wrap up sken 3 pbl neuro uy

8/13/2019 Wrap Up Sken 3 Pbl Neuro uy

1/62

BLOK NEURO

WRAP UP PBL SKENARIO 3

SAKIT KEPALA MENAHUN

Kelompok B-14

KETUA : Syurlia Putri (1102011273)

SEKRETARIS : Tania Azhari (1102011275)ANGGTA : Tali! (110201127")

Ta#$i% Sya$i%in (110201127&)

T'nni i$ya Sari (1102011277)

un'*ial%ha Alha+izhatul A (11020112,,)

uni Iriani Sar!ini (1102011300)

-ahra Pu#.ita (1102011301) -ul+i%ar (1102011303)

/AKUTAS KEKTERAN UNIERSITAS ARSI

2013201"


2/62

Skenario

SAKIT KEPALA MENAHUN

P'r'4.uan 35 tahun !'r%n#ulta#i $'n6an $%t'r %'luar6a $'n6an %'luhan #a%it

%'.ala !'rulan6 #'a% 2 tahun yan6 lalu8 Sa%it %'.ala #'.'rti t'rti4.a !'!an !'rat $an

ny'ri .a$a t'n6%u%nya8 Sa%it %'.ala ini $i#'rtai $'n6an in#4nia8 Sa%it %'.ala

!'ra9al #'a% .a#i'n $i'rai%an l'h #ua4inya 2 tahun yan6 lalu $an haru# !'r.i#ah

$ari %'$ua ran6 ana%nya8 l'h $%t'r .a#i'n $i#aran%an untu% !'r%n#ulta#i l'!ih

lanut %' n'url6y $an .#i%iat'r8 N'url6y 4'n6ata%an !ah9a .a#i'n 4'n6ala4i

ny'ri %'.ala ti.' t'6an6; #'$an6%an .#i%iat'r 4'nyi4.ul%an !ah9a .a#i'n 4'n6ala4i

ny'ri #4at+r4 (.#i%6'ni%)8 alau.un ia #u$ah !'r'rai; ia t'ta. !'rtan66un6

a9a! untu% 4'4!i4!in6 ana%nya #'#uai $'n6an .rin#i. %'luar6a #a%inah;

4a9a$$ah; 9arah4ah8

2


3/62

Kata Sulit

18 In#4nia : 6an66uan 9a%tu ti$ur

28 Ny'ri #4at+r4 : 6an66uan yan6 !'r#i+at .#i%l6i# ta.i ta4.il $ala4

!'ntu% 6an66uan +i#i%8 Tan.a 'til6i 4'$i# yan6 'la#

38 Ny'ri %'.ala ti.' t'6an6 : #'ran6an ny'ri !'rulan6 yan6 !'rlan6#un6 $ala4

!'!'ra.a a4 #a4.ai hari8 Si+at ny'ri !'ru.a ra#a t'rt'%an

"8 Sa%inah : %'t'nan6an; %'$a4aian

58


4/62

P'rtanyaan

18 =u!un6an #a%it %'.ala $'n6an in#4nia >

28 an6 4'ny'!a!%an #a%it %'.ala ti.' t'6an6 >

38 K'na.a #a%it %'.ala !'rulan6 >

"8 K'na.a $ia6n#i# !'r!'$a >

58 K'na.a $%t'r 4'nyaran%an %n#ulta#i %' n'url6y $an .#i%iatri >

&8 K'na.a ny'ri t'n6%u% >

78 K'na.a .#i%iatri 4'n$ia6n#i# ny'ri #4at+r4 >

?8 @a6ai4ana 4'4!'ntu% %'luar6a #a%inah; 4a9a$$ah $an 9arah4ah >

,8 =u!un6an .'r'raian $'n6an .'nya%it .a#i'n >

108 A.a%ah .'n6!atannya #a4a>

"


5/62

a9a!an

18 Sa%it %'.ala 4'n66an66u ti$ur .a#i'n

28 Str'##; tt #'%itar %'.ala !anya% !'r%ntra%#i

38


6/62

=i.t'#i#

P'r'raian

Str'##

Gan66uan .#i%i# 6an66uan n'url6i#

In#4nia ny'ri %'.ala

P#i%iat'r n'url6

P'4'ri%#aan .#i%l6i .'4'ri%#aan +i#i%

Ny'ri #4at+r4 tatala%#ana : anal6'#i%

Tatala%#ana : anti$'.r'#an

&


7/62

Sa#aran @'laar

I81


8/62

I81


9/62

N#i#'.tr 4'n$'t'%#i %'ru#a%an arin6an !ai% +i#i% 4au.un 4'%ani% #'.'ri

ny'ri

El'%tr4a%n'ti% r'#'.tr 4'n$'t'%#i ahaya yan6 4a#u% %' 4ata #'.'rti

9arna;ahaya

Kh'4r'#'.tr 4'n$'t'%#i .'n6'a.an;.'niu4an;%a$ar 2 $an B2

2. Sel saraf motoris

S'l #ara+ ini 4'n6iri4 i4.ul# $ari #i#t'4 #ara+ .u#at %' ttC#%'l't yan6

ha#ilnya !'ru.a tan66a.an t'rha$a. ran6#an6an8 @a$an #'l #ara+ !'ra$a $i #i#t'4

#ara+ .u#at $an $'n$ritnya !'rhu!un6an $'n6an a%#n #'l #ara+ a##ia#i $an a%#nnya

!'rhu!un6an $'n6an '+'%tr (!a6ian 4tri# yan6 4'n6hantar%an #inyal %'

ttC#%'l't)8

A%ti*ita# #i#t'4 4tri# t'r6antun6 $ari a%ti*ita# n'urn 4tri# .a$a 4'$ula

#.inali#8 In.ut yan6 4a#u% %' n'urn 4tri% 4'ny'!a!%an 3 %'6iatan $a#ar 4tri%

yaitu :

18 A%ti*ita# *lunt'r( $i !a9ah %'4auan)

28 P'ny'#uaian .#i#i untu% #uatu 6'ra%an tu!uh yan6 #ta!il

38 Kr$ina#i %'ra $ari !'r!a6ai tt untu% 4'4!uat 6'ra%an yan6 t'.at $an

4ulu#8

3. Sel saraf intermedit/Asosiasi (Interneuron)

it'4u%an #'luruhnya $ala4 SSP8 N'urn ini 4'n6hu!un6%an n'urn #'n#ri% $an

4tri% atau 4'nya4.ai%an in+r4a#i %' int'rn'urn lainnya8 @'!'ra.a int'rn'urn

$ala4 ta% t'r%ait $'n6an +un6#i !'r+i%ir; !'laar $an 4'n6in6at 8 S'l #ara+ ini t'r!a6i

2 yaitu :

18 S'l #ara+ au#tr yaitu 4'n6hu!un6%an #'l #ara+ #'n#ri# $an 4tri#

28 S'l #ara+ %n'%tr yaitu untu% 4'n6hu!un6%an n'urn yan6 #atu $'n6an

n'urn yan6 lainnya8

Sel Ne#ro'lial

@ia#a $i#'!ut 6lia y6 4'ru.a%a #'l .'nunan6 ta4!ahan .a$a SSP y6

!'r+un6#i #'!a6ai arin6an i%at S'l 6lial $a.at 4'n6ala4i 4it#i# #'la4a r'ntan6

%'hi$u.annya $an !'rtan66un6a9a! ata# t'ra$inya tu4r #y#t'4 #ara+8

,


10/62

IMPULS SARA*

T'ra$inya i4.ul# li#tri% .a$a #ara+ #a4a $'n6an i4.ul# li#tri% y6

$i!an6%it%an $ala4 #'ra!ut tt S'!uah n'urn y6 t$% 4'4!a9a i4.ul# $i%ata%an

$ala4 %'a$aan polari!a!i; $i4ana in NaD l'!ih !anya% $iluar #'l $an in KD $an in

n'6ati*' lain l'!ih !anya% $ala4 #'l Suatu ran6#an6an (': n'urtran#4it'r) 4'4!uat

4'4!ran' l'!ih .'r4'a!l' t'rha$a. in NaD yan6 a%an 4a#u% %' $ala4 #'l; %'a$aan

ini 4'ny'!a!%an &epolari!a!i $i4ana #i# luar a%an !'r4uatan n'6ati*' $an #i#i

$ala4 !'r4uatan .#iti+8

S'6'ra #'t'lah $'.lari#a#i t'ra$i; 4'4!ran' n'urn 4'na$i l!ih .'r4'a!l'

t'rha$a. in KD; y6 a%an #'6'ra %'luar $ari #'l8 K'a$aan ini 4'4.'r!ai%i 4uatan

.#iti+ $iluar #'l $an 4uatan n'6ati+ $i $ala4 #'l; y6 $i#'!ut repolari!a!i8 K'4u$ian

.4.a atriu4 $an %aliu4 4'n64!ali%an NaD %'luar $an in KD %' $ala4; $an

n'urn #'%aran6 #ia. 4'r'#.n #ti4ulu# lain $an 4'n6ahantar%an i4.ul# lain8

S'!uah .t'n#ial a%#i $ala4 4'r'#.n #ti4ulu# !'rlan6#un6 #an6at '.at $an $.t $i

u%ur $l4 hitun6an 4ili$'ti%8### S'!uah n'urn tun66al 4a4.u 4'6hantar%an ratu#an

i4.ul# #'tia. $'ti%

NEURO *ISIOLO+I

Pro!e! "i!iolo'ik

Antara #ti4ulu# '$'ra arin6an $an .'n6ala4an #u!'%ti+ ny'ri t'r$a.at " .r#'#

t'r#'n$iri : tran#$u%#i; tran#4i#i; 4$ula#i; $an .'r#'.#i8 Transduksi nyeri a$alah

.r#'# ran6#an6an yan6 4'n66an66u #'hin66a 4'ni4!ul%an a%ti*ita# li#tri% $i

r'#'.tr ny'ri8 Transmisi nyeri a$alah 4'li!at%an .r#'# .'nyaluran i4.ul# ny'ri

$ari t'4.at tran#$u%#i 4'l'9ati #ara+ .'ri+'r #a4.ai %' t'r4inal $i 4'$ulla #.inali#

$an arin6an n'urnn'urn .'4anar yan6 nai% $ari 4'$ulla #.inali# %' ta%8

Modulasi nyeri a$alah 4'li!at%an a%ti*ita# #ara+ 4'lalui aluralur #ara+ $''n$'n#$ari ta% yan6 $a.at 4'4'n6aruhi tran#4i#i ny'ri #'tin66i 4'$ulla #.inali#8 an

t'ra%hir .'r#'.#i ny'ri a$alah .'n6ala4an #u!y'%ti+ ny'ri yan6 !a6ai4ana.un u6a

$iha#il%an l'h a%ti*ita# tran#4i#i ny'ri l'h #ara+8

Re!ep$or n(eri &an !$im#la!in(a

Ka.a#ita# arin6an untu% 4'ni4!ul%an ny'ri a.a!ila arin6an t'r#'!ut

4'n$a.at ran6#an6an yan6 4'n66an66u !'r6antun6 .a$a %'!'ra$aan n#i#'.tr8N#i#'.tr a$alah #ara+ a+'r'n .ri4'r untu% 4'n'ri4a $an 4'nyalur%an ran6#an6an

10


11/62

ny'ri8 Sara+ .'r+'r t'r$iri $ari a%#n 3

ti.' n'urn yan6 !'rlainan : n'urn

a+'r'n atau #'n#ri% .ri4'r; n'urn

4tri%; $an n'urn .a#a6an6lin

#i4.ati#8 S'rat .a#a6an6lin #i4.ati#

$an 4tri% a$alah #'rat

'+'r'n(4'4!a9a i4.ul# $ari

4'$ulla #.inali# %' arin6an $an r6an

'+'%tr)8 2 #'rat a+'r'n .ri4'r yan6

$i%la#i+i%a#i%an #'!a6ai n#i#'.tr

yaitu #'rat a+'r'n .ri4'r A-&el$a ,A-&

&an !era$ a"eren primer .8

Sinyal ny'ri '.at $i#alur%an

%' 4'$ulla #.inali# l'h #'rat A$ $an

$ira#a%an $ala4 9a%tu 0;1 $'ti%8

Kualita# ny'rinya 4'nu#u%; taa4;

atau 'l'%tri#8 Ny'ri '.at ti4!ul

#'!a6ai r'#.n# t'rha$a. ran6#an6an

4'%ani% (#'.'rti #ayatan) atau #uhu $i

.'r4u%aan %ulit ta.i ti$a% $ira#a%an $i

arin6an tu!uh #'!'lah $ala48 Ny'ri

la4!at $i#alur%an l'h #'rat a+'r'n B

$an $ira#a%an 1 $'ti% #'t'lah

ran6#an6an yan6 4'n66an66u8 Ny'ri

la4!at 4'4.unyai l%ali#a#i yan6

%uran6 'la# $'n6an %ualita# #'.'rtit'r!a%ar; !'r$'nyut; atau .'6al8

/al#r n(eri &i !(!$em !ara" p#!a$

18 alur Ny'ri B'.at

11


12/62

Traktus neospinotalamikus

S'rat AF yan6 4'ntran#4i#i%an ny'ri a%i!at #ti4ulu# 4'%ani% 4au.un t'r4al

la4ina I (la4ina 4ar6inali#) %rnu $r#ali# '%#ita#i #'n$r$'r n'urn# $ari

tra%tu# #.intala4i%u##'ra!ut #ara+ .anan6 yan6 4'nyilan6 4'nuu ta% 4'lalui4i#ura ant'rir %lu4n ant'rlat'ra l #'rat $ari n'#.intala4i%u# a%an

!'ra%hir .a$a: (1) ar'a r'ti%ular $ari !atan6 ta% (#'!a6ian %'il); (2) nu%l'u#tala4u#

!a6ian .#t'rir (#'!a6ian %'il); (3) %4.l'%# *'ntr!a#al (#'!a6ian !'#ar)8

Tra%tu# l'4ni#%u# 4'$ial !a6ian %lu4n $r#ali# untu% #'n#a#i ta%til u6a

!'ra%hir.a$a $a'rah *'ntr!a#al8 A$anya #'n#ri ta%til $an ny'ri yan6 $it'ri4a

a%an4'4un6%in%an ta% untu% 4'nya$ari l%a#i t'.at $i4ana ran6#an6an t'r#'!ut

$i!'ri%an828 alur Ny'ri a4!at

Traktus Paleospinotalamikus


13/62

Ny'ri $iha#il%an l'h #ti4ula#i int'n# $ari r'#'.trr'#'.tr nn#.'#i+i%; $an

!ah9a .'nu4lahan i4.ul#i4.ul# itulah yan6 $ira#a%an #'!a6ai ny'ri8

30 Teori Kon$rol +er%an'

Prin#i. $a#ar .a$a t'ri %ntrl 6'r!an6 a$alah #'!a6ai !'ri%ut :

18 @ai% #'rat #'n#ri% !'r4i'lin !'#ar () yan6 4'4!a9a in+r4a#i 4'n6'nai

ra#a ra!a $an .r.i#'.#i $ari .'ri+'r (#'rat Aa $an A!) 4au.un #'rat %'il

(S) yan6 4'4!a9a in+r4a#i 4'n6'nai ny'ri (#'rat A$ $an B) 4'nyatu $i

%rnu $r#ali# 4'$ulla #.inali#

28 Tran#4i#i i4.ul# #ara+ $ari #'rat#'rat a+'r'n %' #'l#'l tran#4i#i (T) 4'$ulla

#.inali# $i %rnu $r#ali# $i4$i+i%a#i l'h #uatu 4'%ani#4' 6'r!an6 $i #'l#'l

#u!#tan#ia 6'latin#a8

38


14/62

28 Ny'ri S4ati% Su.'r+i#ial (Kulit)

Ny'ri %ulit !'ra#al $ari #tru%tur#tru%tur #u.'r+iial %ulit $an arin6an

#u!%uti#8 Sti4ulu# yan6 '+'%ti+ untu% 4'ni4!ul%an ny'ri $i %ulit $a.at !'ru.a

ran6#an6an 4'%ani#; #uhu; %i4ia9i; atau li#tri%8 Kulit 4'4ili%i !anya% #ara+ #'n#ri%

#'hin66a %'ru#a%an $i %ulit 4'ni4!ul%an #'n#ai yan6 l%a#inya l'!ih a%urat $an

.r'#i#i yan6 l'!ih lua# $i!an$in6%an $i !a6ian tu!uh lain8

38 Ny'ri S4ati% ala4

Ny'ri #4ati $ala4 4'n6au %'.a$a ny'ri yan6 !'ra#al $ari tt; t'n$n;

li6a4'ntu4; tulan6; #'n$i $an art'ri8 Stru%tur#tru%tur ini 4'4ili%i l'!ih #'$i%it

r'#'.tr ny'ri #'hin66a l%ali#a#i ny'ri #'rn6 ti$a% 'la#8 Ny'ri $ira#a%an l'!ih $i+u#

$ari.a$a ny'ri %ulit $an 'n$'run6 4'ny'!ar %' $a'rah $i #'%itarnya8

"8 Ny'ri i#'ral

Ny'ri *i#'ra 4'n6au %'.a$a ny'ri yan6 !'ra#al $ari r6anr6an tu!uh8

R'#'.tr ny'ri *i#'ra !'ra$a $i $in$in6 tt .l# r6anr6an !'rn66a (la4!un6;

%an$un6 '4.'$u; #aluran '4.'$u; ur't'r; $ll) $an $i %a.#ul r6anr6an .a$at (hati;.anr'a#; 6inal)8


15/62

.'r'6an6an atau $i#t'n#i a!nr4al $in$in6 atau %a.#ul r6an; i#%'4ia; $an

.'ra$an6an8 i#'ra $i.'r#ara+i l'h $ua rut' : 4'lalui #ara+#ara+ yan6 4'4ili%i

+un6#i autn4 (alur *i#'ra #'ati); #'.'rti #ara+ #.lan%ni%u#; $an 4'lalui #ara+#ara+

#.inal yan6 4'4.'r#ara+i #tru%tur #4ati (alur .ari'tal)8 Ny'ri *i#'ral $i#alur%an

4'lalui #'rat #i4.ati# $an .ara#i4.ati# SS8

58 Ny'ri Alih

Ny'ri alih $i$'+ini#i%an #'!a6ai ny'ri yan6 !'ra#al $ari #lah #atu $a'rah $i

tu!uh t'ta.i $ira#a%an t'rl'ta% $i $a'rah lain8 T'ri %n*'r6'n#i.ry'%#i 4'ru.a%an

t'ri yan6 4'n'la#%an t'ntan6 ny'ri alih8


16/62

A.a!ila ny'ri %'.ala 4'li!at%an #tru%tur#tru%tur $i $a'rah in+rat'ntriu4;

ny'ri t'r#'!ut $ari $a'rah %#i.itali# %'.ala $an l'h'r l'h a%ar #ara+ 'r*ial ata#8

Ny'ri #u.rat'ntriu4 $ira#a%an $i !a6ian ant'rir %'.ala ($a'rah %#i.ital;

t'4.rali#; $an .ari'tali#) $an t'ruta4a $i.'rantai l'h n'r*u# tri6'4inu#8 (K9ala%;

2011)8

Sa%it %'.ala a$alah ra#a #a%it atau ti$a% nya4an antara r!ita $'n6an %'.ala

yan6 !'ra#al $ari #tru%tur #'n#iti+ t'rha$a. ra#a #a%it ( #u4!'r : Neurology and

neurosurgery illustratedK'nn'th)8 Pr'*al'n#i #a%it %'.ala $i USA 4'nunu%%an 1

$ari & ran6 (1&;5"L) atau "5 uta ran6 4'n$'rita #a%it %'.ala %rni% $an 20 uta

$ari "5 uta t'r#'!ut 4'ru.a%an 9anita8 75 L $ari u4lah $i ata# a$alah ti.' t'n#in

h'a$ah' yan6 !'r$a4.a% .a$a 4'nurunnya %n#'ntra#i !'laar $an !'%'ra

#'!anya% &2;7 L

282 Etil6i

Sa%it %'.ala !i#a $i#'!a!%an l'h %'lainan:

18 a#ular

28 arin6an #ara+

38 6i6i M 6'li6i;

"8 r!ita;

58 hi$un6 $an

&8 #inu# .arana#al;

78 arin6an luna% $i %'.ala; %ulit; arin6an #u!%utan; tt; $an .'ri#t'u4 %'.ala8S'lain %'lainan yan6 t'lah $i#'!ut%an $iata#; #a%it %'.ala $a.at $i#'!a!%an

l'h #tr'## $an .'ru!ahan l%a#i (uaa; t'%anan; $ll8)

/a%tr R'#i%

Gaya hi$u.; %n$i#i .'nya%it; 'ni# %'la4in; u4ur; .'4!'rian hi#ta4in atau

nitr6li#'rin #u!lin6ual $an +a%tr 6'n'ti

Tension Type Headace (TTH)

1&


17/62

Str'##; $'.r'#i; !'%'ra $ala4 .#i#i yan6 4'n'ta. $ala4 9a%tu la4a;

%'l'lahan 4ata; %ntra%#i tt yan6 !'rl'!ihan; !'r%uran6nya aliran $arah; $an

%'ti$a%#'i4!an6an n'urtran#4itt'r #'.'rti $.a4in; #'rtnin; n'r.in'+rin; $an

'n%'.halin8

Mi!ren

(1) .'ru!ahan hr4n (&5;1L); .'nurunan %n#'ntra#i '#t'r6'n $an

.r6'#t'rn .a$a +a#' lut'al #i%lu# 4'n#trua#i; (2) 4a%anan (2&;,L); *a#$ilatr

(hi#ta4in #'.'rti .a$a an66ur 4'rah; natriu4 nitrat); *a#%n#tri%tr (tira4in #'.'rti

.a$a %'u; %lat; %a+'in); zat ta4!ahan .a$a 4a%anan (


18/62


19/62

Palin6 ti$a% t'ra$i 10 %ali ny'ri %'.ala yan6 4'4'nuhi rit'ria

!'ri%ut $i4ana ny'ri %'.ala t'ra$i %uran6 $ari 15 %ali .'r !ulan

Ny'ri %'.ala !'r$ura#i #'%itar 30 4'nit M 7 hari

Palin6 ti$a% $ua $ari %ara%t'ri#ti% ny'ri !'ri%ut t'r.'nuhi:

o %ualita# ny'ri 4'n'%an (nn.ul#atil)

o int'n#ita# rin6an atau #'$an6

o l%a#i !ilat'ral

o Ti$a% $i.'r!'rat $'n6an a%ti*ita# +i#i% rutin

Ti$a% a$a 4ual atau 4untah

Ti$a% t'ra$i /t+!ia $an +n+!ia atau hanya a$a #atu $i antaranya

ti$a% a$a $u6aan ny'ri %'.ala ti.' #'%un$'r

28 Krni%; i%a #'ran6an 4ini4al 15 hari .'r!ulan #'la4a .alin6 #'$i%it 3 !ulan(1?0 hari $ala4 1 tahun)8

a8 Shrt$uratin; i%a S'ran6an t'ra$i %uran6 $ari " a48

!8 n6$uratin; i%a S'ran6an !'rlan6#un6 l'!ih $ari " a48

Birriiri TT= %rni%:

/r'%u'n#i ratarata ny'ri %'.ala l'!ih $ari 15 hari .'r !ulan #'la4a

l'!ih $ari & !ulan $an 4'4'nuhi rit'ria !'ri%ut

Palin6 ti$a% 2 $ari %ara%t'ri#ti% ny'ri !'ri%ut t'r.'nuhi

o %ualita# ny'ri 4'n'%an (nn.ul#atil)

o int'n#ita# rin6an atau #'$an6

o l%a#i !ilat'ral

o Ti$a% $i.'r!'rat $'n6an a%ti*ita# +i#i% rutin

1,


20/62

Ti$a% a$a 4ual atau 4untah

Ti$a% t'ra$i /t+!ia $an +n+!ia atau hanya a$a #atu $i antaranya

ti$a% a$a $u6aan ny'ri %'.ala ti.' #'%un$'r

Mi!ren


21/62

18 Ny'ri %'.ala %la#t'r '.i#$i%

P'ri$' ny'ri (%la#t'r) t'ra$i #'.anan6 7 hari #a4.ai 1 tahun; %la#t'r $i.i#ah%an

l'h int'r*al !'!a# ny'ri yan6 !'rlan6#un6 #'la4a .alin6 ti$a% 2 4in66u8 U4u4nya;

#atu %la#t'r !'rlan6#un6 #'la4a 2 4in66u #a4.ai 3 !ulan828 Ny'ri %'.ala %la#t'r %rni%

T'ra$i l'!ih $ari #atu tahun tan.a r'4i#i; atau r'4i#i !'rtahan %uran6 $ari 2 4in66u8

Ny'ri %'.ala %la#t'r %rni% $i!a6i la6i 4'na$i ny'ri %'.ala %la#t'r %rni% #'a%

a9itan $an ny'ri %'.ala %la#t'r %rni% yan6 !'r%'4!an6 $ari '.i#$i%

Ny'ri %'.ala %la#t'r %rni% #ulit $itan6ani $an r'#i#t'n t'rha$a. a6'n .r+ila%#i#

#tan$ar8 S'!a6ai 'til6i t'ra$inya ny'ri %'.ala %la#t'r; $i.i%ir%an a$anya

.r'$i#.#i#i 6'n'ti .a$a %'luar6a8 Na4un ti$a% $it'4u%an a$anya .la .'9ari#an

t'rt'ntu8

28" Pat+i#il6i

Sa%it K'.ala @'!'ra.a 4'%ani#4' u4u4 yan6 ta4.a%nya !'rtan66un6 a9a!

4'4iu ny'ri %'.ala a$alah #'!a6ai !'ri%ut(an';2000) : (1) .'r'6an6an atau

.'r6'#'ran .'4!uluh $arah intra%raniu4 atau '%#tra%raniu4; (2) tra%#i .'4!uluh

$arah; (3) %ntra%#i tt %'.ala $an l'h'r ( %'ra !'rl'!ihan tt); (3) .'r'6an6an

.'ri#t'u4 (ny'ri l%al); (") $'6'n'ra#i #.ina #'r*i%ali# ata# $i#'rtai %4.r'#i .a$a

a%ar n'r*u# #'r*i%ali# (4i#alnya; art'riti# *'rt'!ra #'r*i%ali#); $'+i#i'n#i 'n%'+alin

(.'.ti$a ta% 4iri. .iat; !ahan a%ti+ .a$a 'n$r+in)8


Saat ini .'ny'!a! yan6 .alin6 4un6%in t'ra$inya TT= $i.'rayai a$alah

a%i!at #'n#iti*ita# n'urnal yan6 a!nr4al $an +a#ilita#i ny'ri; !u%an

%ntra%#i tt a!nr4al8 @'r!a6ai #tu$i 4'nunu%%an !ah9a TT= !'ra##ia#i

$'n6an #u.r'#i '%#t'r#'.ti+ (ES2); #'rtnin .lat'l't a!nr4al; $an

.'nurunan !'ta'n$r+in li%ur #'r'!r#.inal8

N#i#'.#i 4i+a#ial '%#tra%ranial 4'ru.a%an #alah #atu $ari 4'%ani#4' ny'ri

%'.ala t'6an68 Ny'ri %'.ala ti$a% #'ara lan6#un6 !'rhu!un6an $'n6an

%ntra%#i tt; $an $i.i%ir%an %'4un6%inan hi.'r#'n#iti*ita# n'urn .a$a

21


22/62

nul'u# tri6'4inal %au$ali#8 S'n#iti#a#i #'ntral t'r#'!ut $i%ar'na%an a$anya

in.ut n#i#'.ti+ yan6 !'r%'.anan6an yan6 $iha#il%an $ari arin6an 4i+a#ial

.'ri%ranial8 P'ru!ahan t'r#'!ut $a.at 4'4.'n6aruhi 4'%ani#4' .'ri+'r $an

4'ni4!ul%an .'nin6%atan a%ti*ita# tt .'ri%ranial atau .'l'.a#an

n'urtran#4itt'r .a$a arin6an 4i+a#ial8 S'n#iti#a#i #'ntral t'r#'!ut $a.at

!'rtahan !ah%an #'t'lah +atr .'n'tu# a9al t'lah $ihilan6%an #'hin66a

4'ni4!ul%an %n*'r#i $ari ny'ri %'.ala t'6an6 '.i#$i% 4'na$i %rni%8

Salah #atu t'ri yan6 .alin6 ..ul'r 4'n6'nai .'ny'!a! ny'ri %'.ala ini

a$alah %ntra%#i tt 9aah; l'h'r; $an !ahu8 tttt yan6 !ia#anya t'rli!at

antara lain 48 #.l'niu# a.iti#; 48 t'4.rali#; 48 4a##'t'r; 48

#t'rnl'i$4a#ti$'u#; 48 tra.'ziu#; 48 'r*iali# .#t'rir; $an 48 l'*atr

#a.ula'8 P'n'litian 4'n6ata%an !ah9a .ara .'n$'rita ny'ri %'.ala ini

4un6%in 4'4.unyai %'t'6an6an tt 9aah $an %'.ala yan6 l'!ih !'#ar

$ari.a$a ran6 lain yan6 4'ny'!a!%an 4'r'%a l'!ih 4u$ah t'r#'ran6 #a%it

%'.ala #'t'lah a$anya %ntra%#i tt8 Kntra%#i ini $a.at $i.iu l'h .#i#i

tu!uh yan6 $i.'rtahan%an la4a #'hin66a 4'ny'!a!%an %'t'6an6an .a$a tt

atau.un .#i#i ti$ur yan6 #alah8

S'!uah t'ri u6a 4'n6ata%an %'t'6an6an atau #tr'# yan6 4'n6ha#il%an

%ntra%#i tt $i #'%itar tulan6 t'n6%ra% 4'ny'!a!%an *a#%n#tri%#i

.'4!uluh $arah #'hin66a aliran $arah !'r%uran6 yan6 4'ny'!a!%an

t'rha4!atnya %#i6'n $an 4'nu4.u%nya ha#il 4'ta!li#4' yan6 a%hirnya

a%an 4'ny'!a!%an ny'ri8

Ra#a ny'ri $i $ala4 %'.ala; #'.'rti halnya ny'ri $i !a6ian lain; a%an$ihantar%an %' %rt'%# #'r'!ri l'h #'ra!ut#'ra!ut #ara+ #'n#ri%8 Ny'ri

%'.ala $a.at 4'4.unyai $i#tri!u#i .'r4u%aan yan6 t'rl%ali#a#i atau t'ra#a

4'ny'luruh ($i+u#) $i $ala4 %'.ala #'!a6ai #uatu %'#atuan8 N'r*u# yan6

t'ruta4a t'rli!at:

18 N'r*u# Tri6'4inu# atau n'r*u# %'li4a yan6 4'4.'r#ara+i 9aah $an

!an6unan $i 9aah; !a6ian $ua .'r ti6a ant'rir %ulit %'.ala $an

.'ri#t'u4 $i !a9ahnya $i luar tulan6 t'n6%ra%8 i $ala4 t'n6%ra%;

22


23/62

n'r*u# ini 4'4.'r#ara+i $ura 4at'r $an .'4!uluh.'4!uluh $arah

.a$a +##a ant'rir $an 4'$ia $i $'.an t'ntriu4 #'r'!ri8

28 Ti6a n'r*u# #'r*i%ali# .'rta4a yan6 4'4.'r#ara+i !a6ian #'.'rti6a

.#t'rir %ulit %'.ala #'rta .'ri#t'u4 $an 4u#%ulu# tra.'ziu# $i luart'n6%ra%8 i $ala4 t'n6%ra%; %'ti6a #ara+ ini 4'4.'r#ara+i $ura

4at'r $i #'!'lah .#t'rir t'ntriu4 $an .'4!uluh.'4!uluh $arah

.a$a +##a .#t'rir8

Mi!ren

Pat+i#il6i


24/62

4'ny'!a!%an $ilata#i .'4!uluh $arah intra%ranial $an '%#tra%ranial yan6 a%an

4'ny'!a!%an ny'ri %'.ala .a$a 4i6r'n8

$luster Headace

Pat+i#il6i ny'ri %'.ala %la#t'r yan6 4a#ih !anya% $ianut #a4.ai #aat ini :

/u# .at+i#il6i $i art'ri %arti# intra%a*'rn#u# yan6 4'ran6#an6 .l'%#u#

.'ri%arti#8 Pl'%#u# ini 4'n$a.at ran6#an6an $ari a!an6 1 $an 2 n'r*u# tri6'4inu#;

6an6lia #'r*i%ali# #u.'rirCSBG (#i4.at'ti%) $an 6an6lia #+'n.alatinu4CSPG

(.ara#i4.at'ti%)8 i.'r%ira%an +u# iritati+ $i $an #'%itar .l'%#u# 4'4!a9a i4.ul#

i4.ul# %' !atan6 ta% $an 4'n6a%i!at%an ra#a ny'ri $i $a'rah .'rir!ital; r'trr!ital

$an $ahi

=u!un6an .li#ina.ti% $ala4 !atan6 ta% 4'ran6#an6 n'urnn'urn $ala4

%lu4na int'r4'$ilat'ral #u4#u4 tulan6 !'la%an6 (#i4.at'ti%) $an nul'u#

#ali*atriu# #u.'rir (.ara#i4.at'ti%)8

S'rat#'rat .r'6an6lin'r $ari nul'u#nu%l'u# ini 4'4!a9a i4.ul#i4.ul#

untu% 4'ran6#an6 SBG (#i4.at'ti%) $an 4'n6a%i!at%an #'%r'#i %'rin6at $i $ahi;

#'rta ran6#an6an .a$a SPG (.ara#i4.at'ti%) untu% #'%r'#i air 4ata (la%ri4a#i) $an air

hi$un6 (rinrrh'a)8

285


25/62

"yeri kepala $luster

18 Ny'ri %'.ala yan6 $ira#a%an #'#i#i !ia#anya h'!at #'.'rti $itu#u% M tu#u% .a$a

#'.aruh %'.ala $i #'%itar; $i !'la%an6 atau $i $ala4 !la 4ata; .i.i; lu!an6

hi$un6; lan6it M lan6it; 6u#i $an 4'nalar %' +rntal; t'4.ral #a4.ai %'

%#i.ut8

28 Ny'ri %'.ala ini $i#'rtai 6'ala yan6 %ha# yaitu 4ata #'#i#i 4'na$i 4'rah $an

!'rair; %nu6ti*a !'n6%a% $an 4'rah; hi$un6 t'r#u4!at; #i#i %'.ala 4'na$i

4'rah M .ana# $an ny'ri t'%an8

38 S'ran6an !ia#anya 4'n6'nai #atu #i#i %'.ala; ta.i %a$an6 M %a$an6 !'r6anti M

6anti %anan $an %iri atau !ilat'ral8

"8 Ny'ri %'.ala !'r#i+at taa4; 4'n'4u%an $an 4'nu#u% #'rta $ii%uti 4ual atau

4untah8

58 Ny'ri %'.ala #'rin6 t'ra$i .a$a lanut 4ala4 atau .a6i $ini hari #'hin66a

4'4!an6un%an .a#i'n $ari ti$urnya8


Ny'ri %'.ala $ira#a%an #'.'rti %'.ala !'rat; .'6al; ra#a %'nan6 atau #'.'rti

$ii%at #'%'lilin6 %'.ala8

Ny'ri %'.ala t'ruta4a .a$a $ahi; .'li.i#; !'la%an6 %'.ala atau l'h'r8

Ny'ri ti$a% !'r$'nyut;ti$a% a$a 4ual; +t+!ia $an +n+!ia8

@ila !'rlan6#un6 la4a .a$a .'ra!aan $a.at $it'4u%an $a'rah$a'rah yan6

4'4!'nl %'ra# !'r!ata# t'6a# $an ny'ri t'%an8

Ny'ri $a.at 4'nalar #a4.ai !ahu8

Ny'ri %'.ala t'6an6 tt !ia#a !'rlan6#un6 #'la4a 30 4'nit hin66a 1 4in66u

.'nuh8

Ny'ri !i#a $ira#a%an %a$an6 M %a$an6 atau t'ru# 4'n'ru#8

25


26/62

Ny'ri .a$a a9alnya $ira#a%an .a#i'n .a$a l'h'r !a6ian !'la%an6 %'4u$ian

4'nalar %' %'.ala !a6ian !'la%an6 #'lanutnya 4'nalar %' !a6ian $'.an8

ny'ri ini u6a $a.at 4'nalar %' !ahu8

Ny'ri %'.ala $ira#a%an #'.'rti %'.ala !'rat; .'6al; ra#a %'nan6 .a$a $a'rah

!it'4.ral $an !i%#i.ital; atau #'.'rti $ii%at $i #'%'lilin6 %'.ala8 Ny'ri

%'.ala ti.' ini ti$a% !'r$'nyut8

Pa$a ny'ri %'.ala ini ti$a% $i#'rtai 4ual atau.un 4untah t'ta.i anr'%#ia

4un6%in #aa t'ra$i8

Pa#i'n u6a 4'n6ala4i +t+!ia $an +n+!ia8

G'ala lain yan6 u6a $a.at $it'4u%an #'.'rti in#4nia (6an66uan ti$ur yan6

#'rin6 t'r!an6un atau !an6un $ini hari); na+a# .'n$'%; %n#ti.a#i; !'rat !a$an

4'nurun; .al.ita#i $an 6an66uan hai$8

28& ia6n#i# $an $ia6n#i# !an$in6

Anamne!i! Um#m

U#ia ti4!ulnya; #yn$r4' yan6 !'ni6n #'.'rti 4i6rain'; t'n#inty.' h'a$ah'

$an lu#t'r h'a$ah' !ia#anya 4ulai #'!'lu4 u#ia .'rt'n6ahan8an'uri#4a;

tu4r ta% l'!ih !anya% .a$a u#ia #'%itar 35 tahun8

a4anya +r'%9'n#i ny'ri %'.ala8 a4anya %'luhan ny'ri %'.ala .a$a

.a#i'n $a.at 4'n6arah%an %'.a$a %'lainan n'url6i yan6 .r6r'##i*' atau

#uatu %'6ana#an8 Ny'ri %'.ala h'!at yan6 a%ut $i#'rtai $'n6an %'hilan6an

%'#a$aran atau tan$atan$a 6an66uan n'url6ial +%al 4'n6arah %'.a$a

#u!ara%ni$ h'4ra6ia atau 4'nin6iti#8 Ny'ri %'.ala yan6 %rni# 4i#alnya

.a$a 4i6rain' atau t'n#in ty.' h'a$ah'8

Si#i 4ana yan6 #a%it8 T'n#in ty.' h'a$ah' #'rin6 $i+u#' $an !ilat'ral8


27/62

.a#i'n ti$ur #'hin66a #'rin6 4'4!an6un%an .a#i'n8 Tu4r ta% $ala4

*'ntri%'l u6a $a.at 4'ny'!a!%an ny'ri %'.ala .a$a #aat ti$ur8

/'n4'na lain yan6 4'ny'rtainya #'.'rti .ht+!ia;.hn+!ia; 6an66uan

.'n6lihatan; $izzin'##; %'l'4ahan tt; +'!ri#8 =al hal lain yan6 4'4.'r!uru% ny'ri %'.ala 4i#alnya !atu%8

Pemerik!aan *i!ik Um#m

18 K'a$aan u4u4 .a#i'n 4'ntalnya8

28 Tan$a tan$a ran6#an6an 4'nin6'al

38 P'4'ri%#aan %hu#u# 4'li.uti .al.a#i .a$a t'n6%ra% untu% 4'nari %'lainan

!'ntu%; ny'ri t'%an $an !'nlan8 Pal.a#i .a$a tt untu% 4'n6'tahui tnu#$an ny'ri t'%an $a'rah t'n6%u%8 P'ra!aan art'ri t'4.rali# #u.'r+i#iali# $an

art'ri arti# %4uni#8 P'4'ri%#aan l'h'r; 4ata; hi$un6; t'n66r%; t'lin6a;

4ulut $an 6i6i 6'li6i .'rlu $ila%u%an8 P'4'ri%#aan n'url6i# l'n6%a.;

$it'%an%an .a$a +un6#i #ara+ ta% t'r4#u% +un$u#%.i; +un6#i 4tri%;

#'n#ri% #'rta %r$ina#i

Pemerik!aan Pen#nan' Um#m

18 R +t %'.ala M 4'lihat #tru%tur t'n6%ra%

28 R +t #'r*i%al M 4'n'ntu%an a$anya #.n$ilartr#i# $an +ra%tur #'r*i%al

38 BT San#C


28/62

Anamnesis

T'n#in Ty.' ='a$ah' haru# 4'4'nuhi #yarat yaitu #'%uran6 %uran6nya $ua $ari

!'ri%ut ini : (1) a$anya #'n#a#i t'rt'%anCt'r'.it; (2) int'n#ita# rin6an #'$an6; (3)

l%a#i !ilat'ral; (") ti$a% $i.'r!uru% a%ti*ita#8 S'lain itu; ti$a% $iu4.ai 4ual

4untah; ti$a% a$a #alah #atu $ari +t+!ia $an +n+!ia8

PF dan PP

P'4'ri%#aan P'nunan6 T'n#in Ty.' ='a$ah' (TT=) Ti$a% a$a ui #.'#i+i% untu%

4'n$ia6n#i# TT= $an .a$a #aat $ila%u%an .'4'ri%#aa n'url6i% ti$a% $it'4u%an

%'lainan a.a.un8 TT= !ia#anya ti$a% 4'4'rlu%an .'4'ri%#aan $arah; rnt6'n; BT

#an %'.ala 4au.un


29/62

ia6n#i# ny'ri %'.ala %la#t'r 4'n66una%an %rit'ria l'h I=S a$alah #'!a6ai

!'ri%ut : (I=S;2005)

a8 Palin6 #'$i%it 5 %ali #'ran6an $'n6an %rit'ria #'.'rti $i !a9ah

!8 @'rat atau #an6at !'rat unilat'ral r!ital; #u.rar!ital; $an atau ny'ri t'4.ral#'la4a 15 M 1?0 4'nit !ila ti$a% $i tatala%#ana8

8 Sa%it %'.ala $i#'rtai #atu $ari %rit'ria $i!a9ah ini :

18 In'%#i %nun6ti*a i.#ilat'ral $an atau la%rii4a#i

28 Kn6'#ti na#al i.#ilat'ral $an atau rhinrrh'a

38 E$'4a i.#ilat'ral %'l.a% 4ata

"8 !'r%'rin6at .a$a !a6ian $'.an $an 9aah i.#ilat'ral

58 I.#ilat'ral 4i#i# $an atau .t#i#

&8 S'n#a#i a6ita#i

$8 S'ran6an 4'4.unyai +r'%u'n#i $ari 1 %ali #'tia. hari !'r!'$a hin66a ? %ali

.a$a hari yan6 #a4a

'8 Ti$a% !'rhu!un6an $'n6an %'lainan yan6 lain

ia6n#i# @an$in6

B'$'ra #'r'!r*a#%ular; art'riti# t'4.rali#; #inu#iti#; 4'nin6iti#; .'r$arahan#u!arahni$; #a%it %'.ala .a#a trau4a; #a%it %'.ala %ar'na ran6#an6an $in6in; #a%it

%'.ala yan6 $iin$u%#i nitratCnitrit; #a%it %'.ala %ar'na 4n#$iu4 6luta4at (


30/62

TERAPI /AR


31/62

SSRI: +lu'tin'; .ar'tin'; $an ital.ra4 !'lu4 4'nunu%%an '+i%a#i #tu$i

t'r%ntrl8 !at ini #'rin6 $i6una%an; na4un; %ar'na 4'r'%a 4'4ili%i in#i$'n

'+'% #a4.in6 l'!ih r'n$ah8

!elaksan otot

Byl!'nza.rin' a$alah r'la%#an tt #tru%tural t'r%ait $'n6an a4itri.tylin'8

Pa$a 1,72 #tu$i doule-lind; 10 $ari 20 .a#i'n 4'n'ri4a yl!'nza.rin'

4'n6ala4i 50 L atau l'!ih .'r!ai%an .a$a #a%it %'.ala tension-type;

$i!an$in6%an $'n6an 5 $ari 20 .a#i'n yan6 4'n'ri4a .la#'!8 #i# !ia#a

yl!'nza.rin' a$alah 10 46 .a$a 9a%tu ti$ur8

Tizani$in'; #'!uah .'n6ha4!at al+aa$r'n'r6i%; $ila.r%an '+'%ti+ untu% #a%it

%'.ala tension type%rni# .a$a .'r!aan .la#'!t'r%ntrl tun66al8 #i#

!ia#anya $ititra#i $ari 2 46 .a$a 9a%tu ti$ur hin66a 20 46 .'r hari; $i!a6i

4'na$i ti6a $#i#8 S'$a#i a$alah '+'% #a4.in6 .alin6 u4u4 $ari a6'n ini8

"alproate

al.rat'; anti%n*ul#i a6ni# a#a4gamma-aminoutyric(GA@A); t'lah

$i'*alua#i untu% %'!'rha#ilannya .a$a 4i6rain'; $an #a%it %'.ala harian

%rni#J8 E+'% #a4.in6 yan6 .alin6 #'rin6 $ila.r%an a$alah !'rat !'rta4!ah;

6'4'taran; ra4!ut rnt%; $an 4ual8

Oat anti-inflamasi non steroid

!at antiin+la4a#i nn #t'ri$ (NSAI) #'ara lua# $ir'#'.%an !ai% #'!a6ai

t'ra.i ta4!ahan #a%it %'.ala tension-type$an untu% .r+ila%#i# $ari 4i6rain'8

31


32/62

Toksin otulinum

Sunti%an t%#in !tulinu4 .a$a tt %'.ala $an l'h'r $it'4u%an '+'%ti+ untu%

4'r'$a%an #a%it %'.alatension-type%rni# .a$a .a#i'n8

TERAPI AKUT

P'n6!atan a%ut #a%it %'.ala tension-typeharian #ulit8 NSAI 4un6%in

!'r6una #'!a6ai anal6'#i% untu% #a%it %'.ala harian8

R'la%#an tt #'.'rti hlrzazn'; r.h'na$rin' #itrat; ari#.r$l; $an4'taaln' u4u4nya $i6una%an l'h .a#i'n $'n6an #a%it %'.ala tension-

type%rni#; t'ta.i !'lu4 t'r!u%ti '+'%ti+ untu% 4'l'6a%an ny'ri a%ut8

Su4atri.tan t'lah $i'*alua#i .a$a !'!'ra.a #tu$i #a%it %'.ala tension-type8

!at ini ti$a% l'!ih '+'%ti+ $ari.a$a .la#'! untu% #'ran6an a%ut .a$a .a#i'n

$'n6an #a%it %'.ala tension-type%rni# na4un; #a%it %'.ala tension-type

'.i#$i% !'rat .a$a .a#i'n !'r#a4a $'n6an 4i6rain' ta4.a%nya 4'r'#.n

t'rha$a. a6'n ini8

A6'n untu% 4'n'6ah8 @'nz$iaz'.in'; %4!ina#i !utal!ital; %4!ina#i %a+'in;

$an nar%ti%a haru# $ihin$ari; atau 6una%anlah !at!atan t'r#'!ut $'n6an

%ntrl yan6 'r4at; %ar'na ri#i% ha!itua#i $an #a%it %'.ala $iin$u%#i

.'n6!atan8

TERAPI NN /AR


33/62

4'$i#; atau a$a %'in6inan untu% ha4il8 S'4'ntara iofeedack $an t'ra.i

4ana'4'n #tr'# !ia#anya 4'4'rlu%an ruu%an %' .#i%l68

$luster Headace

a) I#tirahat ttal $an 4'n6uran6i atau 4'n6hin$ari +a%tr .'n'tu#

!) A!rti+ :

- %#i6'n : $i!'ri%an 7 lit'r .'r M4'nit #'la4a 10 M 15 4'nit

- Er6ta4in : '!ih $ianur%an $ala4 !'ntu% #u!lin6ual atau #u.#itri#

(#'#uai $'n6an t'ra.i 4i6r'n)

) Pr'*'nti+

an6 $ianur%an a$alah #!! :

i !a9ah 30 tahun :


34/62

O al#iu4 anta6ni# : *'ra.4il; +lunari#in

O 4'thyl#'r6i$'; .izti+'n $an a4itri.tilin

3"


35/62

28? K4.li%a#i

K4.li%a#i $a.at 4'li.uti: %'#alahan $ia6n#i#; #tatu# 4i6r'n; %'t'r6antun6an !at

$an .'ru!ahan 6aya hi$u.8

28, Pr6n#i#

35


36/62

Pr6n#i# ny'ri %'.ala !'r6antun6 .a$a 'ni# #a%it %'.alanya #'$an6%an in$i%a#i

4'ruu% .a$a %'a$aan : (1) #a%it %'.ala yan6 ti!ati!a $an ti4!ul %'%a%uan $i l'h'r;

(2) #a%it %'.ala $'n6an $'4a4 $an %'hilan6an %'#a$aran; (3) #a%it %'.ala #'t'lah

t'r%'na trau4a 4'%ani% .a$a %'.ala; (") #a%it %'.ala $i#'rtai #a%it .a$a !a6ian 4ata

$an t'lin6a; (5) #a%it %'.ala yan6 4'n'ta. .a$a .a#i'n yan6 #'!'lu4nya ti$a% .'rnah

4'n6ala4i #'ran6an; (&) #a%it %'.ala yan6 r'%ur'n .a$a ana%8

2810 P'n'6ahan

P'n'6ahan ny'ri %'.ala a$alah $'n6an 4'n6u!ah .la hi$u. $'n6an ara 4'n6atur

.la ti$ur yan6 #a4a #'tia. hari; !'rlahra6a #'ara rutin; 4a%an 4a%anan #'hat $ant'ratur; %uran6i #tr'##; 4'n6hin$ari .'4iu ny'ri %'.ala yan6 t'lah $i%'tahui8 (Pri';

200&)

I83


37/62

$4inan (Ka.ita S'l'%ta; 2001)8

S'ara 6ari# !'#ar; +a%tr+a%tr .'ny'!a! $i%'l4.%%an #'!a6ai !'ri%ut (N'*i$

$%%; 2005) :

18 /a%tr+a%tr @il6i# /a%tr ini !'rhu!un6an $'n6an %'4un6%inan .'n6aruh

6'n'ti# (!ia#anya .a$a 6an66uan #4ati#a#i)8

28 /a%tr in6%un6an S#ial S#iali#a#i t'rha$a. 9anita .a$a .'ran yan6 l'!ih

!'r6antun6; #'.'rti .'ran #a%itJ yan6 $a.at $i'%#.r'#i%an $ala4 !'ntu%

6an66uan #4at+r48

38 /a%tr P'rila%u8 Pa$a +a%tr .'rila%u ini; .'ny'!a! 6an$a yan6 t'rli!at a$alah:

o T'r!'!a# $ari tan66un6 a9a! yan6 !ia#a atau lari atau 4'n6hin$ar

$ari #itua#i yan6 ti$a% nya4an atau 4'ny'!a!%an %''4a#an

(%'untun6an #'%un$'r)8

o A$anya .'rhatian untu% 4'na4.il%an .'ran #a%itJ

o P'rila%u %4.ul#i+ yan6 $ia##ia#i%an $'n6an hi.%n$ria#i# atau

6an66uan $i#4r+i% tu!uh $a.at #'ara #'!a6ian 4'4!'!a#%an

%''4a#an yan6 $ia##ia#i%an $'n6an %'t'r.a%uan .a$a %'%ha9atiran

a%an %'#'hatan atau %'ru#a%an +i#i% yan6 $i.'r#'.#i%an8

"8 /a%tr E4#i $an K6niti+ Pa$a +a%tr .'ny'!a! yan6 !'rhu!un6an $'n6an

'4#i $an %6niti+; .'ny'!a! 6an$a yan6 t'rli!at a$alah #'!a6ai !'ri%ut:

o Salah int'r.r'ta#i $ari .'ru!ahan tu!uh atau #i4t4 +i#i% #'!a6ai tan$a

$ari a$anya .'nya%it #'riu# (hi.%n$ria#i#)8

o ala4 t'ri /r'u$ian tra$i#inal; 'n'r6i .#i%i# yan6 t'r.tn6 $ari

i4.ul#i4.ul# yan6 ti$a% $a.at $it'ri4a $i%n*'r#i%an %' $ala4

#i4t4 +i#i% (6an66uan %n*'r#i)8

o


38/62

/a%tr P#i%##ial

Ru4u#an .#i%##ial t'ntan6 .'ny'!a! 6an66uan 4'li!at%an int'r.r'ta#i 6'ala

#'!a6ai #utu ti.' %4uni%a#i ##ial; ha#ilnya a$alah 4'n6hin$ari %'9ai!an;

4'n6'%#.r'#i%an '4#i; atau untu% 4'n#i4!li#a#i%an #uatu .'ra#aan atau

%'ya%inan8 @'!'ra.a .a#i'n $'n6an 6an66uan #4ati#a#i !'ra#al $ari ru4ah yan6

ti$a% #ta!il $an t'lah 4'n6ala4i .'nyi%#aan +i#i%8 /a%tr ##ial; %ultural $an u6a

'tni% 4un6%in u6a t'rli!at $ala4 .'r%'4!an6an 6an66uan #4ati#a#i8

/a%tr @il6i#

/a%tr 6'n'ti% $ala4 tran#4i#i 6an66uan #4ati#a#i $an a$anya .'nurunan

4'ta!li#4' (hi.4'ta!li#4') #uatu zat t'rt'ntu $i l!u# +rntali# $an h'4i#+'r nn

$4inan8 S'lain itu $i$u6a t'r$a.at r'6ula#i a!nr4al #i#t'4 #it%in yan6 4un6%in

4'ny'!a!%an !'!'ra.a 6'ala yan6 $it'4u%an .a$a 6an66uan #4ati#a#i8

Pa$a 6an66uan hi.%n$ria#i# !'rhu!un6an $'n6an:


39/62


40/62

38"


41/62

hi.%n$ria#i#; 6an66uan $i#4r+i% tu!uh; $an 6an66uan #4ati#a#i8 (PPG; 2003)

Gan66uan #4ati#a#i

18 A$anya !'!'ra.a %'luhan +i#i% (multiple symptom) yan6 !'rulan6; $i4ana %'ti%a

$i.'ri%#a #'ara +i#i%C4'$i#; ti$a% $it'4u%an a$anya %'lainan t'ta.i ia t'ta. %ntinyu

4'4'ri%#a%an $iri8

28 Gan66uan ti$a% 4unul %ar'na .'n66unaan !at8 K'luhan yan6 u4u4nya;

4i#alnya #a%it %'.ala; #a%it .'rut; #a%it $a$a; 4'#trua#i ti$a% t'ratur8

38 Pa#i'n 4'nunu%%an %'luhan $'n6an ara hi#trini%; !'rl'!ihan; #'a%an

t'r#i%#aC4'rana8

"8 @'rulan6 %ali 4'4'ri%#a $iri %' $%t'r; %a$an6 4'n66una%an !'r!a6ai !at;

$ira9at $i RS !ah%an $ila%u%an .'ra#i8

58 S'rin6 $it'4u%an 4a#alah .'rila%u atau hu!un6an .'r#nal #'.'rti %'#ulitan $ala4

.'rni%ahan8

Gan66uan %n*'r#i

18 Kn$i#i $i4ana .ana in$'ra atau tttt ti$a% !'r+un6#i 9alau.un #'ara

+i#il6i#; .a$a #i#t'4 #ara+ atau r6anr6an tu!uh t'r#'!ut ti$a% t'r$a.at

6an66uanC%'lainan8

28 S'ara +i#il6i#; ran6 nr4al $a.at 4'n6ala4i #'!a6ian atau %'lu4.uhan ttal

.a$a tan6an; l'n6an; atau 6an66uan %r$ina#i; %ulit ra#anya 6atal atau #'.'rti

$itu#u%tu#u%; %'ti$a%.'%aan t'rha$a. ny'ri atau hilan6nya %'4a4.uan untu%

4'ra#a%an #'n#a#i (ana#t'#i); %'lu4.uhan; %'!utaan; ti$a% $a.at 4'n$'n6ar; ti$a%

$a.at 4'4!au; #uara hanya !'r!i#i%; $ll8

38 @ia#anya 4unul ti!ati!a $ala4 %'a$aan #tr'#; a$anya u#aha in$i*i$u untu%

4'n6hin$ari !'!'ra.a a%ti*ita# atau tan66un6a9a!8

"8 Kn#'. /r'u$: 'n'r6i $ari in#tin6 yan6 $i r'+l'%# !'r!ali% 4'ny'ran6 $an4'n6ha4!at +un6#i #aluran #'n#ri4tr8

58 K''4a#an $an %n+li% .#i%l6i% $iya%ini $iu!ah $ala4 !'ntu% #i4.t4 +i#i%8

=i.%n$ria#i#

18


42/62

!'r$'!ar$'!ar; %'l'lahan8

38


43/62

A8 Ri9ayat !anya% %'luhan +i#i% yan6 $i4ulai #'!'lu4 u#ia 30 tahun yan6 t'ra$i

#'la4a .'ri$' !'!'ra.a tahun $an 4'4!utuh%an t'ra.i; yan6 4'ny'!a!%an

6an66uan !'r4a%na $ala4 +un6#i ##ial; .'%'raan $an +un6#i .'ntin6 lainnya8

@8 Tia. %rit'ria !'ri%ut ini haru# $it'4u%an; $'n6an 6'ala in$i*i$ual yan6 t'ra$i

.a$a #'4!aran6an 9a%tu #'la4a .'ralanan 6an66uan :

18 E4.at 6'ala ny'ri : ri9ayat ny'ri yan6 !'rhu!un6an $'n6an

#'%uran6nya '4.at t'4.at atau +un6#i yan6 !'rlainan (4i#alnya

%'.ala; .'rut; .un66un6; #'n$i; an66ta 6'ra%; $a$a; r'%tu4 #'la4a

4'n#trua#i; #'la4a !'rhu!un6an #'%#ual atau #'la4a 4i%#i)

28 ua 6'ala 6a#trint'#tinal : ri9ayat #'%uran6nya $ua 6'ala

6a#trint'#tinal #'lain ny'ri (4i#alnya 4ual; %'4!un6; 4untah #'lain

$ari #'la4a %'ha4ilan; $iar' atau intl'ran#i t'rha$a. !'!'ra.a 'ni#

4a%anan)

38 Satu 6'ala #'%#ual : ri9ayat #'%uran6nya #atu 6'ala #'%#ual atau

r'.r$u%ti+ #'lain $ari ny'ri (4i#alnya in$i+'r'n#i #'%#ual; $i#+un6#i

'r'%til atau 'a%ula#i; 4'n$trua#i ti$a% t'ratur; .'r$arahan 4'n#trua#i

!'rl'!ihan; 4untah #'.anan6 %'ha4ilan)

"8 Salah #atu 6'ala .#'u$n'url6i# : ri9ayat #'%uran6nya #atu 6'ala

atau $'+i#it yan64'n6arah%an .a$a %n$i#i n'url6i# yan6 ti$a%

t'r!ata# .a$a ny'ri (6'ala %n*'r#i #'.'rti 6an66uan %r$ina#i atau

%'#'i4!an6an; .arali#i# atau %'l'4ahan #'t'4.at; ##ulit 4'n'lan atau

!'nlan $i t'n66r%an; a+nia; r't'n#i urin; halu#ina#i; hilan6nya

#'n#a#i atau ny'ri; .an$an6an 6an$a; %'!utaan; %'tulian; %'an6;

a4n'#ia; hilan6nya %'#a$aran #'lain .in6#an)

B8 Salah (1) atau (2) :18 S't'lah .'n'litian yan6 $i.'rlu%an; tia. 6'ala $ala4 %rit'ria @ ti$a%

$a.at $i'la#%an #'.'nuhnya l'h #'!uah %n$i#i u4u4 4'$i# yan6

$i%'nal atau '+'% lan6#un6 $an #uatu zat (4i#alnya '+'% '$'ra;

4'$i%a#i; !at atau al%hl)

28 i%a t'r$a.at %n$i#i u4u4 4'$i#; %'luhan +i#i% atau 6an66uan ##ial

atau .'%'raan yan6 $iti4!ul%annya a$alah 4'l'!ihi a.a yan6

$i.'r%iraannya $an ri9ayat .'nya%it; .'4'ri%#aan +i#i%; atau t'4uanla!ratriu4

"3


44/62

8 G'ala ti$a% $iti4!ul%an #'ara #'n6aa atau $i!uat!uat (#'.'rti .a$a

6an66uan !uatan atau .ura.ura)

Kri$eria 5ia'no!$ik #n$#k +an''#an Kon7er!i

A8 Satu atau l'!ih 6'ala atau $'+i#it yan6 4'n6'nai +un6#i 4tri% *lunt'r atau

#'n#ri% yan6 4'n6arah%an .a$a %n$i#i n'url6i# atau %n$i#i 4'$i# lain

@8 /a%tr .#i%l6i# $i.'rti4!an6%an !'rhu!un6an $'n6an 6'ala atau $'+i#it

%ar'na a9al atau '%#a#'r!a#i 6'ala atau $'+i#it a$alah $i$ahului l'h %n+li%

atau #tr'##r lain

B8 G'ala atau $'+i#it ti$a% $iti4!ul%an #'ara #'n6aa atau $i!uat!uat (.ura

.ura)

8 G'ala atau $'+i#it ti$a% $a.at; #'t'lah .'n'litian yan6 $i.'rlu%an; $i'la#%an

#'.'nuhnya l'h %n$i#i u4u4 4'$i# atau l'h '+'% lan6#un6 #uatu zat; atau

#'!a6ai .'rila%u atau .'n6ala4an yan6 $it'ri4a #'ara %ultural

E8 G'ala atau $'+i#it 4'ny'!a!%an .'n$'ritaan yan6 !'r4a%na #'ara %lini# atau

6an66uan $ala4 +un6#i ##ial; .'%'raan atau +un6#i .'ntin6 lain atau

4'4'rlu%an .'4'ri%#aan 4'$i#8

/8 G'ala atau $'+i#it ti$a% t'r!ata# .a$a ny'ri atau $i#+un6#i #'%#ual; ti$a%

t'ra$i #'4ata4ata #'la4a .'ralanan 6an66uan #4ati#a#i; $an ti$a% $a.at

$it'ran6%an $'n6an l'!ih !ai% l'h 6an66uan 4'ntal lain8

S'!ut%an ti.' 6'ala atau $'+i#it :

'n6an 6'ala atau $'+i#it 4tri%

'n6an 6'ala atau $'+i#it #'n#ri%

'n6an %'an6 atau %n*ul#i

'n6an 6a4!aran a4.uran

Kri$eria 5ia'no!$ik #n$#k Hipokon&ria!i!

A8 P'r%u.a#i $'n6an %'ta%utan 4'n$'rita atau i$' !ah9a ia 4'n$'rita; #uatu

.'nya%it #'riu# $i$a#ar%an .a$a int'r.r'ta#i %'liru ran6 t'r#'!ut t'rha$a.

6'ala6'ala tu!uh

""


45/62

@8 P'r%u.a#i 4'n'ta. 9alau.un t'lah $ila%u%an .'4'ri%#aan 4'$i# yan6 t'.at

$an .'n'ntra4an

B8 K'ya%inan $ala4 %rit'ria A ti$a% 4'4ili%i int'n#ita# 9aha4 (#'.'rti

6an66uan $'lu#inal; ti.' #4ati%) $an ti$a% t'r!ata# .a$a %'%ha9atiran

t'ntan6 .'na4.ilan (#'.'rti 6an66uan $i4r+i% tu!uh)

8 P'r%u.a#i 4'ny'!a!%an .'n$'ritaan yan6 !'r4a%na #'ara %lini# atau

6an66uan $ala4 +un6#i ##ial; .'%'raan atau +un6#i .'ntin6 lain8

E8 a4a 6an66uan #'%uran6nya & !ulan

/8 P'r%u.a#i ti$a% $a.at $it'ran6%an l'!ih !ai% l'h 6an66uan %''4a#an

u4u4; 6an66uan !#'#i+%4.lu#i+; 6an66uan .ani%; 6an66uan $'.r'#i !'rat;

'4a# .'r.i#ahan; atau 6an66uan #4at+r4 lain

S'!ut%an i%a : $'n6an tili%an !uru% : i%a untu% #'!a6ian !'#ar 9a%tu #'la4a

'.i#$' !'ra%hir; ran6 ti$a% 4'nya$ari !ah9a %'%ha9atirannya t'ntan6

4'n$'rita .'nya%it #'riu# a$alah !'rl'!ihan atau ti$a% !'rala#an8

Kri$eria 5ia'no!$ik #n$#k +an''#an 5i!mor"ik T#%#

A8 P'r%u.a#i $'n6an !ayan6an aat $ala4 .'na4.ilan8 i%a $it'4u%an #'$i%it

an4ali tu!uh; %'%ha9atiran ran6 t'r#'!ut a$alah !'rl'!ihan $'n6an nyata8

@8 P'r%u.a#i 4'ny'!a!%an .'n$'ritaan yan6 !'r4a%na #'ara %lini# atau

6an66uan $ala4 +un6#i ##ial;.'%'raan atau +un6#i .'ntin6 lain8

B8 Pr'%u.a#i ti$a% $a.at $it'ran6%an l'!ih !ai% l'h 6an66uan 4'ntal lain

(4i#alnya %'ti$a%.ua#aan $'n6an !'ntu% $an u%uran tu!uh .a$a anr'ia

n'r*#a)

Kri$eria 5ia'no!$ik #n$#k +an''#an N(eri

A8 Ny'rii .a$a #atu t'4.at atau l'!ih t'4.at anat4i# 4'ru.a%an .u#at

6a4!aran %lini# $an u%u. .arah untu% 4'4'rlu%an .'rhatian %hu#u#

@8 Ny'ri 4'ny'!a!%an .'n$'ritaan yan6 !'r4a%na #'ara %lini# atau 6an66uan

$ala4 +un6#i ##ial; .'%'raan atau +un6#i .'ntin6 lain

B8 /a%tr .#i%l6i# $ian66a. 4'4ili%i .'ranan .'ntin6 $ala4 n#'t; %'4arahan;

'%#a#'r!a#i atau !'rtahannya ny'ri

8 G'ala atau $'+i#it ti$a% $iti4!ul%an #'ara #'n6aa atau $i!uat!uatE8 Ny'ri ti$a% $a.at $it'ran6%an l'!ih !ai% l'h 6an66uan 4$; %''4a#an;

"5


46/62

atau 6an66uan .#i%ti% $an ti$a% 4'4'nuhi %rit'ria $i#.ar'unia8

Tuli#%an #'.'rti !'ri%ut : 'an''#an n(eri %er#%#n'an &en'an "ak$or

p!ikolo'i!: +a%tr .#i%l6i# $ian66a. 4'4ili%i .'ranan !'#ar $ala4 n#'t;

%'.arahan; '%#a#'r!a#i $an !'rtahannya ny'ri

S'!ut%an i%a :

A%ut : $ura#i %uran6 $ari & !ulan

Krni# : $ura#i & !ulan atau l'!ih

+an''#an n(eri %er#%#n'an %aik &en'an "ak$or p!ikolo'i! ma#p#n

kon&i!i me&i! #m#m

S'!ut%an i%a :

A%ut : $ura#i %uran6 $ari & !ulan

Krni% : $ura#i & !ulan atau l'!ih

Kri$eria 5ia'no!$ik #n$#k +an''#an Soma$o"orm (an' Ti&ak 5i'olon'kan

A8 Satu atau l'!ih %'luhan +i#i% (4i#alnya %'l'lahan; hilan6nya na+#u 4a%an;

%'luhan 6a#trint'#tinal; atau #aluran %'4ih)

@8 Salah #atu (1) atau (2) :

18 S't'lah .'4'ri%#aan yan6 t'.at; 6'ala ti$a% $a.at $i'la#%an

#'.'nuhnya l'h %n$i#i u4u4 4'$i# yan6 $i%'tahui atau l'h '+'%lan6#un6 $an #uatu zat (4i#alnya '+'% '$'ra; 4'$i%a#i; !at atau

al%hl)

28 i%a t'r$a.at %n$i#i 4'$i# u4u4 yan6 !'rhu!un6an; %'luhan +i#i%

atau 6an66uan ##ial atau .'%'raan yan6 $iti4!ul%annya a$alah

4'l'!ihi a.a yan6 $i.'r%iraan 4'nurut ri9ayat .'nya%it; .'4'ri%#aan

+i#i% atau t'4uan la!ratriu48

B8 G'ala 4'ny'!a!%an .'n$'ritaan yan6 !'r4a%na #'ara %lini# atau 6an66uan$ala4 +un6#i ##ial; .'%'raan atau +un6#i .'ntin6 lain

"&


47/62


48/62


49/62

Kara%t'r %'li4a : /"5830 antun6 $an #i#t'4 %ar$i*a#%ul'r

/"5831 #aluran .'n'rnaan !a6ian ata#

/"5832 #aluran .'n'rnaan !a6ian !a9ah

/"5833 #i#t'4 .'rna+a#an

/"583" #i#t'4 6'niturinaria

/"5835 #i#t'4 atau r6an lainnya

$8 Gan66uan Ny'ri S4at+r4


50/62

$an #%iz+r'nia $'n6an 6an66uan 9aha4 #4ati%8

!8 =i.%n$ria#i#

Kn$i#i 4'$i# nn.#i%iatri%: %hu#u#nya 6an66uan yan6 ta4.a% $'n6an 6'ala yan6ti$a% 4u$ah $i$ia6n#i#8 P'nya%it.'nya%it t'r#'!ut a$alah AIS; 'n$%rin.ati;

4ia#t'nia 6ra*i#; #%'r#i# 4ulti.l'; .'nya%it $'6'n'rati+ .a$a #i#t'4 #ara+; lu.u#

'rit'4at#u# #i#t'4i%; $an 6an66uan n'.la#ti% yan6 ti$a% 'la#8

8 Gan66uan Kn*'r#i

Gan66uan n'url6i# (#'.'rti $'4'n#ia; .'nya%it $'6'n'rati+); tu4r ta%; .'nya%it

6an6lia !a#ali# haru# $i.'rti4!an6%an #'!a6ai $ia6n#i# !an$in68

$8 Gan66uan i#4r+i% Tu!uh

Pa$a $i#tr#i itra tu!uh t'ra$i .a$a anr'%#ia n'r*#a; 6an66uan i$'ntita# 'ni#

%'la4in; 6an66uan $'.r'#i+; 6an66uan %'.ri!a$ian nar#i#ti%; #%iz+r'nia $an

6an66uan !#'#i+%u4.ul#i+8

'8 Gan66uan Ny'ri

Gan66uan ny'ri haru# $i!'$a%an $ari 6an66uan #4at+r4 lain; #'.'rti ny'ri .a$a

hi.%n$rial; ny'ri .a$a %n*'r#i8

38& Tatala%#ana

18 T'ra.i +ar4a%l6i# : t'ra.i yan6 $i!'ri%an untu% %a#u# $'n6an 6an66uan

#4at+r4 !'r#i+at #i4t4ati% #'#uai $'n6an %'luhan #4ati% .a#i'n $an

$a.at !'ru.a : anal6'ti%a; r'la%#an tt; anta#i$a8 @ila $it'4u%a n 6'ala

$'.r'#i : ta4!ah%an anti $'.r'#an !ila $it'4u%an 6'ala ani'ta# !'ri%an anti

ani'ta#;

28 P#i%t'ra.i #u.rti+

38 T'ra.i r'4'$ial C '$u%ati+

"8 T'ra.i %'luar6a

50


51/62


52/62

%'hi$u.an yan6 !'r6antun6 .a$a ran6 lain8

#uii$'8

38? Pr6n#i#Pr6n#i# .a$a 6an66uan #4at+r4 #an6at !'r*aria#i; t'r6antun6 u4ur .a#i'n

$an #i+at 6an66uannya (%rni% atau '.i#$i%)8 U4u4nya; 6an66uan #4at+r4

.r6n#i#nya !ai%; $a.at $itan6ani #'ara #'4.urna8 San6at #'$i%it #'%ali yan6

4'n6ala4i '%#ar#'!a#i; $a.at !'r*aria#i $ari 4il$#'*'r' $an %rni#8 P'n6!atan

yan6 l'!ih a9al $an 4'na$i%an .r6n#i# 4'na$i l'!ih !ai%8 S'ara in$'.'n$'n

ti$a% 4'nin6%at%an ri#i% %'4atian8 K'4atian l'!ih $i#'!a!%an %ar'na u.aya !unuh

$iri8 (Ka.lan; 1,,,)

38, P'n'6ahan

Ti$a% 4u$ah #tr'##

an6an #u%a 4'n6urun6 $iri

P'r!anya% a%ti*ita# .#iti+

P'r!anya% !'ri!a$ah

I8"

Memaami &an menela!kan pernikaan !e9ara I!lam

NIAI PERKAINAN AA< ISA

wrap up sken 3 pbl neuro uy

Documents