wykład piotr magier - kulfilogeneza –antropogeneza - ontogeneza rozwój jakościowy a ilościowy...
TRANSCRIPT
Wykład
Studia Podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych
WykładPiotr Magier
� Wprowadzenie – cel wykładu, treści, literatura, egzamin, uwagi metodologiczne
� Pedagogika – uwagi terminologiczne� Pedagogika jako nauka
� Kryteria autonomii naukowej pedagogikiPrzedmiot pedagogiki� Przedmiot pedagogiki
� Metody badań pedagogicznych� Język pedagogiki� Struktura wiedzy pedagogicznej
� Współczesne stanowiska w pedagogice� Koncepcje postmodernistyczne� Koncepcje personalistyczne i humanistyczne� Koncepcje krytyczne i emancypacyjne
� Cel wykładu � Wprowadzenie w rozumienie pedagogiki jako nauki; cel
metaprzedmiotowy� Termin – pojecie – desygnat
� Termin – znak graficzny lub akustyczny� Pojecie – treść terminu� Pojecie – treść terminu� Desygnat – oznaczana rzeczywistość
� Typy definicji� Strukturalna� Funkcjonalna� Genetyczna� Historyczna� Klasyczna
� Typologizacja
� Etymologia terminu� pais – chłopiec , dziecko� paidagogos – niewolnik opiekujący się chłopcem� paidea – model wychowania
� Pojęcie� Rozumienie szerokie – toŜsame z wychowaniem
Rozumienie wąskie – specyficzne, techniczne - nauka o Rozumienie szerokie – toŜsame z wychowaniem
� Rozumienie wąskie – specyficzne, techniczne - nauka o wychowaniu
� Pedagogika a nauki pedagogiczne (edukacyjne, o wychowaniu) – uŜycie synonimiczne; skutek dyskusji dotyczącej spójności pedagogiki jako nauki
� Geneza� Jan Fryderyk Herbart – twórca pedagogiki naukowej
� Kryterium administracyjne – habilitacja z pedagogiki; utworzenie katedry pedagogiki na uniwersytecie w Królewcu.
� Kryterium treściowe – pedagogika jako nauka złoŜona: etyka –słuŜy ustaleniu celów wychowania; psychologia – słuŜy ustaleniu metod wychowania
� Kryteria zewnętrzne� Zapotrzebowanie społeczne� Naukowcy� Jednostki administracyjne� Dorobek naukowy� Dorobek naukowy� Ciągłość historyczna
� Kryteria wewnętrzne� Przedmiot badań� Metody badań� Język� Struktura
� Przedmiot materialny� Określona rzeczywistość: zjawisko, proces, fakt,
rzecz� Dla pedagogiki przedmiotem materialnym jest
zjawisko wychowaniazjawisko wychowania
� Przedmiot formalny� Aspekt badanej rzeczywistości; cel poznawczy� Dla pedagogiki przedmiotem formalnym jest:
� Wartościowanie, postulowanie, melioracja modelu wychowania
� Badanie wychowania w jego złoŜoności -wieloaspektowość
� Teza o podporządkowaniu metod badawczych przedmiotowi badań (realizm poznawczy)
� Podział na metody nauk matematyczno-przyrodniczych i humanistycznych według Stefana Kunowskiego� Dotyczy genezy ujęć badawczych oraz dominacji
określonego paradygmatuokreślonego paradygmatu� Metody matematyczno-przyrodnicze: obserwacja,
eksperyment, metody statystyczne� Metody humanistyczne: analiza artefaktów, analiza tekstu,
metody porównawcze� Podział na metody ilościowe i jakościowe
� Dotyczy sposobu analizy danych uzyskanych w badaniach� Celem analiz ilościowych jest: opis i wyjaśnienie zaleŜności� Celem analiz ilościowych jest: rozumienie;
� Obserwacja� Pojecie – opis, rejestracja sytuacji zastanych� Typy – introspekcyjna – ekstraspekcyjna; etnograficzna;
próbek czasowych – ciągła; tematyczna� Eksperyment
� Pojecie – wyjaśnienie zaleŜności między zjawiskami (zmiennymi) w warunkach kontrolowanych, przez (zmiennymi) w warunkach kontrolowanych, przez wprowadzanie zmian w tych zjawisk (zmiennej niezaleŜnej)
� Typy – naturalny (środowiskowy) lub laboratoryjny� Metody statystyczne
� Pojecie -� Typy wskaźników statystycznych – średnia arytmetyczna;
mediana; modalna, rozkład normalny� Funkcje – porządkująca (statystyka opisowa); poznawcza
(wnioskowanie statystyczne)
� Średnia arytmetyczna� Suma wszystkich wartości podzielona przez ich liczbę� Charakterystyka wyników przy pomocy wartości
najbardziej typowej
� Mediana� Mediana� Wartość środkowa – wyznaczająca dokładnie połowę
obserwacji� Dzieli wyniki na połowy
� Modalna� Wartość pojawiająca się najczęściej w zbiorze
wyników
� Metody eksplikacyjne� Pojecie – analiza wytworów dziecięcych w celu zrozumienie
przeŜyć i sposobu interpretacji rzeczywistości� Przedmiot badań – wytwory dziecięce; dokumenty osobiste;
dokumenty oficjalne
� Analiza tekstu� Analiza tekstu� Pojęcie – ma na celu rozumienie tekstów naukowych� Typy – analiza terminologiczna; analiza logiczno-
semantyczna
� Metody porównawcze� Pojęcie – określenie podobieństw i róŜnic w badanych
zjawiskach zestawionych pod kątem róŜnic czasowych lub przestrzennych
� Typy – porównanie elementów praktyki edukacyjnej lub porównanie koncepcji pedagogicznych
� ZaleŜność języka pedagogiki (nauk humanistycznych) od języka potocznego
� ZaleŜność języka pedagogiki od języka innych nauk (zwłaszcza humanistycznych)nauk (zwłaszcza humanistycznych)
� Wieloznaczność języka pedagogiki (języka humanistyki)
� Podstawowe terminy pedagogiczne:� Wychowanie� Edukacja – Kształcenie - Nauczanie/uczenie się� Rozwój
� Rozumienie szerokie i wąskie� Rozumienie szerokie – kaŜda aktywność człowieka
powodująca zmiany w zachowaniu� Działalność celowa, świadoma, systematyczna, metodyczna,
prowadzona przez fachowców� Pojęcia wychowania według S. Kunowskiego
� Prakseologiczne - działalność wychowawcy� Prakseologiczne - działalność wychowawcy� Ewolucyjne – proces zmian, rozwój� Adaptacyjne – efekt, cel, stan zamierzony� Środowiskowe – wpływ instytucji i grup społecznych
� Pojęcie wychowania a koncepcje psychologiczne (M.Łobocki)� Behawioralne – system wzmocnień� Psychodynamiczne – zaspokajanie potrzeb� Poznawcze – administrowanie informacją
Edukacja
Wychowanie Kształcenie
Nauczanie Uczenie się
� Pojęcie� długotrwały proces zmian, zachodzących określonym
kierunku, przechodzących od form niŜszych do wyŜszych, bardziej złoŜonych
� Typy koncepcji rozwoju� Typy koncepcji rozwoju� Koncepcje jednoczynnikowe – endogenne; egzogenne� Koncepcje dwuczynnikowe� Koncepcje wieloczynnikowe
� Rozwój według S. Kunowskiego� Teoria czynnikowa� Teoria warstwicowa
� Cechy� Kierunkowość� Progresywność
� Typy� Filogeneza –Antropogeneza- Ontogeneza� Filogeneza –Antropogeneza- Ontogeneza� Rozwój jakościowy a ilościowy� Rozwój strukturalny a funkcjonalny
� Aspekty� Poznawczy – analityczność i obiektywizacja poznania� Działaniowy - celowość, autonomia, konsekwencja,
dowolność, odporność na zakłócenia czynników zewnętrznych, kontrolowalność
� Kryteria wydzielania stadiów rozwojowych� sposób poznawania i uświadamiania sobie przez dziecko
otaczającej nas rzeczywistości; � dominujący rodzaj działalności dziecka; � specyficzne formy oddziaływania wychowawczego na
dziecko� Periodyzacja
0 – 1 – niemowlęctwo� 0 – 1 – niemowlęctwo� 1 – 3 – wiek poniemowlęcy� 3 – 7 – wiek przedszkolny� 7 – 11 (12) – młodszy wiek szkolny� 11 (12) – 17 (18) – wiek dorastania� 17 (18) – 21 (22) – wiek młodzieńczy� 21 (22) – 35 - wiek wczesnej dorosłości� 36 – 55 – wiek średni� 55 i więcej – wiek później dorosłości
� Stadialny� Epigenetyczny – J. Piaget; E. Erickson
� Fazy wewnętrzne - 1) kształtowania się nowej struktury; 2) stabilizacji; 3) zaczątki struktur stadium następnego
� Istnienie okresów przejściowych� Istnienie okresów przejściowych
� Podkreślający autonomię stadiów – K. Dąbrowski� Kryzys psychologiczny jako nieodłączny element rozwoju
� Linearny (wektorowy)� Koncepcja czynnikowa Stefana Kunowskiego
� Czynniki rozwoju: bios, ethos, agos, los� Przebieg rozwoju jako wynik wpływu (konwergencji) wielu
czynników
� Duchowy� WraŜliwość na wartości ostateczne: Prawdę Dobro,
Piękno, Absolut� Kulturowy
� Uczestnictwo w kulturze, wraŜliwość na piękno Społeczny� Społeczny� Uczestnictwo w grupach rówieśniczych, zdolność
realizacji wymogów płynących z funkcjonowania w ramach instytucji
� Psychiczny� Rozwój zainteresowań oraz sprawności poznawczych
� Biologiczny� Tworzenie i dojrzewanie róŜnorakich elementów
organizmu, zwłaszcza układu nerwowego
EthosLos
Bios
Agos
� Sposoby porządkowania struktury i ich kryteria� Subdyscypliny pedagogiczne – kryterium przedmiotu badań
(oraz metod badań i języka)� Stanowiska pedagogiczne – specyficzny model wychowania
(oparty na specyficznych koncepcjach: świata, człowieka, poznania, moralności, społeczeństwa)
� Subdyscypliny pedagogiczne według Stefana Kunowskiego
Podział pionowy� Podział pionowy� Podział poziomy
� Stanowiska w pedagogice� Sposoby porządkowania stanowisk
� Propozycja F. Meirieu� Propozycja S. Schiro� Propozycja S. Kunowskiego
� Typy stanowisk� Postmodernistyczne� Humanistyczne i personalistyczne� Krytyczne i emancypacyjne
•Tworzenie koncepcji opisowo-wyjaśniajaco-normatwnychdotyczących wychowaniaPedagogika ogólna
•Określenie celów wychowania•Poziom normatywny•Współpraca z naukami filozoficznymi: etyką, estetyką,
Pedagogika normatywna •Współpraca z naukami filozoficznymi: etyką, estetyką,
antropologią, aksjologiąnormatywna
•Opis i wyjaśnienie rzeczywistości przy pomocy metod badawczych nauk humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych
Pedagogika eksperymentalna
(opisowa)
•Potoczna wiedza o wychowaniuPedagogika empiryczna
� Nauki pedagogiczne� Historia wychowania, antropologia wychowania, kulturologia
wychowania, biologia wychowania, psychologia wychowania, filozofia wychowania, socjologia wychowania, teologia wychowania
� Typy nauk pedagogicznych – historyczne; empiryczne; prospektywne (światopoglądowe) prospektywne (światopoglądowe)
� Nauki współpracujące� Nauki realne – higiena i medycyna, ekonomia, demografia� Nauki formalne – cybernetyka, prakseologia, logika,
metodologia nauk� Nauki aksjologiczna – etyka, estetyka,
� Nauki pomocnicze� Psychologia, socjologia, filozofia, teologia, historia
� Postmodernizm� Pojecie i geneza� Kategorie według A. Bronka, H. Kieresia, A. Szahaja
� Antyfundamentalizm i antyunwersalizm� Antyscjentyzm i postawa antymetafizyczna� Ambiwalentna postawa wobec człowieka� Dekonstruktywizm i konstruktywizm
postmodernistyczny
� Pedagogika postmodernistyczna� Problem celów wychowania� Problem jednolitości metod badawczych� Problem spójności wiedzy pedagogicznej
� Pojęcia i typy desygnatów� Pojecie opisowe i wartościujące� Pojęcie opisowe:
� Jako stanowisko w pedagogice� Jako typ relacji międzyludzkich� Jako forma działalności społecznej
� Geneza i dziejeGeneza i dzieje� Prekursorzy: M. Mead; F. Leboyer; C.R. Rogers� Twórcy: Ruch Obrony Praw Dzieci (USA); H. Kupffer; E.von
Braunmuhl; H. von Schoenebeck� Antypedagogika w Europie i w Polsce
� Współczesne stanowiska antypedagogiczne� Antypedagogika; Ruch Obrony praw Dzieci; Postpedagogika
� Tezy� Wychowanie jest niepotrzebne� Nie istnieją obiektywne cele wychowania� Człowiek jest od urodzenie istotą aktywna poznawczo i komunikacyjnie� Człowiek od urodzenie jest istotą społeczną
� Humanizm� Termin, pojęcie, desygnaty � Geneza i dzieje zjawiska� Kategorie i tezy� Typy� Typy
� Humanizm antropocentryczny� Humanizm teocentryczny
� Pedagogika humanistyczna� Geneza i dzieje� Tezy
� Personalizm� Termin, pojęcie, desygnaty � Geneza i dzieje� Kategorie i tezy� Typy� Typy
� Personalizm statyczny i dynamiczny� Personalizm filozoficzny i religijny
� Pedagogika personalistyczna� Geneza� Tezy
� Relacja między „personalizmem” a „humanizmem”
� Pojęcie emancypacji i krytyki� Typy pedagogiki emancypacyjnej według B.
Śliwerskiego� Stanowisko liberalno-anarchistyczne� Stanowisko społeczne
Szkoła Frankfurcka – przykład pedagogiki � Szkoła Frankfurcka – przykład pedagogiki krytycznej� Geneza i przedstawiciele� Tezy
� Stanowiska Paulo Freire – Przykład pedagogiki emancypacyjnej� Geneza� Tezy