Wmo-werkplaatsen: nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn

Interventies, methodieken en onderwijsmodules

2 Producten

Boeken

p Outreachend werkt!

Outreachend werken is in vrij korte tijd één van de belangrijkste bakens van Welzijn Nieuwe Stijl geworden. Niet zo lang geleden werd dit fenomeen nog vooral argwanend bekeken; ongevraagd bemoeien was controversieel en ‘not done’. Tegenwoordig gaat iedereen eropaf, zowel overheid als welzijn en zorg. Maar met welke intenties doen we dit? Wat hebben we te bieden? Signaleren en/of controleren werkt averechts. Juist het zorgvuldig en welover-wogen werken legitimeert de bemoeienis en maakt outreachend werken daadwerkelijk effectief.

2013 Redactie: Doorn, L. van, Huber, M.A., Kemme-ren, C., Linde, M. van der, Räkers, M. & Uden, T. van Wmo-werkplaats Amsterdam

p Outreachend besturen - in tijden van transitie

Managers en bestuurders kunnen een innova-tie maken of breken. Vernieuwing in het sociale domein ontstaat vanuit betrokkenheid. Goede managers en bestuurders nemen zelf deel aan de coöperatieve processen van professionals en cliënten waarin innovaties gestalte krijgen. Samen met de uitvoerders, maar zonder hen te domineren, ontwikkelen zij al doende nieuwe benaderingen en samenwerkingsvormen. Zo ontstaan duurzame innovaties die door alle betrokkenen gekoesterd en uitgebouwd worden.

2012Redactie: Stam, M. Wmo-werkplaats Amsterdam

Outreachend werkt!

Redactie: Lia van Doorn, Max A. Huber, Charlotte Kemmeren, Maarten van der Linde, Marc Räkers & Tineke van Uden

ou

treachen

d bestu

renW

mo - w

erkplaatsen

Outreachend besturen

Martin stamm.m.v. dick Jansen, carolien de Jong & Marc räkers

in tijden van transitie

Producten 3

p Supportgericht werken in de Wmo

De invoering van de Wmo brengt voor profes-sionals in zorg en welzijn een nieuw uitvoe-ringskader met zich mee. In dit kader staat de eigen kracht van burgers en hun sociale netwerken centraal. Professionals vervullen een ondersteunende en empowerende rol. Met de overheveling van nieuwe functies vanuit de AWBZ naar de Wmo zullen steeds meer mensen met grotere zorgbehoeften en minder vitale netwerken een beroep gaan doen op de Wmo. Gelukkig is er veel kennis aanwezig die hiervoor ingezet kan worden. Deze kennis is te vinden in de rehabilitatie- en supportbenade-ring.

2012 Redactie: Wilken, J.; Dankers, T. Wmo-werkplaats Utrecht

p De zorgkracht van sociale netwerken

Wie is er niet actief op sociale netwerksites zoals Facebook of LinkedIn? De sociale sector lijkt dat vreemd genoeg beduidend minder te doen. Dat is niet altijd zo geweest. Enkele decennia geleden was er wel degelijk de nodige beroepsinnovatie rond interventies die tot doel hadden sociale netwerken te vergroten en verstevigen. Het nieuwe sociaal beleid vraagt om meer zorgkracht uit sociale netwerken van burgers. Die zorgkracht is er niet automatisch, maar kan en moet door professionals ‘ontgon-nen’ worden. Daarom wordt de oude vakkennis onder het stof vandaan gehaald en geactuali-seerd met nieuwe relevante ervaringen.

2012 Redactie: Steyaert, J. & Kwekkeboom, R. Wmo-werkplaats Noord-Brabant

Supportgericht werken in de Wmo

Redactie: Jean Pierre Wilken en Trudy Dankers

SuPPo

RTgeRich

T WeRken

in D

e Wm

oW

mo - w

erkplaatsen

De zorgkracht van sociale netwerken

Redactie: Jan Steyaert & Rick Kwekkeboom

4 Producten

p Samensturing in de maatschappelijke opvang. De tegenstelling voorbij.

Wat zijn de manieren waarop burgers in kwets-bare omstandigheden zelf kunnen bijdragen aan hun herstel? De Wmo-werkplaats Amster-dam schrijft over projecten waarbij cliënten en professionals samen vorm geven aan de hulp- en dienstverlening. In deze uitgave van de Wmo-werkplaatsen wordt een verbinding gelegd tussen methodieken, instrumenten en interventies enerzijds, en de context van facili-teiten, basisvoorwaarden en vaardigheden van alle betrokkenen anderzijds.

2011Redactie: Huber, M. & Bouwes, T.Wmo-werkplaats Amsterdam

p Op zoek naar duurzame zorg. Vitale coalities tussen formele en informele zorg

Vier jaar na de invoering van de Wmo verschuift de focus van de oorspronkelijke innovaties naar het overeind houden van zorgkwaliteit (en -kwantiteit), in een context van versobering van overheidsuitgaven. Het roer moet om, het is tijd voor fundamentele keuzes. In deze publi-catie wordt gezocht naar strategieën om te komen tot duurzame zorg. Daarbij gaat de aan-dacht vooral uit naar vitale coalities tussen for-mele en informele zorg. Deze publicatie bevat de eerste resultaten van de Wmo-werkplaats Noord-Brabant.

2010 Redactie: Steyaert, J. & Kwekkeboom, R. Wmo werkplaats Noord-Brabant

p De tegenstelling voorbij

SamenSturing in de maatSchappelijke opvang

Redactie: Max A. Huber & Tineke Bouwes

p Vitale coalities tussen formele en informele zorg

OP ZOEK NAARDUURZAME ZORG

Redactie: Jan Steyaert & Rick Kwekkeboom

Producten 5

Wmo gestript

Een reeks korte stripcolleges over de Wmo. Het boek ‘Op zoek naar duurzame zorg. Vita-le coalities tussen formele en informele zorg’ is ‘gestript’ tot 9 korte stripcolleges. Elk college duurt niet langer dan 10 minuten. Op beeldende en humoristische wijze geven ze zicht op het veranderende sociaal beleid in Nederland en de gevolgen daarvan voor de professional in zorg en welzijn.

Edities WMO gestript:

p Deel 1: Inleiding over de Wmo p Deel 2: Schaarste in de zorg p Deel 3: Sociale netwerkstrategieën p Deel 4: Zelfhulp p Deel 5: GGz en familiebeleid p Deel 6: Maatschappelijke steunsystemen p Deel 7: Mantelzorg p Deel 8: Wmo-raden p Deel 9: Natuurlijk een netwerkcoach

6 Producten

Onderwijsmodules

In de afgelopen drie jaar hebben de Wmo-werkplaatsen nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn opgespoord, verder ontwikkeld en geëvalueerd. Op basis van deze praktijk-ervaringen- en onderzoek, ontwikkelden de werkplaatsen onderwijsmodules. Deze modules zijn geschreven voor gemeenten, instellingen in de zorg- en welzijnssector en opleiders. In elke onderwijsmodule staan een bepaald maatschappelijk probleem en een door de Wmo-werkplaats gevolgde en ontwikkelde methodiek centraal.

De onderwijsmodules zijn gratis te downloaden en mogen aangepast worden aan de lokale context. Ze mogen niet zonder voorafgaande toestemming voor commerciële doeleinden gebruikt worden.

p Zelfhulp

Hoe professionals kunnen samenwerken met zelfhulpWmo-werkplaats Noord-BrabantEén strategie om beter en goedkoper sociaal werk te ontwikkelen, is betere samenwer-king tussen formele en informele zorg. Deze onderwijsmodule legt de relatie tussen zelfhulp en professionele hulp.

p Herstel, zelfregie en ervaringsdeskundigheid

Herstel, zelfregie en ervaringsdeskundigheid in het outreachend werken (ORW)Wmo-werkplaats AmsterdamEen publicatie die zich richt op de krachten van cliënten én het leggen van contact en daarbij een denk-en handelingskader aanreikt.

p Zelfredzaam en samenredzaam

Wmo-werkplaats Groningen-DrentheEen introductie op het uitgangspunt binnen de Wmo: de eigen kracht van de burger.

p De ouder als ervaringsdeskundige

Informele opvoedingsondersteuning en Welzijn Nieuwe StijlWmo-werkplaats NijmegenIedere ouder heeft genoeg kennis in huis om een kind op te voeden. Hun ervaring en beleving zijn het vertrekpunt voor de competentieontwikkeling ‘zelf opvoedsteun orga-niseren’.

Producten 7

p Mantelzorg

Visie en perspectief van de mantelzorger en mantelzorgondersteuningWmo-werkplaats Noord-BrabantSinds de komst van de Wmo in 2007 staat mantelzorg (weer) volop in de belangstelling. Deelnemers maken kennis met mantelzorg en alle facetten die daarbij komen kijken.

p Naastenparticipatie in de GGZ

Hoe naasten actief laten participeren in de triade: cliënt, hulpverlener en naastenWmo-werkplaats Noord-BrabantVoor een evenwichtige afstemming van betrokken partijen in het formele en informele circuit, dienen naastbetrokkenen serieus genomen te worden en vooral zichzelf serieus te nemen.

p De zorgkracht van sociale netwerken

Samenwerking tussen formele en informele zorgWmo-werkplaats Noord-BrabantIn deze module staan het fenomeen zorgkracht van sociale netwerken en de relatie tus-sen formele en informele zorg centraal.

p Samenwerken met vrijwilligers

De vrijwilliger als vanzelfsprekende partner in zorg- en welzijnswerkWmo-werkplaats TwenteMedewerkers maken kennis met de rol die vrijwilligers hebben in de Wmo met als doel samenwerking te stimuleren.

p Burgers voor burgers

‘Welzijn Nieuwe Stijl vrijwilligers’ zijn netwerkcoachWmo-werkplaats NijmegenVrijwilligers versterken hun kwaliteiten zodat zij op een passende manier met burgers in gesprek kunnen gaan en hen coachen om tot een actieplan te komen waarmee het netwerk versterkt wordt.

p Krachten bundelen en benutten

Zelfregie stimulerend werken voor professionalsWmo-werkplaats TwenteIn deze training worden enkele methodieken op empowerment gericht werken kort besproken en wordt er ingezoomd op het oplossingsgericht werken.

8 Producten

p Maatschappelijke steunsystemen

Maatschappelijke steunsysteem: wat is het, ontstaansgeschiedenis en verschijningsvormenWmo-werkplaats Noord-BrabantHet fenomeen Maatschappelijke Steun Systemen (MSS) wordt gezien als een vorm van duurzame zorg via het ontwikkelen en versterken van vitale coalities tussen formele en informele zorg. Er wordt ingegaan op de diverse verschijningsvormen.

p Inspiratietraject

Inspelen op huidige sociale ontwikkelingen in onderwijs en praktijkWmo-werkplaats TwenteHet inspiratietraject zet aan tot concrete veranderingen in onderwijs en praktijk met als doel een attitudeverandering bij professionals in opleiding.

p Outreachend werken

Wmo-werkplaats AmsterdamDeelnemers leren met hun eigen vakgebied als ondergrond, meer integraal, verbindend, duurzaam en outreachend te gaan denken en te werk te gaan.

p Gebiedsgericht werken

Wmo-werkplaats AmsterdamDeelnemers leren met elkaar verbindingen te maken en te netwerken in de wijk.

p Gewoon samen werken

Hoe als professional (samen)werken aan samenwerkingWmo-werkplaats TwenteDeze onderwijsmodule leert professionals beargumenteerde keuzes te maken bij het opzetten of optimaliseren van een netwerksamenwerking, aan de hand van korte, prak-tische en duidelijke oefeningen.

p Samenwerken in het kader van de Wmo

Wmo-werkplaats Groningen-DrentheHoe kunnen organisaties samenwerken met andere instellingen? Vier essentiële ele-menten voor professionals om tot ontschotting en daarmee samenwerking te komen.

p Signaleren in een wijknetwerk

Multidisciplinair werken met signalen uit de wijkWmo-werkplaats TwenteIn deze module maken zorg- en welzijnswerkers kennis met een (wijkgericht) signale-ringsmodel en leren zij de methodiek van vraagverheldering, prioritering en samenwer-king te gebruiken.

Producten 9

p Omgaan met burgers met een psychiatrische achtergrond of verstandelijke beperking

Introductie voor vrijwilligersWmo-werkplaats Groningen-DrentheStudenten leren wat nodig is om als vrijwilliger een activerend huisbezoek af te leggen bij iemand met een psychiatrische achtergrond of verstandelijke beperking.

p Wie is er nou raar? Jongeren in dialoog over beeldvorming rondom mensen met een psychiatrisch probleem

Wmo-werkplaats NijmegenJongeren worden zich bewust van de kloof tussen de ‘normale’ burger en de burger met een ‘psychiatrische achtergrond’.

p Interculturele sensitiviteit

E-learningmodule - Intercultureel Vakmanschap en Welzijn Nieuwe Stijl IWmo -werkplaats NijmegenDit digitale werkboek verbindt theorie en praktijk zodat sociale professionals een sensi-tieve beroepshouding ontwikkelen die bijdraagt aan de ondersteuning van migranten.

p Interreligieuze sensitiviteit

E-learningmodule - Intercultureel Vakmanschap en Welzijn Nieuwe Stijl IIWmo-werkplaats NijmegenVeel ouderen putten steun uit religie. Deze e-learning module benadert religie vanuit de verhalen van mensen en wordt gebruikt voor professionalisering van studenten, docenten, trainers en professionals.

p Sturing door gemeenten onder de Wmo

Introductie workshop voor professionals en managers van zorg- en welzijnsinstellingen en beleidsmedewerkers, management en bestuurders van gemeentenWmo-werkplaats Groningen-DrentheEen introductie op het terrein van overheidssturing. Als iedereen inzicht heeft in elkaars positie en rollen, kan dat bijdragen aan een effectiever verloop van processen van beleidsvoorbereiding en -uitvoering.

p Doorbreken sociaal isolement

Wmo-werkplaats UtrechtWat is sociaal isolement? En hoe kan het worden gesignaleerd en voorkomen?

10 Producten

De Wmo-werkplaatsen

p Wmo-werkplaats Amsterdam

Lectoraat outreachend werken en innoveren (Hogeschool van Amsterdam)Contact: Dr. Martin Stam, m.stam@hva.nlWebsite: www.hva.nl (zoek op: wmo-werkplaats)

p Wmo-werkplaats Groningen-Drenthe

Lectoraat Rehabilitatie (Hanzehogeschool Groningen)Contact: Dr. Lies Korevaar, e.l.korevaar@pl.hanze.nlWebsite: www.hanze.nl (zoek op: wet maatschappelijke ondersteuning)

p Wmo-werkplaats Nijmegen

Lectoraat Lokale Dienstverlening Vanuit Klantperspectief (Hogeschool Nijmegen)Contact: Dr. Martha van Biene, martha.vanbiene@han.nlWebsite: www.wmowerkplaatsnijmegen.nl

p Wmo-werkplaats Noord-Brabant

Lectoraat Sociale Studies (Fontys Hogeschool)Contact: Dr. Lilian Linders, l.linders@fontys.nl Website: www.fontys.nl (zoek op: lectoraat sociale studies)

p Wmo-werkplaats Rotterdam

Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum TalentontwikkelingContact: Dr. T. Witte, c.melchior@hr.nlWebsite: http://talentontwikkeling.hr.nl/nl/Projecten/Time-outRebound/ Wmo-werkplaats/

p Wmo-werkplaats Twente

Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn en Technologie (Saxion Hogeschool)Contact: Marja Poldermans, m.poldermans@saxion.nlWebsite: http://saxion.nl/gezondheidwelzijnentechnologie/site/onderzoek/welzijn

p Wmo-werkplaats Utrecht

Kenniscentrum Sociale Innovatie (Hogeschool Utrecht) Contact: Drs. Inge Scheijmans, inge.scheijmans@hu.nl Website: www.wmowerkplaatsutrecht.nl

p Landelijke website: www.wmowerkplaatsen.nl

Colofon

Eindredactie: MOVISIEVormgeving: Ontwerpburo Suggestie & IllusieBestellen via www.movisie.nl of www.wmowerkplaatsen.nl

www.wmowerkplaatsen.nl.mei 2013Deze publicatie is tot stand gekomen dankzij financiering van het ministerie van VWS.

Wmo-werkplaatsen zijn samenwerkingsprojecten tussen het ministerie van VWS en lectoraten van een aantal Nederlandse HBO-instellingen. Ze zijn gericht op beroeps-innovatie in de sociale sector in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dat doen ze via praktijkgericht onderzoek en bijdragen in diverse vorm aan onderwijs en deskundigheidsbevordering. Meer informatie is beschikbaar via www.wmowerkplaatsen.nl. De kennisproducten van de Wmo-werkplaatsen worden uitgegeven en beheerd door MOVISIE.

MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid. Onze activiteiten zijn georgani-seerd in vijf actuele programma’s: effectiviteit en vakmanschap, participatie en actief burgerschap, sociale zorg, huiselijk en seksueel geweld en gebiedsgericht werken. Onze ambitie is het realiseren van een krachtige samenleving waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn.

Wmo werkplaatsen: nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn

De Wmo-werkplaatsen zijn regionale samenwerkingsverbanden van

hogescholen, zorg- en welzijnsinstellingen en gemeenten. Zij zijn

in 2009 opgericht om de noodzakelijke vernieuwingen in zorg en

welzijn tot stand te brengen en beroepskrachten te scholen. De

activiteiten omvatten het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van

activiteiten, interventies en methodieken, gericht op de uitvoering

van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Er zijn in de afgelopen jaren interventies, methodieken en

onderwijs-modulen ontwikkeld. Deze worden beschikbaar gesteld

aan gemeenten, organisaties uit de zorg- en welzijnssector,

hogescholen en andere belangstellenden.