DİNLE KÜÇÜK ADAM - WILHELM REICH Resimleyen: William Steig İngilizceden çeviren: ŞEMS A YEĞİN Sevgi, çalışma ve bilgi yaşamımızıntükenmez kaynaklandır. Dolayısıyla, yaşamıonların yönetmesi gerekir. Wilhelm Reich. Siz, beni horgören büyük adamlar!Nerden beslendi politikanız, Dünyayıyönettiğiniz sürece? Hançer yaralarından vecinayetlerden! Charles de Coster, Ulenspiegel DİNLE KÜÇÜK ADAM, bilimsel bir belgedeğil, konusu insan olan bir çalışmadır. 1954yılı yazında, yayımlanma amacı güdülmeden,Acun-sal Yaşam Enerjisi Kurumu Belgelikleriiçin yazılmıştır. Bu kitap, birkaç onyıl boyunca,

sokaktaki Küçük Adamın kendine neleryaptığını önce çocuksu bir saflıkla, dahasonra büyük bir şaşkınlıkla ve nihayet dehşetiçinde izleyen bir doğabilimci ve tıpdoktorunun içindeki fırtınaların ve çatışkılarınürünüdür: Sokaktaki Küçük Adam, nelerekatlanmak durumunda kalmakta, nasıl isyanetmektedir? Düşmanlarını el üstündetutmasının, dostlarınıysa öldürmesininsebepleri nelerdir? Bu Küçük Adam, «halkınbir temsilcisi» olarak, belli bir gücü elegeçirdiği durumlarda bu yetkisini nasıl boşaharcamakta, ziyan etmekte, yanlışkullanmaktadır? Neden, aynı gücü daha önceelinde bulunduran ve onu, Küçük Adamıezmek için kullanan üst tabakaların sadistbireyleri gibi davranmakta, eline geçirdiği oyönetme gücünü nasıl olup da acımasız birbaskı aracı haline getirmektedir? büyüklükte ve eldeğmemiş hazinelervardır; bu değerler, insanoğlunun umutlarının

gerçekleştirilmesi yolunda kullanılmak üzerehazır beklemektedirler. İşte bu konuşma —ayrıca— bu hazinelere olan büyük güveni dilegetirmektedir. İnsanların içinde bulunan «yaşamı temsileden şey», toplumsal ve insansal karşılıklıilişkiler içinde son derece doğal ve saftır; buyüzden, koşulların insana egemen olduğudurumlarda tehlikeye düşer, İnsanın içindeki«yaşayan şey», kendi türünden olan birinsanın da, yaşamın yasalarına kendisi gibiuyduğunu, doğal, yardımsever ve özveriliolduğunu varsayar. Sağlıklı çocuklara ya dailkel insanlara özgü olan bu doğal temeldavranış, coşkusal veba varolduğu sürece,insanın akılcı bir yaşam düzeni sağlamasavaşımında en büyük tehlike olarakboygösterecektir. Çünkü vebalı birey de kendi türündenolan canlıların, kendi düşünme ve davranışbiçiminin özelliklerini taşıdığını varsayacaktır.

Doğal ve bozulmamış birey, bütün insanlarındoğal olduğuna inanır ve ona göre davranır.Vebalı bireyse, bütün insanların yalansöylediğine, çalıp çırptığına, başkalarınıdolandırdığına ve üstünlüğü ele geçirmeçabası içinde çırpındığına inanır. Açıkçagörülüyor ki, insanın içindeki «yaşayan şey»zayıftır; tehlikelere karşı dayanıksızdurumdadır. Vebalı bireye elini uzatsa, kolunukaptıracak, van-yo-ğu alınacak, sonra dakendisiyle alay edilecek ya da ihaneteuğrayacaktır; güvendiği herkes onualdatacaktır. 12 Bu böyle gelmiştir; ancak böylegitmemelidir. İnsanın içindeki «yaşamı temsileden şey»in korunma ve gelişmesisavaşımında, katılık gerektiği durumlarda katıolunmasının zamanı gelmiştir; insan,hakikatlere korkmadan tutunduğu sürece katıdavranmakla doğallığını yitirecek değildir.

Kitle içinde yaşayan bireyin zırhlarla kaplı yapısında bulunan karanlık ve tehlikelidürtüleri harekete geçirip, onları örgütlüsiyasal cinayetler işlemeye götürerek öldürücükötülüklere neden olan ölümcül vebalıbireyler, verimli, çalışkan, aklıbaşındamilyonlarca insan arasında her zaman için çokküçük bir azınlığı oluşturmaktadır; bu olguumut vericidir. Kitlenin bir parçası haline gelenbireyde bulunan coşkusal vebanınmikroplarına karşı yalnızca tek bir panzehirvardır: bireyin, kendi içinde bulunan «yaşamıtemsil eden şey» in canlılığını duyması. Bu«yaşamı temsil eden şey», güç elde etmeyideğil, gücün insan yaşamında oynamasıgereken rolü üstlenmesini ister. İnsan yaşamı,sevgi, çalışma ve bilgiden oluşan üç temeldirek üzerine kurulmuştur. İçindeki «yaşamı temsil eden şey»icoşkusal vebaya karşı korumak durumundaolan insan —coşkusal veba tarafından yanlış

biçimde ve kötüye kullanıldığı gibi iyiye dekullanılan— konuşma özgürlüğündenyararlanmasını öğrenmelidir. Görüşleriaçıklamada eşit hak tanındığı sürece akılcıgörüşlerin en sonunda her şeyi yenmesigerekir. Bu, büyük ve önemli bir umuttur. 13 DİNLE, KÜÇÜK ADAM! Sana «Küçük Adam», «Sıradan İnsan»diyorlar; yeni bir çağ, «Sıradan İnsan Çağı»başladı diyorlar. Bunu söyleyen sen değilsinKüçük Adam. Onlar söylüyor bunu, büyükulusların Başbakanları, koltuklanmış işçiliderleri, kentsoylu ailelerin tövbekar evlâtları,devlet adamları söylüyor, filozoflar söylüyorsana bunu. Geleceğini eline veriyor,geçmişinden hiç sual etmiyorlar. Korkunç bir geçmişin mirasçısısın senKüçük Adam. Mirasın, avucunun içinde alevalev yanan bir elmastır. Bunu sana söyleyen,

benim; beni dinle. Her doktor, her ayakkabıcı, teknisyen yada eğitimci, işini doğru dürüst yapmak veyaşamım kazanmak için, eksikliklerini bilmekzorundadır. Birkaç onyıldır, şu yeryüzündeyönetici rolü oynamaya başlamışbulunuyorsun. İnsanlığın geleceği, senin düşüncelerineve senin yapacağın şeylere bağlıdır. Amaöğretmenlerin ve efendilerin, aslında nasıldüşündüğü-14 nü ve gerçekte ne olduğunu söylemiyorlarsana; seni kendi geleceğine egemen olmayetisi verebilecek yönde eleştiren ve bueleştiriyi dile getirme yürekliliğini gösteren tekkişi yok. Yalnız bir anlamda «özgürlüğe sahip»sin sen: kendi yaşamım yönetmeyiöğrenmeme, kendini bu yönde eğitmeme vekendini eleştirmeme özgürlüğüne sahipsin. Şöyle bir yakınmayı hiç duymadım seninağzından: «Gelecekte kendimin ve dünyamın

efendisi olmak yolunda yürütüyorsunuz beni,peki ama, insamn nasıl kendi kendisininefendisi olacağım anlatmıyorsunuz hiç,düşünce ve davramşlanmdaki yanlışları banasöylemiyorsunuz.» Yönetimi elinde tutan kişilerin, «KüçükAdamı» yönetmelerine izin veriyorsun. Amasen, hiç sesini çıkarmıyorsun. Yönetimi elinde tutan güçlülere, ya dakötüniyetli güçsüz adamlara seni temsil etmeyetkisini veriyorsun. Her seferinde aldatıldığımanlıyorsun, ancak bunu anladığında, iş iştengeçmiş oluyor. Seni çok iyi anlıyorum. Çünkü senibinlerce kez çıplak gördüm; hem ruhsal, hembedensel çıplaklığın içinde, maskesiz,etiketsiz, elinde bir partinin üyelik kartı bileolmaksızın bir «tanınmıştık» kılıfınabürünmemiş halinle gördüm seni. Yeni

doğmuş bir bebek gibi, anadan doğma çıplak,don gömlekle kalmış bir mareşal kadar çıplakhalini gördüm. Benim karşımda hiçyakınmadın, ağlamadın, özlemlerini hiç dilegetirmedin, sevgini ve acılarım bir kez olsunaçmadın bana. Seni iyi tanıyorum ve an- 15 lıyorum. Sana nasıl olduğunuanlatacağım Küçük Adam, çünkü büyük birgeleceğin olduğuna içtenlikle inanıyorum.Gelecek, senindir, buna hiç kuşku yoktur.Öyleyse gel, her şeyden önce kendine bak bir. Gerçekte olduğu gibi gör kendini.Führer'lerinin sana utanmadan söylediği şusözlere aldırma: Sen "küçük, sıradan birinsanısın Sen, «küçük, sıradan bir insan"sın. Busözcüklerin çifte anlamını kavrıyorsun, değilmi: «küçük» ve «sıradan». Kaçma. Kendine bakma yürekliliğini

göster! «Bana bunları söylemeye ne hakkınvar?» Kuşkulu ve kavrayışlı bakışlarında busoruyu okuyorum. Saygısız ağzından busözcüklerin döküldüğünü duyuyorum, Küçük Adam. Kendinebakmaktan korkuyorsun, eleştiriden 16 korkuyorsun Küçük Adam; sanavereceklerini vaat ettikleri yetkiden korktuğungibi korkuyorsun. Bu yetkiyi nasılkullanacağını bilemezsin. Başka bir biçimdeyaşayabileceğini düşünmeye cesaretedemiyorsun: Koyun gibi güdülmek yerineözgür yaşamak, taktikler uygulamak yerineaçık davranmak, bir hırsız gibi geceninkaranlığında sevmek yerine açık açıksevebilmek düşüncelerine yer vermiyorsunkafanda. Kendini küçümsüyorsun, KüçükAdam. «Ben kim oluyorum da kendi görüşümolacakmış, kendi yaşamımı kendim

saptayacak ve dünyanın benim olduğunuaçıklayacakmışım,» diyorsun. Haklısın; senkim oluyorsun da kendi yaşamın üzerinde haksahibi olmak isteyeceksin? Kim olduğunuşimdi söyleyeceğim sana: Gerçekten büyük olan insandan seniayıran tek bir nokta var Büyük adam da birzamanlar çok küçük bir adamdı; ama bir tekönemli yetenek geliştirdi: Düşünce vedavranışlarında küçük olduğu noktaları görmeyi öğrendi. Kendisi için çok değerliolan bazı şeyleri yitirmeyi göze alarak kendiküçüklüğünün ve önemsizliğinin taşıdığıtehlikeyi giderek daha iyi sezmeyi öğrendi.Demek ki, büyük adam, ne zaman ve hangialanda küçük adam olduğunu bilir. KüçükAdam, küçük olduğunu bilmez ve bunubilmekten korkar. Kendi küçüklüğünü ve yetersizliğini,başkalarının gücü ve büyüklüğününkendisinde uyandırdığı güç ve büyüklük

görüntüleriyle örter, Büyük generalleriyleövünmektedir, ama kendisiyle övünmez.Kendisinde 17 varolan düşünceye değil, kendi aklınagelmeyen düşünceye hayrandır. En azanladığı şeylere en çok inanır ve kolaycaanladığı fikirlerin doğru olduğunu kabul etmez. Sana kendi içimdeki Küçük Adamıanlatmakla işe başlayacağım: Tam tamınayirmi beş yıl boyunca, senin bu dünyada mutluolmayı hakettiğini savundum; kendine ait olanşeye sahip çıkma yetisinden yoksun olmaklasuçladım seni; sonra Paris ve Viyanabarikatlarındaki kanlı çarpışmalarda,Amerika'daki köleliğin kaldırılması savaşındaya da Rus Devrimi'nde elde ettiklerine sahipçıkmamakla suçladım. Paris'teki savaşının sonu Petain ve

Laval'e, Viyana Savaşı'nın sonu Hitler'e,Rusya'daki savaşının sonuysa Sta-lin'e vardı;Amerika'daki savaşının sonu da Ku-Klux-Klanyönetimine varabilirdi. Özgürlüğü, kendin vebaşkaları adına korumak, ona bekçiliketmektense kazanmak gerektiğini ve de bunusağlamanın yolunu pekâlâ bilirdin sen. Ben,bu gerçeği epeydir biliyordum. Ancak, herseferinde çalışıp didinip bir bataklıktançıkmayı başardıktan sonra hemen bir başkabataklığa saplanmanın nedeninianlayamıyordum. Sonra yavaş yavaş ve elyordamıyla, seni köle yapan şeyin neolduğunu buldum: SEN KENDİ KENDİNİKÖLELİĞE MAHKUM EDİYORSUN.Köleliğinin tek sorumlusu, yalnız ve yalnızsensin başka hiç kimse, ama hiç kimse değil.Tek sorumlu sensin. Bunu biliniyordun, değil mi? Kurtarıcıların,seni baskı altında tutanların, Wilhelm,Nikolaus, 18

Yırmisekizinci Papa Gregory, Morgan,Krupp ya da Ford olduğunu söylüyorlar.«Kurtarıcıların »ın adına da, Mussolini,Napolyön, Hitler, Stalin deniyor. Bak ben ne diyorum: Senden başka hiçkimse senin kurtarıcın olamaz! Bu tümceyi söylemeye çekindim biraz.Ka-tıksızlığın ve hakikatin savaşçısıolduğumu savunuyorum. Oysa şimdi, sana,seninle ilgili hakikati söylemeye gelinceçekmiyorum, çünkü Sen kendi kendini köleliğe mahkûmediyorsun senden ve senin hakikate karşı olantutumundan korkuyorum. Seninle ilgili hakikatisöylemek yaşamı tehlikeye sokmak demektir.Hakikat, aynı zamanda yaşam-kurtancıdır, nevar 19 ki, hakikatler yağmalanmakta, çeteleringanimeti haline gelmektedir. Bu böyleolmasaydı, sen, sen olmayacak, bu durumda

ve bu yerde bulunmayacaktın. Aklım bana şunu söylüyor.- «Her nepahasına olursa olsun hakikati söyle.»İçimdeki Küçük Adamsa şöyle diyor: «Küçük Adama gerçek yüzünügöstermek, ona açılmak ve acımasınabaşvurmak aptallıktır. Küçük Adam kendisiyleilgili hakikati duymak istemiyor ki! Kendisininolan büyük sorumluluğu üstlenmek istemiyorki! O, bir Küçük Adam olarak kalmak, Senden başka hiç kimse senin kurtarıcınolamaz! ya da küçük, bir büyük adam olmakistiyor. Zengin olmak, ya da bir parti lideri, birbölük kumandanı ya da kötülükleri ortadankaldırma 20 derneğinin sekreteri olmak istiyor KüçükAdam. İşinin sorumluluklarını yerine getirmek,yiyecek sağlamak, konut yapımı, trafik,eğitim, araştırma, yönetim ya da herhangi bir

başka alanda üstüne düşen sorumluluğuüstlenmek istemiyor.» İçimdeki Küçük Adam diyor ki: «Sen, Almanya, Avusturya, İskandinavÜlkeleri, İngiltere, Amerika, Filistin ve diğeryerlerde tanınmış bir büyük adam oldun.Komünistler sana savaş açtı. 'Kültüreldeğerlerin kurtancılan' senden nefret ediyor.Öğrencilerin se- . ni çok seviyor. Eski hastalann sanahayranlık duyuyor. Ama coşkusal vebayatutulanlar peşindeler. Yaşamın sefaleti, KüçükAdam'ın perişanlığı üzerine 150 makale ve oniki kitap yazdın. Bulgulann ve kuramlannüniversitelerde okutuluyor. Öteki büyük veyalnız adamlar, senin çok büyük bir adamolduğunu söylüyor. Bilim tarihinin entellektüeldevlerinden biri sayılıyorsun. Yüzyıllardıryapılan bulgulann en büyüğünü yaptın, çünkü Acunsal Yaşam Enerjisini ve yaşamınişleyiş yasalann! keşfettin. Kanseri anlaşılır

hale getirdin. O ülke senin, bu ülke benimdolaştın, çünkü hakikati söyledin. Şimdi şöylebir arkana yaslan. Çabalannın meyvalannıtopla, yaptığın ünün zevkini çıkar. Birkaç yılakalmaz, adın dünyanın her yanındaduyulacaktır. Yaptıklann yeter de artar bile. Şimdi işi gücü bırak, kendiniincelemelerine ver, doğanın işleyiş yasalanüzerinde çalış!» İşte, Küçük Adam, benim içimde bulunan 21 ve senden korkan Küçük Adam bunlarısöylüyor bana. Çok uzun bir süredir seninle yakın bir ilişkiiçindeyim, çünkü senin yaşamını kendideneylerimden biliyorum ve çünkü, sanayardım etmek istiyorum. Seninle olan ilişkimisürdürdüm, çünkü sana gerçekten yardımedebildiğimi ve genellikle gözlerin yaşararakbenden yardım istediğini gördüm. Ve yavaşyavaş, benim yardımımı almaya hazır, ama

verdiklerimi savunma yetisinden yoksunolduğunu gördüm. Ben, senin yerinesavundum onları, senin adına savaşüm. Derken senin Führer'lerin çıkagel-di veçalışmalarımı yerle-bir etti. Bu durumkarşısında hiç sesini çıkarmadın, onlarıizledin. Bu kez, senin Führer'in ya da kurbanınolarak ortadan yitmeden sana nasıl yardımedebileceğimi öğrenmek için sürdürdümseninle olan ilişkimi. İçimdeki Küçük Adam,seni kazanmak, seni «kurtarmak» istedi;kendisine saygı göstermeni — ne olduğukonusunda şu ka-darcık fikrin olmamasınedeniyle önünde eğildiğin «yüksek matematik»e gösterdiğin saygıyıbekledi içimdeki Küçük Adam. Bir şeyi nedenli az anlarsan, o denli çok saygı gösteriyor,onun karşısında boyun eğiyorsun. Hitler'iNietzsche'-den, Napolyon'u da Pestalozzi'dendaha iyi tanıyorsun. Sana göre bir kral,Sigmund Freud'-dan daha önemlidir. İçimdeki

Küçük Adam seni herkesin yöntemiyle,Führer'in araçlarıyla kazanmak isterdi. Seni«özgürlüğe götürecek şey» içimdeki KüçükAdam olacaksa, senden korkarım o zaman.Bendeki kendini ve kendin- 22 deki beni keşfedebilir, sonra da korkupbenim içimdeki kendini öldürebilirdin. Bunedenle senin, herhangi birinin ya da herkesinkölesi olma özgürlüğün uğruna ölmegönüllülüğünden vazgeçtim. Herkesin kölesi Ben söylediğimi anlayamayacağınıbiliyorum: «Herhangi bir kimsenin kölesi olmaözgürlüğü» öyle kolay anlaşılır bir şey değil. Artık tefe bir efendinin kölesi olmaktankurtulmak, herhangi bir kimsenin kölesi olmakiçin, insan önce tek bir sömürücüyü, diyelim,Çarlığı ortadan kaldırmak zorundadır. Budurumda kişi, gerçekten büyük bir adamınönderliğinde bir parti kurar. Gerçekten büyük

olan adam, senin özgürlüğünü son derececiddiye alır. İşlerini kolaylaştırmak içinçevresinde küçük adamlar, yardımcılar, getir-götürcüler toplamak zorundadır, çünkü bubüyük işi tek ba- 23 sına yürütemez. Üstelik, çevresine küçükbüyük adamlar toplamasa, sen onu anlamaz,bir kenara iter, adam yerine koymazsın. Birsürü küçük büyük adamla çevrilmiş olarak,senin adına güçler ve yetkiler ele geçirir, ya dabir damla hakikat, ya da yeni, daha iyi birinanç bulur sana. Sayfalar dolusu söylevleryazar, özgürlük yasaları, vb. şeyler yazar;kendisini ayakta tutacak olan senin yardımınve ciddiliğindir. İçinde bulunduğun toplumsal bataklıktançıkarır seni. Birçok küçük büyük adamı birarada tutabilmek, senin güvenini yitirmemekiçin gerçekten büyük olan bir adam, derin biraydın yalnızlığı içinde, senden ve gürültü

patırtıdan uzak ama aynı zamanda seninyaşamınla yakın bir ilişki içinde, elde edebildiğibüyüklüğünden her gün bir parça vermek,özveride bulunmak zorundadır. Sana öncülükedebilmek için, senin onu erişilmez bir Tann'yadönüştürmene gözyummak zorundadır.Olduğu gibi, sade bir insan olarak kalsa,diyelim, elinde evlenme cüzdanı olmadığıhalde bir kadını sevebilen bir adam olsa, onagüvenmezsin çünkü; onu olağandışı bir insanolarak görmek istersin. Böylece, sen, kendiellerinle, yeni efendini ortaya çıkarmış olursun.Kendisine yeni efendi rolü verilmiş olan büyükadam büyüklüğünü yitirir, çünkü bu büyüklük, onun sözünüsa-kınmazlığından, sadeliğinden,yürekliliğinden ve yaşamla arasındaki gerçekilişkiden gelmekteydi. Büyüklüklerini büyükadamdan sağlamış olan küçük büyükadamlar, maliye, dışişleri, hükümet, bilim vesanat alanlarında büyük gö-

24 revlere atanırken sen olduğun yerde, yanibataklıkta kalırsın. Bir «mutlu gelecek» ya dabir «Üçüncü Reich» uğruna pılı pırtı içinde dolaş mayısürdürürsün. Damları samanla örtülü,duvarları tezekle sıvalı pis evlerde yaşamayı sürdürürsün. Amakültür sarayınla övünmektesin. Dllediğinceçekip çevirdiğin, dilediğin biçime soktuğun«yanılsama»dan hoşnutsun şimdilik — ancak,senin bu egemenliğin, bir dahaki savaşa veyeni efendilerinin koltuklarını yitirmesine deksürecektir. Eski ulusların küçük adamları, sendeki buherhangi bir kimsenin kölesi olma itkisinibüyük çabalarla inceledi ve böylece, insanın,kafasını birazcık kullanarak nasıl küçük birbüyük adam olabileceğini saptadı. Bu küçükbüyük adamlar, saraylardan, malikânelerden

değil, senin saflarından gelmektedirler. Onlar da senin gibi açlık ve acı çektiler.Efendi değiştirme süreçlerini kısalttı buadamlar. Senin özgürlüğünü nasılsağlayacağın yolunda yüzyıl kafa yormanın,senin mutluluğun için özveride bulunmanın,hattâ yaşamlarını feda etmenin, zahmetedeğmeyeceğini, bu bedelin, senin yeniköleliğini satın almak için çok yüksek olduğunuöğrendiler. Özgürlük elde etme yolundaçalışmalar yapan ve gerçekten büyük adamlarolan düşünürlerin yüz yıl içinde ortayakoydukları şeyler ve çektikleri acılar, beşyıldan az bir zaman içinde ortadankaldırılabilirdi. Bunun üzerine, seninsaflarından gelen küçük adamlar, bu sürecikısalttılar: Bunu açık açık ve daha büyük biracımasızlık içinde yaptılar. 25 Küçük büyük adam Üstelik, sana bir yığın söz söyleyerek,

senin ve yaşamının, ailenin ve çocuklarınınbirer hiç olduğunu anlatıyorlar; aptal, köleliğeelverişli ve başkalarının kullanacağı birerinsan olduğunuzu söylüyorlar, insanın sizedilediği işlemi uygulayacağını haykırıyorlar.Size kişisel özgürlük değil ulusal özgürlük vaatediyorlar. Size 26 özgüven değil, devlete saygı, kişiselbüyüklük değil, ulusal büyüklük vaat ediyorlar.Sana göre, «kişisel özgürlük» ve «kişisel büyüklük», soyut birerkavramdan başka bir şey değildir; -ulusalözgürlük» ve «devletin çıkarları» söz-cükluriyse, seni zevkten dört köşeetmekte; bu yüzden hemen bu sözcükleresarılıyorsun. Bu Küçük Adamlardan hiçbirigerçek özgürlüğün fiyatını ödemez. Onlar senisevmiyor, sen kendini horgördüğün için,horgörüyorlar seni, Küçük Adam. BirRockefeller ya da Torilerin tanıdığından çokdaha iyi tanıyorlar seni. Senin en kötü

yanlarını, en büyük zayıflıklarını, senin bilmengerektiği gibi, ama senden çok daha iyibiliyorlar. Küçük büyük adamlar, seni birsimgeye feda ettiler, sense onları seniyönetecek yerlere getirip koydun. Efendileri,sen kendin getirdin bulundukları yere'; bütünmaskelerini-indirmiş olmalarına karşın — yada daha- doğrusu maskelerini indirmelerinedeniyle onları besleyen sensin. Yalan mı,sana kaç kez söylediler: «Hiçbir sorumluluğuolmayan önemsiz, aşağılık bir varlıksın sen veböyle kalacaksın,» demediler mi? Senseonlara «Kurtarıcılar» diyorsun, «Yeni Kurtarıcılar» vebağırıyorsun: *Heil! Heil!» «Viva! Viva!» İşte bu yüzden senden korkuyorum,Küçük Adam, çok korkuyorum. Çünküinsanlığın geleceği senin elinde. Sendenkorkuyorum, çünkü kendinden kaçtığın gibidünyada hiçbir şeyden kaçmıyorsun. Evet,sen, kendinden kaçıyorsun Küçük Adam.

Hastasın sen, çok hastasın Küçük Adam. Busenin suçun değil. Ama paçanı bu 27 hastalıktan kurtarmak senin görevin,senin sorumluluğun. Baskıyagözyummasaydın ve bir-Yeni Kurtarıcılar kaç kez de etkin bir biçimde baskıyıdestekle-meşeydin seni ezenleri çoktan silkipatardın. Senin şu kadarcık özsaygın olsaydı,günlük yaşamında kendine azıcık saygılıdavransaydın, yaşamın sensiz bir saatçık bilesürmeyeceğini azıcık sezseydin, dünyadakihiçbir güç seni ezecek kadar güçlü olamazdı.«Kurtarıcın» sana bunu söyledi mi? Hayır.Sana «Dünya Proleteri» dedi, ama(«anayurdun onurundan» sorumlu olmakyerine) kendi yaşamından senin, yalnızcasenin sorumlu olduğunu söylemedi hiç. Kendi Küçük Adamlarını seni sömürenlerha- 28 line getirdiğini anlamalısın artık; aç

gözünü ve gerçekten büyük olan adamlarınıkurban ettiğini gör onları çarmıha gerdiğini,canlarını aldığını, açlıktan öldürdüğünü anlaartık; onları bir an bile düşünmediğini, seniniçin çalıştıklarını aklından geçirmediğini kabul et; yaşamınboyunca yaptıklarını kime borçlu olduğunkonusunda hiçbir fikrin yok, bunu anla artık. Diyeceksin ki, «Sana inanmayakalkmadan ünce yaşam felsefeni bilmekisterim.» Yaşam felsefemin ne olduğunuduysan, tabanlarını yağlayıp Savcıyakoşacaksın, ya da «Amerika' ya KarşıEtkinliklerle Savaş Komitesi »ne, ne bileyim,FBI'a, GPU'ya ya da «San Basın»a, Ku-Klux-Klan'a ya da «Dünya Proleterlerinin Liderleri»ne koşacaksın; ya da belki yalnızcakoşacaksın. Oysa: Ben bir Kızıl ya da Kara değilim, Beyazya da San değilim. Bir Hıristiyan değilim ben, bir Yahudi, ya

da Müslüman değilim. Ne Mormon'um ne deçokeşlilik savunucusuyum; eşcinsel, anarşistya da boksör de değilim ben. Kanmı elimde bir evlenme cüzdanıolduğu için ya da cinsel açlıktan kıvrandığımiçin değil, onu sevdiğim ve istediğün içinkucaklanın. Çocuklan dövmem, balık avlamam, birceylanı ya da tavşanı vurmam. Ama iyi birnişan-cıyımdır, on ikiden vurmayı severim. Briç oynamam, kuramlarımı yaymak içinkokteyl partileri de vermem. Öğretilerimdoğruysa kendi kendilerine yayılacaklardır. Çalışmalanmı herhangi bir sağlık bakanlı- 29 ğı yetkilisine sunmam, bunu yapmam içinbu yetkilinin konuyu benden daha iyi bilmesigerekir. Ve bulgularımın içerdiği bilgi vekarmaşıklıkları kimin daha iyi bildiğini, kiminbu konularda usta olduğunu da ben saptarım.

Akla uygun olduğu sürece bütün yasalarauyarım, ama katı ya da anlamsız kural veyasalarla savaşırım. (Savcıya koşma hemenKüçük Adam, çünkü kendini bilen biriyse o daaynı şeyi yapıyordur.) Çocukların ve gençlerinsevgiden doğan bedensel mutluluğuyaşamalarını ve bunu yaptıkları için hiçbirtehlikeyle karşılaşmamalarını istiyorum ben. Sözcüğün gerçek ve doğru anlamıyladindar olabilmek için, insanın sevgi yaşamınıyoket-mesi, bedensel ve ruhsal bir yoksulluğagömülmesi, bedenini sürekli olarak kasılı vegergin tutması gerektiğine inanmıyorum. Senin «Tanrı» dediğin şeyin gerçektenvarolduğunu biliyorum, ama senindüşündüğün gibi değil: Tanrıyı, evrendeki ilkacunsal enerji olarak, senin gövdendekî sevgi,yüreğindeki içtenlik olarak, içindeki veçevrendeki doğayı benliğinde duyabilmek olarak görüyorumben.

Hangi sudan bahaneyle olursa olsun, tıbbive eğitsel çalışmalarıma burnunu sokmayakalkana, bir hasta ya da çocukla aramagirmeye çalışana anında kapıyı gösteririm.Kamuya açık her mahkemede, utanmadanyanıt veremeyeceği yalın ve açık sorularsorarım ona. Yanıt verse de, ölünceye deksöylediklerinin utancıyla yaşayacaktır. Çünküben, insanın ciğerini oku- 30 yabilen ve çalışan bir kimseyim. Çünküben, bir hiç olmadığını, bu dünyada bir anlamtaşıdığını bilen bir kimseyim. Çalışma konusundaki görüşlerin değil,çalışmanın dünyayı yönetmesini İstiyorumben. Kendime göre görüşlerim var benim,yalanla hakikati birbirinden ayırmasını bilirim;hakikati, günün her saatinde bir alet gibikullanır, kullandıktan sonra da aynı bir alet gibitemizler, korurum. Senden çok korkuyorum, Küçük Adam.

Eskiden böyle değildi, böylesine korkmazdımönceleri. Milyonlarca Küçük Adam arasınakarışmış bir Küçük Adamdım ben de çünkü.Sonra doğabilimci ve bir tıp doktoru oldum,senin ne kadar ağır bir hasta olduğunu vehastalıklı halinle ne kadar tehlikeli olduğunugörmeyi öğrendim. Bunun, senin kendi özcoşkusal hastalığın olduğunu, bir dışsalgüçten kaynaklanmadığını biliyorum; herhangibir dışsal baskı söz konusu olmaksızın gününher saatinde ve de saatlerin her dakikasındabu hastalığın seni ezdiğini biliyorum. Özündecanlı ve sağlıklı olsaydın, seni ezen şeyleriçoktan yenerdin. Seni ezenler, geçmişte nasıltoplumun üst katmanlarından geldiyse şimdide senin öz saflarından gelmektedir. Onlar,senden bile küçüktür, Küçük Adam. Çünkü senin perişanlığını deneylerleöğrenmek, sonra da bu bilgiyi seni daha iyi,daha çok ezmek için kullanmak bir hayliküçüklük gerektirir.

Gerçekten büyük bir adamı algılayacakduyu organı yok sende. Büyük adamın nasılolduğu, nasıl acı çektiği, ne özlemler duyduğu, 31 öfkeden nasıl kudurduğu ve senin içinyaptığı savaş, sana yabancı. Bu dünyada seniezmek ya da sömürmek yetisinden yoksun,senin özgür olmanı gerçekten isteyen, yaniiçinde gerçek ve içtenlikli bir istek duyankadınların ve erkeklerin de yaşadığınıanlayamazsın. Bu kadın ve erkeklerdenhoşlanmazsın, çünkü onlar sana yabancıdır.Onlar yalın ve dolaysız insanlardır; sana göretaktik neyse, onlara göre hakikat odur. Sanaküçümsemeyle değil, insanların yazgısıkarşısında duydukları acıyla bakarlar; bakar,ve içini görürler. İçinin görüldüğünü sezer, birtehlikenin geldiğini anlarsın. Sen onlara ancakşöyle sahip çıkarsın. Küçük Adam: ÖtekiKüçük Adamlar, bu büyük adamlarıngerçekten büyük olduğunu sana söylediği

zaman. Büyük adamdan korkarsın, onunyaşama olan yakınlığından, yaşama karşıduyduğu sevgiden korkarsın sen. Büyük adamseni, düpedüz bir yaşayan hayvan olarak,yaşayan bir canlı olarak sever. Binlerce yıl acıçektiğin yetmiyormuş gibi durmadan acı içindekıvranmam istemez. Binlerce yıl dırdır ettiğinyetmiyormuş gibi durmadan dırdır etmeniistemez. Seni bir yük hayvanı olarak görmekistemez, çünkü yaşamı sevmektedir büyükadam, senin acılardan, alçaklık verezilliklerden arınmanı ister. Gerçekten büyük olan adamları, seni kü-cümseyecek hale getiriyorsun, içindebulunduğun durumun ve beş para etmezliğininverdiği acıyla bir kenara çekiliyorlar, sendenuzaklaşıyor ve en kötüsü, sana acımayabaşlıyorlar. 32 Sen, Küçük Adam bir ruhbilimci, diyelim

bir Lombroso olsaydın, büyük adama, bir çeşitsuçlu damgası vururdun; ya işlemek istediği sucugerçekleştirememiş bir suçiu, ya da «sinirceli»derdin ona. Çünkü büyük adam, sana benze-mez;yaşamının amacı yığın yığın para biriktirmek,ya da kızlarını toplumsal konumu iyi birileriyledoğru dürüst evlendirmek, ya da bir siyasalgöreve atanmak, adının başına bir yığınbüyük sözcükler eklemek ya da Nobel Ödülüalmak değildir. Bu nedenle, büyük adam sa-Senin bombok, gevezeliklerle dolu «partinlerin na benzemediğinden ona bir «dâhi» yada «garip» dersin. Oysa o, bir dâhiolmadığını, yalnızca bir yaşayan .canlıolduğunu söyleyecek- 33 tir. Ona «toplumdışı», insandan kaçan birigözüyle bakarsın, çünkü büyük adam, seninbomboş, gevezeliklerle dolu «parti »lerine

gitmektense çalışma odasına kapanıpdüşünceleriyle baş-başa kalmayı, ya da deneyodasına kapanıp çalışmayı yeğlemiştir.Parasını senin gibi hisse senedine yatırmayıpbilimsel araştırmalarına harcadığı için delidersin ona. Sen, o karanlık ve dipsizyozlaşmışlığın içinde, Küçük Adam, yalın,dolaysız bir insanı, «normalliğin» bir basamakaşağısında bulunan kendinle, "homo nor-malis "le kıyaslayarak «anormal» sayıyorsun.Onu kendi beş para etmez terazinekoyuyorsun, senin normallik ölçülerineuymadığını görüyorsun. Sana karşı büyük birsevgi besleyen, sana yardım etmeye hazırolan büyük adamı toplumsal yaşamdançıkaranın kendin olduğunu göremiyorsunKüçük Adam. İster bir han odasında, istersarayda olsun yaşadığı hayatı çekilmez kılansensin. Onu, onlarca yıl gücendirdikten, acıçektirdikten sonra bu duruma sokan kim?

Sensin Küçük Adam. İster sorumsuzluğun,ister dar-görüşlülüğün nedeniyle olsun, isteryapay düşüncelerin, ister onyıllık bir toplumsalgelişme boyunca bile yaşayamayan«sarsılmaz aksiyomların» yüzünden olsun,onu bu hale koyan sensin. Yalnızca Birinci veİkinci Dünya Savaşları arasmda geçen birkaçyıllık süre içinde doğru olduğuna ant içtiğinşeyleri düşün. Bunların kaç tanesinin yanlışolduğunu içtenlikle kabul ettin, kaç sözünü geri aldın? Hiçbirini, KüçükAdam. Gerçekten büyük olan bir adam, dik- 34 katle, sakına sakına düşünür, ama önemlibir fikir elde etti mi de, uzun vadeli düşünür.Ken di düşüncelerin önemsiz ve geçici olduğuhal de, düşünceleri doğru ve uzun ömürlü olanbü yük adamı bir parya yapan sensin, KüçükAdam. Onu parya yapmakla, içine o korkunçyalnız lık tohumunu dikmiş oluyorsun. Büyük işler üreten bir yalnızlık

tohumu değil, senin tara fından yanlışanlaşılmaktan ve kötü işlem gör mekten korkma tohumudur bu.Çünkü sen «halk», «kamuoyu» ve «toplumsalbilinç»sin. Bun lann sana yüklediği devsorumluluğun ne ol duğunu içtenlikle, dürüstolarak düşündün mü hiç Küçük Adam? Şöylebir an olsun durup da, uzun vadeli toplumsalolgular üzerine, doğa ya da insanlığın yaptığı büyük işler, diyelim isa'nın yaptıklarıüzerine doğru düşünüp dü şünmediğini —içtenlikle— sordun mu kendine? Hayır,düşüncelerinin yanlış olup olmadığınısormadın kendine hiç. Bunu yapmak yerine,komşunun düşüncelerin hakkında ne' söyleyeceğini, ya da dürüstlüğün sana çok .parayapat layıp patlamayacağını sordun. İşte KüçükAdam, sen kendine yalnızca bunu sordun,başka hiç bir şeyi değil,

yalnızca bunu. Böylece büyük adamı yalnızlığa ittiktensonra, ona yaptıklarını unuttun gitti. Kalktın,bir başka saçmalık yumurtladın, bir başkaküçük bayağılık yaptın, bir başka derin yaraaçtın. Sen, unutursun Küçük Adam. Ama büyük adam, doğası gereğiunutmaz. Sanma ki, kin besler büyük adam,,sanma ki, öç alır, yalnızca NEDENBÖYLESİNE BAYAĞI DAVRANIŞLARDA 35 BULUNDUĞUNU ANLAMAYA çalışır.Bu söylediklerim senin duygu vedüşüncelerine yabancıdır, biliyorum. Ama inanki: Yüz kez, bin kez, milyon kez acı versen, —yaptığını bir an sonra unutsan da—kapanamayacak yaralar bile açsan, büyükadam, yaptığın yanlışlardan ötürü senin yerineacı çeker; bu yanlışların büyük olmasındandeğil, küçük ve değersiz olmalarından dolayıacı çeker. Seni bu gibi şeyleri yapmaya iten

nedenleri bilmek ister. Seni düşkırık-36Komşunun düşüncelerin hakkında nesöyleyeceğini ya da dürüstlüğün sana çokparaya patlayıp patlamayacağını sordunlığına uğrattı diye eşini neden suçluyorsun;beş para etmez bir komşunu hoşnut etmedidiye neden çocuğuna işkence ediyorsun;doğallığını yaşayan bir insana neden tersbakıyor ve onu sömürüyorsun; sona verilenialıyor, senden isteneni veriyorsun da nedensana sevgiyle verilen şeye karşılıkvermiyorsun; neden, düşmek üzere olan birinebir çelme de sen takıyorsun, ya da düşmüşü tekmeliyorsun; hakikati söylemeningerekli olduğu durumlarda yalan söylüyorsunve neden yalana karşı olacağına hakikate karşı koyuyorsun.Büyük Adam bunları bilmek ister. Biliyormusun, sen, her zaman ha-

Değerli, onurlu olduğunu gösterenşeylerle böbürlenirken bile küçük görüyorsunkendini 37 kikate karşı olandan yanasındır, KüçükAdam. Büyük Adam, senin hoşuna gitmek için,senin o beş para etmez dostluğunu kazanmakiçin, kendini senin düzeyine indirmek, seningibi konuşmak zorundadır. Küçük Adam;senin özelliklerine bürünmek zorundadır. Amasenin özelliklerine sahip olsa, senin dilinikullansa, dostluğunu kazansa, artık büyük,gerçek ve sade olmayacaktır. Kanıt mıistersin; senin dilediğin gibi konuşan dostlarınasla birer büyük adam olmadılar. Senin bir dostunun büyük bir başarısağlayacağını sanmaz, buna inanmazsın.Aslında için-Havadaki mikroplar 38 den kendini küçük görüyorsun; hattâ —ya- da özellikle— değerli, onurlu olduğunu

gösteren şeylerle böbürlenirken bile küçükgörüyorsun kendini; kendini küçük gördüğüniçindir ki senin dostun olan birine saygıduyamazsın. Seninle aynı masaya oturan yada seninle aynı. evde yaşayan birinin herhangibir büyük iş başaracağına inanamazsın. Seninyalan çevrende, Küçük Adam, düşünmek çokgüçtür, insan ancak sana değgin düşünür,seninle birlikte değil. Çünkü büyükdüşünceleri, geniş kapsamlı düşüncelerigırtlaklarsın sen. Dünyasını keşfetmekte olançocuğuna bir ana olarak şunu söylersin: «O,çocuklara göre bir şey değil.» Bir biyolojiprofesörü olarak şunu söylersin.-«Aklıbaşında bir öğrenciye yakışır mı bu, havadaki mikropların varlığınainanmamak olur mu?» Ve bir öğretmenolarak, «Çocuklara gözle bakılır amasöylediklerine kulak verilmez,» dersin. Evli birkadın olarak şöyle söylersin.- «Hıh! Bulguy-muş! Bıktım senin bulgularından! Herkes gibi

gidip bir yerde çalışsan da doğru dürüst parakazansan olmaz mı!» Kendi görüşünüböylece dile getirmekten sakınmazsın,kocana inanmazsın, ama gazetelerdeyazanlara, anlasan da anlama-san da olduğugibi inanırsın. Bak, beni dinle, Küçük Adam: İçindebulunan iyi ve değerli şeyleri duyamaz oldunartık. Boğdun bu iyi duyguları, gırtlakladın.Başkalarında — çocuklarında, karında,kocanda, babanda -ve ananda —bulunduğunusezinlediğin an kalkıp onlardaki iyi şeyleri deöldürüyorsun. Küçüksün sen ve küçük kalmakistiyorsun. 39 Ama gazetelerde yazanlara anlasan daanlamasan da olduğu gibi inanırsın Bunlarınerden biliyorsun diye soruyorsun ha?Anlatayım: Seni denedim, seninle deney yaptım,senin içinde bulunan kendimle deney yaptım,

bir ruh doktoru ve sağaltıma olarak, seniküçüklüğünden kurtardım, bir eğitimci olarakçoğu kez seni dürüstlüğe, içinden geldiği gibidavranmaya, açıklığa ittim. İçinden geldiği gibidavranmaya karşı kendini nasıl savunduğunubiliyorum, gerçek varlığının sesini dinlemenistendiğinde nasıl büyük bir korkuyakapıldığını biliyorum. Yalnız ve yalnız küçük değilsin sen,Küçük Adam. «Büyük anlar» da varyaşamında, «sevinçten uçtuğun» anlar, «mutluluktan başının döndüğü»anlar da var. Ama daha yükseklere uçacak,mutluluğunu artıracak direnç yok sende.Uçmaktan korkuyorsun, yükseklerden vederinliklerden korkuyorsun sen. Nietzscheyıllar önce çok daha güzel söyledi bunu sana.İçindeki insanı aşmak için seni bir'Übermensch», bir üstün insan yapmayaçabaladı. Onun »Über-

40 mensch» dediği senin «Hitler» in oldu.Sense *Untermensch* (aşağı insan) olarakkaldın. Artık bir Untermensch olmayı bırakmanıve kendin olmanı istiyorum. Okuduğungazetelere ya da kötü yürekli komşudan duyduğun geçersizgörüşlere değil de kendine inanmanıistiyorum. Aslında yüreğinin derinliklerindenelerin bulunduğunu, kendinin gerçekte nasılolduğunu bilmiyorsun, biliyorum. O derinliklerde, bir ceylan ya da seninTanrın, sevdiğin ozan ya da inandığın filozofya da akıl hocan neyse, sen de osun. Ne varki, koca bir orduda bir er, bovling kulübününya da Ku-Klux-Klan Ör-Uçmaktankorkuyorsun, yükseklerden ve derinliklerden korkuyorsun 41 gutunun bir üyesi sanıyorsun kendini.

Böyle sanıyorsun ve bu yüzden böyledavranıyorsun. Bu da sana başkalarıtarafından söylenmiştir: Ta yirmi beş yıl önce,Almanya'da Heinrich Mann söyledi sana bunu,Amerika'da Upton Sinclair söyledi, DosPassos ve daha başka kimseler de söyledi.Ama sen ne Mann'ı ne de Sinc-lair'i tanıyordun. Haydutlarşampiyonunu ve Al Capone'u bilirsin senyalnızca. Kitaplığa gitmekle kavga izlemearasında seçme yapmak durumunda kalsan,hiç kuşkusuz kavgayı seçersin. Yaşamdan mutluluk istiyorsun, amagüvenlik çok daha önemli sana göre.Güvenliğin uğruna belini kırmaya, canınıvermeye hazırsın-dır. Mutluluk yaratmayı,onun tadını çıkarmayı ve korumayı hiçbirzaman öğrenmemiş olduğundan, başı dik birbireyin yürekliliği nedir, bilemezsin. Sen,Küçük Adam, nasıl olduğunu öğrenmek miistiyorsun. Radyoda müshil ilacı, diş macunu

ve ter kokusu giderici reklamları dinlersin. Ama onların uyutucu yanlarınıduymazsın hiç nasılsa. Senin kulağınaçalınmak için yapılmış olan bu şeylerin sonsuzaptallığını ve iğrenç kötülüğünüdinlememişsindir. Gece kulüplerindesahnelere çıkan güldürücülerin anlattığı sanadeğgin fıkralara dikkat ettin mi hiç? Sanadeğgin, kendisine, ve bütün bu küçük sefildünyaya değgin şakalarını iyice dinledin mi?Sen git müshil ilacı reklamlarını dinle, kimolduğunu, nasıl bir varlık olduğunu öğrenirsin. Dinle, Küçük Adam: İnsan varlığınınsefaleti, bu ufak tefek şeylerin her biriyle birazdaha aydınlanıyor, gün ışığına çıkıyor. Seninyap- 42 Yafamdan mutluluk istiyorsun ama

güvenlik çok daha önemli sana göre tığınbütün bu ufak tefek önemsiz şeyler, seningibilerin durumunun düzelmesi umudunu birazdaha uzaklara itiyor. Bu, ağlanacak birdurumdur, Küçük Adam, üzücü, çok üzücü birşeydir bu. Bu üzüntüyü duymamak için, küçük kötü şakalaryapıyor ve bunlara «halk güldürüsü» 43 adını veriyorsun. Kendine değgin şakalarıduyuyor ve başkalarıyla birlikte bunlarakahkahalarla gülüyorsun. Kendinle alay ettiğinden gülüyor değilsin.Küçük Adama gülüyorsun sen; ama kendinegüldüğünü, gülünecek halde olduğunubilmiyorsun. Milyonlarca Küçük Adam,insanların kendilerine güldüğünü, gülünecekhalde olduklarını bilmiyorlar. İnsanlar sana neden böyleaçık açık, yürekten ve böylesine büyük,kurnaz ve iğrenç bir zevkle gülüyor

yüzyıllardır, ha, Küçük Adam? «İnsanların»,filmlerde ne denli gülünç ve saçma tiplerolarak gösterildiği dikkatini çekti mi hiç?İnsanların sana neden güldüğünüsöyleyeceğim şimdi Küçük Adam, çünkü seniçok ama çok ciddiye alıyorum ben.- Dalgacı bir keskin nişancı nasıl hep onikinin az dışından vurursa senin düşüncelerinde her seferinde hakikati kıl payı kaçırıyor.İnanmadın mı bu söylediğime? Bak,göstereyim sözlerimin doğru olduğunu.Düşünme biçimin, hakikatin doğrultusundaolsaydı, çoktan kendi kendinin efendisiolurdun. Ama sen, şu biçimde düşünüyorsun: «Bütün suç Yahudilerde, diyorsun. — Yahudi nedir? diye soruyorum. — Damarında Yahudi kanı bulunankimse, diye yanıtlıyorsun sorumu. — Yahudi kanıyla başka kan arasında neayrım var peki?» Bu soru karşısında afallıyorsun; kafan

karışıyor, sakınımlı bir tavırla şu yanıtıveriyorsun. 44 Kendine değgin şakaları duyuyor vebaşkalarıyla birlikte bunlara kahkahalarlagülüyorsun Y ♦ni Yahudi ırkı demek istemiştim. — Peki, ırk nedir? — Irk mı? Bunu bilmeyecek ne var, nasılki Alman ırkı varsa, bir de Yahudi ırkı vardır. — Yahudi ırkının özellikleri nelerdir? — Canım işte, Yahudi'nin saçları siyahtır,uzun, kıvrık bir burnu ve keskin gözleri vardır. Yahudiler çok hırslı ve anamalcıdırlar. — Sen hiçbir Fransız ya da İtalyan'ı birYahudi'yle bir arada gördün mü? Üçünü birbirinden ayırabilir misin? — Yani.. Pekayıramam. . — Peki öyleyse Yahudi nedir? Kanın görünümünde bir ayrılık yok; Fransız ya da İtalyan'

dan değişik bir görünümü yok. . Sen hiçAlman Yahudilerini gördün mü? — Elbette. Almanlara benziyorlar. — Peki ya Alman nedir? — Alman, Nordik Ari ırkındandır. 45 — Amerikan Yerlileri de Ari ırkından mı? — Elbette. — Onlar da Nordik mi? — Hayır. — Sarışın mı? — Hayır. — Bak gördün mü, Alman nedir, Yahudinedir bilmiyorsun. — Yahudi diye bir şey var ama. — Elbette Yahudi var, nasıl ki, Hıristiyanve Müslüman varsa, Yahudi de var. — Tamam, Yahudilerin dini demekistemiş tim. — Roosevelt Hollandalı* mıydı peki? — Hayır.

— Roosevelt'e Hollandalı demiyorsun daDavut'un soyundan gelenlere neden Yahudi diyorsun? — Yahudiler başka. — Başka olan nedir? — Bilmiyorum.» İşte sen böyle saçmalıyorsun, KüçükAdam. Saçmalarından silâhlı kuruluşlaroluşturuyor ve bir Yahudi'nin ne olduğunu bilesöyleyemeyen sen, on milyon insanı, onmilyon «Yahudi »yi doğruyorsun. İnsan buyüzden sana gülüyor, bu yüzden ciddi bir işiolduğunda sana bulaşmamaya çabalıyor vebu yüzden sen, batağa saplanıyorsun. «Yahudi» sözcüğünü söylerken kendiniüstün insan sanıyorsun, bu sözcüğü söylemek * A.B.D. Başkanlarından Roosevelt'inataları Hollandalıdır. — Ş.Y. 46 sana üstünlük duygusu veriyor. Bunagereksinmen var, çünkü gerçekten de

duyguların acınacak durumda. Duyguların perişan, çünkü Yahudi'ylebirlikte katlettiğin şeyin ta kendisisin. Bu sanadeğgin hakikatin yalnızca küçücük bir parçası,Küçük Adam. Bu «Yahudi» sözcüğünü, görkemli veaşağılayıcı bir tavırla söylediğinde kendiküçüklüğünü biraz daha az duyuyorsun. Buolguyu yakınlarda ortaya çıkardım. Sendeyeterinden az ya da çok saygı uyandıran birkimseye «Yahudi» diyorsun. Kimin «Yahudi»olduğu senden so-rulurmuş gibi, güvenli birtavırla «bu Yahudi-dir,» diyorsun. Ama ister bir Küçük Ari ol ister bir küçükYahudi, sana bu hakkı tanımıyorum ben.Benim kim olduğumu saptama hakkına budünyada yalnız ve yalnız ben sahibim, başkahiç kimse değil. Ben, hem biyolojik, hem dekültürel açıdan bir melezim ve tüm sınıfların,ırkların ve ulusların zihinsel ve fiziksel ürünü

olmaktan gurur duyuyorum; senin gibi «safkan» olmadığım, ya da senin gibi«katıksız bir sınıf» in üyesi olmadığım içingurur duyuyorum; senin gibi bütün ulusların,ırkların, ve sınıfların küçük buyurganı, tutkulubir yurtseveri, milliyetçisi olmadığım için gururduyuyorum. Filistin'de, sünnetli olmadığıgerekçesiyle bir Yahudi teknisyeni sınırdançevirdiğinizi duydum. Hiçbir buyurganla ortakyanım olmadığı gibi, Yahudi buyurganlarla dahiçbir duygu ve düşünce birliğim yok. Ama, eyKüçük Yahudi, neden atalarına dönüyorsunda protoplazmaya dönmüyorsun? Bana göreyaşam, plazmanın ka- 47 sılmalanyla başlar, bir hahamın odasındadeğil. Seni denizanası durumundan karada

yaşayan iki ayaklı bir yaratık durumunasokmak, seni geliştirmek milyonlarca yıl aldı.Biyolojik yapın, iki ayaklı hale geldiğin andansonra tam altı bin yılda eksikliklerini ancakgiderdi. İçindeki doğayı yeniden keşfetmen,içindeki deniz-anasını bir kez daha bulmaniçin yüz, beş yüz belki de beş bin yılgerekecek. Sendeki deniz-bir dâhi» dedin.Hani anımsarsın, İskandinavya' da, yeni birönder aradığın günlerde oldu bu. Ama benimyapacak daha önemli işlerim vardı ve yenidâhilik rolünü geri çevirdim. Benim yeni birDanvin, ya da Marx, Pasteur ya da Freudolduğumu da söyledin. Yıllar önce şunu dasöyledim sana.-İsa! İsa! diye bağırmayıbırakırsan sen de benim gibi konuşabilir veyazabilirsin! Çünkü bu utkulu haykırış aklını köreltmekte Seni denizanası durumundan karadayaşayan iki ayaklı bir yaratık durumuna sokmak, seni

geliştirmek milyonlarca yıl aldı anasını keşfettim ben ve açık bir dillebunu sana anlattım. Bunu ilk duyduğundabana «yeni 48 Bıyoloiik yapın, iki ayaklı hale geldiğinandan sonra tam alt, bin yılda eksiklikleriniancak giderdi ve yaratıcılığını felceuğratmaktadır. «Yasal olmayan bir ana»yıahlâksız bir varlık olarak mahkûm eden sendeğil misin, Küçük Adam? «Nikâh bağı»yladoğmuş «yasal» çocuklarla «ni-kâhsızlar»dandoğmuş «yasal olmayan» çocuklar arasında katı bir ayrım gözetensen değil misin? Ah zavallı yaratık, sen kendiağzından çıkan sözlerin anlamını bilmiyorsun:İsa'ya tapıyor, ona büyük saygı gösteriyorsun.İsa, elinde evlilik cüzdanı olmayan bir anadandoğmadır. Aslında, hiç farkında olmadan,Çocuk-İsa' ya verdiğin değerle, cinselözgürlüğe karşı duyduğun özleme tapıyorsunsen ey Küçük Kılıbık Adam. «Yasal olmayan

bir çocuk» olarak dünyaya gelmiş olan İsa'yı,yasal olmayan çocuk tanımayan TanrınınOğlu yaptın. Ama daha sonra, Aziz Paul gibigerçek sevgiden doğan çocukları mahkûmetmeye ve gerçek kinden doğan çocuklaradinsel yasalarının korumasını sunmayabaşladın. Sen .sefil bir Küçük Adamsın! Otomobillerini ve trenlerini büyük Galileo'nun bulduğu köprüler üzerinde işletiyorsun.Büyük Galileo'nun üç çocuk babası olduğunuve elinde bir evlilik cüzdanı bulunmadığınıbiliyor muydun Küçük Adam? Bunuokullardaki çocuklarına anlatmazsın.Galileo'ya bu nedenle de işkence eden sendeğil miydin? Bütün bunlardan haberin yok senin.Çünkü sana göre hakikat nedir ki, tarih ya dakendi özgürlüğün için savaşmak nedir ki!

Ayrıca, sen bir görüş sahibi olacak adammısın ki! Seni, o senin evlilik yasalarının zincirlerine 50 Proleter General vuran şeyin kendi cinsel sorumsuzluğunve cinsel açlığın olduğundan haberin bile yok. Kendini sefil, küçük, miskin, güçsüz,duygusuz, cansız ve bomboş hissediyorsun.Kadının yok, ya da eğer varsa, içindeki«insan»ı kanıtlamak için yalnızca «üstüneçıkmak» istiyorsun. Sevgi nedir bilmiyorsun.Kabızsın, boyuna müs-51 hil ilacı alıyorsun. Kötü kokuyorsun, cildinyapış yapış; çocuğunu kucağına aldığında onunvarlığını duyamıyorsun, bu yüzden itilip kakılacakbir enik gibi davranıyorsun ona. Cinsel güçsüzlüğün yaşamın boyunca

yakanı bırakmadı, seni hep rahatsız etti bueksikliğin. Bütün düşüncelerin burahatsızlığının denetimi altındaydı. İşinde degörülüyordu bu güçsüzlüğün getirdiği eksiklik.Kendisine sevgi verme yeteneğinden yoksunolduğun için karın seni bıraktı. Yersizkuruntularla dolusun, sinirlisin, sıkıntıdanboğulur gibisin. Düşüncelerin hep cinsellikçevresinde dönüyor. Seni anlayan ve sanayardım etmek isteyen biri cinsel düzenliliktensöz ediyor. Gündüzleri cinsel düşüncelerdenarınık olabilmen ve böylece işini yapabilmeniçin geceleri cinselliğini yaşamanı sağlamakistiyor bu kimse. Karını kollarında çaresizlikiçinde kıvranır görmek yerine mutlu görmekistiyor. Çocuklarının benzi soluk olmasın,tersine yanakları al al olsun, davranışlarıacımasız değil sevgi dolu olsun istiyor. Amasen, cinsel düzenlilik sözünün edildiğiniduyunca, «Cinsellik her şey değil,» diyorsun. «Yaşamda daha önemli şeyler vardır,»

diyorsun. Sen böylesin işte, Küçük Adam. Ya da bir «profesyonel devrimci»sin;«dünya proleterlerinin Führeri» olabilecekbirisin. Dünyayı çektiği acılardan kurtarmakistiyorsun. Aldatılmış kitleler senden kaçıyor,sense «Durun, durun!» diye bağırarakpeşlerinden koşuyorsun. «Durun ey kitleler!Sizin kurtarıcınız olduğumu göremiyorsunuz!»Senin kitlelerinle 52 konuşuyorum ben, Küçük Devrimci;onlara küçük yaşamlarının sefaletinigösteriyorum. Büyük bir heves ve umutladinliyorlar beni. Senin örgütlerindetoplaşıyorlar, çünkü orada beni bulmayıumuyor onlar. Ama sen ne yapıyorsun? «Cinsellik bir küçük-kentsoyluuydurmacasıdır,» diyorsun. «Önemli olaniktisadi etkenlerdir.» Ama kalkıp Van deVelde'nin Cinsel Teknik kitabını okuyorsun. Bir bilge adam, senin iktisadî kurtuluşunubilimsel temeller üzerine oturtmayı kendine

görev edindi; sen, onu ölüm açlığına bıraktın.Böylece karşına çıkan ilk hakikat yolunutıkayarak yaşamın yasalarından koptun,başka yola saptan. Bu hakikat yolunugösterenin ilk girişimi başarılı oldu, sen, kalkıpondan yönetimi devraldın ve böylece onuikinci kez öldürdün. İlkin, bilge adam seninörgütünü dağıttı. İkincisindey-se hakikatyolunu gösteren bilge adam artık ölmüştü, buyüzden sana karşı koyacak durumda değildi.Bu adam, değerler yaratan yaşama gücününsenin çalışmanda bulunduğunu gözler önüneserdi; ama senin gözün, bunu göremedi. Onuntoplumbilimi senin toplumunu, senindevlerinden korumak amacını güdüyordu; senbunu da anlamadın. Hiç, ama hiçbir şeyanlamadın sen! Senin o sözünü ettiğin «iktisadietkenlerinle bile bir şey beceremiyorsun.Yaşamdan zevk almak için iktisadî koşulları iyileştirmen gerektiğini sana

anlatabilmek için bilge bir insan canla başlaçalıştı, bu yolda canını verdi. Karnı aç bireylerin kültürügeliştiremeyeceğini anlat- 53 maya çabaladı; bütün yaşam koşullarınıniktisadî duruma bağlı olduğunu, kendini vetoplumunu her türlü baskı yönetimlerinden bağımsız kılman,kurtarman gerektiğini anlattı sana. Evet, bubilge adam, seni aydınlatmaya çabalarkenyalnızca bir tek yanlış yaptı; senin, kendinikurtarma yeteneğine sahip olduğuna inandı.Özgürlüğünü, bir kez ele geçirdikten sonrabırakmayacağına, onu koruyabileceğineinandı. Bir yanlış daha yaptı bu adam: Senin«diktatör» olmana izin verdi. Bu bilge adamın bir küçük ihmalinden devbir yalanlar dizgesi oluşturdun. Yalanlardan,suçlamalardan, işkencelerden, copçulardan,cellâtlardan, gizli polislerden, ispiyonculuk ve

ihbarcılıktan, üniformalardan, mareşallardanve madalyalardan oluşan bir yalanlar düzenikurdun — bunların dışındaki her şeyi fırlatıpattın. Şimdi, nasıl olduğunu biraz daha iyianlamaya başlıyor musun, Küçük Adam?«Pek değil,» mi diyorsun? Peki, gel baştanalalım: Yaşamda ve sevgide mutlu olmanın«iktisadî koşullan »nı «makinalar»lakarıştırıyorsun; insanların kurtuluşu, «devletinbüyüklüğü»yle sağlanır sanıyorsun;milyonların ayaklanması demek, toparabalarının geçit töreni yapmadı demek diyedüşünüyorsun; sevginin bağımsızlığakavuşmasını, Almanya'ya geldiğinde eliniuzatabileceğin her kadının ırzına geçmeklekarıştırıyorsun; yoksulluğu önlemek içinyoksul, zayıf ve çaresizleri ortadan kaldırmakgerektiğine inanıyorsun-, çocuk bakımıyla«yurtseverler soyu yetiştirme »yi birtutuyorsun; doğum denetimiyle 54 «on çocuklu analara» madalya vermeyi

birbirine karıştırıyorsun. Senin kafandançıkan, bu «on çocuklu ana» fikrinin kurbanıdeğil misin sen sanki? Başka ülkelerde de, şu talihsiz küçüksözcük, «diktatörlük» sözcüğü kulaklarındayankılandı. Oralarda bu sözcüğe şatafattıüniformalar giydirdin ve kendi içinden, seniÜçüncü Reich'a ve senin türünden altmışmilyon insanı mezara götüren küçük, güçsüz,gizemli ve sadist subayı yarattın. Sonra dakalkmış, durmadan Heil! Heil! Heil! diyebağırıyorsun. İşte sen böylesin, Küçük Adam. Amakimse sana neye benzediğini söylemeyecesaret edemiyor. Çünkü senden korkuyorlar Küçük Adam, vesenin küçük olmanı istiyorlar. Kendi mutluluğunu yiyip bitiren sensin.Tam bir özgürlük içinde mutluluğun tadınıçıkardığın olmadı hiç. Bu yüzden büyük bir oburluk içinde kendi

mutluluğunu yiyorsun ve mutluluk sağlama,onu koruma sorumluluğunu hiçüstlenmiyorsun. Mutluluğunu korumayı, onu,bir bahçıvanın çiçeklerini, bir çiftçinin ürünleriniyetiştirdiği, onlara gereken besini verdiği gibibeslemeyi öğrenmekten yoksun bıraktılarseni. Büyük araştırmacılar, ozan ve bilgelerkendi mutluluklarını korumak için sendenkaçtılar. Senin çevrende, senin yörendemutluluğu yiyip bitirmek kolay ama onukorumak çok güçtür Küçük Adam. Neden söz ettiğimi bilmiyorsun, değil miKüçük Adam? Bak dinle: Bir araştırmacıkendi bilim dalı ya da makinası ya datoplumsal 55 Kendi mutluluğunu yiyip bitiren sensin fikri üzerinde on yıl, yirmi ya da otuz yıl,

hiç durmadan çalışır. Yeni bulguların ağıryükünü tek başına taşımak zorundadır. Seninaptallıklarının, yanlışlarla dolu küçük fikir veideallerinin doğurduğu sonuçlara katlanmak,bu yanlışları anlayıp çözümlemek vesonunda, onların yerine kendi yargı vebulgularını koymak zorundadır. O bunları yaparken sen ona hiç yardımcı olmazsınKüçük Adam. Hiç, ama hiç işi-56 ni kolaylaştırmaz, tersine "güçleştirirsin.Örneğin şunları söyleyemezsin: «Bak dostum,durumları düzeltmek için ne kadar çokçalıştığını görüyorum. Benim makinam,benim çocuğum, benim karım, benim dostum,benim evim, benim tarlalarım konusundaçalıştığım da anlıyorum. Uzun yıllardır şundanşundan yakınıyorum, ama bu dertlerdenkurtulmayı başaramadım. Bana yardımcıolmana bir katkıda bulunabilir iniyim?» Hayır,Küçük Adam, yardımcına yardım etmeyekalkmadın hiçbir zaman. İskambil oynarsın

sen ancak, ya da bir horoz dövüşünde avazınçıktığınca bağırırsın, ya da bir büro ya damaden ocağında aptal aptal köleliğinisürdürürsün. Ama yardımcına yardımakoşmazsın hiçbir zaman. Neden biliyormusun? Çünkü, her şeyden önce, biraraştırmacının sana düşüncelerinden başkaverecek hiçbir, şeyi yoktur. Kâr dağıtmaz,ücret yükseltmez, toplu sözleşme yapmaz,yılbaşı ikramiyesi vermez ve bir elin yağda birelin balda yaşamam sağlayamaz. Yalmzcakaygı verebilir bir araştırmacı, sense kaygı istemiyorsun, yeterinden çok kaygı, vetasa duyuyorsun çünkü. Ne var ki, yalmzca uzak durmakla,yardım elini uzatmamak ya da yardımetmemekle kalsan, araştırmacı senin butavrından dolayı mutsuz olmayacaktır. Ne deolsa o senin için düşünüyor, tasalanıyor vearaştırmalarını «senin için» yapıyor değildir.Onun yaşamsal işlevleri onu bunu yapmaya

ittiği için bu yolda çalışmaktadır. Senin içintasalanmayı ve sana acımayı parti önderlerineve din adamlarına bırakmış- 57 tır. Onun istediği tek şey, senin sonundakendi kendine bakabilme, kendinidüşünebilme, kendin için tasalanma yetisinigeliştirdiğini görmektir. Ama sen yardım etmemeklekalmıyorsun; balon gibi patlıyor, çevreyetükrükler saçıyorsun. Araştırmacı uzun vezorlu bir çalışmadan sonra karına nedenmutluluk veremediğini, onu neden yürektensevemediğini ortaya çıkardığında, kalkıp buaraştırmacının kendisinin bir şeh-vet düşkünüolduğunu öne sürüyorsun. Kendi içindekişehvet düşkününü gözden ırak tutmak içinbunu söylediğini ve sevme yeteneğindenyoksun olmanın nedeninin bu olduğunuaklından geçilmiyorsun. Ya da bir araştırmacıinsanların neden kitleler halinde kanserden

öldüklerini keşfetmiş de, bu bulgusunuaçıklamışsa ve sen, Küçük Adam, bir KanserPatolojisi Profe-sörüysen, hele güzelce biraylığın da varsa, araştırmacının bir sahtekârolduğunu ya da havadaki mikroplarkonusunda hiçbir şey bilmediğini; araştırmalarıiçin çok para harcadığını ya da aldığınısöyleyeceksin; ya da onun bir Yahudi mi,yoksa bir yabancı mı olduğunu soracaksın; ya da «senin»kanser sorunun, senin çözemediğin sorunüzerinde çalışma yetkinliği olup olmadığınısaptamak için onu muayene etmeyekalkacaksın; ya da hastalarının yaşamınıkurtarmak için senin büyük bir gereksinmeduyduğun şeyi onun bulduğunu kabuletmektense, çok, ama pek çok kanserlihastanın öldüğünü görmeyi yeğleyeceksin. Sana göre meslek onurun ya dabankada-

58 ki hesabın ya da radyum sanayisi ile olanilişkin, hakikatten ve öğrenmekten çok dahaönemlidir. İşte bu yüzden çok küçük vesefilsin, Küçük Adam. . Yani demek istiyorum ki, yardımetmemekle kalmıyorsun, senin adına ya dasenin yerine yapılan işi çirkince bozuyorsun.Şimdi anlıyor musun mutluluk neden sendenkaçıyor? Mutluluk, uğrunda çalışılmasınıgerektirir; mutluluk gökten yağmaz, kazanılır.Oysa sen mutluluğu yalnızca yalayıp yutmakistiyorsun; bu yüzden senden kaçıyor o da;senin kendisini kemirmeni, yutmanı istemiyor. Araştırmacı, zamanla, bulgularınınkullanım değeri olduğuna, diyelim bellihastalıkların iyileştirilmesini, ya da bir ağırlığınkaldırılmasını, kayaların parçalanmasını, yada ışınların maddenin içine geçmesinisağlayarak maddenin içinin görülebilmesiniolası kıldığına birçok insanı inandırmayı

başarır. Sen, gazetede okumadan bunlarainanmazsın Küçük Adam, çünkü kendi özduygularına güvenmiyorsun. Seni küçük görenkimseye saygı duyuyor, kendini küçükgörüyorsun; bu yüzden kendi öz duygularınagüvenemezsin işte. Ama araştırmacınınbulgusu gazetelere geçtiğinde, yürüyerekdeğil, koşarak gelir yardım istersin. Daha dünsahtekâr dediğin, şehvet düşkünü, şarlatan yada kamu ahlâkını hiçe sayan tehlikeli bir adamdiye andığın araştırmacının bir «dehâ»olduğunu ilan edersin. Artık ona bir «dâhi» diyorsundur. «Yahudi» nedirbilmediğin gibi, «hakikat» ya da «mutluluk»nedir bilmediğin gibi, bir dâhi ne-59 dir bilmiyorsun, öyle mi Küçük Adam?Jack London'ın Martin Eden adlı kitabındasana söylediği sözlerle açıklayayım bunu da:"Dâhi", insanın satışa çıkardığı ürünlerininüzerine yapıştırdığı bir markadır. Eğer (dahadün bir «şeh-vet düşkünü» ya da «deli» olan)

araştırmacı bir «dâhi»yse, onun ortayakoyduğu mutluluğu yiyip bitirmek senin içindaha kolaydır. Çünkü artık pek çok küçükadam çıkar ve seninle birlikte, «Dâhi, dâhi»diye bağırmaya başlar. İnsanlar artık akınakın gelmekte, ürünlerini avucu-nun içindenyemektedirler. Bir doktorsan eğer, hastalarınçoğalacaktır; daha önce olduğundan çok dahakolay iyileştirebilirsin onları ve çok daha fazlapara kazanabilirsin. «Bunda ne kötülük varsanki,» diyeceksin Küçük Adam. Doğru,haklısın, dürüst ve iyi çalışarak parakazanmakta hiçbir kötülük yok kuşkusuz.Ama, o buluşa hiçbir şey vermemek, onukorumamak, yalnızca sömürmek çok kötüdür.Senin yaptığın budur işte. Buluşungelişmesine katkıda bulunacak hiçbir şeyyapmıyorsun. Mekanik bir biçimde oburca,aptalca kabulleniyorsun bulguyu. Onungetirdiği yeni olasılıkları ya da kısıtlamaları görmüyorsun. Olasılıkları görmüyorsun

çünkü görüşün yok, kısıtlamalanysa görüyorama kabullenmiyor, çiğniyorsun. Eğer bir doktor ya da bakteriyolog olaraktifo ya da koleranın bulaşıcı hastalıklarolduğunu biliyorsan, kanser hastalığındamikroorganizma arar ve böylece onlarca yıllıkaraştırmayı yok sayarsın. Bir keresinde birbüyük adam, makinalann belli yasalarlaçalıştığını gösterdi sana; kalktın öl- 60 dürmede kullanılan makinalar yaptın,-canlıları da makina yerine koydun. Bu yanlışıüç onyıl değil, üç yüzyıl sürdürdün; yanlışkavramlar, yüz binlerce bilim işçisininkafasında kök saldı; dahası, yaşamın kendisiağır hasar gördü; çünkü canlıları makinayerine koyduğun andan sonra —onurunu yada profesörlüğünü, dinini, bankadaki hesabınıya da kişilik zırhını korumak için— yaşamaişlevleri göstermeye başlayan herkesisuçladın, katlettin, şu ya da bu biçimde onlara

zarar verdin. Anlıyorum, «dâhillerin olsun istiyorsun,onlara gereken saygıyı göstermeye derazısın. Ama iyi bir dâhi istiyorsun sen. Uysal,terbiyeli bir dâhi, çılgınlıkları olmayan,kısacası halim selim, ölçülü ve uyarlanmış birdâhi istiyorsun; bütün engel ve kısıtlamalarıçiğneyen, kural tanımaz, ehlileşmemiş bir dâhideğil. Kısıtlı, kanatlan kırpılmış ve süslenippüslenmiş bir dâhi istiyorsun sen;kasabalarının sokaklarında utkulu tavırlarladolaştırabileceğin, insan içine çıkarmaktanutanmayacağın bir dâhi istiyorsun. İşte senböylesin, Küçük Adam. Kaşık atmayı, kepçedaldırmayı iyi beceriyorsun ama yaratmayetisinden yoksunsun. Zaten bu yüzdenböylesin, bu yüzdendir ki, yaşamın boyuncasıkıcı bir büroya ya da bir resim masasınınbaşına kapanıyorsun, sırtına deli gömleğigeçirir gibi parmağına evlilik yüzüğügeçiliyorsun. Ve bu yüzdendir ki çocuklardan

nefret eden bir öğretmensin. Gelişme yoksende, yeni bir düşünce geliştirmene olanakyok, çünkü sen yalnızca 61 aldın bugüne dek, bir başkasının gümüştepside sunduğu şeyi kaşıkladın yalnızca. Bunun neden böyle olduğunuanlayamıyorum diyorsun öyle mi? Ama başkatürlü olamaz ki? Bunun nedenlerini ben söyleyebilirim sana.Küçük Adam, çünkü sen, bir hayvan gibihuysuz bir halde bana geldiğinde tanıdımseni; seni o halinle gördüm. Büyük bir boşlukya da güçsüzlük duyduğun, ya da ruhsal-akılsal sağlığının en bozuk olduğu anda geldinbana. Böylece, seni tanıdım. Sen yalnızcaçorbaya kepçe daldırmasını bilirsin, yalnızalmasını bilirsin sen. Bir şey yaratamaz,veremezsin. Çünkü temel bedenseldavranışın sürekli olarak kendini tutmanı ve

kin gütmeni gerektiriyor; çünkü için-Kanatlarıkırpılmış, sokaklarda utkulu tavırlarla dolaştırabileceğin, insan içineçıkarmaktan utanmayacağın bir dâhi istiyorsun 62 de gerçek ve doğal sevgi ve vermeduygusu uyandığında birden paniğekapılıyorsun. Sendeki alma eyleminin temeldeyalnızca bir anlamı var: Kendini büyük biroburluk içinde parayla, mutlulukla, bilgiyledoldurmak istiyorsun, çünkü kendini boş, aç,mutsuz hissediyorsun Küçük Adam;gerçekten bilgili saymıyorsun kendini, ya dagerçekten öğrenmek istediğine inanmıyorsun.Gene aynı nedenle hakikatten kaçıyorsun.Küçük Adam: İçinde bulunan sevgi, tepkesinisalıverir diye kaçıyorsun ondan. Hakikat,kaçınılmaz olarak, burada sana benimgöstermek istediğim, anlatmakta yetersizkaldığım şeyleri gösterecektir çünkü. Sense

bunu istemiyorsun Küçük Adam. Yalnızca birtüketici ve yurtsever gibi görünmek istiyorsun,o kadar. «Şuna da bak! Yurtseverliği yadsıyor buadam! Devletin, ve onun özü olan aileninkoruyucusu yurtseverliği yadsıyor! Bu adamısusturmak gerek!» Sendeki ruhsal kabızlıktan sözedildiğiniduyunca böyle bir yaygara kopanyorsun işte.Bu sözleri dinlemek, anlamak istemiyorsun.Bağırmak istiyorsun yalnızca. Haydaa! İyigüzel ama, mutlu olma yetisinden yoksunolmanın nedenlerini sakin sakin anlatmamaneden izin vermiyorsun? Gözlerinde korkugörüyorum-, bu soru seni çok ilgilendirmişebenziyor. «Dinsel hoşgörü »den yanaşın değilmi. Dilediğin dine, kendi dinine inanmakistiyorsun. Buna bir diyeceğim yok. İyiediyorsun. Ama bu kadarla kalmıyorsun ki?Kendi dininden başka din olmasın istiyorsun.Kendi dinine karşı hoşgörülüsün, ama baş-

63 kalannınkine karşı hiç de hoşgörülüdeğilsin. Biri kalkıp da bir kişisel Tanrı yerinedoğaya hayranlık duysa, ve doğayı anlamayaçalışsa, öfkeden kuduruyorsun. Evli çiftlerartık bir arada yaşayamayacaklarınıanladığında, eşlerden birinin ötekini davaetmesini, karısını ya da kocasını ahlâksızlıkla, kabalıkla suçlamasınıistiyorsun. Karşılıklı verilmiş uygar bir ayrılmakararını, boşanmak için geçerli nedensaymıyorsun sen, ey büyük isyancıların küçüktorunu. Sen de bir şehvet düşkünüsün çünküve bundan korkuyorsun. Hakikati, bir aynada,elle tutamayacağın bir yerde görmekistiyorsun. Sendeki tutucu yurtseverlik, bedenselkatılığından, kasılmalarından, ruhsalkabızlığından kaynaklanıyor Küçük Adam.Hakikati söyleyen dostlarını kılıçtangeçiriyorsun ama gene de, dostun olduğum

için söylüyorum bunları, seni aşağılamak içindeğil. Şu senin yurtsever dediklerine bir gözatalım: Onlar yürümez, asker gibi uygun adımgiderler. Düşmandan nefret etmezler, her onyılda bir falan değiştirdikleri «gelenekseldüşman »lan vardır onlann. Gelenekseldüşman bir on yıl sonra geleneksel dost olur, sonra genegeleneksel düşman. Türkü söylemezler;askerî havalar «bağırırlar». Kadınlarını kucaklamazlar; onlann«üstüne çıkar» gecede şu kadar «sefer»şunu, şunu «yaparlar.» Benim hakikatim karşısındayapabileceğin hiçbir şey yok, Küçük Adam.Olsa olsa, geçmişte pek çok gerçek dostunayaptığın gibi gebertirsin beni. İsa gibi, Rat-henau, Karl Liebknecht, Lincoln ve daha

birçok-, lan gibi öldürebilirsin beni. Almanya'dabuna 64 «alaşağı etmek» diyordunuz. Uzunvadede, bu yaptıklann seni alaşağı etti. Amagene de kendine göre bir yurtsever olmaktanvazgeçmedin. Sevgiye hasretsin, işini seviyorve ekmek paranı ondan kazanıyorsun; seninişin, benim bilgimle, ve başkalannın bilgisiylebeslenmektedir. Sevginin, çalışmanın vebilginin anayurdu yoktur, gümrükdenetiminden geçmez bunlar, üniformatanımaz. Onlar, evrenseldir ve bütün insanlığıkapsar. Ne var ki, sen küçük bir yurtseverolmak istiyorsun, gerçek sevgidenkorkuyorsun çünkü, işine karşı olansorumluluğundan, bilgiden korkuyorsun. Buyüzdendir ki sen yalnızca başkalarınınsevgisini, çalışma ve bilgisini sömürmektenbaşka bir şey yapamazsın, bunlan kendin aslayaratamazsın.

Bu yüzdendir ki, kendi mutluluğunuaydınlıktan ürken bir gece hırsızı gibiçalıyorsun; ve bu yüzdendir ki, baş-kalannınmutlu olduğunu gördüğünde kıskançlıktançatlarsın. Kendi mutluluğunu aydınlıktan ürken birgece hırsızı gibi çalıyorsun 65 «Susturan şu adamı! Yabancı uyruklu o!Bir göçmen! Oysa ben bir Almanım,Amerikalı, Danimarkalıyım, Norveçliyim!» Bırak bu sözleri Küçük Adam! Sen hembir Amerikan göçmeni hem de bir dünyagöçmenisin. Anadan doğma bir göçmensinsen. Bu dünyaya bir rastlantı sonucugelmişsin, ve geldiğin gibi, sessizcegideceksin. Neden bağırıyorsun böyle, biliyormusun? Korkuyorsun da ondan. Bedenininkaskatı kesildiğini, giderek kuruduğunuhissediyorsun. İşte bu yüzden korkuyor veyardım çağırıyorsun. Ama sana yardımagelenlerde de benim hakikatimi bastıracak

güç yok ki? Senin yardımcıların bile banagelip karısından, hasta çocuğundan yakmıyor.Gösterişli giysilerini kuşandığında içindekiinsanı gizliyor O; ama benden hiçbir şeyinigizleyemez; onu da çırılçıplak gördüm ben. Neden bağırıyorsun böyle, biliyor musun?Korkuyorsun da ondan 66 «Polise kaydım yaptırmış mı? Evraklarıtamam mı? Vergilerini düzenli ödemiş mi?Araştırın, soruşturun. Bu adam devlet için birtehlikedir, ulusun onurunu lekelemektedir!» Evet, Küçük Adam, polise kaydımıyaptırdım, gerekli tüm işlemleri yaptırdım,evraklarım tamam ve vergimi tümüyleödedim. Aslında ne devlet senin umurunda nede ulusun onura. Senin doğal yapım, hastabakım odamda gördüğüm haliyle kamuya açıklayacağım diye ödünkopuyor, korkudan tir tir titriyorsun. Bu yüzden

bana bir siyasal suç yüklemenin, beni yıllarca parmaklıklarardına kapatmanın yollarım arıyorsun. Seni iyitanırım, Küçük Adam. Diyelim bir SavcıYardımcısısın, yurttaşı ya da yasalarıkorumak umurunda bile değil; seni ilgilendirentek şey,' okkalı bir «dava» yakalayıp, bir an önceBaşsavcılığa atanmaktır. Küçük Savcı Yardımcılarının istediği tekşey budur işte. Sokrat zamanında daböyleydi, ona da aym şeyi yaptılar. Ama tarihten ders almazsın ki sen.Sokrat'ı sen öldürdün, bugün bile buyaptığının farkında değilsin ve bu yüzden hâlâbataklıktasın. Sokrat'ı senin iyi ahlâkım hiçesaymakla suçladın. O bugün de senin okurallarım hiçe sayıyor, ey zavallı KüçükAdam. Onun bedenini öldürdün ama aklımöldüreme-din. «Düzen»in çıkarları uğranaöldürmeyi sürdürüyorsun; ama korkakça, sinsi

sinsi öldürüyorsun. Beni herkesin önündeahlâksızlıkla suçlarken doğrudan gözleriminiçine bakamazsın. Çünkü hangimizin dahaahlâksız, hangimizin şehvet düşkünü,hangimizin açık saçık yayınla-67 nn hayranı olduğunu çok iyi biliyorsun. Birisayıları kabarık olan tanışları arasında açıksaçık fıkra anlatmayan tek bir kişi olduğunusöylemişti; o bir kişi bendim. Hangi önemli, yada önemsiz konumda olursan ol, açık saçıkfıkralardan pek hoşlanıyorsun Küçük Adam,bunu adım gibi biliyorum, bunların hangikaynaktan geldiğini de biliyorum. İyisi mi sesiniçıkarma sen. Kimin suçlu çıkacağı belliolmaz. Ama bak, gelir vergimi yüz dolar eksiktuttuğumu kanıtlamayı başarabilirsin; ya da birkadınla eyalet sınırını geçmekle ya da sokaktaki bir çocukla tatlıtatlı konuşmakla suçlayabilirsin beni. BuUzayan hasret 68

yukarıdaki üç tümce, ancak seninağzında bir suçlama niteliğine bürünebilir; özelbir ses tonuyla, yapış yapış ve hain, kötü bir seslesöyleyebilirsin bu sözcükleri. Bunu ancak senbecerebilirsin. Ve başka hiçbir şeybilmediğinden, benim de sana benzediğimisanırsın. Yok, Küçük Adam, ben sanabenzemem ve bu konularda hiçbir zamansana benzemedim. Bu sözlerime inanıpinanmayacağın umurumda değil. Sendemakinah tüfek, bendeyse bilgi var evet,biliyorum. Rol bölümü yapılmış. Bak, Küçük Adam, sen kendi varlığınışöyle yıkıyorsun: 1924 yılında insan kişiliğinin bilimsel birincelemesinin yapılmasını önerdim. Hevesligörün-dün. 1928'de çalışmalarımız ilk somutsonuçlarını vermeye başladı. Gene büyük birheves ve isteklilik gösterdin, bana onursal

rektörlük sanı bile verdin. 1933 yılında, aldığım bu sonuçlan seninya-yınevlerinden birinde kitap haline getirmekistedim. Hitler iktidara yeni gelmişti. Hitler'in,senin kişiliğinin kabuk bağlamış olmasınedeniyle iktidara geldiğini gördüm. Kitabıkendi yayınevinde basmayı kabul etmedin,çünkü kitap, senin, bir Hitler'i nasıl ürettiğinigösteriyordu. Kitap gene de yayımlandı, sen deistekliliğini sürdürdün. Ama bu kez susarak,kitabı yo-kumsayarak öldürmeye kalktın,çünkü «Başkan» ın kitaba karşı olduğunuaçıklamıştı. Başkanın, 69 ayrıca analara, çocuklarının, cinselorganlarında duydukları heyecanlarınbastırılması gerektiğini ve bunun için de onlarısoluklarını tutmaya alıştırmaları içinzorlamalarını söylüyordu. Tam on iki yıl sustun. Bir zamanlar ilginiçeken, övgünü kazanan kitabımdan hiç söz

etmedin. 1946'da kitap ikinci basımını yaptı.Onun bir «klasik» olduğunu ilan ettin. Bugünbile hâlâ tutuyorsun kitabımı, beğeniyorsun. Bireysel sağaltımın değil, zihinselbozuklukların (akıl hastalıklarının)önlenmesinin önemli olduğunu sanaöğretmeye başladığım günden bugüne tam'yirmi iki uzun, sıkıntılı ve olaylarla dolu yılgeçti. Yirmi iki yıl boyunca, insanların şu ya dabu çılgınlığa düşmelerinin, şu ya da bubelalara dolanmalarının zihin ve bedenlerininkaskatı kesilmesinden, sevgi duyma, sevmeve bunun tadını çıkarma yetisinden yoksunolmalarından kaynaklandığını öğrettim sana. İnsanların gövdesinin, sevme edimisırasında başka hayvanlannki gibi kasılıpgevşeyememe-si nedeniyle bunun böyleolduğunu anlatmaya çalıştım. Bunu ilk söylediğim günden yirmi iki yılsonra, bugün, kalkmış dostlarına, bireyselsağaltımın değil, zihinsel bozuklukların

önlenmesinin önemli olduğunu söylüyorsun.Ve binlerce yıl nasıl davrandınsa, gene öyledavranıyorsun: Varılacak hedefin ne olduğunusöylüyor ama ona nasıl erişileceğiniaçıklamıyorsun. İnsan kitlelerinin seviselyaşamından söz edemiyorsun. «Akılhastalıklarını önlemek» istiyorsun. Bunu 70 söylemekte sakınca görmüyorsun;zararsız ve ağırbaşlı sözcükler bunlar sanagöre. Ama işi, boy gösteren cinsel yoksulluğadokunmadan yapmak istiyorsun. Cinselyoksulluk sözcüklerini ağzına bile almıyorsun;çünkü yasak. Ve bir tıp doktoru olarak içindebulunduğun bataklıktan çıkamıyorsun. Bir teknisyen kalksa, uçma teknikleriniaçıklasa, ama motorla pervanenin gizlerindenhiç söz etmese, nasıl olur? İşte, ruhsal-sağaltımın teknisyeni olan senböyle davranıyorsun. Korkaksın sen.Tasımdaki hoşafın tanelerini ayıklayıpyemeye varsın ama güllerimin dikenine

katlanamazsın. Beni pis fıkralarına konu edensen değil misin, ha? Bana «bedensel boşalma peygamberi»diyen sen değil misin? Ha, Küçük ruhdoktoru? Bedenleri güçsüz kocalar tarafındanhırpalanan genç gelinlerin yakınmalarınıduymadın mı hiç? Duydukları sevginingereğini yerine getirememekten çatlayan erginçocukların çektiği acıya tanık olmadın mı hiç?Gene de güvenliğinin hastalarından dahaönemli olduğunu söylüyorsun, ha? Daha nekadar ağırbaşlılık dediğin o şeyi tıbbiyükümlülüklerine yeğ tutacaksın? Kullandığın taktiklerin,milyonların yaşamına malolduğu gerçekliğinidaha ne kadar görmezlikten geleceksin? Güvenliğini, hakikate yeğ tutuyorsun.Acun-sal Yaşam Enerjisi'ni bulduğumuduyduğunda, «Bu ne işe yarar? Hastalan nasıl iyileştirir?» diye sormadın.Yok, buna benzer bir soru duymadım senden.

Ancak, «Maine eyaletinde doktor-71 luk yapma ruhsatı var mıymış» diyesordun. Senin o küçük ruhsatlarının benimçalışmalarımı bozmaktan —ama azıcık bozmaktan— başka işeyaramayacağını, çalışmalarımıengelleyemeyeceğini bilmiyorsun. Coşkusal vebanın ve yaşam enerjisininbulgucusu olarak bu dünyanın her yanında biranlam ifade ettiğimi, benden fazla bilgisiolmayan hiç kimsenin beni sınayamaya-cağını, denetleyemeyeceğini bilmiyorsun. Şimdi, gelelim senin şu özgürlüksarhoşluğuna. Bugüne dek hiç kimse, nedenkendine özgürlük sağlayamadığını, ya dasağladınsa neden hemen bir yeni efendiyeteslim ettiğini sormadı. «Şuna da bakın! Dünya proleterlerinindevrimci dalgasına dil uzatıyor! Demokrasiyedil uzatıyor! Gebertin şu karşı-devrimciyi! Kahrolsun

karşı-devrimciler!» Dur, dur, heyecanlanma birden, sen eydemokratların ve bütün dünya proleterlerininküçük Führer'i. Bana kalırsa, gelecekte sahip olacağıngerçek özgürlük, senin Parti Kongrelerindealacağın on binlerce karardan çok şu birsorunun yanıtlanmasına bağlıdır. «Gebertin şunu! Ulusun ve devrimciproletaryanın onurunu lekeliyor! Kurşunadizin! Haydi duvar dibine!» Ne "Viva!" diye haykırman, ne de"Gebertin!" diye bağırman seni amacına biradım bile yaklaştıracak değildir, Küçük Adam.İnsanları «duvar dibine dikmekle»özgürlüğüne kavuştuğunu sanıyordun, değilmi. Bir kerecik olsun kendini ayna karşısınadiksene! 72

«Öldürün, gebertin!» Dur bir dakika, Küçük Adam. Seniaşağılamak, küçültmek değil amacım,yalnızca, neden bugüne dek özgürlüğünü eldeedemediğini ya da elinde tutamadığınıgöstermek istiyorum, o kadar. Bunuöğrenmek istemez misin, ha? «Öldürün, gebertin, öldürün!» Pekâlâ, kısa keseceğim: Bir rastlantısonucu özgür bir durum içinde bulunduğunda,içindeki Küçük Adamın nasıl davrandığınıanlatacağım sana. Diyelim çocuk veerginlerde cinsel sağlığın sağlanma vekorunması üzerine çalışmalar yapan birEnstitüde öğrencisin. Bu «harikulade fikir» çokhoşuna gitti, savaşa katılmak istedin. Benimenstitümde şöyle bir olay oldu: Öldürün,:gebertin! Öğrencilerim mikroskoplarının başınaçökmüş, yaşam zerreciklerini inceliyorlardı.

Sense 73 Acunsal Yaşam Enerjisi toplayan aygıttaoturu-yordun, çıplaktın. Gelip senin deincelemelere katılmanı önerdim. Bunun üzerine, toplama aygıtındançırılçıplak kalktın, kızların ve kadınlarınarasında tüm çıplaklığını sergiledin. Seni hemen azarladım, ama nedenazarlamakta haklı olduğumu anlayamıyordun.Bense kendi payıma, senin bunuanlamamanın nedenini kavrayamamıştım.Daha sonra, seninle yaptığım ayrıntılı birtartışma sonunda, cinsel sağlığı savunan bir Enstitüde, bu türden birözgürlük olmasını beklediğini itiraf ettin. Çokgeçmeden, Enstitüye ve onun temel fikrinekarşı büyük bir kin ve aşağılama duyduğunuve bu yüzden öyle uygunsuz davrandığınıanladın. Özgürlüğünü poker fişi gibi harcadığınabir başka örnek vereyim. Yaşamının her

anında büyük bir cinsel açlık içindebulunduğunu, karşı cinsten olan herkesebüyük bir doymakbilmez-likle baktığını artıkşu kadarcık çocuklar bile biliyor; dostlarınlasevgi konusunda konuştuğunda, ağzındanyalnızca açık-saçık fıkraların çıktığını,kısacası, aklının yalnızca iğrenç ve açık-saçıkşeylere çalıştığını herkes gibi, benim gibi, sende biliyorsun. Bir gece, arkadaşlarınla sokaktayürüyordunuz, hep bir ağızdan şöylebağırdığınızı duydum: «Kadın istiyoruz! Kadınistiyoruz!» Geleceğinden kaygı duyduğum için,mutsuzluğunun nedenini anlamayı ve bunuortadan kaldırmayı öğrenmeni sağlayabilecekörgütler kurdum. Sen ve dostların, butoplantılara oluk oluk akın ettiniz. Bununsebebi neydi acaba Kü- 74 çük Adam? Başlangıçta bunun içtenliklibir davranış olduğunu sandım, yaşantını

iyileştirmek için büyük bir istek duyduğunu,toplantılara bu yüzden geldiğini sandım. Seniharekete geçiren dürtünün ne olduğunu ancakbir hayli zaman sonra anladım. Buranındeğişik türden yeni bir genelev olduğunusandın, kendine kolay yoldan bir kızbulacağını, üstelik beş para bile vermedengününü gün edeceğini umdun. Bunuanlayınca aslında senin yaşantını iyileştirmene yardımcı olmak içinkurulmuş olan bu örgütleri dağıttım. Böyle birörgütün toplantısında bir kızla tanışmakta birkötülük gördüğümden değil, bu örgütlereböylesi iğrenç düşüncelerle yaklaştığın içindağıttım hepsini. İşte bu yüzden kalktı buörgütler ve sen, bir kez daha bataklığıniçindeki yerini korudun. . Ne o, bir şey midedin? «Proletaryayı bozan kentsoylulardır.Proletaryanın Führer'leri bu bozukluğugiderecek. Bu pisliği askeri güçle,

yumruklanyla temizleyecekler. Hem ayrıca,proletaryanın cinsel sorunları kendiliğindençözümlenecek.» Bu sözleri çok duyduk, Küçük Adam.Proleterlerin anayurdunda da böyleyapmışlardı: cinsel sorunların kendiliğindençözümlenmesini beklemişlerdi. Bunun sonucuBerlin'de görüldü: Proletaryanın askerleri gecesabahlara dek kadınların ırzına geçtiler. Bunusen de biliyorsun. Senin o «devrimci onur»şampiyonları, «dünya proleterlerinin askerleri» seni öyle birlekelediler ki, daha yüzyıllarca taşıyacaksınalnındaki bu karayı. Bu gibi olaylar «yalnızcasavaşta 75 olur» diyorsun, ha? Öyleyse gel bir başkaöykü anlatayım sana: Proletaryanındiktatörlüğüne büyük bir coşkuyla inanan,

Führer niteliklerine sahip biri, cinsel düzenlilikkonusunda da inançlı görünüyordu. Banageldi ve şunları söyledi: «Harikasın sen. KarlMarx nasıl insanlara ekonomik bağımsızlığakavuşmanın yolunu gösterdiyse, sen deinsanlığa cinsel bağımsızlığa kavuşmayıöğrettin: 'Gidin, önünüze geleni becerin, dedinonlara.'» Ben, böyle, demişim. Sen, her şeyiters anlarsın, Küçük Adam. Benim sevgiylesarılma dediğim şey, senin yaşamında iğrençbir yatak serüveni haline gelir. Neden söz ettiğimin bile farkında değilsin,Küçük Adam. İşte bu yüzdendir ki tekrartekrar ve de gidip gidip batağa saplanıyorsun. Eğer sen, Küçük Kadın, hiçbir özel nitelikve yeteneğin olmadığı halde, yalnızca kendiçocuğun yok diye öğretmenlik ediyorsan, buuğraşı seçmenin tek nedeni buysa eğer,verdiğin zararların haddi hesabı yok demektir.Senin görevin çocukları eğitmektir. Eğitimiciddiye alacak olursak, çocukları eğitmek

demek, çocukların cinselliğini doğru birbiçimde yönlendirmek demektir. Çocuklarıncinselliğini doğru bir biçimde yönlendirebilmekiçin, insanin kendisinin sevgi denen şeyin neolduğunu bilmesi ve sevgiyi yaşamasıgerekmektedir. Oysa sen şişmansm, biçimsizbir görünümün var, çekicilikten yoksunsun.Yaşam dolu, çekici bedenlerden derin, acı birkinle nefret etmen için yalnız bu durumunyeter. Seni şişman ya da çekicilikten yoksunolmakla suçluyor değilim! «Sevgi»nin tadınıçıkaramamakla da suçluyor değilim seni(bunu sana verecek sağlıklı bir erkekgörmedin); çocuklarda bulunan sevme yetisinianlamadığın nedeniyle de suçlamıyorum.Neyle suçluyorum, biliyor musun, çekiciliktenve sevme yetisinden yoksun oluşunu birerdem saymak ve —eğer bir «ilerici okul »daçalışıyorsan— içindeki acı kinle çocuklardabulunan sevgi'yi öldürmekle suçluyorum seni.Bu bir cinayettir işte çirkin Küçük Kadın.

Sağlıklı çocukların içinde bulunan sevgiyi, sağlıklıbabalarına yabancılaştırdı- 76 77 ğın için zararlı senin varlığın; bir çocuktabulunan sağlıklı sevgiyi hastalık belirtisi olarakgördüğün için zararlı. Fıçı gibi olduğun için, bir fıçı gibi sağda soldayuvarlandığın, bir fıçı gibi düşündüğün, bir fıçıgibi eğittiğin için zararlısın sen.Alçakgönüllülük gösterip bir köşeye çekilmekyerine o fıçı görünümünü ve yapaylığım sahtegülümsemenin ardına gizlediğin acı kinini buyaşama zorla kabul ettirmeye, bütün bunlarıyaşatmaya çabaladığın için zararlısın. Fıçı gibi olduğun, bir fıçı gibidüşündüğün, bir fıçı

gibi eğittiğin için, yapaylığını sahtegülümsemenin ardına gizliyorsun 78 Ve sen Küçük Adam, sağlıklı çocuklarıböylesi kadınların eline teslim ettiğin, içlerindebulunan acılığı ve zehirlerini sağlıklı ruhlaradökmesine gözyumduğun içindir ki, küçüksün.Bu yüzden böyle düşünüyor, bu yüzden böyleyaşıyorsun; ve dünya, bu yüzden böyledir. Bak sen nasılsın, Küçük Adam: Büyükçabalarla durmadan çalışarak vardığımsonuçların ne olduğunu ve ne uğrunasavaştığımı öğrenmek için bana geliyorsun.Ben olmasam, küçük bir kasaba ya da köyde,tanınmamış bir pratisyen doktor olarakkalacaktın. Sana bilgimi vererek, iyileştirmeyöntemlerimi öğreterek büyük bir doktorolmanı sağladım. Özgürlüğün, günün herdakikasında nasıl engellendiğini, özgürlükten

yoksun olma durumunun nerelerdenbeslendiğini öğrettim sana. Gittin, bir başkaülkede, benim çalışmalarımı anlatan,bulgularımı bilimin hizmetine sunan bir kişioldun; sorumlu bir konuma getirildin. Dilediğiniyapmakta, sana verdiğim bilgiyi dilediğinyerde kullanmakta özgürsün. Buna hiçbirdiyeceğim yok. Dürüstlüğüne, içtenliğinegüvenim var. Ama sen için için kendini banabağımlı hissediyorsun, çünkü kendi başına vekendi olanaklarınla gelişme yetisindenyoksunsun. Benden bilgi almak, böylecekendine özgüven sağlamak, geleceğigörebilmek ve her şeyden de önemlisigelişmek için bana gereksinmen var. Bütünbunları sevinerek veririm sana Küçük Adam.Karşılığında hiçbir şey istemem. Ama senkalkıp, benim «ırzına geçtiğimi» söylüyorsun.Özgürlük konusunda terbiyesizlik ediyorsun,Küçük Adam. Ama özgürlü- 79

Kartalın altından çıkan civcivler ğü küstahlıkla karıştırmak köleliğin özgünözel-liklerindendir. Özgür olduğunu önesürerek ve buna sığınarak, çalışmalarınkonusunda rapor yazmaktan kaçmıyorsun.Özgürsün çünkü, bağımsızsın — işbirliğietmekten ve sorumluluktan bağımsız. İşte buyüzden küçüksün sen Küçük Adam ve dünya,işte bu yüzden böyle. Bir kartal, tavukyumurtaları üzerine kuluç- 80 kaya yatsa ne olur, biliyor musun KüçükAdam? Başlangıçta kartal, yumurtalardankartal yavruları çıkacağını, bunları büyütüp büyükkartallar yetiştireceğini sanır. Bir de bakar ki,yumurtalardan civciv çıkıyor. Çaresizlik içindebulunan kartal, civcivlerin büyüyüp kartalolacağını umar gene de. Bir kez dahakuluçkaya yatar, sonuç aynı. Kartal bu

durumda, gıdaklayan tavuklarla civcivleriyeme itkisini bastırmak için çok uğraşmıştır.Onu yemekten alıkoyan tek şey küçük birumuttur. Yani bu civcivlerden birinin, bir günküçük bir kartal olabileceği, büyüyüp kendisigibi yetenekli, kendisi gibi çook çokyükseklerdeki yuvasından bakıp uzaklıklarıgörebilecek, böylece yeni dünyalar, yenidüşünceler ve yeni yaşama biçimleribulunduğunu anlayıp bunları arayabilecekbüyük bir kartal olabileceği umudu. Üzgün ve yalnız kartalı yumurtalardançıkan tavuk ve civcivleri yemekten alıkoyanşey yalnızca bu küçücük umuttur. Tavuklarave yavrulara gelince, onlar bir kartalınkuluçkaya yatması sonucu dünyayageldiklerinden habersizdirler. Nemli, karanlıkvadilerde çook çok yükseklerde sarp kayalarınüzerinde yaşadıklarından habersizdirler. Tekbaşına kalmış kartal gibi uzaklara bakmazlar.Kartalın kendilerine getirdiği yiyecekleri tıkınıp

durmaktadırlar boyuna, durmadangagalamakta ve karınlarını doyurmaktadırlar. Yağmur yağdığında yada fırtına koptuğunda onun güçlü kanatlanaltında ısınmakta, korunmaktadırlar. Kartalsakendi gövdesini fırtınaya siper etmekte,herhangi bir korumadan yoksunbulunmaktadır. 81 Daha da kötüsü, bu tavuklar ona tuzaklarkurmakta, siperler ardına gizlenerek ona ucusivri kaya parçalan, taşlar atmaktadırlar.Onların kendisine kötülük yaptığını anlayankartal ilkin bu tavukları parçalama isteği duyar.Ama düşünür, onlara acımaya başlar. Belki,diye umar, gün gelir, bu yalnız önünü gören vegıdaklamaktan, yalayıp yutmaktan başka birşey bilmeyen civcivler arasından kartal gibiolma yetisine sahip bir yaratık çıkar. Yalnız kartal, bugün bile umudunu yitirmişdeğildir. Bu yüzden kuluçkaya yatmayı,

civcivler çıkarmayı sürdürmektedir, Sen bir kartal olmak istemiyorsun, KüçükAdam, bu yüzden de akbabalara yemoluyorsun. Kartallardan korkuyorsun, buyüzden sürüler halinde yaşıyor, sendenkalabalık olan sürüler tarafından dayutuluyorsun. Çünkü senin tavuklarından bazıları da akbabayumurtaları üzerine kuluçkaya yattı. Veakbabalar, kartallara, seni daha ileriye, dahaiyi geleceklere götürmek isteyen kartallarakarşı olan Führ«rler haline geldi. Akbabalarsana leş yemeyi ve birkaç buğday tanesiyleyetinmeyi öğretti. Sana bir de «Heil, Heil,Büyük Akbaba!» diye haykırmayı öğrettiler. Şimdi büyük kitleler halindeaçlıktan kıvranıyor ve ölüyorsun, ama gene desenin yumurtalarına kuluçkaya yatankartallardan korkuyorsun.

Yaptığın her şey eğreti, Küçük Adam:Evini bir kum tepeciğinin üzerine kurmuşsun,yaşamın, kültürün ve uygarlığın, bilimin vetekniğin, sevgin ve çocuklarına verdiğin eğitim,hep eğ- 82 reti. Bunu bilmiyorsun, bilmek deistemiyorsun; sana bunu söyleyen büyükadamı da öldürüyorsun. Büyük bir bunalımiçinde, gelip gelip aynı sorulan soruyorsun-. «Çocuğum çok inatçı, her şeyi kınpdöküyor, geceleri karabasanlarla uyanıyor,akimi derslerine veremiyor, kabızlık çekiyor,benzi soluk, yüreği katı. Ne yapmalıyım?Bana yardım et!» Ya da: «Kanm bana karşı cinsel istekduymuyor, beni hiç sevmiyor. Bana işkenceediyor, sinir nöbetlerine tutuluyor, bir yığınerkekle geziyor. Ne yapmalıyım? Söyle!» Ya da: «Yeni ve çok daha öldürgen,korkunç bir savaş patladı; oysa biz tüm

savaşlan önlemek için yapmıştık son savaşı.Şimdi ne yapacağız?» Ya da: «Varlığıyla övündüğüm uygarlık,enflasyon nedeniyle çöküyor. Milyonlarcainsan yiyecekten yoksun, ölüm açlığı içindeler,birbirlerini öldürüyor, çalıp çırpıyor, insanlıktançıkıyorlar. Umutlannı yitirdiler. Neyapmalıyız?»

«Ne yapmalıyım?» «Ne yapabilirim?»Sonsuz geçmişten beri, yüzyıllardır aynısoruyu soruyorsun. Hakikati güvenliğe yeğ tutan bir yaşambiçimi içinde elde edilen büyük başarı vebulgunun yazgısı şudur: Senin tarafındanbüyük bir açgözlülükle yalanıp yutulmak vesonra gene senin tarafından dışkı olarakatılmak. Büyük, yürekli ve yalnız olan birçokadam, ne yapman gerektiğini çoktan söyledisana. On- 83 ların öğretilerini çarpıttın, kırıp döktün veonları ortadan kaldırdın. Her seferinde, onlarıters tarafından yakaladın; büyük hakikati değilde küçücük yanlışı yaşamının yolgöstericisiolarak gördün; Hıristiyanlıkta, toplumbilimöğretisinde, Halkın egemenliği konusunda,

yani kısacası, elini değdirdiğin her konudabüyük doğruyu değil, küçük yanlışı seçtin.Bunu neden yaptığını soruyorsun, ha? Busorunun ciddi olduğunu sanmıyorum. Sorunuyanıtlarsam, hakikati işittiğinde önüne geleniöldürecek denli öfkeleneceksin: Evini derme-çatma kurdun ve bütünbunları böyle yaptın, çünkü içinde yaşamıduyma yetisinden yoksunsun; çünküçocuklanndaki sevgiyi daha doğmadanöldürüyorsun; hiçbir canlı ifadeye, hiçbirözgür, doğal davranışa karşı hoşgörülüdavranamazsın, doğallığa dayanamazsınçünkü. Dayanamadığm için de, korkuyor veşunu soruyorsun: «Bay Jöne s ne der? YargıçSmith ne der acaba?» Düşünürken de korkak davranıyorsun,Küçük Adam, çünkü gerçek düşünme eylemi,bedensel duygularla birarada gerçekleşir,sense bedeninden korkarsın. Pek çok büyükadam söyledi sana: «Aslına dön —içinden

gelen sesi dinle — gerçek duygularınınbuyruğuna uy — sevgiyi yeşert, sev.» Amaonların sözlerine kulaklarını tıkadın; sağırdınsen, çünkü kulakların bu sözlerden sağırolmuştu. Söylenenler uçsuz bucaksız çöllerdeyitti; hakikati söyleyen yalnızların sesiyse,senin korkunç boşluğun içinde, seninçöllerinde yokoluyor Küçük Adam. 84 Hiçbir canlı ifadeye, hiçbir özgür, doğaldavranışa karşı hoşgörülü davranamazsın Nietzsche'nin seni Übermensch'liğefÜstün-insan'lığa) yükseltmesiyle Hitler'inUntermensch' lige (Aşağıinsan'lığa) alçaltmasıarasında bir seçme yapman gerekti. Heil! diyehaykırdın ve Untermensch'i seçtin sen. Demokratik bir anayasayla Stalin'indiktatörlüğü arasında bir seçme yapmangerekti. Stalin'in diktatörlüğünü seçtin. Freud'un, coşkusal hastalıkların

çekirdeğinin cinsellik olduğu yolundakiaçıklamasıyla, gene onun, kültürel uyarlamakuramı arasında bir seçme yapman gerekti.Sana hiçbir dayanak noktası tanımayan kültürfelsefesini seçtin, cinsellik kuramını bir kenaraattın. 85 İsa'mn görkemli sadeliği ile Paul'ün,papazların ömürboyu bekar, seninseömürboyu ve de zorunlu olarak evli kalmankonusundaki yasası arasında bir seçmeyapman gerekti. Papazların bekarlığını vezorunlu evliliği seçtin. İsa'mn, Çocuk İsa'yı salt sevgisiyledoğuran yalın anasını bir kenara attın. Marx'ın, nesnelerin değerini üreten tekşey olan sendeki yaşayan işgücününüretkenliğini sağlama fikri ile devlet fikriarasında bir seçme yapmak durumundakaldın; kendi içindeki «yaşayan şey»i tümüylebir kenara, atarak devlet fikrini seçtin.

Fransız Devrimi sırasında acımasızRobes-pierre ile büyük Danton arasında birseçme yapman gerekti. Acımasızlığı seçtin, büyüklüğü ve inceliği darağacınagönderdin. Almanya'da, bir yanda Goering veHimmler, bir yanda Liebknecht, Landau veMülsham vardı, yanlardan birini seçmekdurumunda kaldın. Himmler'i emniyet müdürüyaptın ve gerçek dostlarım öldürdün. JuliusStreicher ve Walter Rathenau arasında birseçme yaptın: Rathenau' yu katlettin. Lodge ile Wilson arasında bir seçmeyaptın: "Wilson'u öldürdün. Acımasız Engizisyonla Galileo'nunhakikati arasında seçme yaptın.Bulgularından yararlanmakta olduğun büyükGalileo'yu, onur kırıcı sözler söylemeyezorlayarak işkence içinde öldürdün. Şuyirminci yüzyılda, Engizisyon yöntemlerini birkez daha dirilttin.

Akıl hastalıklarının belli bir açıdan değer- 86 lendirilmesiyle şok uygulamalı sağaltımarasında seçme yaptın. Kendi öz sefaletinindev boyutlara vardığım anlamak zorundakalmayasın diye, gözlerini dört açmak,bakışlarım bulandır-mamak gerekliyken körkalabilmek için şok yöntemini seçtin. Kanser hücresi konusundaki bilgisizliğini,benim, onun gizleri konusunda yaptığım vemilyonlarca insanın yaşamım kurtaracak olanaçıklamalarımı dinlemeye yeğ tuttun. Kanserkonusundaki saçmalıklarım gazete vedergilerde durmadan yineliyorsun, çocuğunu,karım ya da anam kurtarabilecek bilgikonusunda suskun kalıyorsun. Sen, Hindistanlı Küçük Adam, yurdundamilyonlarca insan açlık çeker, ölürken,ineklerin kutsallığı konusunda Müslümanlarlaçekişiyorsun. Sen, Küçük İtalyan ve senKüçük Tries-teli Slav, pılı pırtı içinde

dolaşıyorsun ama Trieste'nin «İtalyan» mı,yoksa «Slav» mı olduğunu açıklığakavuşturmaktan başka derdin yok. Ben de şuTrieste'yi, dünyanın her yamndan gelengemilerin bir limanı sanırdım! Hitler'cilerin milyonlarca inşamöldürmelerinden sonra, kalkmış onlarıasıyorsun. Milyonları öldürmelerinden öncenerdeydin peki, o vakit ne düşünüyordun?Düzinelerle ceset oturup düşünmen için yeterlineden değil miydi? İnsanlığının kıpırdanması için milyonlarcaceset mi gerekliydi? Bu küçüklüklerin, önemsiz şeylerin herbiri, insan adlı hayvanın dev yoksulluğunuaydınlatıyor. Diyeceksin ki, «Neden bütün bunları 87 ciddiye alıyorsun? Bütün kötülüklerinsorumlusu sen misin bu dünyada?» Bunusöylemekle kendini mahkûm ediyorsun. Eğer

sen, milyonlarca insandan biri olan sen, KüçükAdam, sorumluluklarının şu kadarcığını yerinegetirsey-din, dünya çok daha başka olurdu vesenin büyük dostların, yaptığın ufak tefekküçüklüklerden dolayı yaşamlarınıyitirmezlerdi. Hiçbir sorumluluk yüklenmediğin içindir ki,evin derme-çatma ve sanki bir kum tepeciğiüzerinde duruyor. Tavan başına çöküyor amasen, «proleterlik onurum» ya da «ulusalonurum» sağolsun, diyorsun. Altındaki döşeme çöküyor ama sendüşerken bile, «Heil, büyük Fuhrer, YaşasınAlman, Rus ve Yahudi onurlan!» diyebağırıyorsun. Su boruları patlamış, çocuğunboğuluyor, ama sen, ona dayak zoruylaöğrettiğin «disiplin ve düzen» nutuklarıçekmeyi sürdürüyorsun. Karın zatürredenyatıyor ve sen Küçük Adam, üzerine yaşamınıkuracağın kayalardan oluşan sağlam birtemeli, «Yahudi saçması» sayıyorsun.

Koşa koşa bana geliyor, «Benim iyi,değerli, büyük Doktorum!» diyorsun, «Neyapmalıyım şimdi? Evim çöküyor, rüzgâr içeridoluyor, çocuğum ve karım hasta, ben dehastayım, ne yapacağım?» Yanıtım şu: Evinikayaların üzerine oturt. Kaya dediğim şudur: Senin içinde bulunan ama öldürdüğündoğal yapındır kaya, çocuğunun bedenselsevgisi, karının düşlediği sevgi, on altıyaşındayken kurduğun yaşam düşleridir.Yanılsamalarını kaldır at, yerine hakikatin birparçasını koy. Komşu- 88 na boşver, içinden gelen şeyi dinle;komşun da bundan hoşnut olacaktır. Bütündünyadaki çalışanlara, bütün meslekdaşlanna,yalnızca yaşam için çalışmaya kararlıolduğunu, artık ölüm için çalışmayacağını bildir. Cellatlarının ipine koşup idamedileceğine, insan yaşamının ve iyi şeylerinkorunması için bir yasa yarat. Böyle bir yasa,

evinin altındaki kayanın bir parçası olacaktır.Küçük çocuklarının sevgisini, şehvet- düşkünü, doyumsuz kadın ve erkeklerekarşı koru. Dedikodu kumkumalarını eleştir;onu herkese göster, tanıt ya da sevgiye hasretyetişkinler okuluna değil de bir ıslahaneyegönder. Çalışma konusunda yol göstericidurumuna geldin-se, artık seni sömüreni,ondan daha fazla sömürme yarışını bırak. Sırtındaki smokini, kafandaki silindiri fırlatbir kenara; karını kucaklamak için kimsedenizin belgesi isteme. Başka ülkelerdekiinsanlarla ilişki kur, çünkü onlar da, iyi ve kötüyanlarıyla sana benziyorlar. Bırak çocuğun doğa (ya da «tanrı») nınyarattığı gibi büyüsün. Doğayı düzeltmeyekalkışma. Bunun yerine, onu anlamaya vekorumaya çabala. Boks maçı yerine kitaplığa,eğlenceler merkezi Coney Island'a gideceğine

yabancı ülkelere git. Ve en önemlisi, DOĞRUDÜŞÜN, içinden gelen ve seni tatlı tatlı okşayan sesi dinle. Yaşamını kendiellerinde tutuyorsun, kimseye güvenip de birbaşkasının, hele seçtiğin Führerlerin elinesakın verme onu. DOĞALLIĞINI YAŞA!Olduğun gibi görün. Pek çok büyük adamsöyledi sana böyle davranman gerektiğini. 89 Eğlenceler merkezi Coney Island Dinle, Küçük Adam, şimdi sana birkaçciddi ve önemli kehanette bulunacağım: Bütündünyanın yönetimini eline geçirmektesin ve buyüzden korkudan tir tir titremektesin. Çünküönümüzdeki yüzyıllar boyunca dostlarınıöldürecek, bütün halkların, proleterlerin vetüm ülkelerin Führerlerini, efendilerin olarakselâmlayacaksın. Her geçen gün. her geçenhafta, her geçen onyıl, bir efendiyi bırakıp,öteki efendiyi göklere çıkaracaksın; bu aradakendi bebelerinin yakanlarını, delikanlılarının

perişanlığını, kadın ve erkeklerinin özlemleriniişit- 90 meyeceksin, ya da işitsen bile, kentsoylubireyciliği deyip geçeceksin. Yüzyıllarboyunca, ya samın korunması gereken durumlarda kan dökeceksin veözgürlüğü, cellatların yardımıylasağlayacağına inanacaksın; böylece kendinitekrar tekrar aynı bataklığın içinde bulacaksın.Yüzyıllar boyunca, kendilerini bir şey sanan lâfebelerinin dediklerini yapacaksın ve YAŞAM,SENİN YAŞAMIN seni çağırdığında sağırkesilecek, duymayacaksın. Çünkü yaşamdan korkuyorsun, Küçük Adam,çok korkuyorsun. Yaşamı öldüreceksin, bunuyaparken de, «bilmem ne» uğruna, ya da «devlet», «ulusal onur»uğruna, ya da «Tanrının büyüklüğü» uğrunayaptığına inanacaksın. Bilmediğin ve debilmek istemediğin tek bir şey var: Kendi zaval

ılığını saatten saate, günden güne yaratmaktaolan kendinsin; çocuklarını anlamıyorsun,yürekliliklerinin, özgüvenlerinin, istemleriningelişmesine fırsat vermeden öldürüyorsunonları, köreltiyorsun; sevgiyi çalıyorsun;hırslısın, başkalarına üstün olmak, onlarıyönetmek, güçlü olmak için can atıyorsun,iktidar delisisin sen; »efendi» olabilmek içinkapında köpek besliyorsun. İşte bütün bunlarıbilmiyorsun sen Küçük Adam. Yüzyıllarboyunca yolunu sapıtacaksın, sonunda sen vesenin gibiler, genel bir toplumsal sefaletsonucu kitle halinde öleceksiniz, sonunda, ilkkez kendi içine baktığında, varlığınınkorkunçluğu ve çirkinliği, ince, zayıf birkıvılcım halinde belirecek. Bu senin içindeyanan ilk kıvılcım olacak. Sonra, yavaş yavaşgiderek ve karanlıkta el yordamıyla yolunubulan biri gibi, dostunu —91

Yaşamdan korkuyorsun yaşamın sevgi, çalışma ve bilgi üzerinekurulduğuna inanan adamı aramayıöğreneceksin, onu anlamayı ye ona saygıduymayı öğreneceksin. Bundan sonrayaşamın için kitaplığın boks maçından dahaönemli olduğunu anlamaya başlayacaksın;ormanda düşüne düşüne yürümenin, 92 sokaklarda tören yürüyüşü yapmaktandaha önemli olduğunu, iyileştirmeninöldürmekten, sağlıklı bir özgüvenin ulusalbilinçten daha önemli olduğunu, Vealçakgönüllülüğün, birtakım boş naralardandaha iyi olduğunu anlamaya başlayacaksın. Belli bir ereğe varmak için her türlüaracın, aşağılık ve alçaklıkların, çirkinyöntemlerin bile geçerli olduğunu sanıyorsun.Yanılıyorsun: Amaç, ona varmak içinyürüdüğün yoldadır. Bugün attığın her adım,senin yarınki yaşamındır. Hiçbir büyük ereğe,kötü ve aşağılık yöntemlerle varılmaz.

Yaptığın her toplumsal devrim bunundoğruluğunu gösterdi. Ereğe giden yolunkötülüğü, iğrençliği ya da insancıllıktan uzakoluşu, seni de kötü ya da insanlıkdışıyapmakta ve böylece ereğe varmanı daolanaksız kılmaktadır. «Peki. ama, Hıristiyan sevgisini yeşertme,Amerikan Anayasası'nı uygulama, vb.ereklerime nasıl varacağım?» Senin oHıristiyan sevgin, Amerikan Anayasan, hergün ne yaptığına, her saat ne düşündüğüne,eşini nasıl kucakladığına, ve çocuğuna nasıldavrandığına, TOPLUMSALSORUMLULUĞUN olan işine ne gözle baktığına, seninyaşamını baskı altında tutan, seni sömürenkişi gibi olmamak yolunda ne gibi çabalarharcadığına bağlıdır. Ama sen, Küçük Adam, sana anayasaylaverilen özgürlükleri yanlış kullanıyor,anayasanın günlük yaşamda kökleşmesini

sağlayacak biçimde davranmak yerine, onuortadan kaldırma yolu'nda çaba harcıyorsun. 93 Bir Alman göçmeni olarak, İsveçkonukseverliğini nasıl kötüye kullandığınıgördüm. O günlerde yeryüzündeki tüm ezilenhalkların Füh-rer'i olma yolundaydın.İsveçlilerin, smörgas-bord dedikleri geleneğianımsıyorsun, değil mi? Birçok yiyecek ve nefis yemekler ortayakonuluyor, konuklar ne isterse dilediği kadaralıyorlar. Sana göre bu yeni ve değişik birşeydi; nasıl oluyor da insanların dürüstlüğünebunca inanılıyor, bir türlü arılamıyordun. Çirkinbir sevinç içinde, akşam bedava yemekten bolbol tıkınabilmek için bütün gün yemekyemediğini söyledin bana. «Bir çocuk gibi açlık içinde kıvrandım,»dedin. Biliyorum, Küçük Adam, çünkü seniölüm açlığı çekerken gördüm ve ben deaçlığın ne olduğunu bilirim. Ama

smörgasbord'u çaldığın zaman tüm açlarıdoyuracağını söyleyen sen, kendi çocuklarınınaçlığını milyon kez artırdığını bilmiyorsun.Konuksever bir evde insanın yapmamasıgereken şeyler vardır: örneğin sof-rasındakigümüş kaşık çalınmaz, evin kadını çalınmaz,ya da konukseverlik, yani smörgas-bord hiççalınmaz. Alman felaketinden sonra açlıktanölmek üzere bir parkta yatarken gördüm seni.Partinin «Kızıl Yardım »ının sana eluzatmadığını, bir kitabının arasında bulunanparti üyelik kartını kitapla birlikte yitirdiğin, ve «yardım»cılara kartını gösteremediğiniçin böyle yaptıklarını söyledin bana. SeninFührer' lerin, bütün açlar arasından, kızıl, beyaz ve kara olanaçları ayırdedebiliyor demek. Oysa bizbiliyoruz ki insan denen tüm memeli hayvanla-94

rın açlık çeken tek bir organizması vardır.. Küçük meselelerde sen böylesin işte. Büyüfe meselelerde de böylesin: Sanayileşme çağının getirdiği sömürülerkarşısında kollan sıvayıp bu sömürülere sonvermek, insan yaşamının hörgörülmesini,insanın aşağılanmasını önlemek ve haklarınısavunmak için kavgaya durdun. Yüzyıl öncesömürü vardı evet, insan yaşamına değerverilmez, insanlar horgörülürdü; iyilikbilmezlikvardı, evet; ama aynı zamanda, elde edilenbüyük başarılara saygı gösterilir, büyük şeylerveren, büyük şeyler ortaya koyan kimseyesahip çıkılır, büyük yetenekler kabul edilirdi.Savaşa durdun da ne oldu, Küçük Adam? Kendi küçük Führer'lerini nerede başa ge-tirdinse, orada senin gücün yüzyıl öncekindendaha ağır bir biçimde sömürüldü, kendiyaşamını daha da acımasızca horgörmeyebaşladın, haklannsa hiç mi hiç tanınmıyor.

Kendi Führer'lerini iş başına getirmeye hâlâçabaladığın durumlarda, başarıya saygıdenen şey tümüyle ortadan kalktı, bununyerine, büyük dostlarının yaptığı yorucuçalışmaların meyvalannı çalma olgusubaşgösterdi. Bir yeteneğin tanınması nedemek, bilmezsin sen, çünkü bu gibi şeyleresaygı göstermen, onları tanıman halinde, artıközgür bir Amerikalı, ya da Rus ya da Çinliolamayacağını sanıyorsun. Ortadankaldırmak amacıyla uğrunda kavgayadurduğun şey, her zamankinden daha hırslıbir biçimde yeşermekte; buna karşılık, kendiözyaşamın gibi korumak ve savunmakdurumunda olduğun şeyi ortadan 95 kaldırdın. Bağlılığı «duygusallık» ya da«küçük-kentsoylu alışkanlığı» olaraknitelendiriyorsun; başarılara karşı saygılı olmayıysa kölece bir el-etek öpmesayıyorsun. Saygısızlık göstermen gereken

yerde el-etek öptüğünden, bağlılık göstermengereken yerde nankörlük ettiğinden haberinbile yok. Tepetaklak duruyorsun, böyledurmakla, özgürlük türküsünün eşliğindedanset-tiğini sanıyorsun. Gördüğün bukarabasandan uyanacaksın Küçük Adam vegöreceksin ki, yatağından yuvarlanmış,çaresizlik içinde yerde yatmaktasın. Çünküsana bir şey verenden çalıyor, seni soyana birşeyler veriyorsun. Konuşma ve eleştirmeözgürlüğüyle sorumsuz gevezelik ve adişakalan birbirine karıştırıyorsun. Eleştirmeyeher an hazırsın, ama eleştirilmek istemiyorsunve bu nedenle de başkalarından kopu-yorsun.Başkalarına saldırmaya bayılıyorsun, amasaldırı karşısında kalmaya dayanamazsın. Bu yüzdendir ki, her zaman gizli birsiperden saldırıyorsun. «Koşun! Yetişin!Bunun pasaportunda bir eksiklik yok mu?Gerçekten bir Tıp Doktoru mu? Adı KİMKİMDİR kitabında yok, Hekimler Birliği ona

karşı savaş açmış.» Dostlarının sana bir yaran olmaz, KüçükAdam. Onlar sana yol gösterebilirler, amaözgürlük sağlayamazlar. Çünkü sen özgürlüğünü kendi ellerinle yokettin,ve hızını almış gidiyor, büyük bir hırslayıkmayı sürdürüyorsun. Birinci «Dünya Savaşı »ndan önce, uluslararasıgezmelerde pasaport aranmıyordu; dilediğinyere gidebilirdin. «Özgürlük ve Barış»sağlamak için 96 yapılan savaş, pasaport denen şeyiçıkardı; bu şeyi bit gibi sardılar başına.Avrupa'da üç yüz kilometre kadar dolaşmakmı istiyorsun, on ayrı ulusunkonsolosluğundan izin almak zorundasın.Bütün savaşlara son vermek üzere yapı-Pasaport lan ikinci savaşın bitiminden yıllar sonra,bugün bile bu böyle. Ve tüm-savaşlara-son-

vermek-için yapılacak olan üçüncü savaştanve bilmem kaçıncı savaştan sonra da buböyle kalacaktır. «Şuna da bakın! Yurtseverliğime diluzatıyor, ulusun onur ve saygınlığınılekeliyor.» Eeh, kes artık Küçük Adam. İki tür sestonu vardır: Dağların doruklarından esenfırtınaların uğultusu ve bir de senin yellenmen.Seninki, yellenme sesi, yelleniyorsun vemenekşe kokusu saldığını sanıyorsun. Seninsinirsel perişanlığını iyileştiriyorum, senkalkmış KİM KİMDİR adlı kitapta adımıngeçip geçmediğini soruyorsun. Kanserinin nedenlerini buluyorum, seninküçük Sağlık Bakanın farelerle deneyyapmamı yasaklıyor. Doktorlarına, senihekimsel 97 açıdan anlamayı öğrettim, senin Hekimler

Bir-liği'n kalktı beni polise ihbar etti. Akılhastası-sın, hastalığını bilimin ellerine teslimetmişsin, oysa onlar tıpkı Ortaçağlardainsanları zincir ya da kamçıyla «adamettikleri» gibi elektrik şoku veriyorlar sana.Böyle iyileştirecekler seni. Kes sesini SevgiliKüçük Adam. Yaşamın çok sefil, çok perişan,sesini çıkaracak halin yok. Seni kurtarmakistiyor değilim, ama sırtında beyaz bir gecelik,suratında maske, acımasız, kanlı elinde biriple beni asmaya bile gelsen, sanasöyleyeceklerimi, bu konuşmamı tamamlayacağım. Kendi boynunu ipedolamadan beni asamazsın sen Küçük Adam.Çünkü ben, senin yaşamını, dünyayı içinde duymanı, senin insanlığını, sevginive yaşama sevincini temsil ediyorum. Yok,hayır, beni öldüremezsin, Küçük Adam. Birzamanlar sana gereğinden çok inanıyordumya hani, o vakit senden korkuyordum da.Şimdi seni aştım, çünkü binlerce yılın bakış

açısından görebiliyorum seni, binlerce yılgeçmişten ve binlerce yıl gelecektenbakıyorum sana. Kendinden korkmaduygundan kurtulmanı istiyorum. Daha mutluve daha insana yaraşır bir yaşam sürmeniistiyorum. Kasılmış bir beden yerine, canlı,yaşayan bir bedenin olsun istiyorum,çocuklarından nefret etmek yerine onlarısevmeni, karına, «evlilik gereği» işkenceyapmak yerine onu mutlu etmeni istiyorum.Ben, senin doktorunum; sen bu gezegendeyaşadığına göre, ben bu «gezegene ait» birdoktorum; Alman değilim, Yahudi, Hıristiyan,ya da İtalyan değilim, dünya'nın yurttaşıyımben. Oysa sana 98 göre yeryüzünde melek Amerikalılar vecanavar Japonlardan başka kimse yok, değilmi! , «Tutun! Yakalayın şunu! Muayene edin!Akıl hastası mı? Doktorluk ruhsatı var mı?Özgür ülkemizin kralının izni olmadan

doktorluk yapamayacağı yolunda bir KrallıkYasası çıkarın! Benim zevk işlevlerimkonusunda deneyler yapıyor! Hapse tıkın!Ülkeden atın!» Dilediğim etkinliği göstermek için gerekliizni ben kendimden aldım. Onu bana kimseveremez. Sonunda senin yaşamını açıklayanyeni bir bilim dalı' kurdum. Geçmişte, başınsıkışınca, elindeki ip kendi boynunadolandığında başka öğretiler karşısında nasılhindi gibi kabarıp öttünse, bu bilim dalını daon, yüz ya da bin yıl içinde kendi ellerinleortaya çıkarıp ondan yararlanacaksın. SeninSağlık Bakanının benim üzerimde hiçbiryetkisi yoktur, Küçük Adam. Benim bulduğumhakikati bilmek yürekliliğini gösterebilseydi biretkisi olurdu. Ama bu yüreklilik yok onda. Amerika'da bir akıl hastanesinekonuldum, Sağlık Bakanı, Hastaneler GenelDenetimcisi denen ama aslında kendi halindebir zavallı olan birini beni denetlemeye atadı;

bu denetleyici, zevk duymanın işleviniyadsımaya kalkışarak, deneylerimin doğruolmadığını açıkladı. Bense, sana bukonuşmayı yazıyorum Küçük Adam. Seningücün bana yetmez. Başına koyduğunyetkililerin, güçlülerin nice güçsüz olduğununbaşka kanıtlarını da ister inisin? Senin yetkilikişilerin, Sağlık Bakanların ve Profesörlerin,senin kanserinin anlaşılmasını engellemek içinkoydukları yasaklamaları yürüte- 99 mediler. Onların yasaklamalarına karşınçalışmalarımı sürdürdüm, mikroskoplaincelemelerimi, çözümleme deneylerimikesmedim. Benim işimi önemsemeyipİngiltere ve Fransa'lara gitmeleri fayda etmedi.Daima bulundukları yerde, patoloji'desaplanıp kaldılar. Öte yandan ben, birçok kezsenin yaşamını kurtardım, Küçük Adam. «Hele ben, bütün proleterlerin Führerini

Almanya'da iktidara getireyim, görsün o,duvarın dibine dikeceğiz bunu! Proleter gençliğimizi zehirliyor!Proletaryanın da tıpkı kentsoylu gibi sevmeyetisinden yoksun olduğunu söylüyor! Gençlik örgütlerini geneleve çeviriyor.İnsanın bir hayvan olduğunu söylüyor! Sınıfbilincimi yıkıyor!» Evet, kafanı ve iyiyi algılama yetini alıpgötüren ideallerini yıkıyorum Küçük Adam.Sen, sonsuz umudu yalnızca aynada, elinletutamayacağın bir yerde görmek istiyorsun.Seni bu dünyanın efendisi yapacak olan tekhakikat, sıktığın yumruğun içindedir. «Sınırdışı edin şunu! Dirlik ve düzeniumursamıyor. Değişmez düşmanımınülkesinden gelme bir casus bu. Moskova'dan (ya da belki Berlin'den?)gelen parayla kendine ev aldı!» Anlamıyorsun Küçük Adam. Bakanlatayım bu iş nasıl oldu: Küçük yaşlı bir

kadın farelerden korkuyordu. Kendisikomşumdu ve evimin bodrumunda deneyfareleri beslediğimi biliyordu. Fare etekliğininaltına ve ayaklarının arasına girecek diye ödükopuyördu. Sevginin tadını çıkarmayı bilseydiböyle bir korku beslemeye-100 Sevişm ek yasak! çekti yüreğinde. Sendeki kanserliçürümenin nedenlerini anlamayı bu farelersayesinde öğrendim ben Küçük Adam. Benim ev sahibim de senin gibi biri, birKüçük Adamdı; zavallı korkak kadın sanageldi, beni evinden çıkarmanı istedi. Sen, bütün o yürekliliğin, bütün osonsuz ideallerin ve ahlâklarınla geldin, benievden çı-101 kardın. Senin iyiliğin için fareleriinceleyebilmek, senin ve korkaklığın

tarafından rahatsız edilmeden çalışabilmekiçin bir ev satın almak zorunda kaldım.Bundan sonra ne yaptın, Küçük Adam?Görevsever ve hırslı bir Başsavcı olarak, mesleğinde ilerlemek için ünlü bir«tehlikeli adam»ı kullanmak istedin. Almanolduğumu, ya da dönüp, bir Rus casusuolduğumu söyledin. Beni hapse koydun. Amaduruşmalarımda oturup tepeden tırnağakızarmana değmezdi bu yaptığın doğrusu.Sana, devletin bir küçük memuru olan sanaacıdım, öylesine sefil ve perişan birgörünümün vardı ki.. Gizli ajanların da gelipevimde «casusluk kanıtlan araması»yaptıktan sonra senin hakkında pek iyi şeylersöylemediler. Daha sonra, seninle gene karşılaştık. Bukez Kanser A rastı rinaları 102 Bronx ilçesinin küçük bir Yargıcı

kılığındaydın Daha yüksek bir kürsüde oturmaisteğin doyurulmamış bulunuyordu. Kitaplığımda Lenin ve Troçki'ninkitaplarını bulundurmakla suçladın beni.Çünkü sen, bir kitaplığın ne işe yaradığını bilmezsin Küçük Adam. KitaplığımdaHitler'in, Buda'nm ve İsa'nın, Goethe veNapolyon'un ve de Casanova'nın kitaplarınında bulunduğunu söyledim sana. İnsanıncoşkusal veba denen şeyi anlaması için onubütün yanlarıyla ve çok yakından tanımasıgereklidir; bu yüzden bütün bu kitaplar varbende, diye açıkladım. Hiçbir şey anlamadınsözlerimden, Küçük Yargıç. Daha önce hiçduymamıştın böyle bir açıklama. «Bunu hapse tıkın! Bu bir Faşisttir! Halkıhorgörüyor!» Sen «halk» değilsin ki, Küçük Yargıç.Halkı horgören asıl sensin, çünkü onlarınhaklarını korumak yerine, kendi mesleğindeilerlemeyi amaçlıyorsun. Bunu da sana birçok

büyük adam söyledi; ama onların kitaplarınıhiç okumazsın ki sen? Onlara hakikatisöylemek gibi büyük bir tehlikeyle karşıkarşıya olduğum zaman, insanlara saygı duyuyorum. Seninle briç oynayabilir,şakalaşabilirim. Ama seninle aynı masayaoturmam. Çünkü sen, bir zavallı İnsan Haklan savunucususun. «Troçkist bu! Hapse tıkın! Halkıkışkırtıyor. Kızıl Köpek!» Ben halkı değil, senin özgüvenini,insanlığını kışkırtıyorum; sen de bunadayanamıyorsun. Çünkü istediğin tek şey, oytoplamak, daha bü-103 yük bir koltuğa oturmaktır; sen TemyizMahkemeleri Yargıcı, ya da tüm proleterlerinFüh-reri olmak sevdasındasın yalnızca. Seninadalet ve Führerlik anlayışın, dünyanınboynuna geçirilmiş bir ilmiktir. Wilson'a, bu büyük, iyi yürekli insana neyaptın? Sen Bronx'lu Yargıca göre Wilson bir

«düşçü»ydü; bütün proleterlerin Führer'iolacak nitelikteki bir Küçük Adama, yani sanagöreyse, «halkın sömürücüsü »ydü. Onu öldürdün Küçük Adam,aldırmazlığın yüzünden, boş sözlerinle, kendiumutlarından korkmakla öldürdün onu. Az daha beni de öldürüyordun, KüçükAdam. On yıl önce benim bir deneyodam vardı,anımsıyorsun, değil mi? Sen bir deneyodasıyar-dımcısıydın. İşsiz kalmıştın, biri seni eşsiz bir toplumcuve iktidardaki partinin bir üyesi diye banatanıtmış, işe almamı önermişti. İyi bir aylıkalıyordun, her alanda ve de tümüyleözgürdün. Bütün görüşme ve tartışmalarakatılmanı sağladım, çünkü sana ve«görevine» inanıyordum. Başına geleniunutmadın umarım: Özgürlükten deli oldun.Ağzında pipon, günlerce ortalıkta dolaştığını,hiçbir iş yapmadığını

gözlemledim. Sabahleyin deneyodasınageldiğinde, önce benim seni selâmlamamıbekliyordun. İnsanları selâmlamaktan hoşlanırım, Küçük Adam!Ama biri benim selâm vermemi beklerseöfkelenirim, çünkü ben, senin kafana göre,«büyüğün» ve «patronun »um. Özgürlüğünükötüye kullanmana birkaç gün göz yumdum,sonra seninle bir konuşma yaptım. Gözlerindeyaşlarla 104 bu yeni düzen içinde ne yapacağınıbilemediğini itiraf ettin. Özgürlüğe alışıkdeğildin. Daha önceki işinde sana, bütünproleterlerin Führer'i olacak adama, önderininkarşısında sigara içme izni verilmiyordu,sorulmadan bir şey söylemen yasaklanmıştı.Ama şimdi, sana gerçek özgürlük verildiğindeküstahlık ettin, kışkırtıcı bir tavır takındın.Anlayış gösterdim, işinden çıkarmadım.Sonra gittin, Adli Tıpta görevli, dünyadan elinieteğini çekmiş bir ruh doktoruna benim

deneylerimden söz ettin. İspiyonluk edenSen'din, gazetelerin bana karşı savaşaçmalarını sağlayan ve onları kışkırtanikiyüzlülerden biri sendin. Eline özgürlük verildimi, böyle biri olup çıkıyorsun işte. KüçükAdam. Senin tasarılarının tersine busavaşımlar, beni susturmak için gösterilençabalar, çalışmalarımı on yıl ileriye götürdü. Bu yüzden, senden bir süre içinayrılıyorum, Küçük Adam. Artık sana hizmetetmeyeceğim, seni düşünüyorum, seninleilgileniyorum diye yavaş yavaş işkenceedilerek öldürülmek istemiyorum. Gittiğimuzak yerlere dek izleyemezsin beni. Senigelecekte neyin beklediğini azıcık bilsen,korkudan ödün patlardı. Dünyanın yönetiminidevralıyorsun çünkü. Bulgularım,çalışmalarım, senin geleceğinin bir parçasıdır.Ancak şu anda seni bir yol arkadaşı olarakgöremiyorum. Bir arkadaş olarak, yalnızcameyhanede senden zarar gelmez; benim

gittiğim yer-deyşe başıma ne gibi çoraplaröreceğin hiç belli olmaz. «Gebertin şunu! Benim, ben SokaktakiAda- 105 mm kurduğu uygarlığı küçümsüyor! Ben,demokrasiyle yönetilen özgür bir ülkenin özgürbir insanıyım. Yaşasın!» Sen hiçbir şey değilsin, Küçük Adam,hem de hiçbir şey. Bu uygarlığı kuran sendeğilsin. Aklı başında efendilerinden yalnızcabirkaçı kurdu bu uygarlığı. Bir kurma işininiçine girdiğinde, neyi kurmakta olduğun konusunda hiçbir fikrin yoktur. Biri sanakurduğun şeyin sorumluluğunu almanısöylediğinde, onu «proletaryaya ihanet etmek»1e suçluyor ve sana sorumluluk almamanısöyleyen «tüm Proleterlerin Babası» nakoşuyorsun.

Ayrıca, özgür de değilsin Küçük Adam.Özgürlüğün ne olduğu konusunda hiçbir fikrinyok. Özgürlük içinde yaşamasını bilemezsinbile. Avrupa'da, coşkusal vebayı utkuyagötüren kimdi? Sen, Küçük Adam. YaAmerika'da? Wil-son'a oynadığın oyunu «Şuna bakın, beni yani Küçük Adamısuçluyor! Ben kim oluyorum, ne yetkim, negücüm var da, Birleşik Devletler Başkanlığınıetkileyeceğim? Ben, görevimi yaparım,patronumun dediğini yaparım, büyük siyasetmeselelerine burnumu sokmam.» Binlerce erkek, kadın ve çocuğu gazodalarına götürürken de sana söylenenleriyapıyordun yalnızca, öyle mi Küçük Adam?Öylesine zararsızsın ki, neler olup bittiğini bilebilmiyorsun. Söyleyecek sözü, kendi görüşüolmayan zavallı bir şeytansın sen, politikaya burnunusokacak adam değilsin ki? Biliyorum, yüzlerce

kez duydun bu sözü. Ama soruma kulak ver:Biri 106 sana yaptığın işten sorumlu olduğunu, yada çocuklarına dayak atmamanı, ya dadiktatörlerin izinde gitmemeni söylediği zamanneden görevini yapmıyorsun? Nerde kaldısenin görev-severliğin, zararsızboyuneğmişliğin öyleyse? Yok, Küçük Adam,gerçekler ses verdiğinde dinlemiyorsun,yalnızca gürültülere kulak vermeyiyeğliyorsun. Sonra, «Heil!» diye bağırıyorsun.Sen, korkak, hain ve zalimsin, gerçek görevduygusundan, insan olmak ve insanlığıkorumak sorumluluklarını duyma yetisindenyoksunsun. Bilgili kimseye öykünmeyibeceremiyorsun ama soyguncuya öykünmeyiçok iyi beceriyorsun. Filmlerin, radyoprogramların, «güldürü kitapların» hep cinayetlerle dolu. Büyüklerine saygı gösterebilmek için,

onları bir kaide üzerine, yerden yükseğekoyuyorsun 107 Kendi kendinin efendisi olabilmen için,kendini ve değersizliğini yüzyıllar boyuncaçeke çeke sürüklemen gerekecek. Seningeleceğine daha iyi hizmet edebilmek içinkendimi senden ayırıyorum. Çünkü uzağındaolursam, beni öldü-remezsin ve uzağındaolursam benim çalışmalarıma daha çok saygıgösterirsin. Sana yakın olan şeyiaşağılıyorsun. Büyüklerine ya da üstlerinesaygı gösterebilmek için, onları bir kaideüzerine, yerden yükseğe koyuyorsun. Dünya,tarihini yazmaya başlayalı beri, büyükadamların senden uzak durmasının nedenibudur. «Megaloman bu! Delirdi, iyice akimiyitirdi!» Biliyorum, Küçük Adam,hoşlanmadığın bir gerçekle karşılaştığında,delilik tanısını koymak-

tHomo normalis» 108 ta ne usta olduğunu biliyorum. Kendini bir"ho-mo normalis" olarak görüyorsun. Delilerikilit altına koydun, normal insanlar bu dünyayıyönetiyorlar. Peki öyleyse, bu sefaletin suçlusukim? Sen değilsin elbet, sen yalnızca göreviniyaparsın, hem, sen kim oluyorsun ki kendineait bir görüşün olacak? Biliyorum, yinelemene gerek yok. Asılönemli olan sen değilsin, Küçük Adam. Amayeni doğmuş çocuklarını düşündüğümde, hepsini kendiimgendeki «normal» insanoğlunabenzetebilmek için onlara nasıl işkence ettiğinigözümün önüne getirince; bu cinayeti işlemeniönlemek için yakınına gelmeye kalkıyorum.Aynı zamanda şunu da iyi biliyorum ki, EğitimBakanlığı dediğin kurumla kendini çok iyi

korumuş bulunuyorsun, yanına yaklaşmakkolay değil. Seni şu dünyada bir yürüyüşe çıkarmak,geçmişte ve şimdi, Viyana'da, Londra veBerlin' de, «halkın iradesinin temsilcisi»kimliğine bü-ründüğünde, bir din örgütününüyesi kimliğine büründüğünde neyebenzediğini, gerçekte ne olduğunu sanagöstermek istiyorum. Kendine bakmayürekliliğine sahipsen ister Fransız, Alman yada ister Güney Afrikalı bir yerli ol, kendini heryerde kolayca bulabilir, tanıyabilirsin. «Hey! Şuna da balon! Onurumuzedeliyor! Görevimi lekeliyor!» Böyle bir şey yaptığım yok, Küçük Adam.Benim haklı olduğumu, kendine bakabilme vekendini tanıyabilme yetisine sahip olduğunukanıtlarsan, çok sevineceğim. Ancak, evyapan bir yapımcı işi bitirdiğini belirtmek içinnasıl 109

Ama yeni doğmuş çocuklarımdüşündüğümde, hepsini kendi imgendeki «normal»insanoğluna benzetebilmek için onlara nasıl işkenceettiğini gözümün önüne getirince somut bir kanıt — yani yapıyı göstermekzorun-daysa, sen de öyle, somut bir kanıtgöstermelisin. Evi gözümle görmeliyim, içindeoturulabilir bir ev olmalı. Kalkıp da somut evleryapmak yerine, yalnızca «ev yapma işi»ndensöz ettiği-ni kendisine açıkladığında,«Onurumu zedeliyor!» diye bağırmaz biryapımcı. Aym biçimde, sen de insanlığıngeleceğinin senin ellerinde olduğunukanıtlamak zorundasın, «Ulusal omır»u-na yada «proletarya»ya sığınmış bir hain olarakgizlenemezsin artık. Çünkü kendini çok fazlaaçığa vurdun, Küçük Adam. Dediğim gibi, seni bırakıyorum. Bunuya-

110 pabilmek, yıllarımı aldı, sayısız uykusuzve acılı gece yaşadım. Senin tüm proleterlerinFühreri olacak nitelikteki adamların böylesinekarmaşık değillerdir. Bugün Führerlerinolanlar, yarın, para için, beş para etmezgazetelere yazı yazarlar. Gömlek değiştirirgibi karar değiştirirler. Ben böyle değilim.Senin geleceğini düşünmeyi sürdüreceğimeskisi gibi. Ama sen, kendine yakın olan birinesaygı gösterme yetisinden yoksun olduğundanaramıza belli bir uzaklık koydum. Senintorunlarının torunları benim çalışmalarımınmirasçısı olacak. Çalışmalarımın meyvasın-dan yararlanasın diye seni otuz yıl beklediğimgibi torununu da bekleyeceğim. Ben,anlattıklarımı dinlemeni beklerken, sen «KahrolsunAnamalcılık!» ya da «Kahrolsun AmerikanAnayasası!» diye bağırıp duruyordun. Peşimden gel şimdi, Küçük Adam, sana

birkaç resmini göstereceğim. Kaçma. Çirkinbu re-'simler, ama son derece yararlı; öylebüyük bir tehlike de yok bunlara bakmakta. Yüzyıl kadar önce, makinalar kuran veruhların varlığını yadsıyan fizikçilereöykünmeyi öğrendin. Sonra bir büyük adamçıktı, sana senin ruhunu gösterdi, ancakruhunla bedenin arasındaki bağlantıyıbilememişti. «Saçma!» dedin sen.«'Ruhçözümlemesi' de ne oluyormuş!Şarlatanlık! İdrar çözümlemesi yapılabilir amaruhun neresini çözümleyeceksin.» Tıpla ilgiliolarak idrar tahlilinden başka bir şeybilmediğin içindir ki bu sözleri söylüyordun. Senin bu düşüncenle savaşmak kırk yılkadar sürdü. Bunu biliyorum, çünkü ben desavaştım. Gün gelin di, hasta insan zihninin bir doktora çokpara kazandırabileceğini keşfettin. Bunun içinbir hastanın birkaç yıl süresince her gün birsaatliğine sana gelmesini sağlamak ve her

saat için ondan belli bir ücret istemekyetiyordu. Bu durumu keşfettiğin an ve yalnız veyalnız o an, zihin denen şeyin varlığınainanmaya başladın. Bu arada bilim, bedeninleilgili bilgilerini sessizce geliştirmişti. Zihnininçalışmasının, senin yaşam enerjinin bir işleviolduğunu, başka bir deyişle bedenle zihinarasında bir birlik bulunduğunu saptadım. Bunoktadan hareketle, kendini iyi hissettiğin,yaşamı sevdiğin zamanlarda yaşam enerjininsana gelişme, ilerleme olanağı sağladığınısaptadım. Korktuğun zamansa, bu enerjiyi bedenininmerkezine çekiyor, onu orada tutuyordun. Buolguları buldum ve açıkladım. Tam on beş yıl,buluşlarımdan söz etmedin hiç, sustun. Amaben aynı yolu izlemeyi sürdürdüm ve «Acunsal Yaşam Enerjisi» diyeadlandırdığım bu yaşam enerjisinin, seninbedeninin dışında, havada da bulunduğunu

saptadım. Bu enerjiyi karanlıkta görebilmeyive onu büyütüp ısıtan bir gereç yapmayıbaşardım. Sen iskambil oynar, ya da karınaişkence eder, çocuğunun canına okurken ben,senin yaşam enerjini bulduğumu tekrar tekrarkanıtlayabilmek için, iki uzun yıl boyunca hergün, saatlerce karanlık bir odada oturdum.Yaşam enerjisini bulmuştum. Giderek, bunubaşkalarına göstermeyi de öğrendim ve budeneyimin sonunda, enerjiyi gösterdiğimkişilerin de benim gördüğümü gördüklerinisaptadım. 112 Zihnin, iç salgı bezlerinin salgısındanoluştuğunu kabul eden bir doktorsan,iyileştirdiğim hastalardan birine, bakımımınbaşarılı olmasının nedeni olarak «telkin»yöntemini kullandığımı söyleyeceksin.Yüreğinde saplantılarından doğan kuşkularınkaranlık korkusu varsa, az önce izlediğingörüngünün (yaşam enerjisinin gözle

görünmesinin) «telkin» sonucu olduğunu vekendini bir ruh çağırma seansında sandığınısöyleyeceksin. Sen böylesin işte, KüçükAdam. Ruhun varlığını, 1920 yılında nasılumutsuzlukla yadsıdınsa, 1945 yılında daondan gene aynı umutsuzlukla söz ediyorsun.Hiç değişmedin, Küçük Adam. 1984 yılında,gene aynı biçimde, hiç oralı olmadan, Acunsal Yaşam Enerjisisayesinde bir yığın para kazanacak ve geneaynı umursamazlık içinde, zihnin ve AcunsalYaşam Enerjisinin bulunması karşısındayaptığın gibi bir başka hakikati lekeleyecek,aşağılayacak, ona inançsızlık gösterecek veonu susmakla öldüreceksin. Ve onca yılsonra, sen gene, orda burda Heil! Heil! diyebağıran ve «hiçbir şeyi beğenmeyen» birKüçük Adam olarak kalacaksın. Yerküreninbelli bir yerde kımıltısız durmadığı ve uzaydadönüp hareket ettiği olgusu bulunduğunda nesöylediğini anımsıyorsun, değil mi? «Demek

artık garsonların tepsilerindeki bardaklardüşecek?» diye pis pis alay ettin. Aradanbirkaç yüzyıl geçti, unutmuşsundur elbet,Küçük Adam. Newton konusunda bütünbildiğin, «bir elmanın ağaçtan düştüğünügördüğü», Rousseau'ya değgin bildiğin tekşeyse, «doğaya dönmek istediği»dir.Danvin'den, yalnız ve yal-113 nız «koşullara uyarlanan ve güçlü olancanlının yaşamım sürdürebildiğini», öğrendin,kendi kökeninin maymundan geldiğini değil. Bir kedi matematikten ne anlarsa,Goethe' nin, rahat rahat alıntılar yaptığınFaust'undan da sen onu anladın ancak.Öylesine aptal, yararsız, boş ve hayvansı biryaratıksın sen işte Küçük Adam. Temel olanşeyden sıyrılmayı ve yanlışları benimsemeyi çok iyibeceriyorsun. Senin o ardında zorunlu askerlikeğitiminden başka bir şey bırakmadan yitip

giden Napolyon'un, şu altın köstekli küçükadam, kitabevlerinde altın harflerlesergileniyor, ama senin kökeninin acun-salolduğunu öngören Kepler'imi hiçbir kitabe-vinde görmeye olanak yoktur. İşte bu yüzdenbataklıktan çıkmıyorsun, Küçük Adam. Buyüzdendir ki, Acunsal Yaşam Enerjisininvarlığım sana «önerebilmek» için yirmi yıl süresince durup dinlenmedençalıştığımı, bu yolda didindiğimi ve koca birserveti bu yolda feda ettiğimi sana açıklamakdurumunda kalıyorum. 'Yaptığım bu büyüközveri hiç de boşa gitmedi; çünkü seninbedenindeki vebayı iyileştirmeyi gerçektenöğrendim, Küçük Adam. Oysa sen bunainanmıyorsun. Çünkü duyduğuma göre, Nor-veç'de, benim için şöyle demişsin: «Birkimsenin deneyler yapma yolunda bunca paraharcaması için, sözcüğün tam anlamıyla deliolması gerekir.» Bunu anlıyorum: kişiyi kendingibi biliyorsun. Yalnızca alırsın sen,

vermezsin. Bu nedenle karşı cinsten biriyle birarada olup da, onu hemen «becermek» isteğiduymamak kavramı sana nasıl yabancıysa, bir kimsenin ya 114 şamdan, «vermek»le tat alabileceğikavramı da öylece yabancıdır;bunlan'anlamana olanak yoktur. Kendi mutluluğunu çalma konusundabüyük olmayı becerebilseydin, sana saygıduyardım. Ama küçük, korkak bir hırsızsınsen. Zekisin, ama ruhsal kabızlık çektiğinden,yaratma yetisinden yoksunsun, Bu yüzdenFreud'un da sana bir kez söylediği üzere, birkemiği çalıyor, gizlice, yerde sürünerek birdeliğe tıkılıyor, onu orada kemiriyorsun. Vermeye gönüllü, eliaçık birinin peşini hiçbırakmıyor, onun iliğini kemiğini kurutuyorsun.Kanını emen sensin, sonra da öte yanda,tersine sen onun kan-emici olduğunusöylüyorsun. Onun bilgisi, mutluluğu,

büyüklüğüyle ükabasa tıkmıyorsun amayuttuklarını sindir emiyor sun. Hemencecik,olduğu gibi çıkarıyorsun bunları, dayamlmazbir koku salıyorlar. Ya da, hırsızlık yaptıktansonra onurunu korumak için sana «veren »ilekeliyor, ona deli ya da şarlatan diyorsun,küçük çocukları baştan çıkarmaklasuçluyorsun onu. Şimdi, şu «çocukları baştan çıkarma»sözünü etmişken, bu konuda çaldığın karayada değinelim. Hani, anımsıyor musun,(bilimsel derneğin başkanıyken) kendiçocuklarıma, cinsel edimi izlettiğim söylentisiniyaymıştın? Küçük çocukların, üremeorganlarıyla oynamasımn yasaklanmamasıgerektiği konusunda bir yazı yazmam üzerineçıkarmıştın bu söylentiyi. Bir başka seferinde(o vakitler de Berlin'de bilmem hangi «kültürelörgütün» başkanıydın) yeniyetme kızlarıotomobillerle gezdirdiğim, onları ormana 115

götürüp baştan çıkardığım söylentisiniyaydın, anımsıyor musun? Ben, yeniyetmekızları yaşa-mımın hiçbir anında baştançıkarmadım Küçük Adam. Bunu ancak senyaparsın, ben değil. Ben, sevgilimi ya dakanını severim; karını sevme yetisinden yoksun olan, bu yüzdende küçük kızları ormanda baştan çıkarmaktanhoşlanan ve bunu dileyip isteyen sensin, bendeğil-Peki ya sen, yeniyetme genç kız, bir filmyıldızını düşlemiyor musun sanki? Onunresmini koynuna alıp yatmıyor musun? Onsekiz yaşına bastığın yalanını uydurarak onubaştan çıkarmıyor musun? Sonra? Sonrayargı organlarına başvurup onu ırzınasaldırmakla suçlamıyor musun? Film yıldızı,suçlu ya da suçsuz bulunabilir, ninelerin her ikidurumda da gidip yıldızın ellerini öpeceklerdir. Film yıldızıyla yatmak istedin amayatmanın getireceği sorumluluğu yüklenecekkadar yürekli değildin. Bu yüzden onu

suçladın, za-vallı ve hakkı yenmiş kızcağız!Ya da sen, şoföründen, kocasındanaldığından daha çok cinsel haz duyan zavallı«ırzına saldırılmış» kadın. Cinselliğini dahasağlıklı yaşayan Zenci şoförünü baştançıkaran sen değil misin, küçük Beyaz kadın?Sonra da, o zavallı, çaresiz yaratığı, «aşağı»bir «ırkın» kurbanını ırzına saldırmaklasuçlayan sen değil misin? Ah, evet, sen,katıksız bir yaratıksın. Beyazsın, ataların,Mayflower gemisiyle geldiler bu ülkeye,«Falan ya da Filan Devrimin Kızısın» sen,dedesi Afrika Zencilerini zincirlere vurupAmerika'ya sürüklemekle zengin olan birKuzeyli ya da Güneylisin 116 Şu ya da bu devrimin kızı sen. Sen ne denli zararsız, ne denlikatıksız ve de bembeyaz bir kadınsın; bir

Zenci karşısında hiçbir cinsel istekduymuyorsun, zavallı küçük kadın. Sefil,perişan bir korkaksın sen, köle avcılarındanoluşan hasta bir ırkın binlerce gü-vençli Aztek'ituzağa düşürüp, gizlendiği siperinden sıktığıkurşunlarla öldüren acımasız ve kalleş birCortes'in soyundansın sen. Siz, falan ya da filan devrimin zavallıkızları. Köleliğin kaldırılması konusunda nebiliyorsunuz? Ne anladınız bu işten? Amerikandevrimcilerinin çabalarından ne anlarsınız?Sonradan «serbest rekabet piyasasına»devrettiğiniz köleleri sizin adınıza özgürbırakan Lincoln' den ne anlarsınız siz?Aynaya bakın ey devrimin kızları, orada, 'Rusdevriminin Kızlan»nı hemen tanıyacaksınız. Yaşamın boyunca yalnızca bir kez, birerkeğe sevgi verme yetisi gösterseydin, birçokZenci, Yahudi ya da işçinin yaşamı kurtarılmış 117 olacaktı. Nasıl ki kendi yaşamım

çocuklarında öldürüyorsan, sevme yetilerini deanlamsız ve de açık saçık şehvetseverliğinide böylece Zencilerde öldürüyorsun. Gerginve kasılmış duran üreme organlarında nebüyük, ne uçsuz bucaksız bir iğrençlik, nebüyük bir rezalet besliyorsun, bilsen! Yook,falan ya da filan devrimin kızı, karşında birhukukçu ya da polis kesilecek değilim. Bu işi,kravatlı, ceketli ve de üniformalar kuşanmışolan gergin ve kasılmış bedenli yaratıklarınabırakıyorum. Zencilere çok yakın olan kuşları,ceylanları, sincapları çok severim. Sözünü ettiğim Zenciler kolalı gömleklerve bobstil giysiler kuşanan Harlem Zencilerideğil, yabanıl ormanlarda yaşayan Zencilerdir.Atalarından kalma haz duyma yetilerini,kalçalarında lop lop sallanan yağa dönüştürenşişko Zenci kadından söz etmiyorum. Falanya da filan ülkeden cinsel açlık çeken birinin«düzdüğü» Güney Denizi Adalarının kıvrak,yumuşak bedenlerinden söz ediyorum;

katıksız, tertemiz sevgilerini, Denver'de birgenelevde sana verilenle bir tuttuğunubilmeyen kızlardan söz ediyorum. Evet, devrimin kızı, sömürüldüğünü vehor-görüldüğünü şimdilik daha anlamamışolan o canlıların yerinde olmak isterdin,biliyorum. Gel gör ki, senin bir ayağın çukurda.Saf Alman Irkının bakiresi olarak gördüğünişlev, işlerliğini yitirdi. Rusya'nın gözde bakiresiya da Devrimin Evrensel kızı olarak yaşamımsürdürüyorsun. Beşyüz ya da bin yıla kalmaz,sağlıklı kız ve oğlanlar sevginin tadımçıkarmaya ve onu 118 korumaya başlayınca, saçma bir anıdanbaşka bir şey kalmayacak senden geriye. Marian Anderson'a, insanların içindeki«yaşayan şey »in sesi olan bu kadına konsersalonlarım kapatan sen değil miydin, Küçük,Kanserli Kadın? Senden geriye tek bir izkalmayacak, ama onun adı, yüzyıllar boyuncakulaklarda çınlayacak; Anderson, sesini

yüzyıllara çevirmiştir çünkü. Acaba, MarianAnderson, düşüncelerini de yüzyıllara çevirmişmidir, ya da, çocuğuna o da sevgiyi yasaklıyormudur, diye soruyorum kendi kendime.Bilmiyorum; çünkü insandaki «yaşayan şey», büyükadımlarla da ilerliyor, küçük adımlarla da.Yaşam, yetiyor ona, yaşamın kendisiyledoyuyor «yaşayan şey». Ancak o, (yaşayanşey) senin içinde yaşamıyor, Küçük veKanserli Kadın. Ben «TOPLUM»un kendisiyim diye birmasal uydurdun, bunu yaydın Küçük Kadın;senin Küçük Adam'ın da, ipiyle, kancası vekurşunuyla yuttu bu saldığın oltayı. Ama sentoplum değilsin ki, Küçük Kadın. Yahudi veHıristiyan gazetelerinde her gün açıklıyorsuntoplum olduğunu, doğru; gerek bunu, gerekkızının bir erkeğe ne vakit sarılacağını ilânedip duruyorsun; ama bu, aklı başında olanhiç kimseyi ilgilendirmez. «Toplum» benim,

toplum marangozdur, bahçıvan, öğretmen,doktor ve de fabrika işçisi'dir. Toplum budurişte; yoksa, küçük, kanserli, gergin kaslı,suratı maskeleşmiş kadın değildir. Sen yaşamdeğil, onun çarpık görüntüsüsün. Lüks birkalenin içine kapanıp dünyadan elini eteğiniçekmenin nedenini anlı-119 yorum elbet. Marangozların,bahçıvanların, doktorların, öğretmen vefabrika işçilerinin küçüklüğü, önemsizliğikarşısında başka ne yapabilirdin ki? Böyle birveba karşısında yapılabilecek en akıllı işiyaptın. Servetler içinde yüzüyorsun, lüks birkalenin içinde yaşıyorsun, ama küçüksün,Küçük Kadın. Küçüklüğün ve değersizliğinkemiklerine işlemiş bulunuyor. Kabızlıkçektiğinden, romatizmadan kıvrandığından,yüzüne tonlarla boyadan oluşan bir maskekoyduğundan, yaşamı yokumsadığındanküçük ve değersizsin. Oğulların serseri,kızların da orospu olduğu için, kocalarının «işi

bittiği», yaşamın ve onunla birliktebedenindeki dokuların da çürüyüp kokuştuğuiçin mutsuzsun zavallı Küçük Kadın. Banahiçbir masal uyduramazsın, Devrimin KüçükKızı; ben, seni çıplak gördüm çünkü, yutmam. Korkaksın, her zaman da böyleydin.İnsanlığın mutluluğu senin ellerindeydi, pokerfişi gibi harcadın onu. Başkanlar doğurdunama onlara ancak küçük ve değersiz olmayeteneği verebildin. İnsanlar göğüslerinemadalyalar takılırken fotoğraflar çektiriyorlar,sonsuza dek öyle kalacakmış gibigülümsüyorlar, ama karaya kara beyazabeyaz diyebilmeye yürekleri yok, ne haber,Amerikan Devrimi'nin Küçük Kızı! Dünyasenin ellerindeydi, ne yaptın, sonundaHiroşima'ya, Nagazaki'ye atom bombalarınıattın; yani, senin oğlun attı bu bombalanyeryüzüne demek istiyorum, Devrim'in Kızı.Sen de kendi mezar taşını yeryüzüne attın,Küçük Kanserli Kadın. Bu bir tek bombayla,

tüm sınıfını, 120 tüm ırkını bombalayarak, sessiz birmezara gömdün, bir daha dirilmemecesinegömdün üstelik. Çünkü Hiroşima veNagazaki'deki kadın, erkek ve çocuklanuyaracak insanlık yoktu sende. İnsan olmakbüyüklüğünü gösteremedin. Bu nedenle,denize atılan küçük bir taş gibi sessizceortadan kalkacaksın sen. Şu anda nedüşündüğün ya da ne söylediğin hiç önemlideğil. Bundan beşyüz yıl sonra, buyaptıklanna şaşacak, haline gülecekler. Şuanda böyle yapmıyorlarsa, bunun nedenini,yâlnız ve yalnız dünyanın içinde bulunduğusefil ve perişan durumda aramak gerekir. Ne söyleyeceğini biliyorum Küçük Kadın.Her şey senden yana, seni haklı çıkaracakbirçok neden var; «ülkeyi savunmangerekiyordu» falan, filan. Bu sözleri çokeskiden, Eski Avusturya'da duydum. Hiç,

Viyanalı bir arabacının, «Hurrah, meinKaiser!» diye bağırdığını duydun mu?Duymadın ha? Tasalanma ama, onu duymakiçin kendini dinlemen yeterli; ikiniz de aynıhavayı çalıyorsunuz. Yok Küçük Kadın,senden korkmuyorum; bana hiçbir şeyyapamazsın. Biliyorum, damadın Başsavcıyardımcısı, ya da yeğenin, Vergi Denetlemememurunun yardımcısı. Onu çaya çağınp kulağını bükmen, banadeğgin bir iki söz söylemen yeterli. O da zatenBaşsavcı ya da Baş Denetleyici olmak istiyordur, ve bir «yasave düzen» kurbanı aramaktadır. Bu işlerinnasıl yürüdüğünü biliyorum. Ancak bu türden şeylerle kendinikurtaramazsın, Küçük Kadın. Benimhakikatim, senden çok daha güçlüdür. 121 «işte sana tek-yanlı bir bağnazlık! Benimbu toplumda hiçbir işlevim yok mu yani?»

Sana yalnızca hangi alanlarda küçük vebeş para etmez olduğunu gösterdim KüçükAdam ve de Küçük Kadın. Yararlılığını ve önemini anlatmadımhenüz. Önemsiz biri olsaydın, bunu yaşam-ölüm sorunu yapıp, seninle böyle konuşurmuydum sanıyorsun? Önemli olduğun ve çokbüyük sorumluluklar taşıdığın içindir ki,küçüklüğün ve anlamsızlığın son derecetehlikeli ve korkunç. Sana aptal olduğunusöylüyorlar. Bense akıllı ama korkak olduğunusöylüyorum. Sana insan toplumununsüprüntüsü diyorlar. Bense onun tohumuolduğunu söylüyorum. Uygarlığın köleleregereksinmesi olduğunu söylüyorlar. Ben, hiçbiruygarlığın kölelerle kurulamayacağınısöylüyorum. Bu korkunç yirminci yüzyıl,Platon'dan bu yana ortaya çıkan her kültürelkuramı anlamsız hale getirdi. İnsan kültürü henüz varlık göstermiş bile değil, KüçükAdam! İnsan denen hayvanın korkunç

sapmasını ve hastalıklı yozlaşmasını daha yeni yeni anlamaya, çözmeyebaşlıyoruz. Binlerce yıl öncesi bulunan ilktekerlek, bugünün Dizel lokomotifine göreneyse, yaptığımız bu «Küçük AdamlaKonuşma» ya da günümüzün herhangi birdoğru dürüst kitapçığı da bin ya da beşbinyıllık kültüre göre odur. Çok kısa dönemler sınırı içinde —kahvaltıyla yemek saati arasında geçenzamanda— düşünürsün sen her zamanKüçük Adam. Geriye doğru yüzyıllar ve ileriyedoğru da binlerce yıl çerçevesi içindedüşünmeyi öğrenmelisin. Yaşa-122 yan canlı açısından, ilk canlı hücreden, ikiayağı üzerinde yürüyebilen ama gene dedoğru dürüst düşünemeyen insan adlı memelihayvan haline gelmene değin geçen süreçaçısından, sendeki bu gelişme açısındandüşünmeyi öğrenmek zorundasın. On ya dayirmi yıl önce olan şeyleri anımsayacak bir

bellekten yoksunsun, bu yüzden iki bin yılönce söylediğin aptallıkları yineleyipduruyorsun. Bu yetmiyormuş gibi «ırk»,«sınıf», «ulus» gibi, bir dine bağlı olma zorunluluğu ve sevgininyasaklanması gibi aptallıklarına bir bitinhayvan postuna yapışması gibi yapışıyorsun. Zavallılığının bataklığında ne denliderinlere battığını görme yürekliliğini gös-teremiyorsun. Arada bir bataklıktan başınıçıkarıp, Heil! diye bağırıyorsun. Bataklıktakibir kurbağanın guaklaması bile yaşama seninbağırmandan daha yakındır. Arada bir bataklıktan basını çıkarıp, Heil!(tiye bağırıyorsun 123 «Neden beni bataklıktan çıkarmıyorsun?Neden benim parti toplantılarıma,parlamentolarıma, diplomatik konferanslarıma

katılmıyorsun peki? Sen bir hainsin! Benimiçin savaştın, acı çektin, varını yoğunu verdin.Şimdi de bana hakaret ediyorsun!» Ben seni içinde bulunduğun bataklıktançı-karamam. Bunu yapabilecek tek kişisensin. Senin toplantı ve konferanslarına hiçkatılmadım, çünkü orada her zaman «Temelsorunları bırakın! Temel-olmayan konuları,ayrıntıları tartışalım!» diye bağırıyorlar.Doğru, yirmi beş yıldır senin için savaşıyorum,mesleksel güvenliğimi ve ailemin, yuvamınsıcaklığım senin uğrunda feda ettim, doğru;senin örgütlerine oldukça fazla para verdim,gösteri yürüyüşlerine, açlık grevlerinekatıldım. Hiçbir karşılık almadan binlerce saatdoktorluk ettim sana, doğru; senin için o ülkesenin bu ülke benim dolaştım, çoğu kez sen,«ah, vah» diye bağırır, ciğerlerini patlatırkenben ordan oraya koştum. Siyasal vebayakarşı verilen savaşta, ölüm cezası başımdaDemoklesin kılıcı gibi asılı dururken seni

otomobilime aldığımda, senin uğrunadüpedüz ölmeye hazırdım; gösteri yürüyüşüyapan çocuklarını çeşitli saldırılardankorumaya yardım ettiğimde de ölümü gözealmıştım; sana yardım etmek, seniiyileştirmek için bütün paramı akıl sağlığıklinikleri kurmaya yatırdığımda da ölümü gözealmıştım. Sense, benden yalnızca aldın,aldığın hiçbir şeyi de geri vermedin. Yalnızcakurtarılmak istiyordun, ama coşkusal vebanınkol gezdiği 124 otuz korkunç yıl boyunca tek bir yararlıdüşünce geçmedi aklından, ikinci büyük savaşsona erdiğinde, sen, savaş başlamazdan önce bulunduğunyerdeydin. Belki «sağ »dan çok, azıcık «sol»a gitmiştin, ama tek bir milimetre İLERİkımıldamadın! Fransızların kurtuluşuylakumar oynadın, devrimi poker fişi gibiharcadın; ondan daha sonra gelen Ruslarınyaptıklarını da dünyanın en büyük korkusu

haline getirdin. Yalnızca büyük ve yalnızyüreklerin sana öfkelenmeden, seniaşağılamadan anlayabileceği bu korkunçbaşarısızlığın, bütün dünyayı, senin uğrundaher şeyini feda etmeye hazır olan dünyayıbüyük bir umutsuzluğa düşürdü. Bütün bukorkunç yıllar boyunca, ölümlerle dolu biryarım yüzyıl boyunca yalnızca yavan sözlerçıktı ağzından, tek bir aklı başında, iyileştiricisöz etmedin. Ben, umudumu yitirmedim, yeniklikduygusuna kapılmadım, çünkü bu arada,senin hastalığını daha da iyi ve derinlemesineanlamayı öğrenmiş bulunuyordum. Şimdi,daha doğru düşünmene ve o zamanyaptığından daha doğru davranmana olanakbulunmadığını çok iyi anlıyorum. Kendiiçindeki «yaşayan şey»den ölesiye korktuğunuöğrendim çünkü; bu korku senin, herseferinde bir işe doğru başlamana ve onuyanlış sonuçlandırmana neden oluyor. Bilginin

umut'a, yolaçtığını anlamıyorsun. Umuduyalnızca kendi içine pompalıyorsun, içindendışarıya değil. Bu yüzden de, kendi dünyantümüyle yıkıldığı içindir ki, bana «iyimser»diyorsun, Küçük Adam. Evet, iyimserim benve 125 yüreğim, her şeyim gelecekle dolu.Neden mi? Anlatayım: Yukarda anlattığımhalinle —ki şimdi de öylesin— sanatutunduğum sürece, senin dar-görüşlülüğüntekrar tekrar yüzüme bir şamar gibi iniyordu.Sana yardım ettiğimde bana yaptıklarınıbinlerce kez unuttum ve sen hasta olduğunubana binlerce kez anımsattın. Sonundagözlerimi açıp doğrudan yüzüne baktım.Başlangıçta bir aşağılama ve kin duygususardı her yanımı. Ama giderek, seninhastalığına karşı duyduğum anlayış'm, kin veaşağılama duygularımı bastırmasınısağlamayı öğrendim. Dünyaya egemen olmayolunda yaptığın ilk gi-

Sonunda gözlerimi açıp doğrudan yüzünebaktım 126 rişimde uğradığın zavallı başarısızlıktanötürü sana kızmıyordum artık. Yaşamı olduğugibi yaşamana binlerce yıl engel olunduğunedeniyle, bunun kaçınılmaz olarak böyleolması gerektiğini anlamaya başladım. Sen, benim için orda burda «Delidir» diyebağırırken, ben yaşayan canlının işleyişyasalarını buldum, Küçük Adam. O zamanlar, bir küçük ruh doktoruydunsen vaktiyle gençlik hareketlerine katılmış veiktidarsız olman nedeniyle yakında kalphastalığından kıvranacak olan bir ruh doktoru.Daha sonra kederden öldün, çünkü insandaazıcık bir kendine karşı dürüst olma erdemikırıntısı varsa, yaşamını tehlikeye sokmadanbaşkasına karaçalamaz; hırsızlık yapan bir

kimse, elini kolunu sallayarak sokaklardadolaşamaz. Ruhunun bir köşesinde böyle birdürüstlük kırıntısı vardı, Küçük Adam. Dostunu tepipdüşmana yamandığında, benim sonumungeldiğini sandın, son bir tekme daha indirdinbana; doğru yolda olduğumu, ancak peşimdengelemeyeceğini biliyordun çünkü. Sonra, yıllarsonra, bir hacıyatmaz gibi ve de daha güçlü,her zamankinden daha kararlı ve kesin birtavırla karşına dikildiğimde korkudan ölecektinnerdeyse. Ölmeden önce de, beni yoketmekiçin kazdığın derin çukurların üzerindenatladığım gibi, çok derin ve genişuçurumlardan, dağ yarıklarından atladığımıda anladın. Kendi «önlemli» örgütlerinde,benim öğretilerimin sana ait olduğunusöyleyen sen değil misin? Bak, örgüttekidürüst kişiler bunu biliyordu; bana dasöylediler, ordan bili-127 yorum. Yok, Küçük Adam, taktikler insanı

ancak ve ancak vakitsiz kazılmış bir mezaragötürür. Yaşam için tehlikeli olman nedeniyle,senin çevrende, sırtından bıçaklanmadan vealnına karaçalınmadan hakikati savunmakolanaksız olduğundan kendimi sendenuzaklaştır-dım. Gene söylüyorum: seningeleceğinden değil, senin varlığından, içindebulunduğun durumdan uzaklaştırdım kendimi.İnsanlığından değil, insanlıkdışılığından vebeş para etmez-liğinden kopardım kendimi. Yalnızca yaşayan yaşam uğruna her türlüözveriye gene hazırım, ama artık senin içinözveride bulunmayacağım, Küçük Adam.Yirmi beş yıldır yapmakta olduğum dev yanlışıdaha dün ortaya çıkardım: sen'in yaşamıtemsil ettiğine, dürüst olduğuna, geleceğin veumudun sen olduğuna inandığım için kendiyaşamımı sana ve senin yaşamınaadamıştım. Benim gibi daha birçok dürüst,

dolambaçsız ve içten-likli insan «yaşayanşey»i senin içinde bulmayı umdu. Hepsi de ortadan yitti. Bunugördükten sonra senin dargörüşlülüğün veküçüklüğün içinde yokolmamaya kararverdim. Yapılacak önemli işlerim var çünkü.«Yaşayan şey»i buldum ben, Küçük Adam.Şimdi artık, içimde duyduğum ve senin içindearadığım «yaşayan şey»ie senin arandakiayrımı çok iyi biliyor, bu ikisini birbirinekarıştırmıyorum. «Yaşayan şey»i, işlevlerini ve özelliklerini,senin yaşam biçiminden açıkça ve kesinlikleayı-128 rırsam, yalnız ve yalnız o zaman,«yaşayan şey »in ve senin geleceğinin iyice vederinlemesine incelenmesine önemli birkatkıda bulunabilirim. Seni yadsımaya yürekister, biliyorum. Ama sana acımadığım için vesenin zavallı Führerlerin gibi küçük bir büyükadam olma isteği duymadığım içindir ki,

geleceğe yönelik çalışmalarımı sürdürebilirim. Kısa bir süredir, «yaşayan şey»,kendisine uygulanan yanlış işlem karşısında,başkaldırmaya başladı. Bu, senin büyükgeleceğinin yüce başlangıcı ve bütün küçükadamların tüm küçüklük ye yararsızlıklarınınkorkunç sonudur. Çünkü bu arada, coşkusal vebanın nasılişlediğini kavramış bulunuyoruz. Polonya'yasaldırmaya karar verildiği anda, Polonya'yı,askeri saldırı hazırlıkları içinde bulunmaklasuçluyor coşkusal veba. Birisini öldürmeyekarar verdiği anda, o kişide öldürme eğilimininbaşgös-terdiğini öne sürüyor hemen. Ne vakitaçık saçık yayınlar yapılsa, sağlıklı yaşamı, «cinsel hayvanlık» olmaklasuçluyor coşkusal veba. Senin ne mal olduğun artık anlaşıldı,Küçük Adam; sefil ve acınası yüzünün

ardında ne olduğu iyice görüldü. Senden, işinve başarılarınla, dünyanın gidişini saptamanisteniyor; bir buyurgan yöneticiyi indirip yerinedaha kötüsünü başa geçirmen istenmiyor. Başkalarındanyaşamın yasalarına uymasını istediğin gibi,artık senin de her zamankinden daha sıkı birbiçimde yaşamın yasalarına uymanı istemeyebaşlıyorlar; başkalarında eleştirdiğin şeyleriyapmaman, kendini bu eleştirilere göre geliş-129 tirmen bekleniyor. Ne büyük dedikoducuolduğunu, doymakbilmezliğini, sorumluluktankaçtığını (bağımsız olduğunu), kısacası, bu güzeldünyayı pis pis kokutan genel hastalığınıherkes tanıyor, biliyor artık. Biliyorum, sen,proletaryanın ya da Dördüncü Reich'ıngeleceğini ellerinde tutan sen, bunuduymaktansa, Heill diye bağırmayı yeğlersin.Ama inancım odur ki, bu işte, geçmişte

olduğundan daha az başarı göstereceksin.Senin binlerce yıllık gizinin kapısını açacakanahtarı bulduk. Dostsever, sohbetsevermaskenin ardında son derece kaba bir yaratıkvar, Küçük Adam. Yarım gün yanımda kalıpda, gerçek yüzünü ortaya çıkarmamanolanaksız. İnanmıyor musun bu dediğime?Gel, anılarını tazeliyeyim: Güzel bir öğlesonrası, bu kez bir oduncu Dostsever, sohbetsever maskeninardında son derece kaba bir yaratık var 130 kılığında, iş aramaya bana geldiydin.Köpeğim seni kokladı, neşeyle zıpladı. İyi cinsbir köpek olduğunu hemen anladın ve şöylededin: «Onu zincire vursana, huysuzlaşsın,havlasın? Bu köpek gereğinden çok dostlukgösteriyor insana.» «Zincire vurulmuş birhuysuz köpek istemiyorum ben.» dedim.«Huysuz köpekleri sevmem.» Ey zavallıküçük oduncu, bu dünyada senden çok dahafazla düşmanım var ama gene de, herkese

dostça davranan, doğallığını yaşayan birköpeği yeğliyorum; düşmanlardan korunmakiçin bile olsa, bir köpeğe acı çektirmek, onubozmak istemiyorum. Hani yağmurlu bir pazargünü, senin bedensel katılığın canımı sıkmıştıda çalışma yerimden kalkıp bir bara gitmiştim,anımsadın mı? Hani, bir masaya oturup viskiiçmiştim (yo, Küçük Adam, arada bir içkiiçmeyi severim ama içkici değilimdir). Neyse, buzlu ve sodalı viski içiyordum.Sense, bir yabancı ülkeden yeni gelmiştin,birazcık da sarhoştun. Japonlardan, «çirkin maymunlar» diyesöz ettiğini duydum. Sonra, hasta iyileştirmeodamda çok sık gördüğüm ve iyi tanıdığım biryüz anlatımıyla şunları söyledin: «Şu batıkıyılarındaki Japonlara ne yapmak gerek,biliyor musun? Hepsini birer birer ipeçekeceksin, ama hemen çabucak değil, yavaş yavaş, çok yavaş, ilmiği her beş dakikadabir biraz daha küçülterek. . yavaş yavaş. .

bak, böyle. .» Elinle de nasıl yapacağınıgösteriyordun, Küçük Adam. Garson sözlerinionayladığını belirten bir tavırla başını salladı ve bu kahramansı erkekli- 131 ğine hayran kaldı. Yeni doğmuş bir Japonbebeğini kollarına aldın mı hiç KüçükYurtsever? Hayır, değil mi? Daha yüzyıllarcasürecek sendeki bu istek, daha yüzyıllarcaJapon casuslarını ipe çekecek, Amerikalıkaçakları kurşuna dizecek, Rus köylükadınlarını, Alman subaylarını, İngilizMonarşistlerini ve Yunan Direnişçilerinigeberteceksin; onları vuracak, elektriklisandalyeye oturtacak ya da gaz odalarınatıkacaksın; ama bunların hiçbiri, nebağırsaklarındaki kabızlığı ne de kafandakikabızlığı ge-çirmeyecek Küçük Adam;bunların hiçbiri sevme yeteneğinden yoksunolduğun olgusunu değiştirmeyecek; romatizmalarına, ya da akıl hastalığına iyi

gelmeyecek. Ne kurşun sıkma ne dedarağacına çekme seni içinde bulunduğunbataklıktan çekip çıkaramaz. Şöyle birkendine bak, Küçük Adam. Kurtuluşunun tekyolu, tek umudun budur, kendine bak! Senden ayrılan erkeğe karşı duyduğunkin ve öfkeyle iyileştirme odamda ateşpüskürdü-ğün günü anımsarsın, değil mi Küçük Kadın?Annen, teyzelerin, kuzen ve yeğenlerinle bir-likte yıllar yılı kan küstürmüştünüz adama,sesini çıkarmıyor diye yıllarcasömürmüştünüz. Bütün akrabalarına obakıyordu. Sonunda canına tak etti, içinde kalan sonyaşama isteği kırıntısının verdiği güçle ipinikopardı, yaşama sevgisine tutundu,- yüreğinisenden bağımsız kılacak kadar güçlüolmadığından, bana geldi. Özgürlük sevgisiduymasının bedeli olarak, yasalarınöngördüğü nafakayı, aylığının üçte birini sana

vermeye razıydı. Büyük bir sa-132 natçıydı o çünkü, özgürlüğü seviyordu;gerçek bilim gibi sanat da zincirlere karşıhoşgörülü değildir. Oysa senin istediğin tek şey, birinin, yanibu durumda, senden kıyasıya nefret eden buadamın sana bakmasıydi; aslında seninmesleğin vardı, çalışıyordun, bunagereksinmen yoktu. Onu haketmediğiyükümlülüklerden kurtarmada kendisineyardım edeceğimi biliyordun. Öfkelendin. Polisçağırmaya kalktın, ya da bana böylecegözdağı verdin; gerekçen şuydu: Onunçaresizliğinden, yardıma gereksinmeduymasından yararlanıp, bütün parasınıalmak istiyormuşum. Bunu söylemekle, kendikötü niyetlerini sergilemiş, bunları banayüklemiş oluyordun, zavallı Küçük Kadın.Kafanda böyle kötü tasarımlara yervereceğine kendini mesleğinde geliştirmeninyollarını araşan, bu konuda kafa yorsan olmaz

mı? Olmaz, çünkü bu bağımsız olmakanlamına gelirdi: yıllar yılı yalnızca nefretettiğin adamdan bağımsız olamazdın. Böyle davranmakla yeni bir dünyakurabileceğini mi .sanıyorsun? «Benim herşeyimi bilen, beni yakından tanıyan»toplumcularla tanışmışsın, öyle dediler. Senbir tip'sin, anlamıyor musun, bu dünyayıyıkıma sürükleyen milyonlarca benzerin var.Biliyorum, «zayıf»sın, «yalnız»sın,«anacığının dizinin dibinden ayn-lamaz»sın vede «çaresiz»sin, içinde duyduğun nefrettennefret ediyorsun, kendi varlığına biledayanamıyorsun; ne yapacağını bilmezhaldesin, biliyorum. İşte bu yüzden kocanınyaşamını da yıkıyorsun ya, Küçük Kadın.Günümüzde herkesin genellikle yaptığı gibiyaşamın se-133 line kapılmış gidiyorsun. Elbet, şunu dabiliyorum ki. Yargıçlar da Savcılar da sendenyana çıkacaktır, çünkü içinde bulunduğun sefil

durumdan nasıl sıyrılacağım onlar dabilmemektedirler. Federal Mahkemenin tutanak yazmanıKüçük Kadm, hâlâ gözümün önündesin:geçmişimi, halimi, mal-mülk konusundakigörüşlerimi, Rusya ve demokrasiye değgindüşüncelerimi kâğıda geçiliyorsun. Toplumsalkonumumun ne olduğu soruluyor, üç bilimselve yazınsal birliğin onur üyesi olduğumu,bunlar arasında, Uluslararası PlasmogenyDerneği'nin de bulunduğunu söylüyorum. İyi.Yanıtımı etkileyici buluyor herkes. Bir sonraki duruşmada, bir görevli şusoruyu yöneltiyor bana: «Bur-da garip birdurum göze çarpıyor. Dosyada, Uluslararası PoligamyDerneği'nin Onur Üyesi olduğunuz yazılı.Doğru mu?» Yaptığın bu küçük yanlış, ikimizide güldürüyor, ey Düşsever Küçük Kadın!Şimdi, neden herkesin benim için kötü şeylersöylediğini anlıyor musun? Benim yaşama

biçimimden ötürü değil, senin düşse-verliğinyüzünden, senin gerçeklikdışı düşüncelerin,yüzeyselliğin yüzünden öyle diyorlar bana. Eh,Rousseau konusunda da bildiğin tek şey,«doğaya dönmek» istediği, çocuklarına boş-verip onları yetimler yurduna gönderdiğidir,değil mi? Sen, kötüsün, çünkü güzeî şeylerideğil yalnızca çirkin şeyleri görüyor veduyuyorsun. «Bak ne diyeceğim! Gecenin birindeperdelerini indirdiğini gördüm bu adamın.Neden 134 durup durup da o saatte indirdi perdesini?İçerde ne yapıyor sanıyorsunuz? Biliyorum, ohiç kapamaz perdelerini. Bu işte bir iş var!» Hakikate böyle yöntemlerle karşı koymaksökmez artık. Artık hepsini biliyoruz. Aslındaseni ilgilendiren benim perdelerim değil,hakikatimin yeşermesini engellemek asılderdin. İspiyonculuk etme ve karaçalınagörevlerini sürdürmek istiyorsun; salt yaşama

biçimini beğenmediğin, ya da nazik olduğunedeniyle, ya da özgür davrandığı, yalnızcaçalıştığı ve seni biç umursamadığıgerekçesiyle masum komşunu hapse attırmakiçin fitnelik etmek istiyorsun. Çok dameraklısın, Küçük Adam; kapı dinleyipduyduğun yarım yamalak sözleri insanlarakaraçalmada kullanıyorsun. Polis, senin gibiispiyoncuların adını açıklamadığı için kendini güvenliktesayıyorsun, değil mi? «Ey, dürüst yurttaşlar! Bu adam birFelsefe Profesörüdür. Kentimizdeki büyük birüniversite, gençlerimize hocalık etmesi içinona bir kürsü verecektir. Buna izin vermeyin!» Doğru-dürüst ev kadınlarınız ve sadıkyurttaşlarınız bu hakikat öğretmenine karşı birdilekçe yazıyor ve profesör işe alınmıyor. Sennamuslu ev kadını, yurtseverler doğuransaygıdeğer kadm, dört bin yıllık doğafelsefesinden daha güçlüsün ha? Ama artık

ne mal olduğunu anlamaya başlıyor insanlar;er-geç susturulacaksın, dur hele. «Duyduk duymadık demeyin! Ahlâkdenen şey sizi ilgilendiriyorsa dinleyin: Köşebaşındaki evde bir anakız oturur. Kız,akşamları 135 eve erkek arkadaşını alıyor! Kadını evişletmekten mahkemeye verin! Fuhuşyapıyorlar! Polis, ahlâkımızın korunmasınıistiyoruz, yetişin!» Sen, Küçük Adam, başkalarının karyolagıcırtısına kulak kabarttığın için bu anacezalandırılıyor. Ne mal olduğunu öyle açıkbir biçimde ortaya koydun ki, «ahlâk vedüzen» anlayışını çok iyi biliyoruz artık.Garson kızların poposuna çimdik atan sendeğil misin, ahlâklı Küçük Adam?KIZLARIMIZLA OĞULLARIMIZIN,SEVGİLERİNİ

BİRBİRLERİNE MERDİVENARALARINDA, KARANLIK ÇIKMAZSOKAKLARDA ANLATMALARINI DEĞİL,SEVMENİN MUTLULUĞUNU AÇIK AÇIK,RAHAT RAHAT YAŞAMALARINIİSTİYORUZ. Yeni yetişen kız ve erkekevlâtlarının sevgisine karşı anlayış gösterenve onu koruyan aklı başında ve yürekli ana-babalara saygı göstermek istiyoruz. Bu babalarla analar,geleceğin bedenleri sağlıklı, duyumlarısağlıklı, sen yirminci yüzyılın Güçsüz KüçükAdamının pis uydurmacalarından hiçbiriniaklından geçirmeyen, pisliklerden arınıkkuşağının çekirdeğidirler. «N'olmuş, duydunuz mu! Delikanlının birirahatsızlığını geçirmek için buna gitmiş,uçkurunu toplaya toplaya kaçmak zorundakalmış; neden biliyor musunuz, bu, delikanlıyasaldırmış, onunla cinsel ilişkide bulunmakistemiş!»

Bu «olmuş olay»ı anlatırken şehvetseverağzının suları akıyor, değil mi Küçük Adam?Biliyor musun ki, bu «olay» senin dışkının içinden çıkmıştır, senin gibieşcinsel özlemler bes-136 lemedim hiçbir zaman; senin gibi, küçükkızları ayartma isteği duymadım; ömrümdebir kadının ırzına geçmedim —senin gibi— vetek bir gün bile senin gibi kabızlık çekmedim;senin gibi sevgi hırsızlığı yapmadımömrümde. Bir kadın yalnızca beni istediği veben de onu istediğim için sarıldım ona;kendimi, senin yaptığın gibi «sergilemedim»;senin kalandaki pis düşüncelerden hiçbiri yokbende Küçük Adam. «Ya buna ne dersiniz: bu adamsekreterine saldırdı. Yoksa kız neden evdenkoşarak çıksın ve gitsin? Kızla aynı evde oturuyordu, perdeler de hep çekikti,sabahın üçüne dek ışık yanardı evde!» De La Mettrie için de, müthiş bir

pisboğazdı, börek yerken boğuldu, diyen sendeğil miydin; Prens Rudolf un, halktan biriyleevlendiğini söyleyen sen değil miydin; Mrs.Eleanor Roosevelt için vidalan gevşek; falanÜniversitenin Rektörü için karısını başka biradamla yakalamış diyen sen değil miydin; şu,şu köydeki öğretmenin bir âşığı var diyen sendeğil misin? Bunları söyleyen sen değil misin,Küçük Adam? Sen, bu dünyanın perişanyurttaşı, zavallı küçük adam, yaşamınıbinlerce yıl poker fişi gibi harcamışsın vebunca yıldır bataklığa saplanmış duruyorsun! «Yakalayın şunu! Bir Alman casusu bu,ya da belki Rus casusu! Belki de İzlandacasusudur! Bir gün saat tam üçte, NewYork'da, 86. Caddede gördüm onu, hem deyanında bir kadın vardı!» Sen, evren ışıklarının etkisiyle doğan o

göz- 137 Solcu ahlâk uzmanı Acunsal YaşamEnerjisini denetliyor kamaştırıcı Kuzey Işığında birtahtakurusunu inceledin mi hiç, Küçük Adam?Hayır mı dedin? «Evet» yanıtını beklemiyordum senden zaten. Güngelecek, tahtakurusuna benzeyen insanlarolunmasını önleyecek güçlü yasalar, — hakikat ve sevginin korunması için çoksıkı yasalar konacak. Nasıl ki, sen bugünseven de-138 likanlıları ıslahanelere tıkıyorsan, güngelecek, aklı başında, dürüst insanlannyüzüne pislik attığında seni tımarhaneyetıkacaklar. Sözüm-ona, göstermelik bir adaletdeğil, gerçek adalet ve incelik anlayışı içindeçalışacak değişik türden yargıçlar ve savcılarolacak bu dünyada, yaşamın korunması içinçok katı yasalar konacak ve sen, onlara karşı

ne denli kin duyarsan duy, bu yasalara uymakzorunda kalacaksın. Biliyorum, daha üç, beşya da on yüzyıl, coş-kusal vebadankıvranacaksın, insanlann yüzüne karaçalacak,gizli saklı sevişecek, çeşit çeşit dalaverelerçevirecek, onun bunun yüzüne gülüp ardındanhançer saplayacak, engizisyonlannıyaşatacaksın. Ama sonunda, şu anda kendiyapının derinliklerinde, erişilemeyecek denliderinliklerinde bulunan kendi öz «temizlik»,anlık duyguna yenileceksin. Bak, beni iyi dinle, seni elde etmeyi ne birKaiser, ne bir Çar ya da ne bir «tümproleterlerin babası» başarmış değildir. Onlar seni ancak köleleştirdiler,ama hiçbiri seni o küçüklüğünden, bir ıvır-zıvırolmaktan kurtaramadı. Seni elde edecek olan tek şey, içindebulunan temizlik, arılık duygusudur, yaşamakarşı duyduğun özlemdir sana gerçektenegemen olabilecek tek şey. Bunu adım gibi

biliyorum Küçük Adam. Senin de küçücük birkuşkun olmasın. Küçüklüğünden ve değersizlikduygusundan anndığında, düşünmeyebaşlayacaksın. Sözünü, ettiğim bu düşünme,başlangıçta çok acıklı olacak, yanlışlarla dolu,amaçsız bir düşünme olacak; ama ciddi ciddidüşünmeye başlayacaksın. 139 Başkaları sana değgin düşünürkenduydukları acıya nasıl yıllarca dayandılar,sessiz sessiz dişlerini sıkıp durdularsa, sende, kendini düşünmenin getirdiği acılaradayanmayı ister istemez öğreneceksin. Bizim duyduğumuz bu acı, senidüşündürecek. Bir kez düşünmeye başladınmı, son dört bin yıllık kendi «uygarlık »mı da ölçüp biçmeye başlayacaksın,işte o vakit, şaşkınlıktan ağzın bir karış açıkkalacak. Kendi gazetelerinin, törenyürüyüşleri, allanıp pullanma, madalyalar,

kurşun sıkmalar, ipe çekmeler, yüze gülüpardından sövmeler, ustalıklı hileler,seferberlikler, ateşkesler, sonra geneseferberlikler, anlaşmalar, savaş talimleri vebombalamalardan başka bir şeyyazmadıklarını görecek, bunun nasılolduğunu, başına gelecek felâketleri nasıl dasezinlemediğini bir türlü anlayamayacaksın.Önüne sürülen bütün bu hileleri, o yalancıdolmaları koyunsu bir sabırla yemekten başkabir işe yarasaydın, anlayacaktın bütün bunları.Bu durumları yüzyıllar boyunca bir maymungibi benimsediğin, bir papağan gibidavrandığın gerçeğini görecek ve işte bugerçeği kabullenmeyi uzun süre onurunayediremeyeceksin. O durumlar üzerinedüşündüğün şeylerin tümden yanlış olduğunugörmek, doğru sandığın o düşüncelerinin ve

tüm o yanlış fikirlerinin yalnızca bir yurtseverlikolduğunu görmek seni çılgına çevirecek. Geçmişinden utanç duyacaksın;torunlarının torunları senin geçmişini okuyupöğrenme felaketinden korunabilir umuduylaavunacaksın belki. Bizim umudumuz da bu-140 dur. Umarız artık, herhangi bir «KocaPetro»ya dönüşmekten başka sonuçvermeyen bir büyük devrimi sahneye koymaolanakların ortadan kalkmış olur. GELECEĞE BÎR BAKIŞ. Geleceğininnasıl olacağını söyleyemem sana, bilmiyorum.Bulduğum Acunsal Yaşam Enerjisiyle Ay'a mıçıkarsın, Mars'a mı, bilemem. Uzaygemilerinin nasıl uçacağını ya da nasılkonacağını da bilemem; geceleri eviniaydınlatmak için güneş ışığı kullanıpkullanmayacağını da bilemem. Amaönümüzdeki beşyüz, bin ya da beş bin yıliçinde neleri ARTIK YAPMAYACAĞINI

bilebilirim. «Adama da bakın! Amma da düşsever!Neleri yapmayacağımı biliyor! Diktatör müdürnedir! » Hiç de diktatör değilim, Küçük Adam.Gerçi senin bu küçüklüğün, güçsüzlüğünkarşısında diktatör olmam işten bile değildi,ama ben diktatör olacak adam değilim. Senindiktatörlerin, şimdiki zaman içinde, gazodasına gönderilmemek için neleriyapamayacağını söyler sana yalnızca. Amanasıl ki, bir ağacın büyümesiniçabuklaştıramazlarsa, senin uzak gelecekteneler yapacağını da söyleyemezler. «Peki ya senin bu akıllılığın nerdengeliyor?» Senin insan mantığının derinliklerindengeliyor benim akıllılığım, nerden olacak! «Şuna da bakın! Aklını benimderinliklerimden alıyormuş! Lâf! Benimderinliğim yok 141

ki? Hem, bu 'derinlik' dediği şey ne menebir bireyci sözcük!» Bedensel boşalma gücü? Herhalde Sende derinlik olmaz mı hiç! Var, varama sen bilmiyorsun, Küçük Adam. Kendiderinliklerinden ölesiye korkuyorsun, buyüzden onu duymuyor, görmüyorsun. Buyüzden derinliğe baktığında başın dönüyor vebir uçurumun ke-nanndaymışsın gibi dişlerinbirbirine vuruyor. Düşüp «bireyselliğini»yitirmekten korkuyorsun; oysa kendinibırakmalısın. Kendine varmak için elindengeleni yaptığında bile, gidip gidip aynı yere,küçük, acımasız, kıskanç, obur ve hırsız ruhluadama tosluyorsun. Eğer içinde, yaniderinliklerinde bir derinlik olmasaydı, 142 bu konuşmayı kaleme almazdım, KüçükAdam. Seninle oturup bunları konuşmazdım.Senin içindeki bu derinliği biliyorum, bir doktorolarak taşıdığın kaygılan anlatmak üzere

bana geldiğinde keşfettim o derinliği. İçindekibu derinlik, senin -büyük geleceğindir. Buyüzdendir ki, gelecekte artık neleri kesinlikleyapmayacağını söyleyebilirim sana. Dört binyıllık kültürsüzlük çağında olanları nasılyaptığını bir türlü anlayamayacağın, yaptıklarınainanamayacağın için belli şeyleriyapmayacaksın, yanlışlarını görecek, onları yinelemeyeceksin. Şimdibiraz anladın mı sıradan bir düşçüolmadığımı? Dinleyecek misin beni şimdi? «Eh, pekâlâ. Güzel düşleri dinlemektenza- Ben kim oluyorum ki kendi görüşümolacakmış? 143 rar gelmez ya! Ama bil ki, değişecekhiçbir şey yok, benim güzel doktorum. Ben,

sokaklarda sürünen, kendine özgü görüşleriolmayan, zavallı bir Küçük Adamım ve böylekalacağım. Ben kim oluyorum da. .» Bak, beni dinle: Küçük Adam efsanesininardına gizleniyorsun, çünkü yaşamın selinekapılmaktan ve her şey bir yana çocukların veonların çocukları uğruna yüzmek zorunda kal-mak'tan korkuyorsun. Artık yapmayacağın şeylerden enbirincisi, kendini, kendine özgü görüşüolmayan ve «Ben kim oluyorum da. .»sözlerini dilinden düşürmeyen bir Küçük Adamolarak görmemektir. Senin görüşlerin var vegelecekte bunların varlığını bilmemeyi, onlarısavunmamayı ve açıklamamayı büyük birayıp sayacak, bundan utanacaksın. «Ama benim görüşlerim konusundakamuoyu ne der? Kendi fikrimi söyleyecekolsam bir meyva kurdu gibi ezerler beni!» Bak, Küçük Adam, senin «kamuoyu»dediğin şey, bütün Küçük Adam ve Küçük

Kadınların görüşlerinin toplamıdır. Her KüçükAdam ve Küçük Kadının doğru ve yanlışgörüşleri vardır. Yanlış görüşleri vardır, çünkübaşka Küçük Adam ve Küçük Kadınlarınyanlış görüşlerinden korkmaktadırlar. Bukorku yüzünden doğru görüşler dile getirilmez.Örneğin sen artık «Adamdan sayılmadığına»inanmayacaksın. İnsan toplumunu doğuran vegeliştiren kişinin sen olduğunu öğrenecek vebu bilgini 144 savunacaksın. Kaçma, kaçma. Korkmabe Küçük Adam. İnsan toplumunundoğumundan sorumlu olmak öylesinekorkulacak bir şey değil. «İnsan toplumunun doğurucusu olmak içinne yapmalıyım?» Hiçbir şey. Özel, ya da değişik bir şeyyapacak değilsin. Şimdiye dek yaptıklarınısürdür, yeter; tarlalarını sür, çekicini indir,hastalarına bak, çocuklarını okula ya da oyunbahçelerine götür, günün olaylarını gazetene

yaz, doğanın gizlerine her zamankinden dahayoğun bir biçimde eğil, onları giz olmaktançıkarmaya çalış. Bütün bunları yapıyorsunaslında. Ama bunların önemsiz olduğunu, asıl,Kral Bezeni-kus ya da pırıl pırıl zırh kuşanmışŞövalye Prens Şişinikus'un yaptıklarıönemlidir sanıyorsun. «Amma da düşseversin be doktor! KralBe-zenikus'un, Prens Şişinikus'un savaşyapmak ve beni askere almak, tarlalarımımayın tarlasına çevirmek, deneyodamı ya daçalıştığım yeri delik deşik etmek içinyetiştirilmiş askerleri ve de silâhlanbulunduğunu bilmiyormuş gibi konuşuyorsun!» Askere alındığında ve fabrikaların delikdeşik edildiğinde Heil diye bağırdığın içindir ki,askere alınıyorsun ve böyle bağırdığın içindirki, fabrikaların kurşun yağmuruna tutuluyor.Sen, bildiğini savunsaydm, yani tarlalannbuğday vermeye, fabrikaların, silâh değil eşyaya da pabuç üretmeye yaradığını, tarlalarla

fabri-kalann yakılıp yıkılmak için o halegetirilme-145 diğini söyleseydin, pırıltılı zırhlarkuşanmış bir Şövalye olan Prens Şişinikus'unaskerleri de olmazdı, silâhları da. Senin Kral Bezenikus'un ya daŞişinikus'un bu gibi şeyleri bilmezler, çünkütek bir gün bile tarlada, fabrikada ya dalaboratuarda çalışmış değillerdir; senin bu işiçocuklarının karnını doyurmak, sırtınıgiydirmek için değil, Alman ya da proletaryaana-yurdunun onuru için yaptığınısanmaktadırlar. «Peki ben ne yapayım? Savaştan nefretediyorum, askere alınıp cepheyegönderildiğimde karım hüngür hüngür ağlıyor,proleter orduları topraklarımı kuşattığındaçocuklarım ölüm açlığı çekiyor, milyonlarcaceset yığılıyor sokaklarda. Toprağımıişlemekten başka dileğim yok benim, işim

bittikten sonra çocuklarımla oynamak, karımı sevmek istiyorum. Pazar günleri ezgilersöylemek, çalıp oynamak istiyorum. Bunugerçekleştirmek için ne yapmalıyım?» Her zaman yaptığın ve yapmak istediğinşeyi, işini yap, çalış, çocuklarının mutlulukiçinde büyümesini engelleme, karını sev.İŞTE BUNLARI BÜTÜN İÇTENLİĞİNLE,GÖĞSÜNÜ GERE GERE YAPTIĞIN AN,karını, tüm proleterlerin anayurdunun cinselaçlıktan kıvranan askerlerinin acımasınabırakan, öksüz çocuklarının sokaklardaaçlıktan ölmesine neden olan, senin, çookuzaklardaki bir «zafer meydanında» dolu dolugözlerle gökyüzüne bakmana, öyle dalıp dalıpgitmene neden olan SAVAŞOLMAYACAKTIR. «İyi güzel ama, ben işim için, karım veço- 146 cuklarım için yaşamak isterken, Barbarlar

ya da Almanlar, Japonlar, Ruslar ya dabilmem-kimler zorla üzerime saldırır, banasavaş açarsa ne yapacağım? Evimi, yuvamısavunacak değil miyim?» Haklısın Küçük Adam. Şu ya da buulusun Barbarı sana saldırdığında tüfeğineyapışacaksın. Ama bak sen şunuanlamıyorsun bir türlü: Tüm ulusların«Barbarlar»ı ömründe hiç çalışmamış olanPrens Şişinikus'un savaş çağrısı üzerine Heil! diye bağırıp duranmilyonlarca Küçük Adamdan başka bir şeydeğildir; onlar da tıpkı senin gibi adamdansayılmadıkla-nna inanmakta ve «Ben kimoluyorum ki kendi görüşüm olacakmış?»demektedirler. «Ben kim oluyorum,» diye sormadığın, birkimse olduğunu bildiğin, buna inandığın an,kendi görüşünün doğru, tarla ya da fabrikanınölüme değil, yaşama hizmet etmekdurumunda olduğunu anladığın, bu bilince

vardığın an, kendi soruna kendin yanıtvereceksin. Bu sorulara yanıt vermek içindiplomatlara gereksinmen olmayacak artık.Heil! diye bağırmak ve «Meçhul Asker»anıtlarına çiçekler koymak yerine, PrensŞişinikus, ya da tüm proleterlerin Mareşalininsendeki ulusal bilinci ayağının altındaezmesine izin vermek yerine, onlaraözgüveninle ve çalışma bilinciyle karşıkoymalısın. (Senin o «Meçhul Asker»ini deçok iyi tanırım, Küçük Adam. İtalyadağlarında savaşırken tanıdım onu. O dasenin gibi, kendi görüşü olduğunu kabuletmeyen ve «Hem ben kim oluyorum da. .» diyen bir Küçük Adamdır.) 147 Kardeşini, yani Japonya, Çin, ya daherhangi bir Barbarlar ülkesindeki KüçükAdamı tanıyabilir, bir işçi, doktor, çiftçi, babaya da koca olarak yapman gereken iş

konusundaki doğru görüşünü ona anlatabilir,savaşların çıkmasını önlemek için yapılacaktek şeyin, kişinin işini doğru dürüst yapması vedoğru dürüst sevmesi olduğuna inandırabilirsinonu. «İyi, hoş, ama şimdi bunlar bir de atombombası çıkardılar, bir tek atom bombası yüzbinlerce insanı bir anda öldürebilir!» Daha hâlâ doğru düşünmüyorsun KüçükAdam. Sen sanıyor musun ki, pırıl pırıl zırhlarkuşanmış bir Şövalye olan Prens Şişinikus* unyapıyor o senin atom bombalarını? Hayır, obu işten anlamaz, atom bombası yapmayıbırakmak yerine Heil! diye bağıran KüçükAdamların elinden çıkıyor onlar. Yani, anlıyormusun, dönüp dolaşıp aynı şeye, sanadayanıyor iş, Küçük Adam; sana ve senindoğru ya da yapay düşünmene bağlı her şey.Eğer sen, yirminci yüzyılın en büyük bilimadamı olan sen, böylesine küçük, ancakmikroskopla seçilebilen bir cisim kadar küçük

bir adam olmasaydın, bir yıkma bilinci yerineyapma bilinci geliştirir ve atom bombasının budünyayı paramparça etmesini önleyecekyollan bulurdun; ya da, bunu yapamamışsan,etkini kullanır, açık seçik, kesin bir dille onakarşı koyar, bombayı, işlemez hale getirirdin.Kendi yarattığın labirentin içinde dönüpduruyor, çıkış yolunu bir türlü bulamıyorsun,çünkü yolun bulunduğu yöne bakmıyorsun,doğru düşünmüyorsun. Öte 148 yanda, bulduğun şeyin öldürücü birsilâhtan başka bir şey olmadığını çok iyibildiğin halde, o uğursuz atom enerjisininkanserlerini ve romatizmalarını iyileştireceğinivaat ediyorsun Küçük Adamlara. Bunuyapmakla, senin o fizik biliminin vardığıçıkmaz sokağa girmiş oluyorsun. BenimAcunsal Enerjimin çeşitli hastalıklarıiyileştirebileceğini söyledim sana, bunu

biliyorsun Küçük Adam. Ama duymazlıktan,bilmezlikten geliyor, söylediklerimi yapmıyor,suskunluğunla boğuyor ve kanserden ölmeyedevam ediyorsun; kırık bir yürekle, sıkıntıdanölmeye devam ediyorsun, ama ölürken bile,son nefesinde, «Heil» diye bağırıyorsun, «Yaşasın kültür veteknik!» Ama bak, şunu şuraya yazıyorum,Küçük Adam: Göz göre göre kendi mezarınıkendin kazdın. Yeni bir çağ, «atom enerjisiçağı» başladı sanıyorsun. Başladı evet, amasenin düşündüğün gibi değil. Senincehenneminde değil. Amerika'nın bir ucundabulunan son derece verimli, deneyodamdabaşladı yeni bir çağ. Savaşa gidip gitmemek, tümüyle seninelinde, Küçük Adam. Bunun için yalnızca,ölüm için değil, yaşam için çalıştığını bilmengerek. Bunun için yalnızca, bu yeryüzündekitüm Küçük Adamların iyi ve kötü yönleriyle, yaptıkları iyi ve kötü işlerle,

tıpatıp sana benzediğini bilmen gerek. Er ya da geç —bu da sana bağlı— güngelecek, artık Heil! diye bağırmayacaksın;gün gelecek, tarlalarını, buğdayını talanetmeleri için 149 sürmeyecek, fabrikalarının kurşunlarladelik deşik edilmesi için çalışmayacaksın. Erya da geç, gün gelecek, ölüm için değil,yalnızca yaşam için çalışacaksın. «Genel greve gideyim mi, ha?» Orasını ben bilmem. Onu mu yaparsın,başka bir şey mi yaparsın, bilemem. Genelgrev dediğin şey kötü bir savaşma aracı olsagerek, çünkü bunun sonucu olarak kendiçocuklarının ve karının açlıktan ölmesineyolaçabi-lirsin. Grev yapmakla, toplumununiyiliğinden ve kötülüğünden kendinin sorumluolduğunu, bu sorumluluğun nice büyükolduğunu gösteremezsin. Grevdeyken,çalışmıyorsun, oysa biz çalışmaktan söz

ediyoruz. Gün gelecek, grev yapmayacaksın,yalnızca kendi yaşamın için ÇALIŞACAKSIN.İlle de bir «grev» yapmak istiyorsan, çalışmagrevi yap. Kendin, çocuğun, karın ya dasevgilin, toplumun, ürünlerin ya da çiftliğin içinçalışarak grev yap. Onların savaşlarınaayıracak vaktin olmadığım, çok daha önemliişler yapmakta olduğunu söyle onlara. Dünyadenen bu kentin dışına, büyük bir alanınçevresine dikenli tel çek, savaş isteyenleriiçine koy, bırak orda teketek dövüşsün,birbirlerini öldürsünler. İşte Küçük Adam, eğerartık Heil! diye haykırmasan, eğer bir hiçolduğunu ve kendi görüşününbulunamayacağım sanmaktan vazgeçsen, budediklerimi yapabilirsin. Her şey — yaşamın, çocuklarınınyaşamı, çekicin ve stetoskobun senin elinde.Görüyo-150 ram, olmaz anlamında başını iki yanasallıyorsun, bir düşsever, ya da belki «bir Kızıl

bu,» diyorsun içinden. Ne zaman doğru dürüstbir yaşam süreceğini, ne zaman güvenlikiçinde olacağım soruyorsun, Küçük Adam.Bunun yamtı, içinde bulunduğun duruma hiçuymaz. Canlılık, senin gözünde, güvenlikten dahabüyük anlam taşıdığı vakit yaşamın güzel vegüvenlikli olacak; sevgi, paradan önemli,özgünlüğün, parti çizgisinden ya dakamuoyundan daha önemli, Beethoven ya daBach'ın ruhsal durumu, senin varlığınıntümünün ruhsal durumu olduğu an (bu, seniniçinde var, Küçük Adam, varlığının birköşesinde, derinlere gömülü olarak duruyor)güzel olacak yaşamın-, düşüncelerin uyumlu,duyguların tutarlı olduğunda, Özel yeteneklerini zamanındagördüğün ve artık yaşlandığım zamanındakabul ettiğin vakit, büyük savaşçıların yaptığıkötülükleri değil de, büyük adamlarındüşüncelerini içinde duyabildiğin an,

çocuklarının öğretmenlerine politikacılardançok daha fazla ücret verildiği an, kadınlaerkek arasındaki sevgiye, bir evlenmecüzdanına gösterdiğinden daha büyük birsaygı duyduğun zaman güzel olacakyaşamın. Hangi konularda yanlış düşündüğünü —bugün olduğu gibiyaptığın yanlış ona-rılmaz hale gelmeden—vaktinde yakalarsan, hakikatleri duyduğundayüreğinde bir canlılık, içinde bir aydınlık duyar,biçimsel ve yapmacık kurallardan kaçarsan, iş arkadaşlarınla diplomatlar aracılığıyladeğil de doğrudan doğruya ilişki kurduğun an,yeni yetişmiş kızının 151 sevgiden duyduğu mutluluk seniöfkelendirmek yerine sevindirirse, insanların,sevme organlarıyla oynayan çocuklarıcezalandırdıkları günler çok gerilerde kalmışve sen "«hey gidi günler» diyerek başını sallıyorsan, sokaktaki tüm insanlarınyüzünden özgürlük pkunduğu, üzüntü ve

sefalet yerine canlılık ve neşe fış-kırdığı gün,insanlar, bu dünya üzerinde artık içeriçekilmiş, kasılmış karınlan ve ölü cinselorganlarıyla yürümediği gün yaşamın mutluolacak. Akıl istiyorsun, ne yapayım diyorsun,Küçük Adam. Binlerce yıl boyunca, iyi kötüakıl veren, sana yol gösteren oldu. İçindebulunduğun zavallılığın nedeni sana gösterilenyolların iyi olmamasından değil, senin küçük,beş para etmez bir adam olmandan geliyor.Sana önerilerde bulunabilirim, yol gösteririm,ama sen sen olduğun ve belli bir düşünmebiçimine sahip olduğun için duyduklarını,herkesin çıkarına olacak biçimde uygulayacakyetenekten yoksunsun. Diyelim, şu diplomatlığı artık kesmeni,bunun yerine, bütün ülkelerin ayakkabıcıları,marangoz, makinist, teknisyen, doktor,eğitimci, yazar, yönetici, madenci ya da

çiftçileriyle mesleksel ve kişisel bir kardeşlikkurmanı önersem, tüm Çinli çocuklannayağına en rahat uyacak pabucun nasılolması gerektiği konusunda tüm dünyanınayakkabıcıları ortak karar verse, insanlarındonmaktan nasıl korunacağını düşünme işini dünyanın madencilerinebıraksan, ye- 152 ni doğmuş çocuklann olası güçsüzlük,akıl hastalığı gibi şeylere karşı nasılkorunması gerektiği konusunda bütünülkelerin ve ulusların eğitimcileri karar verse,ne dersin? İnsan yaşamında çok doğal vegerekli olan bu tür şeylerle karşılaşsan, neyaparsın, Küçük Adam? (Bunlan söyledim diye beni hemen«Kızıl» damgasıyla hapse tıkmamışsan),bana, ya doğrudan doğruya, ya da parti, kilise,hükümet ya da sendikanın bir sözcüsüaracılığıyla şunu söyleyeceksin kuşkusuz:

«Ben kim oluyorum ki? Uluslararasıdiplomatik ilişkilerin yerine uluslararasıçalışma, iş ve toplumsal gelişme ilişkilerikuracak adam mıyım ben?» Ya da: «Uluslann iktisadî ve kültürelgelişme alanlanndaki ayrılıklannı ortadankaldıramayız.» Ya da: «Faşist Alman ya da Japonlarla,Komünist Ruslar ve anamalcı Amerikalılarlamal değiş tokuşu mu yapacaktık yani? Bunumu istiyorsun?» Ya da: «Beni her şeyden önce, kendiRus, Alman, Amerikan, İngiliz, Yahudi ya daArap anavatanım ilgilendirir.» Ya da: «Benim işim başımdan aşmış,yaşamımı bir düzene sokmak, kendi terzilersendikamla aramı bozmamak için yapmam gereken biryığın iş var. Diğer uluslann terzileriylebaşkaları uğraşsın.» Ya da: «Şu Anamalcının, Bolşevik,

Faşist, Troçkist, Entemasyonalist, Seksüalist,Yahudi, 153 Yabancı, Aydın, Düşsever, DüşçüDemagog, Çılgın, Bireyci ya da Anarşistinsözlerine kulak asma. Sende hiç Amerikan, Rus, Alman, İngiliz, Yahudi,vb. bilinci yok mu? Safsatadan bıktık!. İnsan ilişkilerinin düzenlenmesinde üstünedüşen sorumluluktan kaçmak için busloganlardan birini kullanacağına kalıbımıbasarım. Küçük Adam. «Ben adam değil iniyim peki? Söylediğimhiçbir şeye inanmıyor, yaptığım her şeyinyanlış olduğunu söylüyorsun! Vargücümle çalışıyorum, kanma veçocuklarıma bakıyorum, doğru dürüst biryaşam sürüyor, ülkeme hizmet ediyorum. Bukadar da kötü müyüm ben yani!» Dürüst, aklı başında, çalışkan, verimli birvarlık — örneğin bir arı ya da karınca gibi—olduğunu biliyorum. Ben yalnızca senin

yaşamını zehir eden, onu yüzyıllardır yıkan veyıkmakta olan Küçük Adamı günışığınaçıkarmak istemiştim. Küçük ve beş paraetmez olmadığın zamanlar BÜYÜKSÜN senKüçük Adam. İşte bu büyüklük, senin tekumudundur, kurtuluşun yalnız ve yalnız bubüyüklüğünle gerçekleşecektir, Küçük Adam.Bir ticaret adamı olarak işini severekyaptığında, tahta oymaktan, binalarkurmaktan, boya yapmak, vitrin düzenlemek,tarlanı sürmekten hoşlandığında, bu işleriseverek yaptığında, çok büyüksün; mavigökyüzüne, bir ceylana, yeşil çimenleri örtenkırağı taneciklerine sevgiyle, hoşnutluklabaktığında büyüksün; müzikten, danstanhoşlanır-ken, çocuklarının gelişmesini tatlı tatlıizler, kadınının ya da erkeğinin güzelbedeninden zevk alırken büyüksün; güneş vegezegenler dizgesinin yaptığı hareketlerigösteren aracın başına geçip, tependeki

gökyüzünde olup bitenleri öğrenmekistediğinde, ya da kitaplığına gidip, Ben adam değil miyim? başka kadın ve erkeklerin yaşam üzerineneler düşündüğünü okumak istediğindebüyüksün. 155 Bir büyükbaba olarak torununu dizineoturtup, çook eski günlerde olanları onaanlattığında, bilinmez bir geleceğe, onunçocuksu merakı ve inancıyla baktığındabüyüksün. Bir ana olarak, bebeğine ninnisöylediğinde, gözlerin dolu dolu, yüreğinin tümiçtenliğiyle onun gelecekte mutlu olmasınıdilediğinde, onu büyüttüğün yıllar boyunca,her saat onun geleceğini kurduğun, o mutlugeleceği yavrunun içinde her an yarattığın,yeşerttiğin zaman büyüksün. Eski halk türkülerini söylediğinde

büyüksün, Küçük Adam, bir akordeonunezgilerine uyarak hoplaya zıplayadansederken büyüksün, halk türküleri sıcaktır,insanın yüreğini okşar çünkü ve onlar, bütündünyada aynıdır; evrenseldir halk ezgileri. Vedostuna şunları söylediğinde büyüksün: «İyi bir yazgım olduğu, pisliklerden veoburluktan uzak bir yaşam sürebildiğim içinsevinçliyim, çocuklarımın büyümesini vegelişmesini, ilk agulanndan, emekleme,yürüme ve oynamalarına dek yakındanizleyebildiğim, onların sorularını ilgiyledinleyebildiğim, kahkahalarını duyduğum,sevgilerine tanık olduğum için sevinçliyim.Baharı ve onun tatlı rüzgârlarını, evin azilerisindeki ırmağın türkülerini yüreğimdeduyabildiğim, kötüniyetli komşularındedikodularına katılmadığım, eşimikucaklarken derin bir mutluluk duyduğum,bedenimden akıp giden yaşamın sesini,coşkusunu, canlılığını duyabildiğim için

sevinçliyim; güçlüklerle karşılaştığımda, hangiyolu seçeceğimi bilebildiğim, yön duygumuyitirmediğini için, yaşamımın bir 156 anlamı olduğu için sevinçliyim. Böylesinemutlu bir yaşam sürebildim, çünkü, herzaman, ama her zaman, içimdeki şu sesidinledim: 'Önemli olan tek bir şey vardır:Sakıngan ve korkak kimselerin yürüdüğü yoldan başka bir yönü gösterse, senisürüden ayırsa bile, yüreğinden gelen sesidinle.' Yaşam, zaman zaman sanadayanılmaz acılar verse de, küsme, kabadavranma ona karşı. Günlük işimi yaptıktansonra, akşamın sessizliğinde evimin önündekiçimenler üzerine karım ve çocuğumlaoturduğumda, doğanın solumasını içimdeduyduğumda, bir ezgi çalınıyor kulağıma,geleceğin ezgisi: 'Eyy, siz milyonlarca insan,sizi kucaklıyorum, bütün dünyanın öpücüğüylekucaklıyorum sizi!' İşte o an, bu yaşamın, bu

yaşamın içinde olan her şeyin haklarına sahipçıkmasını, dünyayı top sesleriyle doldurankorkak ve katı ruhları değiştirmesini istiyorum; dayanılmaz biristek bu. Durdurun şu top seslerini. Buinsanlar, yaşam karşısında kendilerini çaresizgördükleri için geçiyorlar top tüfek başına.Oysa çaresiz değiller. . 'Baba, güneş battı.Nereye gitti? Gene gelecek mi?' diye soruyoroğlum; onu kucaklıyorum ve yanıtlıyorum: 'Evet oğlum, gelecek, az sonra gelip biziısıtacak.'» Seninle yaptığım konuşmanın sonunageldim, Küçük Adam. Daha sanasöyleyeceğim öyle çok şey var ki. Ama bu konuşmayı dikkatle ve içtenlikleokudunsa, benim işaret etmediğim 157 yerlerde bile bir Küçük Adam gibidavrandığım göreceksin. Çünkü senin beşpara etmez davranış ve düşüncelerini

doğuran şey, aynıdır. Sende o nitelik olduğusürece, her ne yapsan, küçük olacaksın. Bugüne dek bana yaptıkların, ya dagelecekte yapacakların hiçbir şeyideğiştirmez. Beni ister bir dâhi olarak göklereçıkar, ister akıl hastanesine tık, ister kurtarıcınolarak sarıl bana, ister casus diyedarağacında sallandır, zorunluluklar ergeçcanlıların yaşama yasalarını bulduğumu,bugüne dek yalmzca makinala-rı yönetmeyibeceren insanoğluna, bilinçli bir erekle,yaşamım yönetebileceği bir alet sunduğumuanlamaya, bu gerçeği kabul etmeyegötürecek seni. Senin organizmanın sadık birmühendisiyim ben. Bu bağlılığımdan bir anbile ayrılmadım. Çocuklarının çocukları, benim izimdeyürüyecek ve insan doğasımn iyi birermühendisi olacaklardır. İçinde bulunan «yaşayan şeyin, senin acunsal doğamnuçsuz bucaksız alanlarım gözler önüne

serdim. Benim en büyük ödülüm budur. Buyurganlar, açıkgözler, kurnazlar, zehirsaçanlar, çöplüklerde türeyen kurtlar, aç kocakurtlar, bir bilgenin bir zamanlar öngördüğü şuyazgıdan kurtulamayacaklardır: Kutsal sözcüklerin tohumunu ektim yeryüzüne. Çok geçmeden kötülükler silinecek Savaşçılar ölecek Taşlar toprak olacak; Çok geçmeden anlı şanlı kral ar Kurugüz yaprakları gibi savrulacak: Hertufanda, binlerce Nuh gemisi şusözlerimiyankılatacak: Ekilen tohumlar Ürünverecek. -son-