wybrane dzieła

46

Upload: ewa-gajek

Post on 21-Nov-2014

992 views

Category:

Documents


3 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: Wybrane dzieła
Page 2: Wybrane dzieła
Page 3: Wybrane dzieła
Page 4: Wybrane dzieła
Page 5: Wybrane dzieła

Dawniej uznawano ten utwór za komedię, co jest jednak dyskusyjne z powodu elementów, które pomniejszają komediowy wydźwięk. Obecnie jest często uznawana za romans .

Burza jest jedną z ostatnich sztuk Szekspira, a zarazem jedyną, w której Szekspir zachował zasadę trzech jedności: czasu, miejsca i akcji. Przedstawione wydarzenia rozgrywają się w przeciągu kilku godzin na odległej wyspie. Uznana w początkowych latach swojego istnienia za przeciętną, współcześnie coraz częściej jest doceniania.

Page 6: Wybrane dzieła

Prospero, prawowity książę Mediolanu, pozbawiony tronu przez swego brata Antonia wspomaganego przez Alonsa - króla Neapolu, zostaje wraz z córką Mirandą wyprawiony na morze w łodzi, którą Neapolitańczyk Gonzalo w sekrecie zaopatrzył w wodę i żywność, a także książki. Wygnańcy trafiają na wyspę, gdzie spędzą dwanaście lat. Dzięki swoim umiejętnościom magicznym Prospero uwalnia, uwięzionego przez wiedźmę Sykoraks w pniu drzewa, ducha Ariela, który staje się jego sługą i niewolnikiem.Przed ich przybyciem na wyspę jedyną ludzką istotą był tu Kaliban, syn Sykoraks.

Page 7: Wybrane dzieła

Oprowadza on rozbitków po wyspie, oni zaś odwdzięczają mu się, ucząc go ich języka i religii. Kaliban usiłuje jednak zgwałcić Mirandę, za co Prospero więzi go w jaskini.Akcja sztuki rozpoczyna się w momencie, gdy w pobliżu wyspy, na której przebywają bohaterowie przepływa statek, którym płyną między innymi Antonio, Gonzalo oraz Alonso wraz z synem Ferdynandem i bratem Sebastianem. Prospero wywołuje tytułową burzę, która sprawia, że statek ulega katastrofie, a jego pasażerowie, bez większych obrażeń trafiają na wyspę.Wypełniający polecenia Prospera Ariel manipuluje rozproszonymi na wyspie rozbitkami.

Page 8: Wybrane dzieła

Jego czary powodują, że Ferdynand i Miranda zakochują się w sobie, młodzieniec zaś stał się posłuszny czarodziejowi, aby uzyskać rękę jego córki. W kolejnym epizodzie Kaliban wraz z dwoma pijakami ze statku podejmuje groteskową próbę zamordowania Prospera i przejęcia władzy na wyspie. Trzecim elementem fabuły jest plan zamordowania Alonsa przez Sebastiana i Antonia, którego efektem ma być koronacja Sebastiana. W scenie finałowej dochodzi do spotkania wszystkich głównych bohaterów. Prospero przebacza Alonso i planuje wspólny powrót do Włoch.

Page 9: Wybrane dzieła
Page 10: Wybrane dzieła

Komedia powstała pod koniec XVI wieku w 1595 roku. Zalicza się do najpopularniejszych dzieł tego autora. Sztuka w oryginale liczy 2165 wersów. Jest podzielona na 5 aktów. Komedia zawierająca elementy liryki, groteski, farsy, fantastyki, nawiązująca do angielskiego folkloru i średniowiecznej legendy. Akcję sztuki umieścił autor w przedhomeryckich Atenach traktowanych raczej umownie, bez dbałości o odtworzenie ówczesnych realiów. Równolegle do wątku głównego – przygotowań do ślubu Tezeusza i Hipolity – rozgrywają się wątki poboczne: groteskowe perypetie ateńskich rzemieślników, którzy w celu uświetnienia zaślubin pragną wystawić sztukę o Priamie i Tyzbe; wątek fantastyczno-baśniowy, ukazujący spór Oberona i Tytanii, królowej elfów. Poczynania Puka, figlarnego duszka, jego mieszanie się do spraw ludzkich wprowadzają zamęt w ustalonym porządku. Za sprawą psot duszka Tytania zadurza się w Spodku, krawcu o głowie osła. Wszystkie powikłane, połączone ze sobą wątki na końcu sztuki rozwiązują się szczęśliwie.

Page 11: Wybrane dzieła

Sen nocy letniej jest komedią dziejącą się w dwóch wymiarach; realnym i magicznym, w środowisku ateńskiej arystokracji i w świecie elfów, niewidzialnym dla ziemskiego oka. Oto Egeusz, ojciec uroczej Hermii. Upatrzył sobie na zięcia zakochanego w Hermii Demetriusza, mimo że jest to młodzieniec niestały w uczuciach, wszak jeszcze niedawno kochał Helenę, wciąż w nim zakochaną. Ale Hermia kocha z wzajemnością Lysandra. Dlaczego Egeusz jest tak uparty, nawet w swych dążeniach szuka poparcia u Tezeusza, księcia Aten. Tezeusz pragnie nakłonić Hermię, aby poddała się woli ojca. Jeśli odmówi, czeka ją z mocy prawa śmierć lub życie mniszki. Dziewczyna nie jest pokorna.

Page 12: Wybrane dzieła

Zarzuca Demetriuszowi, że to Helenę zapewniał o miłości, to ona wciąż wypłakuje za nim oczy. Tak, to jest problem. Obaj starsi panowie chcą go omówić na osobności z Demetriuszem. Młodzi zostają sami. Co robić? Lysander ma wspaniały pomysł. Siedem mil od Aten mieszka jego bogata ciotka. Tam nie sięga ateńskie prawo. Bez problemu mogą wziąć ślub. Spotkają się tej nocy w lasku, milę za Atenami, w miejscu, które Hermia świetnie zna. Niestety nie zachowują swych planów w tajemnicy i o wszystkim mówią Helenie, która w planach Hermii i Lysandra naiwnie upatruje dla siebie szansę. Może ich ucieczka otworzy oczy Demetriuszowi?

Page 13: Wybrane dzieła

Jest letnia, ciepła noc. Hermię i Lysandra ogarnia senność. Skromna dziewczyna układa się spać w oddaleniu od ukochanego. Nie wiedzą, że nocą szaleją elfy, leśne duszki; bawią się, śmieją, potrafią w życie napotkanych ludzi wprowadzić sporo bałaganu.. Ich królową jest piękna Tytania, a królem Oberon. Ale ktoś jeszcze jest w lesie, to Helena i Demetriusz. Ona wyznaje mu miłość, on szuka Hermii. Poruszony cierpieniem Heleny Oberon pragnie jej pomóc. Prosi Pucka, Dobroduszka, aby odnalazł śpiącego Ateńczyka i natarł mu powieki sokiem z kwiatów. Pokocha tę, którą pierwszą zobaczy, a będzie nią niechybnie Helena.

Page 14: Wybrane dzieła

Los chce inaczej. Puck spotyka Lysandra, naciera mu powieki zaczarowanym sokiem. Och, jaki pech, gdy Lysander otwiera oczy widzi Helenę. I ją kocha, jej pragnie. Gdy nadchodzi Hermia odtrąca ją. Zdezorientowana dziewczyna jest zrozpaczona. Ech, Pucku, Pucku, co narobiłeś najlepszego. Ale noc trwa nadal i rozciąga swoje prawa. Udręczeni Ateńczycy znów zasypiają, a Puck naciera powieki Demetriusza płatkami kwiecia. Tym razem pierwszą kobietą, którą zobaczył była Helena. I miłość powraca, a dziewczyna ma już dwóch adoratorów.

Page 15: Wybrane dzieła
Page 16: Wybrane dzieła
Page 17: Wybrane dzieła

"Romeo i Julia" należy do najwybitniejszych sztuk Shakespeare'a. I chociaż to tragedia, tryska ona wręcz życiem renesansowej Werony: miłość i nienawiść, młodość i radośćżycia, słabostki i ułomności ludzkie decydują o jej niepowtarzalnej atmosferze. Zaskakujące też, jak wielka jest tu rola przypadku. Wina nie wynika z działań bohaterów, ale z tajemniczych zrządzeń losu. Romeo i Julia spotykają się przypadkiem, Romeo staje się zabójcą Tybalda, a wreszcie ciągiem niezamierzonych przypadków są wydarzenia wiodące do śmierci głównych bohaterów. Zdaje się, że jakieś fatum ciąży nad Romeem i Julią; nie bez podstawy poeta w prologu mówi o nich jako o "parze kochanków przez gwiazdy przeklętych".Para ta po dzień dzisiejszy jest symbolem miłości.

Page 18: Wybrane dzieła

Akt I:W scenie I przedstawiony jest problem nienawiści między rodziną Kapuletich i Montekich. W rozmowie z Romeem jego ojciec dowiaduje się, że przyczyną jego melancholijnego stanu jest nieodwzajemniona miłość do Rozaliny.

W scenie II Parys próbuje przekonać ojca Julii, że jest godny ręki jego córki. Kapuleti uważa, że Julia jest jeszcze za młoda, a Parys powinien na początku zdobyć jej przychylność. Kapuleti organizuje przyjęcie i przekazuje służącemu listę osób do których powinien wysłać zaproszenie. Służący jednak nie umiejąc czytać poprosił o pomoc Romea i Benwolia. Młodzieńcy postawnowili udać się na ten bal w maskach, tak żeby ich nikt nie poznał.

Page 19: Wybrane dzieła

Scena III: Julia ma zaledwie 14 lat. W rozmowie z matką dowiaduje się, że jest ona skłonna wydać ją za Parysa. Bohaterka z uwagi na swój wiek nie wie jeszcze co to prawdziwa miłość i małżeństwo, dlatego też skłonna jest poddać się woli matki.

Scena IV i V: Na bal do Kapuletich udaje się Romeo, Merkucjo i Benwolio. Romeo ma ponury nastrój, jednak udał się na ten bal, żeby móc popatrzeć na Rozalinę. Julia natomiast miała dokładniej przyjrzeć się Parysowi. Jednak plany zostały pokrzyżowane, gdyż Julia i Romeo zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia.

Page 20: Wybrane dzieła

Akt II:

Scena I i II: Romeo i Julia prowadzą w ogrodzie rozmowę, która mimo obaw z powodu kłótni obu rodów, prowadzi do postanowienia o potajemnym ślubie.

Scena III: Romeo udaje się do ojca Laurentego. Po opowiedzeniu mu całej historii o swoich uczuciach do Julii, Romeo prosi ojca o udzielenie im potajemnego ślubu. Ojciec Laurenty zgadza się na to tylko dlatego, że widzi w tym szansę na pogodzenie zwaśnionych rodów.

Scena IV-VI: Romeo przekazał dalszy plan działania Marcie, w którym to pod pozorem spowiedzi Julia miała udać się do celi ojca Laurentego. Ojciec Laurenty udziela ślubu dla Romea i Julii.

Page 21: Wybrane dzieła

Akt III:Scena I : Romeo, próbując pogodzić dwójkę swoich przyjaciół Merkucja i Tybaltam, wdaje się w uliczną bójkę. W pojedynku tym zginął Merkucjo. Romeo czuje się winny śmierci przyjaciela , a pomszczenie jego to walka z krewnym żony i złamanie książęcego zakazu. Jeżeli nie zrobiłby tego to mógłby się okazać tchórzem. Między Romeem i Tybaltem dochodzi do walki, w której to Tybalt ginie. Książę skazał Romea za zabójstwo Tybalta na dożywotnie wygnanie, dlatego też bohater musiał uciekać.

Scena II: Marta w rozmowie z Julią opowiada jej o tragicznych wydarzeniach, z których to wynika, że Tybalt był dobrym przyjacielem Marty. Julia z miłości do Romea usprawiedliwia jego uczynek. Dla Julii wygnanie męża jest równoznaczne ze śmiercią, jednak możliwość spotkania ją uspokaja.

Page 22: Wybrane dzieła

Scena III: Romeo dowiedziawszy się o rozpaczy żony próbuje popełnić samobójstwo w celi ojca Laurentego. Ojciec Laurenty znalazł rozwiązanie z całej sytuacji. Podpowiada dla Romea, że powinien on spędzić noc w pokoju Julii, aby dopełnić obowiązków małżeńskich, a następnie uciec do Mantui, gdyż po ogłoszeniu małżeństwa trudniej będzie je unieważnić, a rodzice będą musieli pogodzić się z tym faktem Scena IV: Kapulet mimo wcześniejszych sprzeciwów odnośnie ślubu Julii z Parysem , i mimo rodzinnej żałoby, nalega na szybki ślub.

Scena V: Scena ta zaczyna się lirycznym sporem kochanków o świcie. Do pokoju Julii wchodzi jej matka, a Romeo chowa się za oknem. Pani Kapulet przedstawia córce plany wydania jej za Parysa. Julia sprzeciwia się postanowieniu rodziców. Do pokoju przychodzi Kapulet i grozi wydziedziczeniem córki za jej nieposłuszeństwo.

Page 23: Wybrane dzieła

Akt IV:Scena I: Parys omawia z ojcem Laurentym szczegóły ceremonii ślubnej. Pod pozorem spowiedzi przedślubnej do ojca Laurentego udaje się zrozpaczona Julia. Jest ona gotowa popełnić samobójstwo, jeżeli ojciec jej nie pomoże. Ojciec Laurenty przedstawia Julii swój plan: Ma ona zgadzać się z wolą ojca, a w przeddzień ślubu ma wypić specyfik przygotowany przez ojca, po którym Julia zapadnie w sen imitujący śmierć. Działanie tego specyfiku to 42 godziny. Kiedy Julia będzie leżała w trumnie, Romeo będzie czekał aż ona się obudzi a następnie uprowadzi ją do Mantui.

Scena II-V : Trwają przygotowania do ślubu Julii i Parysa. Julia zostaje sama w pokoju i wypija miksturę przygotowaną przez ojca Laurentego. Marta informuje wszystkich o śmierci Julii. Zostaja przerwane przygotowani i wszyscy rozpaczają po jej śmierci.

Page 24: Wybrane dzieła

Akt V:

Scena I : Romeo dowiaduje się o śmierci Julii. Kupuje truciznę i udaje się do Werony.

Scena II: Ojciec Laurenty rozmawia z Janem, który miał przekazać Romeowi list z wyjaśnieniem o upozorowanej śmierci Julii. Okazuje się jednak, że Jan nie mógł się wydostać z miasta, dlatego też ojciec udaje się szybko na cmentarz żeby móc wyjaśnić wszystko Romeowi.

Page 25: Wybrane dzieła

Scena III: Romeo spotyka Parysa i podejmuje z nim walkę. Parys ginie a Romeo składa jego ciało w grobowcu Kapuletich. Następnie wypija truciznę i umiera. Obudzona Julia próbuje dowiedzieć się, gdzie jest jej ukochany. Ojciec Laurenty opowiada jej cała historię i próbuje namówić ją żeby udała się z nim do klasztoru. Julia jednak postanawia zostać w grobowcu. Dostrzega w ręku ukochanego flakon po truciźnie i ma żal, że nie zostawił jej ani kropli. Zrozpaczona przebija się sztyletem i pada na ciało Romea.

Ojciec Laurenty przedstawia rodzinieKapuletich i Montekich historie kochanków, którą znał od samego początku. W tej rozpaczy obaj ojcowie podają sobie ręcę i postanawiają wznieść nagrobek z figurkami ze szczerego złota

Page 26: Wybrane dzieła
Page 27: Wybrane dzieła

Szekspir czerpał materiał do swego dramatu z mitologii skandynawskiej z XI wieku oraz ze znanej historii francuskiej, powstałej pod piórem Belleforesta w 1570 r. Tragedia została napisana przez Szekspira najprawdopodobniej w 1601 r. Należy więc do utworów z tzw. okresu wielkich tragedii 1599-1609. Pokaz przedpremierowy odbył się w 1601 r. w teatrze Szekspira The Globe. Wkrótce tekst tragedii doczekał się druku i znamy go z tak zwanego wydania Folio z 1623 r.

Page 28: Wybrane dzieła

Na zamku w Elsynorze, na dworze duńskiego króla, pojawia się duch dawnego władcy, starego króla-Hamleta. Nowy władca Danii, Klaudiusz, to brat zmarłego, który poślubił wdowę, królową Gertrudę. Młodego Hamleta nie przekonuje wiadomość o ukąszeniu króla-ojca przez węża. Poza tym ma żal do matki, że zbyt szybko wyszła ponownie za mąż. Kiedy duch wyjawia Hamletowi prawdę o śmierci jego ojca, Hamlet postanawia się zemścić na stryju. Okazuje się, że stary Hamlet został otruty przez brata, który podczas snu wlał mu truciznę do ucha.W tym czasie Ofelia, ukochana Hamleta, przestaje przyjmować jego listy i wizyty.

Page 29: Wybrane dzieła

Hamlet wie o podstępnym działaniu Klaudiusza i Poloniusza, ojca Ofelii, którzy manipulują dziewczyną. Podobnie zresztą król i szambelan wpływają na zachowania matki Hamleta. Hamlet zaczyna zachowywać się jak obłąkany. Jego przygnębienie wyraża się w dziwnych pozach bohatera, graniu dwuznacznymi słówkami, braku logiki w wypowiedziach. Klaudiusz coraz bardziej obawia się bratanka. Do zamku przybywają dawni koledzy uniwersyteccy Hamleta, Rosencrantz i Guildenstern. Z polecenia króla mają wybadać, dlaczego Hamlet tak dziwnie się zachowuje. Oni to ściągają do Elsynoru trupę teatralną, którą Hamlet lubił, kiedy był w stolicy. Bohater szykuje przedstawienie Zamordowanie Gonzagi, które obrazuje właśnie bratobójstwo przez otrucie króla i uwiedzenie jego żony. Klaudiusz opuszcza salę przed końcem przedstawienia. Hamlet ma już wystarczający dowód winy stryja przeciw ojcu.Gertruda jest oszołomiona zachowaniem Hamleta, zdaje się nie rozumieć zarzutów syna.

Page 30: Wybrane dzieła

Podczas rozmowy z matką Hamlet zabija Poloniusza, ukrywającego się za kotarą. Śmierć Poloniusza przyspiesza wyjazd Hamleta do Anglii.Klaudiusz dostaje list, że Hamlet zawraca ze statku. W tym czasie przybył już do zamku Laertes, który chce za wszelką cenę pomścić śmierć ojca, Poloniusza. Ofelia jest obłąkana, śpiewa dziwne piosenki, rozdaje kwiatki. Nagle dziewczyna umiera po tym, jak wpada do rzeki. Hamlet i Horacy, jego wierny przyjaciel , spotykają się na cmentarzu. Odbywa się akurat pogrzeb Ofelii. Młody królewicz wpada w rozpacz, mocuje się na grobie z Laertesem. Król Klaudiusz urządza zakład i dochodzi do pojedynku Hamleta z bratem Ofelii. Podczas pojedynku królowa Gertruda wypija wino, przeznaczone dla Hamleta i ginie otruta. Umierający Laertes wyznaje, że pojedynek jest spiskiem, a jego broń ma zatrute ostrze. Hamlet przebija szpadą Klaudiusza – zdrajcę i winowajcę śmierci ojca i matki Hamleta, a także pośrednio Laertesa i Poloniusza. Hamlet umiera, draśnięty wcześniej zatrutą szpadą. Prosi Horacego o pamięć historii życia duńskiego królewicza i ujawnienie wszystkim prawdy. Do zamku wchodzi książę Norwegii, Fortynbras. Oddaje hołd Hamletowi i zapowiada swoje praworządne i sprawiedliwe panowanie w Danii i Norwegii.

Page 31: Wybrane dzieła
Page 32: Wybrane dzieła
Page 33: Wybrane dzieła

Utwór został początkowo dołączony do pierwszego wydania Sonetów w 1609. Krytycy wątpili jednak, że to Szekspir jest autorem tego utworu. Dzieło to zawiera wiele słów i form, których angielski pisarz nigdy nie stosował. Z drugiej strony, można doszukać się licznych podobieństw między nim a Wszystko dobre, co się dobrze kończy i Miarką za miarkę. Jednocześnie może być końcowym ustępem Sonetów, ze względu na obecność młodej kobiety, starszego mężczyzny i uwodzicielskiego zalotnika - podobny trójkąt możemy znaleźć właśnie w Sonetach.

Page 34: Wybrane dzieła

Utwór ten jest zbudowany z 47 zwrotek, po 7 wersów w każdejW wierszu narrator dostrzega młodą kobietę, która stoi nad brzegiem rzeki i wrzuca do niej spalone listy, pierścionki i inne miłosne atrybuty. Starszy człowiek, pasterz, pyta ją o powód jej cierpień. Ta odpowiada, że miała kochanka, który najpierw ubiegał się o jej względy, uwiódł ją, po czym zostawił.

Page 35: Wybrane dzieła
Page 36: Wybrane dzieła

Poemat powstał w roku 1594, dedykowany hrabiemu Southampton. W dedykacji tej obiecał napisanie utworu, który zostanie długo zapamiętany. Z pewnością, Gwałt na Lukrecji pozbawiony jest wątków humorystycznych. Gwałt na Lukrecji inspirowany był historią zawartą w jednym z poematów Owidiusza, a także z Historii Rzymu Tytusa Liwiusza. W 506 roku p.n.e Sekstus Tarkwiniusz, syn Tarkwiniusza Pysznego, króla Rzymu, zgwałcił Lukrecję, żonę Collatinusa. W konsekwencji, Lukrecja popełniła samobójstwo. Lucjusz Juniusz Brutus pokazał jej ciało na Forum Romanum. Zaowocowało to rewoltą przeciwko Tarkwiniuszom, wygnaniem rodziny królewskiej i utworzeniem republiki.

Page 37: Wybrane dzieła

Szekspir zachowuje esencję tej historii, dodaje jedynie szczegół, mówiący o tym, że Tarkwiniusz pożądał Lukrecji jeszcze zanim ta wyszła za mąż. Później ten sam wątek został wykorzystany także w utworze Cymbelin, gdzie Imogen jest symbolicznie zgwałcona przez Giacomo. Podobnie jak inne kobiety zgwałcone w utworach Szekspira, Lukrecja także ma wartość symboliczną: przez jej samobójstwo, jej ciało staje się symbolem politycznym, który mówi głosem takim, jakim Lukrecja nie umiała przemówić za życia.

Page 38: Wybrane dzieła
Page 39: Wybrane dzieła

Alegoryczny poemat o upadku miłości idealnej, często mylnie jest tłumaczony jako Feniks i żółw, w tym przypadku oznacza turkawkę a nie żółwia. Po raz pierwszy został wydany w 1601 roku, jako dodatek do długiego utworu Roberta Chestera, Love's Martyr. Tam, za pomocą wielu alegorii ukazany został upadek miłości. Jedną z nich jest historia Króla Artura, jednak najważniejszą są relacje pomiędzy ptakami. Po utworze tym, następuje seria krótkich dzieł różnorodnych pisarzy, np. Bena Jonsona, a także samego Szekspira. Wszędzie występują te same wyobrażenia.

Page 40: Wybrane dzieła

Istnieje wiele interpretacji tego utworu. Najpopularniejsza przyjmuje, że jest to opis związku Johna Salsbury i Ursuli Stanley, którym dedykowany był utwór Chestera. Salsbury był członkiem dworu królowej Elżbiety I, a także członkiem wpływowej rodziny. Istnieje jednak pewna nieścisłość: wiadomo, że mieli dziesięcioro dzieci, tymczasem Szekspir stwierdza, że było to małżeństwo bezdzietne, pełne czystości. Ten błąd jednak można wytłumaczyć na dwa sposoby: pierwszy, to taki, że poeta był niedoinformowany o sytuacji tej pary, drugi zakłada, że feniks i gołąb są po prostu symbolami doskonałej koegzystencji.Oprócz alegorii idealnego małżeństwa, poemat ten można odebrać jako wyjaśnienie związku pomiędzy prawdą i pięknem.

Page 41: Wybrane dzieła
Page 42: Wybrane dzieła
Page 43: Wybrane dzieła
Page 44: Wybrane dzieła
Page 45: Wybrane dzieła
Page 46: Wybrane dzieła