yakıcı cihazlar ve montajı582 yim261 (1)

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

YAKICI CİHAZ MONTAJI 1

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. DOĞALGAZ TÜKETİM CİHAZLARININ MONTAJI..................................................... 3

1.1. Pişiricilerin Montajları ve Gaz Bağlantılarının Yapılması............................................31.1.1. Ocaklar................................................................................................................... 31.1.2. Fırınlı Ocaklar........................................................................................................51.1.3. Fritözler ................................................................................................................. 61.1.4. Griller (Izgaralar)...................................................................................................6

1.2. Doğalgaz Tüketim Cihazlarının Montajı ......................................................................71.2.1. Gaz Cihazlarının Montajlarında Dikkat Edilecek Hususlar...................................71.2.2. Cihazların Teknik Şartnamelere ve Üretici Firmaların Önerilerine Göre Montajı 7

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 16ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 18PERFORMANS DEĞERLENDİRME ..............................................................................19

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................212. SOBALARIN MONTAJI, GAZ VE BACA BAĞLANTILARI .......................................21

2.1. Denge Bacalı Sobalar..................................................................................................212.1.1. Sobanın Kısımları ................................................................................................ 222.1.2. Denge Bacalı Soba Montajında Dikkat Edilecek Hususlar .................................23

2.2. Açık Bacalı Sobalar ....................................................................................................262.2.1. Açık Bacalı Soba Montajında Dikkat Edilecek Hususlar ....................................27

2.3. Bacasız Sobalar ...........................................................................................................28UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 30ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 32PERFORMANS DEĞERLENDİRME ..............................................................................33

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...................................................................................................353. SU ISITICILARININ, ŞOFBEN MONTAJI .....................................................................35

3.1. Su Isıtıcıları (Şofben) ..................................................................................................353.1.1. Şofbenin Çalışma Prensibi................................................................................... 35

3.2. Denge Bacalı Su Isıtıcı Montajı .................................................................................. 453.2.1 Şofbenin Montajı ..................................................................................................453.2.2. Atık Gaz Sisteminin Montajı ...............................................................................45

3.3. Açık Bacalı Su Isıtıcı Montajı..................................................................................... 463.3.1. Yer Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar ........................................................... 463.3.2. Şofbenin Montajı .................................................................................................473.3.3. Şofbenin Baca Bağlantısının Yapılması .............................................................. 48

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 49ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 50PERFORMANS DEĞERLENDİRME ..............................................................................51

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 53CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................55ÖNERİLEN KAYNAKLAR..................................................................................................56KAYNAKÇA......................................................................................................................... 57

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

KOD 582YIM261

ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL/MESLEKIsıtma ve Doğalgaz İç TesisatıIsıtma Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım-Onarım)

Servisi

MODÜLÜN ADI Yakıcı Cihaz Montajı 1

MODÜLÜN TANIMIDoğalgazlı pişiricilerin, sobaların, şofbenlerin ve

kombilerin montaj uygulamalarını içeren öğrenmemateryalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞULKat Kaloriferi Tesisatı ve Merkezi Isıtma

modüllerini almış olmak.

YETERLİKGerekli malzeme ve araç-gereçleri hazırlayarak,

doğalgazlı yakıcı cihazların (Pişiriciler, sobalar,şofbenler) montajını yapabilmek.

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçGerekli ortam sağlandığında, doğalgaz yakıcı

cihazların montajını tekniğine ve ölçüsüne uygun olarakyapabileceksiniz.

Amaçlar1. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun

olarak gazlı pişiricilerin montajını yapabileceksiniz.2. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun

olarak gazlı soba montajını yapabileceksiniz.3. Gerekli donanımı kullanarak ve standartlara uygun

olarak gazlı şofben montajını yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Sınıf, atölye, laboratuvar, işletme,kütüphane, ev, bilgi teknolojileri ortamı (İnternet) vb. kendikendinize veya grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar.

Donanım: Gaz yakıcı cihaz, boru anahtarı,kurbağacık, doğalgaz macunu, keten, fitings, açma kapamave kontrol elemanları, fleks, eldiven, önlük, not defteri,kalem, metre, testere.

AÇIKLAMALAR

iii

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetindensonra, yaptığınız çalışma ile arkadaşlarınızın çalışmasını veöğretmenin yaptığı örnek çalışmayı karşılaştırınız ve notlaralınız. Aldığınız notlar ile bilgi ve becerilerinizi ölçerekkendi kendinizi değerlendiriniz.

Öğretmen, modül sonunda teorik ve pratikperformansınızı ölçme teknikleri uygulayarak modüluygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerilerideğerlendirecektir.

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Doğalgaz taşınması, dağıtılması, yakma kolaylığı, birçok alanda kullanılabilmesi gibiavantajlarının yanında, yanma sonrasında çevre kirliliği de oluşturmaz. Bu özeliklerindendolayı enerji kaynakları içerisinde en çok tercih edilen yakıttır. Bunun için ısı üretencihazların değiştirilmesi ve tesisatların çekilmesi gerekmektedir. Bu da gaz tesisatçılarının işimkânlarını artırmaktadır.

Isıtma ve doğalgaz iç tesisatı denince, ilk önce gaz yakan cihazlar (Pişiriciler, sobalar,şofbenler ve kombiler) akla gelir. Doğalgazın konutlara taşınma amacı bu cihazların enerjiihtiyaçlarını karşılamaktır. Bunun için bu cihazların montajı ve gaz bağlantıları çokönemlidir.

Yakıcı Cihaz Montajı 1 modülü ile bu cihazların montajı, bakımı ve onarımı ile ilgilibilgi ve beceriler kazanacaksınız.

Bu modülde, ısıtma ve doğalgaz iç tesisatçılığın temelli olan gaz yakan cihazların(Pişiriciler, sobalar, şofbenler ve kombiler) montaj, bakım ve onarım faaliyetlerinigöreceksiniz.

Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme mesleğine sahip kişi; mesleğinin önemini bilmelive onunla gurur duymalıdır. Bunu da giyimi, tavırları, iş ahlakı, mesleğine gösterdiği ilgi veteknolojik gelişmeleri yakından takip edip çağa ayak uydurarak kendisini yetiştirmesiylegöstermelidir.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Gerekli donanımı kullanıp standartlara uygun olarak doğalgazlı pişiricilerin montajınıyapabileceksiniz.

Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmaların uygulamalarını,ustalar çalışma yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

1. DOĞALGAZ TÜKETİM CİHAZLARININMONTAJI

1.1. Pişiricilerin Montajları ve Gaz Bağlantılarının Yapılması

1.1.1. Ocaklar

Ocaklar; bir veya birden fazla gazyakıcısı bulunabilen, hava gazı, doğalgazve/veya LPG ile çalışan yemek pişirme veısıtma cihazlarıdır.

Bu tür cihazlarda kullanılanbrülörler alçak basınçlı brülörlerdir.Bunlara atmosferik brülörler de denir.Çalışma basınçları 20 mbarmertebesindedir (19–21 mbar arasındaolabilir). Brülörlerde bulunan meme,girişteki doğalgazın küçük bir deliktengeçirilerek püskürtülmesi esasına göreçalışır. Memenin önünde atmosfere açık,gaz-hava karışımının yapıldığı, karışımmiktarının da ayarlanabildiği bir bölümbulunur. Memeden geçerek püskürtülen gaz yan taraflardan aldığı hava ile bir karışımoluşturur. Gazların yapısından dolayı elde edilen homojen yapıdaki gaz-hava karışımıborulardan geçerek yanmanın olduğu yanma mahalline gelir. Burada üzerinde muhtelif

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

ARAŞTIRMA

Resim 1.1: Gazlı set üstü ocak

AMAÇ

4

şekilde (Yuvarlak, dikdörtgen, ince, kalın vs.) delikler veya kanallar bulunan brülörlerden(Bek) geçen gaz-hava karışımı bir ateş veya kıvılcımla tutuşturulduğunda yanmaya başlar.

Atmosferik brülörlerde memenin büyüklüğü, şekli ve delik çapı brülör kapasitesinegöre değişir. Uygun brülör kapasitesine göre tasarımlanmış ve sınıflandırılmış memelermevcuttur. Meme delikleri şebekeden belirli basınçta gelen gazın geçişini sınırladıkları içinde brülör kapasitesi meme çapına bağlı olarak değişir. Brülör kapasitesi memeden geçen gazdebisine, dolayısıyla memeden geçerek yakılan gazın miktarına bağlıdır. Memedeki deliğinçapı brülörde yakılacak gazın cinsine de bağlıdır. Bu yüzden brülörlerin etiketinde yakılacakgazın cinsi, brülör kapasitesi ve çalışma basıncı belirtilmelidir. Brülör imalatçı tarafındanverilen çalışma sınırları içinde ve verilen özelliklere uygun olarak kullanılmalıdır.

Memenin önünde atmosfere açık, hava girişine imkân veren ve gaz-hava karışımınınistenen oranda yapılmasını sağlayan vidalı bir ayar tertibatı bulunur. Ayar vidası ve tertibatvasıtasıyla hava girişinin olduğu aralık azaltılarak veya arttırılarak gaz-hava karışımı içindeistenen miktarda ilk hava girişi sağlanabilir.

Belirli oranda havayla karışan gaz borulardan geçerek yanmanın olduğu kısma gelir.Muhtelif şekillerdeki delik ve kanallardan geçerek yanma odasına çıkan karışım bir havadüzeni, ateş veya kıvılcımla tutuşturulduğunda yanmaya başlar. Yanma esnasında ortamdakihava, alevle temas halinde olduğundan mükemmel bir yanma için gerekli olan sekonder(İkinci) havada bu şekilde sağlanmış olur.

Ev tipi cihazlara monte edilen bu brülörlerde yanma bölgesi yuvarlak, düz, rampalı,fener tipi vb. gibi muhtelif şekillerde olabilir. Bu kısım üzerindeki delik veya kanallarınşekli, büyüklüğü ve yerleştirilmesi, imalatçılar tarafından uzun süreli tecrübeler neticesindebulunmuştur. Bu brülörlerde çok iyi bir karışımla mükemmel bir yanma sağlanabilmekte ve% 100'e yaklaşan yanma verimleri elde edilmektedir.

Cihazlara yerleştirilen brülörleri hava ayarları fabrikada imal esnasında yapıldığındantüketiciler cihazların veya brülörlerin ayarıyla oynamamalıdır.

Atmosferik brülörlerde gaz-hava karışımı, tesisat şebekesinden gelen gazınpüskürtüldüğü memenin bulunduğu bölümde olur. Bu bölümde brülör tesisat borusuna birrakorla bağlanmıştır. Bu rakorun hemen önünde delik çapı yakılacak gazın cinsine ve cihazınkapasitesine göre değişen bir meme bulunur. Meme ve bağlama rakoru ile destekleme ayarvidası bulunur. Karışım havasının miktarını ayarlayabilen bu vida ayar sonrasında hemenbitişiğinde bulunan bir tespit somunu ile sabitleştirilir. Karışım borusunun çapı ve uzunluğucihazın cinsine ve kapasitesine göre değişebilir. Karışım borusunun yanmanın olduğu brülörgövdesine bağlantısı vida dişleriyle yapılır. Bağlantı karışım borusuyla aynı eksendeyapılabildiği gibi 90 derecelik bir köşe rakoru vasıtasıyla da olabilir. Brülör kafasındakikapağın altında bulunan delik ve kanallar homojen ve tam yanmayı sağlayacak şekildeyerleştirilmişlerdir. Alt tarafında ana ve yardımcı kanallar bulunan kapak kafadaki yuvasınaoturtularak hareket etmemesi sağlanmış olur.

Kafadaki kanallar yanma için sekonder hava temin ettiklerinden yanma veriminiiyileştirir.

Atmosferik brülörler pişirme, ısınma ve sıcak su hazırlama amacıyla kullanılancihazların içine yerleştirilir. Bu tip brülörlerin kullanımı ev tipi pişirme cihazlarında daha

5

yaygındır. Piyasalarda 1500-2000'e yakın çeşidi bulunan brülörler her tür imalatçınınihtiyacına cevap verebilecek ölçü ve kapasitededir.

Ocaklar, fırınlar, fırınlı ocaklar vb. cihazlarda kullanılan atmosferik brülörler, ilgiliTürk Standardında (TS 616) “Bek (Gaz yakıcısı)” olarak adlandırılır.

1.1.2. Fırınlı Ocaklar

Ocaklı fırın, üst kısmında birkaç bekli ocak ve alt kısmında fırın bulunan, hava gazı,doğalgaz ve/veya LPG ile çalışan yemek pişirme ve kızartma cihazıdır.

Fırınlı ocaklar havagazı, LPG veyadoğalgazdan biriyle çalışabildikleri gibiüzerlerindeki ayar veya bir parçasınındeğiştirilmesiyle diğer gazlarla çalışabilir. Ancakher gazın çalışma basıncı ve ısıl değerleri farklıolduğu için saatteki tüketim değeri de farklıdır.

Fırınlı ocaklar tek veya çok bekli olduklarıgibi, üzerlerinde ateşleme (Tutuşturma) tertibatıda bulunabilir. Gazla çalışan bu cihazlarınyanında elektrikle çalışanları da bulunabilir.

Fırınlı ocaklar, çelik sacdan yapılır veparçaları ya emaye ile kaplanır ya da yanmazboya ile boyanır. Çelik sacın yerine paslanmazmalzeme de kullanılabilir.

Cihaz üzerindeki her bek; konumuişaretlerle gösterilen bir açma-kapama tertibatınasahiptir. Açma-kapama, tertibatı beklerin gazgirişini açıp kapatmaya veya azaltmaya yarayanprinç malzemeden yapılmış gaz musluklarıdır.Gaz muslukları tüpten veya şebekeden gelen gazı

beklere dağıtan gaz dağıtım borusuna bağlanmıştır. Ocaklardaki tutuşturma düzenleri alevli(Pilot) veya elektrikli (Çakmaklı) olabilir. Fırınlardabek alevinin herhangi bir sebepten sönmesi durumundagaz gelişini en geç 60 saniye içinde kesen emniyetdüzenleri mevcuttur Bu cihazlarda beklerin tamamıaynı zamanda yandığı durumda bile açığa çıkankarbondioksit (CO) miktarı %0,10’u geçmemelidir.

Ocak üzerindeki ızgaralar hem üzerindeki yemekkabını taşıyabilecek hem de atık gaz çıkışına imkânverecek yapıda olmalıdır. Fırın sıcaklığınıtermostatlarla ayarlamak mümkündür. Homojen birsıcaklık elde edebilmek amacıyla bir fan yerleştirilerekcebri bir dolaşım sağlanır.

Resim 1.2: Fırınlı ocak seti

Resim 1.3: Fritöz

6

1.1.3. Fritözler

Fritözler, paslanmaz çelik sacdan (18/10), tek veya çift sepetli olarak imal edilir.Doğalgazlı fritözlerde elektromanyetik valflı otomatik brülörler kullanılır. Sıcaklık kontrolü60 – 195 °C arasında elektrik termostat ile yapılır.

1.1.4. Griller (Izgaralar)

Griller (Izgaralar) esas itibariyle kızartmak maksadıyla kullanılır. Izgaralarkonvansiyonel ve yüzey yanmalı olmak üzere iki tipe ayrılır.

a- Konvansiyonel Gril:Konvansiyonel griller, çelik bir brülör ihtivaeder. Brülör grilin bir kenar ortasına monteedilir. Brülör alevi kızartılacak yiyecekmaddesine doğru yönlendirir. Yanma gazları,yanma hacminin üst tarafındaki deliklerdendışarı çıkar. Bu tip griller yanma havasınınancak %50’sini primer hava deliğindenaldığından, bazen kızartma bozukluklarınarastlanabilir. Brülörler yanma havasını sadecebir enjektörden alacak şekilde imal edilir.

b- Yüzey Yanmalı Gril: Yüzey yanmalı griller çok incedokulu tel örgü veya seramik bal peteği şeklindedir. Bu tip grilleryanma havasının %80-%90’ını primer hava deliğinden aldığından,kızartıcının tamamı brülör haline gelir ve kızartılan yiyeceğin yüzeysıcaklığı her tarafından çabuk yükselir. Böylece kızartılan yiyeceğinyüzeyinde ısının dağılımı düzgün olur.

Resim 1.5: Izgara (Yüzey Yanmalı)

Resim 1.4: Izgara (Konvansiyonel)

7

1.2. Doğalgaz Tüketim Cihazlarının Montajı

1.2.1. Gaz Cihazlarının Montajlarında Dikkat Edilecek Hususlar

Gazlı cihazların montajında, diğer eşya ve cihazlara göre pozisyonu, gazbağlantısı, elektrik bağlantısı, havalandırma, mutfak hacmi, odanın tipi veimalatçı talimatları göz önünde bulundurulmalıdır.

İmalatçıların talimatlarına uygun olarak, cihazın çevresinde yeterli serbest alanbulundurulmalıdır. Cihazın yakınında kolayca tutuşabilecek maddelerbulundurulmamalıdır.

Cihaza yapılacak gaz bağlantısı konu ile ilgili tüzük ve standartlar ile imalatçıfirmanın talimatlarına uygun olmalıdır.

Aynı hatta birden fazla cihazın bağlanması halinde, her cihaza yeterli miktardagaz akışı olmalı, cihazlar tam yükte çalıştıklarında gaz basıncında 1 mbar’danfazla düşüş olmamalıdır.

Kullanma yeri istendiğinde değiştirilebilen cihazların gaz bağlantısı flexible(bükülebilir) bir hortumla yapılmalıdır. Bu bağlantı şekli cihazın arkakısımlarını temizleme imkânı da verir.

Cihazlara gelen gaz akışı, istendiğinde ve gerekli olduğunda, bir vana ilekesilebilmelidir.

Cihazların elektrik bağlantısı için 16 amperlik fiş ve priz kullanılmalıdır. Cihazların bulunduğu ortamın havalandırılması kendiliğinde gerçekleşmelidir.

Ortama yayılan gazlar için uygun bir havalandırma deliği bulunmalı, bu delikbacaya bağlanmalıdır.

Gazlı pişiricilerin konulacağı mutfak hacmi 12 m3’ten az olmamalıdır. Gazlı cihazlar banyoya konmamalıdır. Serbest cihazların dengesi duvara veya döşemeye monte edilerek sağlanmalıdır.

Gaz tüketim cihazlarının konulacağı mahallin hacmi ve havalandırılmasının yeterliolmasına dikkat etmek gerekir. Oda hacminin en az 12 m3 olması gerekir. Havalandırma veatık gazların dışarı atılması için mutlaka baca olmalıdır. Odada eğer baca yok ve bir dışduvar varsa cihazın hermetik tip olması gerekir. Eğer hiç dış duvar yoksa ve baca da yoksabu odaya kesinlikle gazlı cihaz konmamalıdır.

1.2.2. Cihazların Teknik Şartnamelere ve Üretici Firmaların Önerilerine GöreMontajı

Gaz tüketim cihaz bağlantılarında, cihazın tipine göre ısıya dayanaklı sabit veya esnektip sökülebilir bağlantı boruları kullanılmalıdır. Cihazın gaz girişine gazı kesici emniyetvanası (Küresel vana) mutlaka konmalıdır. Cihazlara yan hacimlerden havalandırmasağlanabilir.

Sabit cihaz bağlantıları tüketim hattından ayrılan cihaz besleme hattı ucundaki ve aletkullanmak suretiyle sökülebilen ve rakorları olan bir bağlantı vanasından ve/veya vana ilecihaz bağlantı rakoru arasına yerleştirilen esnek borudan veya sabit boru ile boru bağlamaelemanlarından oluşmalıdır. TS 6114’e uygun esnek bağlantı borusu alev ve sıcak gazlardanetkilemeyecek bir biçimde yerleştirilmelidir. (TS 10670, TS 10878, TS 11394). Üretici

8

firmalarca hazırlanan kullanma kılavuzları Türk Standartları ve bu şartnameye uygun olmakşartıyla kullanılabilir.

Isıtma ve sıcak su amaçlı gaz tüketim cihazlarını yakma düzenlerine göre üç ana grubaayrılır.

Bacasız cihazlar Açık bacalı cihazlar Denge bacalı (Hermetik) cihazlar

1.2.2.1. Bacasız Cihazların Montajı

Bu tip cihazlar, yanma için gerekli havayı bulundukları ortamdan alıp yanmış gazlarıyine aynı ortama veren cihazlardır (Ocak, pasta fırınları, vb.).

Bu tip cihazlar hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; yatak odası, banyo, WC’ lere,binaların merdiven boşluklarına, genel kullanımına açık koridorlarına, aydınlıklarına ve 12m³ ten daha küçük hacimlere yerleştirilemez.

Yerleştirildikleri mahalde en az 150 cm² serbest en kesite sahip havalandırma menfezibulunmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır. Yerleştirildikleri mahalde en az 100 cm²net geçişi olan alt havalandırma menfezi, bunun yarısı kadar da üst havalandırma menfezibulunmalıdır (TS 7363). Alt havalandırma menfezi zemin döşemesinin hemen üstündebulunmalı, üst havalandırma menfezi ise zemin döşemesinden en az 1,8 m yükseklikteolmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır.

Cihazların bulunduğu mahallerin doğrudan havalandırılmasının mümkün olmadığıdurumlarda komşu mahallerden dolaylı olarak havalandırma yapılmalıdır. Havalandırmanınbitişik odalara bağlantılı olarak yapılması halinde bu mahallerde atmosfere açılan pencerebulunması gerekir. Müstakil veya bitişik odalarda bağlantılı olarak havalandırılması yapılanbir mahalde kullanılan cihazların toplam kapasiteleri 7,5 kW’ı geçmemelidir.

Açık yanmalı radyant ısıtıcılar için tesis hacmi kurulu gücün her 1 kW ‘ı için en az 10m³ olmalıdır. Bu tip cihazların konulacağı mahallere ait tavan yükseklikleri cihaz üreticifirma katalog değerlerine uygun olmalı, mekanik hasar görmeyecek yerlere yerleştirilmeli,ısıtıcıları taşıyacak konsol, zincir vb. elemanlar mukavemet açısından yeterli olmalı, içtesisat yerleştirme kurallarına aykırı olmamak şartıyla üretici firma talimatlarına uyulmalıdır.Yanıcı ve parlayıcı maddelerin yoğun olduğu yerlere bu tip ısıtıcılar konulmamalıdır. Diğeruygulama kuralları için TS EN 419-1 deki esaslar göz önünde bulundurulmalıdır.

1.2.2.2. Bacalı Cihazların Montajı

Bacalı cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açıkyanma odalı, yanma ürünlerinin uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun bir baca vasıtası ile dışortama veren cihazlardır. (TS EN 625, TS 615 EN 26, TS EN 613, TS EN 297, TS EN297/EK A2+EK A3+EK A5)

9

Cihazların monte edilemeyeceği yerler:

Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına,

Baca duvarları üzerine,

Apartman aydınlıklarına,

Hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; açık balkon, yatak odası, banyo ve tuvaletlere,

Net hacmi 8 m³’ten küçük mahallere,

İçinde kolay yanabilen madde bulunan ve yanması halinde özel bir tehlikeoluşturabilen oda veya bina bölümlerine,

İçinde patlayıcı maddeler bulunan mahallere yerleştirilemezler.

Cihazların Monte Edilecekleri Yerler İçin Genel Kurallar:

Cihazın monte edileceği odanın hacmi cihaz/cihazların toplam anma ısıl gücünün her1 kW ‘ı için 1 m³ olmalıdır. Montaj odasında bu hacim sağlanamıyor ise, yanma havası,cihazın monte edileceği odaya bitişik bir veya birden fazla odadan her biri en az 150 cm²serbest enkesit alanlı iki menfez ile temin edilmelidir.

Bu şekilde birbirine bitişik odaların toplam hacmi 1 kW anma ısıl gücü başına en az1m³ olmalı, ,iki menfez de aynı duvara açılmalı, üst menfez tabandan en az 1.80myüksekliğe, alttaki menfez döşemeden en fazla 45cm yüksekliğe açılmalıdır.

Yanma havası için montaj odası ile irtibatlandırılan komşu mahal, yatak odası, banyove tuvalet olmamalıdır. Cihazların bulunduğu mahallerde atmosfere açılan ve serbest alanı150 cm2 olan havalandırma menfezi olmalı ve menfez döşemeden en az 1.80 m yüksekliğemonte edilmelidir. Hava dolaşımı sağlanan bina aydınlıkları da menfez bağlantısı içinkullanılabilir.

Şekil 1.1: Bulunduğu ortamdan havalandırma Şekil 1.2: Bitişik ortamdan havalandırma

Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit (sabit) şekilde olmalı, cihaz ile gaz hattıarasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır.

10

Cihazlar mümkün olduğunca baca çıkış deliği yakınına monte edilmeli, cihaz ile bacaçıkış deliği arasındaki yatay bağlantı mesafesi kısa tutulmalıdır. Ancak, bunun mümkünolmadığı durumlarda baca yatay mesafesinin açındırılmış uzunluğu en fazla 2.5m olmalıdır.

Şekil 1.3: Cihaz baca bağlantısı

Cihaz baca davlumbazından sonra dik olarak yükselen ve minimum uzunluğu 40cmolan baca hızlandırma parçası olmalıdır. Hızlandırma parçasından sonra dirsek konulmalıdır.

Atık gaz boruları, bacaya 2º - 3º ‘lik bacaya doğru yükselen eğim ile bağlanmalı vebacaya, baca en kesitini daraltmayacak biçimde monte edilmelidir. Atık gaz boru malzemesi;paslanmaz çelik ve emaye edilmiş çelik sac olabilir. Galvaniz sac, plastik ve asbest malzemekullanılmamalıdır (TS 2535).

Atık gaz boruları birbirine sızdırmaz şekilde bağlanmalı ve kullanılıyor ise ekyerlerindeki sızdırmazlık malzemeleri sıcağa dayanıklı olmalıdır.

Atık gaz boruları yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu mahaller, yatak odaları,banyo ve tuvaletlerden geçirilmemelidir.

Atık gaz boruları kapı pencere gibi yapı elemanlarından en az 20 cm uzaklıkta olacakşekilde yerleştirilmelidir. TS 3541’e göre ısı yalıtımı yapılması durumunda bu mesafeler%25 oranında azaltılabilir. Atık gaz borularının en kesit alanı cihazın davlumbaz çıkışındakien kesit alanından daha küçük olmamalıdır.

Cihazların Bağlandıkları Bacalar İle İlgili Genel Hususlar:

Bacalar TS 12514, TS 2165, TS 11383,TS 11384 ve TS 11386 ‘ da belirtilen şartlarauygun olmalı, sıcaklıktan, yoğuşmadan ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecek malzemedenuygun kalite ve boyutlarda yapılmalıdır. Bacaların duman kanalları düşey olmalıdır. Düşeydoğrultuda, ancak bir kez 30º yi geçmeyen sapma olabilir.

Vantilatör veya baca fan kiti direkt bacaya bağlanmamalıdır.

Cihazların bağlandığı bacalara mutfak aspiratörü bağlanmamalıdır.

Yanmış gaz boruları %3 yükselen eğimle bacaya bağlanmalı ve baca kesitinidaraltacak şekilde baca içine sokulmamalıdır. İmalatçı firmanın verdiği bilgilere ve TSstandartlarına göre yapılacak baca hesaplarına bağlı olarak işletmeci kuruluşun onayı ile bumesafe değiştirilebilir.

Doğal çekişli cihaz ile baca arasına konan yanmış gaz borularında 90°lik dirseklerkullanılmamalıdır. Yanmış gaz boruları elle sökülemeyecek şekilde bağlanmalıdır. Borular

11

sızdırmazlığı sağlayacak şekilde birleştirilmeli ve bağlantılarda kullanılacak sızdırmazlıkmaddeleri sıcağa dayanaklı olmalıdır.

Yanmış gaz çıkış boruları, korozyona, ısıya dayanaklı malzemeden yapılmış olmalı vebiçimi zamanla bozulmamalıdır. Yanmış gaz boruları, paslanmaz çelik, her iki yüzeyi emayeedilmiş çelik sac gibi malzemelerden yapılabilir. Galvaniz sac, asbest, alüminyum (Etkalınlığı 120 mikrondan fazla olup, TS ve TSEK belgesi olanlar hariç) ve plastikmalzemeden yapılamaz.

Şekil 1.4: Cihaz baca bağlantısı (Hızlandırma parçalı)

Yanmış gaz boruların kesiti, yanmış gazları kusursuz bir şekilde bacaya verebilecekbüyüklükte seçilmelidir. Dairesel kesitler tercih edilmelidir. Dikdörtgen kesitlerin seçilmesihalinde, uzun kenar kısa kenarın en fazla 1,5 katı olmalıdır.

Yanmış gaz boruları, yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu hacimlerdengeçirilmemelidir. Yanmış gaz borusunu bacaya olan düşey mesafesi en az, yanmış gaz boruçapının iki katı olmalıdır. Yanmış gaz boruları kapı pencere gibi yapı elemanlarından en az20 cm, diğer yapı elemanlarında 40 cm uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir. TS 3541’egöre yalıtım yapılması durumunda yukarıdaki mesafeler %25 oranında kısaltılabilir.

12

Şekil 1.5: Atık gaz borusu sınırlama detayı

Yanmış gaz borularına klape takılması durumunda ilgili imalatçı firmalarıntalimatlarına uyulmalıdır. Birden çok yanmış gaz borusunun, bir ortak boruda birleşmesi TS7363, TS 2165, TS 11382, TS 11389’a uygun olmalıdır. Kombi ve aspiratör aynı bacayabağlanmamalıdır.

Resim 1.6: Baca bağlantısı

Yakıcı cihazlarda duman borusu olarak paslanmaz çelikten ya da emayelenmiş borularkullanılmalıdır. Duman borusunun bacaya girdiği kısım atık gaz sızıntılarını önlemekamacıyla alçılanmalıdır.

13

Çelik bacaların topraklaması yapılmalı ve alt taraflarında yoğuşma sularının tahliyesiiçin drenaj hunisi bulunmalıdır.

1.2.2.2.1. Vantilatörlü–Bacalı Cihazlar

Vantilatörlü bacalı cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdanalır.

Açık yanma odalı, yanma ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanlarıvasıtası ile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir baca vasıtası ile dışortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından bacalı cihazlar ile aynı kategoride mütalaaedilir. (TS EN 625, TS 615 EN 26, TS EN 613, TS EN 297, TS EN 297/EK A2+EK A3+EKA5).

Vantilatörlü – bacalı cihazın temiz yanma havası temin menfezi, atık gaz borusu çıkışağzından daha alt seviyede bulunmalıdır. Yanında bulunması halinde aralarındaki mesafe enaz 30 cm olmalıdır.

Cihazların monte edildikleri mahaldeki havalandırma menfezleri yatak odaları, banyove tuvaletlere açılmamalıdır.

Atık gaz tesisatında imalatçı firmaca temin edilen orijinal malzeme kullanılmalıdır.Bir baca ile irtibatlandırılan atık gaz bağlantılarında esnek metal bacalar kullanılmamalıdır.

Atık Gaz Boru Çıkış Ağızları:

Geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların havalandırma ve aydınlıkboşluklarına, balkonlara ( Açık veya kapalı ), asansör boşlukları ve atık gaz çıkışınıengelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava sağlayanaçıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek yerlerebağlanamaz. Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atış doğrultusundaen az 3 m olmalıdır. Atık gaz çıkış ağzı ile ilgili olarak denge bacalı cihazların atık gaz çıkışıile aynı şartlar sağlanmalıdır.

Şekil 1.6: Bulunduğu ortamdan havalandırma Şekil 1.7: Bitişik ortamdan havalandırma

14

1.2.2.3. Denge Bacalı Cihazların Montajı

Denge bacalı (Hermetik) cihazlar,yanma için gerekli olan havayı, monteedildikleri ortamdan bağımsız olaraközel hava bağlantısı ile dış ortamdanalan, kapalı yanma odalı, yanmaürünlerini özel atık gaz elemanları ile dışortama veren, havalandırmalarıbulundukları ortamdan bağımsız olancihazlardır (TS EN 483) . Denge bacalıcihazlarda müsaade edilen cihaz anmaısıl gücü en fazla 28 kW olabilir.

Cihazların montajınınyapılamayacağı yerler:

Binaların merdiven boşluklarına,genel kullanımına açık koridorlarına,

Baca duvarları üzerine,

Bina aydınlıklarına, denge bacalıcihazların montajı yapılmamalıdır.

Cihazların Montajınınyapılacağı Yerler İçin Genel Kurallar:

Cihazların, bina yapı elemanınabağlantısı rijit şekilde olmalı, cihaz ilegaz hattı arasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır.

Şekil 1.8: Cihazın kabin içine montesi

Cihaz kabin içine monte edilmiş ise bakım ve onarım için gerekli mesafeler Şekil 1.8deki gibi olmalıdır.

Ayrıca cihaz ısıtılmayan bir mahalde monte edilecek ise tesisat suyundaki donmayakarşı tedbir alınmalıdır.

Atık Gaz Tesisatı

Denge bacalı cihazların atık gaz tesisatında, cihazlar, yanma için temiz hava temini veatık gaz çıkışını sağlayan ve aynı zamanda rüzgâra karşı koruyucu tertibatı dabulundurduğundan, imalatçı firma tarafından temin edilen ve imalatçı firma talimatlarındabelirtilen orijinal parçalar kullanılmalı ve bunlar imalatçının talimatlarına göre monteedilmelidir.

Denge bacalı cihazlara ait baca çıkışları mutlaka direkt dış ortama açık, havasirkülâsyonu olan yerlere bağlanmalıdır.

15

≥≥ 00,,55mm..

≥≥ 22

YERLER

≥≥

Geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların havalandırma ve aydınlıkboşluklarına, balkonlara (Açık veya kapalı ), asansör boşlukları ve atık gaz çıkışınıengelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava sağlayanaçıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgar direncine maruz kalabilecek yerlerebağlanamaz.

Şekil 1.9: İnsanların geçtiği yerler Şekil 1.10: Açık alanlarda

İnsanların geçtiği yerlerde örneğin, kaldırımlarda baca çıkış yüksekliği en az 2molmalıdır. Açık alanlarda baca çıkışı yerden en az 0.3m yükseklikte olmalı ve baca çıkışlarıpaslanmaz veya galvanize çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Dışarıya taşan çatı veyaahşap kaplamanın, üstten bacaya uzaklığı en az 0.5 m olmalıdır.

Şekil 1.11: Araç trafiği olan yerler Şekil 1.12: Çatıya olan mesafe

Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atış doğrultusunda en az 3m olmalıdır. Binaların en üst katlarındaki dairelere ait, denge bacalı (Hermetik) cihazlarınbaca çıkışlarının bina aydınlığına verilebilmesi koşulları; üretici firmaya ait orijinalparçalarla düşey istikamette yükselme yapılmalı ve aydınlık bitim noktasına ulaşılmalıdır(Burada toplam baca uzunluğu cihaz üretici firmanın müsaade ettiği sınırlarda kalmalıdır.).Ayrıca çıkış yapılan nokta ile çatı mahyası arasındaki mesafe, aydınlıktan kaç adet daireninyararlandığı ve pencerelerin durumu değerlendirilmelidir.

Atık gaz boru çıkış ağzı, geçit alanlarındaki zeminden en az 2 m Yükseklikteolmalıdır. Kaldırımlara cepheli yarı bodrum binalar için, gerekli emniyet tedbirleri alınmakşartıyla bu yükseklik en az 1m olabilir.

Denge bacalı cihazlarda yatay çıkış ağızları, cihaza yağmur suyu vb. girmemesi içindış tarafta aşağıya doğru %1-2 eğimle monte edilmelidir.

Denge bacalı cihazların atık gaz tesisatı, yanabilen yapı malzeme veya elemanlarınaen az 5 cm uzakta olmalıdır.

16

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Pişirme cihazlarını projeye uygunmonte ediniz. İş önlüğünüzü giyerek, kullanacağınız takım ve

malzemeleri hazırlayınız. İş güvenliği tedbirlerini alınız. Temiz ve düzenli olunuz. Pişirme cihazının montaj projesini dikkatlice

inceleyiniz. Cihazın terazide olduğundan emin olunuz. Cihazın montaj yerinin yakınında yanıcı,

patlayıcı madde olmadığından emin olunuz. Cihazı mutlaka zemine veya duvara sabitleyiniz.

Doğalgaz boru hattını çekiniz. Doğalgaz tesisatında kullandığınız borununstandartlarda olup olmadığını kontrol ediniz.

Doğalgaz tesisatında kullanılabilirliğistandartlarla belgelenen bağlantı parçası vearmatür kullanınız.

Uygun takım ve malzeme kullanınız. Yangın ihtimaline ve kazalarına karşı dikkatli

olunuz. Bağlantı yerlerinden gaz kaçağı olmadığından

emin olunuz bunun için köpük ile kontrolyapınız.

Doğalgaz vanasını bağlayınız.

Doğalgaz vanasının standardını kontrol ediniz,mutlaka doğalgaz tesisatında kullanılabilirolmalıdır.

Vidalı bağlantıda, mutlaka doğalgaz macunukullanınız.

Fleks (Esnek bağlantı) ile pişirmecihazını bağlayınız.

Pişiricinin montaj yerinin temizlenebilmesi içinpişiricinin yerinin değişebilmesi gerekir.

Pişiricinin gaz bağlantısının zarar görmemesiiçin bağlantının flexible (bükülebilir) hortumlayapılmalıdır.

Bükülebilir hortum uzunluğu, pişiricinin yerinindeğiştirilmesi gereken mesafe dikkate alınarakbelirlenmelidir.


17

Kaçak testini yapınız.

Pişiricilerin gaz bağlantılarının kaçak testi,köpüklü su ile yapılmalıdır.

Kesinlikle çakmak, kibrit gibi bir tutuşturucukullanılmamalıdır.

18

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

OBJEKTİF TESTLER

Aşağıda size verilmiş olan cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz.

1. ( ) Doğalgaz ile çalışan fırın, ocak gibi cihazların gaz bağlantıları flexible (esnekbağlantı) hortumu ile yapılmalıdır.

2. ( ) Gazlı cihazların konulduğu mahallerde havalandırma önemli değildir.

3. ( ) Gazlı cihazların çalışmasıyla oluşan atık gazların insanlar için bir zararı yoktur.

4. ( ) Yeri değiştirilebilen cihazların gaz bağlantısı sabit sökülemeyen bir boru ileyapılmalıdır.

5. ( ) Yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp, yanmış gazları uygunbir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlara hermetik cihaz denir.

6. ( ) Yanmış gaz borularının kesiti cihaz kapasitelerine göre belirlenmektedir.

7. ( ) 7-Bacalı kombiler bacaya direk bağlanmamalı bacadan belli bir mesafedekaydırarak bağlanmalıdır.

8. ( ) Yanma için gerekli olan havayı dış ortamdan alıp, yanmış gazları yine dış ortamaveren cihazlara bacalı cihazlar denir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, bilgi konularını inceleyerek kontrol ediniz.

Eksikliklerinizi faaliyete dönerek, araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alaraktamamlayınız.


19

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Gaz bağlantı şekli görülen fırınlı ocağın gaz bağlantısını ve cihaz montajını gerekliaraç-gereçleri kullanarak 30 dakikada yapınız. Aşağıdaki kontrol listesi ile kendinizideğerlendiriniz.

Kullanılacak Araç-Gereçler

1- Fırınlı Ocak

2- Gaz Tesisatı

3- Gaz Bağlantı Hortumu (Flexible)

4- Kurbağacık Anahtar


20

KONTROL LİSTESİ

Alan AdıTesisat Teknolojisi veİklimlendirme

Tarih:

Modül Adı Yakıcı Cihaz Montajı 1 Öğrencinin

Adı SoyadıFaaliyetin Adı

Doğalgaz Tüketim CihazlarınınMontajı

Nu

SınıfıFaaliyetinAmacı

Pişirme cihazların montajını vedoğalgaz bağlantısınıyapabileceksiniz. Bölümü

AçıklamaBitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki kontrol

listesini doldurunuz. Hayır, olarak işaretlediğiniz işlemleriöğretmeniniz ile tekrar çalışınız.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1 İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

2 Pişirme cihazlarını projeye uygun monte ettiniz mi?

3 Doğalgaz boru hattını standartlara uygun çektiniz mi?

4 Doğalgaz vanasını standartlara uygun bağladınız mı?

5Pişirme cihazının gaz bağlantısını, fleks (esnek bağlantı)ile yaptınız mı?

6Doğalgaz boru hatının ve cihazın gaz bağlantısının gazkaçak testini yaptınız mı?

7 Uygulamayı verilen sürede yapabildiniz mi?

8 Temiz ve düzenli çalıştınız mı?

9Montajını yaptığınız pişirme cihazının kullanımıemniyetli mi?

21


Gerekli donanımı kullanarak standartlara ve tekniğine uygun doğalgazlı sobamontajını yapabileceksiniz.

Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmalarınuygulamalarını, ustalar uygulama yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

2. SOBALARIN MONTAJI, GAZ VE BACABAĞLANTILARI

2.1. Denge Bacalı Sobalar

Kapalı yanma olan hermetik (Denge bacalı)sobalar, yanma için gerekli havayı bulunduklarıodadan almazlar. Soba ile birlikte montajı yapılan içiçe takılmış iki boru dış hava bağlantısını sağlar.Yanma için gerekli temiz hava dışarıdan alınır.Yanmış gazlar da dışarıya atılır. Bu tip sobalar, dahaçok pencere altlarına ve soğuk dış duvarlaratakıldığı için uygun bir ısınma sağlayabilir.Aydınlıklara bakan duvarlara takılamaz. Atmosferikbrülörlerin kullanıldığı sobalarda baca gazlarınıngeçtiği yerlerde konveksiyon ısı transfer yüzeyleriarttırılarak cihazın bulunduğu bölümle ısıtılmış olur.Cihaz verimleri oldukça yüksektir (% 75–89).

Resim 2.1: Denge bacalı (Hermetik) soba

Doğalgaz kullanma özelliğine sahip çok değişik tip ve kapasitelerde sobalargeliştirilmiştir. Temiz ve sürekli bir yakıt olan doğalgazla çalışan bu aygıtlar, hava kirliliğinesebep olmazlar.

Günümüzde gerek oda hacimlerinin küçülmesi, gerekse yapılarda daha iyi yalıtımyapılmasından ötürü 2000–3000 kcal/h kapasitesindeki sobalar uygun olabilir. Bu kapasite,yapının konumuna ve yapım kalitesine bağlı olarak değişebilir.Küçük bir oda için gereğinden çok daha büyük bir sobanın kullanılması, yakıt giderleriniarttıracaktır. Bu yüzden, soba seçerken ısıtılacak odanın büyüklüğü, pencere alanları, yapının


ARAŞTIRMA

AMAÇ

22

yalıtımı gibi noktalar belirlenmeli ve soba seçimi buna göre yapılmalıdır. Mevcut binalarındoğalgaza dönüşümünde baca problemi ile karşılaşılırsa bu cihazlar çok iyi bir çözümdür.

Mahal kısıtlaması gerektirmeden atmosfere bakan herhangi bir duvara monteedilebilir. Ancak montajı yapılırken yangın riski göz ardı edilmemelidir. Isıtıcının çevresindebulunan yapı elemanları ve eşyalar arasında imalatçının talimatlarına uygun yeterli boşlukbulunmalıdır. Atık gaz çıkış borusu uygun bir şekilde korunmalıdır.

Dış görünüşleri dekoratif olan sobalar, üzerindeki termostat düğmesi sayesindeayarladığınız sıcaklığa uygun olarak çalışır.

Resim 2.2: Gaz sobası termostat düğmesi

Otomatik ateşlemelidir. Alev söndüğünde gazı kesen otomatik emniyet sistemimevcuttur. 2.500- 7000 kcal/h kapasiteye kadar piyasada çeşitli güçlerde hermetik sobalarbulunmaktadır.

Bütün gaz bağlantıları, boru çapı ile cihazın ısıl gücü arasındaki ilişki, kullanılacakborunun uygunluğu, ekleme metotları, yangın önlemleri, sağlamlık, destekler, korozyonkoruma tedbirleri ve yerleştirme hususlarında hazırlanmış yönetmelik, standart ve ilgilimevzuatlara uygun olmalıdır.

2.1.1. Sobanın Kısımları

Brülör: Yüksek sıcaklığa ve ısıl gerilmeleredayanıklı paslanmaz çelik malzeme. Gaz ve havanınhomojen karışımı ile sessiz, verimli ve karalı yanma. Özeltasarımıyla uzun ömürlüdür.

Gaz Valfi:Yedi kademeli termostatı ile ortam ısısıistenen sıcaklıkta tutularak gereksiz yakıt tüketimiengellenir.A kalite malzemeler kullanılır.

Resim 2.3: Gaz brülörü

Resim 2.4: Gaz valfi

23

Pilot Alev-Termo Eleman-Magnet Ventil Emniyet Sistemi:Pilot alevin sönmesi durumunda, gaz otomatik kesilerek tam vekesin emniyet sağlanır.

Fan: İstenen ortam sıcaklığına hızlı ulaşılarak konforluısınma sağlanır.Homojen ısı dağılımı elde edilir.

2.1.2. Denge Bacalı Soba Montajında Dikkat Edilecek Hususlar

Denge bacalı sobanın atık gaz sistemborusu için duvara açacağınız delik, havasirkülasyonu olabilecek olan bir duvaraaçılmalıdır. Balkon, aydınlık boşluğu, merdivenboşlukları, bina dış kolon ve kiriş çıkıntılarınınyanına açılmamalıdır.

Denge bacalı sobayı oda içinde rahat havasirkülasyonu olabilecek bir yere yerleştiriniz, ikiduvar arasına yerleştirmeyiniz.

Sobanın yan tarafındaki servis kapağınınaçılıp bakım yapılabilecek kadar yan duvararasında boşluk bırakınız.

Soba yanmaz bir zemin üzerine veya sobaaltlığı (Mermer vs.) kullanılarak montajyapılırken atık gaz sistemi için duvara açılacakdelik için soba altlığı (Mermer) kalınlığı dikkatealınmalıdır.

2.1.2.1. Denge Bacalı Soba Montaj Kuralları

Denge bacalı sobalar; duvara monte edilen ve yere monteli olmak üzere iki ayrı tipteimal edilir.

Soba ve atık gaz sistemi ambalajlarından çıkarılır, nakliye esnasında hasar olupolmadığına bakılır.

Sobanın kullanılacak gaza ayarlı olup olmadığı kontrol edilir. Atık gaz sistem borusu için uygun olan duvara, yan taraftaki şekilde verilen

ölçülere uygun olarak (210 mm) 21 cm çapında düzgün bir delik delinir. Duvarkalınlığı maksimum 35 cm olmalıdır.

Resim 2.5: Gazemniyet sistemi

Resim 2.6: Fan

Şekil 2.1: Denge bacalı (hermetik)soba çalışma prensibi

24

Kendi içinde montajlı olan atık gaz sistem borusunun şekilde gösterilen l nu’luatık gaz borusu, sobanın arkasında bulunan gaz çıkış kısmına geçirilirken 3nu’lu hava emiş borusu da yine sobanın arkasındaki boğaza birlikte sıkıcageçirilip 3 nu’lu hava emiş borusu iki yandan sac vidası ile soba gövdesinebirleştirilir.

Şekil 2.2: Duvara asılı denge bacalı soba montajı

25

Şekil 2.3 Yere Monteli denge bacalı soba montaj ölçüsü

Atık gaz ve hava emiş borularının montajının tam olarak yapılıp yapılmadığıtekrar kontrol edilir.

Soba üzerine montaj olan atık gaz boru sistemi, duvara açılan deliktengeçirilerek soba ile birlikte dışa doğru itinalı ittirilerek duvarla soba arasındaminimum 15 cm kalıncaya kadar veya atık gaz koruma kafesinin tamamıdışarıda kalacak şekilde yerleştirilir (Montaj tekrar kontrol edilir.).

Boru ile duvar arasında kalan boşluklar alçı vs. ile doldurularak sızdırmazlıksağlanır.

26

2.2. Açık Bacalı Sobalar

Açık bacalı sobalar 6.000–12.000 kcal/hkapasite aralığında üretilir. Bacalı sobalarmutlaka bacaya bağlanmalıdır. Baca bağlantılarıkısa tutulmalıdır. Bu tip sobalarda atmosferikbrülörler kullanılır.

Açık bacalı sobalar yanma havasınıdoğrudan bulundukları odadan alırlar. Yanmışgazları ise baca yoluyla dışarıya atarlar. Bu tipsobalar açık yanma hücreli ve atmosferikbrülörlüdür.En az 150 cm² alt ve üsthavalandırma delikleri ve en az 8 m³ hacimliodalarda kullanılabilir.

Hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun;açık balkon, yatak odası, banyo ve tuvaletlere,net hacmi 8 m³ten küçük mahallerdekullanılmaz. Açık bacalı sobaların kullanılacağıdurumlarda, bacanın uygunluğu ile odanınhavalandırılmasına özen gösterilmeli vemutlaka uzman kişi ve kuruluşların önerilerineuyulmalıdır.

Resim2.7: Açık bacalı gaz sobası

Dış görünüşleri dekoratif olan sobalar, üzerindeki termostat düğmesi sayesindeayarladığınız sıcaklığa uygun olarak çalışır. Otomatik ateşlemelidir. Alev söndüğünde gazıkesen otomatik emniyet sistemi mevcuttur.

Açık bacalı sobaların konulacağı odanın iyi havalandırılabilir olması gerekir. Sobanınatık gaz çıkışının bağlanacağı, tuğla, beton veya özelborudan yapılmış (Çift cidarlı sac ) yeteri çekişte birbacanın olması gerekir. Bacanın uygunluğu veperformansı, montaj yapılmadan önce onaylanmışolmalıdır. Baca kesit alanının ölçüsü sobaların gücüneve cinsine göre değişir. Dekoratif sobalarınbağlanacağı bacaların kesit alanı daha büyük olmalıdır.

Açık bacalı sobaların gaz bağlantılarının rijit(Katı, esnemez) veya yarı rijit boru ile yapılması, gazgüvenlik kurallarına göre bir zorunluluktur. Borubağlantısı üzerinde, cihazdan önce bir gaz kesme(Kapama) elemanının bulunması gerekir.

Bütün gaz bağlantıları, boru çapı ile cihazın ısıl gücü arasındaki ilişki, kullanılacakborunun uygunluğu, ekleme metotları, yangın önlemleri, sağlamlık, destekler, korozyonkoruma tedbirleri ve yerleştirme hususlarında hazırlanmış yönetmelik, standart ve ilgilimevzuatlara uygun olmalıdır.

Şekil 2.4 Baca çekiş testi

27

2.2.1. Açık Bacalı Soba Montajında Dikkat Edilecek Hususlar

Bağlayacağınız bacayı kontrol ediniz.

Sobanızı baca deliğine yakın havadar bir yere ve sobanın altına koruyucu mermerplaka vs. koyarak düzgün bir zemine oturtunuz.

Isıdan etkilenebilecek veya tutuşabilecek eşya ve cihazlardan en az 50 cm boşlukbırakınız. Soba ile duvar arasında en az 30 cm mesafe bırakınız.

Şekil 2.5: Açık bacalı soba montaj ölçüsü

Boru bağlantısını; mümkün olduğu kadar kısa, dik ve az dirsek kullanarak bacadeliğine yukarıya doğru hafif bir eğimle giriniz. Boru giriş ağzı bacanın çekiş deliğinikapatmamalı ve borular sızdırmaz olmalıdır.

Çocukların, yaşlıların ve güçsüzlerin bulunduğu odalarda; gerekli ilave koruyucutedbirler alınız.

Sobanız fanlı ise fişinizi mutlaka topraklı prize takınız. ~220V

28

2.2.1.1. Açık Bacalı Soba Montaj Kuralları

Sobanızı ambalajından çıkartıp nakliye esnasında hasar olup olmadığınabakınız.

Sobanızı seçtiğiniz uygun yere kurunuz. Sobanızı yeterli çekişi olan bacaya soba ile verilen boru adaptörü ile boruları

sızdırmaz şekilde birbirlerine sıkıca geçirerek takınız. Boruyu, pencereden, duvarı delerek veya aydınlık gibi boşluklara kesinlikle

bağlamayınız. Sobayı bacaya en kısa yoldan bağlayınız. Yatay boruyu bacaya hafif bir eğimle(%2) yükselerek bağlayınız. Boru çapları 13 cm olmalıdır. Yatay boru uzunluğu için doğalgaz dağıtım şirketine sorulmalıdır (ESGAZ,

EGO, İGDAŞ vs.) Sobanızdan çıkan dikey boru uzunluğu ilk dirseğe kadar en az 50 cm olmalıdır.

2.3. Bacasız Sobalar

Bacasız (katalitik) gaz sobaları; yanma havasını bulundukları ortamdan sağlayan veyanmış gazlarını yine aynı ortama atan cihazlardır. Katalitik sobaların çalışması, yakıtiçindeki hidrokarbonların platin tuzları emdirilmiş bir katalizörle reaksiyona girerek alevsizyanmaları prensibine dayanır. Katalitik sobalar bacasız çalışır.

Bütün katalitik yakıcılarda yanma, katalitik malzemeyüzeyinde ve düşük sıcaklıkta olur. Katalizörler herhangi birtaşıyıcı malzeme üzerine Altın, Platin, Paladyum, Radyumgibi asil metallerin kaplanmasıyla elde edilir. Katalizöryapımında daha çok kullanılanlar Platin ve Paladyumdur.Yanmamış hidrokarbonlar bu katalizörlerin üzerindengeçerken gazların sıcaklığı 560-600 °C den 250 °C ye düşer.

Gazlar 260 0C civarındayken yakıt içindeki Karbon,Oksijen, Hidrojen molekülleri arsındaki kovalent bağzayıflamaya başlar. Hidrojen molekülünün (H2) bir atomukatalizör tarafından tutulur. Diğeri ise oksijenle birleşerek H2Ooluşturur. Bu birleşme esnasında 116 kcal enerji açığa çıkar.Ortaya çıkan bu enerjiyle yüksek sıcaklıkta gazların yanmasısağlanır, bu da katalizörün ısısını yükseltir. Katalizörünreaksiyonları bu şekilde devam ederek 300-400 oC’deçalışmalarına devam ederler.

Resim 2.8: Bacasız (katalitik) gaz sobası

Bulunduğu ortamın havasını kullanan bu tür cihazlarda oksijenin azalması veyakarbondioksit miktarının artması halinde emniyet sistemi devreye girerek gaz gelişini keser.

Diğer cihazlarda olduğu gibi bu cihazlarda da “Otomatik Ateşleme Sistemi”, “PilotAlevi”, otomatik gaz kesici (magnet ventili) “Termostat” gibi yakma, kontrol ve emniyetsistemleri mevcuttur. Katalitik sobalarda buna ilave olarak oksijen detektörü vardır. Odaiçindeki oksijenin oranı belli bir oranın altına düşünce, otomatik gaz ventilini kapatır.

29

Bu tip cihazlar hacim ve büyüklüğü ne olursa olsun; yatak odası, banyo ve tuvaletlere,binaların merdiven boşluklarına, genel kullanımına açık koridorlarına, aydınlıklarına ve 12m³ ten daha küçük hacimlere yerleştirilemez.

Yerleştirildikleri mahalde en az 150 cm² serbest en kesite sahip havalandırma menfezibulunmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır. Yerleştirildikleri mahalde en az 100 cm²net geçişi olan alt havalandırma menfezi, bunun yarısı kadar da üst havalandırma menfezibulunmalıdır (TS 7363). Alt havalandırma menfezi zemin döşemesinin hemen üstündebulunmalı, üst havalandırma menfezi ise zemin döşemesinden en az 1,8 m yükseklikteolmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır.

Cihazların bulunduğu mahallerin doğrudan havalandırılmasının mümkün olmadığıdurumlarda komşu mahallerden dolaylı olarak havalandırma yapılmalıdır. Havalandırmanınbitişik odalara bağlantılı olarak yapılması halinde bu mahallerde atmosfere açılan pencerebulunması gerekir. Müstakil veya bitişik odalarda bağlantılı olarak havalandırılması yapılanbir mahalde kullanılan cihazların toplam kapasiteleri 7,5 kW’ ı geçmemelidir.

Açık yanmalı radyant ısıtıcılar için tesis hacmi kurulu gücün her 1 kW ‘ı için en az 10m³ olmalıdır. Bu tip cihazların konulacağı mahallere ait tavan yükseklikleri cihaz üreticifirma katalog değerlerine uygun olmalı, mekanik hasar görmeyecek yerlere yerleştirilmeli,ısıtıcıları taşıyacak konsol, zincir vb. elemanlar mukavemet açısından yeterli olmalı, içtesisat yerleştirme kurallarına aykırı olmamak şartıyla üretici firma talimatlarına uyulmalıdır.

30



Soba montaj yerini tespit ediniz vemontajını yapınız.

İş önlüğünüzü giyerek, kullanacağınıztakım ve malzemeleri hazırlayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Temiz ve düzenli olunuz. Sobanın montaj projesini dikkatlice

inceleyiniz. Cihazın terazide olduğundan emin

olunuz. Cihazın montaj yerinin yakınında yanıcı,

patlayıcı madde olmadığından eminolunuz.

Cihazı mutlaka zemine veya duvarasabitleyiniz.

Projeye göre doğalgaz borusunu çekiniz.

Doğalgaz tesisatında kullandığınızborunun standartlarda olup olmadığınıkontrol ediniz.

Doğalgaz tesisatında kullanılabilirliğistandartlarla belgelenen bağlantı parçasıve armatür kullanınız.

Uygun takım ve malzeme kullanınız. Yangın ihtimaline ve kazalarına karşı

dikkatli olunuz. Bağlantı yerlerinden gaz kaçağı

olmadığından emin olunuz bunun içinköpük ile kontrol yapınız.

Soba gaz bağlantısını yapınız.

Doğalgaz bağlantısında kullanacağınızbağlantı parçaların standardını kontrolediniz, doğalgaz tesisatında kullanılabilirolmalıdır.

Vidalı bağlantıda, mutlaka doğalgazmacunu kullanınız.

Sobaya gaz bağlantısını bükülemeyen,sabit borularla yapılmalıdır.

Atık gaz borusubağlantısınıyapınız.

Bacalı doğalgaz sobasını bağlayacağınızbacanın, çekiş testini yapınız.

Gerekirse baca bağlantısından öncebacayı temizleyiniz.

Hermetik (Denge bacalı) sobanın atık gazbağlantısını, mutlaka dış duvardanyapınız.


31

Kaçak testini yapınız.

Sobaların gaz bağlantılarının kaçak testi,köpüklü su ile yapılmalıdır.

Kesinlikle çakmak, kibrit gibi birtutuşturucu kullanılmamalıdır.

32


OBJEKTİF TEST


1. ( ) Hermetik (Denge bacalı) sobaların yanma sonucu oluşan atık gazları ortamaverilir.

2. ( ) Açık bacalı doğalgaz sobasının yanma havası ortam havasından sağlanır.

3. ( ) Bacasız doğalgaz sobaları 12 m³ ten büyük her yere yerleştirilebilir.

4. ( ) Açık bacalı sobalarda baca sensörü konmasına gerek yoktur.

5. ( )Hermetik (Denge bacalı) sobalar yanma için gerekli olan havayı dış ortamdan alır.

6. ( ) Yanma sonucu çıkan gazlar ortama yayılırsa zehirlenme olur.

DEĞERLENDİRME


Eksikliklerinizi faaliyete dönerek araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alaraktamamlayınız.


33


Montaj şekli verilen doğalgaz sobasını, gerekli araç-gereçleri kullanarak 1 saattemontajını ve gaz bağlantısını yapınız. Aşağıdaki kontrol listesi ile kendinizi değerlendiriniz.


Doğalgaz tesisatı Doğalgaz sobası Kapatma tapalı dirsek Gaz bağlantı elemanı 8 mm lik bakır boru Bakır boru montaj takımı


34

KONTROL LİSTESİ

Alan AdıTESİSAT TEKNOLOJİSİ ve

iklimlendirmeTarih



Sobaların Montajı, Gaz ve BacaBağlantıları

Nu


Sobaların montajını, gaz ve bacabağlantılarını yapabileceksiniz.

Bölümü


listesini doldurunuz. Hayır, olarak işaretlediğiniz işlemleriÖğretmeniniz ile tekrar çalışınız.



2 Soba montaj yerini tespit ettiniz mi?

3 Soba montajını standartlara uygun yaptınız mı?

4 Projeye göre doğalgaz borusunu çektiniz mi?

5 Soba gaz bağlantısını standartlara uygun yaptınız mı?

6 Atık gaz borusunu standarda uygun bağladınız mı?

7 Gaz kaçak testini yaptınız mı?

8 Uygulamayı, verilen zamanda yapabildiniz mi?


10 Montajını yaptığınız sobanın kullanılması emniyetli mi?

35


Gerekli donanımı kullanarak standart ve tekniğine uygun olarak doğalgazlı şofbenmontajını yapabileceksiniz.

Gaz tesisatı çeken ve gaz yakan cihazların montajını yapan firmalarınuygulamalarını, ustalar çalışma yaparken gözlemleyiniz ve notlar tutunuz.

3. SU ISITICILARININ, ŞOFBEN MONTAJI

3.1. Su Isıtıcıları (Şofben)

Şofben hava gazı, doğalgaz veya LPG ile çalışan ve içinden geçen soğuk sudan akardurumda sıcak su elde etmeye yarayan cihazlardır.

Kullanım sıcak su muslukları açıldığında soğuk su, cihazın ısıtma gövdesine girer veaynı anda gaz valfi açılır ve yanan pilot tarafından tutuşur. Su ısı dönüştürücüden (eşanjör)geçerken ısıtılarak su kullanım musluklarından akar. Sıcak su musluğu kapatıldığında,cihazın ısıtma gövdesinden geçen su kesildiğinden, gaz valfi de kapanır. Şofbenlerin gazdebisi, sıcak suyun ani olarak ısıtılmasına imkân verecek değerde olmasına rağmen; sıcak sumusluğu ilk açıldığında sıcak su hemen gelmez. Bu gecikme, sıcak su musluğu ile şofbenarasındaki borunun uzunluğuna bağlıdır.

Şofbenlerin başlıca kısımları ısıtma gövdesi, su diyafram yuvası, gaz valfi, brülör,ateşleme donanımı ve alev denetleme cihazıdır.

3.1.1. Şofbenin Çalışma Prensibi

Su şofbenden geçerken bir diyaframı iterek (Şişirerek, kaldırarak) diyaframa bağlı olanbir mili hareket ettirir. Millin diğer ucundaki gaz valfi açılarak brülöre gaz akışı olur. Bucihaz diferansiyel basınç valfi olarak adlandırılır.

Şekil 3.1: Şofbenin çalışma prensibi


ARAŞTIRMA

AMAÇ

36

Soğuk suyun gelişi üzerindeki borunun içinde, bir venturi (Boru kesit alanınındaralması) vardır. Venturiden önce boru içindeki basınç yüksek olup (P1) bu kısımdiyaframın alt kısmıyla irtibatlıdır. Venturiden sonraki basınç daha düşük değerdedir (P2).Suyun akışı sırasında meydana gelen bu basınç farkından dolayı membran aşağıdan yukarıdoğru şişmeye çalışır. Şişme esnasında kendisi ile irtibatlı olan mili de yukarıya iteceğindenmile bağlı olan gaz valfi açılarak brülöre gaz gelir. Pilot alev yanık durumda ise brülör yanar.

Bu basınç farkının meydana gelebilmesi için minimum su akış debisinin ne olmasıgerektiği imalatçı tarafından belirtilir. Su akış debisi yeterli değilse gaz geçiş yolu açılmaz vebrülör yanmaz.

Sıcak su musluğu kapatıldığında, şofbenden su akışı olmayacağından ve diyaframınalt (P1) ve üstündeki (P2) basınçlar eşitleneceğinden, gaz valfi kapanır ve brülör söner.

3.1.1.1. Sıcaklık Kontrolü

Su debisi ve çıkış suyu sıcaklığı buhar basınçlı bir termostat kullanılarak kontroledilebilir.

Şofbenin ısı dönüştürücü sıcak su çıkış borusu üzerine sıcaklık hissedici bir prop tespitedilir. Bu prop küçük bir kılcal boru ile ayar körüklerine irtibatlandırılır.

Şekil 3.2: Termostatik valf

Sıcak su musluğu açıldığında su akmaya başlar. Körüğün altındaki soğuk su geçişyolu üzerinde bulunan kısma klapesi kısmen açık olduğundan, minimum düzeyde su akışınaizin verilir. Diyaframın alt ve üstündeki basınç farkı dolayısıyla gaz valfi açılır. Su, ısıdeğiştiricide ısınırken sıcak su çıkışındaki prop içindeki gaz genleşerek körüğü şişirmeyeçalışır. Körük şişince su yolu üzerindeki kısma klapesini daha fazla açarak su debisini artırır.Su debisinin artması ise sıcaklığının düşmesine neden olur. Bu tip ısıtıcılarda çıkış suyusıcaklığı genellikle 60°C’ye ayarlanır.

37

3.1.1.2. Su Kontrolü

Diyaframdan önce, bir kısma donanımı kullanılarak ısıtıcıdan geçen su miktarıayarlanabilir. Bu cihaz içine, periyodik olarak temizlenen bir filtre (Pislik tutucu) takılır.

Şekil 3.3: Ayarlanabilir su klapesi

Şebeke suyu basıncında dalgalanmalar olabileceğinden, şofben girişinde bir basınçdüzenleyici kullanılır. Bu cihaz diyafram yuvasının birleşik bir parçası şeklindedir.

Şekil 3.4’te görüldüğü gibi basınç ayarlarıyla sol taraftan giren su valf‘e gelmektedir.Diyaframın üstündeki yay basıncı ile aşağıya ileten valf, alt ve üst deliğinin açık kalmasınısağlar. Açık olan bu deliklerden giren suyun basıncı fazla ise (Ayar basıncının üzerinde ise)su, diyaframı yukarı doğru iterek klapenin alt ve üst su geçiş deliklerini kısmen kapatmayaçalışır. Dolayısıyla cihaza giden su debisi düşer. Cihaz sabit bir çıkış basıncı veya sabit birçıkış debisi değeri verir.

Şekil 3.4: Su basınç düzenleyicisi

38

Şekil 3.5: Su debi ayarlayıcısı

Soğuk su ısıtıcıya geçerken diyafram yükselir ve ayar valfi yay yardımıyla yuvasınadoğru yükselir. Giriş suyu (Soğuk su ) basıncındaki herhangi bir dalgalanma diyaframınınhareketine etki ederek debi ayarlayıcıdan geçen suyun çıkış basıncı dolayısıyla çıkış debisiayarlanmış olur.

3.1.1.3. Gaz Kontrolü

Gaz yakan cihazlarda, sabit bir gaz debisi elde etmek maksadıyla, hacimsel debidüzenleyici kullanılabilir. Hacimsel debi düzenleyicinin sabit basınç düzenleyicilere görebazı avantajları vardır. Bunlar, giriş basıncındaki dalgalanmalara ve genleşme nedeniylebrülör giriş deliğindeki ölçü değişiklerine bağlı kalmadan, gaz debisini sabit değerde tutar.

Şekil 3.6: Gaz debi düzenleyicisi

39

Debi düzenleyici, üzerinde delikler bulunan düşey bir borunun dışında hafif bir yüzereleman (Aşağı-yukarı kolayca hareket edebilen) bulunan bir donanımdır. Borununüzerindeki deliklerden geçen gaz ısıtıcı brülörüne gitmektedir. Bu delikler, yüzer elemanyukarı çıkarken kapanır, aşağı inerken açılır. yüzer eleman dışındaki borunun arasındakisabit gaz geçiş yolundan yüzer elemanın ayarlandığı pozisyonda, istenilen gaz akışısağlanırken, meydana gelen basınç farkı, yüzer elemanı ayarlanan değerde, gaz debisiyükselir ve yüzer elemanı destekleyen basınç da artacağından yüzer eleman yükselir. Budurumda yüzer eleman düşey boru üzerindeki faz geçiş deliklerini kapatarak ayarlanan gazdebisini sabit tutar. Eğer basınç düşerse, yüzer eleman tekrar aşağıya düşer, delikler açılır,gaz geçiş yolunun kesiti büyür, böylece ayarlanan debide gaz alma mümkün olur.

3.1.1.4. Alev Kontrolü

Şofbenlerde, ana brülördeki gazın tutuşturulmasını sağlayan bir pilot alev bulunur. Bupilot alev elle veya daha uygun olarak ayrı bir butonla çalıştırılan piezo elektrik ark kıvılcımıile ateşlenir.

Bütün şofbenlerde, pilot alev söndüğünde, ana brülördeki yanmamış gazıntehlikelerinden korunmak için bir emniyet donanımı vardır. Alev denetleme donanımı, anabrülöre gelen gazın alevini izleyerek alevin sönmesi halinde gelen gazı kesen bir tertibattır.Şofbenlerde bulunan alev denetleme donanımı:

Termo-elektrik

Bi-metalik olmak üzere iki tiptir.

Termo-elektrik alev denetleme donanımında, bir sensör ısıtıldığında, çok az miktardaelektrik akımı üretilir. Bu akım gaz valfinı açık konumda tutabilecek bir manyetik bobinienerjiler. Başlatma butonu, elle basılarak gaz valfi manyetik bobin üzerinde bir süre tutulur.Bu durumda açılacak olan valftan gaz geçerek pilot alev brülörüne gider. Piezo elektrik arklaateşlenen pilot alev termocupl’ u (Sensör) ısıtır.

Şekil 3.7: Termo-elektrik alev denetleme donanımı (Kapalı durumda)

40

Isınan termocupl (ısılçift,thermacouple) ürettiği elektrik akımı ile manyetik bobinienerjilediğinden, gaz valfi, başlama butonun elle bastırılması bırakılsa bile sürekli açıkkonumda kalır.

Şekil 3.8: Termo-elektrik alev denetleme donanımı (Başlatma durumda)

Şekil 3.9: Termo-elektrik alev denetleme donanımı (Çalışma durumda)

Bi-metalik alev denetleme donanımı, genleşme katsayıları farklı iki ayrı metalin Uşeklinde, birbirileri üzerine bükülerek, bir gaz valfi miline tutturuldukları tertibattır.

Şekil 3.10: Bi-metal alev denetleme donanımı

41

Bi-metal üzerindeki şerit, yeterli miktarda ısıtıldığında bi-metali büker (Kollarıkapatmaya çalışır) ve mili aşağıya iterek valfi açar. Pilot alev, herhangi bir nedenle sönerse,şerit ilk şekline döner ve valf kapanır.

Bazı şofbenlerde, atık gaz geri tepme plakası üzerinde, atık gaz çekiş detektörübulunur. Bu detektör bir sıcaklık hissedici ihtiva eder. Sıcaklık hissedici sıcak yanmaürünleri sıcaklığını izleyerek, geri tepme plakası sıcaklığı (Çekişin yetersiz veya hiçolmayışından dolayı) artarsa, brülöre giden gazı keserek, atık gaz tehlikesini ortadan kaldırır.

3.1.1.5. Brülörler

Şofbenlerde kullanılan brülörler atmosferik brülörlerdir. Bu brülörler, genelliklepaslanmaz çelikten imal edilir. Belirli sayıda, üzerinde delikler bulunan boru şeklindekibrülörlerin ayarları sonradan yapılamaz. Bu ünitelerin enjektörü ayrıdır.

Şekil 3.11: Şofbenin çalışma şeması

42

Şekil 3.12: Şofben teknik özellikleri

3.1.1.6. Şofbenlerde Ölüm Sebebi ve Baca Sensörü

Bu olaylardaki ölüm nedeni, LPG veya doğalgazın yanması sırasında banyodakihavada oksijenin tamamına yakın bölümünün kullanılmasıyla oksijen yetersizliğinin yanısıra az oksijenli ortamda yanma olayının devam etmesi sonucu oluşan zehirli karbonmonoksit gazının solunmasıdır.

Şofbenler bol alevle yanan cihazlar olduğundan uzun süren banyo sırasında çokmiktarda oksijen tüketilir. Banyo yaparken yerler ıslak, banyo yapanda çıplak olduğundansoğuk hava girip üşütmesin diye kapı ve pencereler sıkı sıkıya kapatılır. İnsanın yaşamasıiçin gerekli oksijen, şofbendeki gazın yanmasında kullanılınca, banyo yapan insan için hayatitehlike meydana gelir.

Çok az oksijenli ortamda yanma devam ettiğinden önce karbondioksit gazı meydanagelir, sonra da zehirli karbon monoksite dönüşüverir.

Teneffüs yoluyla kana karışan ve alyuvarlarla bütün vücuda yayılan zehirli karbonmonoksit gazı, beyindeki solunum merkezini felce uğratır. Böylece solunum yetersizliği,solunum felcine neden olur ve maalesef ölüm olayı gerçekleşir.

Banyoda havasız kalan insanda önce yorgunluk hissi belirir, vücut kaslarda oksijensizolarak enerji üretmeye çalışır, bu arada laktik asit üretilir. Kaslarda üretilen laktik asit, bellibir sınırın üstüne çıktığında da bütün vücutta kramplar oluşur. Yani oksijensiz ortamda kalankişi, son anda durumu fark etse bile bütün vücudu kas katı kesildiği için hareket edemez, sesibile çıkmadığından bağıramaz, maalesef kurtulamaz.

43

Banyoda oksijen bittiğinde de şofbendeki alev tamamen söner ve gaz emniyetibulunmayan şofbenlerde gaz çıkışı devam eder kapıyı zorlayıp içeri giren kişi önce gazkokusunu ve sesini duyar.

Şofben, montaj ve kullanma kılavuzlarında belirtilen tedbirlerin alınması halinde sonderece güvenli çalışan ve sıcak kullanım suyunu en pratik ve ekonomik şekilde sağlayan bircihazdır. Fakat maalesef ülkemizde kullanma kılavuzu kullanma alışkanlığı oluşmamıştır.Sonuçta yanlış montaj ve yanlış kullanma neticesinde birtakım kazalar olmakta ve hayatitehlike oluşturmaktadır.

Baca sensörü ile baca çekişinin yetersiz olması halinde şofben çalışmasıengellenmektedir. Bu durumda şofben davlumbazının yan tarafından yayılacak olan bacagazlarının sensör üzerinden geçmesi neticesinde, sensör vazifesini yapmakta ve magnetventil vasıtasıyla gaz yolunu keserek şofbeni tamamen söndürmektedir. Dolayısıyla şofbenpilot brülörü dahil olmak üzere tamamen sönmektedir.

Şofbenlerde bulunması gerekli emniyetler şunlardır:

Su kesildiğinde gazı kesme emniyeti. Pilot Alevi -Termo eleman -Magnet ventil emniyeti Su basınç emniyeti Yüksek basınçlı su tahliye emniyeti Baca Sensörü ile baca gazı denetimi.

3.1.1.7. Şofben Montaj Sırası

3.1.1.7.1. Askı Kancalarının Asılması

Şofben açıp kapamanın kolayca yapılabileceği bir yüksekliğe monte edilmelidir. Bunagöre birlikte verilen montaj şablonundan yararlanarak şofbeni takacağınız duvarıişaretleyiniz ve işaretlediğiniz noktalardan duvara 2 adet delik delerek cihazla birlikte verilendübelleri çakınız ve kancalı vidaları takınız.

Not: Su bağlantı ağızları sıva üstü ise şofbenin düzgün montajı için önce duvara,uygun kalınlıkta bir takoz çakınız.

3.1.1.7.2. Su Tesisat Ağızlarının Hazırlanması

Şofben için su tesisat ağızları önceden hazır değilse soğuk ve sıcak su ağızlarınıhazırlayınız. Boru ağızları yarım parmak (R 1/2") olacaktır. Su tesisatı sıva altı olabileceğigibi sıva üstüde olabilir.

Dikkat: Yüzünüz duvara dönükken sağdaki bağlantı ağzı şofbene soğuk su girişi,soldaki ise şofbenden sıcak su çıkışı içindir. Şofbene su girişi ve çıkışı ayrıca su armatürüüzerinde oklarla belirtilmiştir. Tesisat daha önceden hazır olsa bile kontrol ediniz.

Kontrol Şekli: Bağlantı ağzı doğru ise sağdaki ağızdan soğuk şebeke suyu gelmelidir.Tersi ise mutlaka düzeltiniz.

Bağlantı ağızlarını hazırladıktan sonra tesisat içinde kum, pas gibi pislikleri şofbenibağlamadan önce suyu akıtarak temizleyiniz.

44

3.1.1.7.3. Vanaların Takılması

Bakım ve onarım kolaylığı açısından şofbenin soğuk su girişine mutlaka vanatakılmalıdır. Aksi takdirde bir arıza halinde şebeke ana girişini kapatmadan şofbeni sökmekmümkün olmayacaktır. Şofben ayrıca merkezi sıcak su tesisatına da bağlanıyorsa çıkışa davana konulması tavsiye olunur.

3.1.1.7.4. Su Bağlantı Parçalarının Takılması

Hortumlara birer adet rozet takınız (Tesisat sıva üstü ise rozet kullanılmayabilir.).

Her iki hortumun dişli uçları üzerine sızdırmazlık amacıyla tercihen teflon bantsarınız. Yoksa keten sarıp üzerine bezir yağı sürünüz.

Hazırladığınız tesisat ağızlarına hortumları duvara gömülecek biçimde vidalayınız.Rozetleri sağa doğru çevirerek duvara yapıştırınız. Sonra her iki hortumu da susızdırmayacak şekilde sıkınız.

3.1.1.7.5. Şofbenin Duvara Asılması

Şofbeni ambalajından çıkartınız. Şofbenin üzerinde bulunan iki adet bağlantı vidasınısökünüz. Gövdeyi hafifçe öne çekip yukarıya doğru itiniz ve şofben arka duvarının üstkısmındaki tırnaklardan kurtarıp çıkartınız. Sonra şofbeni arka sacın üst kısmındakideliklerden daha önce hazırladığınız kancalara asınız.

3.1.1.7.6. Şofbenin Su Tesisatına Bağlanması

Daha önce tesisata taktığınız hortumları kullanarak şofbeni su tesisatına bağlayınız.Bunun için:

Önce su armatürü su giriş ve çıkış ağızlarına takılı iki adet plastik koruyucu tapayıçıkartınız.

Naylon torbadan çıkan contaları hortumların ucuna oturtarak hortumları üzerindekirakor somunları kullanarak plastik tapaları söktüğünüz ağızlardan şofbene bağlayınız. Rakorve somunları sızdırma olmayacak biçimde sıkınız.

3.1.1.7.7. Şofbenin Gaz Bağlantısı

Tüp gaza ayarlı şofbenlerde havagazı veya doğalgaz kullanılacak ise yetkili servisebaşvuruda bulunarak gerekli parça değişiklikleri ve ayarları yaptırılmalıdır. Bu ayar şofbeninmontajından önce veya sonra yaptırılabilir. Ancak gerekli ayar yapılmadan şofben, hava gazıveya doğalgaz ile asla çalıştırılmamalıdır.

Emniyet ve bakım kolaylığı açısından doğalgaz girişine mutlaka bir gaz vanası takınız.

45

3.2. Denge Bacalı Su Isıtıcı Montajı

3.2.1 Şofbenin Montajı

Montaj şablonunu şofbeni monte etmek istediğiniz yere tutarak,boyutlara uygun olupolmadığını kontrol ediniz.Boyutlar şofbenin montajını sağlamıyorsa,monte etmek için uygunolan bir yer arayınız.

Uygun yere karar verdikten sonra şablonu duvara yapıştırarak,su giriş çıkışbağlantıları şablonda sınırlanmış bölgede olduğu anda,askı sacı deliklerinin ve baca deliğininkonumlarını markalayınız.

Eğer baca deliği şofbenin bağlandığı duvara yapılmayacaksa ve ek boru ileuzatılacaksa delik mesafesi belirlenmelidir.105 mm çapındaki baca deliğini deliniz. Askıvidası deliklerini deliniz, dübel ve vidaları duvara sabitleyiniz. Cihazı kaldırınız ve vidalaraaskı deliklerinden geçiriniz.

3.2.2. Atık Gaz Sisteminin Montajı

Sistemin montajı duvarın konumuna göre şofbenin üst çıkışından,arka duvara soltaraftaki veya sağ taraftaki duvara monte edilebilir.

Atık gaz sistemi yatay pozisyonda uygulanacaktır.Sokaktaki yağmur suyununcihazın içine girmesini önlemek içindışarıya/aşağıya doğru 35mm/m meyilliyapılması tavsiye edilir.

Sokaktaki tahliye deliği;açılan kapı veyaaçılan pencereden en az 40 cmuzaklıkta,havalandırma menfezinden en az 60cm uzaklıkta olmalıdır.Bu mesafeler,sokaktakitahliye deliğinin merkezinden,kapı veyapencerenin en yakın noktasına kadar olarakanlaşılmalıdır.Dikkate alınacak mesafe,aradakiengellerin çevresi de hesaba katılarakhesaplanacak olan en kısa mesafedir ( Şekil 3.13de a+b+c toplamı en az 40 cm olmalıdır.).

Şekil 3.13: Denge bacalı su ısıtıcı atık gaz çıkış mesafesi

Yer seçimi için, sınırlayıcı boyutlar, Resim3.14’te verilmektedir. Farklılık durumunda,yerel gaz dağıtım şirketinin talepleri esas alınacaktır. Atık gaz sisteminin tahliye çıkışı, campencereden yapılmayacaktır.

46

Şekil 3.14: Denge bacalı su ısıtıcı atık gaz bağlantısı

3.3. Açık Bacalı Su Isıtıcı Montajı

3.3.1. Yer Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Şofbenler banyoya monte edilmemelidir (Gaz dağıtım şirketleri ,banyoya montajedilmesine izin vermemektedir.). Tercihen mutfağa monte ediniz.

Şofbenin yerleştirileceği ortamda asit buharı bulunmamalıdır.Şofbenin monte

edileceği yer en az 8 m3

hacimli olmalıdır.daha küçük hacimli yerlere şofben monteedilmemelidir.

Şofbenin monte edildiği alan ve havalandırma delikleriyle irtibatlı olduğu bitişik

alanın hacimlerinin toplamı en az 19 m3

olmalıdır.

Şekil 3.15: Bitişik alanla irtibatlı havalandırma

Şofbenin monte edildiği yerin hacmi 19 m3ten küçük ise ;kapının altına ve üstüne her

biri en az 150 cm2

lik 2 adet havalandırma deliği açınız yada üst havalandırma deliğine ilaveolarak kapı altını halı,mermer vs. yükseklikleri göz önüne alınarak net 3 cm kesiniz.

Şofbenin monte edildiği yerin hacmi 19 m3 ten büyük ise:

47

Şekil 3.16: Havalandırma menfezleri

Kapının altına ve üstüne her biri en az 150 cm2

lik 2 adet havalandırma deliği açınız

veya sadece kapı altına en az 300 cm2

lik 1 adet havalandırma deliği açınız ya da kapının altıen az bu kesiti sağlayacak şekilde kapı altını halı,mermer vs. yükseklikleri göz önünealınarak net 4 cm yükseklikte kesiniz.

Şofben çok iyi havalandırılan bir yere monte edilmeli ve şofbenin bulunduğu yeresürekli temiz hava girmelidir.Şofbenin monte edildiğimahalde donma tehlikesiolmamalıdır. Ortamda asitbuharı bulunmamalıdır.

Şofben mümkünolduğunca bacaya yakın biryere monte edilmelidir.

Şofben ısıtma kaynağı(Fırın, ocak, radyatörü, vb.)üzerine monte edilmemelidir.

Şofben açıp kapamanınkolayca yapılabileceği birkonum ve yüksekliğe monteedilmelidir.

Şekil 3.17: Mutfak havalandırması

3.3.2. Şofbenin Montajı

Montaj şablonunu şofbeni monte etmek istediğiniz yere tutup, şablonu duvarayapıştırarak su giriş çıkış bağlantıları şablonda sınırlanmış bölgede olduğu anda,askısacı deliklerinin konumlarını markalayınız.

Askı vidası deliklerini deliniz, dübel ve vidaları duvara sabitleyiniz.

Cihazı kaldırınız ve vidalara askı deliklerinden geçiriniz.

48

3.3.3. Şofbenin Baca Bağlantısının Yapılması

Şofben borusu pencereden veya duvardaki bir delikten dışarı ya da binanın aydınlıkboşluğundan bağlanamaz. Şofbenin sağlık açısından emniyetli ve verimli çalışması içinyanmış gazların müstakil (Ferdi) bir baca ile dışarı atılması gerekmektedir. Atık gaz borusuen kısa yoldan hafif eğimle yükselerek bacaya bağlanmalıdır.

Dirsekle şofben davlumbazı arasındaki boru parçasının uzunluğu en az 33 cmolmalıdır (Hızlandırma parçası). Atık gaz borusu uzunluğu yatayda 2 m ' den fazlaolmamalıdır.

49



Projeye göre şofben yerini tespit ediniz.Standardına uygun montajını yapınız.

İş önlüğünüzü giyerek kullanacağınıztakım ve malzemeleri hazırlayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Temiz ve düzenli olunuz. Montaj öncesi projeyi iyice

inceleyiniz. Şofbeni, gaz bağlantı ağzı, soğuk ve

sıcak su bağlantı ağızları, baca deliğive mahallin kullanılırlığını dikkatealarak, duvara sağlam monte ediniz.

Şofben montaj yeri, yeteri havaalabilmelidir.

Şofbenin doğalgaz bağlantısını standardınauygun yapınız.

Şofbenin, gaz bağlantısını flexible(bükülebilir) boru ile yapınız.

Doğalgaz tesisatı boruları duvaramonte edilmelidir.

Vidalı bağlantılarda mutlaka doğalgazmacunu kullanınız.

İmalatçı firmanın öneri ve uyarılarınıdikkate alınız.

Şofbenin şebeke su giriş, kullanım sıcak suçıkış borularını standardına uygun montajınıyapınız.

Soğuk su ve kullanım sıcak suboruları, sıva altı veya sıva üstüduvara, mutlaka monte edilmelidir.

Soğuk su ve kullanım sıcak suboruları, şofbene çelik hortumlarakorlu bağlanmalıdır.

İmalatçı firmanın öneri ve uyarılarınıdikkate alınız.

Şofbenin baca bağlantısını standardınauygun yapınız.

Bacalı doğalgaz şofbenibağlayacağınız bacanın, çekiş testiniyapınız.

Gerekirse baca bağlantısından öncebacayı temizleyiniz.

Hermetik şofbenin atık gazbağlantısını, mutlaka dış duvardanyapınız.


50


OBJEKTİF TESTLER


1. ( ) Kullanım suyu üreten cihazlara şofben denir.

2. ( ) Şofbenin içinden geçen su debisi arttıkça sıcaklıkta artar.

3. ( ) Gazlı cihazların çalışmasıyla oluşan atık gazların insanlar için bir zararı yoktur.

4. ( ) Hermetik şofbenler dış atmosfere bakan mekânlara bağlanmalıdır.

5. ( ) Yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp yanmış gazları uygunbir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlara bacalı şofben denir.

6. ( ) Şofbende sürekli yanan pilot alev gaz yolunun devamlı açık kalmasını sağlar.

7. ( ) Şofbenler montaj edilirken mutlaka banyoya konmalıdır.

8. ( ) Bacalı şofbenlerde ortamın sürekli hava alması sağlanmalıdır.

DEĞERLENDİRME


Eksikliklerinizi faaliyete dönerek, araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alaraktamamlayınız.


51


Aşağıda montaj şekli ve ölçüleri verilen şofbeni gerekli araç-gereçleri kullanarak

3 saatte monte ederek gaz ve baca bağlantısı ile kullanım soğuk ve sıcak suyu bağlantısınıyapınız. Aşağıdaki kontrol listesi ile kendinizi değerlendiriniz.


1- Şofben 7- Flex bağlantı borusu

2- Doğalgaz borusu 8- Matkap

3- Galvanizli boru 9- Montaj vidası

4- Baca borusu 10-Bağlantı rakorları

5- Tesisat takımları

6- Küresel vana


52

KONTROL LİSTESİ


Tarih


Adı SoyadıFaaliyetin Adı Doğalgazlı Şofben Montajı

No


Doğalgazlı şofbenmontajınıyapabileceksiniz. Bölümü


listesini doldurunuz. “Hayır”, olarak işaretlediğiniz işlemleriöğretmeniniz ile tekrar çalışınız.



2 Projeye uygun şofben yerini tespit ettiniz mi?

3 Şofbeni standartına uygun montaj yaptınız mı?

4Şofbenin doğalgaz bağlantısını standartına uygunyaptınız mı?

5Şofbenin şebeke su giriş boru bağlantısını standartınauygun yaptınız mı?

6Şofbenin sıcak su çıkış boru bağlantısını standartınauygun yaptınız mı?

7 Baca bağlantısını standartına uygun yaptınız mı?



10 Montajını yaptığınız şofben kullanılabilir mi?

53

MODÜL DEĞERLENDİRME

YETERLİK ÖLÇME

Şekli verilen şofben, soba ve ocak cihazını, gerekli araç-gereçleri kullanarak, montajınıyaparak, gaz bağlantısını, soğuk-sıcak kullanım suyu bağlantısını, 5 saatte yapınız.Aşağıdaki performans denetim listesi ile kendinizi değerlendiriniz.


1- Şofben

2- Soba

3- Ocak

4- Doğalgaz borusu

5- Su giriş ve kullanım sıcak su boru tesisatı

6- Radyatör gidiş-dönüş boru tesisatı

7- Baca

8- Tesisat takımları

MODÜL DEĞERLENDİRME

54

PERFORMANS DENETİM LİSTESİ


Tarih



Doğalgazlı şofben ,soba,ocakmontajı

Nu


Şofben ,soba,ocak montajınıyaparak, doğalgaz bağlantısınıyapabileceksiniz. Bölümü

AÇIKLAMABitirdiğiniz uygulama faaliyetinin sonunda aşağıdaki

performans denetim listesini doldurunuz. “Hayır” olarakişaretlediğiniz işlemleri öğretmeniniz ile tekrar çalışınız.



2Projeye uygun şofben, soba, ocak cihaz yerini tespitettiniz mi?

3Şofben, soba, ocak cihazını standardına uygunmontaj yaptınız mı?

4Şofben, soba, ocak cihazının doğalgaz bağlantısınıstandardına uygun yaptınızmı?

5Şofben cihazının şebeke su giriş ve sıcak su çıkışboru bağlantısını standartına uygun yaptınız mı?

6 Baca bağlantılarını standardına uygun yaptınız mı?



9Montajını yaptığınız kombi, soba, ocak cihazıkullanılabilir mi?

55

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 Y4 Y5 D6 D7 D8 Y


1 Y2 D3 Y4 Y5 D6 D


1 D2 Y3 Y4 D5 D6 D7 Y8 D

CEVAP ANAHTARLARI

56

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

ÇETİNKAYA, Mevlüt, Hüseyin DEMİR, Temel İşlemler Meslek Bilgisi,Yüce Yayınları, İstanbul, 2001.

DEMİR, Hüseyin; Mevlüt ÇETİNKAYA Isıtma Atölyesi İş ve İşlemYaprakları, Yüce Yayınları, İstanbul, 2001.

Isısan çalışmaları, No:345, Doğalgaz – LPG Tesisatı ve Bacalar, IsısanYayınları, 2003

İnternet, www.afmyapi.com İnternet, www.akkaya.com.tr İnternet, www.dosider.org KADIOĞLU, Hüsnü; Hüseyin DEMİR, Baykal ERGİN Yapıda Doğalgaz 2006

İSTANBUL Sami ÖZTÜRK, Doğalgaz ve Uygulamaları, Sistem Ofset, Ankara, 1991. www.alarko.com. www.demirdokum.com.tr www.vaillant.com.tr

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

http://www.afmyapi.com/

http://www.akkaya.com.tr/

http://www.dosider.org/

http://www.alarko.com/

http://www.demirdokum.com.tr/

http://www.vaillant.com.tr/

57

KAYNAKÇA

Alarko, Doğalgazlı Kombi Katalog ÇETİNKAYA, Mevlüt; Hüseyin DEMİR, Temel İşlemler Meslek Bilgisi,

Yüce Yayınları, İstanbul, 2001. DEMİR, Hüseyin; Mevlüt ÇETİNKAYA Isıtma Atölyesi İş ve İşlem

Yaprakları, Yüce Yayınları, İstanbul, 2001. Isısan çalışmaları, No:345, Doğalgaz – LPG Tesisatı ve Bacalar, Isısan

Yayınları, 2003. İnternet, www.afmyapi.com İnternet, www.akkaya.com.tr İnternet, www.dosider.org İnternet, www.eransan.com.tr İnternet, www.isitas.com.tr KADIOĞLU, Hüsnü, Hüseyin DEMİR, Baykal ERGİN Yapıda Doğalgaz,

İstanbul, 2006. Prof. Dr. ÖZ Ethem Sait, Prof. Dr. Cavit SIDAL, Yapıda Sıhhi Tesisat, Birsen

Yayınevi, İstanbul Sami ÖZTÜRK, Doğalgaz ve Uygulamaları, Sistem Ofset, Ankara, 1991. www.alarko.com. www.demirdokum.com.tr www.vaillant.com.tr Yapı Endüstrisi Eğitim Kurulu, Konutlarda Kullanılan Gaz Cihazları –

Bağlantılar –, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995.

KAYNAKÇA

http://www.afmyapi.com/

http://www.akkaya.com.tr/

http://www.dosider.org/

http://www.eransan.com.tr/

http://www.isitas.com.tr/

http://www.alarko.com/

http://www.demirdokum.com.tr/

yakıcı cihazlar ve montajı582 yim261 (1)

Documents