wikewiku’s 2018 history month sma a matntimk · stephen toney, mmm pictou landing first nation...
TRANSCRIPT
MI’KMAQHISTORY MONTHWIKEWIKU’S
2 0 1 8O C T O B E R2 0 1 8
Sma’knisk Amskwesewey Wskitqamuey Matntimk
@Mikmaq_HM @MikmaqHM
www.mikmaqhistorymonth.com
MI’KMAQHISTORY MONTHWIKEWIKU’S
2 0 1 8O C T O B E R2 0 1 8
Sam Glode, DCMQueens County
(Milton/Bear River First Nation)
Joseph William Morris, DCMHalifax County
(Cow Bay/Middleton)
Stephen Toney, MMMPictou Landing First Nation
(Lennox Island, PE)
Annapolis CountyFrancis, Charles Edward (Lequille)
Bear River First NationGlode, Joseph MartinGlode, Peter Newell
McEwan, John NewellMeuse, John
Pictou, JosephPictou, Joseph Louis
Cumberland CountyKnockwood, Freeman Bernard (Newville
Lake/Cole Harbour)Maloney, James Joseph (Joggins Mines)
Paul, Dennis (Newville Lake)Perry, Michael (Amherst)
Thomas, Frank (Newville Lake)
Digby CountyFrancis, Charles (Digby)
Paul, Joseph Louis (Weymouth)Paul, Philip Noel (Digby)
Eskasoni First NationPaul, Frank William (Grand Narrows)
Halifax CountyBradley, Michael Charles (Wellington Station)
Brooks, James (Halifax)Glode, James Albert (Dartmouth)
Morris, Joseph William (Cow Bay/Middleton)Paul, Peter (Sheet Harbour)
Shelburne CountyBartlett, Simon (West Green Harbour)
Francis, Fred (Shelburne)Labrador, Austin (Shelburne)
Labrador, James (Sable River)Pictou, Alexander (Clyde River)
Si-pekne’katik First NationDuncan, William (Apohaqui, NB)
Francis, AndrewFrancis, James (Lennox Island, PE)
Maloney, John BernardMaloney, Peter
Marr, JohnPaul, Andrew William (Westmoreland, NB)
Paul, Moses
Victoria CountyPaul, Noel John (Little Narrows)
Toney, Lewis (Little Narrows)
Wagmatcook First NationJulian, John (Eskasoni First Nation)
Paul, NoelToney, Frank (Lennox Island, PE)
Waycobah First NationCremo, Noel
Nevin, Samuel Simon
Yarmouth CountyFrancis, Peter (Yarmouth) Glode, Stephen (Tusket)
Meuse, John Frank (Yarmouth)
South Boston USAPictou, Robert (Yarmouth)
Paqtnkek Mi’kmaw NationBernard, James
Marshall, Peter MurrayStephens, David
Pictou Landing First NationFrancis, Benjamin
Francis, NoelProsper, Michael
Sappier, Joseph FrankSappier, Matthew (Paqtnkek Mi’kmaw Nation)
Thom, Frank (Millbrook First Nation)Toney, Stephen (Lennox Island, PE)
Wilmot, Roland Wilmot, Thomas
Queens CountyFrancis, John Noel (Milton)
Francis, Maulti (Milton)Francis, Stephen Joseph
Glode, Lewis (Milton/Shelburne County)Glode, Peter (Milton)
Glode, Samuel (Milton/Bear River First Nation)
Richmond CountyPaul, Frank M. (Red Island)
Joseph W. Morris, DCM
Joseph Pictou
James Glode John Abram
Noel Francis
Michael Prosper
Peter Murray Marshall
Louis Newell Frank HerneyNewell Glode
James Francis
John CopePeter Glode
Thomas Hammond Peter MaloneyLewis Labrador Christopher Morris
James L. Meuse
Andrew Francis
Thomas Wilmot
Joseph Cope
James CopeStephen Joseph Francis
Peter Googoo
Alexander PictouJohn Bernard Maloney
William Bernard
Noel Paul
William Herney
Lewis Glode
John Labrador
Samuel Glode, DCM
Peter Paul
Stephen Toney, MMM
Hants CountyCope, James (Gore/Millbrook First Nation)
Cope, John Peter (Gore/Millbrook First Nation)Cope, Joseph (Maitland/Millbrook First Nation)
Simon, Isaac (Newport)
Kings CountyMeuse, James Louis (Gaspereau Lake)
Lunenburg CountyGlode, James Thomas (Bridgewater)Hammond, Thomas E. (Scarsdale)Labrador, Archibald (Bridgewater)Labrador, Charles (Bridgewater)
Labrador, John (Bridgewater)Labrador, Lewis (Bridgewater)
Membertou First Nation (King’s Road)Bernard, William John (North Sydney)
Googoo, Peter (Waycobah)Herney, Frank (Malikewe’j)
Herney, William (Malikewe’j)Isaac, Lewis
Morris, ChristopherPaul, Noel
Millbrook First NationAbram, JohnBrooks, John Doyle, JohnnyFrancis, Moses
Francis, Samuel StevenJohnson, John
Newell, Louis James (Cumberland County/Buctouche, NB)
Eyki’k Mi’kmaqi’k sma’kniski’k keknuite’tasisni’k wjit tel-lukuti’tij. 1918ek, Cpl. Sam Glode pekwa’sna Metalaq wjit Keknuite’tasik Kisa’toq ta’n tel-sioqo’toql 450 pe’sk i~tekewe’l. Pvt. Joseph William Morris elt pekwa’snaq Metalaq wjit Keknuite’tasik Kisa’toq aqq elt Keknuite’tasit Sma’knisuey Metal wjit tel-jile’k ne’siskl pilue’l wessua’ltimkl. Si’ko’ku’s 1917ek, Pvt. Stephen Toney pekwa’snaq Keknuite’tasit Sma’knisuey Metal wjit teli-nta’ pe’skiket.
Pipanuijkaqn wjit ula kinua’taqney kis-mawo’toq Dr. Donald M. Julien, C.M., ONS, DCL, DHumL. Ktu’ we’wmn napuikaqnn (sma’knisk kisna pilue’k wenik), kisna mu mu etenuk wisunn nuta’q wikasin aqq/kisna me nuta’q kinua’taqnn, kinua’tu Don ([email protected].). Kinua’taqn: Sma’kniskwtuisunmual tel-wikasikl ta’n L’nue’kati tleyawulti’tij, kisna wutan kisna ta’n wetapeksulti’tij. Ewe’wasik ta’n ewe’wmi’tis naswi’kisulti’tijek naji-matnaqatinew kisna ta’n koqoey ewikasik Kelwikasikl. Ta’n mu ewikasinuk L’nue’kati tleyawit wen na tujiw wije’wmumk ta’n etli-wskwijinuis, etli-wutqutasit kisna ta’n wikip.
Etek Wenjua’kik, Kanataewey Vimy Ridge Memorial, keknuite’tasijik Kanataewe’ki’k sma’kniski’k
nepu’tisni’k Amskwesewey Wskitqamuey Matntimk.
Ula nike’ newtipunqek kepmite’lmujik sma’knisk, Mi’kmawe’k kinapk aqq nuji-matnaqatipnik Amskwesewey Wskitqamuey Matntimk (WWI). Ula newtipunqek ankite’tmu’k kaskimtlnaqn te’sipunqekl pemiaql tujiw na matntimkek, mikwite’lmu’kik ta’n wenik matnaqatipnik wjit ula kmitkinu Mi’kma’ki. Eyki’k apaji-l’mita’pni’k aqq eyki’k nepu’tipni’k wjit wikmawa aqq wutanmual.
Piamiw ta’pu kaskimtlnaqn Mi’kmawa’kikewaq sma’knisk naswi’kisultisni’k naji-matnaqatinew – ukmuljin jel pesqunatek te’sijik tleyawultisni’k No’pa Sko’sia. Pikwelki’k ula sma’kniski’k ewe’wmi’tisnikl teli-nta’-ktantaqatimk aqq teli-ntawa’qa’taqatimk kisoqe’k elta’tijek matntimk, ika’lupnik nikanawti’ka’tinew, pe’sk i~k i~tinew aqq mlki-jiko’taqatinew. Tleyawultipni’k L’nue’kati’l ta’n L’nui’sultimk, na amujpa ekina’masultisni’k pilui’simk aqq piluo’ltimk. Kaqia’q matntimk Mi’kmawe’k sma’knisk siawqatmu’tisnik wutqutalanew wunaqapemua, m i~ta Mi’kmaq tel-kina’mujik kepmite’lmanew nepu’tijik.
Ansue’ks i~p, m i~ta Mi’kmaq matnaqatisnik wjit Kanata ta’n mu-wiaq-kimuksi’k. Sma’knisk kisi-ntu’tisoq teli-l’nuwulti’tij elta’tijek matntimk m i~ta telteks i~p mukis-wiaqkimuksi’k Kanata aqq elt ne’kaw wiaqkimuksin L’nuin. Apaji-pejita’tijek sma’knisk me’penoqite’tasultisnik aqq istuo’tasisnik Kanata. Apank i~tuewey aqq apoqnmasuti kis-tlimupnik msntaq mu ika’nuk kisna metue’ks i~p teli-msnmi’tij. L’nu’k mu-wiaq-kimuksik i~pnik Kanata mi’soqo Etqoljuiku’s, 1956ek.
Kiskuk wi’k i~palu’kik sma’knisk – wjit teli-mlkita’tisni’k aqq ta’n teli-ikaluksi’ki’k kinu aqq knijannaq elmi’knik. Me’ ne’kaw Mi’kmaq i’-apajita’jik Wenjua’kik, naji-ankaptmuanew ta’n wujjua, wji’numumua aqq wniskamijua etl-wutqutasulti’tij. Wela’liek sma’knisk, kepmite’lmulek.