wisdom of the land สมองและการเรียนรู้ · •เขียน...
TRANSCRIPT
Wisdom of the Land
27 กุมภาพันธ์ 2557
ดร. ประภาพรรณ จูเจริญ สถาบันพัฒนาสุขภาพอาเซียน มหาวิทยาลัยมหิดล
สมองและการเรียนรู้ (Brain & Child Learning)
สมองเกิดมาพร้อมกับพัฒนาการและการเรียนรู้ ไม่มีใครเกิดมาเรียนรู้ไม่ได้ แตจ่ะส่งเสริมพัฒนาการให้เต็มศักยภาพได้อย่างไร เพียงไร
Wisdom of the Land
จุดเริ่มต้นพัฒนาการสมองมนุษย์ Wisdom of the Land
พัฒนาการสมองตั้งแต่ปฏิสนธ ิ
• สมองมนุษย์พัฒนาขึ้นหลังจากการปฏิสนธิของไข่และสเปอร์ม ได้ประมาณ 3 สัปดาห ์
• ในระยะไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์เซลสมองมีการแบ่งตัวอย่างรวดเร็วประมาณ สองแสนห้าหมื่นเซลต่อนาที
Wisdom of the Land
Wisdom of the Land
• หลังคลอดเซลสมองไม่มีการสร้างใหม่ แต่การสร้างวงจรแห่งการเรียนรู้นั้นเกิดใหม่ได้ตลอดอายุขัย
• สมองเด็กแรกคลอดมีความพร้อมรับการกระตุ้นจากสิ่งเร้าเพื่อพัฒนาการเรียนรู้
• ช่วงสองปีแรกเป็นช่วงที่ดีที่สุดในการสร้างวงจรแห่งพัฒนาการและการเรียนรู้
Wisdom of the Land
พัฒนาการเชื่อมโยงของโครงข่ายใยประสาท (ต้นทุนที่แท้ของมนุษย์)
แรกเกิด
3 เดือน
15 เดือน
2 ปี
Wisdom of the Land
พัฒนาการเด็ก พัฒนาการสมอง
สมองมนุษย์ - มหัศจรรย ์
Wisdom of the Land
Wisdom of the Land
Wisdom of the Land
อาหาร สิ่งแวดล้อม รวมถึงอารมณ์ของมารดา มีผลต่อการ ก่อร่างสร้างตัวของพันธุกรรม ตลอดจนพัฒนาการของร่างกายและสติปัญญา
Wisdom of the Land
เป้าหมายของการเลี้ยงดูเด็ก คือ เด็กดี มีปัญญา น าพาสุข
Wisdom of the Land
สมองเด็กกับการพัฒนาเด็กแบบองค์รวม
เดิมเด็กมีทุนสมองแค่ไหน •จะเพิ่มเติม •ต้องท าอะไร •ท าอย่างไร •ใครท า
Wisdom of the Land
สมอง
• คนมี ๑ แสนล้าน เซลล์สมอง
• แต่ละเซลล์สามารถเชื่อมโยงกับเซลล์อื่นๆ ได้กว่า ๑ หมื่นเซลล์
• แต่ละเซลล์ สามารถรับข้อมูลได้ ๕ แสนข้อมูลต่อนาที
Wisdom of the Land
5 แสนข้อมูลต่อนาที: พฤติกรรมบวก พฤติกรรมลบขึ้นกับวิถีประสาทที่หมั่นฝึกฝน
คาถาส าคัญของสมองคือ ยิ่งฝึกยิ่งดียิ่งมีพัฒนาการ
กิน กอด เล่น เล่า เร้าปัญญา Wisdom of the Land
ทฎษฎี Jean Piaget Wisdom of the Land
พัฒนาการสมองและการเรียนรู้ : เด็กวัย 0-6 ป ี
Wisdom of the Land
พัฒนาการสมองมนุษย์ตามช่วงวัย Wisdom of the Land
ช่วงวัยแห่งพัฒนาการของก้านสมอง(Brain Stem) ทักษะที่ เป็นอัตโนมัติ และระบบลิมบิก(Limbic System)ซ่ึงเป็นระบบที่เกี่ยวข้องกับ อารมณ์ พฤติกรรม และการเรียนรู้ เด็กวัยนี้จะมีอารมณ์น าเหตุผล
จึงควรฝึกอารมณ์ที่สมดุล เหมาะสมบ่อยๆ
ระบบลิมบิก
Wisdom of the Land
แรกเกิด – 3 ปี ตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมเพื่อความอยู่
รอดของชีวิตเป็นส่วนใหญ่ (reflex response,
sucking reflex)
เป็นระยะที่เกิดการเรียนรู้เบื้องต้น
เริ่มมีความคิดเชื่อมโยง (coordination of
secondary circular reaction)
พัฒนาผ่านประสาทสัมผัส เพื่อส าสรวจ ค้นหา
ด้วยตัวเอง
แรกเกิด – 3 ปี(ต่อ)
เรียนรู้ภาษาและการวางแผน เริ่มรู้จักคิด
(beginning of thought) แก้ปัญหาอย่างมีแบบแผนและมีประสิทธิภาพ
วัยนี้ควรได้รับการใส่ใจด้านสุขนิสัย ภาษา
สัมพันธภาพต่อบุคลใกล้ชิ ด เพื่ อ เป็น
รากฐานบุคลิกภาพในอนาคต
แรกเกิด – 3 ปี(ต่อ)
เล่าเรื่องที่ตนประสบมาให้ผู้อื่นฟังเข้าใจร้อยละ 50
ช่วยเหลือตนเองเบื้องต้น เช่น ใส่รองเท้า ใส่เสื้อ ใช้ช้อนตักอาหาร
แบ่งของให้คนอื่น เล่นกับคนอื่นได้
ปรับสมดุลระหว่างความมั่นคงทางใจของตนเมื่อใกล้ชิดผู้ดูแลกับการแยกจาก เพื่อส ารวจสิ่งแวดล้อมและการริเริ่มต่าง ๆ
พัฒนาการสมองและการเรียนรู้ : เด็กวัย4-6 ป ี
4 – 6 ปี
ร้องเพลง พูดเป็นประโยค
พูดฟังเข้าใจ
วาดรูปคนได้
รู้จักสี 4 ส ี
จ าตัวอักษร
เล่นอย่างมีกติกา เล่นสมมติโดยใช้จินตนาการ
4 – 6 ปี(ต่อ)
อธิบายความหมายของค าได้
บอกความแตกต่างของ 2 สิ่งได้
สะกดค าได้
วาดรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนตามแบบได้
รู้ซ้าย ขวา
เข้าใจขนาด น้ าหนัก
พัฒนาการสมองและการเรียนรู้ : เด็กวัย7-9 ป ี
• เปรียบเทียบของขนาดต่าง ๆ • แก้ปัญหาอย่างง่าย ๆ ได้ • สะกดค าง่าย ๆ ได้ • ปฏิบัติตามอย่างเข้าใจเพ่ือรับค าชมเชย • รู้จักหลีกเลี่ยงการลงโทษ
• บอกเดือนถอยหลังได้ • รู้ว่าอะไรควรไม่ควรในสถานการณ์ต่าง ๆ
7 – 9 ปี
พัฒนาการสมองและการเรียนรู้ : เด็กวัย9-12 ป ี
พัฒนาการเด็กวัย 9 - 12 ปี
• การเปลี่ยนแปลงช่วงวัย อันเป็นผลม า จ า ก ก า รเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
พัฒนาการสมองวัย 9 - 12 ปี
• ลิ ม บิ ก เ ป็ น ส่ ว น ข อ ง ส ม อ ง ที่เกี่ยวข้องกับสัณชาตญาณพื้นฐาน (basic instinct) ต่าง ๆ เช่น การกิน การต่อสู้และการหนีเพื่อความอยู่รอด การสืบพันธุ์ และยังควบคุมเกี่ยวกับอารมณ์และพฤติกรรม ค ว า ม จ า แ ล ะ ก า ร เ รี ย น รู้ จ ะเจริญเติบโตเต็มที่เมื่อเป็นวัยรุ่น ดังนั้น วัยรุ่นจึงเป็นวัยที่ถูกกระตุ้นทางอารมณ์ง่าย
Limbic system
Wisdom of the Land
ระบบลิมบิก
• เป็นส่วนของสมองที่เกี่ยวข้องกับสัณชาตญาณพื้นฐาน (basic instinct) ต่าง ๆ เช่น การกิน การต่อสู้และการหนีเพื่อความอยู่รอด การสืบพันธุ์ และยังควบคุมเกี่ยวกับอารมณ์และพฤติกรรม ความจ า และการเรียนรู ้
Wisdom of the Land
Amygdala
• การเรียนรู้ทางอารมณ์ • เมื่อมีการกระตุ้น จะน ามาเ ป รี ย บ เ ที ย บ โ ด ย ใ ช้ประสบการณ์ที่ได้เรียนรู้มาว่าควรจะตอบสนองทางด้านใด ก้าวร้าวมากขึ้น หรือ ลดความก้าวร้าวลง
Wisdom of the Land
Hippocampus • การเรียนรู้และความจ า
Wisdom of the Land
Olfactory bulb
• วิถีประสาทตรงต่อระบบลิมบิก
• สัมผัสกลิ่น และความจ าและการเรียนรู ้
Wisdom of the Land
Olfactory bulb
• เรียนรู้ และจดจ ากลิ่นกายของผู้ดูแล
• ติดตุ๊กตาหรือหมอนเน่า
Wisdom of the Land
• คูณ หาร ได ้• รับลูกบอลมือเดียว • ยืนกระโดดไกล • สมรรถนะใกล้เคียงผู้ใหญ่ • พฤติกรรมตามผู้อื่น • พฤติกรรมตามกลุ่ม • พัฒนาอัตลักษณ ์
พัฒนาการสมองและการเรียนรู ้ : เด็กวัย10-12 ปี
พัฒนาการสมองและการเรียนรู ้ : เด็กวัย12-15 ปี
Formal operational
• ช่วงอายุ 12 ปี ขึ้นไป
• ระยะการคิดเป็นเหตุผลเชิงนามธรรม • จัดระเบียบแนวคิด ตั้งสมมติฐาน
• คิด ทดสอบสมมติฐาน แก้ปัญหา • ใช้เหตุผลอธิบายปรากฏการณ์ • สามารถพัฒนาความคิดรวบยอด จากการฝึกฝนการวิเคราะห ์
• วาดรูปสามมิติได้ • เขียน พิมพ์ ท างานประดิษฐ์ได้
• อ่านเอาใจความ • บวกลบเศษส่วน • ตั้งสมมติฐาน • สนใจต่างเพศ • แยกแยะดีชั่วจากผลที่เกิดขึ้น
13 – 15 ปี
ประสิทธิภาพของสมองและการ
เ รี ย น รู้ จ ะ ขึ้ น กั บ โ ค ร ง ส ร้ า ง
กรรมพันธุ์และอีกส่วนหนึ่งเป็นการ
เพิ่มศักยภาพ จากสิ่งแวดล้อมอื่นๆ
(การเลี้ยงดู) อาหาร สภาพแวดล้อม
การใช้ชีวิต การจัดการศึกษา และ
ปัจจัยเสริม เพื่อการเรียนรู้ต่างๆ
ฝังร่องรอยในสมองให้เรียนรู้ ชอบ
ใช้ชีวิต บวก หรือชอบใช้ชีวิตลบ
จากสัมผัสทั้ง 6
• สมองถูกสร้างมาเพื่อการเรียนรู้ทั้งซีกซ้ายและขวา
• สมองต้องการการเรียนรู้หลาย ๆ แนวทาง หลาย ๆ วิธีการเพื่อให้สมองส่วนต่าง ๆ ท างาน
สมองและการเรียนรู้ของมนุษย์ Wisdom of the Land
จากอายาตนะ สู่การบ่มเพาะพฤติกรรมการเรียนรู้
Wisdom of the Land
Wisdom of the Land
โครงข่ายใยประสาท
Rethinking the Brain, Families and Work Institute, Rima Shore, 1997.
แรกเกิด 6 ปี 14 ปี
Wisdom of the Land
Twelve Basic Principles Related to Learning
1. Brain is a parallel processor 2. Learning engages the entire physiology 3. Learning is developmental 4. Each brain is unique 5. Every brain perceives and creates parts and wholes
simultaneously 6. Learning always involves conscious and
unconscious processes
7. The search for meaning is innate 8. Emotions are critical to learning 9. Learning is enhanced by challenge and inhibited by
threat 10. The search for meaning occurs through patterning 11. We can organize memory in different ways 12. The brain is a social brain
1.The Brain is a Parallel Processor
• สมองถูกสร้างมาเพื่อการเรียนรู้ทั้งซีกซ้ายและขวา
• สมองต้องการการเรียนรู้หลาย ๆ แนวทาง หลาย ๆ วิธีการเพื่อให้สมองส่วนต่าง ๆ ท างาน
Wisdom of the Land
2.Learning Engages the Entire Physiology
การท างาน การท าหน้าที่ทางสรีระ การออกก าลังกาย ภาวะโภชนาการ อาหาร น้ า
Wisdom of the Land
3.Learning is Developmental
• สมองเด็กแต่ละคนมีพื้นฐาน มีศักยภาพ แตกต่างกัน บทเรียน วิธีการ ขั้นตอนการเรียนรู้ จะมีผลต่อพัฒนาการเรียนรู้ของเด็กได้แตกต่างกัน
Wisdom of the Land
4.Each Brain is Unique • สมองพัฒนาจากพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม ดังนั้นการเรียนรู้ที่มีการลงมือปฏิบัติ ได้รับประสบการณ์ตรงจึงเป็นการกระตุ้นประสิทธิภาพของสมองกับการเรียนรู้
Wisdom of the Land
5.Each Brain Perceives and Creates Parts and Wholes
Simultaneously • สมองเรียนรู้ทั้งแบบเป็นส่วน และแบบ
ทั้งหมดพร้อม ๆ กัน ดังนั้นการออกแบบการเรียนรู้ทีละส่วนแล้วเชื่อมโยงทุกส่วน บวกไปกับโลกความเป็นจริง เพื่อความมั่นใจในการน าไปสานประโยชน ์
Wisdom of the Land
6.Learning Involves Conscious and Unconscious Processes
• สมองรับรู้ทั้งขณะที่มีสติรับรู้ และขณะไม่มีสติรับรู้ การถามโจทย์ และทิ้งโจทย์ให้ไปคิดต่อจะเกิดการเรียนรู้ต่อมา
Wisdom of the Land
7.The Search for Meaning Is Innate
• การเข้าใจอย่างมีคุณภาพ เรียงร้อย ล าดับขั้นตอนความรู้เป็นความสามารถของสมองเด็กแต่ละคน แต่ทุกคนสามารถเข้าใจ จดจ าได้ เพราะสมองมนุษย์ถูกออกแบบมาเพื่อค้นหาความหมายในสิ่งต่าง ๆ
Wisdom of the Land
8.Emotions Are Critical to Learning • เงื่อนไขสภาวะทางอารมณ์จะส่งผล
ต่อการเรียนรู้ รับรู้ผิดปกติไปจากความเป็นจริง
• ความสุข ปลอดโปร่ง จะท าให้เกิดการประทับใจ ใฝ่รู้ และจดจ า
Wisdom of the Land
9.Learning is Enhanced by Challenge and Inhibited by
Threat • ความท้าทายจะกระตุ้นการเรียนรู้ • ความเครียด และความกดดันจะบั่น
ทอนการเรียนรู้เชิงบวก • แต่การให้โอกาสเป็นการท้าทาย
สมองและการเรียนรู้ที่ดี
Wisdom of the Land
10.The Search for Meaning Comes Through Patterning
• การกระตุ้นสมอง และการเรียนรู้ จะต้องมีแบบแผน มีรูปแบบเพื่อไปสู่การค้นหาความหมายในบทเรียน การยกตัวอย่างที่มีจริง จับต้องได้ ประยุกต์ได้จะมีพลังต่อสมองเรียนรู้อย่างแม่นย า ถูกต้อง
Wisdom of the Land
11.Brain Organizes Memory In Different Ways
• ความจ าและการเรียนรู้ของสมองเกิดขึ้นในหลากหลายมิติ
• แต่หลักการจะเริ่มจากความจ าสั้น (Short-
term memory) เปลี่ยนเป็นความจ าถาวร (Long-term memory)
• จากความคุ้น ชิน เป็นอัตโนมัติ
Wisdom of the Land
Three-ball juggling routine 3 month
RECORDING Structure – Brain Changes
with Learning Wisdom of the Land
RAT
Wisdom of the Land
• การอ่านออกเสียงดัง ชัดเจน ผ่านกระบวนการฟัง
• สมองเรียนรู้ผ่านระบบประสาทการได้ยิน และระบบประสาทการมองเห็น
• เกิดความจ าสั้นในแบบแผนตัวสะกด • การฝึกฝนต่อมาผ่านกระบวนการ เล่าเรื่อง หรือเกมส์จะกระตุ้นความจ าถาวรของค าและความหมาย
Wisdom of the Land
12.The Brain is a Social Brain
• สมองเรียนรู้ในลักษณะพึ่งพาองค์ประกอบแวดล้อมส าคัญ ห้องเรียน ห้องทดลอง กิจกรรมกลุ่ม ธรรมชาติแวดล้อม การปฏิสัมพันธ์ระหว่างเด็กกับเด็ก เด็กกับครู เด็ก ครู และผู้ปกครอง คล้าย concert ที่ออกมาดีต้องสมดุลทั้งนักดนตรี ผู้เล่น ผู้ร้อง
Wisdom of the Land
• อารมณ์และศักยภาพการเรียนรูใ้นวัย 9-12 ปี
• ปัจจัยอารมณ์อันเนื่องมาจากชีววิทยาของระบบ
ลิมบิก
• เพิ่มศักยภาพการเรียนรู้ด้วย
อารมณ์น า
• สุข สนุก เพลิน & Learn
Wisdom of the Land
• สารสื่อประสาทโดปามีน
• อารมณ์สุข
• Reward system
• เสพ...ติด...
• เสพดี ติดดี
Wisdom of the Land
Wisdom of the Land
Japan USA
(California)
England Germany (Berlin)
Sweden
Age 0-1 1:3 1:4 1:3 1:6 2:5
Age 1-2 1:6 1:4-12 1:3-4
Age 3 1:20 1:10-12 1:8 1:10 1:5
Age 4 and 5 1:30
อัตราส่วนระหว่างครูกับเด็ก Wisdom of the Land
หลักสังเกตกระบวนการออกแบบ เพื่อพัฒนาศักยภาพการเรียนรู้ตามหลัก BBL
1. กระบวนการสอนสามารถกระตุ้นการเรียนรู้ได้ในสมองทั้ง สองส่วน( สมองซีกซ้าย และขวา) 2. กระบวนการสอนสามารถกระตุ้นให้เกิดการรับรู้ สมองเด็กเกิดการ
เชื่อมโยงตนเอง กับสิ่งแวดล้อม สามารถวิเคราะห์เหตุผลได ้
Wisdom of the Land
3. กระบวนการสอน ควรให้เด็กได้รับประสบการณ์ตรง และความยากง่าย ของกระบวนการสอนต้องสอดคล้องกับพัฒนาการตามวัย
4. กระบวนการสอนมีล าดับขั้นจากง่าย ไปยาก มีความท้าทาย สามารถท าเสร็จได้ไว และรู้สึกถึงความส าเร็จ
Wisdom of the Land
“Seeing a word” + BOARD
พัฒนาสมองด้วยการส่งเสริมการอ่านหนังสือ
Wisdom of the Land
Gardner’s Multiple
intelligence
Howard Gardner, Professor of Education at Harvard Graduate School of Education; Professor of Neurology at Boston University School of Medicine; and Co-Director of Harvard Project Zero, a long-term study of human intellectual and creative
1. การเคลื่อนไหว และการท าหน้าที่ของ ร่างกายทุกส่วน 2. ภาษาและการสื่อสาร 3. การค านวณ ตรรกะ และการรู้จักเหตุและผล 4. สร้างมิติสัมพันธ์ และจินตนาการจากสิ่งที่มองเห็นและ สัมผัสได ้5. ดนตรีและจังหวะ (และศิลปะ) 6. การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น และสิ่งอื่นในสังคม 7. การรู้จักตนเอง และความรู้สึกต่างๆ 8. สร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างตนกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
Wisdom of the Land
โปรแกรมที่ใช้ในการเรียนรู้ • Montessori
• High Scope
• Reggio Emilia
• Waldorf
• Abecedarain
• โรงเรียนวิถีพุทธ
Wisdom of the Land
ผลการวิจัยเมื่อกลุ่มตัวอย่างอายุ 27 ปี Wisdom of the Land
เปรียบเทียบระหว่างกลุ่มที่ผ่านโปรแกรม และไม่ได้ผ่านโปรแกรม เมื่ออายุ 27 ปี
20%
13%
7%
41%
36%
29%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
Never on welfare
as adult
Own home
Earn $2,000 +
monthly
Program group
No-program group
Barnett, W.S. (1996). Lives in the balance: Benefit-cost analysis of the Perry Preschool Program through age 27. Monographs of the
High/Scope Educational Research Foundation. Ypsilanti, MI: High/Scope Press.
Wisdom of the Land
45%
15%
34%
66%
49%
15%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Graduated from high
school on time
Age 14 achievement
at 10th %ile +
Special Education
(Cog.)
Program group
No-program group
เปรียบเทียบด้านการศึกษา Wisdom of the Land
อัตราการถูกจับกุมเมื่ออายุ 40 ปี
34%
48%
55%
14%
33%
36%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Drug Crime
Violent Crime
Arrested > 5X
Program group
No-program group
Schweinhart et al. 2005
Wisdom of the Land
• ทุก ๆ 1 เหรียญสหรัฐที่รัฐลงทุนต่อโปรแกรมพัฒนาเด็กปฐมวัย
• รัฐจะได้รับผลประโยชน์กลับคืน
10+ เหรียญสหรัฐ
Wisdom of the Land
13%
51%
65%
49%
36%
67%
34%
31%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
4 Yr College
HS Graduation
Grade Repeater
Special Education
Program group
No-program group
Barnett, W. S., & Masse, L. N. (2007). Early childhood program design and economic returns: Comparative benefit-cost analysis of the Abecedarian program and
policy implications, Economics of Education Review, 26, 113-125; Campbell, F.A., Ramey, C.T., Pungello, E., Sparling, J., & Miller-Johnson, S. ( 2002). Early
childhood education: Young adult outcomes from the Abecedarian Project. Applied Developmental Science, 6(1), 42-57.
เปรียบเทียบระหว่างกลุ่มที่ผ่านโปรแกรม และไม่ได้ผ่านโปรแกรมAbecedarian
Wisdom of the Land
80
85
90
95
100
105
8 10 12 14 16 18 20 22
AGE (Years)
RE
AD
ING
SC
OR
E
TREATMENT
CONTROL
Abecedarian Reading Ach. Over Time
Campbell, F. A., Pungello, E. P., Miller-Johnson, S., Burchinal, M., & Ramey, C. (2001). The development of cognitive and
academic abilities: Growth curves from an early childhood educational experiment. Developmental Psychology, 37, 231-242.
เปรียบเทียบความสามารถ ในการอ่าน Wisdom of the Land
80
85
90
95
100
105
8 10 12 14 16 18 20 22
AGE (Years)
MA
TH
SC
OR
ES
TREATMENT
CONTROL
Campbell, F. A., Pungello, E. P., Miller-Johnson, S., Burchinal, M., & Ramey, C. (2001). The development of cognitive and academic abilities: Growth curves
from an early childhood educational experiment. Developmental Psychology, 37, 231-242.
เปรียบเทียบผลสัมฤทธ ิทางการเรียนคณิตศาสตร ์ Wisdom of the Land
ส่งเสริมพัฒนาการสมองและการเรียนรู้ตั้งแต่ในครรภ์
Wisdom of the Land
บุตร ธิดา คือกระจกเงาของพ่อแม ่
หากคุณเอาสมบัติผู้ดีใส่มือให้เด็ก เขาจะกลายเป็น สุภาพบุรุษ/สุภาพสตรี หากคุณเอาดนตรีใส่มือให้เด็ก เขาจะกลายเป็นคนอารมณ์ดี หากคุณเอาธรรมชาติใส่มือให้เด็ก เขาจะกลายเป็นคนรักความสงบ
พระมหาวุฒิชัย วชิรเมธี 08.01.54
Wisdom of the Land
ด้วยความขอบคุณ
Wisdom of the Land