertian
Notasi : limx→c
f (x )=L
( baca : limit x mendekati c f (x) sama dengan L )
Artinya bahwa untuk x mendekati c nilai f (x) mendekati L.
Pemahaman yang mudah untuk limit adalah mencari nilai substitusi konstanta tertentu
terhadap fungsi f (x). Kemudian jika dengan substitusi menghasilkan bentuk tak
tentu, maka secara aljabar terdapat metode-metode tertentu untuk menyelesaikan
persoalan limit tersebut.
Bentuk tak tentu yang dimaksud adalah : 00 , dan −
Contoh 1
Hitung :
a. limx→1
(2 x+3)
b. limx→−2
(x2−x−6)
c. limx→ 4
x+5x−1
d. limx→−3
x+3x2+2 x−3
Jawab :
a. limx→1
(2 x+3)
= 2.1+3
= 2+3
= 5
b. limx→−2
x2−x−6
= ¿
= 4+2−6
= 0
c. limx→ 4
x+5x−1
= 4+54−1
= 93
= 3
d. limx→−3
x+3x2+2 x−3
= −3+3
(−3)2+2(−3)−3
= 0
9−6−3
= 00 , bentuk tak tentu
Dikerjakan sebagai berikut :
limx→−3
x+3x2+2 x−3
= limx→−3
x+3(x−1)(x+3)
= limx→−3
1x−1
= 1
−3−1
= −14
Soal-soal Latihan 1
Hitung :
a. limx→ 13
(x−10)
b. limx→2
(2 x2−x−3)
c. limx→−1
2x+5−3x−1
d. limx→ 4
x−4x2+2x−24
2. Ketentuan-ketentuan :
a. Jika f (c )=L, dengan Lkonstanta maka limx→c
f (x )=L
b. Jika f (c )=0L , maka lim
x→cf (x )=0
c. Jika f (c )=±L0 , maka lim
x→cf (x )=±
d. Jika f (c )=00atau atau − ( tak tentu), maka penyelesaian limit dikerjakan
dengan metode tertentu
Contoh 2 :
Tentukan hasilnya :
a. limx→ 10
(x−8)
b. limx→5
2 x−103 x
c. limx→0
3 x+7x
d. limx→−2
4 x3 x+6
Jawab :
a. limx→ 10
(x−8)
= 10−8
= 2
b. limx→5
2 x−103 x
= 2.5−10
3.5
= 10−10
15
= 015
= 0
c. limx→0
3 x+7x
= 3.0+7
0
= 70
= +
d. limx→−2
4 x3 x+6
= 4 (−2)
3(−2)+6
= −8
−6+6
= −80
= −
Soal-soal Latihan 2
Tentukan hasilnya :
a. limx→−7
(6−2 x)
b. limx→1
3 x−38 x
c. limx→0
x+152x
d. limx→−4
2xx+6
3. Bentuk –bentuk limit fungsi aljabar dan penyelesaiannya
a. Limit fungsi rasional, penyelesaiannya dengan faktorisasi.
Contoh 3 :
Hitung :
a. limx→6
2x−12x2−8 x+12
b. limx→−4
x2−163 x+12
c. limx→3
x2−8 x+15x2−9
d. limx→ 1
2
10 x−52 x2+5 x−3
Jawab :
a. limx→6
2x−12x2−8 x+12
= limx→6
2(x−6)(x−6)(x−2)
= limx→6
2(x−2)
= 2
6−2
= 24
= 12
b. limx→−4
x2−163 x+12
= limx→−4
(x+4)(x−4)3(x+4)
= limx→−4
x−43
= −4−4
3
= −83
c. limx→3
x2−8 x+15x2−9
= limx→3
(x−3)(x−5)(x+3)( x−3)
= limx→3
x−5x+3
= 3−53+3
= −26
= −13
d. limx→ 1
2
10 x−52 x2+5 x−3
= limx→ 1
2
5(2 x−1)(x+3)(2 x−1)
= limx→
12
5x+3
= 5
12+3
= 572
= 107
Soal-soal Latihan 3
Hitung :
a. limx→3
x−3x2−x−4
b. limx→ 4
x2−2 x−82x−8
c. limx→−3
x2+5 x+15x2−9
d. limx→ 1
3
6 x−23 x2−x
b. Limit fungsi rasional yang memuat tanda akar, penyelesaiannya dengan
mengalikan sekawannya.
Contoh 4
a. limx→1
x−1√5 x−1−2
b. limx→2
√4 x+1−32x−4
c. limx→3
√3 x−√ x+6√2 x−5−1
d. limx→−1
2−√x+5√5−4 x−3
Jawab :
a. limx→1
x−1√5 x−1−2
= limx→1
(x−1)(√5 x−1−2)
. (√5 x−1+2)(√5 x−1+2)
= limx→1
(x−1)(√5 x−1+2)5 x−1−4
= limx→1
(x−1)(√5 x−1+2)5 x−5
= limx→1
(x−1)(√5 x−1+2)5(x−1)
= limx→1
(√5 x−1+2)5
= √5.1−1+25
= 45
b. limx→2
√4 x+1−32x−4
= limx→2
(√4 x+1−3)(2 x−4 )
. (√4 x+1+3)(√4 x+1+3)
= limx→2
4 x+1−92(x−2)(√4 x+1+3)
= limx→2
4 x−82(x−2)(√4 x+1+3)
= limx→2
4 (x−2)2(x−2)(√4 x+1+3)
= limx→2
2(√4 x+1+3)
= 2
√4.2+1+3
= 26
= 13
c. limx→3
√3 x−√ x+6√2 x−5−1
= limx→3¿¿¿. ¿¿.
(√2 x−5+1)(√3 x+√x+6)
= limx→3
(3x−(x+6))(2x−5−1)
.(√2 x−5+1)(√3 x+√x+6)
= limx→3
(2x−6)(2x−6).
(√2 x−5+1)(√3 x+√x+6)
= limx→3
(√2x−5+1)(√3 x+√ x+6)
= (√2.3−5+1)(√3.3+√3+6)
= 1+13+3
= 13
d. limx→−1
2−√x+5√5−4 x−3
= limx→−1
¿¿¿.¿¿
= limx→−1
(4−( x+5))(5−4 x−9) .
(√5−4 x+3)(2+√ x+5)
= limx→−1
(−x−1)(−4 x−4 )
(√5−4 x+3)(2+√x+5)
= limx→−1
−(x+1)−4 (x+1)
. (√5−4 x+3)(2+√x+5)
= limx→−1
(√5−4 x+3)4 (2+√ x+5)
= √5−4 (−1)+34¿¿
= 3+3
4 (2+2)
= 616
= 38
Soal-soal Latihan 4
a. limx→1
x−1√5 x−1−2
b. limx→2
√4 x+1−32x−4
c. limx→3
√3 x−√ x+6√2 x−5−1
d. limx→−1
2−√x+5√5−4 x−3
4. Limit di tak berhingga
Limit fungsi di tak berhingga dinotasikan : limx→f (x ).
Ketentuan-ketentuan pengerjaan persoalan limit fungsi di tak berhingga adalah
sebagai berikut :
a. Jika bentuk fungsi rasional maka nilai limx→
f (x)g(x ) diperoleh dengan pangkat
tertinggi pembilang atau penyebut
b. Jika bentuk fungsi adalah pengurangan bentuk akar maka nilai limx→
√ f (x )−√g (x)
diperoleh dengan mengalikan bentuk √ f (x )+√g( x)√ f (x )+√g( x)
Contoh 5
Hitung :
a. limx→
x+1x2−x−1
b. limx→
2 x2+x−33 x−4
c. limx→
x2−x−63 x2+1
d. limx→
(3 x+1)(2 x−4)(2 x−1)2
Jawab :
a. limx→
x+1x2−x−1
( pangkat tertinggi x2)
¿ limx→
xx2 +
1x2
x2
x2 −xx2−
1x2
¿ limx
1x+ 1x2
1−1x− 1x2
¿
1+ 12
1−1− 12
¿ 0+01−0−0
¿ 01
¿0
b. limx→
2 x2+x−33 x−4
( pangkat tertinggi x2¿
¿ limx→
2x2
x2 + xx2 −
3x2
3 xx2 − 4
x2
¿ limx→
2+ 1x− 3x2
3x− 4x2
¿2+ 1x− 3x2
3x− 4x2
¿ 2+0−00−0
¿ 20
¿+
c. limx→
x2−x−63 x2+1
¿ limx→
x2
x2 −xx2−
6x2
3 x2
x2 + 1x2
¿ limx→
1−1x− 6x2
3+ 1x2
¿1−1− 6
2
3+ 12
¿ 1−0−03+0
¿ 13
d. limx→
(3 x+1)(2 x−4)(2 x−1)2
¿ limx→
6 x2−10 x−44 x2−4 x+1
¿ limx→
6 x2
x2 −10 xx2 − 4
x2
4 x2
x2 −4 xx2 + 1
x2
¿ limx→
6−10x
− 4x2
4−4x+ 1x2
¿6−10− 4
2
4− 4+ 12
¿ 6−0−04−0+0
¿ 64
¿ 32
Soal-soal latihan 5
a. limx→
6x2 x2−x
b. limx→
x2+ x−24 x−3
c. limx→
x2−x−12x2−10 x
d. limx→
(2x+1)(3 x−1)(3x+1)2
Contoh 6
Tentukan hasilnya :
a. limx→
√x+1−√2 x−3
b. limx→
√2 x2+3x−1−√ x2−1
c. limx→
√x2−2 x−3−√x2−6 x+5
d. limx→
√(2x+3)2−√4 x2−4 x
Jawab :
a. limx→
√x+1−√2 x−3
¿ limx→
(√ x+1−√2 x−3) . (√x+1+√2 x−3)(√x+1+√2 x−3)
¿ limx→
x+1−(2 x−3)(√x+1+√2x−3)
¿ limx→
−x+4(√x+1+√2x−3)
( pangkat tertinggi adalah x )
¿ limx→
−xx
+ 4x
(√ xx2 +1x2 +√ 2 x
x2 − 3x2 )
¿ limx→
−1+ 4x
(√ 1x+ 1x2 +√ 2
x− 3x2 )
¿−1+ 4
(√ 1 + 12 +√ 2− 3
2 )
¿ −1+0√0+0+√0−0
¿ −10
¿−
b. limx→
√2 x2+3x−1−√ x2−4 x
Gunakan ketentuan :
limx→
√ax2+bx+c−√ px2+qx+r
¿+ , jikaa> p
¿ b−q2√a
, jikaa=p
¿− , jikaa< p
Maka :
limx→
√2 x2+3x−1−√ x2−4 x=+
c. limx→
√x2−2 x−3−√x2−6 x+5
¿ b−q2√a
¿−2−(−6)
2√1
¿ 42
¿2
d. limx→
√(2x+3)2−√4 x2−4 x
¿ limx→
√4 x2+12 x+9−√4 x2−4 x
¿12−(−4)
2√4
¿ 164
¿4
Soal-soal latihan 6
Tentukan hasilnya :
a. limx→
√2 x−1−√x+3
b. limx→
√x2+x−2−√3 x2−1
c. limx→
√x2−6 x+7−√x2−10 x
d. limx→
(3 x−4)−√9 x2−x+1
B. Teorema Limit
Untuk C , kϵR ,nϵBdan f dangfungsi-fungsi yang memiliki limit di c, berlaku teorema-
teorema limit sebagai berikut :
1. limx→C
k=k
2. limx→C
x=C
3. limx→C
kf (x )=k limx→C
f (x)
4. limx→C
( f (x )+g (x))=limx→C
f (x)+ limx→C
g(x )
5. limx→C
( f (x )−g(x ))= limx→C
f (x )−limx→C
g(x)
6. limx→C
( f (x ). g(x ))= limx→C
f (x ). limx→C
g (x)
7. limx→C
f (x)g (x)
=limx→C
f (x)
limx→C
g (x), asalkan lim
x→Cg(x )≠0
8. limx→C
¿¿¿
9. limx→C
n√ f (x )=n√ limx→C
f ( x) , asalkan limx→C
f (x)≥0
Contoh 7
Dengan menggunakan teorema limit carilah nilainya !
a. limx→3
3x+2 x2
b. limx→−2
2 x−1√5+2 x
Jawab :
a. limx→3
3x+2 x2
= limx→3
3x+ limx→3
2x2 ( T.4 )
= 3 limx→3
x+2 limx→3
x2 ( T.3 )
= 3.3+2( limx→3
x)2 ( T.2 dan T.8 )
= 9+2. 32 ( T.2 )
= 9+18
= 27
b. limx→−2
2 x−1√5+2 x
= limx→−2
¿¿ ( T.7 )
= limx→−2
2 x− limx→−2
1
√ limx→−2
(5+2 x) ( T.5 dan T.9 )
= (2 lim
x→−2x)−1
√ limx→−2
5+ lim−2
2x ( T.1, T.3, dan T.4 )
= 2.(−2)−1
√5+2 limx→−2
x ( T.1, T.2, dan T.3 )
= −4−1
√5+2(−2) ( T.2 )
= −5√1
= −5
Soal-soal Latihan 7
Dengan menggunakan teorema limit carilah nilainya !
a. limx→1
3x2+4 x
b. limx→−3 √ 2−2 x
4 x+14
c. limx→5
( 4 x−8x+1
)3
d. limx→2
3√(13 x+13 x−5
)2
C. Limit Fungsi Trigonimetri
Rumus Dasar :
1. limx→0
sinxx
=1
2. limx→0
tanxx
=1
3. limx→0
xsinx
=1
4. limx→0
xtanx
=1
5. limx→0
cosx=1
6. limx→0
sinx=0
Rumus Pengembangan
1. limx→0
sinaxax
=1
2. limx→0
tanaxax
=1
3. limx→0
axsinax
=1
4. limx→0
axtanax
=1
5. limx→0
cosax=1
6. limx→0
sinax=0
Contoh 8
Hitung :
a. limx→0
sin 3 xsin 6 x
b. limx→0
tan12 xsin 2 x
c. limx→0
1−cos2x3 xsin2x
d. limx→0
tan2 xsin3 xcos5 x−cosx
Jawab :
a. limx→0
sin 3 xsin 6 x
= limx→0
sin 3 x3x
. 6 xs∈6 x
. 36
= 36
limx→0
sin 3 x3 x
. 6 xsin 6 x
= 36
.1 .1
= 12
b. limx→0
tan12 xsin 2 x
= limx→0
tan12 x12 x
. 2 xsin 2 x
. 122
= 122
limx→ 0
tan 12 x12x
. 2 xsin 2x
= 122
.1.1
= 6
c. limx→0
1−cos2x3 xsin2x
= limx→0
2sin2 x3 xsin2 x
= limx→0
2. si nx . sinx3. x . sin 2x ( dengan memperhatikan koefisien )
= 2.1.13.1.2
= 13
d. limx→0
tan2 xsin3 xcos5 x−cosx
= limx→0
tan 2xsin3x−2sin 3 xsin2 x
= 2.3
−2.3 .2
= −12
Soal-soal Latihan 8
Hitung :
a. limx→0
tan 3 xsin 21 x
b. limx→0
1−cos 6 x3 sinxtan2 x
c. limx→0
cos6 x−cos2xcos4 x−1
d. limx→0
4−4 cos 4 x2 sin 2 tan 2x