xaad-2013

ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ ШУГАМ БАРИХ БА ЦАХИЛГААНУГСРАЛТ ХИЙХ АЖЛЫН АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГААНЫ ДҮРЭМ

НЭГ. ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГА

1.1. Үйлдвэрлэлийн ажилд тавигдах шаардлага

1.1.1 Энэхүү дүрмийг цахилгаан дамжуулах шугам, цахилгааны дэд станцын барилга угсралт, тохируулгын ажил эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдлага, инженер техникийн ажилтан, ажилчид өмчийн харьяалал харгалзахгүйгээр заавал дагаж мөрдөнө.

1.1.2 Байгууллагууд нь барилга угсралт, цахилгааны угсралт, залгалтын тохируулга, туршилт ба тоноглолын иж бүрэн туршилт-сорилтын ажил гүйцэтгэх үедээ Монгол улсын хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын тухай хууль, холбогдох норм дүрэм, стандартууд ба мөн түүнчлэн энэхүү “Дүрэм”-ийн шаардлагыг удирдлага болгон тэдгээрийн үйлдвэрлэлд мөрдвөл зохино. Дүрэмд шаардлагыг нь тусгасан улсын стандартууд ба нормативийн баримт бичгүүдийн жагсаалтыг хавсралт-1-д үзүүлэв

1.1.3 Цахилгааны угсралт (тохируулга)- ын ажил гүйцэтгэх явцад хэрэглэх хувийн хамгаалах хэрэгслэл (хамгаалах тусгай хувцас, гутал ба аюулгүй ажиллагааны бусад хэрэгсэл) нь Монгол улсын стандартын шаардлагад нийцсэн байх естой.

1.1.4 Ачааны кран ба өргүүрийг ашиглалтанд ба ажилд хүлээн авах, байрлуулах, магадлах, бүртгэл нь “Ачаа өргөх краны ашиглалтын аюулгүй ажиллагааны ба байгууламжийн Дүрэм”, “Өргүүрийн ашиглалтын аюулгүй ажиллагааны ба байгууламжийн Дүрэм”, энэ дүрэм ачаа өргөх машинд үйлчилдэггүй бол үйлдвэрлэгчийн зааврын дагуу хийгдэх ёстой

1.1.5 Цахилгаан дамжуулах шугамын байгууламжийн ажил, тусгай цахилгааны угсралт ба тохируулгын ажил нь БД 43–101-03 ба БНбД 3.05.06-д заасан шаардлагыг тооцож хийгдэх естой. Зөвхөн цахилгааны угсралт (тохируулга) - ийн байгууллагын ерөнхий инженерээр батлуулсан ажил гүйцэтгэх төсөл (АГТ) ба технологийн карт (ТК) байгаа нөхцөлд ажил гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө; АГТ ба ТК-д гүйцэтгэх ажил тус бүрээр аюулгүй ажиллагааны техникийн тодорхой арга хэмжээг урьдчилан тусгасан байх ёстой. Цахилгааны угсралтын ажлыг шууд эрхэлж гүйцэтгэх удирдлага ба ажилчид ажилд гарахын өмнө хөдөлмөрийн бодит нөхцөлд ажлын байрны аюулгүй байдалд тавигдах шаардлагатай танилцан даалгасан ажлын эзлэхүүнд аюулгүй ажиллагааны арга барилыг мэдэж гүйцэтгэх ёстой.

3

1.1.6 Цахилгааны угсралтын (тохируулга) ажил гүйцэтгэгчдэд захиалагчийн цахилгааны аж ахуйн ашиглагч буюу ерөнхий гүйцэтгэгчийн хамааралтай ажил хийхийг хориглоно.

1.1.7 Угсралтын үе шатанд байгаа цахилгаан тоноглол, түүнчлэн ерөнхий гүйцэтгэгч буюу захиалагчийн объектыг цахилгаан угсралт тохируулга –ын ажилд түр зуурын тоноглол маягаар ашиглахыг зөвшөөрөхгүй.

1.1.8 Материал ба төхөөрөмжөөр аваарийн гарц, орц, барилга байгууламжийн том ба жижиг хаалга болон ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол, төхөөрөмж, гал унтраах хэрэгслэлд очих замыг таглаж тавихыг хориглоно.

1.1.9 Цахилгаан угсралтын ажил гүйцэтгэх үйлдвэрлэлийн байр ба талбай нь Галын аюулгүй байдал.Техникийн шаардлага MNS 4244, MNS 5390, Цахилгааны галын аюулгүй байдал. Ерөнхий шаардлага.–д тохирох гал унтраах анхдагч хэрэгслэл болон Галын аюулгүй байдлын тухай Монгол улсын хуулийн дагуу галын аюулгүй ажиллагааны дүрэм, Түлш, эрчим хүчний үйлдвэр , байгууллагад мөрдөх галын аюулгүйн дүрэм, зааврын эмхэтгэл, Дэд бүтцийн Сайдын 2001 оны 258 дугаар тушаалаар баталсан ”Хийн аж ахуйн аюулгүй ажиллагааны дүрэм”-ээр хангагдсан байх ёстой.

1.1.10 Ажлын байрны ба түүнчлэн гарц болон орцнуудын зохиомол гэрэлтүүлэг нь MNS 4996, БНбД 23 – 02 – 08 - ын шаардлагад нийцсэн байх ёстой. Гэрэлтүүлэггүй буюу нормчлогдсоноос доогуур түвшний гэрэлтүүлэгтэй газарт ажиллахыг хориглоно.

1.1.11 1,3 м - ээс дээш өндөрт ажиллах ажлын байр нь заавал 1,1 м - ээс багагүй өндөртэй хаалттай, шаардлагатай бол хамгаалах ба урьдчилан сэргийлэх (тор, саравч, дэвсгэр гэх мэт) Төмөр шат тавцан ба түүний хашлага Техникийн шаардлага. MNS 2632 - д нийцсэн хэрэгслэлтэй байна. Хаалт, хамгаалалт ба урьдчилан сэргийлэх хэрэгсэл байхгүй үед ажилтан нар хамгаалах бүс хэрэглэх ёстой

1.1.12 Талбай, дүүжин тавцан, эгнээ шат, тавцан ба бусад ажлын байрны дүүжин хэрэгслэл болон шатнууд нь MNS 2632 – д нийцсэн байх ёстой.

1.1.13 4 м хүртэл өндөртэй эгнээ шат ба тавцангуудыг ажил гүйцэтгэгч буюу мастер хүлээн авч ажлын дэвтэрт бүртгэсэний дараа, 4 м - ээс дээшхийг бол барилга угсралтын байгууллагын удирдлагын томилсон комисс хүлээн авч акт бүрдүүлсэний дараа ашиглахыг зөвшөөрнө.

1.1.14 Ашиглалтын явцад эгнээ шатанд даамал буюу мастер ажил эхлэхийн өмнө үзлэг хийх ба түүнчлэн 10 өдрөөс ихгүй хугацаа бүрт журналд бүртгэн үзлэг хийх ёстой.

1.1.15 Дүүжин эгнээ шат ба тавцанг зөвхөн нормативаас нь 20 % илүү статик ачаалалд нэг цаг туршсаны дараа ашиглалтанд оруулж болохыг зөвшөөрнө

1.1.16 Өргүүрийн тавцанг дээрхээс гадна нормативаас нь 10% илүү динамик ачаалалд турших ёстой.

4

1.1.17 Дүүжин эгнээ шат ба тавцангийн туршилтын үр дүнг тэдгээрийг хүлээн авсан актад буюу ажлын ерөнхий журналд бичнэ.

1.1.18 Ашиглалтын явцад модон шатыг хагас жил тутамд, төмөр .шатыг жилд нэг

удаа: хэвтээ гадаргууд 75 - ийн өнцөгтэй байрлалтай 1200 Н – ийн статик

ачааллыг шатны алгасалтын дундах аль нэг гишгүүрт өгч туршина.1.1.19 Эгнээ шатыг 10 м/сек – ээс их хурдтай салхитай үед шилжүүлэхийг хориглоно.1.1.20 Угсралтын ажлын явцад угсрахаар бэлтгэсэн бүтээц (тоног төхөөрөмж)-ийг,

хэрвээ энэ нь АГТ - д тусгагдаагүй буюу тооцоогоор батлагдаагүй бол зураг төслийн байгууллагатай зөвшилцөлгүйгээр байрлуулж, угсрагдсан дүүжин ямар нэг хэрэгсэлд тавих (бэхлэх) ийг хориглоно.

1.1.21 Эгнээ шат ба тавцангийн гишгүүр дэх ачаалал ажил гүйцэтгэх төсөлд тогтоосон буюу техникийн паспортын хэмжээнээс хэтрэхгүй байх ёстой. Угсарч байгаа тоног төхөөрөмж ба хийцүүдийн доор үйлдвэрлэлийн ажил хийх, мөн түүнчлэн ажилчид байхыг хориглоно.

1.1.22 Цахилгааны тоног төхөрөмжүүд, цахилгаан дамжуулгатай машин механизмын металл хэсгүүд, эгнээ шат ба тавцангуудын металл элемент, түүнчлэн краны зам нь ТЭХС -ийн 2006 оны 104 дүгээр тушаалаар баталсан “Хэрэглэгчийн цахилгаан төхөөрөмжийн Дүрэм”-ийн дагуу газардуулагдсан байх ёстой.

1.1.23 Үйлдвэрлэлийн тоноглолын хэсгүүдийн, хөдөлгөөнтэй эргэлддэг зангилааг авагддаг, хоёр тийшээ явдаг ба сөхөгддөг хаалтууд, түүнчлэн энэхүү тоноглолын их биений технологийн зайд байрласан хаалга тагнууд нь тохиолдлоор онгойхгүй хориг болон түгжээтэй байх ёстой. Үйлчилж байгаа норм, энэ байгууламжийн бүтээцийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм ба ашиглалтын зааврын шаардлагад хаалт, хаалга тагнуудыг авах буюу нээх үед тоноглолыг зогсоохоор тусгагдсан бол тэдгээрт хориг болон дохиоллын байгууламж тавьж өгөх ёстой..

1.1.24 Даралтад савтай ажиллах тоноглолын ашиглалтын үед Дэд бүтцийн сайдын 2001 оны 258 дугаар тушаалаар баталсан. ”Хийн аж ахуйн аюулгүй ажиллагааны дүрэм”–ийн шаардлагыг баримтлах ёстой.

1.1.25 Цахилгаан угсралтын үйлдвэрлэлийн байран дээр байгаа тоног төхөөрөмж ба материалуудыг үйлдвэрлэлийн ажлын төслийн дагуу агуулахад хадгална. АШ-ын хамгаалалтын бүсэд тоног төхөөрөмж ба материалууд хадгалахыг хориглоно.

1.1.26 Үйлдвэрлэлийн ажлын байран дээр хүмүүсийн эрүүл мэнд, амь насанд аюултай нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд ажлыг нэн даруй зогсоож, аюултай бүсээс ажиллагсадыг гаргаж, цахилгааны угсралтын байгууллагын удирдлагад мэдэгдэх ёстой. Аюултай хүчин зүйлсийг арилгасаны дараа зөвхөн удирдлагын бичгэн шийдвэрээр ажлыг үргэлжлүүлж болно.

5

1.1.27 Хамгаалах хэрэгслийг “Цахилгаан төхөөрөмжид ашиглагддаг хамгаалах хэрэгслэлийн туршилт ба хэрэглэх дүрэм, түүнд тавигдах техникийн шаардлага” - ын дагуу ажилд бэлэн байлгаж ашиглах ёстой.

1.1.28 Захиалагч байгууллагын нутаг дэвсгэр дээр барилга угсралтын ажил гүйцэтгэж эхлэхийн өмнө эдгээр объектыг ашиглах байгууллагын захиргаа, ба ерөнхий гүйцэтгэгч нар хавсралт 2.– ын дагуу ажилд оруулах-актыг бүрдүүлнэ.

1.1.29 Эрсдэл өндөртэй аюултай ажил ба гүйцэтгэж байгаа ажлын шинж чанартай холбоогүйгээр үүсэх үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн аюултай бүсэд ажилд оруулах-зөвшөөрлийг хавсралт 3 - ын маягтаар олгоно. Ажилд оруулах-зөвшөөрлийг журналд бүртгэх ба ажил гүйцэтгэгч хадгална

1.1.30 Үйлдвэрлэлийн аюултай хүчин зүйлүүд байнга үйлчлэх бүсэд дараах хамаарна. Үүнд: Цахилгаан тоноглолын хөндийрүүлэгчгүй гүйдэл дамжуулах хэсгийн

ойролцоо газрууд; Хаалтгүй огцом 1,3 м ба түүнээс дээш өндөр ажлын байрны ойролцоо

газрууд; Ажлын бүсийн агаарын хортой бодисийн найрлага нь зөвшөөрөгдөх

хамгийн их хэмжээний хязгаараас давж болзошгүй газрууд;

Потенциалын аюултай үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийн бүсэд дараах хамаарна. Үүнд:

Барьж байгаа барилгын (байгууламжийн) ойролцоо нутаг дэвсгэрын хэсгүүд;

Доор нь тоног төхөөрөмж буюу хийцүүдийн угсралт (буулгах ажил) хийж буй барилгын ба нэг багц байгууламжийн давхрууд;

Машин тоног төхөөрөмж буюу тэдгээрийн хэсэг, ажлын эд ангиудын шилжилтийн бүсүүд;

Кранаар ачаа өргөн шилжүүлж байгаа газар;

Заагдсан аюултай бүсийн хэмжээг хавсралт 6 дагуу тогтооно.

1.1.31 Байгууллага бүр хийгдэх ажлын нэр төрлийн жагсаалт (хавсралт 4) болон тэдгээрийг үйлдвэрлэгчтэй холбогдох ажилд оруулах зөвшөөрөл”-өөр гүйцэтгүүлэх ажлын жагсаалт боловсруулж баталсан байх ёстой.

1.1.32 Үйлдвэрлэлийн аюултай хүчин зүйлийн үйлчлэлийн нөхцөлд ажил гүйцэтгэх ажилтан нарт ажлын шинж чанартай холбоотойгоор аюулгүй ажиллагааны нэмэлт шаардлага тавигдана. Ийм мэргэжлийн жагсаалтыг хавсралт 5 - ын дагуу байгууллага батлана. Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны нэмэлт шаардлага тавигдах ажлыг гүйцэтгэхэд 18 нас хүрсэн, эмнэлгийн үзлэгт тэнцсэн, ажил гүйцэтгэх аюулгүй арга барилд суралцан зохих гэрчилгээ авсан, мэргэшлийн дадлагатай хүн байх ёстой.

6

1.1.33 Бие даан авирч хийх ажилд 18 нас хүрсэн эмнэлгийн үзлэгт тэнцсэн, авирч хийх ажлыг нэгээс доошгүй жил хийсэн, мэрэгшлийн дадлагатай, ААД-ийн III - аас доошгүй групптэй ажилчдыг ажил гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө. Анх удаа авирч хийх ажилд гарч буй ажилтан нарыг жилийн турш байгууллагын удирдлагын тушаалаар томилогдсон туршлагатай ажилтны хяналтанд ажиллуулахыг зөвшөөрнө.

1.1.34 Өндөр хүчдэлийн цахилгаан дамжуулах шугамын ба кабелийн байгууламжийн барилга, угсралт ба тохируулгын ажил гүйцэтгэхэд оролцож буй бүх хүн хамгаалалтын дуулга хэрэглэх ёстой.

1.1.35 I ангилалын цахилгаан гар машинуаар ажил гүйцэтгэх үед хувийн хамгаалах (хөндийрүүлэх бээлий ба гутал, резин шалавч г.м) хэрэгслийг хэрэглэнэ. II ба III ангилалын машинтай ажиллах үед хувийн хамгаалах хэрэгслэлгүй ажиллахыг зөвшөөрнө.

1.1.36 Тэсрэх дэлбэрэх аюултай ба онцгой аюултай ажлын байруудад зөөврийн гэрэлтүүлэгчийн тэжээлд 50 В - оос ихгүй хүчдэл хэрэглэнэ. Онцгой тааламжгүй нөхцөлд, тухайлбал сайн газардуулагдсан гадаргуутай том хэмжээний металлтай харьцах, эвгүй байрлалд ажиллах, зай давчуугаас гүйдэлд нэрвэгдэх аюул ихтэй нөхцлүүдэд болон гадна байрлах тоноглол дээр ажиллах үед ашиглах гар гэрэлтүүлэгчийн тэжээлд 12 В - оос ихгүй хүчдэл хэрэглэнэ.

1.2. АЖИЛТАНД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

1.2.1 Инженер техникийн ажилтан нарын ба ажилчдын аюулгүй ажиллагааны дүрмийн зааварчилгаа, сургалт ба мэдлэгийн шалгалтыг MNS 4969 - ийн дагуу зохион байгуулах ёстой.

1.2.2 Цахилгаан тоноглолын үйлчилгээ эрхэлдэг цахилгаан угсралтын байгууллагын ажилтан нар нь энэхүү Дүрэм болон “Хэрэглэгчийн цахилгаан төхөөрөмжийн техник ашиглалтын Дүрэм”-ийн сургалтанд хамрагдан мэдлэгээ шалгуулан хавсралт 2 - ын дагуу тохирох цахилгааны аюулгүй ажиллагааны групптэй байх ёстой.

1.2.3 Ажиллагаанд байгаа үйлдвэрийн газарт цахилгаан төхөөрөмжийн угсралт ба тохируулгын ажил гүйцэтгэхээр очиж ажиллах цахилгаан угсралт (тохируулга) - ын байгууллагын ажилтан нар энэхүү “Дүрэм”-ийн сургалт ба мэдлэгийн шалгалтанд хамрагдаж цахилгааны аюулгүй ажиллагааны тохирох групптэй болох ёстой. Энэхүү Дүрмийн мэдлэгийн шалгалт өгсөн ажилтанд тогтоосон загварын дагуу үнэмлэх олгох бөгөөд үйлдвэрлэлийн ажлын үед түүнийгээ заавал өөрийнхөө биед авч явах үүрэгтэй.

1.2.4 Ажиллагаанд байгаа цахилгаан станц ба шугам сүлжээний төхөөрөмжид ажиллах томилолтын эрхтэй ажил гүйцэтгэх цахилгаан угсралт (тохируулга)-ын байгууллагын ажилтан нар энэхүү “Дүрэм”-ийн сургалт ба мэдлэгийн шалгалтанд өөрийн байгууллага дээр гүйцэтгэх ажилд тавигдах шаардлагын хэмжээнд хамрагдсан байх ёстой. Энэ тохиолдолд энэхүү Дүрмийн хавсралт 7 - д үзүүлсэн ажилд оруулах –зөвшөөрөл (наряд) дагуу уг ажлыг гүйцэтгэнэ.

7

1.2.5 Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажиллахаар очих цахилгаан угсралт (тохируулга)-н байгууллагын ажилтан нарыг ажилд оруулахын өмнө ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол хариуцсан ажилтны удирдлага дор холболтын схем ба аюулгүй ажиллагааны талаар зааварчилгаа өгч зааварчилгааны журналд энэ тухай холбогдох тэмдэглэл хийсэн байх ёстой.

1.2.6 Ажилтан нар нь цахилгаан тоноглол дээрх хүчдэлгүй болсоны дараа урьдчилан сануулахгүйгээр гэнэт хүчдэл дахин өгч болохыг зайлшгүй мэдэж байх шаардлагатай.

1.2.7 Ажиллагсдад эмнэлгийн урьдчилан сэргийлэх ба үечилсэн үзлэгийг Монгол улсын Эрүүл мэндийн яамнаас тогтоосон журмын дагуу хийнэ.

1.2.8 Цахилгаан угсралтын бригадын бүрэлдэхүүнд үйлдвэрлэлийн золгүй тохиолдлын үед “Цахилгаан гүйдэлд нэрвэгдсэн болон бусад осолд өртсөн хүнд үзүүлэх анхны тусламж” (Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаалаар баталсан Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. Хавсралт 9). дагуу нэгээс доошгүй сургагдсан ажилчин байх ёстой.

1.2.9 Энэхүү “Дүрэм”-ийн шаардлагыг биелүүлээгүй тохиолдолд ажилтан нар нь Монгол улсын холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу сахилга батын, захиргааны болон материалын хариуцлага хүлээнэ.

1.2.10 Ажилд оруулах-Нарядад тусгагдсан арга хэмжээнүүдийг чанд мөрдөж сахиулахыг ажиллагаанд байгаа үйлдвэр ба ажилд оролцож байгаа байгууллагын удирдлагууд хариуцна. (Хавсралт.2)

8

Ажиллагаатай байгаа цахилгаан байгууламжид ажил гүйцэтгэх цахилгаан техникийн мэргэжлийн ажилчид инженер техникийн ажилтан нарын цахилгааны аюулгүй ажиллагааны мэргэжлийн группийн ангилал (Дэд

бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаалаар баталсан Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. Хавсралт 1).

Групп Хүмүүсийн биечлэн гүйцэтгэх ажил, албан тушаалын ангилал

Цахилгаан байгууламжид

ажилласан хугацаа Нас Мэдлэг чадварын тодорхойлолт

I

Цахилгаан техникийн мэргэжилгүй, аюулгүй ажиллагааны дүрмээр мэргэжлийн шалгалт өгдөггүй цэвэрлэгч, будагчин г.м ажилчид

Хугацаа тогтоохгүй.18 наснаас дээш

Цахилгаан техникийн мэдлэггүй, цахилгаан гүйдлийн аюул болон цахилгаан байгууламжид аюулгүй ажиллах арга хэмжээний талаар тодорхой ойлгоцгүй хүмүүс хамаарна. Эдгээр хүмүүс хүчдэлтэй цахилгаан тоног төхөөрөмжийн гүйдэл дамжуулах хэсгийн дэргэд ойрхон бие даан ажиллах, үзлэг үйлчилгээ хийх эрхгүй болно.

- Цахилгаанчингийн дагалдан - машин механизмын жолооч Хугацаа тогтоохгүй.

18 наснаас дээш

II

Дээд сургууль, техникум, техник мэргэжлийн сургуулийн оюутан сурагч үйлдвэрлэлийн дадлага хийх хугацаанд

Хугацаа тогтоохгүй. 16 наснаас дээш

а/ Цахилгаан байгууламж, тоног төхөөрөмжийн хийц, бүтэц, ажиллах зарчмыг мэддэг байх.

- Байнгын курс, сургууль комбинат, үйлдвэрлэлийн сургалтаар мэргэжил эзэмших хүмүүс дадлага хийх хугацаанд

1 сараас дээш хугацаанд дагалдан хийсний дараа


б/Цахилгаан техникийн онолын анхны мэдэгдэхүүнтэй, гүйдэл дамжуулах хэсэгт ойртох болон цахилгаан гүйдэл, хүчдэлийн талаар тодорхой ойлголттой байх

-Цахилгааны мастер, цахилгааны мастер, цахилгааны слесарь, холбоочин ба 1000 В - оос дээш хүчдэлийн цахилгаан байгууламжийн цэвэрлэгчид

Тухайн цахилгаан байгууламжид 1 сараас доошгүй


в/ Цахилгаан байгууламж дээр ажил гүйцэтгэхэд аюулгүй байдлыг хангах урьдчтлан сэргийлэх үндсэн арга хэмжээ ба тоноглолд үзлэг хийхэд мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрмийг мэддэг байх

-Цахилгаан техникийн мэргэжилгүй хүмүүс, будагчин, өрлөгчин г.м



- Машин механизмын жолооч, машинч - цахилгаан ба хийн гагнуурчин



г/ Осолд өртсөн хүний биеийн байдлыг тодорхойлж анхны тусламж үзүүлж чаддаг байх. д/ Ажил гүйцэтгэх , үүрэг даалгавар авах болгондоо тодорхой зааварчлагаа авч байх

IIIЦахилгааны монтёр, цахилгааны слесарь, цахилгаан гагнуурчин,

Дээд, тусгай дунд боловсролтой

18 наснаас

а/ цахилгаан техникийн онолын үндсийг мэддэг байх, цахилгаан байгууламжийн бүтэц түүний схем, засвар

9

машин механизмын жолооч цахилгаан техникийн мэргэжлийн хүмүүс 3 сар бусад хүмүүс зургаан сараас дээш

дээш үйлчилгээний зааврыг судалсан байх

Дээд сургууль, техникумын оюутан дадлага хийх хугацаанд

Өмнөх группэд 1 сар болсон


б/ Цахилгаан байгууламж дээр ажиллахад аюултай болох талаар тодорхой мэдлэгтэй байх.

Ажиллаж эхэлж байгаа цахилгааны инженер техникч

Хугацаа тогтоохгүй 18 наснаас дээш

в/ Аюулгүй ажиллагааны ерөнхий дүрэм ба өөрийн гүйцэтгэдэг бүх төрлийн ажлын аюулгүй ажиллагааны дүрмийг мэддэг байхг/ Ажил хийж байгаа хүмүүст хяналт тавьж чаддаг байх д/ Осолд орсон хүнийг хүчдэлээс чөлөөлж биеийн байдлыг тодорхойлж анхны тусламж үзүүлж чаддаг байх

IV

Цахилгааны монтёр, цахилгааны слесарь, шуурхай үйлчилгээний хүмүүс

Өмнөх группэд нэг жилээс доошгүй ажилласан байх. ТМС сургууль комбинат, байнгын курсээр бэлтгэгдсэн цахилгаан техникийн мэргэжилтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой хүн өмнөх группэд 6 сараас доошгүй ажилласан байх


а/ Цахилгаан техникийн онолыг ТМС, техникумын программын хэмжээнд мэддэг байхб/ Цахилгаан байгууламж дээр ажиллахад аюултай байдлын талаар бүрэн ойлгоцтой байна.в/ Энэ дүрэм ба цахилгаан төхөөрмжинд хэрэглэх хамгаалах хэрэгслийг ашиглах, турших, дүрмийг бүрэн мэддэг байх г/ Аюулгүй байгууламжийн бүтэц хийц , тэдгээрийн онцлог, схем горимыг нарийн мэддэг байх. д/ Аюулгүй ажиллагааны зааварчлагаа өгч, сургалт явуулж чаддаг байх

IV

Шинээр ажиллаж эхэлж байгаа инженер техникч

Өмнөх группэд 3-аас доошгүй сар

ажилласан байх.


е/ Аюулгүй ажиллагааг ажлын байранд зохион байгуулж холбогдох арга хэмжээг биечлэн авч ажиллаж байгаа хүмүүст хяналт тавьж чаддаг байх. ё/ Осолд орсон хүнийг хүчдэлээс чөлөөлж авах, биеийн байдлыг тодорхойлох, анхны тусламж үзүүлэх бүх аргыг мэддэг ба биечлэн хийж чаддаг байх

V Цахилгааны монтёр, цахилгааны слесарь, мастер, техникч, дадлагын инженер

Өмнөх группэд нэг жилээс доошгүй ажилласан байх.


а/ Үйлчилж байгаа цахилгаан байгууламжийн схем горим, онцлогыг бүрэн нарийн мэддэг байх. б/ Энэ дүрэм цахилгаан төхөөрөмжинд хэрэглэх хамгаалах хэрэгслийг ашиглах, турших дүрмийг бүрэн мэддэг, хэрэгжүүлж чаддаг байх.в/ Дүрмүүдийн заалт бүрийн онолын үндэслэлийг мэддэг байх г/ Ажлын аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээг зохион байгуулж, биечлэн гүйцэтгэж хяналт тавьж чаддаг

10

байх. -Мастер, техникч, инженер (цахилгаан техникийн мэргэжлийн дээд ба тусгай мэргэжлийн дунд сургууль төгссөн)

Өмнөх группэд 6 сараас доошгүй ажилласан байх.


д/ Аюулгүй ажиллагааны зааварчлагаа өгч, сургалт явуулж чаддаг байх. е/ осолд өртсөн хүнийг чөлөөлж, биеийн байдлыг тодорхойлж, анхны тусламж үзүүлж чаддаг байх.

Тайлбар:

а/ 1000 В - оос дээш хүчдэлийн цахилгаан байгууламжид ажилладаг хүмүүсийн ажилласан хугацааг тооцохдоо зөвхөн цахилгаан байгууламжид ажилласан хугацааг авч тооцно.

б/ Энэ мэргэжлийн группын ангилалын бүх хугацааг тооцохдоо тухайн үйлдвэр, байгууллагын хэмжээнд ажилласан хугацааг тооцно.

в/ Дээрх хүснэгтэнд дурьдсан цахилгааны аюулгүй ажиллагааны мэдлэгт тавих шаардлага нь хамгийн доод захын түвшингээр тооцсон учир үйлдвэр, байгууллагын удирдлага нь өөрийн үйлдвэрлэл, технологийн ионог төхөөрөмжийн тусгай нөхцөл, онцлог байдалд тохируулсан энэ дүрэмд харшлахгүй аюулгүй ажиллагааны дүрэм, зааврын мэдлэг мэргэжил, дадлагын нэмэлт шаардлага баталгаажуулан тавьж болно.

г/ Аюулгүй ажиллагааны I группыг цахилгаан техникийн бус ажил, албан тушаалын хүмүүст олгож болно. Аюулгүй ажиллагааны I группэд хамаарагдах ажил, мэргэжлийн жагсаалтыг байгууллагын удирдлага тодорхойлж батлана. Тухайн байгууллагын үйлдвэрлэлийн өөрийн албан тушаалын (үүргийн) хэмжээнд цахилгааны аюулгүй ажиллагааны зохих мэдлэг эзэмшсэн ажилтанд олгоно. Энэ ажил мэргэжлийн хүмүүст аюулгүй ажиллагааны III доошгүй групптэй хүн тодорхой зааварчилгаа өгөөд, асууж ярилцан шалгалт өгсөн хүмүүсийн бүртгэлд бичиж гарын үсэг зуруулаад I групптэйд тооцно. Аюулгүй ажиллагааны I групптэй хүн цахилгаан гүйдэлд нэрвэглсэн хүнд анхны тусламж үзүүлж чаддаг байна.

д/ Шинээр ажилд орох (өөр ажил, албан тушаалд шилжих, өөр хүнийг орлож ажиллах) хүн шалгалт өгч байгаа тоног төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагааны холбогдох мэргэшлын группын мэдлэгээ хамгаалах үүрэгтэй.

е/ 1000 В хүртэл хүчдэлийн цахилгаан байгууламжид ажиллаж байсан хүнийг 1000 В – оос дээш хүчдэлийн цахилгаан байгууламжид шилжүүлж ажиллуулахдаа анхны шалгалтаар III –аас дээш групп олгохгүй байх

11

1.3. АЖИЛЛАГААНД БАЙГАА ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛ ДЭЭР АЖИЛТАН НАРЫГ АЖИЛД ОРУУЛАХ

1.3.1 Цахилгааны угсралтын байгууллагын ажилтан нарыг ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажилд оруулах ажлыг Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаалаар баталсан “Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм”-ийн холбогдох шаардлагын дагуу гүйцэтгэх ёстой.

1.3.2 Ажиллаж байгаа цахилгаан төхөөрөмжүүд дээр гаднын үйлдвэрийн барилга-угсралтын өөр байгууллага ажил эхлэхийн өмнө дараах ажлыг хийх ёстой: Үүнд:

Ажилд оруулах-нарядыг хавсралт 2 - д заасан. загвараар бүрдүүлэх;

Ашиглагч байгууллагын төлөөлөгчид наряд олгох эрхтэй ажилтнууд, ажлын удирдагч ба ажил хариуцан гүйцэтгэгч (үйлдвэрлэгч) - ийн нэрсийн жагсаалтыг гаргаж өгөх ба түүний дараа ашиглалтын үйлдвэрийн төлөөлөгч тэднээс хэн хэнийг биечлэн ажилд оруулах;

Жагсаалтанд ажилтнуудын овог, нэр, албан тушаал, цахилгааны аюулгүй ажиллагааны группийг зааж өгөх хэрэгтэй;

Цахилгаан угсралтын (тохируулгын) байгууллагын ерөнхий инженер “Жагсаалт” - ыг баталсан байх ёстой;

1.3.3 Барилга-угсралтын байгууллагын ажилтан нар нь ашиглагч байгууллагад үйлчилдэг дүрмүүдтэй болон цахилгаан тоноглолын хэсгүүдийн онцлогтой холбоотой цахилгааны аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаанд хамрагдана. Зааварчилгаа өгсөн тухай ашиглагч үйлдвэр ба барилга-угсралтын байгууллагын зааварчилгааны журналд бүртгэж тэмдэглэнэ.

1.3.4 Барилга-угсралтын байгууллага нь өмчийн төрөл бүрийн хэлбэр ба салбарын удирдлага бүхий ашиглагч үйлдвэрүүдийн ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээр очиж ажил гүйцэтгэхдээ тухайн цахилгаан тоноглолын ашиглалтын аюулгүй ажиллагааны дүрмийг удирдлага болгох ёстой.

Эрчим хүчний үйлдвэрийн цахилгаан тоноглолд ажилд оруулах

1.3.5 Ажиллагаанд байгаа эрчим хүчний (цахилгаан станц, уурын зуух, дэд станц г.м) үйлдвэрүүдийн цахилгаан тоноглолад цахилгаан угсралтын ажил гүйцэтгэхийн өмнө үйлдвэрлэлийн ажлын бүс доторх гүйдэл дамжуулах бүх хэсгийн хүчдлийг салгах ба ажиллагаанд байгаа цахилгааны тоноглолын хэсгээс тайлж хөндийрүүлгийн (гогцоог огтлох, холбоосыг салгах, бусад) ба газардуулга салгах гэх мэт техникийн арга хэмжээ авах ёстой.

12

1.3.6 Барилга угсралтын байгууллагын ажлын бүсэд олгосон газрыг цул материал эсхүл торон хаалт хийж цахилгаан угсралтын ажилтан нарыг ажиллаж байгаа цахилгаан төхөөрөмжийн хэсэгт нэвтрүүлэхээргүй саад тавьж тусгаралах ёстой. .

1.3.7 Барилга угсралтын байгууллагын ажилтан, машин механизмын тусгаарласан бүсэд нэвтрэн орох ба гарах зам нь эрчим хүчний үйлдвэрийн нутаг дэвсгэрээр буюу хүчдэлтэй гүйдэл дамжуулах хэсгүүд байрлах барилгыг дайран өнгөрөх ёсгүй. Барилга-угсралтын байгууллагын ажилтан нарын тусгаарласан бүсэд нэвтрэн орох ба гарах зам нь ажиллаж байгаа хуваарилах байгууламжийн байр буюу нутаг дэвсгэрээр дайран өнгөрөх бол эрчим хүчний ашиглагч үйлдвэрийн төлөөлөгч цахилгаан угсралтын байгууллагын ажилтан нарыг дагуулан энэ бүсээс гаргах буюу энэ бүсэд оруулж өгөх ёстой.

1.3.8 Хэрэв цахилгаан угсралтын байгууллагад олгосон бүсэд хаалт хийгдээгүй бол цахилгаан тоноглолд хийх үйлдвэрлэлийн ажил нь ашиглагч байгууллагын төлөөлөгчийн байнгын (энэ байгууллагад олгосон нарядын дагуу өөрийн үүргийг биелүүлж байгаа хянагчийн) хяналтын дор ажлыг гүйцэтгэх.ёстой.Тохируулгын ажил хийх үед хянагч томилохгүй. Цахилгаан угсралтын байгууллагын ажилтан энэ ажлыг томилолтын эрхтэйгээр гүйцэтгэж болно.

1.3.9 Цахилгаан станц ба цахилгаан, дулааны шугам сүлжээний газрын ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолд ажил гүйцэтгүүлэхээр илгээж байгаа, тэдгээр газруудын орон тооны бус засварын ба тохируулга, угсралт хийх байгууллагын ажилтан нарыг томилогдсон ажилтанд хамааруулна. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолд ажил хийлгүүлэхээр илгээсэн барилга угсралтын байгууллагын угсралтын ажилтан нарыг томилогдсон ажилтанд хамааруулж болно. Эдгээр ажилтанг томилох шийдвэрийг ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолыг ашиглагч байгууллагын удирдлага нь барилга-угсралтын байгууллагын удирдлагатай зөвшилцөж гаргана.

1.3.10 Томилогдсон ажиллагсад ажиллаж эхлэх цахилгаан тоноглолын талаар аюулгүй ажиллагааны дүрмийн шалгалт өгсөн үнэмлэхтэй байна.

1.3.11 Томилж буй байгууллага нь ажилтан нараас хэнээр нь удирдагч, ажил гүйцэтгэгч, хянагч ба бригадын гишүүдээр тушаалаар томилсон тухай бичгэн хэлбэрээр зааж өгөх ёстой ба түүнчлэн ажилд оруулах–зөвшөөрөл олгох эрхтэй байж болох ажилтанг санал болгоно.

1.3.12 Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажиллах эрхтэйгээр томилогдсон ажилтан нараас удирдагч, ажил гүйцэтгэгч ба бригадын гишүүнээр танилцуулагдсан ажиллагсадыг ашиглагч үйлдвэрийн зохион байгуулалт–дэг журмын дагуу тэдэнд баримт бичиг бүрдүүлж өгч болох ба тэрчлэн үүрэг даалгавар өгөх, наряд олгох эрхийг олгож болно.

1.3.13 Томилогдсон ажилтан нар томилогдсон газраа ирмэгц ажиллахаар зэхэж буй цахилгаан тоноглолын онцлогтой уялдсан цахилгааны аюулгүй ажиллагааны анхан шатны зааварчилгаа авч гарын үсэг зурсан байх ёстой. Удирдах, ажил гүйцэтгэх, наряд олгох үүрэг хүлээлгэсэн ажилтан нар эдгээр цахилгаан тоноглолын схемээр мөн зааварчлагааг

13

авч гарын үсэг зурсан байх ёстой. Зааварчилгааны бүртгэлийн журналд зааварчилгааг бичиж тэмдэглэнэ.

1.3.14 Томилж байгаа үйлдвэр нь томилогдсон ажилтан нарт санал болгосон эрх, үүрэг нь олгосон цахилгааны аюулгүй ажиллагааны групптэй хэрхэн тохирч байгаа эсэх, түүнчлэн тэдний энэхүү “Дүрэм” - ийн мөрдөлтийг хариуцна.

Цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын зурваст ажилд оруулах

1.3.15 Барилга-угсралтын байгууллагын ажилтныг хүчдэлтэй байгаа цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын зурваст болон ажиллагаанд байгаа АШ огтлолцсон алгасалтанд хийх ажилд ашиглалтын байгууллагын төлөөлөгч (ажилд оруулагч) оруулна

1.3.16 АШ дээр бригад ажилд оруулахад ажилд оруулагч нь бригад бүрийн ажлын хэсэг тутамд тус бүр нэг газардуулга тавьж өгөх ёстой. Газардуулага тавих (авах) ажилд барилга угсралтын байгууллагын цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III – аас доошгүй групптэй ажилтанг бригадын гишүүнээр оролцуулж болно.

1.3.17 Хүчдэлтэй байгаа цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бүсийн ажилд барилга угсралтын байгууллагын бригад нэг бүрийг ашиглагч үйлдвэрийн ажилд оруулагч биечлэн ажилд оруулна. Хэрэв цахилгаан дамжуулах шугам хүчдэлээс салгагдсан, газардуулагдсан бол барилга угсралтын байгууллагын хариуцлагатай удирдагч өөрийн ажиллагсадыг өөрөө ажилд оруулж болох ёстой талаар ажилд оруулагч зөвшөөрөл олгож болно.

1.3.18 Олон хэлхээтэй АШ-ын ажлын байр бэлтгэх явцад хүчдэлтэй үлдсэн хэлхээний талд ажилд оруулагч улаан дарцаг тавих ёстой. Дарцагыг газраас 2 - 3 м - ийн өндөрт дүүжлэнэ. Ажиллаж байгаа АШ-ын хамгаалалтын бүсэд ачаа өргөх кран хэрэглэн ажил гүйцэтгэх үед кранчин ба оосорлогч нарыг цахилгаан угсралтын бригадад олгосон ажилд оруулах - наряданд оруулна. Энэ тохиолдолд кранчинд ажилд оруулах -наряд тусад нь олгохгүй..

1.3.19 Хамгаалалтын бүсэд кабель шугамын ажилд оруулах-наряданд уг кабель шугамын байрлал ба түүний тавих гүнийг зааж өгөх ёстой.

1.3.20 Кабель шугамын хамгаалалтын бүсэд газар шорооны ажил эхлүүлэхийн өмнө кабелийн байрлал, тавигдсан гүнг тодруулахын тулд газрыг ухаж үзэх ба газар ухах машины хамгаалалтын бүсийн түр хаалт тавина. КШ эзэмшигч үйлдвэрийн төлөөлөгчийн хяналтын дор барилга-угсралтын байгууллагын ажилтан газар ухах ажлыг хийнэ.

1.3.21 Кабелийг цоолох ба газардуулах шаардлага гарвал энэ ажлыг ашиглалтын үйлдвэрийн ажилтан гүйцэтгэнэ. Энэ ажилд цахилгааны аюулгүй ажиллагааны IV - оос доошгүй групптэй барилга - угсралтын байгууллагын ажилтанг бригадын гишүүнээр оролцуулж болно.

14

2. ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ АГААРЫН ШУГАМЫН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖИЛД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

2.1. ГАЗАР ШОРООНЫ БА ӨРӨМДЛӨГИЙН АЖИЛ

Ажлын зохион байгуулалт

2.1.1 Газар шорооны ажлыг механикжуулсан аргаар гүйцэтгэх ёстой. Машин хүрэх боломжгүй, бага хэмжээтэй эсвэл ухсан нүхийг заасан хэмжээнд хүргэх (суурийн тэгшилгээ хийх, овоолох ба цэвэрлэх) ажлыг гараар хийж болно.

2.1.2 Экскаватор, өрмийн ба төмөрбетон гадсан хөл зоох тоноглол нь ажиллах үедээ тэгшилгээ хийсэн талбай дээр байрлуулагдах ёстой ба харин хийн явалтын машин (зөөврийн) тулах хэрэгслэлэд бэхлэгдэнэ.

2.1.3 Ажлын завсарлагын үед (шалтгаан ба үргэлжлэлээс үл хамааран) экскваторын сумыг мөргөцөгийн эсрэг талд гаргах ба шанагыг хөрсөн дээр буулгана. Шанагын цэвэрлэгээг зөвхөн нүхний гадна газар дээр түүнийг буулгасаны дараа хийж болно.

2.1.4 Газар шорооны ажлыг бүрэн буюу түр зогсоосон үед нүхний захаас 2 м -ээс доошгүй зайд экскваторыг тавина.

2.1.5 Экскваторын ажлын үед мөргөцөгийн талаас ямар нэг үйлдвэрлэл явуулах, экскваторын үйлчлэлийн нэмэх 5 м - ийн радиуст хүмүүс байхыг хориглоно.

2.1.6 Экскваторын явалтын үед түүний сум явалтын чиглэлд байрлаж байх ёстой, харин шанагыг газраас 0,5 - 0,7 м дээш өргөнө. Экскваторыг ачаатай шанагатай явуулахыг хориглоно.

2.1.7 Паспортанд заагдсанаас их хэмжээний налуугаар экскваторын өгсөх буюу уруудах үед трактор, эсхүл цахилгаан эргүүлгийн тусламжтайгаар хариуцлагатай ажилтанг байлцуулан энэ ажлыг хийх шаардлагатай.

2.1.8 Экскватор ба краны тусламжтай автомашинд шороо ачих үед хамгаалах оройвчоор тоноглогдоогүй автомашины кабинд жолооч байхыг хориглоно.

2.1.9 Хөвөгч бүхий төхөөрөмж дээрх ажлын үед кабин нь шанаганы үйлчлэх хүрээний гадна байхаар автомашиныг зогсооно.

2.1.10 Газар зүсэх, түүнчлэн хөрснөөс шанагыг гаргахын тулд экскваторыг шилжүүлэх ба эргэлтийн механизм ашиглахыг хориглоно.

2.1.11 Экскваторын машинч ухаж байгаа нүхний ханын байдал, бага зэргийн нуралт, гулсалт буюу овооролтыг анхааралтай ажиглаж байх үүрэгтэй, түүнчлэн дүүжлэгдсэн хушуу (хөндийлсэн оройвч) үүссэн тохиолдолд ажлыг даруй зогсоож экскваторыг аюулгүй зайнд байрлуулна.

2.1.12 Дулаанжуулалт, ус дамжуулах, бохир зайлуулах газар доорх байгууламжууд, мөн түүнчлэн нутаг дэвсгэр дор далд байгаа хийн шугам хоолой, агааржуулалтын шугам хоолой, кабелиудыг газрын гадаргуу дээр тэмдэглэсэн заагч байх ёстой .

2.1.13 Барилгын нутагт дэвсгэрт хортой хий, байлдааны хэрэгсэл илэрвэл ажлыг нэн даруй зогсоож тэдгээрийн байрлах газарт зохих тэмэдэг , тэмдэглэгээ хийж тавина. Энд байгаа ажилчдыг аюултай хүчин зүйлийн

15

шалгааныг арилгатал аюултай бүсээс яаралтай гаргаж холдуулна Ажил удирдагч “Онцгой байдлын газар” - т дуудлага өгнө.

2.1.14 Ажилчдын хөдөлгөөн ихтэй газруудад шуудуу ба суваг дээр ажиллах үед 0,6 м - ээс багагүй өргөнтэй эмжээртэй банзан шалтай, хоёр талдаа 1 м - ийн өндөр хашлагатай гүүрэнцэр тавьж өгөх ёстой

2.1.15 Харанхуй буюу гэрэлтүүлэг муутай нөхцөлд ажиллах үед ажлын байрны гэрэлтүүлэгчээс гадна нэмэлт гэрэлтүүлэгч-дохиолол аюултай ажлын байранд тоноглох шаардлагатай.

Нүхийг бэлтгэх

2.1.16 Том чулуу, хожуул, төмрийн хаягдал, мөстлөгөөс цэвэрлээгүй газар дээр ажиллахыг хориглоно.

2.1.17 Үйлдвэрлэлийн ажлын төсөлд тодорхой заагаагүй бол хэвтээ гадаргуугаарх ухаадсын налуугийн сууриас машины ойрын тулгуур хүртэл хамгийн бага зай хэмжээг хүснэгт 2.1 – ээр авна.

Хүснэгт 2.1

Ухаадсын налуугийн сууриас машин хүртэлх зай

Ухаадсын гүн, м

Элсэн Элцэнцэр шавранцар шаварХэвтээ гадаргуугаар ухаадсын налуугийн сууриас

машины ойрын тулгуур хүртэлх зай, м1,0 1,5 1,25 1,00 1,002,0 3,0 2,40 2,0 1,503,0 4,0 3,60 3,25 1,754,0 5,0 4,40 4,0 3,005,0 6,0 5,30 4,75 3,50

2.1.18 Хөрсний усны түвшнээс дээш (шүүрэх өргөгдлийг тооцсон) хадгүй хөрсөнд буюу.зохиомолоор усны түвшинг бууруулж хатаасан хөрсөнд ханын бэхэлгээгүй шуудуу ба нүхний ухаадсын гүн дэх налуугийн эгцрэлийг хүснэгт 2.2 - оор авна.

Хүснэгт 2.2

Бэхэлгээгүй нүх ухах үеийн налуугийн эгцрэл

Хөрсний төрлүүд

Ухаадсын гүнүүдээр (суултыг өндөрт нь харьцуулсан ) налуугийн эгцрэл, м

1.55 3.0 5.0

Нягтаршаагүй асгаас 1:0,67 1:1 1:1,25Элсэн 1:0,5 1:1 1:1

16

Элсэнцэр 1:0,25 1:0,67 1:0,85шавранцар 1:0 1:0,5 1:0,75Ойн 1:0 1:0,25 1:0,5

Тайлбар:

1. Налуугийн эгцрэлд төрөл бүрийн хөрсийг давхарлахдаа хамгийн сул хөрсийг дээр нь тавьж давхарлана

2. .Нягтраагүй асгаас гэж элсний хувьд 2 жил, тоостой шаварлаг хөрсөнд 5 жилийн дотор ухаж гаргасан хөрс хамаарна. .

Ухаадсын налуугийн “эгцрэл”-ийн гүн нь бүх тохиолдолд 5 м - ээс их байх ба гүн нь 5 м - ээс бага бол 2.2.28 болон хүснэгт 2.2 - д заагдаагүй гидрогеологийн нөхцөл ба хөрсний төрлүүдийг зураг төслөөр тогтоох ёстой

2.1.19 3 м - ээс их гүнтэй болон гүнээс нь үл хамааран 2 м - ээс илүү өргөнтэй ухаадсын бэхэлгээг түүний онцлогт тохируулсан зураг төслөөр хийнэ.

2.1.20 Хөрсийг бэлтгэхдээ доогуур нь хөндийлэн малтаж ухахыг хориглоно.2.1.21 Нүхэнд орох ба нүхнээс гарахдаа холбогдох стандартын дагуу бэлтгэсэн

зориулалтын шат хэрэглэнэ2.1.22 Хоолойг хэвтээ байрлалд хүчтэй дарах үед диаметр нь1200 мм - ээс

багагүй, урт нь 40 м - ээс ихгүй хоолойд ажилчид байхыг зөвшөөрнө. Хоолойд ажилчны үргэлжлэн ажиллах хугацаа нэг цагаас хэтэрч болохгүй. 10 м ба түүнээс дээш урттай дамжуулах хоолой албадмал агааржуулагчтай байх шаардлагатай.

2.1.23 Гадаргуугийн ус нүхэнд орж дүүрэхээс сэргийлэн хашлага нуруу буюу хаалт, ус зайлуулах суваг хийнэ. Хэрэв хөрсний усны түвшин нүхний ёроолын түвшнээс дээр бол АГТ - өөр усны түвшинг бууруулах арга хэмжээ авч гүйцэтгэнэ.

Газар доорх шугам сүлжээний байгууламж ба нүхний орчимд хийх ажил.

2.1.24 Газар доорх шугам сүлжээний байгууламж (цахилгаан кабель, хийн хоолой г.м) бүхий бүсэд газар шорооны ажил хийх бол эдгээр шугам сүлжээний байгууламжийн ашиглалтыг хариуцдаг байгууллагын зөвхөн бичгэн зөвшөөрлийг авна. Зөвшөөрөлд шугам сүлжээг суулгаж тавих гүн ба байрлалыг тусгасан план (схем) хавсаргасан байх ёстой. Ажил эхлэхийн өмнө газар доорх шугам сүлжээний байгууламжийн байрлалыг заасан тэмдэг тавих шаардлагатай.

2.1.25 Газар доорх шугам сүлжээний байгууламжийн үйлчлэлийн бүсэд хийх газар шорооны ажлыг мастерын хяналтын дор, хүчдэлтэй байгаа цахилгааны кабелийн хамгаалалтын зурваст бол цахилгааны аж ахуйн ажилтны хяналтын дор гүйцэтгэх ёстой. Ажлын байран дээр урьдчилан сэргийлэх плакат ба дохионы галуудыг байрлуулах ёстой. Нүхний

17

хананаас 2 м - ээс багагүй, кабель ба бусад шугам сүлжээний хоолойноос 1 м - ээс дээш зайд газар шорооны ажлыг механизмаар хийхийг, 0,3 м - ээс доош хэвийн гүнд тавьсан кабель дээрх газрыг цохилтот алх, царил ба зээтүүгээр сийрүүлэхийг хориглоно Цахилгаан дамжуулах шугамын тулгуурын орчимд 0 5 м - ээс их гүнд ба газар доорх шугам сүлжээний байгууламж бүхий бүсэд ухах нүхний ажлыг ажилд оруулах-нарядаар гүйцэтгэх ёстой.

2.1.26 Ажиллагаанд байгаа газар доорх шугам сүлжээний (5 м - ээс бага) байгууламжийн ойр газарт огцом доргиохгүгээр, зөвхөн хүрзээр газар шорооны ажлыг гүцэтгэнэ. План зурагт тусгагдаагүй газар доорх байгууламж илэрвэл, түүний эзэмшигчийг олж тогтоон холбогдох зөвшөөрлийг авах хүртэл ажлыг зогсооно.

2.1.27 Өвлийн улиралд кабель тавих газарт 0,4 м ба түүнээс дээш гүн ухах газрын нүхийг гэсгээж ухна. Энэ үед гэсгээж байгаа гадаргийн үеэс кабель хүртэл 0,3 м - ээс багагүй шороон үе ухалгүй үлдээх шаардлагатай.

Уулын налууд ажиллах

2.1.28 Үйлдвэрлэлийн ажлын төсөлд уулын налууд суурь тавих, тулгуур байрлуулж угсрах талбай бэлтгэх ба түүнд хүрч очих замын байгууламжийг урьдчилан тусгах шаардлагатай.

2.1.29 20° хүртлэх эгцрэлтай уулын налуугийн асгаасан шороон талбайг ачаа өргөх краны ажилад ба түүний суурилуулалтад ашиглахгүй байх ёстой. 20° - аас их эгцрэлтай уулын налуугийн асгаасан талбайд машины хөдөлгөөнийг хориглоно.

2.1.30 Уулын 11° хүртэл эгцрэлтай налуугийн асгаасыг гулсахаас урьдчилан сэргийлж ширэгээс нь цэвэрлэсэн гадаргууд сонгосон хөрсийг асгана. Уулын 11° - ээс дээш эгцрэлтай бол асгаас хийхийн өмнө уулын налууг 3 м - ээс багагүй өргөнтэй шатлаж хуваана. Талбайн хөмсөгөөр 1 м - ээс багагүй өндөртэй, 2 м - ээс багагүй өргөнтэй хамгаалалтын нуруувчийн асгаас хийж өгөх ёстой.

Өвлийн улиралд хийх ажил.

2.1.31 Жилийн өвлийн улиралд хөлдөлтийн гүнд хийх ухаадсыг (хуурай ба элснээс бусад) бэхэлгээгүй хийж болно.

2.1.32 Хуурай элсэн шороог хөлдөлтийн гүнээс нь үл хамааран налуутай буюу бэхэлгээтэй хийнэ. Бэхэлгээний байдалд байнгын хяналт тогтоосон байх ёстой.

2.1.33 Өвлийн улиралд ухсан нүх ба шуудууны (бэхэлгээтэй ба бэхэлгээгүй) ханануудыг урт хугацааны хур тунадастай дулаарлын ба зориудаар халаасан үед шалгаж үзээд шаардлагатай бол нэмэлт бэхэлгээ хийнэ.

2.1.34 4 м хүртэлх гүнтэй нүх ба шуудууг хэрэв хөлдөлтийн гүн ба хурд нь ажлын аюулгүй байдлыг хангахаар бол байгалийн аргаар хөлдөөж бэхэлгээгүй ухаж болно. Хуурай элсэн хөрсийг хөлдөлтөөс үл хамааран бэхэлгээ хийж буюу налуу гаргаж ухна.

18

2.1.35 Өвлийн нөхцөлд урьдчилан сийрүүлэхгүйгээр механизмаар мөргөцөг шуудуу ухаж болохгүй. Хөлдсөн хөрс ухаж байгаа газраас 5 м - ээс ойрхон хүмүүс байлгахыг хориглоно.

2.1.36 Үйлдвэрлэлийн ажлын төслийн дагуу нүхэн дээрээс дулаацуулалт хийнэ. Бэхэлгээ хийгээгүй нүх ба шуудуун дээр дулаацуулагч тавихыг хориглоно.

2.1.37 Цахилгаанаар хөрсийг халаах бол энэ ажлын технологийн шаардлагыг мөрдөж ажиллах ёстой .Халааж буй гадаргуу дээр хаалт ба урьдчилан сэргийлэх дохиолол тавина. Шөнийн буюу харанхулсан цагаар талбай гэрэлтүүлэгдсэн байх ёстой.

2.1.38 Хаалтууд ба халааж байгаа хэсгийн хүрээ хоорондын зай 3 м - ээс багагүй байх ёстой. Задгай агаарт байгалийн чийгшилттэй хөрсийг цахилгаанаар халаах үед 380 В хүртэлх хүчдэл хэрэглэж болно.

2.1.39 Цахилгаан халаалтыг цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III групптэй цахилгааны монтер гүйцэтгэх ёстой.. Монтер нь шаардлагатай хамгаалах хэрэгслэл (хөндийрүүлэх бээлий, гутал, гүйдэл хэмжих хавчаар, тусгаарлагч бүхий гартай багаж)-аар хангагдсан байх ёстой. Халаалт явагдаж байгаа, хүчдэлтэй газарт гаднын хүн орохыг хориглоно.

2.1.40 Трансформатораас халаалтын хэсэг рүү очсон цахилгааны түр сүлжээг газраас дээш 0,5 м - ээс багагүй өндөрт тусгаарлагатай утас тэргэнцэр дээр сунган тавьж.хийнэ. Трансформаторын их биеийг газардуулсан байх ёстой.

2.1.41 Халаалтанд хэрэглэж буй тоног төхөөрөмж ба утсууд гэмтээгүй байгаа эсэхийг өдөр бүр, түүнчлэн тоног төхөөрөмж ба утсыг зөөж тавих бүрт байнга шалгана.

Өрөмдлөгийн ажил

2.1.42 Өрөмдлөгийн төхөөрөмж суурилуулах талбай нь тэгш, хангалттай хатуу гадаргуутай байх ёстой. Талбайн гадаргуугийн налуу нь өрөмдлөгийн тоноглолын паспортанд зааснаас хэтрэхгүй байх ёстой.

2.1.43 Автомашины арал дээрх өрмийн машинд өөрийнх нь дураар шилжилт хөдөлгөөн хийлгэхгүйн тулд зориудын тулцуудаар бэхлэнэ.

2.1.44 Цооног өрөмдөх ажлыг хаалтын систем тавьж явуулах ёстой. 2.1.45 Ажил эхлэхийн өмнө машинч урьдчилан сэргийлэх дохио өгөх ба

механизмын ажлын радиуст хүмүүс болон гаднын зүйлс байхгүйг байнга шалгаж байх ёстой

2.1.46 Өрөмдлөгийн ажил явж байхад гаднын хүн машины ажлын байгууламжаас 5 м - ээс багагүй зайнд байх ёстой.

2.1.47 Өрмийн машиныг барьж байгуулах шилжүүлэх, задлах, засах, угсрах ажлыг өрөмдлөгийн ажил хариуцаж хийх ажилтны зөв хяналтын дор гүйцэтгэнэ.

2.1.48 15 м/сек – ээс их салхитай, аадар бороо, аянга цахилгаантай үед өрөмдлөгийн ажил хийхийг хатуу хориглоно.

2.1.49 Өрмийн машиныг өмнө нь тэгшилгээ хийсэн хэсэг рүү шилжүүлнэ.

19

2.1.50 Өрөмдлөгийн хэрэгслийг ажлын байдалтайгаар өрмийн машиныг шилжүүлэхийг үл зөвшөөрнө

2.1.51 Өрөмдсөн цооногийн амыг хаалт хашилтаар найдвартай таглавал зохино.

2.2 МОД ОГТЛОХ АЖИЛ.

2.2.1 Мод огтлох ажлыг MNS 0012 - 3-007 - ын дагуу тодорхой боловсруулсан технологийн картаар гүйцэтгэнэ.

2.2.2 Мод огтлох ажил хийж байгаа бүх хүмүүс тусгай хувцас ба гуталтай байхаасгадна хамгаалах дуулгаатай, түүнийгээ тогтмол, зөв хэрэглэж байх ёстой.

2.2.3 Мод огтлох ажилд ганцаараа ажиллахыг хориглоно.2.2.4 Мод огтлох ажлын явцад мод огтлох бүх цогц ажил түүний дотор бэлтгэл

ба туслах ажил, мод унагаах, мод буулгах, мөчрөөс нь цэвэрлэх, холтослох, модыг ачих, огтолсон ойд механизмаар цэвэрлэгээ хийх ажлын аюулгүй ажиллагааны байдал хангагдсан байх ёстой

2.2.5 Мод огтлох ажлын огтолгооны бэлэн байдлын акт бүрдүүлнэ.2.2.6 Мод унагах газраас 50 м - ийн радиус доторх нутаг дэвсгэрийг аюултай

бүсэд тооцно. Аюултай бүсэд MNS 0012-4-007 дагуу зөөврийн аюулгүй ажиллагааны тэмдгүүдээр хаалт тавина

2.2.7 Уулын мод огтлох ажил хийх үед доод хязгаарын хилийн цаана 15 хүртэл налуутай үед 60 м өргөн гадна аюулгүй ажиллагааны бүсийг тогтоох бөгөөд 15 м - ээс дээш налуутай бол уулын бэл хүртэл гадна бүсийг сунгах ёстой.

2.2.8 Мод огтлох ажил гүйцэтгэх дотор талбайн аюулгүй ажиллагааны бүсийн байх ёстой радиус нь:

Мод унагах ба бусад ажил гүйцэтгэж байгаа уулын налуу дагуугийн хэсгүүдийн хооронд – 60 м

Бусад (мод унагахаас өөр) ажил гүйцэтгэж байгаа ажилчдын хооронд – 30 м

Мод унагах ажил ба 15 хүртэл налууд болон уулын хормой хүртэл 15 - аас илүү налууд бусад ажил хийж байгаа уулын налуу дагуу ажлын байруудын хооронд – 60 м- ээс багагүй.

2.2.9 Уулын мод огтлох ажлын үед мод унагаах, мод буулгах,мөчрөөс цэвэрлэх, холтослох, мод ачих ажлыг 8,5 м/сек - ээс илүү салхитай, тэгш газарт – зөвхөн мод унагахад 11 м/сек - ээс их салхитай үед, ганцаар мод унагахад 4,5 м/сек - ээс ихгүй салхитай үед гүйцэтгэж болохгүй.. Мод огтлох ажлыг аадар бороо, мөндөр, их цас орох ба өтгөн манантай (үзэгдэх орчин 50 м - ээс бага) үед зогсоовол зохино..

2.2.10 Мөндөрийн үед модон доогуур нуугдах, тэдгээрийн мөчирт хүрэх, ЦДШ-ын тулгуурын дэргэд ба утасны доор байх, тусдаа мод, өргүүр, багана, аянга зайлуулагч, өндөр хад болон бусад зүйлсүүдэд 10 м - ээс бага зайд ойртох, өндөрлөг газрын орой, түүнчлэн цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд байхыг хориглоно.

20

2.2.11 Бензинээр ажилладаг хөрөө, мөчир огтлогчоор ажиллах үед дараах ажил хийхийг хориглоно Үүнд:

Ажиллаж байгаа хөдөлгүүрт шатах тослох материал цэнэглэх Шатахуунд этилтэй бензин хэрэглэх;

Унтраагаагүй хөдөлгүүртэй бензин мотортой хөрөөтэй нэг модноос нөгөөд очих;

Унтраагаагүй хөдөлгүүрт жижиг засвар, хөрөөний гинж шинэчлэх буюу чангалах;

Түүнчлэн хэвтээ гадаргууд хөрөөдсөний дараа босоо гадаргуу руу шилжих ба эсрэгээр редукторыг эргүүлэх;

Хөдөлгүүрийг бүрэн зогсоогүй байхад ирэнд шахагдсан хөрөөний гинжтэй шинийг сугалж авах;

2.2.12 Мод унагаахын өмнө саад болох бутыг гар ба мотортой багажаар тайрч хаях ба харин өвөл бол модны ойролцоох цасыг цэвэрлэн мод унах талын эсрэг талд 45 градусын өнцөгтэй 4 м - ээс багагүй урттай зам засах ёстой.

2.2.13 Мод унагаах үед хөдөлгүүртэй багажуудад дараах шаардлага тавигдна. Үүнд:

Унагаах хэрэгслийг ашиглах (шахуурган шаатаг, шахуурган тулц, унагах сэрээ, хүрз, шаантаг);

20 – иос илүү налуутай газарт унанги ба шатсан модтой ажиллах, механикжсан унагах хэрэгслэлийн тусламжтай 22 см -ээс дээш голчтой мод унагаах үед хоёул ажиллах (унагаагч мод огтлогчтой);

Модыг түлхэж унагаах талаас гүйцээж хөрөөдөх; Тайрах хөрөөдөлтийг модны голчийн 1/4 - 1/3 - ийн гүнд хийх; Модны тэнхлэгтэй перпендукляраар тайралтын доод хавтгайг

гүйцэтгэх, энэ үед дээд огтолгоо доод гадаргуутай 25 - 35 градусын өнцөг үүсгэх буюу тайралтын доод гадаргуутай зэрэгцээ байх ба хөрөөдөж байгаа газарт түүнээс модны голчийн 1/10 зайтай байх;

Хөрөөдөлгүй 2 - 4 см үлдээх; Унагах чиглэлтэй нь харьцуулахад хажуу тийшээ налуутай модонд

оройг нь налуу тал руу чиглэсэн шаантаг хэлбэрийн хөрөөдөлт дутуу үлдээх;

5° – аас илүү налуутай модыг налсан тал руу нь унагах;2.2.14 Унагасан модноос мөчрийг сүх буюу хөдөлгүүртэй багажаар цэвэрлэх

үед дараахи шаардлагыг тавьж мөрдөнө. Үүнд: Мөчрийг цавчих ба тайрах ажлыг модны улнаас оройн чиглэлд

хийх; Уулын хэвгийд унагасан модыг мөчирлөхийн өмнө хэвгийн дагуу

20 градусын эгцрэлтэй налууд ба хэвгийн хөндлөн чиглэлд, 15 градус ба түүнээс дээш эгцрэлтэй налууд модыг хожуулд бэхлэх;.

2.2.15 Мөчрийг цавчих ба тайрахыг дараах үйл ажиллагааг зөвшөөрөхгүй. Үүнд::

Унасан модон дээр зогсох ба мордох;

21

Тогтворгүй байгаа модыг бэхлэх арга хэмжээ авахгүй байх; Хураалттай, тракторын самбар дээр байгаа, багцалсан модон

дээр цавчилт, тайралт хийх;2.2.16 Олон талаас нь модыг тайрахыг хатуу хориглоно. Хугарч дарах аюулаас

сэргийлж ташуу модыг налсан тал руу нь унагавал зохино.2.2.17 Мөчрүүдээс нь бүрэн цэвэрлэсний дараа унасан модыг хэсэг болгон

тайрах ёстой.2.2.18 Хуурай мөчиртэй, өмхөрсөн, хуурай оройтой модыг цавчихыг хатуу

хориглох ба түүнийг хөрөөдөлтөөр шинэчлэх ёстой.2.2.19 Утсан дээр мод унахаас сэргийлж утасны эсрэг чиглэлд татлага

хэрэглэвэл зохино.. 2.2.20 Дараах ажил гүйцэтгэхийг хатуу хориглоно:

Налсан мод тулж байгаа дэр модыг хөрөөдөх буюу тулж байгаа мөчрийг огтлох;

Тулж байгаа модны угаар хөрөөдөх; Тулж тогтож байгаа тэр модыг хөрөөдөх буюу тулж байгаа

мөчрийг огтлох; Тулж байгаа модны үндэс ба хожуулыг тайрах; Мод буулгадаг тракторын гар ба баригчаар тулж буй модыг гаргах; Аюултай мод унагахад шахуурган шаантаг хэрэглэх;

2.2.21 Бусад модыг налсан, салхинд унасан ба хөгширсөн дархи модыг цэвэрлэхдээ салхинд унасан дархи мод огтлох ажлын дүрмийн дагуу хийвэл зохино..

2.3. СУУРИЙН БАЙГУУЛАМЖ

2.3.1 Суурийн төрөлжүүлсэн эд ангиуд (мөөгөн суурь, анкерын хавтан, чагт г.м) – ыг шилжүүлэх, байрлуулахдаа өргөх ачааны даацанд тохирсон ачаа өргөх тусгай оосорлогоо (строп) хэрэглэнэ.

2.3.2 Суурийн төмөрбетон элементийг оосорлохдоо угсралтын гогцоонд өргөгдөж буй бүтээцүүдийн бат бэх ба тогтворжилтыг тооцсон схемээр хийх ёстой. Өргөхөөс өмнө угсралтын хавчуулган гогцоонуудыг цэвэрлэж, ан цав, цууралт болон бусад гэмтэл согог байгаа эсэхийг нягталсан байх ёстой..

2.3.3 Өргөх ба шилжүүлэх үед суурьын элементийг савлуулахгүй байлгах ажлыг шууд гараар хийлгэхээс зайлсхийхийн тулд татуурга ба бусад хэрэгслэл ашиглах хэрэгтэй.

2.3.4 Гадсан хөл өргөх, түүнийг чиглүүлэгч сумууд цэнэглэх ба нүхний төвийг олох үед түүний унаж болзошгүй бүсэд (гадсан хөлний 1,5 уртад) хүн байхыг хатуу хориглоно.

2.3.5 Сууриудын ус тусгаарлалтыг БНбД2.01.01 – д заасан шаардлагын дагуу гүйцэтгэх ёстой..

22

2.4. ТУЛГУУРЫГ УГСРАХ БА СУУРИЛУУЛЖ БОСГОХ

Угсрах талбай бэлтгэх

2.4.1 Тулгуур угсрах талбай сонгохдоо өргөх ба татах механизын чөлөөтэй нэвтрэх зам, өргөх ба татах тросууд багаж хэрэгслийн хүрэлцээ болон тухайн тулгуураас ажиллагаанд байгаа цахилгаан дамжуулах шугам ба холбооны шугам хүртэл шаардагдах алслалтын зайг хангах, тулгуурыг өргөх тохиромжтой байдлыг харгалзан тооцож хийх ёстой. Төхөөрөмжийг шилжүүлэх ба хийцүүдийг бэхлэх үед хүмүүс явахад аюултай бүсэд сайн үзэгдэх урьдчилан сэргийлэх тэмдгүүд тавих ёстой.

2.4.2 Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын тулгуур угсрах талбайг хожуул, чулуу, өвөл бол цаснаас цэвэрлэж тэгшилгээ хийсэн байх ёстой.

2.4.3 Тулгуурын эд ангиудыг хэвтээ байрлалтай бат бэх ивүүр дээр тарааж байрлуулах ёстой.

Тулгуур угсрах

2.4.4 Тулгуурын секцүүдийг нийлүүлсэний дараа модон дэр буюу тэргэнцэр дээр тавих шаардлагатай. Секцүүдийг тулц дээр буюу өргөх механизмаар өргөсөн байдалд орхихыг хатуу хориглоно.

2.4.5 Тавцан дээр ажиллах үед багаж ба эд ангиудыг тэдгээрийг унахааргүй газарт тавина. Ажил дууссаны дараа багаж ба эд ангиудыг тавцан дээр орхихыг хориглоно.

2.4.6 Тулгуурын угсралтын ажил дууссаны дараа тэндээс ашиглагдаагүй эд ангиуд болон багажаа хурааж авна. Тэднийг тулгуур дээрээс шидэхийг хатуу хориглоно.

2.4.7 Өргөгдсөн секц буюу элементийг байран дээр нь суурилуулах үед боолтоор бэхлэгдсэн байх ёстой.

2.4.8 Угсарч буй тулгуурын доор нь зөвхөн бат бэх инвентарные тулгуур шургуулж тавьсан тохиолдолд л хүн байхыг зөвшөөрнө.

2.4.9 Кранаар өргөсөн траверсийг тулгуурт холбож болно, гэхдээ түүний доор модон дэр тавиагүй бол холбож болохгүй.

2.4.10 .Тэнцүүлэх, боолтны нүх чиглүүлэх ба тааруулах ажлыг зөвхөн угсралтын царилын тусламжтай хийх ёстой.

2.4.11 Холбогдож буй секц буюу эд ангиудын нүхийг чиглүүлсний дараа ивээсний тусламжтай тэдний тогтвортой байдлыг хангаж дараа нь боолтоо шургуулж тэднийг бэхлэнэ. Секц буюу эд ангиудаас оосорлогоог зөвхөн тэдгээрийн бүх зангилаа хэсгүүдэд дараах тоотой боолтоор бэхэлсний дараа авна:

Металл тулгуурт - зураг төслийн нүхний тооны 50%, гэхдээ зангилаа хэсэглэл бүрт 2 - оос доошгүй боолт;

Төмөрбетон тулгуурт - зураг төслийн нүхний тооны 100%.

23

2.4.12 Өргөгдсөн секц ба тулгуурын эд ангиуд дээр зөвхөн тэдгээрийн бэхэлгээний найдвартай байдал, тогтворжилтыг нь шалгасны дараа л тэдгээрийг холбохоор гаргахыг зөвшөөрнө.

2.4.13 Металл тулгуур секц ба эд ангиудыг эргүүлэх үед тэдгээрийн шилжиж болзошгүй бүсэд хүн байхыг хатуу хориглоно.

2.4.14 Гарцын тусгай тулгуур (шатлаж боох аргаар) угсрах үед ажилчдыг зааварчилгаанд оруулсан байх ба ажлын хариуцлагатай удирдагчийн зөв хяналтанд уг ажлыг хийх ёстой.

2.4.15 Хөндлөн хөндлөвчтэй нийлмэл тулгуурын оройн хөндлөвчийг угсрахын тулд тулгуурын оройг 1,5 м орчим өргөхөөр бол түүний доогуур бат бөх бүртгэлээр баталгаажсан тулгуур шургуулж тавьсан байх ёстой.

Тулгуур суурилуулж босгох бэлтгэл ба зохион байгуулалтын ажил

2.4.16 Тулгуур угсрах талбайн хэмжээ нь тулгуурын эд ангиудыг тарааж тавихад тохиромжтой, кран ба тээврийн татах хэрэгсэл чөлөөтэй явах замаар хангагдсан байх ёстой.

2.4.17 Ажлын гүйцэтгэлийг хариуцагч ажилтан ажил эхлэхийн өмнө бүх оролцогчдод батлагдсан схем ба тулгуур босгох дараалал, дохиололын системийг нэг бүрчлэн танилцуулж, аюулгүй ажиллагааны талаар зааварчилгаа өгч байх үүрэгтэй.

2.4.18 ЦДАШ - ын барилга байгууламжид хэрэглэгддэг өргөх сум, нугас, трос болон бусад хэрэгслэл нь бүртгэлийн дугаар, зөвшөөрөгдөх ачаалал ба ээлжит туршилт хийгдсэн хугацааны тэмдэглэлтэй, хавчуулсан шошготой байх ёстой.

2.4.19 Монтёрын дөрөө, авирах зүйлүүд нь бүртгэлийн дугаар, ээлжит туршилт хийгдсэн хугацааны тэмдэглэлтэй шошго буюу клеймтай байх ёстой.

2.4.20 Бүх ачаа өргөгч машин, угсралтын хэрэгслэл туршигдсан байх ёстой.2.4.21 Олон шижимтэй оосорлогооны бүтэц нь бүх шижим жигд татагдах

боломжийг хангасан байх ёстой.2.4.22 Тулгуурыг өргөхийн өмнө ажлын удирдагч татах механизмууд, оосорлох

хэрэгслэлийн бүрэн байдал, түр зөв оосорлолтын байрлуулалт, аргамжийн суурийг зөв тавих, түүнчлэн ачаалал дахь оосорлогооны бүх хэрэгслэлийн зөв, найдвартай бэхлэгдсэн эсэхийг шалгах ёстой. Үүний тулд тулгуурыг 200 - 300 мм өргөж тулгуурын хийцүүдийн байрлалын зөв эсэхийг шалгана. Үзлэгийн явцад ямар нэг доголдол гарвал тулгуурыг газарт буулгаж илэрсэн дутагдлыг засч арилгана. Үүний дараа тулгуурыг 200 - 300 мм - т өргөж шалгалтыг давтана. Бүх зөрчлийг арилгасаны дараа тулгуурыг зураг төслийн байрлалд хүртэл өргөхийг зөвшөөрнө. Өргөгдсөн тулгуур дээр доголдол арилгахыг хориглоно.

2.4.23 Тулгуурыг өргөх үед үзлэг шалгалт хийхээр очихийг зөвхөн ажил удирдагчид зөвшөөрнө. Тулгуурт дөхөж очих замд ямар нэгэн зүйл байхгүй, чөлөөтэй байх ёстой.

Тулгуур суурилуулж босгох

24

2.4.24 Барьж дуусаагүй ба шороогоор бүрэн дүүргээгүй байгаа суурин дээр тулгуур суурилуулж босгохыг хориглоно.

2.4.25 Тулгуурыг суурилуулж босгох ажлыг тусгай машин, тээврийн хэрэгсэл, татах ба оосорлох хэрэгсэл, тоноглол, багаж ба хэрэгслэлийг ашиглан гүйцэтгэх ёстой.

2.4.26 Өвлийн улиралд тулгуур суурилуулж босгох үед тулгуурт чөлөөтэй дөхөж ойртох, ажлын аюулгүй байдлыг хангахын тулд тулгуурын өндрийн 1.5 дахинаас багагүй голч бүхий угсралтын талбайг цаснаас цэвэрлэх ёстой. Цасыг нь арилгаагүй талбайд ажил хийхийг хатуу хориглоно.

2.4.27 Унадаг сумны оронд трактор-кран өргөх схемээр хэрэглэхийг зөвхөн дараахи нөхцлүүдэд зөвшөөрнө. Үүнд:

Өргөж байгаа тулгуурын жин нь сумны суналтад харгалзах краны даацаас хэтрэхгүй байх ёстой;

Өргөлтийн краны сумны ажлын явалт нь 35 - 40° (суурилуулах тулгуурын өргөлтийн өнцөг) – аас багагүйгээр тулгуурын өргөлтийг хангаж байх ёстой.

2.4.28 Кран ба трактороор тулгуур суурилуулах үед трактор дээр таталтын хүч бүрэн шилжсэний дараа тулгуураас дэгээг мултлах ажлыг хийх ёстой.. Трактороор тулгуур өргөх ажлыг тулгуурыг тормозлох арга хэмжээг гүйцэтгэн краныг зайлуулсны дараа үргэлжлүүлнэ. Өргөж буй тулгуурын доогуур кран явахыг хориглоно.

2.4.29 Ганц кранаар тулгуур суурилуулж босгохыг дараахи нөхцөлд зөвшөөрнө: Өргөж байгаа тулгуурын жин сумны харгалзах суналтад краны

даацаас хэтрэхгүй байх ёстой: Дэгээний ажлын явалт нь тулгуурын суурийн хамгийн доод газар

дээрх цэгээс (суурьаас) 0,5 м - ээс багагүй өргөлтийг хангаж байх ёстой;

2.4.30 Модон ба нэг шонт төмөрбетон тулгуурыг өргөх үед хүндийн төвөөс нь дээш оосорлох ёстой. Краны сум эргэх агшин хүртэл (тулгуурыг нүхэнд тавих үед) тулгуурын ёроол нь газраас дээш 0,5 м - ээс багагүй өргөгдсөн байх ёстой.

2.4.31 Тулгуурыг нүхэнд чиглүүлэхдээ төмөр ац, татуурга ба гох дэгээ хэрэглэнэ. Дээрх багаж хэрэгсэлгүйгээр энэ ажлыг гараар гүйцэтгэхийг хориглоно.

2.4.32 Тулгуурыг өргөж суурилуулах үеддараах тохиолдолуудыг хориглоно Үүнд::

Ямар нэг зүйлээр тулгуурын ёзоорыг ачаалах буюу түүнийг гараар дэмжсэн талын жинг нэмэгдүүлж ёроолыг нь доош буулгах;

Өргөх механизын аюултай бүсийн ойролцоо, тэдгээрийн унаж болзошгүй бүсэд байх, тулгуур, тросын доор байх;

Гүйцэд өргөн нүхэнд оруулж буулгахаас өмнө тулгуурт ойртох; Түүнд бүрэн бэхэлгээ хийгээгүй байхад тулгуурт гарах;

2.4.33 Суурилуулсан тулгуур дээрх трос ба түр оосорлогооны хэрэгслийг зөвхөн түүнд бэхэлгээнүүд хийсний дараа авна.

25

2.4.34 Цахилгаан эргүүлэг ба унадаг сумаар тулгуур суурилуулж босгох үед дараахи нөхцлүүдийг мөрдөх шаардлагатай Үүнд:

Цахилгаан эргүүлэгийн ачаа өргөх даац нь тулгуур суурилуулах үед үүсэх таталтын ба тормозын хүчнээс багагүй байх ёстой

Цахилгаан эргүүлэг бэхлэх якорууд нь тэдгээрт үйлчлэх хүчний тоо хэмжээ ба чиглэлтэй тохирч байх ёстой.

Лебедкийн дамрыг зогсоохдоо зөвхөн тормоз ашиглана..2.4.35 Тулгуурыг өргөх үед краны машинч, тракторч ба моторчин ажлын

байрандаа байгаа эсэхэд ажил удирдагч хяналт тавьж байх үүрэгтэй. Тулгуур өргөлт түр зогсох хугацаанд дээрх ажилтныг ажлын байраа орхихыг хориглоно.

2.4.36 Тулгуур өргөх үед замын ойролцоо өнгөрч байгаа тээврийн хэрэгслэл трос болон түр оосорлогооны хэрэгслийг гэмтээхгүй байлгах арга хэмжээг авах ёстой. Тулгуур өргөх бүсийн замууд дээр дохиочид тавина.

2.4.37 Татуургатай портал, тулгуурууд суурилуулж босгохын өмнө тулгуурын хавтгайд шаардлагатай хөшүүншил бий болгохын тулд диагонал таталтын тохируулгын муфттэй тросон татуургыг байрлуулна. Өргөх үед тулгуурыг эргүүлэхгүйн тулд диагонал таталтын татуургууд адил байна. Тулгуурыг өргөхийн өмнө диагонал татуургуудын таталтын хүчний жигд байдлыг шалгах ёстой. Татуургуудын таталтын хүчний ялгавар нь хэвийн хэмжээнээс 15% - иас хэтэрсэн үед тулгуурыг өргөхийг хориглоно.

2.4.38 Өргөхөөс өмнө тулгуурт тормозны трос, сум буулгах блок ба (энэ нь суурилуулах схемд тусгагдсан бол) тохируулагддаг татуургыг бэхлэнэ. Тулгуур өргөх үед заагдсан ажлыг хийхийг хориглоно.

2.4.39 Төмөр тулгуураас оосорлох хэрэгслийг авахдаа өргөгддөг өргүүр буюу хагас автомат оосорлогчийг хэрэглэнэ. Өргөгддөг өргүүр, шат, дөрөө-авирагчгүй бол босгохын өмнө олсон эсхүл нийлэг шат тулгуурт бэхлэх шаардлагатай. Шатны бэхэлгээний хийц нь түүнийг газраас буулгах боломжоор хангагдсан байх ёстой.

2.4.40 Краны сумыг оосорлох хэрэгслийг авах болон бусад ажиллагаа гүйцэтгэхээр хүмүүсийг тулгуур дээр өргөж гаргахад ашиглахыг хориглоно.

2.4.41 Тулгуур дээрх бүх ажлыг зөвхөн тулгуурт бэхэлсэн хамгаалах өндрийн бүстэй гүйцэтгэнэ. Хамгаалах бүсэнд оосорлогооны тросын үзүүр буюу нөгөө үзүүр нь газарт унжсан олсыг бэхлэхийг хориглоно.

2.4.42 Салгасан оосорлогооны трос ба хэрэгслийг тулгуур дээрээс шидэж буулгахыг хориглоно. Аюултай бүсээс хүмүүс гарч явсаны дараа оосорлогооны ба бусад хэрэгслийг буулгахыг зөвшөөрнө.

2.4.43 Аль нэг татуургыг зайлшгүй шинэчлэх бол урьдчилан түр зуурын татуургыг найдвартай бэхлэн түүнд ачаалалыг шилжүүлсэний дараа харгалзах байнгын татуургыг тайлж авна.

2.4.44 Тулгуур суурилуулж босгох үед тод үзэгдэх дохиололтой байх ёстой. Онцгой тохиолдолд үзэгдэх орчин хязгаарлагдсан нөхцөлд ажиллах шаардлага тохиолдсон үед тулгуур суурилуулахдаа ажлын удирдагч

26

өөрийнхөө шууд удирдлага доор шаардлагатай тооны дохиологчдыг тавих үүрэгтэй .

2.4.45 Салхи 10 - 12 м/сек ба түүнээс дээш үед тулгуур өргөх ажлыг хориглоно.

2.5 УТАС БА АЯНГА ЗАЙЛУУЛАХ ТРОСНЫ УГСРАЛТ

Утас сунгах

2.5.1. Утас ба татлагыг сунгах, чангалах ажлыг ган хөндлөвч дээгүүр болон дэгээгээр дамжуулан хийж болохгүй..

2.5.2. Утас ба аянга зайлуулах тросын угсралтын өмнө суурилуулж босгосон тулгуурт нарийн үзлэг хийж актаар буюу тулгуурын угсралтын журналын дагуу хүлээн авсан. (цаашид утас ба аянга зайлуулах тросыг утас гэж нэрлэнэ) байх ёстой.

2.5.3. Дамартай утсыг сунгахын өмнө утас сунгах үед тормозлох байгууламжаар тоноглогдсон тусгай тоноглол (сунгах тэрэг буюу тэргэнцэр) дээр дамрыг бат бэх суурилуулсан байх ёстой.

2.5.4. Утас сунгах чиглэлийг, ялангуяа уулын хэц ба огцом налуу газарт ажил удирдагчийн сонголтоор тогтоох ёстой..

2.5.5. Дамартай утсыг сунгах хэрэгслийн тусламжтай сунгах үед трасс дээр сунгалтын зөв эсэхийг хянах, сунгах хэрэгслийн машинчтай найдвартай холбоогоор хангагдсан хүн тавих ёстой.

2.5.6. Дамартай утасны ороодсын хэсгүүд дамраас давж гарах нь илэрвэл түүний сунгалтыг зогсоох ёстой.

2.5.7. Сунгалтын үед дамар дээр байгаа утасны ороодсыг тэгшлэх, сунгах үед механизмын бүхээгээс машинчийг гарч явахыг хориглоно.

2.5.8. Дамраас утас сунгахын өмнө төгсгөлийн 5 - 6 ороодсыг гараар сунгаж хамгийн ойрын тулгуурт түүнийг бэхэлсэн байх ёстой..

2.5.9. Гараар утсыг сунгах, татах үедээ утасны төгсгөлөөр биеэ ороох, түүнчлэн гогцооны төгсгөлийг мөр буюу гартаа углахыг хориглоно.

2.5.10. Утас тросыг сунгах үед хожуул бусад зүйлсэд орооцолдсон утсыг тэр чигээр нь орхих ба орооцолдсон утасны өнцгийн дотор байхыг хориглоно.

2.5.11. Татах механизмын шилжиж хөдлөх хурдыг газрын рельфээс хамааруулж сонгох бөгөөд 5 км/цагаас хэтрэхгүй байх ёстой.

2.5.12. Тулгуурт утас өргөж сунгах ажлыг 10 - 12 м/сек салхитай ба өтгөн манантай үед хийхийг хориглоно.

Утасны холболт хийх

2.5.13. Утсыг зөвхөн тохирох багаж (хөрөө, трос таслагч)-аар таслана. Утас, тросыг хасууруур таслахыг хориглоно. Утас, канатыг таслах үед үзүүрийг нь утсаар ороох шаардлагатай.

2.5.14. Утсанд шахуургуур шахалт хийсний дараа холболтын ба таталтын хавчаарт үүссэн ирмэгийг заавал хуурайдаж засна.

2.5.15. Утас ба холболтын хавчаарын төгсгөвчийн цэвэрлэгээнд этилтэй бензин хэрэглэхийг хориглоно.

27

2.5.16. Утасны термитэн гагнуурын ажлыг тусгайлан сургасан, энэ ажлын үйлдвэрлэл эрхлэх шалгалт өгсөн хүмүүс гүйцэтгэж болно.

2.5.17. Халуун ба хуурай цаг уурт утасны термитэн гагнуурын ажил хийх үед модон тулгуур ба хуурай өвсөнд хөрөөгүй шаар хүрч галын аюул гарахаас сэргийлэх арга хэмжээ авах ёстой.

2.5.18. Талбайн нөхцөлд ажил гүйцэтгэх үед галын аюулгүй байдлын дүрмийг мөрдөж ажиллана. Үүнд: Модон байгууламж ба амархан шатах (өвсөн ба сүрэл нуруу) материалуудаас 50 м - ээс багагүй зайд ил гал гаргахыг зөвшөөрнө. Ил гал, түүдэг асаах ажлын байрны эргэн тойронд өвсний үе, ойн хөвд болон бусад шатах зүйлсийг шороо хүртэл арилгасан зурвас (энэ зурвасын өргөн 1 м - ээс багагүй байна) газраар хүрээлэх шаардлагатай. Шүдэнз, тамхины иш, электродын үлдэц, термопатроны хөрч амжаагүй халуун шаарыг тусгай төмөр саванд (хувин) хийнэ. Байнгын хяналтгүйгээр шатаж, уугаж байгаа гал, хийн дэн бусад зүйлсийг орхиж явахыг зөвшөөрөхгүй.

Тусгаарлагч угсрах

2.5.19. Суурилуулж босгосон боловч бэхлээгүй тулгуур доор тусгаарлагчуудаар гирлянд угсрахыг хориглоно

2.5.20. Гирлянд угсрахдаа зөвхөн бүрэн ажиллагаатай (түгжээ угсрах бахь, түлхүүр) багаж хэрэглэнэ. Тусгаарлагчийн шил, шаазан хагархайг бээлийгүй гараар авахыг хориглоно.

2.5.21. Хөндийрүүлгийн эсэргүүцэл шалгах ажлыг цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III групптэй ажилтан гүйцэтгэх ёстой.

2.5.22. Утас сунгах ролик бүхий гирляндад түүнийг цэнэглэж, өргөхдөө хөндлөвчийг тойруулан гаргахын тулд олсон аргамж хэрэглэн механикжсан аргаар гүйцэтгэнэ. Тулгуур дээрх утас босоо байрлалтай бол дээд талын хөндлөвчөөс эхлэн сунгах ролик бүхий гирляндыг өргөнө.

2.5.23. Угсарсан гирлянд, тусгаарлагч дээр ажиллах, тэдгээрээр дамжиж буухыг хориглоно. Энэ ажилд өргөгч өргүүр, тусгай шат буюу дүүжин тавцан ашиглана.

Утас татаж чангалах

2.5.24. Суурилуулсан тулгуурууд дээр утас татаж чангалах ажлыг өргөх тусгай механизмууд (өргүүр, шахуурган өргүүр г.м) хэрэглэж гүйцэтгэх ба боломжгүй бол шат, дөрөө авирах хэрэгсэл ашиглана. Шатыг тулгуурт тулж байгаа цэг бүрээр ньсайтар бэхлэх шаардлагатай.

2.5.25. Тулгуурт гарахдаа арматур, тоноглол, материал өөрийнхөө биед авч дээшээ гарахыг хориглоно. Тулгуурт байрлуулсан блок дээр өлгөсөн үзүүргүй татлагын тусламжтайгаар тулгуурт өргөнө.

2.5.26. Хамгаалах өндрийн бүсний гинжийг тулгуурт бэхэлсэний дараа зөвхөн тулгуур дээрх ажил эхэлж болно.

28

2.5.27. Дүүжин тавцан, сунадаг өргүүр буюу гидро өргүүр дээр өндөрт ажиллах үед хамгаалах өндрийн бүсний оосор гинжийг тэдгээрийн хаалтанд бэхэлсэн байх ёстой.

2.5.28. Хот суурины ажлын бүсэд утас өлгөх, бэхлэх ба унжилтын сумны тохируулга хийхдээ урьдчилан сэргийлэх плакат өлгөж, хянагчид тавих ёстой. Их урттай анкерын алгасалтанд утас татах, унжилтын сумны тохируулга хийхийн өмнө энэ тухай оршин суугч, хүн амд мэдэгдэн, замын огтлолцлууд дээр хянагчдыг байрлуулж тавих ёстой.

2.5.29. Утас чангалах механизмыг блок бэхлэх цэгийн өндрөөс хоёр дахин авсанаас багагүй зайд утасны яг тэнхлэгээр суурилуулвал зохино. Хэрвээ газрын байдал энд заасан шаардлагыг хангахгүй бол таталтын блок хэрэглэх, шаардлагатай гэж үзвэл тулгуурын хөндлөвчийг түр хүчитгэнэ.

2.5.30. Сунгах роликоос утсыг хавчаарт шилжүүлэхдээ утсыг тогтоон барьж байхын тулд өргөх өргүүрийн сагс ашиглахыг хориглоно

2.5.31. Өргөж байх үед нь дүүжин хөндийрүүлэгч, угсралтын блок, утас, трос ба бусад зүйлүүд доор зогсож байх, түүнчлэн термитэн гагнуур хийж байгаа газрын доор байхыг хориглоно.

2.5.32. Их урттай АШ - ын угсралт ба буулгах үед 3 км урттай тусдаа угсрагдсан хэсгүүдийн утсанд богино залгаа хийх ба газардуулна.

2.5.33. Анкер тулгуурын шлейфийн холболтыг анкерын алгасалтанд энэ тулгууртай зэрэгцээ орших тулгуурт угсралт хийсний дараа гүйцэтгэх ёстой. 110 кВ ба түүнээс дээш хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах шугамын гогцоог холбохын өмнө хөндлөвч талаас тоолон дөрөвдэх хөндийрүүлэгчээс холгүй зайд утсанд буюу таталтын хөндийрүүлэгчид бэхлэнэ, харин 35 кВ ба түүнээс бага бол зөвхөн утсанд бэхлэнэ

2.5.34. .Аянгатай ба аянга ойртох үед утас угсралтын ажил хийх, тулгуурын ойр хүмүүс байхыг хориглоно.

2.5.35. Чангалах ба унжилтын сумны тохируулга хийх үед утсан доор байхыг хориглоно. Утсыг өргөж эхлэхийн өмнө тулгуур ба аргамжийн бэхэлгээний найдвартай байдал, оосорлогооны хэрэгслэлийн ажиллагааг шалгах шаардлагатай. Татах мехаизмаас аргамжид хүчийг шилжүүлэх үед утасны бэхэлгээний найдвартай байдлыг нягталсаны дараа таталтын тракторыг салгана. Утас чангалалт хийхийг 10 - 12 м/сек – ээс их салхитай ба өтгөн манантай үед хориглоно.

Зай баригч тавих

2.5.36. Тулгуурт өлгөгдсөн давхар фазын утсуудад зай баригч тавихдаа давхар фазын утсуудаар явах угсралтын тэрэгний буюу өргүүрийн тусламжтай гүйцэтгэнэ.

2.5.37. Угсралтын тэрэгнүүд дээр ажиллах цахилгаан монтёр-шугамчид нь хөдөлмөр хамгаалалын ба ажлын байрны анхан шатны зааварчилгаа аван, тэргэн дээр ажиллах аюулгүй ажиллагааны арга барилд суралцан, мэдлэгийн шалгалт өгсөн байна.

29

2.5.38. Өргөх өргүүр буюу блок ба хамгаалах тросны тусламжтайгаар давхар фазын утсан дээр тэргийг өргөж гаргана. Тэрэг нь тормозын байгууламжтай байх ёстой.

2.5.39. Зөвхөн тулгуурт түүнийг эцсийн байдлаар утсанд бүрэн бэхэлж, түүний дагуу шилжих үед үйлдвэрлэгчийн зааварт тусгасан аюулгүй ажиллах бүх арга хэмжээг авсаны дараа цахилгаан монтёрг тэргэнд суулгахыг зөвшөөрнө. Цахилгаан монтёр тэргэнд суусан даруй хоёроос доошгүй утсанд хамгаалах уяаг бэхлэх ёстой. Тэрэг дотроос алгасалтанд гарахыг хориглоно. Утасны холболтын хавчаар дээгүүр тэрэг шилжүүлэх үед дугуйны доорх ивээсийг зайлуулахыг хориглоно.

2.5.40. Угсралтын тэрэгний шилжилтийн үед цахилгаан монтёр утсанд хүрэхдээ гараа хамгаалахын тулд брезентэн бээлий хэрэглэнэ.

2.5.41. Ажилтныг зай баригч тавихаар давхар утас ба тросоор шилжиж явахыг дараахи тохиолдолд зөвшөөрнө:

240 мм² - ээс багагүй огтлолтой утсаар; 70 мм² – ээс багагүй огтлолтой тросоор;

2.6. ГАРЦУУДЫН УГСРАЛТ БА ГАРМЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ.

2.6.1. Инженерийн байгууламж ба ердийн саад (ажиллаж байгаа АШ, радио, холбооны шугам ба төмөр ба авто зам, жалга, суваг, голууд г.м) дээгүүр утасны угсралтын ажил хийж эхлэхийн өмнө захиалагч нь ерөнхий гүйцэтгэгчтэй хамтран сонирхсон байгууллагатай харилцан зөвшөөрөлцсөн протокол үйлдэх ёстой бөгөөд түүндээ ажил гүйцэтгэх цаг хугацаа, ажиллаж байгаа АШ, төмөр замын контактын сүлжээг таслах хугацаа болон үйлдвэрлэл явуулах үед огтлолцох объектуудийг гэмтэхээс хамгаалах, ажил гүйцэтгэх үеийн аюулгүй ажиллагааны техникийн талаар авах арга хэмжээ ба ажлын хариуцлагатай удирдагчийн нэрийг зааж өгнө.

2.6.2. Засмал ба шороон замтай огтлолцсон гарцын ажил хийх үед үйлдвэр- лэлийн ажил явагдаж байгаа газраас хоёр тийш зам дээр тус бүр 100 м - ийн зайд өдөр дарцагтай, хоногийн харанхуй үед дэнлүүн дохиологчийг тавих ёстой.

2.6.3. Усан саад дээгүүр гарцын ажил гүйцэтгэж байгаа бүх ажилчид нь усан дээр аврах хэрэгслэлийн ашиглалтын дүрэмд суралцсан байх ёстой бөгөөд ажиллах үедээ аврах хантааз өмссөн байна. Завь, сал болон бусад хөвөх (газар уснаа явах) хэрэгслэл нь аврах хэрэгслэлээр хангагдсан байх ёстой.

2.6.4. Ачааны автомашиныг (автомашины техникийн боломжтой уялдан) гармын гүн нь 0,8 м - ээс ихгүй, усны урсгалын хурд 0,7 м/сек - ээс ихгүй үед гармаар гаргахыг зөвшөөрнө.

2.6.5. Утас ба таталтын хэрэгслийг усан саадаар гаргахдаа гармын үндсэн хэрэгслэлийн зэрэгцээ цахилгаан угсралтын байгууллагын удирдлага золгүй тохиолдолд анхны тусламж үзүүлэх завийг жижүүрлүүлэх ба усан онгоц бусад хөвөх хэрэгслэлийн урьдчилан сэргийлэлтийг хангах ёстой. Эрэг ба хөвөх хэрэгслэлийн хооронд найдвартай холбоо зохион байгуулагдсан байх ёстой.

30

2.6.6. Усан саад давуулан утасзөөх ба оосорлогооны хэрэгслэлийг шилжүүлэх цагаар мөлхөх шинж тэмдэг бүхий хавцал болон цас нурах гарцуудад холбогдох албаны зөвшөөрөл авалгүйгээр цахилгаан дамжуулах шугам угсралт хийхийг хориглоно.

2.6.7. Борооны дараа хэвгий ба налуу газрыг мастер сайтар шалгасны дараа зөвхөн гарц дээрх угсралтын ажилд орохыг зөвшөөрнө.

2.6.8. Хавцалын ёроолд зайлшгүй буух шаардлага гарсан тохиолдолд олсон шат ба хамгаалах уян трост бэхэлсэн аюулгүй ажиллагааны бүс хэрэглэнэ.1,5 м ба түүнээс дээш урт ба налуугийн өнцөг 70° – аас их үед буухад аюулгүй ажиллагааны трос нь давхар байх ёстой. Аюулгүй ажиллагааны трос ба шат хэрэглэлгүйгээр огцом налуу ба хаданд шилжилт хөдөлгөөн хийхийг хориглоно.

2.6.9. Огцом налуугаар ажилчид гартаа хүнд багаж авч бууж болохгүй. Шаардлагатай багажийг тусад нь тухайн үед нь канат дээрх тусгай чингэлэгээр буулгах ёстой.

2.6.10. Гармаар гарах үед сөрөг хөдөлгөөн хийх, янз бүрийн өргөнтэй усан саадын үер, аадар бороо, цас орох, манан, цөн түрэх цагаар болон 12 м/сек – ээс их хурдтай салхитай үед гарахыг хориглоно.

2.6.11. Усан саад ба инженерийн байгууламж (төмөр зам, АШ, холбооны шугам, авто зам ба бусад) бүхий гарцанд утас ба тросыг урьдчилан хэмжих арга хэрэглэнэ.

2.6.12. Том саад (гол, усан сан, хавцал) давуулах гарц бүрийн угсралтын ажилд бие даасан ажил гүйцэтгэх төслийг хийх ёстой.

2.6.13. Гарцын тулгуурыг босоогоор шатлан угсрах аргаар угсралтыг гүйцэтгэх үед аюултай бүс нь тулгуурын нэмэгдүүлж буй элементийн хэвтээ проекцоос 1,5 - аас багагүй өндөр (урт) радиуст байна. Тулгуурын хийцийн бэхэлгээг хийх, өргөх ба угсралтын механизмуудыг сэлгэж тавих үед аюултай бүсэд хүмүүс байх болон ажил хийхийг хориглоно.

2.6.14. Тулгуур угсралтын үед шилжиж байгаа ачааг тросон татуургаар уяж савлахаас сэргийлэх ёстой. Энэ үйлдлийг гүйцэтгэхэд шаардлагатай механизмыг байрлуулах ба татуургууд бэхлэх газрыг ажил гүйцэтгэх төсөлд зааж өгнө.

2.6.15. Ажлын хариуцлагатай удирдагч нь өдөр бүр ажил эхлэхийн өмнө оосорлогооны хэрэгслэл, анкерууд, түр оосорлогоо ба аргамжийн техникийн байдлыг шалгах ёстой.

2.6.16. Ажлын нэг ээлжээс илүү хугацааны завсарлагын үед краны цамхаг, сум, залгааны шураг ба порталыг салхины хүчний ачаалал хамгийн бага байх газарт тавьж тэдгээрийг найдвартай бэхлэнэ. Өөрөө өргөдөг краны тусламжтай тулгуур угсралт хийх үед түүнийг сэлгэхэд түүний дээр нь байхыг хориглоно.

2.6.17. Зөөврийн залгааст порталаар гарцын тулгуур угсрах үед дамрын блок (полиспаст) - ыг ачаалалаар жигд хангах ёстой. Ачаа өргөх үедээ порталын өнгийлтийн хэмжээг өөрчлөхийг хориглоно.

2.6.18. Зөөврийн залгааст түр шон хэрэглэж гарцын тулгуур угсралт хийх үед түр оосорлогооны бүх таталт, түүнчлэн мачтын налуу өнцөг нь

31

үйлдвэрлэлийн ажлын төсөлд тодорхойлсон хэмжээнээс хэтрээгүй байх ёстой..

2.6.19. Босоогоор шатлан тулгуур угсралт хийхэд хэрэглэгдэх угсралтын зөөврийн залгааст түр шонгийн туршилтыг түүний сэлгэлт бүрийн дараа хийх ёстой. Туршилтыг зөөврийн залгааст түр шон тавигдах тулгуурын секцийн зураг төслийн бэхэлгээг хийж, түр шонгийн угсралтын ажил дууссаны дараа хийх ёстой.

2.6.20. Хүмүүсийг өргөхийн тулд хэрэглэх шаардлагатай.2.6.21. Хүмүүсийг өргүүрийн дүүжин тавцанд суулгах (буулгах)-ын тулд тулгуур

дээр хамгаалах хаалт бүхий тусгай талбай, хүмүүсийг дүүжин тавцангаас гарч байхад түүний байрлалыг тогтоон тодорхойлж байх байгууламжаар тоноглогдсон байх ёстой. Хүмүүсийг орох гарахад зориулсан талбай нь салгаж авагддаг хаалт буюу 500 мм - ээс багагүй өргөнтэй, түгжигдэх хаалгатай байх ёстой. Үйлдвэрлэлийн ажил хариуцагчийн хяналтын доор дүүжин тавцан дотор хүмүүсийг өргөх ажлыг зөвшөөрнө.

2.6.22. Хэд хэдэн машины тусламжтайгаар эргүүлэх аргаар тулгуурыг өргөх үед цахилгаан эргүүлэг ба трактор хэрэглэх ёстой бөгөөд тэдгээрийн канатыг татах хурд нь бүгдэд адилхан байх ёстой.

2.6.23. Эргүүлэх аргаар тулгуурыг өргөх үед тракторын хөдөлгөөний чиглэл нь төлөвлөгдсөн байх ёстой.Талбайн хэмжээ нь таталтын тросын сонгосон газрын хэмжээг хангах ёстой..

2.7. ЦАГ УУРЫН БА ГАЗРЫН ГАДАРГУУГИЙН ОНЦГОЙ НӨХЦЛИЙН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖИЛ

Уулархаг газар ажлын аюулгүй ажиллахзохион байгуулалт.

2.7.1. Хүрч очиход түвэгтэй хэсгүүдэд ба уулын бүх ажлыг зөвхөн хэсгийн дарга (ахлах даамал) – ын зөвшөөрлөөр хийх ёстой. Зөвшөөрлийг өдөр бүр ажил эхлэхийн өмнө өгнө. Цасны нуралт, чулуу унаж болзошгүй газрын ба хэвтээгээр хийх ажлыг уулын тусгай албатай зөвшилцсөний дараа ажилд оруулах-наряд дагуу биелүүлэх ёстой.

2.7.2. Угсралтын хэсгийн бүрэлдэхүүнд шаардлагатай аврах хэрэгслэлээр хангагдсан, хүмүүсийг аврах ослын бүлгүүдийг байгуулсан байх ёстой. Ослын бүлгүүд нь тогтоогдсон журмаар батлагдсан орчны зааврыг мөрдөн ажиллах ёстой..

2.7.3. Хүмүүсийн хөдөлгөөн нь уулархаг газарт харилцан туслалцаа үзүүлэхийн тулд ажиллагсадын хооронд дуут холбоотой буюу байнга бие биеэ харах боломжийг хангасан журамтай байх ёстой. Ганц нэгээрээ хүмүүс шилжих хөдөлгөөнийг хориглоно.

2.7.4. Налуу нь 45° - аас дээш газарт зөвхөн энэ зорилгод тусгайлан сургасан өндөрт буюу хаданд авирагчийн үнэмлэхтэй ажилтан гүйцэтгэнэ.. Энэ үед “Хэвгий ба налуу дээр ажиллах хаданд авирч ажиллагчдын техник аюулгүй ажиллагааны нэг маягийн заавар”-ын шаардлагыг мөрдөж хангах шаардлагатай.

32

2.7.5. Бороо орох буюу цас хайлах үед гүнзгий хотгор газраар явах, түүнчлэн үерийн урсгалтай хэсгээр нэвтрэн гарахыг хориглоно..

2.7.6. Уулын гол дээгүүр гарахын өмнө эргүүдийг судлах ёстой бөгөөд хоёр эрэг дээр аюулгүй ажиллагааны татлага бэхлэнэ. Голын гармаар урсгалын хурд 1 м/сек - ээс их үед аюулгүй ажиллагааны татлагагүй гарахыг хориглоно.

2.7.7. Блок ба татлагын тусламжтай усан саад дээгүүр блок ба карабин дээр хөлөө урагш доош голын урсгал дагуу тавьж буюу блок дээр гулсаж гарна

2.7.8. Уулын нөхцөлд цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын байгууламжид ажиллагсад цасны нуранга үүсэх ба чулуу унаж болзошгүй газруудтай болон заагчуудаар тэмдэглэсэн нуугдах газруудтай танилцсан байх ёстой.

2.7.9. Шугамын трассын нуралтын аюултай хэсгүүдэд заавал хянагчийг байлцуулан ажил явуулна. Аюул илрэх тохиолдолд хянагч аюултай хэсгээс холдох дохиог ажиллагсдад өгөх ёстой.

2.7.10. Цас бороо орсон, газар хөдөлсөний дараа уулын нөхцөлд хийцүүдийн тогтворжилт ба хэвгий налуу газрыг нарийн шалгаж үзэн, ажил удирдагчаас энэ тухай үйлдвэрлэлийн ажлын журналд холбогдох тэмдэглэлийг хийсний дараа ажилд орохыг зөвшөөрнө.

2.7.11. 1000 м - ээс илүү өндөрлөг газарт нарны цацрагын түлэгдэлтээс хамгаалахын тулд зориулалтын тосыг арьсандаа түрхэх ба гэрэл хамгаалах шилээр нүдний хамгаалалт хийх шаардлагатай. Зун трасс дээр байхдаа өндрөөс хамаарах температурын огцом өөрчлөлтийг бодолцох нь шаардлагатай.

Намгархаг газар дээрх аюулгүй ажиллах зохион байгуулалт.

2.7.12. Ажил эхлэхийн өмнө трассын трассын намгархаг байдлыг судлан үзэж үйлдвэрлэлийн ажлын аюулгүй ажиллагааны нөхцлийг хангах арга хэмжээг авна.

2.7.13. Намгархаг газар хэрэглэх трактор ба автомашин нь өндөржүүлсэн туулах чадвартай байх ёстой. Шаардлагатай бол машинын шилжих хөдөлгөөнд зориулж түр зам тавина.

2.7.14. Намгархаг газраар хүмүүсийг тусгай тоноглосон чарга маягийн чиргүүлээр зөөх ёстой. Трактор явах үед кабинийн хаалга нээлттэй байх ёстой.

2.7.15. Хөдөлгөөний үед жолооч кабинаас толгойгоо гаргахыг хориглоно. 2.7.16. Ширэггүй, замгүй намгаар явах хүмүүсийн хооронд 2 - 3 м - ээс багагүй

зайтайгаар “мөр мөрөө дагаж” гарах ёстой бөгөөд тулах мод, аюулгүй ажиллагааны олс заавал хэрэглэнэ. Ганцаараа намгархаг газраар шилжих хөдөлгөөн хийхийг хориглоно.

2.7.17. Шигдэж живэх аюултай газраар гарахдаа шургааг ба мөчрөөр улавч (намгийн гатлуур) хийх шаардлагатай. Намаг доторх тод соргог ногоотой “цонх” бусад аюултай газрыг тойрч гарна. Намагаар шилжих хөдөлгөөн

33

хийх үед усан дотор үзэгдэхгүй шовх хожуул, үндэс ба чулуунаас болгоомжлох шаардлагатай.

2.7.18. “Цонх” - онд унасан тохиолдолд “цонх” - ны хөндлөн тавьсан саваа модноос барих шаардлагатай ба энэ үед огцом хөдөлгөөн хийхгүй байна. Тогтвортой газраас шургааг буюу олсыг хэрэглэн намагт шигдсэн хүнийг аврах ажил хийнэ. Намгаас гаргасан хүний гадуур хувцасыг даруй хатаах буюу шинэчлэх арга хэмжээ авна.

2.7.19. Зөвхөн ариун цэвэр халдваргүйжүүлэлтийн зөвшөөрөлтэй үед л хий (метан) их ялгардаг намгийн хэсгүүд дээр ажиллахыг зөвшөөрнө.

2.7.20. Хордлогын шинж тэмдэг (толгой эргэх, бөөлжис цутгах, мэдрэл алдах) илрэх үед хохирогчийг нэн даруй аюулгүй цэвэр агаарт аваачиж эмчийн өмнөх эмнэлгийн тусламж үзүүлэх буюу эмнэлэгт хүргэх арга хэмжээг авах шаардлагатай.

2.7.21. Ажил явагдаж буй хэсэг дээр ажлын тусгай хувцас, гутлыг хатаах байрыг тоноглоно Ажлын тусгай хувцасны иж бүрдэл нь шумуул ба хөх түрүүнээс хамгаалах хэрэгсэлтэй байна. Ажилчид нь шавьжнаас хамгаалах зориулалтын зүйл (түрхлэг, тос, ба бусад) – ээр хангагдсан байх ёстой.

Хүйтэн нөхцөлд аюулгүй ажиллах зохион байгуулалт

2.7.22. Барилга угсралтын ажлыг хасах хэмд гүйцэтгэх үед захиргаанаас тогтоосон ажилчдыг амраах ба дулаацуулах горимыг мөрдөх ёстой.Мөн түүнчлэн хүйтэнд ажиллах аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа өгөх ёстой. Ажлын нөхцлөөр дулаацуулах завсарлага өгөх боломжгүй бол ажилчдад халаалалттай ажлын тусгай хувцас олгох ёстой.

2.7.23. Ажлын тусгай хувцас ба гутлын дулаан хамгаалалтыг хадгалж байхын тулд түүний байнгын хатаалга, цэвэрлэгээ (угаалга) ба засварыг зохион байгуулж хийх шаардлагатай.

2.8. НИСДЭГ ТЭРЭГ ХЭРЭГЛЭХ ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖИЛ

2.8.1. Нисдэг тэрэг хэрэглэн ажил гүйцэтгэх газрын цахилгаан монтёрын бригад “Барилга угсралтын ажил ба ачааг агаарт дүүжин байдлаар тээвэрлэх үед болон албаны зорчигчдыг зөөхийн тулд агаарын тээвэр ашиглах газрын ажиллагсадын аюулгүйн техникийн дүрэм” - ийн үндсэн дээр тухайн газрын аюулгүй ажиллагааны зааврыг боловсруулсан байх ёстой.

2.8.2. Нисдэг тэргээр хийцийг угсрах ба тээвэрлэх үед инженер-техникийн ажилтан нараас ажлын хариуцлагатай удирдагчийг томилсон байх ёстой.

2.8.3. Ажлыг гүйцэтгэх технологийг нисдэг тэрэгний багийн бүрэлдэхүүний даргатай зөвшөөрөлцсөн байх ёстой..

2.8.4. Угсралтын ажил гүйцэтгэх үед “газар – агаар” - ын холбоог радио холбооны тусламжтай хийх ёстой Угсралтын явц дунд радио холбоо

34

ажиллахгүйд хүрвэл тусгайлан боловсруулсан дохионы системийн тэмдэгт дохиолол ашиглана.

2.8.5. .Газар дээрх бригадын бүх гишүүд нь тохирох ажлын тусгай хувцасууд (хамгаалах баг, нүдний шил ба бээлий)-аар хангагдсан байх ёстой.

2.8.6. Газрын дохиолол өгөгчийн хувцасны өнгө нь тод, хүрээлж буй орчноосоо ялгагдсан (улбар шар өнгийн хантааз) байх ёстой Газрын ажилтан нарын хувцас нь нисдэг тэрэгний сэнсний агаарын хүйтэн урсгалаас хамгаалсан бариу байх ёстой. Нүдний шил нь битүү маягийн байх ёстой.

2.8.7. Угсралтын талбайн хэмжээн нь зөөх далавчийн ба жолоодох шурагний төгсгөлөөс нисдэг тэрэгний дүүжин шургын 0,5 голчоос багагүй газрын саад хүрэх зайг хангасан байх ёстой. Зөөх шургын төвөөс ажиллаж байгаа цахилгаан дамжуулах агаарын шугам хүртэл 50 м - ээс багагүй зайтай байх ёстой. Зурвасын хилтэй харьцуулахад тэгш хэмт пикетийн байрлалтай үед зурвасын өргөн 40 м - ээс багагүй байх ёстой. Нисдэг тэрэг буух талбайг хог ба жижиг зүйлүүдээс цэвэрлэсэн байх ёстой.

2.8.8. Ажил эхлэхийн өмнө хаяж буулгагч ба ачаа бэхлэх оосорлогооны хэрэгслийг нарийвчилсан гадна үзлэгт оруулна. Зарим утас тасарсан буюу шалбархай үүссэн оосорлогооны тросыг Улсын уул техникийн хянан байцаах газрын норм дагуу гологдол болгоно.. Задарсан канаттай оосорлогооны хэрэгслийг хэрэглэхийг хориглоно. Оосорлогоонд зөвхөн ган канат хэрэглэнэ. Олсон канат хэрэглэхийг хориглоно.

2.8.9. Нисдэг тэрэгээр тээвэрлэх ачааны жин нь (ачаан дээрх хаяглалт, илгээх баримт бичгээр) тодорхой байх ёстой. Тээвэрлэх ба угсралт хийхийн өмнө хийцүүдийг шавар шорооноос цэвэрлэн тэднээс гадны (боолт, гайка г.м) зүйлсийг холдуулсан байх ёстой.

2.8.10. Хийцүүдийг нисдэг тэргээр өргөх үед дараахи нөхцлүүдийг заавал мөрдөх шаардлагатай:

Өргөх оосорын салаануудын хоорондын өнцөг 90° - аас ихгүй байх ёстой.

Хийцийн хүндийн төв нь босоогоороо нисдэг тэрэгний дүүжин оосорлогооны цагирагтай давхцаж байх ёстой.

2.8.11. Нисдэг тэрэгний гадна түгжээнд дүүжингийн оосорлогооны гогцоог холбох мөчид статик цахилгаан үйлчлэхээс зайлсхийхийн тулд тулгуур буюу газарт хүрэхээс өмнө тросонд гараар хүрэхийг хориглоно.

2.8.12. Нисдэг тэрэгний ажлыг 3 балл (3.4 м/сек) ба түүнээс дээш хүчтэй салхитай үед хориглоно.

2.8.13. Нисдэг тэрэгний бүх нислэгүүдийг нисэх цаг, хугацаа, нислэгийн зорилго, маршрут, ачаалал ба зорчигчдын нэрсийг бичсэн нислэгийн даалгаварын үндсэн дээр гүйцэтгэх ёстой. Даалгаварт нисдэг тэрэг захиалагч гарын үсэг зурж тамгаа дарна.

2.8.14. Нисдэг тэрэгний орчим тамхи татахыг хориглоно. Нисдэг тэрэгний буух газраас 50 м - ээс багагүй зайтай тамхи татах газар тоноглосон байх ёстой. Буултын талбайн бүсэд гал гаргах, түүнчлэн галаар ажил хийхийг хориглоно.

2.8.15. .Шөнө нисдэг тэргээр барилга-угсралтын ажил гүйцэтгэхийг хатуу хориглоно.

35

2.9. АШИГЛАЛТАНД ТЭНЦЭХГҮЙ БОЛСНЫ УЛМААС ШИНЭЧЛЭХ ХУВААРИЛАХ ЦАХИЛГААН ШУГАМ СҮЛЖЭЭНИЙ АЖИЛ

2.9.1 Ашиглалтанд тэнцэхгүй болсны улмаас шинэчлэх хуваарилах цахилгаан шугам сүлжээний барилгын ажлыг гүйцэтгэгчийн барилгын хөрөнгө оруулалтын гэрээний үндсэн дээр сонирхогч байгууллагын харилцан зөвшилцсөн зураг төслөөр хийх ёстой.

2.9.2 Захиалагч нь хуучин шугамыг буулган, трассыг цэвэрлэсний дараа барилга угсралтын ажил хийлгэхээр гүйцэтгэгчид шугамыг актаар хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй. Актанд ажиллагаанд байгаа АШ - ын зурвас, хөдөө аж ахуйн эдлэн газар, төмөр ба авто замын хэсэг, газар доогуурх (кабель, цэвэр ба бохир усны суваг, хийн хоолой ба бусад ) шугам сүлжээний зурвас газруудад үйлдвэрлэлийн ажил явуулах талаар холбогдох байгууллагын зөвшөөрөл болон АШ – ын трассын байршлын геодезийн зүсэлтийн схемийг хавсаргасан байх ёстой.

2.9.3 Авсан зөвшөөрлийн үндсэн дээр ажиллагаанд байгаа АШ-ын хамгаалалтын бүсэд ажил гүйцэтгэхийн тулд гүйцэтгэгч нь өөрийн ажилтанг үйлдвэрлэлийн ажилд оруулах зөвшөөрөл авах захиалгыг ашиглалтын үйлдвэрт өгөх ёстой

2.9.4 Ажиллагаанд байгаа АШ - ын хамгаалалтын зурваст хийгдэх ажлыг энэхүү Дүрмийн шаардлагын дагуу ажилд оруулах-наряд (хавсралт 3) -аар гүйцэтгэх ёстой.

2.9.5 Ажилд оруулах – нарядыг энэ ажлыг гүйцэтгэж байгаа байгууллагын төлөөлөгчид өгнө.

2.9.6 Буулгаж байгаа АШ - д хамгаалалтын газардуулга тавих, авах болон урьдчилан сэргийлэх плакат өлгөх ажлыг ашиглагч үйлдвэрийн ажилтан хийнэ.

2.10. АЧАА, МАТЕРИАЛЫН ТЭЭВЭРЛЭЛТ БА ХҮМҮҮСИЙГ ЗӨӨХ

2.10.1. Автотээвэр ба хийгээр явдаг тээврийн хэрэгслэлийн ашиглалт нь MNS 4470, MNS 4598 –ын дагуу явагдах ёстой.

2.10.2. Цахилгаан угсралтын ажлын зөөх ачаанд зориулалтын тээвэрлэгч (тулгуур зөөгч, чингэлэг зөөгч г.м) – ийг хэрэглэнэ. Ачаа нь трос, гинж, утас буюу тусгай хэрэгслээр найдвартай бэхлэгдсэн байх ёстой.

2.10.3. .Хөдөлгөөн эхлэхийн өмнө ачаа ачих ба хөдөлгөөний цагаар жолооч ачааны бэхэлгээ ба шилжилтийг жолооч хянах ёстой. Ачааны бэхэлгээнд зөрчил илэрвэл жолооч засах ба эсхүл хөдөлгөөнөө зогсоох үүрэгтэй.

2.10.4. Холбогдох албан тушаалтнууд ба бусад ажилтнууд нь хууль тогтоом- жинд тусгагдсан хүрээнд тогтоосон журмаар зөвшилцөх:

Хүнд, аюултай ба овор ихтэй ачаа зөөх; 20 м-ээс илүү урттай буюу хоёр ба түүнээс олон чиргүүлтэй

автомашины хөдөлгөөн;

36

2.10.5. Аюултай, хүнд жинтэй, овор ихтэй ачаа тээвэрлэж байгаа тээврийн хэрэгслэл нь зөвшөөрөлцсөн тээвэрлэх нөхцөлд заагдсанаас илүү хурдтай явахыг хориглоно.

2.10.6. Улсын автотээврийн хяналтын шаардлагын дагуу хүмүүс зөөх автомашинд кузовтой фургоныг тоноглоно.

2.10.7. Машины тэвшин дээр сууж байгаа ажилтан нар ба жолоочийн хооронд дуу ба гэрлэн холбоотой байх ёстой.

2.10.8. Өөрөө буулгагч автомашины тэвш, чиргүүл, чиргүүлийн тэвшин дээр хүмүүс, тухайлбал ачигч нар тээвэрлэхийг хориглоно.

2.10.9. Тээврийн хэрэгслээс хүмүүс буулгах ба суулгахад хүмүүсийн аюулгүй ажиллагааг хангах тусгай талбай тоноглосон байх ёстой.

2.10.10. Тээврийн хэрэгслэлийн гол, усан сангийн мөсөн дээгүүрх хөдөлгөөнийг зөвхөн мөсөн гармын хамгийн их зөвшөөрөх ачаа даагч тусгай маршрутаар явуулна. Жолоочийн кабин онгорхой үед хөдөлгөөнийг явуулах ёстой

3 ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛЫН УГСРАЛТЫНАЖИЛД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

3.1. ХУВААРИЛАХ БАЙГУУЛАМЖ

3.1.1. Угсралт эхлэхийн өмнө хуваарилах байгууламжийн барилгын хэсгийг нь зураг төслийн дагуу бэлэн болгож ерөнхий гүйцэтгэгчээс актаар цахилгаан угсралтын ажилд хүлээн авсан байх ёстой.

3.1.2. .Бүх металл хийцүүд, төмөрбетон ба төмөр тулгуурыг суурилуулсны дараа заавал газардуулсан байх ёстой. Түүнчлэн төгсгөлийн тулгуур ба оруулгын порталын цахилгаан дамжуулах шугамын буулт ба шлейфийг газардуулж болохоор хийгдсэн байх ёстой. Газардуулгыг БД 43-101-03 “Цахилгаан байгууламжийн дүрэм”- ийн шаардлагын дагуу хийх ёстой.

3.1.3. Цахилгаан угсралтын ажил эхлэхийн өмнө ил хуваарилах байгууламж (ИХБ) - ийн нутаг дэвсгэрт газардуулах байгууламж, аянга зайлуулагч угсралт хийх ба мөн, түүнчлэн хуваарилах байгууламжийн талбайн гэрэлтүүлгийг гүйцэтгэнэ.

3.1.4. ИХБ – ийн дээр хэсгүүдэд блок, тусгаарлагч бүхий гирлянд, утас, арматурууд өлгөх, шийнийн холболт хийх ба бусад ажлын газар дээрх аюултай бүсэд хашилт тавих ёстой ба хашилт тавих боломжгүй бол энэ газарт ажлын удирдагч тасралтгүй хяналт тавих ёстой.

3.1.5. Угсралтын цахилгаан тоног төхөөрөмж нь Монгол улсын стандартад заагдсан, тэдгээрт тавигдах техникийн ерөнхий шаардлагыг хангах ёстой.

3.1.6. Оосорлогооны байгууламжийг түүнийг оосорлоход зориулагдаагүй тоноглолын элементэд бэхлэж болохгүй..

3.1.7. Тоног төхөөрөмж ба түүний хэсгийн элементийг тохиолдлын материалаар бэхлэж болохгүй..

3.1.8. Таслуурын дамжуулгыг өргөх ба угсрах үед түүний эрчлүүр буюу гар залгуураас барихыг хориглоно.

37

3.1.9. Өндөр хүчдэлийн таслуур, автомат, дамжуулга, түүнчлэн буцаах пүршнүүд буюу чөлөөтэй салгагдах механизмтай бусад аппаратыг өргөх ба шилжүүлэхдээ “Тасархай” байдалд гүйцэтгэх ба буцаах пүршгүй бол “Залгаатай” байдалд хийх ёстой.

3.1.10. Залгасан байдалд ирсэн таслуур ба буцаах пүршнүүд буюу чөлөөтэй салгагдах механизмтай дамжуулгыг угсрахын өмнө салгасан байх ёстой. Үйлдвэрлэгчийн зааварт урьдчилан заагаагүй хэрэгслэлээр буцаах пүрш (чөлөөтэй салгагдах пүрш) – ийг татах ба буулгаж болохгүй..

3.1.11. Нэг туйлт хуурай салгуур угсралт хийх үед утганы өөрийнхөө дураар шидэх-буултыг гаргуулахгүй байх арга хэмжээ авах ёстой.

3.1.12. Хана, тааз ба тавиурт цементийн уусмалаар бэхлэгдэх хийцүүдийг суурилуулах үед уусмалыг хатахаас өмнө тулах эд ангиуд (ивээс, татуурга г.м) – ыг зайлуулахыг хориглоно.

3.1.13. Хүчний самбар, пульт, панель, түүнтэй төстэй зүйлүүдийг угсралт хийхдаа тэдгээрийн эцсийн бэхэлгээ хүртэлх тогтворжилтыг барилгын бат бэх бүтээцэд түр бэхлэх замаар хангах шаардлагатай.

3.1.14. Хорго, хүчний самбар, панель, хуваарилах байгууламжийн хэсэг ба бусад тоног төхөөрөмжийг өргөх, шилжүүлэх ба суурилуулахдаа тэдгээрийг хөмрүүлэхээс сэргийлсэн (хүндийн төвөөс нь дээгүүр оосорлох, татуурга хэрэглэх ба бусад) арга хэмжээ авч хийх ёстой.

3.1.15. .Угсарч буй самбар, хорго ба бусад хийцүүдийн угсармал дээр бэхлээгүй эд ангиуд ба багаж тавьж орхихыг хориглоно

3.1.16. Гүйдлийн трансформаторын угсралт ба түүнд хоёрдогч хэлхээний утаснууд холбохдоо ашиглаагүй хоёрдогч ороомгуудад богино холболт хийж газардуулсан байх ёстой.

3.1.17. Тосон таслуурын контактын зэрэг залгагдалтыг шалгах болон таслуурын их биений дотор ажиллах үеийн гэрэлтүүлэгт 12 В – оос ихгүй хүчдэл хэрэглэх ёстой.

3.1.18. Төвөөс зугатах хүчний буюу тос дүүргэгч аппаратын шүүгч-шахуурга суурилуулах байранд ил гал гаргах, тамхи татах ба гагнуур хийхийг хориглосон плакат өлгөсөн байх ёстой. Ил гал байгаа газраас 10 м - ээс багагүй зайд аппаратыг тосоор угаах, дүүргэх ба юүлэхийг, түүнчлэн шилэн савыг тос нэмэх ба юүлэхэд (бөглөө авахыг эс тооцон) ашиглахыг хориглоно.

3.1.19. Зайн удирдлагын дамжуулгатай холбогдсон хуурай салгуур ба таслуурын тохируулга хийх үед дамжуулгыг залгагдах ба салгагдах боломжгүй болгох арга хэмжээ авсан байх ёстой. Хэрэв механизмыг тохируулгын явцад шуурхай гүйдэл өгөх шаардлага гарвал аппаратаас хүмүүсийг холдуулсны дараа гал хамгаалагч тавьж болно.

3.1.20. Энэ аппарат нь дамжлагуудтай нэг камерт буюу дамжлагууд нь камерын гадна байрлахаас үл хамааран хуурай салгуур ба таслуурын холболт, үзлэг буюу тохируулгыг зэрэг хийж болохгүй.. Панелийн ард хөдөлгөөнтэй (хөшүүргэн дамжуулгатай гар залгуур г.м) хэсгүүд нь байх аппарат, байгууламжийг суурилуулах ба тохируулах үед самбарын ард ажиллаж байгаа хүмүүст энэ тухай урьдчилан мэдэгдэх ёстой.

38

3.1.21. Цахилгаан соронзонтой, хөдөлгүүртэй, пүрштэй ба бусад дамжуулгыг хүчдэл өгч шалгаж үзэх, тохируулга хийх үед гар удирдлагын бариулыг салгаж авсан байх ёстой.

3.1.22. Хамгаалах шилгүйгээр утасны үзүүрийг гагнах ба түрхлэг хийхийг хориглоно. Тугалгыг (припойг) нэг утас шургуулж болох нүх бүхий тагтай тусгай хоовонд хайлуулах шаардлагатай. Хайлуулсан тугалгатай хоовонг цээжнээс дээш өргөхийг хориглоно.

3.1.23. Агаарын таслуурт туршилт хийж байгаа газраас 50 м - ээс бага зайд угсралтын ажил гүйцэтгэх буюу гаднын хүн байхыг хориглоно.

3.1.24. Агаар цуглуулагч сав дотор хүмүүс орж ирсэнтэй холбоотой үйлдвэрлэлийн ажлын үед хийн хоолой дээрх агаар өгөх хаалтыг хааж, цоожлон, “Хүмүүс ажиллаж байна. Бүү нээ !” гэсэн плакат өлгөнө. Юүлэх хаалтыг нээн цоожилж, “Хүмүүс ажиллаж байна.Бүү залга !” гэсэн утгатай плакат өлгөх шаардлагатай.

3.1.25. Бүх төрлийн агаарын таслуурын чийг үл нэвчүүлэлт буюу битүүмжлэлийг голдуу таслуур дээр хүмүүсийг өгсүүлж гаргаагүй үед даралтын бууралтаар шалгана. Чийг нэвчүүлэлт шалгахад тусгагдсан агаарын даралтыг бууруулах хэмжээнд хүргэсний дараа зөвхөн хүмүүс ойртох ба таслуур дээр өгсөж гарах зөвшөөрөл өгч болно.

3.1.26. Агаарын таслуурын ажиллагааг түр хүчдэл өгч шалгах үед бүх гишүүд таслуураас найдвартай зайнд холдсон буюу нуугдсаныг баттай мэдсэний дараа таслах залгах үйлдвэрлэлийн ажлын заавар бригадын даргад өгөхийг зөвшөөрнө.

3.1.27. Тулгуур ба суурийн хийцүүдийн элементийг суурилуулах үед түр аргамжийг бэхлэгдээгүй тулгуурт бэхлэхийг хориглоно. Түр аргамжийг бат бөх тулгуурт буюу тусгай аргамжаасанд бэхлэнэ.

3.2. ЦАХИЛГААН МАШИН.

3.2.1. Угсралтанд ирж байгаа цахилгаан машин нь Монгол улсын холбогдох стандаратаар тавигдсан техникийн ерөнхий шаардлагыг хангах ёстой. Савалгааны бичиггүй бол савалсан бэхэлгээг ярж зай гарган саван доторх хэсгүүдийг хөмрүүлэхгүйн тулд эд анги ба зангилаануудын бэхэлгээг үзнэ.

3.2.2. Машины угсралтыг захиалагчийн техникийн нөхцлийн шаардлагын дагуу үйлдвэрлэгч үйлдвэрлэгчийн угсралтын зураг ба угсралтын үед эдлэхүүнийг өргөх, шилжүүлэх ба оосорлох схем болон хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны хэрэгсэл заалт бүхий угсралтын технологийн картын дагуу хийнэ.

3.2.3. Машины эд ангиудыг саравч ба талбайд саравч, талбайн захаас 1 м –ээс багагүй зайд тогтвортой байрлалыг ханган орхихыг зөвшөөрнө.

3.2.4. Өргөх ба тээвэрлэх үед машин, түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг оосорлогооны схем дагуу түүнд тусгайлан зориулсан байгууламжинд оосорлох ёстой.. Машины бусад элементэд оосорлохыг хориглоно.

3.2.5. .Цахилгаан машиныг өргөсөн байдалтай буюу суурь дээр суурилуулсны дараа бэхэлгээгүй орхихыг хориглоно.

39

3.2.6. Статорт роторыг тавих, духны самбарууд суурилуулах ба роторын тэхлэгийг тэнцвэржүүлэх үед эргүүлэх ажлыг үйлдвэрлэгч-үйлдвэрийн зааврын дагуу гүйцэтгэх ёстой.

3.2.7. Хадгалалтын агуулахаас гаргаж (арчиж цэвэрлэх, бензин буюу керосиноор угаах г.м) буй машин ба түүний хэсгүүдийн ойр ил гал (гагнах, огтлох ба бусад) хэрэглэн ажил гүйцэтгэхийг хориглоно.

3.2.8. .Цахилгаан машины хаалтны холхивчийн таг тавих үед нүхний давхцалтыг угсралтын хэрэгслэлээр шалгавал зохино.

3.2.9. Хуваарилах байгууламжийн хоргонуудад цахилгаан машины хүчний кабель, шийнүүдийг холбох үеэс эхлээд хоргонд хийх угсралтын ажлыг ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолын аюулгүй ажиллагааны дүрмийн дагуу хийх ёстой.

3.2.10. Эргэлдэж буй генератор (тэгшитгүүр)-ын щёткийг шинэчлэхдоо мөрдөхөөр аюулгүй ажиллагааны дараахи арга хэмжээг авбал зохино:

Ажлыг гараа чанга татан наалдуулж бүсэлсэн бугуйны дэргэдэх тохойнд хийх ёстой, ажилчин хөлдөө тусгаарлагч гутал өмсөх буюу резин тусгаарлагатай дэвсгэр дээр зогсох ёстой.

Ажлыг толгойн хамгаалалт (гурвалжин алчуур, малгай)-тай хийх ёстой

Гүйдэл дамжуулах хэсгүүд болон түүний янз бүрийн туйл, машины газардуулгын хэсэгт гараар нэгэн зэрэг хүрэхийг хориглоно.

Зөвхөн тусгаарлагч бариултай багаж хэрэглэнэ.3.2.11. Хөтлөгддөг машины үйлчлэлээсээ эргэлт авч болзошгүй зогсоосон

цахилгаан хөдөлгүүрүүд дээр ажиллахын өмнө харгалзах хаалт буюу хутганууд хаагдсан ба түгжигдэж цоожлогдсон эсэхийг шалгах шаардлагатай. Тэдгээр дээр “Хүмүүс ажиллаж байна. Бүү нээ !” гэсэн плакат өлгөнө

3.2.12. Тоног төхөөрөмжинд түр хүчдэл өгч шалгах зөвшөөрөлд цахилгаан дамжуулгыг машины хамт эргэлдүүлэхээр захиалгын журналд баримт бичгийн бүрдүүлэлт хийх ёстой

3.2.13. Механик угсралтын ба цахилгаан угсралтын болон тохируулгын байгууллагууд нь машиныг түр хүчдэлээр шалгаж үзэхэд бэлэн болсныг захиалгын дэвтэрт бичих эрхтэй, хариуцлагатай төлөөлөгчийг машины бүлэг бүрээр гаргаж өгөх ёстой .Гаргаж өгсөн хариуцлагатай ажилтнуудын (эрхэлдэг албан тушаалын хамт) нэрсийг захиалгын журналд бичнэ. Захиалгын журналд нэр нь ороогүй ажилтнуудаас машин турших захиалга хүлээн авахыг зөвшөөрөхгүй.

3.2.14. Машинд түр хүчдэл өгч шалгах ажил эхлэхээс өмнө тухайн бүлгийн машины угсралт тохируулга хийж байгаа гүйцэтгэх байгууллагын хариуцлагатай төлөөлөгч захиалгын дэвтэрт дараахи тэмдэглэл хийнэ:

цахилгаан угсралтын байгууллагын төлөөлөгч цахилгаан угсралтын ажил дууссан тухай ба цахилгаан угсралтын ажилтан нарыг аюулгүй ажиллагааны бүсэд гаргах;

тохируулгын байгууллагын төлөөлөгч -цахилгаан тоноглолын тохируулгын ажил дууссан тухай ба тохируулгын ажилтан нарыг аюулгүй ажиллагааны бүсэд гаргах;

40

механик угсралтын байгууллагын төлөөлөгч – угсралтын ажил дууссан, машиныг шалгахад бэлэн болсон тухай ба угсралтын ажилтан нарыг аюулгүй ажиллагааны бүсэд гаргах;

3.2.15. Захиалгын журналд зөвхөн гүйцэтгэгч байгууллагын хариуцлагатай ажилтан холбогдох тэмдэглэл хийсэн, хүчдэлээр түр шалгаж үзэх хугацааг зөвшилцсөн ба ашиглагч байгууллагын хариуцлагатай ажилтны (захиалгын журналд тэмдэглэсэн) зөвшөөрөл байгаа үед машиныг цахилгаан дамжуулгатай нь хамт түр хүчдэлээр шалгаж үзэхийг зөвшөөрнө.

3.2.16. Машиныг түр хүчдэлээр шалгаж үзэх явцад угсралтын байгууллагын хариуцлагатай төлөөлөгчийг заавал байлцуулна.

3.2.17. Цахилгаан тоног төхөөрөмжүүдийг машинтай нь хамт түр хүчдэл өгч ажиллагааг нь шалгаж бүрэн тохируулга хийсний дараа ашиглагч байгууллагын ажилтан нарын үйлчилгээнд шилжүүлнэ.

3.2.18. Төвөгшилтэй цахилгаан дамжуулгын иж бүрэн туршилтын бүх ажлыг тоног төхөөрөмжийн угсралтанд оролцсон бүх байгууллагатай зөвшилцсөн хөтөлбөрөөр үйлдвэрийн ашиглалтын алба гүйцэтгэх ёстой. Хөтөлбөрт техникийн асуудлаас гадна туршилт явуулах үеийн аюулгүй ажиллагааны асуудлыг оруулах ёстой. Цахилгаан тоноглолын үйлчилгээ нь иж бүрэн туршилтын үед ашиглалтын ажилтны бүрэн мэдэлд байх ёстой.

3.3. ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОР

3.3.1. Трансформаторын угсралт хийхэд зориулсан талбай бэлтгэх шаардлага ба түүний угсралт нь холбогдох Монгол улсын стандартаар тавигдах шаардлагад нийцэх ёстой.

3.3.2. Үйлдвэрлэлийн ажлын хугацаанд цахилгаан угсралтын байгууллагын инженер-техникийн ажилтнуудаас техник ба галын аюулгүй ажиллагааны дүрмүүдийг хариуцаж сахиулах хүнийг трансформаторын угсралтын үед томилох ёстой.

3.3.3. Трансформаторыг буулгах ба шилжүүлэхдээ хөдөлмөр хамгаалалын заавар (ХХЗ) болон аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг заасан шилжүүлэлтийн технологийн картын дагуу хийх ёстой. Ачиж буулгах ажлын байрыг дагуу аюулгүй ажиллагааны тэмдгүүдээр тоноглосон байх ёстой.

3.3.4. Трансформаторыг шилжүүлэх явцад ямар нэг ажил хийх ба түүний дээр байхыг хориглоно.

3.3.5. Авагддаг хэсгүүдийг нь өргөхөд зориулсан өргөх цагирагаас трансформаторыг өргөхийг хориглоно.

3.3.6. Трансформаторын угсралт ба задалж засах ажлыг технологийн карт ба эдлэхүүний ашиглалтын хөдөлмөр хамгаалалын заавар, аюулгүй ажиллагааны хэрэгслийг заасан ашиглалтын зааврын дагуу хийх ёстой. Газар, шал буюу тавцангаас дээш 1,3 м - ээс их өндөрт ажиллахдаа хашилт бүхий зэрэгцээ шат, талбай буюу өргөх өргүүр хэрэглэх ёстой.

3.3.7. Трансформаторын угсралтын бүсэд гагнуур хийхдээ гагнуурын байрыг экранаар хаасан байх ёстой.

41

3.3.8. Шууд трансформатор дээр гагнуур хийхийн өмнө тос болон ууранд гал дүрэлзэхээс сэргийлж гагнах газраас дээш 200 - 250 мм-ийн түвшинд түүнд тос дүүргэсний дараа зөвхөн хийх ёстой.

3.3.9. Трансформаторын бакнаас үлдэгдэл тосыг юүлэх буюу дотор гадаргууг нь цэвэрлэгээг зөвхөн зүрхэвчийг сугалж авсан эсхүл, нэг тал руу нь болгосны дараа зөвшөөрнө. Трансформаторын гадна ба бакны дотор тавигдах шатнуудыг бэхэлсэн байх ёстой.

3.3.10. Трансформаторын бак ба тагны хооронд хэрвээ трансформаторын авагддаг хэсгийг найдвартай барьж байх ба хэвтээ түвшнээр байрласан урьдчилан сэргийлэх модон ивүүрүүд тавьсан нөхцөлд л зөвхөн трансформаторын өргөсөн тагны доор ажиллахыг зөвшөөрнө.

3.3.11. Трансформаторын бакны дотор талыг үзэхээс өмнө хувцасны кармаануудад байгаа эд зүйлсийг гаргаж түүнийг чөлөөлсөн байх ёстой. Трансформаторын бакны дотор ажиллах үед 12 В - оос ихгүй хүчдэлтэй зөөврийн гэрэлтүүлэгчийг хэрэглэвэл зохино

3.3.12. Трансформаторын бак ба арматурыг трансформаторын бүлээн тосоор угаана. Энэ зорилгод бензин болон амархан шатах бусад бодис хэрэглэхийг хориглоно.

3.3.13. Тостой трансформаторын хатаалт хийж байгаа байранд агааржуулалт хийх ёстой. Тос цэвэрлэх аппаратурыг үйлчилж байгаа ажилтан бүх талаас нь чөлөөтэй аппаратурт ойртох боломжтой байхаар суурилуулах ёстой. Аппаратур ба хана (тоног төхөөрөмж) –н хооронд удирдлагын самбар талаас 1,5 м - ээс багагүй, бусад тохиолдолд 0,75 м - ээс багагүй зайтай байх ёстой.

3.3.14. Тос цэвэрлэх аппаратур ажиллаж байгаа өрөөнд халуун ба хүйтэн гагнуур хийхийг хориглоно.

3.3.15. Тос цэвэрлэх аппаратур дээр хийх засварын ажлыг зөвхөн хүчдэлээс салгасан үед гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө.

3.3.16. Хүчний трансформаторын угсралтын үед бэлтгэл ба тос цэвэрлэх ажил хийж байгаа ажилчид тусгай (брезентэн өмд цамц, арьсан гутал) хувцасаар хангагдсан байх ёстой.

3.3.17. Цахилгаан гүйдлээр трансформаторыг хатаахын өмнө трансформаторын их биеийг БНбД 3.05.06. - ийн харгалзах шаардлагын дагуу газардуулсан байна.

3.3.18. Трансформаторыг цахилгаан гүйдэл, агаараар үлээх, түүнчлэн зууханд хатаах үед ажлын байрыг найдвартай хашиж өгөх шаардлагатай бөгөөд соронзлогдсон ороомог, гүйдэл өгч болзошгүй гүйдэл дамжуулах хэсгүүд болон хүчдэлтэй оруулгад хүрэх боломжгүй болгож “Зогс.өндөр хүчдэл !” урьдчилан сануулах плакат өлгөнө.

3.3.19. Трансформаторын ороомогийн тусгаарлалтын эсэргүүцлийг хэмжих үед соронзлогдох ороомогийн тэжээлийг таслах ёстой. Хэмжилт бүрийг эхлэхийн өмнө туршиж буй ороомогийг хоёр минутаас багагүй хугацаагаар газардуулах шаардлагатай.

3.3.20. Хатаах ба хяналтын халаалтын үед трансформаторын дулаалалганд шатдаггүй дулаан тусгаарлагч материалууд хэрэглэх ёстой.

42

3.3.21. Трансформаторын совтол дүүргэгчтэй ажиллах үед совтолд тэсвэртэй шланга, жийрэг ба бусад материалуудыг хэрэглэх шаардлагатай.

3.3.22. Совтолтой ажиллах үед тусгай хамгаалах хувцас өмсөх бөгөөд түүнийг өөрийн ба бусад ажилтан нарын тусгай хувцаснаас тусад нь хадгална. Совтолтой ажиллах бүх ажлыг хувийн хамгаалах хэрэгслэл (хийн баг, хамгаалах маска) хэрэглэн гүйцэтгэвэл зохино.

3.3.23. Арьсанд хүрсэн совтолыг нэн даруй шингэлэгч (ацетон) – ээр угаан, дараа нь савантай бүлээн усаар угаах ёстой.

3.3.24. Транформатор дээрх угсралтын ажлыг түүний тохируулга ба туршилтын ажилтай хослуулахыг хориглоно.

3.4. АККУМЛЯТОРЫН БАТАРЕЙ

3.4.1. Аккумляторын батарейн угсралтыг БНбД 3.05.06 - ийн харгалзах шаардлагын дагуу хийх ёстой.

3.4.2. Ажил эхлэхийн өмнө цахилгаан угсралтын ажилтанд аккумляторын өрөөний түлхүүр өгөх ба хадгалах болон тооцоо хийх журам тогтоож өгвөл зохино. Байрны хаалга байнга түгжээтэй байх ёстой.

3.4.3. Бүх ажилчид, аккумляторын батарейн угсралтын ажил эрхлэгчид цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III – аас багагүй групптэй байх ёстой.

3.4.4. Аккумляторын батарейн угсралтын цахилгаан угсралтчид нь ажиллах үедээ хүчил (шүлт) тэсвэрлэх хувцастай, резин гутал, хормогч, ба бээ- лийтэй, нүд, нүүр угаах саармагжуулах уусмалтай, брезентэн урт бээлийтэй байх ёстой.

3.4.5. Угсралтын ажил эхлэхийн өмнө аккумляторын өрөөнний агаар оруулах-гаргах агааржуулалтыг ажиллуулан үзэж ажиллагааг шалгах ёстой, мөн түүнчлэн халаалт ба гэрэлтүүлгийг бүрэн хийж гүйцээсэн байх ёстой. Аккумляторын өрөөг түр схемээр гэрэлтүүлж болохгүй..

3.4.6. Аккумляторын өрөөнд тамхи татах, ил гал ба цахилгаан халаагч хэрэгслэл ашиглах, түүнчлэн оч хаяж болзошгүй аппаратур, багаж хэрэглэхийг хориглоно.

3.4.7. Аккумляторын өрөөнд албадлагын агааржуулалтыг батарей цэнэглэж эхлэхээс 30 минутын өмнө залгах ба цэнэглэж дууссанаас хойш 1,5 цагаас хэтрүүлэлгүй салгах ёстой.

3.4.8. Хар тугалган электрод, хүчил ба шүлт хадгалдаг, түүнчлэн аккумляторын электродыг тэгшилж, угсарч, гагнаж байгаа байруудад хоол хүнс хадгалж хэрэглэх, ундны устай сав байлгахыг хориглоно.

3.4.9. Хүчил ба шүлт хадгалдаг байранд электролит найруулахаас өөр ажил хийхийг хориглоно.

3.4.10. Тусдаа байранд хүчлийг хадгалах ба тэнд түүнээс гадна зөвхөн нэрмэл ус хадгалахыг зөвшөөрнө. Хүчил нь бариулууд бүхий олсон сагстай, нягт таглагдсан, шилэн саванд байх ёстой. Хүчил (шүлт) ба нэрмэл устай шилэн савнууд нь доторх зүйлийнхээ нэр,хаягтай байх ёстой.

3.4.11. Хүчлийн электролит найруулахдаа тугалган буюу хүчил (шүлт)-д тэсвэртэй материалуудаар доторлосон савыг ашиглах ёстой. .Шилэн саванд электролит найруулахыг хориглоно.

43

3.4.12. .Электролитийг бэлтгэхдээ нэрсэн ус руу хүхрийн хүчлийг тусгай хэрэгслийн тусламжтайгаар цалгиулахгүй нарийхан гоожуулж хийнэ. Хүхрийн хүчил дээр ус хийхийг хориглоно.

3.4.13. Хүчил ба электролиттэй ажиллах үед хамгаалах нүдний шил, резинэн хормогч, гутал ба бээлий өмсөх шаардлагатай.

3.4.14. Хүчлийг зөвхөн тусгайлан тоноглосон шилэн савны үүрүүдтэй тэрэг буюу носилкан дээр авчрахыг зөвшөөрнө.

3.4.15. Хүчил ба электролит асгарсан газраас шингэнийг зайлуулсны дараа шлангаар ус буюу саармагжуулах уусмалаар угаана, тухайлбал шохойн сүү (хүчил)

3.4.16. Угаалгын ус, саармагжуулах уусмалтай савнууд нь ялгагдах өнгийн, сайн үзэгдэх “Угаалгын ус” “Ууж болохгүй” гэсэн бичиглэл бүхий хаягтай, авахад хялбар өндөрт тавиурт тавигдсан байх ёстой. Энэ саванд очих замд саад тавихгүй байх ёстой

3.4.17. Аккумляторын байрны ойр усан хоолойн крант буюу угаалтуур тавьсан байх ёстой.

3.4.18. Батарейн шинийн холболтын бөөрөнхий зэсийн гагнуурыг туршлагатай ажилтан аюулгүй ажиллагааны IV ба түүнээс доошгүй групптэй ажилтны хяналтын дор гүйцэтгэх ёстой.

3.4.19. Аккумляторын байр доторх электродуудад хийх хүйтэн гагнуур (гагнуур) –ын ажлыг дараахи нөхцлүүдэд зөвшөөрнө. Үүнд:

Аккумляторын батарей цэнэглэж дууссанаас хойш 2 цагаас багагүй хугацаанд гагнуур хийх;

Гагнуур хийх цагаар агааржуулалт тасралтгүй явагдах ёстой; Батарейн бусад хэсгээс галд тэсвэртэй хаалтаар хязгаарлагдсан

газарт гагнуур хийх;3.4.20. Гагнуурын (пропан-бутан хэрэглэх хийн гагнуур ба устөрөгчийн)

тоноглолтой ажиллах үед үйлдвэрлэгчийн заавартай тохирсон аюулгүй ажиллагааны шаардлагын дагуу гүйцэтгэх ёстой.

3.4.21. Аккумляторын туйлын хавчаарыг шалгахдаа тусгаарлагатай бээлий хэрэглэх ёстой.

3.4.22. .Шүлтийн электролит бэлтгэхдээ саванд нэрсэн усыг хийж, дээрээс нь шүлтийг бага багаар хийн электролитийг сайн хутгана. Шүлтийн цэнэг бүхий гозгор савыг их хүч гаргалгүй болгоомжтой нээно. Шүлтийн цэнэг бүхий гозгор савыг лааны тосоор дүүргэсэн бөглөөг нээхын өмнө халуун усанд норгосон даавуугаар хүзүүг урьдчилан халаавал зохино.

3.4.23. Идэмхий натри (кали) – г жижиглэж нунтаглахын тулд ажилчид тусгай утгуур, уут, хамгаалах нүдний шил, резин бээлий ба хормогчоор хангагдсан байх ёстой. Буталсан идэмхий натри (кали)-г электролит бэлтгэх саванд зөвхөн төмөр щипц, металл буюу шаазан халбага хэрэглэн хийх шаардлагатай.

3.5. ХҮЧНИЙ БОЛОН ГЭРЭЛТҮҮЛГИЙН СҮЛЖЭЭ

3.5.1. .Тоосго ба бетонд нүх өрөмдөхдөө хамгаалалтын нүдний шил зүүх буюу бутардаггүй, тунгалаг материалаар хийсэн хамгаалах хаалттай гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө.

44

3.5.2. Хана ба давхар хоорондын хучилтанд нэвт нүх өрөмдөх, түүнчлэн хэвтээ чиглэлд 4 мм² - аас их хөндлөн огтлолтой утас татах ажлыг зэрэгцээ шат, тавцан ба хөдөлгөөнт өргүүр дээрээс гүйцэтгэвэл зохино..Энэ ажлыг дөрөө, залгаа шатан дээрээс хийхийг хориглоно.

3.5.3. .Барилгын хийцүүдэд өргөх хэрэгслийг барилгын байгууллагатай зөвшөөрөлцсөн ба үйлдвэрлэлийн ажлын төсөлд заасан газруудад бэхлэхийг зөвшөөрнө.

3.5.4. .Утаснууд, кабель, шийн, тусгаарлагч, металл хийцүүд ба бусад эд ангиудыг өргөх үед өргөж байгаа материал, эдлэхүүнүүд агаарт савлах, унах явдал гаргуулахгүй байх арга хэмжээг авсан байх ёстой.

3.5.5. Угсралт хийхаар өргөгдсөн материал ба эдлэхүүнийг нэн дариу бэхлэх буюу унахгүйгээр өрж тавина.

3.5.6. Материал ба эдлэхүүнийг буулгах ба хана буюу хучилтын онгорхойгоос авахдаа ажлын байранд хашилт хийсэн, мэрэгшсэн хэсгийн буюу бригадын даргын хяналт доор гүйцэтгэх нөхцөлд хийвэл зохино.

3.5.7. Дараах тохиолдлыг хориглоно. Үүнд: Бэлтгэсэн төмөр хайрцаг, тэвш, хоолой, блок г.м дээгүүр явах; Залгаас шатан дээрээс тросын оруулгын угсралт хийх; Ган утасны тусламжтайгаар сунгасан хүчдэлтэй байгаа утаснууд

тавигдсан төмөр тэвш, хайрцаг, хоолой, блок дундуур утас татаж чангалах;

3.5.8. Эргүүлэг ба бусад хэрэгслийн тусламжтай утас, төмөр утас, металл туузыг тэгшлэхдээ шугам ба сүлжээний тусгаарлагагүй гүйдэл дамжуулах хэсгүүдээс зайтай, хашилт бүхий талбайд хийх ёстой. Энэ талбайд гадны хүн байхыг зөвшөөрөхгүй.

3.5.9. Утаснууд сүвлэж сунгах хоолойны үзүүрүүдийн өө сэвийг дарсан байх ёстой

3.5.10. .Зөвхөн зураг төслийн дагуу бэхлэгдсэн хоолой, тэвш, ба хайрцаганд утаснууд ба кабелийг сунгаж тавих ёстой.

3.5.11. Дүүжин тавцан, өргүүр, тавцан буюу барилгын татанги дээрх зэрэгцээ шат, шат г. м-ээс гарах үедээ ажиллагсад хамгаалах бүсийг барилгын татангийн хашлага буюу тусгай тросонд бэхлэх үүрэгтэй. Бэхлэх газрыг АГТ-т тусгах ба ажлын байранд ажил гүйцэтгэх үед мастер зааж өгнө.

3.5.12. Тусгаарлагчийн эсэргүүцлийг мегомметрээр шалгах ажлыг аюулгүй ажиллагааны III – аас багагүй групп бүхий ажилтан хийх ёстой. Хүчдэлтэй байж болзошгүй утасны үзүүрүүдэд хашилт хийх буюу зөв хяналтын дор байлгах ёстой. Хашилтан дээр “Зогс өндөр хүчдэл !“ гэсэн плакат өлгөвөл зохино.

3.5.13. Утас, кабелийг гагнах, тугалга гүйлгэж өнгөлөх ажлыг уртасгасан бугуйтай брезентэн бээлий ба хамгаалах нүдний шилтэй хийх ёстой.

3.5.14. Хайлсан гагнуурын бэлдмэл бүхий ширмэн тавагнаас гараас гарт шилжүүлэхийг хориглоно.,шилжүүлэх үедээ ширмэн тавагаа газарт тавьж шилжүүлнэ.

3.5.15. Хайлсан гагнуурын бэлдмэлийг хэвэнд цутгах аргаар гүйцэтгэх үед зөвхөн түүнийг хөрж гүйцсэний дараа хэвийг задлахыг зөвшөөрнө.

45

3.5.16. Гэрэлтүүлэгчийг угсрахын өмнө тэдгээрийн бэхэлгээний хэрэгслэл нь ажлын зураг төсөл ба АГТ - д тавигдсан шаардлагын дагуу туршигдсан байх ёстой.

3.5.17. Гэрэлтүүлгийн арматурт утсыг сүвлэж оруулах үед оруулга дээрээ тэдгээр нь механик гэмтэлд өртөөгүй, патроны контактууд механик хүчний ачаалалаас чөлөөлөгдсөн байх ёстой.

3.5.18. Гэрэлтүүлгийн арматурт бэхлэгддэг хийц, дүүжин буюу хоолойн дотор утасны залгаас хийхийг зөвшөөрөхгүй.

3.6. КАБЕЛИЙН ШУГАМ

3.6.1. Газар доорх шугам сүлжээ ба инженерийн байгууламж бүхий үйлдвэр, хотын нутаг дэвсгэрт хутгатай кабель тавигчийн тусламжтай шуудуугүйгээр кабель сунгаж тавихыг хориглоно.

3.6.2. Кабельтай дамрыг өнхрүүлэхдээ дамрын ил цухуйж байгаа хэсгүүд нь ажилчдын хувцаснаас гогдохгүй байлгах арга хэмжээг авах шаардлагатай. Кабельтай дамрыг өнхрүүлэхийн өмнө түүн дээрх гадагш гарсан хадаасуудыг авч, кабелийн үзүүрийг найдвартай бэхлэнэ.Өнхрүүлж байгаа дамартай кабелийн замд хүмүүс байхыг хориглоно.

3.6.3. Кабелийг сунгах үед дамрыг тохирсон даацын тулц буюу тусгай тэрэг дээр суурилуулах ёстой. Дамрыг өргөх үед дамрын хацар буюу цөн гэмтсэн эсэх, сунгах тэнхлэг тулгуураас шилжсэн эсэхийг хянаж байх шаардлагатай.. Зөвхөн тормозлох хэрэгсэл байгаа үед л дамрын хүзүүн дээрх сумны чиглэлийн дагуу дамраас кабелийг суллан сунгаж эхлэхийг зөвшөөрнө.

3.6.4. Кабель сунгаж тавих ажлыг бээлийгүй гүйцэтгэхийг хориглоно.3.6.5. Ажилд саад болох (металл бөөрөнхий төмөр ба утас, банз, дүнз,

хоолойн үзүүр ба бусад) зүйлүүдийг шуудуунаас гаргаж холдуулсаны дараа кабель сунгаж тавих ажлыг эхлэж болно.

3.6.6. Тогтсоны дагуу кабелийг механикжуулсан (татах лебедка, чиглүүлэгч роликуудын тусламжтай) аргаар гүйцэтгэх ёстой. Кабелийн эргэлтийн өнцгийн дотор талд ажилчид байх, гараар түүнийг чангаах буюу кабелийн эргэлтийн өнцөгт дороос нь тулж дэмнэхийг хориглоно. Энэ зорилгоор эргэлтийн цэгүүдэд өнцгийн чиглүүлэгч роликууд газарт байрлуулж тавих ёстой. Гараар кабелийг сунгаж тавих үед бүх ажилчид түүний нэг талд байх ёстой.

3.6.7. Кабель, хоосон дамар, механизм, хэрэгслэл ба багажийг шуудууны амсарын ойролцоо байлгахыг хориглоно. Шуудууны захаас механизм хүртэлх зай нь энэхүү Дүрмийн “Газрын ба мод бэлтгэх ажил” бүлгийн харгалзах шаардлагуудтай нийцсэн байх ёстой. Шаардлагатай үед зөвшөөрснөөс бага зайны татагдах байрлал дахь шуудууны ханануудыг бэхэлсэн байх ёстой.

3.6.8. Тусгай тоноглосон автомашинтай хөвөгч транспортер, кабель тавигч буюу хоолой тавигчаас кабель сунгах үед түүнийг хүлээн авч сунгаж тавих ажлыг хоёроос доошгүй хүн гүйцэтгэх ёстой.

46

3.6.9. Хананы онгорхойгоор кабель татах ажлыг хананы хоёр талд ажилчид байх нөхцөлд хийвэл зохино. Давхар хоорондын хучилт ба хоолойн нүхээр хүчний кабель оруулахдаа ажиллагсадын гар нь хоолойд ба онгорхойд орохгүй арга хэмжээг авах шаардлагатай. Хоолойны шугам сүлжээнд сүвлэж байгаа кабель шургасан ирмэг (хязгаар)-аас кабелийг түлхэх үеийн ажилчны эцсийн байрлал хүртэлх зай 1 м-ээс багагүй байх ёстой.

3.6.10. 1 м нь 1 кг - аас их жинтэй кабелийг залгаа шат ба дөрөөнөөс тэгшлэх, бэхлэх ба өргөхийг хориглоно. Өргүүрнээс кабель сунгаж тавих үед “Өргүүрийн ашиглалтын аюулгүй ажиллагааны ба зохион байгуулалтын дүрэм” –ийг мөрдөж хийх ёстой.

3.6.11. Завсрын кабелийн худгуудтай хоолойн блок дундуур эргүүлэгийн тусламжтай кабелийг сунгаж татах үед худаг буюу камерт байгаа ажилчдад телефон утас, радио холбоо, эсхүл тусгайлан томилогдсон холбоочингоор тодорхой команд өгөх боломжоор хангагдсан байх ёстой.

3.6.12. Цахилгаан гүйдлээр халаагдаж байгаа кабелийн дэргэд цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III – аас багагүй групптэй жижүүр байх ёстой.. Жижүүр ажиллах үедээ хамгаалах хэрэгслэл (тусгаарлагатай бээлий ба гутал) ээр хангагдсан байх ёстой.

3.6.13. Кабелийн цахилгаан халаалтын трансформатор нь богино холболтын хамгаалалттай залгах-таслах аппараттай байх ёстой, харин хоёрдогч ороомгууд, халааж буй кабелийн жилүүд ба хуяг нь найдвартай газардуулагдсан байх ёстой. Кабелийн халаалтанд 250 В - оос их хүчдэл хэрэглэхийг хориглоно.

3.6.14. Кабелийн худагийн ажил ба үзлэгт гурваас доошгүй хүн байх ба түүнээс хоёр нь хянагчаар томилогдсон байх ёстой..Ажилд оруулах-нарядаар ажлыг гүйцэтгэвэл зохино

3.6.15. Ажилчдыг хорт хий гарч болзошгүй кабелийн худгуудад оруулахын өмнө агаарын орчны хортой хий ба хүчилтөрөгчийн агууламжийн шинжилгээ зайлшгүй хийсэн байх шаардлагатай. Хий илэрч болзошгүй газруудад ажиллагсдыг хамгаалах хэрэгслэл, хий эсэргүүцэгч баг, хүчилтөрөгч хөндийрүүлгийн хэрэгслэл ба шланган хий эсэргүүцэгч багаар хангагдсан байх ёстой.

3.6.16. Худгийн агааржуулалтанд шахсан хийтэй (агаар, хүчилтөрөгч) баллон хэрэглэхийг хориглоно.

3.6.17. Худагт байгаа ажилчид мөрөвчтэй рементэй урьдчилан сэргийлэх бүс ба хамгаалах канат хэрэглэх ёстой. Хамгаалагчдын нэг нь мөрөвчтэй ременьтэй гадна талд канатыг гартаа барьж байх үүрэгтэй бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд нэрвэгдэгчийг гаргах арга хэмжээ авна. Нэрвэгдэгчид тусламж үзүүлэхээр худагт хүчилтөрөгч хөндийрүүлгийн хэрэгсэл буюу шланган хий эсэргүйцэгчгүй орохыг хориглоно.

3.6.18. Коллектор ба туннелд ажиллах үед хоёр люк ба хаалгыг нээсон байх ёстой бөгөөд ажиллагчид нь түүний хооронд байрлах ёстой.

3.6.19. Худаг, туннель ба коллекторт ажиллах цаг тутамд ажиллагч нь задгай агаарт 10 минут гарч байх ёстой.

3.6.20. .Кабелийн байгууламжид ямар нэг материал хадгалахыг хориглоно.

47

3.6.21. Худаг, туннель ба коллекторт ажиллах ажлын байруудыг 12 В – оос ихгүй хүчдэлтэй, хамгаалах тортой буюу тэсрэлтийн хамгаалалттай хийгдсэн аккумуляторын дэнлүүтэй зөөврийн чийдэнгүүдээр гэрэлтүүлнэ. Гагнуурын ламп асаах, пропан-бутантай баллон тавих, мастикууд (кабелийн масс) ба гагнуурын бэлдмэл халаах ажлыг худагны гадна талд хийх ёстой.

3.6.22. Хайлуулсан гагнуурын бэлдмэл ба халаасан мастикийг тусгай шанаганд буюу тагтай саванд хийж металл тростой карабины тусламжтай худагт оруулна. Гагнуурын лампыг газарт тавилгүйгээр гараас гарт өгөхийг хориглоно.

3.6.23. Гагнуурын ламп асаах үед дөлнөөс хамгаалах галд тэсвэртэй материа-лаар хийсэн самбарыг хэрэглэх ба ажлын байрны дэргэд шатдаггүй даавуун (кошма) материал байх ёстой

3.6.24. Эпоксидийн компаундтай эмнэлгийн үзлэгт орсон, эмчийн зөвшөөрөл авсан хүн ажиллана. Ерөнхий эмнэлгийн ээлжит үзлэгт-2 жилд 1 удаа, арьсны үзлэгт - 5 жилд 1 удаа хамруулж оруулах ёстой.

3.6.25. Эпоксидийн компаундтай ба түүний хатууруулагчтай ажиллах үед дараахи дүрмийг мөрдөнө. Үүнд:

Эпоксидийн компаундтай муфтын угсралт хийж байгаа байранд хооллох, хүнсний зүйлс хадгалах ба тамхи татахыг хориглоно;

Эпоксидийн компаунд, түүний хатууруулагч нь битүүмжлэлгүй савалгаатай бол сайн агааржуулагддаг буюу сорох шкафтай байранд тагтай саванд түүнийг хадгалвал зохино;

Шингэн эпоксидийн давирхайтай савнуудыг үргэлж нягт тагласан байх ёстой;

Эпоксидийн компаундтай ажилладаг бүх хүн эмнэлгийн резинэн бээлий, хамгаалах нүдний шил, хамгаалах хувцасаар хангагдсан байх ёстой;

Хувцасыг гэртээ аваачихыг хориглоно Бохирдсон хувцасыг тухайн үед солино;

Полимертэй ажиллах зөвшөөрөлтэй ажилтан нар хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны нэмэлт зааварчилгаа авах ёстой;.

Монгол улсын эрүүл ахуй, ариун цэврийн улсын хяналтын .байгууллагатай зөвшилцсөн импортын полимер материалыг хэрэглэж болно;.

3.6.26. Муфтэнд цутгах кабелийн массыг тагтай, хошуутай төмөр саван хоовонд халаах ёстой. Халаах температурыг термометрээр тодорхойлно. Массыг буцалтал халаахыг хориглоно.

3.6.27. Кабелийн масстай сав буюу гагнуурын бэлдмэлтэй ковшыг халаах, авах ба зөөх болон холболтуудыг гагнах, муфтыг массаар цутгах ажлыг бээлийтэй ба хамгаалах шилтэй хийх шаардлагатай.

3.6.28. Халаасны дараа нээх үед халуун масс цацагдаж болзошгүй учраас нээогүй банктай кабелийн массыг халаахыг хориглоно.

3.6.29. Хайлсан масс буюу бэлдмэлийг металл саваа буюу металл халбагаар хутгана. Цацруулж асгахаас зайлсхийхийн тулд хутгаж байгаа хутгуур нь хуурай цэвэр байгааг эсэхийг ажиглаж байвал зохино.

48

3.6.30. Кабелийн хуяг ба бүрхүүлийг тосгүй болгохын тулд ацетон, бензин хэрэглэхдээ галын аюулгүй ажиллагааны дүрмийг сахих шаардлагатай. Энэ зорилгод этилтэй бензин хэрэглэхийг хориглоно.

3.6.31. Усан санг дайруулан кабель тавих үед усан сан дээрх аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг сахиж мөрдөх шаардлагатай. Ажил үйлдвэрлэлийн ажлын төслийн дагуу хийгдэх ёстой.

3.6.32. Кабель тавихад зориулагдсан ачааны онгоцны давцан буюу хөндийг ажил эхлэхийн өмнө гадны илүү зүйлсүүд: канат, якор, банз, дүнз г.м.–ээс цэвэрлэсэн байх ёстой. Ачааны онгоц дээр хоёроос доошгүй аврах завь байх ба кабель тавих газар дээр тусгай аврах хэрэгслэлээр тоноглогдсон гурваас доошгүй тооны завь байх ёстой.

3.6.33. .Ачааны онгоцноос кабель тавих үед кабель явуулах тавцан ба дам гишгүүрүүд нь бариултай, хөндлөнгөөр нь хадсан банзаар таглагдсан байх ёстой. Ачааны онгоцны давцан дээрх дамраас кабель өгөх ба түүнийг ус руу буулгах үед ажилчид кабелийн нэг талд байх ёстой.

3.6.34. Цаад талд нь кабелийн сунгалт хийгдэж байгаа трос байрлах бүсийн усан сангийн эрэг дээр гадны хүмүүс байхыг хориглоно.

3.6.35. Усан сангийн ёроолоор кабель сунган тавигч-шуудуу ухагч явж байхад завинд суусан хүмүүс чирэх тросын байршлын бүсэд байх ёсгүй. Усан дотор орсон кабель тавигч-шуудуу ухагчид тросоор түүний байгаа байрлалыг заагч хөвүүр тэмдгийг бэхэлсэн байх ёстой.

3.6.36. .Усан доогуур кабель тавих ажлын байран дээр аврах станц (пост) заавал зохион байгуулсан байх ёстой. Үйлдвэрлэлийн ажлын бүх оролцогчид хөдөлмөр хамгаалалын заавар ба үйлдвэрлэлийн ажлын төслийн шаардлагад нийцэж тохирсон аврах хэрэгслэлээр хангагдсан байх ёстой.

3.6.37. Мөснөөс кабель тавих ажлыг мөсөөр хөдөлгөөн хийхэд аюулгүй байдлыг ажиглаж байдаг, засаг захиргааны нэгж, дүүрэг (тойрог) – ээс зөвшөөрөл авсны ба мөсний зузаан ба түүний бат бөхийг урьдчилан шалгасны дараа хийж болно. Харз усны цоорсон мөсний захад ажилчдыг цуглах, гадны хүмүүсийг түүний ойр байхыг хориглоно. Кабелийг усанд буулгахдаа даамлын хяналтын доор гүйцэтгэнэ. Кабель тавих харз усанд хашилт тавих ёстой ба урьдчилан сэргийлэх плакат тавина..

3.6.38. Кабельтай дамрыг 0,5 м - ээс бага зузаантай мөсөн дээр суурилуулах ба зөөвөрлөхийг хориглоно.

3.6.39. Дотор хөндий нь даралттай тосоор дүүргэгдсэн 110 кВ ба түүнээс илүү хүчдэлтэй кабелиудын төгсгөлийн ба түгжих (стопорный) муфтын угсралт хийх үед хувийн хамгаалах хэрэгслэл (хамгаалах шил,бээлий) хэрэглэх шаардлагатай, харин кабелийн тосыг хөлдөөхийн тулд шингэн хий хэрэглэн худаг дээр ажиллах үед албадмал агааржуулалтыг залгасан байх ёстой.

3.7. ГҮҮРЭН КРАН

3.7.1. Краны кабинд, гүүр буюу тэргэн дээр цахилгаан угсралтын үйлдвэрлэлийн ажилтай холбогдолгүй буюу мэргэжлийн бус этгээд байхыг хориглоно.

49

3.7.2. Краны гүүрэн дээрх ажлын байр хашлагатай битүү дэвсгэртэй, хажуу тал нь хайстай, гүүрээс багана руу шилжихэд хайстай дам гишгүүртэй байх ёстой. .Краны өөд хүмүүс өгсөхөд гарц (хоёроос доошгүй) тоноглосон байх ёстой. Краныг угсрах үед битүү тавцан байхгүй бол краны татангийн дотор талын дагуу түр хайс хийх ёстой ба хамгаалалтын бүсийн карабинийг бэхлэхийн тулд хамгаалах трос тавина..Энэ тохиолдолд зөвхөн өндөрт авирч ажиллагсадад ажил гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө.

3.7.3. Краны доорх аюултай бүс нь краны фермийн проекцийн хавтгайд 0,3Н (Н - краны өндөр), гэхдээ 2 м – ээс багагүй зайд байх хашилт хийгдсэн байх ба “Болгоомжил, өндрийн ажил” гэсэн плакат өлгөсөн байх ёстой.

3.7.4. .Краны шатаар юм өргөж бууж, суухыг хориглоно. Өргөх механизм ба блокын угсралтын бэхэлгээг үйлдвэрлэлийн ажлын төсөлд заасан газарт хийхийг зөвшөөрнө. Ширхэгийн ачааг контейнерт хийж өргөнө.

3.7.5. Кранаар өргөсөн ачааг краны гүүрэн дээр тусгай зориулж гаргасан,15 см - ийн өндөр хашлага ба хайсаар тоноглосон газарт түр зуур байршуулахыг зөвшөөрнө. Зөвхөн завсар байхгүй дэвсгэр дээр чөлөөтэй зам гаргасан үед краны доод талын дам нуруу ба ханануудын хооронд ачаа байршуулахыг зөвшөөрнө.

3.7.6. Өдөр бүр ажил эхлэхийн өмнө мастер өөрийн биеэр кран дээр суурилуулсан ашиглаж байгаа хэрэгслэл,шат, дамжуур, дэвсгэрүүдийн найдвартай байдлыг шалгах үүрэгтэй.

3.7.7. Краны цахилгаан төхөөрөмжийн угсралтын ажлыг механик угсралтын байгууллагаас хавсарч хийх ажилад зөвшөөрөл авсан ба ажилд оруулах-наряд олгосны дараа хийхийг зөвшөөрнө.

3.7.8. Краны гүүрэн дээр гагнуурын ажил хийж байх үед краны дор хүмүүс байхыг хориглоно.

3.7.9. Краны гүүрэн дээр зэрэгцээ ажиллах үед гагнуурчин ба цахилгаан монтёрын хоорондын зай 5 м - ээс багагүй байна. Энэ зайг мөрдөх боломжгүй бол зэрэгцүүлэн ажиллахыг хориглоно.

3.7.10. Өндөр дээр хийх цахилгаан гагнуурын ажлын үед цахилгааны кабелийг краны хийцүүдэд түүнийг үрэгдүүлэхгүйгээр найдвартай бэхлэх шаардлагатай.

3.7.11. Угсралт хийж буй краныг зөвхөн бүрэн зогссон ба урьдчилж хараагүй нөхцөл байдлын улмаас хөдлөх явдал түүнд гаргуулахгүй арга хэмжээ авсан үед ажиллагаанд байгаа кранаас угсралтын ажлыг явуулахыг зөвшөөрнө. Ажил эхлэхийн өмнө ажилд оруулах-наряд бүрдүүлсэн байх ёстой.

3.7.12. Ажиллагаанд байгаа кран дээр ажил удирдан явуулж байгаа байгууллагаас өгсөн ажилд оруулах – наряд дагуу ажилд оруулна.

3.7.13. Краны цахилгаан тоног төхөөрөмжийн угсралтын ажлыг эхлэхийн өмнө өнхрүүлэхгүй бүтээцээр тормозлосон байх ёстой ба краны зам дээр мухар тулгуурууд тавьсан байх ёстой, харин рельсэн замыг газардуулна.

3.7.14. Ашиглагдаж байгаа бусад краны ба хүчдэл дор ажиллагаанд байгаа цехийн алгасалтын хэсэгт краны угсралт хийхдээ кран суурилуулах

50

газрын зам ба шугам сүлжээг модоор битүү хамгаалатын хашилт хийж өгөх шаардлагатай.

3.7.15. .Кран дээрээс цахилгаан угсралтын ажил гүйцэтгэхдээ краны ойролцоо хүчдэл дор байгаа хүчний гол шугам сүлжээ ба ил, тусгаарлагагүй гэрэлтүүлгийн сүлжээнд хашилт хамгаалалт хийсэн байх ёстой.

3.7.16. Кабель буюу утсыг сунгах үед дамрууд краны гүүрэн дээр өндөрт бус, харин газар дээр байрлуулагдсан байх ёстой.

3.7.17. Цахилгаан сүлжээний угсралтын үед краны гүүрэн дээр түр суурилуулсан тавцан ба өргүүр, түүнчлэн гүүрэн кранд зүүсэн шугамын угсралтын дүүжин тавцан нь краны хөдөлгөөний үед унах буюу шилжих боломжгүй байхаар бэхлэгдсэн, бүртгэлтэй байх ёстой.

3.7.18. Кран дээр тавцан, өргүүр, дүүжин тавцангууд суурилуулах үед илүү гарах хэсгүүдээс барилгын элемент буюу тоног төхөөрөмж хүртэлх шаардлагатай зайг хангахын тулд БНМАУ-ын Барилга –архитектур, техник хяналтын хорооны (хуучин нэр) 1983 оны 24 дүгээр тогтоолоор баталсан “Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх аюулгүй ашиглах дүрэм” - ийг удирдамж болговол зохино.. Заагдсан зайг кран суурилуулах төсөлд үзүүлсэн байх ёстой.

3.7.19. Краныг хөдөлгөж эхлэхийн өмнө кран дээр суурилуулсан тавцан, вышкнээс ажилчдыг краны гүүрэн дээрх аюулгүй газарт гаргасан байх ёстой.

3.7.20. Ажиллагаанд байгаа кран дээр үйлдвэрлэлийн ажилд оруулах-нарядад краныг хөдөлгөх ба зогсоох командыг краны машинчид өгөх хүнийг зааж өгөх ёстой

3.7.21. Ажиллагаанд байгаа краны доод дам нурууны дээрх ажлыг ажлын бүсэд төгсгөлийн тулаас ба урьдчилан сэргийлэх дохио тавьсаны дараа хийх ёстой. Краны доод дам нурууны ажлыг тусгайлан сонгож хуваарилсан мэрэгшсэн ажилтны хяналтын дор хийх ёстой.

3.7.22. Явалт хязгаарлагч автоматын үйлчлэл ба ашиглаж байгаа краны үйлчлэлийн бүсэд краны хөдөлгөөн очуулахгүй байх хүрээнд угсрагдаж байгаа краны хөдөлгөөн хийгдэх ёстой

3.7.23. Краны тоног төхөөрөмжийн тохируулгын ба кран дээрх цахилгаан угсралтын үйлдвэрлэлийн ажлыг зэрэгцүүлж явуулахыг хориглоно.

4 ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛЫН ТОХИРУУЛГА БА ТУРШИЛТАНДТАВИГДАХ ШААРДЛАГУУД.

4.1. Ерөнхий шаардлага.

4.1.1. Машин, тоног төхөөрөмж угсралт ба залгах-тохируулах ажил дууссаны дараа захиалагчид машин, тоног төхөөрөмжийг актаар хүлээлгэн өгсөн байх ёстой.

4.1.2. Хүчдэл залгахтай холбогдсон тохируулгын ажлыг хоёроос доошгүй ажилтантай групп гүйцэтгэх бөгөөд тэдний нэг нь 1000 В - оос дээш цахилгаан төхөөрөмжийн ажлын үед IV - өөс доошгүй, 1000 В хүртэлхэд III – аас аюулгүй ажиллагааны групптэй хийх ёстой.

51

4.1.3. Ашиглалтын албаны хүч ба хэрэгслэлээр ажиллагаанд байгаа цахилгаан төхөөрөмжийн тохируулгын ажлын аюулгүй ажиллагааг хангах техникийн арга хэмжээг авна, энэ ажлыг тохируулгын байгууллагын ажилтан гүйцэтгэхийг хориглоно.

4.1.4. Объект дээр ажил эхлэхийн өмнө тохируулгын ажлын удирдагч дараах үүрэгтэй Үүнд:

Захиалагчийн хариуцлагатай төлөөлөгчөөс объектын дотоод дүрэм, журамтай тохируулгын ажилтан нарыг танилцуулах, зааварчилгаанд хамруулах;

Тохируулага хийх хүн бүрийн үнэмлэхийн хүчинтэй хугацаа ба даалгавар өгөх үедээ ажил гүйцэтгэгчийн цахилгааны аюулгүй ажиллагааны группийг тооцон үзэж шалгах;

Тохируулагын ажилтан нарт ажлын байран дээр аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа өгч хамгаалах хэрэгслэлийн байдал ба хангалтыг шалгах;

Угсарсан тоноглолын ба аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээний байдлыг тодорхойлж тохируулагын бригад, хэсгийн бүрэлдэхүүнийг томилох.

Тохируулгын бригадын гишүүдийг зургаар цахилгааны схемийн бодит байдлаар болон цахилгаан аппарат, тоног төхөөрөмжийн байршилтай танилцуулах;.

Тохируулгын ажилд зориулж хүчдэл өгөх дараалал ба схемийн дагуу түр хүчдэлээр шалгаж үзэх ажлыг угсралтын байгууллагатай зөвшилцөх;

4.1.5. Туршилтын ажлын удирдагч объект дээр ажил гүйцэтгэхтэй холбогдсон аюулгүй ажиллагааны бүх арга хэмжээг ягштал биелүүлэх үүрэг хүлээнэ. Өдөр бүр ажил эхлэхийн өмнө ба ажлын өдрийн турш тавигдсан плакат, хаалт, газардуулгын байрлуулалтыг тэр шалгах үүрэгтэй.

4.1.6. Цахилгаан төхөөрөмж дээр хүчдэлгүй үед цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III - аас бага группийн тохируулагчид биечлэн дараахи ажлыг хийж болно:

Хоёрдогч залгах-таслах хэлхээг шалгах; Схемийн элементийн тусгаарлагын эсэргүүцлийн хэмжээг хэмжих; Аппаратурын урьдчилан тохиргоо хийх; Үзүүлэлтүүд авах ба бусад төстэй ажил хийх;

4.1.7. Тохируулгын ажилтан нар хувийн хамгаалах хэрэгслэл: хөндийрүүлэгчтэй бээлий, гутал, хүчдэл заагч, тусгаарлагч бариултай багаж г. м -ээр хангагдсан байх ёстой.

4.1.8. Тоног төхөөрөмжийн тохируулгад зориулсан түр схемийг (тодорхойлолт авах, график бичлэг хийх) тусгай ширээн дээр хийх ёстой. Металл ажлын гадаргуутай эсвэл металл хүрээтэй ширээ хэрэглэхийг хориглоно.

4.1.9. Түр тэжээх шугамуудыг тусгаарлагчтай утас (кабель)-аар хийж найдвартай бэхлэх ёстой, харин хүн явж орох газруудад - 3,5 м - ээс дээш, ажлын байрны дээр - 2,5 м - ээс багагүй, гарцуудын дээр - 6 м - ээс багагүй өндөрт хийх ёстой..

52

4.1.10. Шалгалт ба туршилт хийх түр зуурын схемийг залгасан ба тасалсан байрлалын тэмдэглээтэй таслагчаар дамжуулан гүйцэтгэх ёстой. Таслууртай цуваа тэжээлийн хэлхээнд ил харагдах (сэрээ залгагчтай) залгах-таслах байгууламж тавина. Хүчдэл таслахад схемээс эхлээд таслуур таслана, дараа нь сэрээ залгагчийн холболт, залгах үед-эхлээд сэрээ залгагчийн холболт залгагдана.

4.1.11. Тэжээх хэлхээнээс салсан нь ил харагдахгүй, хүчдлийг нь таслаагүй аппарат хэрэгслэлийн зөөж тавих утсыг схемд шилжүүлэн холбох, цахилгааны туршилт хийхээр түр схем цуглуулахыг хориглоно.

4.1.12. Түр тэжээлийн тоног төхөөрөмжийн тохируулгын ажил дуусах ба завсарлах үед тохируулгын ажилтан тэжээх хэлхээнээс таслаж ил харагдах тасархай байдлыг хангах ёстой.

4.1.13. Залгаатай шатан дээрээс хэмжилт хийхийг хориглоно. Хэмжилтийг тусгай тавцан дээр зогсож хийвэл зохино..

4.1.14. Зөөврийн аппарат хэрэгслэлийн металл их биеийг газардуулах ёстой.4.1.15. Тохируулгын ажлын явцад ажлын нөхцөл нь шаардаж байгаа

тохиолдолд зөөврийн газардуулгыг авахыг зөвшөөрнө. Газардуулгыг авсан тухай ажилд оруулах-нарядад (тусгаарлагын эсэргүүцэл хэмжихийн тулд) бичиж тэмдэглэнэ. Ажил гүйцэтгэгч газардуулгыг авна.

4.1.16. Зөвхөн хоёрдогч залгах-таслах шуурхай гүйдлээр схем ба аппаратын харилцан үйлчлэлийг шалгасаны дараа хүчний цахилгаан тоног төхөөрөмж ба цахилгаан машинад ажлын хүчдэл өгч схемийг шалгахыг зөвшөөрнө. Цахилгаан тоног төхөөрөмжийн гүйдэл дамжуулдаггүй хэсгүүдэд газардуулга байгаа эсэхийг урьдчилан шалгасан байх ёстой.

4.1.17. Удирдлага нь хэд хэдэн газраас шуурхай гүйдэл өгөгдөх тохируулга хийх ба түр хүчдэл өгч схемийг шалгаж үзэхийн өмнө бусад газраас удирдах боломжийг бүрэн арилгасан байх ёстой. (“Хүмүүс ажиллаж байна, бүү залга!” гэсэн плакат өлгөнө)

4.1.18. Цахилгаан угсралтын байгууллагын захиалгаар цахилгаан тоноглолын тохируулга хийх ба тоног төхөөрөмжийг түр хүчдэлээр шалгаж үзэх хугацаанд өгөх хүчдлийг ашиглалтын үйлдвэр хариуцаж өгнө Цахилгаан тоноглолын угсралт нь дууссан хэсгүүдэд ашиглалтанд байгаа хуваарилах байгууламжийн тохируулгын ажилд зориулж 1000 В хүртэл хүчдэл өгөхийг зөвшөөрнө, гэхдээ энэ бүсийн ажлын аюулгүй ажиллагааны байдлыг тохируулгын ажил удирдагч шууд хариуцна. Ашиглалтанд байгаа цахилгаан тоноглолд хийх үйлчилгээний ажлыг ашиглагч байгууллагын шуурхай ажилтан хариуцан хийнэ.

4.1.19. Зөөврийн хэрэгслэл, гүйдэл хэмжих хавчаар, мегомметр ба бусад хэрэслэлээр хэмжилт хийхтэй холбогдсон ба ашиглалтын горимд орсон цахилгаан тоноглол дээрх бүх ажил нь MNS 3-093 “Стандартын бус хэмжих хэрэгслийг зохион бүтээх, үйлдвэрлэх , ашиглах, үйл ажиллагааны (аюулгүй ажиллагаа) хэмжил зүйн хангалт, үндсэн Дүрэм”-ийн дагуу хийгдэнэ..

4.2. ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН ТУСГААРЛАГЧИЙН ӨНДӨРСГӨСӨН ХҮЧДЛИЙН ТУРШИЛТ

53

4.2.1. Өндөрсгөсөн хүчдэлээр тусгаарлагч турших ажлыг хоёроос доошгүй хүнтэй тохируулгын бригад (хэсэг) гүйцэтгэх ба түүний ажлын удирдагч цахилгааны аюулгүй ажиллагааны IV – өөс багагүй групптэй, бригадын бусад гишүүд III - аас багагүй групптэй байх ёстой.

4.2.2. Өндөрсгөсөн хүчдэлээр тусгаарлагч турших ажлыг тохируулгын ажлын удирдагчаас олгосон ажилд оруулах-нарядын дагуу хийх ёстой. Туршилтын үйлдвэрлэлийн ажлын аюулгүй байдлыг ажил гүйцэтгэгч хариуцна.

4.2.3. Өндөрсгөсөн хүчдэлийн туршилтын үйлдвэрлэлийн ажлыг хийх эрх бүхий этгээдийн нэрсийн жагсаалт нь тохируулгын байгууллагын тушаалаар батлагдсан байна. Ажилд оруулах-наряд олгох эрхийг цахилгааны аюулгүй ажиллагааны V групптэй захиргааны-техникийн ажилтан эдлэнэ.

4.2.4. Туршилт явуулахын өмнө туршигдаж байгаа тоног төхөөрөмж, турших тоноглолын их биеүүд (арьс) ба удирдлагын пультийн каркасыг газардуулсан байх ёстой.

4.2.5. Туршилтын тоноглолыг 380/220 В – ын хүчдэлд залгах-таслах аппараттай цуваа холбосон, тасарсан нь нүдэнд ил харагдах зай бүхий хоёр туйлтай таслагч (сэрээ залгуур) - аар дамжуулан холбоно

4.2.6. Туршилтын тоноглолыг сүлжээнд холбосон агшинаас эхлэн төхөөрөмжид хүчдэл өгч байгаа таслагчийн ажил бүрэн дуустал туршилтын бригадын ажилтан нараас цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III - аас доошгүй групптэй нэг ажилтан жижүүрлэх ёстой.

4.2.7. Туршилтын тоноглолын өндөр хүчдэлийн гаралт дээр газардлагын штангаар газардуулга авах ба тавих, энэ төхөөрөмжөөс туршигдаж байгаа тоног төхөөрөмжтэй холбох утсыг залгах ба салгах ажлыг нэг хүн ажил гүйцэтгэгчийн өгсөн үүргийн дагуу хөндийрүүлэгчтэй бээлийтэй хийх ёстой. Туршилтын тоноглолын гаргалгын газардуулгаас үл хамааран туршилтын схемд холболт хийж байгаа этгээд нь холболтын утас ба газраас тусгаарлагдсан туршилтын төхөөрөмжийн хэсэг дээр газардуулга тавих ёстой. Эдгээр газардуулгыг зөвхөн холболтын үйлдэл бүрэн дууссаны дараа авч болно. Туршилтын хугацаанд ба туршигдаж байгаа тоноглолын газардуулаагүй хэсгийн утаснуудад холболт хийх үеийг туршилтын хүчдлийн үйлчлэлд байгаатай адил авч үзэх ёстой.

4.2.8. Туршилтын тоноглолыг туршигдаж байгаа тоног төхөөрөмжтэй холбож байгаа утсуудыг тусгаарлагч ба хөндийрүүлгийн дүүжингүүдийн тусламжтай найдвартай бэхэлсэн байх ёстой.

4.2.9. Туршилтын байр, түүнчлэн холболтын утаснуудад хаалт тавих буюу туршилтын байрны дэргэд хянагч тавьсан байх ёстой. Хаалтууд нь MNS 0012-4-002 ба MNS 4643 дагуу дохионы хэрэгсэлтэй, “Зогс-хүчдэл” плакат өлгөсөн буюу мөн ийм бичигтэй гэрэлтэгч самбартай байх ёстой.

4.2.10. Хэрэв туршилтын хүчдэлд байгаа холболтын утаснууд нь 1000В – оос дээш хүчдэлтэй цахилгаан төхөөрөмжийн байрны гадна (хонгил, шат, явах замууд, дэвсгэрт) байвал хаалтнаас үл хамааран хянагчид тавих шаардлагатай.

54

4.2.11. .Кабель турших үед түүний нөгөө үзүүр нь хуваарилах байгууламжийн түгжээтэй хоргонд байвал хоргоны хаалга буюу хаалтан дээр “Зогс өндөр хүчдэл!” гэсэн плакат өлгөх ба хуурай салгуурын дамжуулга дээр “Хүмүүс ажиллаж байна. Бүү залга!” гэсэн плакат өлгөнө. Хэрэв заасан хоргоны хаалга түгжээгүй, эсвэл кабель үзүүрлэсэн төгсгөлүүд дээр (трасс дээр ) туршилт явагдаж байгаа бол хоргоны хаалга дээр буюу кабелийн үзүүр байгаа газарт “Зогс өндөр хүчдэл!” гэсэн плакат өлгөхөөс гадна хянагчид тавьсан байх ёстой.

4.2.12. Хэрэв туршилтын тоноглол ба туршигдаж байгаа тоног төхөөрөмж нь өөр өөр байранд байвал III групп бүхий бригадын гишүүдийг ажил гүйцэтгэгчээс тусдаа байранд байж тусгаарлагчийн байдлыг ажиглалт явуулахыг зөвшөөрнө. Энэ хүмүүснь хаалтын гадна байх ба тэдэнд ямар нэг ажил хийхийг хориглоно.

4.2.13. .Тохируулгын ажлын удирдагч нь туршилтын хүчдэл өгөхийн өмнө дараах үүрэг хүлээнэ. Үүнд:

:Бүх бригадын гишүүд байрандаа байгаа, гадны хүмүүс гарсан эсэх ба тоноглолд турших хүчдэл өгч болох эсэхийг шалгах;

Бригадын бүх гишүүдэд “Хүчдэл өглөө” гэж урьдчилан анхааруулга өгөөд туршилтын тоноглолын гаргалгаанаас газардуулгыг авч залгах-таслах аппаратыг залган хүчдэл өгөх;

Газардуулгын штангыг авсан агшинаас эхлэн туршилтын тоноглол, туршилтын тоног төхөөрөмжүүд ба холболтын утсыг оруулан бүгдийг нь хүчдэлтэйд тооцох ёстой бөгөөд туршиж байгаа тоноглолын схем болон туршиж байгаа тоног төхөөрөмжийн схемийн холболтонд ямар нэг өөрчлөлт хийхийг хориглох;

4.2.14. Туршилтын ажил дууссаны дараа тохируулгын ажлын удирдагч дараахи үүрэг хүлээнэ. Үүнд:

Туршилтын тоноглолын хүчдлийг тэг болтол бууруулна; Туршилтын тоноглолыг сүлжээнээс таслана; Туршилтын тоноглолын өндөр хүчдэлийн гаргалгааг газардуулж,

цэнэгийг нь шавхана; Төхөөрөмж бүрэн цэнэггүйг магадлаад тохируулгын бригадын

гишүүдэд хүчдлийг тасласан тухай мэдэгдэнэ; Утсыг салгаж, хаалт хашлагыг авна;

4.2.15. Зөөврийн өндөр хүчдэлийн туршилтын тоноглолтой (автолаборатори) ажиллах үед дээр дурьдсан дүрмүүдээс гадна аюулгүй ажиллагааны техникийн дараахи арга хэмжээг авч биелүүлсэн байх ёстой. Үүнд:

Автолаборатори нь туршилтын объектын хаалттай бүсэд байрласан байх ёстой;

Туршилт эхлэхийн өмнө автолабораторийн машины их биеийг 10 мм²-с багагүй хөндлөн огтлолтой, уян зэс утсаар газардуулсан байх ёстой;

Туршилтын схем цуглуулах үед өндөр хүчдэлийн гаргалгын газардуулгын хутга “газардуулсан” байрлалд байх ба

55

автолабораторийн өндөр хүчдэлийн хэсгийн хаалга нээлттэй байх ёстой;

Туршилт хийгдэж байхад автолабораторт орж гарах, автолабораторийн их биед (газарт зогсон) хүрэхийг хориглоно;

4.2.16. Хөндийрүүлгийн эсэргүүцлийг мегомметрээр хэмжих ажлыг цахилгааны аюулгүй ажиллагааны III – аас доошгүй групптэй хүн гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө. Мегомметрээр хийх хэмжилтийг зөвхөн цахилгаан тоноглолыг бүх талаас нь залгах-таслах аппаратаар тасалсан нөхцөлд хийж болно. Мегомметрийн хэмжилт эхлэхийн өмнө туршигдаж байгаа тоног төхөөрөмжинд хүчдэл байхгүй эсэхийг, мөн хэмжилт хийх газарт байгаа тоноглолын хэсэгт хүн байхгүй эсэхийг магадласан байх шаардлагатай.

4.2.17. .Цахилгаан машин, трансформаторын ороомгууд, кабелийн хөндийрүүлгийн эсэргүүцлийг хэмжих үед хэмжүүрийн хэрэгсэл залгахын өмнө ба хэмжилтийн дараа тусгай цэнэг шавхагч савааны тусламжтайгаар цэнэгийг нь шавхана.

4.2.18. Тохируулагчийн нүдний харааны талбайн гадна байрлах схемүүдийн салбарласан газруудад хөндиийрүүлгийн эсэргүүцлийг хэмжих үед “Зогс. өндөр хүчдэл!” гэсэн плакат өлгөсөн байх ёстой.

4.2.19. Хоёрдогч хэлхээний цахилгаан даах чадварыг өндөрсгөсөн хүчдлээр турших ажлыг зөвхөн цахилгаан угсралтын ажил бүрэн дууссан ба тоноглолыг тохируулгын ажилд шилжүүлсэний дараа хийж болно.

4.2.20. Хоёрдогч хэлхээний хөндийрүүлгийг өндөрсгөсөн хүчдэлээр туршихад тохируулгын ажил удирдагч дараах үүрэг хүлээнэ Үүнд:

Туршилтанд хамрагдах аппарат, хавчуурга ба бүх хэлхээний байрлах газруудыг тодорхой болгох;

Бүх панель, удирдлагын пульт, хайрцаг, шүүгээ, дамжуулга болон туршигдах хэлхээ, аппаратын байгаа бусад газарт (гүйдэл дамжуулах хашилтгүй газруудад ажиглагч тавина) анхааруулах плакат өлгөх.

4.3. ГЕНЕРАТОР БА ТЭГШИТГҮҮРИЙН ТУРШИЛТ.

4.3.1. Эргэж байгаа генератор, синхрон тэгшитгүүрийг хүчдэл дор байгаад тооцно. Эргэлдэж байгаа генератор буюу тэгшитгүүрийн статорын хэлхээнд ажил хийхийг хориглоно.

4.3.2. Генератор (тэгшитгүүр) ба түүний хамгаалалт турших хугацаанд хэрэв, эргэлдэж байгаа генератор (тэгшитгүүр) – ын статорын хэлхээнд ба түүний гаргалгаанд зориудын богино залгагч тавьж холбосон үед л ажиллахыг зөвшөөрнө. Богино залгаасны холбогчийг тавих буюу авахын өмнө генератор (тэгшитгүүр) – аас өдөөлтийг авч, автомат нум унтраагчийн цахилгаан оронг нь таслан, гаргалгаанд зөөврийн газардуулга тавина.

4.3.3. Ажиллаж байгаа генератор (тэгшитгүүр) – ын гүйдэл авах цагирагны хүчдлийг, мөн роторын ороомгийн хөндийрүүлгийн эсэргүүцлийг хэмжихдээ тусгайлан сургагдсан цахилгааны аюулгүй ажиллагааны IV - өөс доошгүй групптэй хүн хийх ёстой.

56

4.4. ТРАНСФОРМАТОРЫН ТУРШИЛТ

4.4.1. Тохируулгын ажил хийх хугацаанд (ажлын хүчдэл өгөхөөс өмнө) трансформаторын бүх гаргалгаанд богино залгаас хийж газардуулсан байх ёстой. Трансформаторын гаргалгаанаас богино холболт ба газардуулгыг зөвхөн хэмжилт туршилт хийх хугацаанд л авахыг зөвшөөрнө. Ажлын завсарлагын цагаар трансформаторын бүх гаргалгаанд дахин богино холболт хийж газардуулсан байх ёстой.

4.4.2. Тохируулгын ажил хийгдэж байгаа хүчний трансформатор ба хүчдэлийн трансформаторын хэлхээний гал хамгаалагчийг авсан байх ёстой. Гал хамгаалагчийг авсан газарт ”Хүмүүс ажиллаж байна Бүү залга!” гэсэн плакат өлгөсөн байх ёстой.

4.4.3. Трансформаторын шалгалт, хэмжилтийн ажил хийх хүчдлийг зөвхөн өндөр талын ороомогт өгнө. Хүчдлийн трансформатораас бусад трансформаторын хувьд хөндийрүүлгийг турших, хоосон явалтын гүйдлийг хэмжих хүчдэлыг нам талын ороомогт өгч болно. Энэ үед туршигдаж байгаа трансформаторын өндөр хүчдэлийн оруулгыг шүргэх боломжгүй болгох арга хэмжээг авсан байх ёстой.

4.4.4. Тэжээлийн өөр гүйдлийн эх үүсвэрээс тэжээгдэж буй хүчдэлийн трансформаторын хоёрдогч хэлхээг шалгахын өмнө шалгаж байгаа хэлхээний ойролцоох бүх ажлыг зогсоож, трансформаторыг гүйдлийн хэлхээнээс тасалж, хаалт хашилт хийх ёстой ба түүний ойролцоо урьдчилан анхааруулах плакат өлгөнө. Хувьсгасан хүчдэлтэй байж болзошгүй хэлхээг хүчдэлийн трансформатораас тасалж, газардуулсан байх ёстой.

4.4.5. Ажилд байгаа гүйдлийн трансформаторын хоёрдогч ороомгийн хэлхээнд багаж хэрэгслийг цуваа холбох шаардлага гарсан үед хөндийрүүлэгч дэвсгэр дээр зогсон хөндийрүүлэх бариултай отвертка ашиглан гүйдлийн тусгай хавчаараар урьдчилан түүнд богино холболт хийх шаардлагатай. Богино холболт тавьсан хавчаар ба гүйдлийн трансформаторын хоорондын хэлхээнд ажиллахыг хориглоно. Гүйдлийн трансформаторын ашиглагдаагүй хоёрдогч ороомгуудад богино холболт хийж,газардуулах ёстой.

4.4.6. 6000 А – аас дээш гүйдлийн трансформаторыг турших үед трансформаторын хавчаарт хэмжилтийн хэлхээг холбохдоо хоёрдогч хэлхээний угсралтын ажил дууссаны дараа хийх ёстой.

4.5. ХУВААРИЛАХ БАЙГУУЛАМЖИЙН ТОХИРУУЛГА.

4.5.1. Тохируулгын ажил эхлэхийн өмнө тухайн хуваарилах байгууламжинд холбосон бүх шугамыг залгах-таслах аппаратаар таслах буюу салгаж богино холболт хийх ба газардуулах ёстой.

4.5.2. Иж бүрэн хорго бүхий хуваарилах байгууламжийн таслуурын цаанаас гарч байгаа шугамын гаргалгаа, гүйдлийн трасформатор ба бусад тоног

57

төхөөрөмж дээрх ажил нь таслуурын тэргэнцэрийг үүрнээс нь бүрэн татаж гаргасны дараа хийгдэх ёстой.

4.5.3. Хоёрдогч залгах-таслах хэлхээний тохируулгын ажлыг хүчдэл бүрэн тасалсан үед гүйцэтгэх ёстой. Удирдлага ба хамгаалалтын схемийг шалгах, туршихдаа түр хугацааны сүлжээнээс тэжээгдсэн туршилтын схемүүд ашиглавал зохино.

4.5.4. Таслуур ба хуурай салгуур, бусад төрлийн аппаратын шуурхай гүйдлээр буюу шахсан хийгээр ажиллах дамжуулга алсын удирдлагыг шалгаж үзэхийн өмнө тэдгээрийн дээр анхааруулах плакат өлгөсөн байх ёстой.

4.5.5. Цахилгаан соронзон, пүршэн болон бусад төрлийн дамжуулгын алсын удирдлагыг шалгаж үзэхдээ гар удирдлагын бариулуудыг авсан байх ёстой

4.5.6. Алсын удирдлагатай ба автомат дамжуулгатай залгах-таслах аппаратыг ажилд оруулахын өмнө дараах ажлыг хийсэн байх ёстой Үүнд:

Алсын удирдлагын түлхүүр ба товчлуур дээр “Хүмүүс ажиллаж байна Бүү залга!”, агаар оруулах хаалт дээр ”Хүмүүс ажиллаж байна Бүү нээ!” гэсэн плакат өлгөсөн байх

Дамжуулгын хүчний ба шуурхай гүйдлийн хэлхээнүүдийн хоёр туйл дээрх гал хамгаалагчийг авсан байх

Таслуурын бак буюу хийн дамжуулганд агаар өгөх вентилийг хаах буюу түүний доторх агаарыг атмосферт гаргасан байх. Үйлдвэрлэлийн ажлын хугацаанд гаргах бөглөөнүүд нээлттэй байлгах ёстой.

Ачааг ажлын бус доод байрлалд буулгаж, ачааны дамжуулгын түүнийг өргөх системийг цоожлосон байх.

Агаарын таслууруудын хийн дамжуулгын баканд агаар өгөх вентилийг цоожлох буюу хэрэв бакны дотор ажиллах шаардлагатай бол түүнээс эргүүлэх бариулыг авсан байх.

4.5.7. Дамжуулгын тохируулга, үзлэг буюу холболт хийхдээ эдгээр аппарат нь дамжуулгатайгаа хамт нэг хоргод буюу хоргын гадна байхаас үл хамааран таслуур ба хуурай салгуур дээрх ажлыг нэгэн зэрэг гүйцэтгэж болохгүй..

4.5.8. Агаарын таслуурын битүүмжлэл, чийг үл нэвтрүүлэлтийг дүрмийн дагуу агаар орох хоолойн вентилэн хаалтыг хаалттай нөхцөлд даралтыг аажим буулган, хүмүүсийг таслуур дээр гаргалгүйгээр шалгана. Чийг үл нэвтрүүлэлтийн шалгалтанд заасан хэмжээг хүртэл даралтыг бууруулсаны дараа зөвхөн таслуурт хүмүүсийг ойртох ба гарахыг зөвшөөрнө.

4.5.9. .Туршилт ба тохируулгын ажил гүйцэтгэхийн тулд агаарын таслуур дээр гарахын өмнө дараах ажил хийх шаардлагатай:Үүнд:

Шуурхай гүйдлийн хэлхээг таслах Удирдлагын товчлуур ба клапанд механик хориг хийх, харж байх

нэг хүнийг бригадын ажилтан нараас тавих Таслуурыг залгаж, салгах үйлдэл хийх үед таслуурын ойролцоо

түүний туршилтанд оролцоогүй гадны хүн байж болохгүй..

58

Таслуураас бригадын гишүүдийг аюулгүй зайнд холдуулсаны дараа тохируулгын бригадын удирдагч угсралтын үйл ажиллагаа явуулах команд өгөх

Ажлын даралттай байгаа таслуур дээр зөвхөн туршилт ба тохируулгын ажил (виброграмм авах, дамжуулгыг хэмжихээр холбох) хийх үед л гарахыг зөвшөөрнө.

4.5.10. .Хүмүүс дотор нь байж хийхтэй холбоотой агаар цуглуулагчийн үйлдвэрлэлийн ажлын үед агаар цуглуулагчид агаар өгөх вентилийг хааж цоожлох ёстой ба хаалт дээр “Хүмүүс ажиллаж байна. Бүү нээ!“‘ гэсэн плакат өлгөнө. Агаар цуглуулагч доторх агаарыг атмосферт гаргах ёстой ба харин гаргах хаалтыг нээлттэй орхино.

4.5.11. Агаар цуглуулагч дээрх хамгаалах клапанг ажлын даралтаас 10%-оос ихгүйгээр хязгаарлаж тохируулан тавьсан байх ёстой..

4.5.12. Агаараар дүүргэсэн тусгаарлуур (тусгаарлуур ажлын даралттай байна) бүхий тасалсан агаарын таслуур дээр гарахыг хориглоно.

4.6. ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ АГААРЫН ШУГАМЫН ТОХИРУУЛГЫН АЖИЛ

4.6.1. Шугамын дамжуулах утсан дээр хийх тохируулга хийх ажлын байранд газардуулга тавигдсан байх ёстой. Газардуулга тавихын өмнө шугаманд хүчдэл байхгүйг шууд нягтлана. Газардуулгын утсыг нийлүүлж холбох, бэхлэх, түүнчлэн авахдаа хөндийрүүлгийн савааны тусламжтайгаар хийнэ.

4.6.2. Тулгуурын газардуулгын эсэргүүцлийг хэмжих үед аянга хамгаалах тросны газардуулгын буултын утсыг салгах ба түүнд эргүүлж холбохдоо хөндийрүүлэх бээлийтэй хийх ёстой. Буултын утсыг салгах үйлдэл хийх хугацаанд 10мм ² - аас багагүй хөндлөн огтлолтой утсаар хөндийрүүлэгч штангаар шунтлэх холбоос тавина. Мөн аянга хамгаалах трос ба түүнд холбосон газардуулгын холбоосыг (тулгуур ба аянга хамгаалалтын трос хооронд) авахдаа дээрхтэй адилхан аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг мөрдөнө. Энэ тохиолдолд холбоосыг тулгуурын металл хийцэд холбоно.

4.7 ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛГЫН ТОХИРУУЛГА

4.7.1. 1000 В хүртэл хүчдэлтэй цахилгаан төхөөрөмж дэх цахилгаан тоноглол ын тохируулга хийх бригадын бүрэлдэхүүнд нэг нь цахилгааны аюулгүй ажиллагааны II, нөгөө нь III – аас багагүй группийн тус бүр нэг хүнтэй хоёроос доошгүй хүн байх ёстой. Хуваарилах самбар, цуглуулгын шүүгээнд хийх тохируулгын ажлыг нэг ба хоёрдогч хэлхээний аппаратад хүчдэл байхгүй үед гүйцэтгэх ёстой.

4.7.2. Гадны хүн орж болох байранд байрласан цахилгаан тоног төхөөрөмжийн тохируулга хийх үед өгсөн түр хүчдлийг тохируулагчид ажлын байрнаас гарч явах үедээ тоноглолаас таслана.

4.7.3. Хүчдэл дор бус байгаа хуваарилах самбар, цуглуулгын шүүгээнд тохируулгын ажлыг хийхдээ газардуулгатай ба газардуулгагүй хоёр байдлаар хийж болно. гэхдээ ажлын байранд хүчдэл очуулахгүй байх: тасалсан аппаратын дамжуулгыг түгжих, гал хамгаалагчийг нь авах, залгах-таслах аппаратын хэлхээний тасархай цэгт хөндийрүүлгийн

59

жийрэг тавих арга хэмжээнүүдийг авсан байх ёстой. Дээрх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх боломжгүй үед цуглуулгын шин буюу тэжээлийн шугамын төгсгөлийн шинийг салгаж тусгаарлавал зохино.

4.7.4. Тохируулгын ажил дууссан хуваарилах байгууламжинд хүчдэл өгөхийн өмнө тохируулга нь хийгдээгүй болон дуусаагүй гаргалгын шугамыг хөндийрүүлгийн буюу богино холбон, газардуулж, залгах-таслах аппаратаас салгасан байх ёстой. Заагдсан шугамуудын залгах-таслах аппарат дээр “Хүмүүс ажиллаж байна Бүү залга!” гэсэн плакат өлгөсөн байх ёстой.

4.7.5. Хуваарилах байгууламжинд байрласан тоноглолын тохируулгын ажлыг хуваарилах байгууламжийн шинүүдийг тэжээх кабелийг холбосны дараа “Салбар хоорондын цахилгаан төхөөрөмжийн ашиглалтын хөдөлмөр хамгаалалын (аюулгүй ажиллагааны) дүрэм”-ийн дагуу хийнэ.

4.7.6. Цахилгаан машины өсгөгч, хувиргагч, генераторын хөдөлгүүрийн цахилгаан дамжуулгын хүчний хэлхээнд ажиллах үед тэжээлийн эх үүсвэрээс нь таслахаас гадна ажлын байранд хүчдэл өгөхгүй байх арга хэмжээнүүдийг авсан байх ёстой. Залгах аппарат дээр “Хүмүүс ажиллаж байна Бүү залга!” гэсэн плакат өлгөнө.

4.7.7. Механизын хөтлөгчийн үйлчлэлээс (төвөөс зугатах хүчний насос, вентилятор) тэдгээр нь эргэлт авч болзошгүй цахилгаан хөдөлгүүр дээр ажил эхлэхийн өмнө харгалзах хаалт буюу шиберүүд хаалттай байгааг нягтлах шаардлагатай ба тэдгээрийн дээр ”Хүмүүс ажиллаж байна Бүү нээ!” гэсэн плакат өлгөнө.

4.8. ХААЛТАТ ХУВИРГАГЧИЙН ТОХИРУУЛГА.

4.8.1. Хувиргагч тоноглолыг сүлжээнд холбох хүртэл хүчдэл дор ажлын горимд байгаа аппарат ба тэдгээрийн хэсгүүд дээр хаалт хашилт хийгдсэн, автомат хоригууд нь үйлчилдэг, анхааруулах плакат өлгөгдсөн байх ёстой.

4.8.2. Тохируулгын ажлын удирдагч нь ерөнхий гол анод дээрээ хүчдэл байхад анодын хүчдэлийн далайцын утга 1000 В хүртэл-цахилгааны аюулгүй ажиллагааны IV - өөс багагүй групптэй, 1000 В - оос их бол 5 – р групптэй байх ёстой.

4.8.3. Анодын хүчдэлийн далайц утга 1000 В хүртэл бол хэмжилт ба шалгалтын (фаз тохируулах, фазын дарааллыг тодорхойлох) ажлыг вольтметр буюу осциллогрифын утсыг хувиргуурын гаргалган дээр гар хальтрахгүй, 300 мм - ээс багагүй урттай хөндийрүүлгийн бариултай тусгай шупуудийн тусламжтай шууд холбох замаар хийхийг зөвшөөрнө.

4.8.4. Анодын хүчдэлийн далайц утга 1000 В ба түүнээс их бол шууд багаж хэрэгслэлээр хэмжилт хийхийг хориглоно. Энэ тохиолдолд хувиргуур дээрх хэмжилтийг завсрын хүчдэлийн трансформаторын тусламжтайгаар хийнэ. Дамжуулах утсыг хувиргуурын гаргалганд холбохдоо хөндийрүүлгийн штанга хэрэглэнэ. Хөндийрүүлгийн савааны хамгаалах цагирагийг газардуулах шаардлагагүй.

4.8.5. Өдөөгчийн хэлхээг таслахгүйгээр мөнгөн усан хувиргагчуудын гол анодуудтай удирдах электродуудын фазыг тохируулах болон энэ

60

хэлхээнээс гал хамгаалагчийг авах, харин гол анодуудтай өдөөгч анодуудын фазыг тохируулахдаа асаалтын хэлхээг таслахгүй байхыг хориглоно.

4.8.6. Ажилд байгаа буюу хэвшүүлэлтэнд залгасан мөнгөн ус ба хагас дамжуулагч хувиргуурын гадаргууд гараа хүргэх, эсхүл ямар нэг эд зүйлээр хүрэх ба түүнчлэн түүний дээр ажил хийхийг хориглоно. Ажилд байгаа буюу хэвшүүлэлтэнд байгаа хувиргуурын их бие хүчдэл дор байгаа талаар ажилтан зааварчлагаа авсан байх ёстой.

4.8.7. .Хөндийрүүлгийн материал (резин буюу полимер хоолой)-аар хийгдсэн хувиргуурын усан хөргөлтийн системд ажиллахдаа гүйдэл дамжуулах хэсгүүд дээр ажиллахтай адил аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг авч хийх ёстой.

4.8.8. Анодын хүчдэлийн далайц нь 1000 В – оос дээш хүчдэлтэй мөнгөн усны хувиргуурын вакуумыг хөндийрүүлэх бээлий ба хөндийрүүлгийн дэвсгэр хэрэглэхгүйгээр хэмжихийг хориглоно.

4.8.9. Ажиллаж буюу угсарч байгаа мөнгөн усны шулуутгагчийн машины өрөө, мөнгөн усны шулуутгагч, багаж хэрэгслэлийн засвар, ялгалт явагдаж буй газар болон мөнгөн ус цэвэрлэж байгаа байранд хүнсний зүйл хэрэглэхийг хориглоно.

4.9. ГҮҮРЭН КРАНЫН ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН ТОХИРУУЛГА

4.9.1. .Кран болон ачаа өргөх машин механизмын цахилгаан тоног төхөөрөмжийн тохиргоог хоёроос доошгүй хүнтэй хэсэг гүйцэтгэх шаардлагатай ба түүний нэг нь цахилгааны аюулгүй ажиллагааны IV - өөс доошгүй, нөгөөх нь III – аас доошгүй групптэй байх ёстой.

4.9.2. Ачаа өргөх краны тохируулгын ажил эхлэхийн өмнө эдгээр машины газардуулга (нойлтуулга)-г шалгасан байх ёстой.

4.9.3. .Краны тоног төхөөрөмжийн тохируулгын ажил эхлэхийн өмнө краныг засварын мухар замд тавьж, хүчдлээс нь таслан, засварын мухарын троллеиг газардуулсан байх ёстой. Засварын мухар троллеигүй бол краны угсралтын байран дээр бүх тал бүр тийшээ краны гүүрийн өргөнөөс 1 м - ээс багагүй талбайд хаалт хашилт хийж өгсөн байх ёстой.

4.9.4. Тохируулгын ажил эхлэхийн өмнө кабинд краны удирдлагын гар залгуурыг таслаж, хайлдаг гал хамгаалагчийг авч гар залгуур дээр “Хүмүүс ажиллаж байна. Бүү залга !” гэсэн плакат өлгөх шаардлагатай.

4.9.5. Дамжуулгын тохируулгыг (механизмтай нь хамт) дууссан ба ажиллуулж үзэж шалгах, зүгшрүүлэлт хийхэд шууд оролцоогүй гадны бүх хүнийг холдуулж гаргасны дараа зөвхөн ашиглагч үйлдвэрийн ажилтан краныг зүгшрүүлэх ажлыг хийх ёстой.

4.9.6. .Краны металл хийцүүдийг гэрэлтүүлэг, удирдлага буюу бусад хэлхээнд 24 В - оос их хүчдэлтэй ажлын гүйдэл дамжуулагчаар ашиглаж болохгүй..

61

5 АЖИЛЛАГААНД БАЙГАА ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛ БА ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ ШУГАМЫН ХАМГААЛАЛТЫН БҮС ДОТОРХИ

ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖИЛ.

5.1.ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖИЛ.

5.1.1. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолын ажлыг хүснэгт 5.1.–д зааснаас бага зайд хүчдэл дор байгаа гүйдэл дамжуулах хэсгүүдэд ачаа өргөх кран, машин ба хүмүүс ойртох боломжгүй үед зөвшөөрнө. Заагдсан энэ зайг мөрдөх боломжгүй үед ажиллагаанд байгаа тоноглол дээр түүнийг таслаж, газардуулаагүй ажлыг хориглоно.

5.1.2. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажиллах аюулгүй ажиллагааны техникийн арга хэмжээнүүд (таслах, хүчдэл байхгүйг шалгах, зөөврийн газардуулга тавих г.м) – ийг ашиглалтын үйлдвэрийн ажилтан гүйцэтгэх ёстой.

5.1.3. Барилга-угсралтын байгууллагын ажилтанг ажилд оруулсан хэсэгт ажлын хүчдэл өгөхгүй байхыг ашиглалтын үйлдвэр шууд хариуцна. Барилга угсралтын байгууллагын удирдлага нь үйлдвэрлэлийн ажилд шууд зориулж гаргаж өгсөн хэсэгт аюулгүй ажиллагааны хариуцлагыг хүлээнэ.

5.1.4. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээрх ажлыг барилга-угсралтын байгууллагын ажилтан хавсралт 7 –д заасан ажилд оруулах-нарядын дагуу гүйцэтгэх ёстой.

5.1.5. .Цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын зурваст ажиллаж байгаа цахилгаан тоноглол дээр гүйцэтгэх барилга-угсралтын ажилд оруулах-нарядыг барилга угсралтын байгууллагын хариуцлагатай ажилтанд олгох ёстой.

5.1.6. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажилд оруудах-наряд олгох эрх бүхий ажилтанг байгууллагын захиргаа-техникийн удирдах ажилтан нараас томилох ба 1000 В – оос дээш хүчдэлтэй цахилгаан тоноглолад цахилгааны аюлгүйн 5 - р групптэй, 1000В хүртэлхэд 4 – р групптэй байна.

5.1.7. Ажилд оруулах-нарядыг өгөгдсөн ажлын эзлэхүүнийг гүйцэтгэхэд шаардагдах хугацаагаар олгоно.

Хүснэгт 5.1.

Хүчдэлтэй байгаа гүйдэл дамжуулах хэсгүүд хүртэлх зөвшөөрөгдөх зай.

62

*Тогтмол гүйдэл.

5.1.8. Таслалт шаардагдаж хийх цахилгаан тоноглолын, түүнчлэн хүчдэл дор байгаа цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бүсэд анх ажилд оруулах зөвшөөрлийг ашиглагч үйлдвэрийн ажилтан нараас ажилд оруулагч ажилтан гүйцэтгэх ёстой. Тэр нь барилга-угсралтын байгууллагын ажлын хариуцлагатай удирдагч буюу хариуцлагатай ажил гүйцэтгэгчид зөвшөөрнө.

5.1.9. Барилга-угсралтын байгууллагын хариуцлагатай ажил гүйцэтгэгч буюу ажлын хариуцлагатай удирдагчийг анх ажилд оруулах үед түүнд олгосон хоёр хувь нарядтай байх ёстой. Хоёуланг нь ажилд оруулахаар бүрдүүлсний дараа нэг хувийг ажилд оруулагчид үлдээнэ.

5.1.10. Ашиглалтанд хүлээж аваагүй цахилгаан сүлжээ (хуваарилах байгуу ламж, самбар, панель, тусдаа салбарлалт, цахилгаан дамжуулах шугам) – г цахилгаан угсралтын ажлын түр цахилгаан хангамж болгохоор ашиглаж болохгүй., мөн түүнчлэн угсралт хийж тохируулганд

63

Хүчдэл, кВ

Хүмүүсээс тэдний хэрэглэж буй багаж

хэрэгслэл ба түр хаалт хашилт хүртэлх зай. м

Тээвэрлэлтийн ба ажлын байдалд байгаа ачаа өргөх машин, механизмаас ачаа

ба өргөх, оосорлох хэрэгслэл хүртэлх зай, м

1кВ хүртэл:Агаарын шугамдБусад цахилгаан тоноглолд

0,6нормчлогдохгүй (шүргэлцэлгүй)

1,0

1,01 - 3560*,110150220330400*,500750800*1150

0,61,01,52,02,53,55,03,58,8

1,01,52,02,53,54,5,6,04,510,0

шилжүүлсэн цахилгаан тоноглол дээр тохируулгын байгууллагын зөвшөөрөлгүй цахилгаан угсралтын ажил хийхийг хориглоно.

5.1.11. Цахилгаан хэлхээ ба аппаратад түр хүчдэл өгч ажиллуулан ажиллагааг нь шалгахын тулд шуурхай гүйдэл өгөх шаардлагатай үед тэдгээр дээр анхааруулах плакат буюу тэмдгүүд тавьж, шалгаж туршихтай холбогдолгүй ажлыг зогсоож хүмүүсийг гаргасан байх ёстой. Цахилгаан тоног төхөөрөмжийг ажиллуулан хэвийн ажиллагааг нь шалгаж турших хүчдлийг цахилгаан угсралтын байгууллагын хариуцлагатай хүний бичгэн захиалгын дагуу ашиглагч байгууллага өгнө.

5.1.12. Угсрагдаж буй трансформаторын анхдагч ба хоёрдогч ороомгийн гаргалгуудыг цахилгаан угсралтын бүх ажлын турш богино залгаасаар газардуулсан байх ёстой.

5.1.13. Цахилгааны угсралт ба тохируулгын ажлыг зэрэгцүүлэн зөвхөн заагдсан ажилын ажилд оруулах-наряд ба аюулгүй ажиллагааны техникийн арга хэмжээг үйлдвэрлэлийн ажлын төсөлд тусгасан үед хийхийг зөвшөөрнө. Цахилгааны угсралт ба тохируулгын ажлыг зэрэгцүүлэн хийх үйлдвэрлэлийн ажлын графикийг цахилгаан угсралтын тасгийн удирдлага тохируулгын ажлын удирдагчтай хамтран төлөвлөж хийнэ. Зэрэгцүүлэн хийх үйлдвэрлэлийн ажлын үеийн нийтлэг аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээний хариуцлагыг цахилгаан угсралтын тасгийн удирдлага хүлээнэ.

5.1.14. Ил хуваарилах байгууламж ба АШ-ын хамгаалалтын бүсэд ажиллах үед машин ба ачаа өргөх крануудыг газардуулсан байх ёстой. Газардуулгын утасны хөндлөн огтлол нь кран байгаа нутаг дэвсгэрийн цахилгаан тоноглолад хийгдсэн газардуулгынхаас багагүй байх ёстой. Гинжит явах ангитай кран шууд газар дээрээс суурилуулах бол түүнийг газардуулах шаардлагагүй.

5.1.15. Барилга угсралтын байгууллагаас АШ-ын хамгаалалтын бүсэд хөдлөх хэсэгтэй төрөл бүрийн өргөх машин механизмыг ашиглан гүйцэтгэх барилга угсралтын ажлыг зөвхөн дараахи тохиолдолд зөвшөөрнө:

Машин (механизм) буюу түүний хөдлөх эсхүл өргөх хэсгээс, түүнчлэн ажлын эд анги буюу дурын байрлалд өргөсөн ачаа (хамгийн их өндөрт ба сумны суналт)–наас хүчдэлтэй байгаа хамгийн ойрын утас хүртэлх агаарын зай нь хүснэгт 5.2 - д зааснаас багагүй байх ёстой.

5.1.16. Ил хуваарилах байгууламж буюу ажиллагаанд байгаа АШ-ын утасны доогуур нэвтрэн гарах кран, машины өргөх ба хөдлөх хэсгүүд тээвэрлэлтийн байдалд байх ёстой. Ажиллагаанд байгаа АШ-ын утасны доогуур замгүй буюу замын гаднах газрын машины хөдөлгөөнийг утасны хамгийн бага унжилттай (тулгуурт ойр) газраар явуулбал зохино. Хүчдэлтэй байгаа утас хүртэлх боломжит аюулгүй ажиллагааны зайг шалгалгүй ажиллагаанд байгаа АШ -ын утасны доогуур овор ихтэй кран ба ачаа нэвтрүүлэхийг хориглоно.

5.1.17. 0,4 - 35 кВ – ын хүчдэл дор байгаа АШ - ын утасны яг халз доор нь кран, машиныг байрлуулах ба ажил хийхийг хориглоно. 110 кВ ба түүнээс дээш хүчдэлтэй АШ - ын утасны шууд доор барилгын машин ажилд

64

оруулах – наряд (хүснэгт 8) ба хүснэгт 5.2 – ийн шаардлагыг мөрдөх нөхцөлд зөвшөөрнө.

5.1.18. Хүчдэлтэй байгаа хэлхээ талаас өөдөө дээш гарах ба энэ хэлхээг тогтоон баригч хөндлөвчийн хэсэгт шилжин гарахыг хориглоно. Хэрэв тулгуур нь боолтон-шаттай бол бүх тохиолдолд түүгээр өөдөө өгсөхийг зөвшөөрнө. Хүчдэл дор үлдсэн хэлхээний талд боолтон-шат байрлалтай байгаа бол газар дээрх ажил гүйцэтгэгчийн хяналтын дор тулгуур өөд өгсөж гарахыг зөвшөөрнө.

5.1.19. Кабелийн газар шорооны ажлын явцад ажил явуулах баримт бичгэнд заагдаагүй зүйл илэрвэл бүх ажлыг нэн даруй зогсоож ажилд оруулах-наряд олгосон үйлдвэрт энэ тухайгаа мэдэгдэнэ.

5.1.20. Кабелийн трасснаас 5 м - ээс ойр зайд цохилтын үйлчлэлтэй машиныг, харин КШ-ын хамгаалалтын бүсэд газар ухах машиныг хэрэглэхийг хориглоно.

5.1.21. Барилга угсралтын байгууллагын ажилтан ажил бүрэн дууссан тухай албан бичгээр, түүнчлэн утсаар буюу радиогоор ашиглалтын үйлдвэрийн жижүүрийн ажилтанд мэдэгдэж болно. Мэдэгдэлд нарядын ажил бүрэн дуусч бригадыг ажлын хэсгээс холдуулсан, барилга угсралтын байгууллагын ажилтан нарын тавьсан зөөврийн газардуулга, хаалт хашилт, плакат ба аюулгүй ажиллагааны тэмдгүүдийг авсныг заасан байх ёстой.

5.2. ШИНЭЭР УГСАРСАН ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛЫГ АЖИЛЛАГААНД БАЙГАА ТОНОГЛОЛТОЙ ХОЛБОХ

5.2.1. Шинээр угсарсан цахилгаан төхөөрөмжийг ажиллагаанд байгаа тоноглолтой холбохдоо шинэ объектыг ашиглалтанд хүлээн авах комиссын даргын зааврын дагуу өгөгдөх нарядын дагуу гүйцэтгэх ёстой..Хүлээн авах комиссын даргын энэ шийдвэр дутуу ажлыг гүйцээж хийсэн, хүмүүсийг холдуулж, газардуулгыг авсан, бүх ажил дууссан тухай барилга болон ашиглагч байгууллагын төлөөлөгчдийн гарын үсэг зурсан ажлын комиссын акт гарсны дараа өгөгдөж болно

5.2.2. .Монгол улсын Дэд бүтцийн Сайдын 2003 оны 30 дугаар тушаалаар баталсан “Нэгдсэн сүлжээний Дүрэм”-д хамаарагдах үйлдвэр, албан байгууллагууд болон бусад яам газруудын гүйцэтгэгч байгууллагын гэрээгээр барилга угсралтын ажил хийж байгаа эрчим хүчний системийн объектууд дээр угсарсан цахилгаан төхөөрөмжийг ажиллагаанд байгаатай нь холбохдоо ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолыг ашиглагч байгууллага гүйцэтгэх ёстой.

Хүснэгт 5.2.

Хүчдэл дор байгаа гүйдэл дамжуулах хэсгүүд хүртэлх зөвшөөрөгдөх зай.

65

АШ-ын хүчдэл,кВ

Зай, м

Хамгийн багаТехникийн хэрэглээр

хэмжигдэх, хамгийн бага

1 хүртэл1-20 хүртэл20-35 хүртэл35-110 хүртэл110-220 хүртэл220-400 хүртэл400-750 хүртэл750-1150 хүртэл

1,52,02,03,04,05,09,0

10,0

1,52,02,04,05,07,0

10,011,0

5.2.3 “Нэгдсэн сүлжээний Дүрэм”-д ЭХГ ба цахилгаан дамжуулах, түгээх компаниудын мэдлийн ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолд бусад яамдын гүйцэтгэгч байгууллагын хөндлөнгийн газруудтай хийсэн гэрээгээр угсарсан объектуудыг холбох ажлыг гүйцэтгэгч байгууллагын хүчээр хийх ёстой. Ажлыг гүйцэтгэгч байгууллагын ажилтанд олгосон наряд дагуу цахилгаан тоноглолыг ашиглагч байгууллагын хариуцлагатай ажилтны хяналт дор гүйцэтгэнэ. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолд ажлын байр бэлтгэх, газардуулага тавих ажлыг ажиллагаанд байгаа холболтыг нь хийлгэх цахилгаан тоноглолыг ашиглагч байгууллагын ажилтан хийнэ.

5.2.4 Туршилтын ашиглалтын явцад илэрсэн зөрчил ба дутуу хийгдсэн зүйлүүдийг засах ажлыг цахилгаан байгууламжийг ажиллагаагүйн зэрэгт шилжүүлсний дараа барилга угсралтын байгууллагын удирдлагын олгосон наряд дагуу барилга угсралтын байгууллагын ажилтан гүйцэтгэнэ.

5.3. АЖИЛЛАГААНД БАЙГАА АШ-ЫН ОЙРОЛЦООХ НӨЛӨӨЛЛИЙН ХҮЧДЭЛ ҮЙЛЧЛЭХ БҮСИЙН АЖЛЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛЛАЛТ

5.3.1. Ажиллагаанд байгаа АШ - ын коридор дагасан үйлдвэрлэлийн ажлын үед барилга угсралтын байгууллагын ажилтан энэ АШ - ыг ашиглаж байгаа байгууллагаас барьж буй ЦДШ дээр нөлөөллийн хүчдэл үүсч илрэх боломжийн талаар мэдээлэл авах ёстой.

5.3.2. Нөлөөллийн хүчдэлтэй АШ дээр ажиллахын өмнө барилга угсралтын байгууллага шугам эзэмшигч үйлдвэртэй хамтран нөлөөллийн хүчдэлийн үйлчлэлээс хамгаалах арга хэмжээг тооцсон АГТ боловсруулах ёстой.

5.3.3. Тулгуураас газар хүртэл буулгасан утасны шүргэлцэлтэй холбоотой газраас нөлөөллийн хүчдэл дор байгаа АШ дээр ажлыг хийхдээ цахилгааны хамгаалах хэрэгслэл (бээлий, штанг) ашиглах ёстой ба энэ утасны потенциалыг жигдлэхийн тулд дамжуулагч утсанд холбосон

66

металл тавцан дээр хийж болно. Цахилгааны хамгаалах хэрэгслэл ба металл тавцан хэрэглэхгүй ажиллах бол утсыг түүний хамгийн ойрхон шууд шүргэлцэж буй тэр газарт газардуулсан тохиолдолд зөвшөөрнө.

5.3.4. АШ - ын нөлөөллийн хүчдэл дор утасны угсралт хийж байгаа үед таталтын ган канатыг татах механизмд эхлээд бэхлэн, потенциалыг жигдлэхийн тулд тэр газардуулган дээрээ утсаа мөн бэхлэнэ. Зөвхөн энэ ажлын дараа утсанд канатыг бэхлэнэ. Зөвхөн утас ба татах татлагын потенциал жигд болсны дараа тэдгээрийг салгана.

5.3.5. Нөлөөллийн хүчдэл дор АШ дээр угсралтын ажил (өргөх, унжилтын сумны тохируулга авах, татах, сунгах роликоос хавчаарт шилжүүлж тавих) хийх үед сунгалт хийгдэж буй анкер тулгуур дээр болон таталт хийж байгаа төгсгөлийн анкер тулгуур ба утас дээш нь өлгөж байгаа завсрын тулгуур бүр дээр утсыг газардуулсан байх ёстой. Завсрын тулгуур дээрх ажил дууссаны дараа энэ тулгуураас утасны газардуулгыг авч болно. Завсрын тулгуур дээр утастай ойртож дахин ажил хийхээр болсон бол утсыг дахиж газардуулсан байх ёстой.

5.3.6. Нөлөөллийн хүчдэл дор АШ дээр сунгах роликоос утсыг дүүжин хавчаарт шилжүүлэхдээ сунгалтын эсрэг чиглэлд гүйцэтгэнэ. Шилжүүлж тавихын өмнө шилжүүлэх чиглэлд анкер тулгуур дээр утасны газардуулгыг үлдээж, шилжүүлэлт эхлэх анкер тулгуурын утаснаас газардуулгыг авна.

5.3.7. Нөлөөллийн хүчдэл дор АШ дээр утасны угсралт хийх үед утсыг дүүжин хавчаарт шилжүүлсэний ба тухайн тулгуурын ажил дууссаны дараа утаснаас газардуулгыг авч болно. Шилжүүлэлт дууссан ч гэсэн зэргэлдээх анкерын алгасалтын утас хавчаарт шилжүүлэх үеэр тэр нь нөлөөллийн хүчдэл дор байгаа гэж үзнэ. Тэдгээр дээр утастай ойртож ажил хийх бол зөвхөн ажлын байрны газардуулга тавьсны дараа ажиллахыг зөвшөөрнө.

5.3.8. Утасны угсралт ба утас шинэчлэх үед дамар бүрийн утсыг сунгахын өмнө заавал газардуулсан байх ёстой. Утсыг шууд дамрын дэргэд газардуулахгүй байж болно. Авто өргүүрээс утсан дээр ажиллах үед өргүүрийн ажлын тавцанг 10 мм² - аас багагүй огтлолтой уян зэс утсан потенциалыг нь шилжүүлэх тусгаарлагч савааны тусламжтай утастай холбох ёстой ба өргүүрийг өөрийг нь газардуулна. Энэ үед ойрын тулгуурт буюу алгасалтанд утсыг газардуулсан байх ёстой. Авто-өргүүрийн ажлын тавцанг утастай холбосоны дараа газар дээр зогсоод их биед нь хүрэх, өргүүрийн кабинд орж гарахыг хориглоно.

5.3.9. Анкеруудын алгасалтын энэ тулгууртай зэргэлдээх угсралтын ажил дууссаны дараа зөвхөн анкерын тулгуур дээрх гогцоонуудыг холбовол зохино.10 кВ ба түүнээс дээш хүчдэлийн анкер тулгуурт гогцоонуудыг холбохын өмнө утсанд бэхлэх ёстой буюу хөндлөвчөөс тоолоод дөрөв дэхээс ойргүй таталтын дүүжин хөндийрүүлэгчид ба 35 кВ ба түүнээс доош хүчдэлтэй бол зөвхөн утсанд бэхлэнэ.

67

ДҮРЭМД ОРСОН НЭР ТОМЪЕО БА ТОДОРХОЙЛОЛТ

Нэр томъео, тэмдэглэл Тодорхойлолт

Ажилд оруулах-Акт

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал

Өндөрт гарч хийх ажил

Нөлөөллийн хүчдэл доорхи агаарын шугам

Өргүүр

Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол

Нарядаар ажилд оруулах

Ажилд оруулагч

Ажиллагаанд байгаа цахилгаан байгууламжийн нутаг дэвсгэр дээрх цахилгаан тоноглолын угсралтын (тохируулга) үйлдвэрлэлийн ажлын бичгэн зөвшөөрөл

Ажиллагсдад үйлдвэрлэлийн аюултай ба хортой хүчин зүйлсийн үйлчлэлгүй хөдөлмөрийн нөхцөл байдал (MNS 5080, MNS 5151)

Газрын гадаргуугаас дээш 5 м,түүнээс илүү өндөрт хийх хучилт, эсхүл ажлын тавцан дээр шууд хийх хийцүүд ба тэдгээрийн тоног төхөөрөмжийн угсралт ба засварын ажил (энэ үед ажилчдыг унахаас хамгаалах үндсэн хэрэгсэл нь хамгаалах бүс байна)

Ажиллаж байгаа АШ-ын бүх уртад буюу зарим хэсгүүдэд нь өнгөрөх АШ, эсхүл цахилгаанжсан төмөр замын хувьсах гүйдлийн контактын сүлжээний ойролцоо ба тэдгээрийн янз бүрийн схемтэй газардуулга бүхий (түүнчлэн газардуулга байхгүй) хүчдэлээс тасалсан утас ба хамгийн их ажлын гүйдэлд ажиллагаанд байгаа 25 В - оос их нөлөөллийн хүчдэлтэй АШ (контактын сүлжээ)

Богино хугацааны өндрийн ажилд зориулагдсан зөөврийн бүтээц

Хүчдэлтэй байгаа буюу залгах-таслах аппаратаар хүчдэлд залгаж болох цахилгаан тоноглол буюу түүний хэсэг

Ажилд оруулах нарядад заасан ажлын байрыг бэлтгэх техникийн арга хэмжээг гүйцэтгэсэн байдал, ажлын байрны хүрээнд хүчдэл таслаж, хамгаалах цэгүүдэд газардуулга тавьсан тухай бригадын гишүүдэд зааварчлага өгөгдсөн эсэхийг шалгах. Нарядад заагдсан ажлыг аюулгүй гүйцэтгэх бололцоог баталгаажуулах ба түүний үйлдвэрлэлийг зөвшөөрөх ажилд оруулах нарядыг бүрдүүлэх. Цахилгаан тоноглолд ажилд оруулах зөвшөөрөл олгох

68

Газардуулагч

Газардуулга

Туршилтын тоноглол

Залгах-таслах цахилгаан аппарат

Ачаа өргөх кран

Эгнээ шат

Шат

Дүүжинт тавцан

Цахилгаан дамжуулах шугам

Тохируулагын байгууллага

Ажилд оруулах –наряд (наряд)

Хамгаалалтын хаалт

эрхтэй ашиглалтын байгууллагын бүрэн эрхт төлөөлөгч

Газар ба түүний эквиваленттэй шүргэлцэлд байгаа дамжуулагч буюу металлаар холбогдсон дамжуулагчийн цогц

Газардуулгын байгууламжтай цахилгаан тоноглол буюу тоног төхөөрөмжийн системийн аль нэг цэгийн зориудын цахилгаан холболт

Зөөвөрлөж болох буюу зөөврийн, үл хамаарах тэжээлээр цахилгаан тоног төхөөрөмжинд туршилтын хүчдэл өгч болох туршилтын цахилгаан тоног төхөөрөмж

Цахилгааны хэлхээ ба гүйдлийг залгах-таслах үйлдэл хийхэд зориулагдсан цахилгаан аппарат

Ачаа өргөх механизм суурилуулж суурин тоноглогдсон ачаа өргөх машин

Өөр өөр байрлалд ажлын байр зохион байгуулахад зориулагдсан олон эгнээ бүтээц (MNS 2632 : 89)

Богино хугацаанд ажлын байр бүрдүүлэх ба хүмүүсийг өндөрт гаргахад зориулсан бүтээц (MNS 2632 : 89)

Өндрөөрөө дээш, доошоо шилжих ажлын байр бүхий дүүжин бүтээц (MNS 2632 : 89)

Цахилгаан станц буюу дэд станцын хязгаарын цаана гарсан цахилгаан эрчим хүчийг алс зайд дамжуулах зориулалтын цахилгааны шугам

Цахилгаан тоноглол, цахилгаан тоног төхөөрөмжийн тохируулгын ажил гүйцэтгэгч байгууллага

Цахилгаан байгууламжид ажил гүйцэтгэхэд ажлын хэм хэмжээ, байр, эхлэх дуусах хугацаа, аюулгүй нөхцлийг хангах арга хэмжээ, бригадын бүрэлдэхүүн, ажлын аюулгүй байдлыг хариуцагч нарыг тодорхойлж тусгай зориулалтын маягтан дээр бичсэн шийдвэр (Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолын нутаг дэвсгэр дээрх цахилгаан тоноглолын угсралт хийх (тохируулга) үйлдвэрлэлийн ажлын бичгэн зөвшөөрөл)

Өндрийн түвшингийн зөрүүд санамсаргүй давж унахаас

69

Урьдчилан хамгаалах хаалт

Дохион хаалт

Аюултай бүс

Үйлдвэрлэлийн аюултай хүчин зүйлс

Агаарын шугамын хамгаалалтын зурвас*

Цахилгаан дамжуулах кабель шугам ба холбооны кабель шугамын хамгаалалтын

сэргийлсэн хамгаалалтын хаалт (MNS 0012-4-007)

Хийцүүд нь босоо гадаргууд орших өндөрт байрлалтай ажлын байр ба түүнд нэвтрэхэд хүн унахаас сэргийлсэн ажлын байрны хаалт (MNS 0012-4-007)

Өндрөөс унах аюултай хязгаарын аюулгүй бүсийг тэмдэглэхэд зориулагдсан хамгаалалтын хаалт (MNS 0012-4-007)

Үйлдвэрлэлийн аюултай буюу хортой хүчин зүйлсийн үйлчлэл нь ажиллагсдад аюул учруулж болох орон зай (MNS 4978)

Үйлчлэл нь ажиллагсдыг гэмтээж болзошгүй үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлс (2008.05.22. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал,эрүүл ахуйн тухай. Монгол улсын хууль. MNS 0012-0-003)

1) Агаарын шугамын дагуух хамгаалалтын зурвас нь захын утасны хоорондын зэрэгцээ шулуунаар өнгөрөх босоо хавтгайнуудын орон зай ба газрын хэсгийн (тэдгээрийн хэлбийгээгүй байрлалд) дундах хэмжээ, метр, АШ-ын хүчдэлээр:1 кВ хүртэл 1,0-1,51-20 кВ хүртэл 1035 кВ 15110 кВ 20 220 кВ ......25330-500 кВ .......302) Усан сан (гол, суваг, нуур г.м) –г дайран өнгөрөх АШ-ын гарцын дагуу бүс нь усан дээрх захын утасны хэлбийгээгүй үеийн хоер талын босоо хавтгайнуудын агаарын орон зай усан онгоцны усан сангийн хувьд- 100 м, усан онгоцын бус үед хуурай газраар өнгөрөх АШ-ын дагуу хамгаалалтын зурвастай адил байна.

*Засгийн газрын 2001 оны 263 дугаар тогтоол. 3-р хавсралтаар баталсан Эрчим хүчний шугам сүлжээг хамгаалах дүрэм дагуу хамгаалалтын зурвасыг тухайн нөхцөл байдал бүрд нь тохируулан нарийвчлан тогтоох шаардлагатай.

Захын кабелийн хоер талын босоо гадаргуугаар хязгаарлагдсан газар доорх кабелийн дагуу газрын хэсэг нь КШ - д - 1 м, ХКШ - д - 2 м, хотын явган хүний замын

70

зурвас

Тавцан

Байнгын схемээр хүчдэл өгөх

Түр схемээр хүчдэл өгөх

Гүүрэнцэр

Ажлын бүс

Ажлын байр

Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолын ажил

Хүчдлийг салгаж гүйцэтгэх ажил

Хуваарилах байгууламж

Хамт олны бахувийн хамгаалах хэрэгслэл,

доогуурх 1000 В хүртэл хүчдэлтэй КШ - д гудамжны зорчих хэсгийн ба эсрэг талд харгалзан 0,6 ба 1,0 м байна.

Үйлдвэрлэлийн бүс доторх шууд ажлын байр бий болгох зориулалттай дүүжин бүтээц Цахилгаан тоноглолд буюу түүний зарим хэсэгт энэ цахилгаан тоноглолын зураг төсөлд тусгасан залгах-таслах схемээр түүнийг ашиглалтын горимд оруулсны дараа хүчдэл өгөх

Туршигдаж буй тоноглолын зураг төсөлд тусгагдаагүй залгах-таслах схемээр тохируулгын үйлдвэрлэлийн үед туршиж байгаа тоноглол тэжээхээр хүчдэл өгөх

Ажлын фронт даган шилжих шаардлагатай ажлын байранд ажил гүйцэтгэхэд зориулагдсан нэг эгнээ бүтээц (MNS 2632)

Шал буюу тавцангийн түвшнээс дээш 2 м-ээр хязгаарлагдсан өндөрт байнга буюу түр хугацаанд ажиллагсад байх орон зай (MNS 2632)

Хүмүүсийг ажил гүйцэтгүүлэхээр ажилд оруулж байгаа цахилгаан байгууламжийн хэсэг (ААД 2005 он )

Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглолын нутаг дэвсгэрт (байранд) хийх цахилгаан угсралтын (тохируулгын) үйлдвэрлэл.

Цахилгаан тоноглолын гүйдэл дамжуулах хэсгүүд дээр ажил хийх, залгах-таслах аппаратыг салгах, шин, кабель, утасны холболтыг салгаж хүчдэлгүй болгох арга хэмжээг ажлын байранд авч, гүйдэл дамжуулах хэсгүүдэд хүчдэл өгөхөд учирсан саадыг арилгах ажил

Нэг хүчдэлийн цахилгаан эрчим хүчийг хүлээн авч хуваарилахад зориулагдсан залгах-таслах аппарат, тэдгээрийн холболтын шинүүд (шинийн секц) ба удирдлага болон хамгаалалтын байгууламж бүхий цахилгааны цахилгаан тоноглол (МNS3856 Е17)

Үйлдвэрлэлийн хортой ба аюултай хүчин зүйлсээс ажиллагсдад үзүүлэх нөлөөллийг арилгах буюу багасгах, түүнчлэн бохирдлоос хамгаалахад ашиглагддаг

71

Барилга угсралтын байгууллага

Аюулгүй ажиллагааны техник

Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны шаардлагууд

Ашиглалтын газар

Цахилгаан тоноглол

Цахилгааны хамгаалаххэрэгслэл

техникийн хэрэгслэл

Цахилгаан тоноглолын барилгын ба угсралтын ажил гүйцэтгэдэг байгууллага

Үйлдвэрлэлийн аюултай үйлчлэлээс ажилчдыг урьдчилан сэргийлэх зохион байгуулалтын арга хэмжээний систем ба аргууд, техник хэрэгслэл

Хууль эрхийн акт, норматив-техникийн ба зураг төслийн баримт бичгүүдээр тогтоосон хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны нөхцлийн ба ажиллагсдын мөрдвөл зохих дэг журамын шаардлагууд, (MNS 4930 ба 2008.05.22. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай. Монгол улсын хууль)

Тоноглол ашигладаг цахилгаан станц, цахилгаан сүлжээний газар, бусад үйлдвэрийн газрууд.

Цахилгаан эрчим хүчийг үйлдвэрлэх, хувиргах, хувьсгах дамжуулах, хуваарилах болон өөр төрлийн эрчим хүч болгон хувиргахад зориулагдсан машин, аппарат, шугам ба туслах тоноглолын (тэдгээрийг байрлуулсан барилга байгууламжийн хамт) цогцолбор.

Цахилгааны аюулгүй байдлыг хангах зориулалттай хамгаалалтын хэрэгслэл

72

Хавсралт 1 (мэдээллийн)

ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ ШУГАМЫН БАРИЛГА БА ЦАХИЛГААН УГСРАЛТЫН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН АЖЛЫН ШААРДЛАГА НЬ АЮУЛГҮЙ

АЖИЛЛАГААНЫ ДҮРЭМД ТУСГАГДСАН НОРМАТИВЫН БИЧИГ БАРИМТ БА УЛСЫН СТАНДАРТЫН ЖАГСААЛТ

Хууль, стандард. БНбД Хууль, стандард. БНбД-н зүйл заалтуудMNS 5080

MNS 5151

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй. Хөдөлмөрийн нөхцөл, түүний ангилал, хүчин зүйл, хөдөлмөрийн нөхцлийн үнэлгээ..

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Цахилгааны аюулгүй ажиллагаа. Нэр томъёо. тодорхойлолт

Монгол улсын хууль. 2008.05.22

MNS 4969

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай. 17 дугаар зүйл. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй болон мэргэжлийн сургалт

Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаан Эрүүл ахуйн сургалтын зохион байгуулалт, үндсэн дүрэм.

MNS 5149

MNS 5149

-Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй . үйлдвэрлэлийн давтамжтай цахилгаан орон, ажлын байрны хүчлэгийн зөвшөөрөх түвшин, хяналт тавих шаардлага

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй. Цахилгаан статик орон. Ажлын байрны хүчлэгийн зөвшөөрөх түвшин, хяналт тавих шаардлага

MNS 4244

MNS 4244

MNS 4284

MNS 5390

Хөдөлмөр хамгааллын стандартын систем. Галын аюулгүй байдал. Техникийн шаардлага

Галын техник . нэр томъёо. Тодорхойлолт

Галын аюулаас хамгаалах. Галын ангилал

Цахилгааны галын аюулгүй байдал. Ерөнхий шаардлага.

MNS 0012-013 Ажлын бүсийн агаар. Эрүүл ахуйн шаардлагаMNS 5151

MNS 5150

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Цахилгааны аюулгүй ажиллагаа. Нэр томъёо. тодорхойлолт

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй.Цахилгааны аюулгүй ажиллагаа . Нэр

73

томъёо. тодорхойлолт

MNS 0012-3-009

MNS 0012-1-018

ХХСС. Барилга угсралтын ажлын үеийн цахилгааны аюулгүй ажиллагаа. Ерөнхий шаардлага. ХХСС . Цахилгааны аюулгүй байдал. Шүргэлтийн хүчдэл ба гүйдлийн байж болох дээд хэмжээ.

Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаал

БД 43-101-03.

MNS 5146 :

Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. 3 - р бүлэг

Цахилгаан байгууламжийн дүрэм . Зураг төсөл ба барилгын үйлдвэрлэлийн цомог 6.1.15 - 6.1.18 газардуулга ба тэглэлт

Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй. Цахилгааны аюулгүй ажиллагаа. Хамгаалах газардуулга, тэглэлт

БНбД 23-02-08

MNS 4996

Байгалийн ба зохиомол гэрэлтүүлэг

Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа .эрүүл ахуй.Ажлын байрны гэрэлтүүлгийн норм, хэмжих аргад тавигдах ерөнхий шаардлага.

MNS 5105 Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй. Эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсийн хэмжээ, ерөнхий шаардлага

БНбД 3.05.06 Цахилгаан техникийн ажил. Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 125 дугаар тушаал

MNS 1496

MNS IEC 60279

“Эрчим хүчний тоног төхөөрөмж байгууламжийн техник ашиглалтын дүрэм” 5.1 Генератор ба синхрон тэгшитгүүр 5.2 Цахилгаан хөдөлгүүр

Эргэлдэх цахилгаан машиныг цахилгаанд бүдүүвчид тэмдэглэх

Эргэлдэгч цахилгаан машин машин,.Хувьсах гүйдлийн ороомгийн эсэргүүцлийг шугамнаас салгахгүйгээр хэмжих


Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. 4.2 Генератор ба синхрон тэгшитгүүр, 4.4 Цахилгаан хөдөлгүүр

MNS 4657

MNS 4186

MNS 4189

-1000В - оос дээш хүчдлийн таслуурын техникийн ерөнхий шаардлага-1000 В - оос дээш хүчдэлийн цахилгаан хангамжийн зураг Хүчний цахилгаан төхөөрөмж. Ажлын зураг

74

MNS 4930 Үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагаа. Ерөнхий шаардлага


“Эрчим хүчний тоног төхөөрөмж байгууламжийн техник ашиглалтын дүрэм” 5.3 Хүчний трансформаторууд ба тосон реакторууд. 5.4 Хуваарилах байгууламж


Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай 84 дүгээр зүйл. Үйлдвэрийн барилга байгууламжинд тавих шаардлага

MNS 5049 Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй. Ачиж буулгах ажлын аюулгүй ажиллагааны ерөнхий шаардлага.

MNS 0012-3-007 Мод бэлтгэлийн ажил. Аюулгүй ажиллагааны ерөнхий шаардлага.

БНбД 3.04.03 Байгууламж ба барилгын бүтээцийг зэврэлтээс хамгаалах

Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаалMNS 4939

Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. Хавсралт 11

Хөдөлмөрийн хамгаалах хэрэгсэлд тавих ёрөнхийMNS 0012-4-002MNS 4643

Дохионы өнгө. Аюулгүй ажиллагааны тэмдэг. Хөдөлмөр хамгаалал. Аюулгүй ажиллагааны тэмдэг ба дохионы өнгө

Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаалMNS 0012-4-007


Хамгаалах хашлагаБНМАУ-ын Барилга –архитектур, техник хяналтын хорооны 1983 оны 24 дүгээр тогтоол

Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх аюулгүй ашиглах дүрэм. (МҮЭ-ийн Төв зөвлөл. 1983 оны 2-р сарын 7-ны өдрийн дугаар 4/161-ээр зөвшөөрөв), 1986 он

MNS 2919 Эрчим хүч ба цахилгаанжуулалт Нэр томъёо, тодорхойлолт

MNS 5350 Цахилгаан станц, цахилгаан шугам, сүлжээний цахилгааны хэсэг. Нэр томъёо . тодорхойлолт

MNS 2632 Төмөр шат тавцан ба түүний хашлага. Техникийн шаардлага

БНбД 12-09-06 Барилгын үйлдвэрлэлийн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм.I I хэсэг . Техник аюулгүй ажиллагааны дүрэм.

БНбД 12-09-04

MNS 5080

Барилгын үйлдвэрлэлийн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм.I хэсэг Ерөнхий шаардлага

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал. Үйлдвэрлэлийн эрүүл ахуй. Хөдөлмөрийн нөхцөл, түүний ангилал, хүчин зүйл, хөдөлмөрийн нөхцлийн үнэлгээ..

75

MNS 2979 Цахилгаан тоног төхөөрөмж. Үндсэн ухагдахуун. Нэр томъёо. тодорхойлолт


Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. 1,2, 3-р бүлэг



MNS 4244 Галын аюулгүй байдал. Техникийн шаардлага Дэд бүтцийн сайдын 2003 оны 257 дугаар тушаал

Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. 11.1 - 11.17 Ачаа өргөх машин механизм, автомашин шат хэрэглэж ажиллах

Монгол улсын хууль. 1999.05.14MNS 1800

-Хөдөлмөрийн тухай. 9 дүгээр зүйл. Машин механизм, тоног төхөөрөмжинд тавих шаардлага-Аюулгүй техник. Өргөх краны хамгаалах хэрэгсэл

БД 43-101-03. Цахилгаан байгууламжийн дүрэм . Зураг төсөл ба барилгын үйлдвэрлэлийн цомог


MNS 4931

Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм. 11.18 - 11.25 Шат тавцан хийц хэсэг, тоног төхөөрөмжинд авирч гүйцэтгэх ажил Хөдөлмөрийн хамгаалах хэрэгсэлд тавих тавих ерөнхий шаардлага


Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм

Түлш, эрчим хүчний сайдын 2006 оны 104 дүгээр тушаал

Хэрэглэгчийн цахилгаан тоног төхөөрөмжийн техник ашиглалтын дүрэм

Монгол улсын хууль.1999.05.28

Галын аюулгүй байдлын тухай


Хийн аж ахуйн аюулгүй ажиллагааны дүрэм


Хөдөлмөрийн тухай.

76

Хавсралт 2. (заавал мөрдөх)

Байгууллагын нутаг дэвсгэр дээр барилга-угсралтын

АЖИЛД ОРУУЛАХ-АКТ

20...сар....өдөр ...................................Хот

............................................................................................................................................Үйлдвэр (байгууллага, дүүрэг) –ын нэр

Дор гарын үсэг зурсан Захиалагчийн төлөөлөгч ............................................................................................................................................ ............................................(нэр, албан тушаал)

Барилга угсралтын ажлыг хариуцагч, Ерөнхий гүйцэтгэгчийн төлөөлөгч ........................................................................................................... ............................................(нэр, албан тушаал)................................................бид нар

дараах актыг үйлдэв. Ерөнхий гүйцэтгэгч байгууллага дараахи солбилцол бүхий хэсэг(талбай)- г .....................................................................................................

............................................ (тэнхлэг,тэмдэглээний нэр ба зургийн дугаар) ...............

.........................................................................................................................................

үйлдвэрлэлийн ажилд зориулж (ажлын нэрийг бичих) Ерөнхий гүйцэтгэгчийн төлөөлөгч........................техникийн ажилтны удирдлага дор дараахи ..............эхэлж ..................нд дуусгах хугацаанд олгов. Ажил эхлэхийн өмнө ажлын аюулгүй ажиллагааг хангах дор дурьдсан арга хэмжээнүүдийг заавал авч хэрэгжүүлнэ:

Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ

Гүйцэтгэх хугацаа гүйцэтгэгч

Байгууллагын төлөөлөгч........................................................... .(гарын үсэг) (Ерөнхий гүйцэтгэгч)

Ерөнхий гүйцэтгэгчийн төлөөлөгч.............................................. (гарын үсэг) (туслан гүйцэтгэгч)

Тайлбар: Энэ ажилд-оруулах актын хугацаа дууссаны дараа ажиллах шаардлага гарвал заавал дахин ажилд оруулах- акт үйлдэнэ.

77

Аюултай буюу хортой үйлчлэлтэй ажлын байрны

АЖИЛД ОРУУЛАХ-НАРЯД

Олгосон .......он....сар...өдөрөөс

Хүчинтэй.....он... сар....өдөр хүртэл

1. Ажлын удирдагч.................................................................................................... ...........................................................(нэр, албан тушаал)

2. Гүйцэтгэх ажил: ................................................................................................. ...................................(ажлын нэр ба газар,гүйцэтгэх нөхцөл)

3. Үйлдвэрлэлийн байранд гүйцэтгэж байгаа ажлаас үл хамааран илэрч болзошгүй буюу үйлчилж байгаа үйлдвэрлэлийн аюултай хүчин зүйлүүд

4. Ажил эхлэхийн өмнө дараахи арга хэмжээнүүдийг гүйцэтгэх шаардлагатай:

Арга хэмжээний нэр Гүйцэтгэх хугацааХариуцлагатай

гүйцэтгэгч1 2 3 4

Ажил эхэлсэн: 201......................................цаг....мин

Ажил дууссан: 201....................................... цаг....мин

5. Ажил гүйцэтгэх явцад дараахи арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ:

Арга хэмжээний нэр Гүйцэтгэх хугацааХариуцлагатай

гүйцэтгэгч1 2 3 4

6. Ажил гүйцэтгэгчийн бүрэлдэхүүн:

Овог нэрГруппийн ангилал

Ажлын нөхцөлтэй танил- цуулсан, заавар өгсөн

Ажлын нөхцөлтэй танилцуулсан

1.2.3. г.м.

78

7. Аюулгүй ажиллагааны наряд олгосон................................................................

(Байгууллагын даргын тушаалаар томилогдсон ,нэр,албан тушаал)

Наряд авсан:.......................................................(нэр, албан тушаал гарын үсэг)

8. Үйлдвэрлэлийн ажилд албан бичгээр өгсөн ажиллаж байгаа (ашиглагч) үйлдвэрийн зөвшөөрөл байна.

Барилгын үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг зөвшилцсөн. .........................................................................................................................................................................................................................................................

...............................(ажиллаж байгаа буюу ашиглагч байгууллагын бүрэн эрхт ажилтны албан тушаал,нэр,гарын үсэг)

9. Ажлын байр ба хөдөлмөрийн нөхцлийг шалгасан. Наряданд заасан үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээнүүдийг биелүүлсэн тул ажилд.орохыг.зөвшөөрөв:......................................................................................................................................(нэр,албан тушаал ,гарын үсэг,огноо)

10.Нарядын хугацааг сунгасан:....................................................................................

.................................................(огноо, наряд олгогчийн гарын үсэг,)

11. Ажлыг бүрэн дуусгасан. Материал, багаж ,хэрэгслийг хураан авсан, хүмүүсийг гаргасан, нарядыг хаасан.

Ажил удирдагч ......................................................................................................................................................................................................(огноо, гарын үсэг)

Наряд өгсөн ажилтан ........................................................................................................................................................................................................( огноо, гарын үсэг)

Тайлбар: Нарядыг хоёр хувь хийх (1-р хувь наряд олгогчид, 2-р хувь ажил хариуцан гүйцэтгэгчид байна) ба ажиллаж байгаа газрын нутаг дэвсгэрт бол 3 хувь бүрдүүлнэ (3-р хувь ажиллаж байгаа үйлдвэрийн хариуцлагатай ажилтанд олгоно)

79

Хавсралт 4. (мөрдвөл зохих)

НАРЯД ОЛГОХ ШААРДЛАГАТАЙ АЖЛЫН ТӨРЛҮҮД БА ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН БАЙРНЫ (НӨХЦӨЛ) ЖИШИГ ЖАГСААЛТ

ЦДАШ, хий-нефть бүтээгдэхүүний хоолой, амархан гал авалцах буюу шатамхай шингэн, шатамхай буюу шингэрүүлсэн хийн хамгаалалтын бүсэд ачаа өргөх кран ба бусад барилгын машин хэрэглэн ажил гүйцэтгэх.

Худаг, цооног, явцуу ба хүрэх боломж муутай орон зайд ямар нэг ажил гүйцэтгэх

Газар доорх цахилгаан сүлжээ, хийн хоолой ба бусад аюултай шугам сүлжээний хамгаалалтын бүсэд ялзарсан зүйлсээр (хог, амьтаны сэг зэм ба бусад) халдварласан хөрстэй хэсэгт газар шорооны ажил гүйцэтгэх.

Ажиллагаанд байгаа үйлдвэрийн газрын аюултай үйлчлэлийн хүчин зүйл байхад урсгал засвар хийх, тоноглолыг задлах, түүнчлэн засварын буюу ямар нэг барилга угсралтын ажил явуулах.

Аюул байгаа буюу гарч болзошгүй ажлын зэрэгцээ хэсгүүдэд ажил гүйцэтгэх.

Хийн аюултай ажил гүйцэтгэх.

Ашиглагдаж байгаа автомашины ба төмөр замын зорчих хэсэг буюу замын шууд дэргэд (холбогдох яам газрын үйлчилж байгаа хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны нормативийн баримт бичгээр тодорхойлогдно) ажил гүйцэтгэх .

Байнгын үйлчлэлтэй үйлдвэрлэлийн аюултай хүчин зүйлүүдийн бүсийн хязгаарт гүйцэтгэх барилга угсралтын ажил .

Ажиллагаанд байгаа АШ дээр огтолсон мод, мөчир унахаас сэргийлэх арга хэмжээ авах шаардлагатай ажил.

Нисдэг тэрэг буюу хоёр кран хэрэглэн АШ-ын тулгуур угсрах ба суурилуулж босгох

Пиротехникийн багаж хэрэглэх ажил.

Ажиллагаанд байгаа 110 кВ ба дээш ЦДШ – ийн нөлөөллийн хүчдэлтэй бүсэд утас ба тросын угсралт хийх.

80

Ажиллагаанд байгаа АШ-ын хамгаалалтын бүсээр дайран баригдаж буй АШ-ын утас ба тросын угсралт, түүнчлэн ажиллаж байгаа АШ, холбооны шугамын огтлолцолын алгасалтанд.

Төмөр зам ба хар зам, гол, нуур, намаг, жалга дээгүүр гарахаар баригдаж буй АШ-ын утас ба тросын угсралт

Хавсралт 5. (мөрдвөл зохих)

ХӨДӨЛМӨРИЙН АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГААНЫ НЭМЭЛТ ШААРДЛАГА ТАВИГДАХ ОНЦГОЙ АЮУЛТАЙ АЖЛЫН ТӨРӨЛ БА АЖИЛЛАГСАДЫН МЭРЭГЖЛИЙН

ЖАГСААЛТ


АЮУЛТАЙ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭРХ

АЮУЛТАЙ БҮСИЙН ХЯЗГААРУУД

Ачаа (эд зүйл) унаж болзошгүй өндөр,

хүртэл м

Ачаа (эд зүйл) –ийн ойчих хамгийн бага зай, м

Краны явалтаар Байшингаас унах

102070

120200300450

471015202530

3,55710152025

81

Тэслэгээчин Хийн гагнуурчин(огтлогч) Гидромониторч Шилэн ба эрдэс хөвөн,асбест хийх ачих буулгах ажил, полиуретанаар дулаан тусаарлах ажил хийгч Хар тугалга гагнагч Өндөрт авирч хийх ажил Шохой буцалгагч Копровщик Нитро ба хортой будгаар хийцүүд будагч

Үйлдвэрлэлийн тоноглол ба барилгын машины машинч Тээврийн ба ачаа өргөх хэрэгслүүд Этилтэй бензин хэрэглэх ажил Модны антисептикийн нэвчүүлэлт ба галаас хамгаалах бодисны ажил Цахилгаан тоноглолын засварын ба ашиглалтын ажил 2 м - ээс гүн хөрсөнд ажиллах, бэхэлгээ хийх Цахилгаан монтёр Цахилгаан гагнуурын ажил

Тайлбар: Ачааны болзошгүй уналтын завсрын утганд тэдний ойчилтын хамгийн бага зайг интерполяцын аргаар тодорхойлно.


ЦАХИЛГААН БАЙГУУЛАМЖИЙН АЖЛЫН АЖИЛД ОРУУЛАХ-НАРЯДЫН ЗАГВАР.

Байгууллага..........................................

Нэгж ......................................................

АЖИЛД ОРУУЛАХ- НАРЯД.

Хариуцлагатай удирдагч..................................... ажилд оруулагч........................

(овог нэр) ( овог нэр)

ажил гүйцэтгэгч ......................................... хянагч.............................

. (овог нэр) (овог нэр)

бригадын гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэй..........................................................................

............................................................................................................................................

..............................................................(овог нэрсүүд)

дараах ажлыг гүйцэтгэхийг даалгав. ....................................................................

................................................................................................................................

Ажил эхлэх хугацаа 201 . оны ..... сарын....... өдөр. .......цаг ....мин.

Ажлыг дуусгах хугацаа 201 . оны ..... сарын....... өдөр. .......цаг ....мин

Ажлын байр бэлтгэх арга хэмжээ

Таслалт хийх ба газардуулга тавихцахилгаан байгууламжийн нэр

Таслах аппаратын нэр, хаанагазардуулга тавих

82

Тусгай заалт .........................................................................................................

Наряд олгосон хүний овог нэр....................................................(гарын үсэг)

Наряд олгосон 201 . оны ..... сарын....... өдөр. .......цаг ....мин

Нарядыг сунгасан хүний нэр........................................................(гарын үсэг)

Наряд сунгасан 201 . оны ..... сарын....... өдөр. .......цаг ....мин

Наряд олгогчийн тухайлан зориулж өгсөн зааварчилгааны бүртгэл

Тухайлсан зааварчилгаа өгсөн Тухайлсан зааварчилгаа авсан

Наряд олгосон ажилтан

............................

............................... (овог нэр).......................... (гарын үсэг)

Ажлын хариуцлагатай удирдагч(ажил гүйцэтгэгч, хянагч)

.............................

............................ (овог нэр)................................ (гарын үсэг)

Ажлын байр бэлтгэх ба ажил гүйцэтгэхээр ажилд оруулах зөвшөөрөлАжлын байр бэлтгэх ба ажил гүйцэтгэхээр ажилд оруулах

зөвшөөрөл олгосон хүний нэр албан тушаал,гарын үсэг

...............Он. Сар.өдөр

................Цаг, мин

Ажлын байр бэлтгэх ба ажил гүйцэтгэхээр ажилд

оруулах зөвшөө рөл авсан хүний нэр, гарын үсэг

1 2 3

Ажлын байр бэлтгэсэн.

Хүчдэлтэй үлдсэн:.............................................................................................................

Ажилд оруулагч ..........................................................................................(гарын үсэг)

Ажлын хариуцлагатай удирдагч ................................................................(гарын үсэг ) (Ажил гүйцэтгэгч, хянагч)

Анх удаа ажилд оруулах үед өгсөн тухайлсан зааварчилгааны бүртгэл


83

Ажилд оруулагч............................................................ (овог нэр).......................... (гарын үсэг)

Хариуцлагатайудирдагчажил гүйцэтгэгч, (хянагч), бригадын гишүүд

.............................

............................(овог нэр)................................(гарын үсэг)

84

Ажилд өдөр бүр ажилд оруулах ба түүнийажил дуусах цаг

Бригад тухайлсан зааварчилгаа авчбэлтгэгдсэн ажлын байранд орсон

Ажил дууссан, бригадыгхолдуулсан

Ажлын байрны нэр

Он,сар,өдөр,цаг,мин

Гарын үсэг (овог нэр ) Онсар

өдөрцагмин

Ажил гүйцэтгэгч(хяналт тавигч)-ийн

нэрГарын үсэг, овог нэр

Ажилд оруулагч

Ажил гүйцэтгэгч(хянагч)

1 2 3 4 5 6

Хариуцлагатай удирдагч (ажил гүйцэтгэгч,хяналт тавигч) –ийн өгсөн тухайлсан зааварчилгааны бүртгэл


Хариуцлагатай удирдагч(ажил гүйцэтгэгч, хяналт тавигч)

............................

...............................

. (овог нэр)

.......................... (гарын үсэг)

бригадын гишүүд .........................................................(овог нэр)................................(гарын үсэг)

Бригадын бүрэлдэхүүний өөрчлөлт

Бригадын бүрэлдэ –хүүнд шинээр орсон

(Овог нэр, групп)

Бригадын бүрэлдэхүү н ээс гарсан (Овог нэр,

групп)

Он сарөдөр

цаг, мин

Зөвшөөрсөн (гарын үсэг, овог

нэр)

Ажлыг бүрэн дуусгаад бригадын ажлыг байрнаас гарган холдуулж, бригадын ажлын байранд тадьсан газардуулгыг авсаны 201... оны ...р сарын ....өдрийн ....цаг ...... минутад ............................................. ажилтай ..................................... нд мэдэгдсэн болно.

Ажил гүйцэтгэгч (хянагч) ...........................................................(гарын үсэг)

85

Хариуцлагатай удирдагч ............................................................ (гарын үсэг)

Хавсралт 8 (заавал мөрдөх)

ЦДАШ –ын ойролцоо кранаар хийх ажлын ажилд оруулах–нарядын загвар

............................................................................................................................................

........................................(Яам ба үйлдвэрийн газрын нэр)

ЦДАШ-ын ойролцоо кранаар хийх ажлын

АЖИЛД ОРУУЛАХ- НАРЯД

Нарядыг 42 В – оос их хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах шугамын захын утаснаас 30 м - ийн зайд ажиллах үед олгоно.

1. Кранчин ..........................................................-д (овог нэр)......................................

................................................................................(краны маяг,бүртгэлийн дугаар)

2. Гүйцэтгэх ажилд олгосон..............................................(кран гаргасан байгууллага).

3. Ажиллах хэсэг ...........................................................................................................

............................................................................................................................................(кран өгсөн байгууллага, үйлдвэрлэлийн байр, барилгын талбай, агуулах, цех)

4. Цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдэл ..................................................................

5. Ажлын нөхцөл..............................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................(Цахилгаан дамжуулах шугамаас хүчдлийг таслах шаардлага, краны ажлын үед

захын утаснаас краны ойрын хэсэг хүртэлх зөвшөөрөгдөх хамгийн бага хэвтээ зай, ачааг шилжүүлэх арга ба бусад аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээнүүд)

6. Краныг шилжүүлэх нөхцөл........................................................................................

..........................................................(сумны байрлал ба бусад аюулгүй ажиллагааны хэмжээнүүд)

7. Ажил эхэлсэн 201 . оны .... сарын..... өдрийн ..... цаг..... мин.

86

8. Ажил дууссан 201 . оны .... сарын..... өдрийн ..... цаг..... мин.

9.Үйлдвэрлэлийн ажлын аюулгүй байдлыг хариуцагч ...........................................

............................................................................................................................................(албан тушаал,овог нэр,он,сар ,өдөр ,томилсон тухай тушаалын дугаар)

............................................................................................................................................

10.Оосорлогч ...................................................................................................(овог нэр)

.................................................................................(хамгийн сүүлд мэдлэгийн шалгалт өгсөн хугацаа, үнэмлэхийн дугаар)

11.Хамгаалалтын бүсэд кран ажиллуулах зөвшөөрөл...............................................

.................................................................................................................................... (зөвшөөрөл өгсөн байгууллага, зөвшөөрсөн өдөр ба дугаар)

12.Наряд олгосон ерөнхий инженер (энергетик) ........................................................

.................................................................................................(байгууллага, гарын үсэг)

13.Пункт 5-д заасан аюулгүй ажиллагааны шаардлагатай арга хэмжээнүүд биелэгдсэн................

............................................................................................................................................

.................................................ажлын аюулгүй ажиллагааг хариуцах ажилтан ............................................................................(гарын үсэг) .......................................

201. .. оны ...сарын..... өдөр.

14.Зааварчилгаа авсан кранчин ........................................................(гарын үсэг)

201 ...оны ... сарын ..... өдөр.

Тайлбар: 1. Нарядыг хоёр хувь бичиж, нэг хувийг кранчинд өгч, үлдэхийг ажил гүйцэтгэгч хадгална.

2. Цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бүсэд ажиллах тохиолдолд пункт 11 бөглөгдөнө.

3. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам ба түүний түүний салбарлалт адилхан хамаарна.

87

4. Цахилгаан дамжуулах шугамын ойролцоо ажлыг кранаар ачааг аюулгүй шилжүүлэх хариуцлагатай ажилтны удирдлага дор ба байлцуулан гүйцэтгэнэ

ГАРЧИГӨмнөх үг .................................................................................................................... 8

1. Ерөнхий шаардлага ............................................................................................... .10

1.1.Үйлдвэрлэлийн ажилд тавигдах шаардлага ...................................................... .10

1.2.Ажилтан нарт тавигдах шаардлага ..................................................................... 14

1.3.Ажиллагаанд байгаа цахилгаан байгууламж дээр ажилтан нарыг ажилд оруулах ............... ........................................................................................................ 19

2. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын үйлдвэрлэлийн ажилд тавигдах шаардлага ................................................................................................................... 22

2.1.Өрөмдлөгийн ба газар шорооны ажил............................................................... 22

2.2.Мод огтлох ажил................................................................................................... 27

2.3.Суурийн байгууламж................................................................................. ......... 29

2.4.Тулгуур угсрах ба суурилуулж босгох .............................................................. 29

2.5.Утас ба аянга зайлуулах тросны угсралт......................................................... . 34

2.6.Гарцын угсралт ба гармын зохион байгуулалт ................................................. 37

2.7.Газар зүй, цаг уурын онцгой нөхцлийн үйлдвэрлэлийн ажил ........................ 39

2.8.Нисдэг тэрэг хэрэглэн гүйцэтгэх ажил ............................................................... 41

2.9.Ашиглалтанд тэнцэхгүй болсны улмаасшинэчлэх хуваарилах шугам сүлжээний барилгын ажил............................................................................................................ 43

2.10.Ачаа материалын тээвэрлэлт ба хүмүүсийг зөөх ......................................... 43

3. Цахилгаан тоноглолын угсралтын үед үйлдвэрлэлийн ажилд тавигдах шаардлага ................................................................................................................ 44

3.1.Хуваарилах байгууламж.................................................................................... 44

3.2.Цахилгаан машин .............................................................................................. 46

3.3.Хүчний трансформатор ...................................................................................... 48

88

3.4.Аккумляторын батарей ...................................................................................... 50

3.5.Хүчний гэрэлтүүлгийн сүлжээ .......................................................................... 51

3.6.Кабелийн шугам ................................................................................................. 53

3.7.Гүүрэн кран ......................................................................................................... 56

4. Цахилгаан тоноглолын тохируулга ба туршилтанд тавигдах шаардлага .... 58

4.1.Ерөнхий шаардлага ....................................................................................... 58

4.2. Тоног төхөөрөмжийн тусгаарлагчийн өндөрсгөсөн хүчдлийн туршилт ..... 61

4.3.Генератор ба тэгшитгүүрийг турших ................................................................. 63

4.4. Трансформаторын туршилт ............................................................................ 64

4.5.Хуваарилах байгууламжийн тохируулга .......................................................... 65

4.6. ЦДАШ-ын тохируулгын ажил ...................................................................... ..... 66

4.7.Цахилгаан дамжуулгын тохируулга .................................................................. 66

4.8. Хаалтат хувиргагчийн тохируулга ..................................................................... 67

4.9.Гүүрэн краны тоноглолын тохируулга ............................................................... 68

5. Ажиллагаанд байгаа цахилгаан тоноглол ба цахилгаан дамжуулах шугамын аюулгүй ажиллагааны бүс доторх үйлдвэрлэлийн ажил ....................................... 69

5.1. Үйлдвэрлэлийн ажил .......................................................................................... 69

5.2.Шинээр угсарсан цахилгаан тоноглолыг ажиллаж байгаад нь холбох ............ 72

5.3. Ажиллаж байгаа агаарын шугамын ойролцоох нөлөөллийн хүчдэлийн бүс дэх ажлын зохион байгуулалт. ..................................................................................... 73

Дүрэмд орсон нэр томъёо ба тодорхойлолт ......................................................... 75

Хавсралт 1 (мэдээлэлийн). Цахилгаан угсралтын үйлдвэрлэл ба цахилгаан дамжуулах шугамын барилгын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны Дүрмийн шаардлагыг тооцсон улсын стандарт ба нормативын баримт бичгүүдийн жагсаалт.................................................................................................................. 80Хавсралт 2 (заавал мөрдөх) .Байгууллагын нутаг дэвсгэрт дээр барилга угсралтын ажилд оруулах акт................................................................................................... 84Хавсралт 3.(заавал мөрдөх). Аюултай буюу хортой үйлчлэлтэй ажлын байрны ажилд оруулах-наряд............................................................................................... 85Хавсралт 4.(мөрдвөл зохих). Наряд өгөх шаардлагатай ажлын төрлүүд ба үйлдвэрлэлийн (нөхцөл) байрны жишээлсэн жагсаалт ........................................ 87

89

Хавсралт 5.(мөрдвөл зохих). Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны харьцангуй нэмэлт шаардлага тавигдах үйлдвэрлэлийн аюултай ажлын төрлүүд ба ажиллагсадын мэрэгжлийн жагсаалт .................................................................... 88Хавсралт 6.(заавал мөрдөх) Аюултай хүчин зүйлүүдийн үйлчлэлээрх аюултай бүсийн хязгаарууд .................................................................................................. 88Хавсралт 7.(заавал мөрдөх) Цахилгаан тоноглолын ажлын ажилд оруулах-нарядын загвар........................................................................................................ 89Хавсралт 8. (заавал мөрдөх) Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо кранаар хийх ажлын ажилд оруулах-нарядын загвар .......................................... 92

90

xaad-2013

Documents

iii