yalin malİyet muhasebesİembk.mmoizmir.org/wp-content/uploads/2016/04/embk2013... ·...
TRANSCRIPT
YALIN MALİYET MUHASEBESİVE
BİR UYGULAMA
6. Endüstri Mühendisliği Bahar KonferanslarıEkim 2013/ İzmir
Prof. Dr. M. Bülent DurmuşoğluEnd. Y. Müh. Zeynep Tuğçe Şimşit
Gözlem ve Hipotez
• Geleneksel ürün/hizmet maliyet muhasebeyöntemleri, Yalın Üretim uygulamalarınazarar vermektedir.
• Modern yaklaşımlar (faaliyet tabanlı maliyetmuhasebesi gibi) doğruya daha yakınsonuçlar verse de yalın değildir.
• Kolay anlaşılır, uygulanır, doğruya yakınsonuç veren yalın bir maliyet muhasebesistemi kurulabilir.
Yalın Muhasebe
• Yalın muhasebe kavramı Yalın Üretimçabalarını destekleyici bilgileri üretmeyiamaçlayan bir muhasebe yaklaşımıdır.(Cunningham & Fuime, 2003)
3
Maliyet Muhasebe Yaklaşımları
Faktör Geleneksel Maliyet Muhasebesi
Faaliyet Tabanlı Maliyet Muhasebesi
Yalın Maliyet Muhesebesi
Üretim Şekline Uygunluk Kitle Üretimi Ismarlama Seri Üretim Ismarlama Seri Üretim
Odak Noktası İşçilik (insan-saat) Faaliyet Merkezi Değer Akışı
Basitlik Derecesi Basit Karmaşık Basit
Ön Koşul Koşul Yok Koşul Yok, Tasarım Gerekli Yalın Üretim Sistemi
Anahtar KullanımıHacim Esaslı
(İşgücü saati, malzeme miktarı veya makine saati)
Gerektiği Kadar Çok Kullanılmaz
Maliyetin Nedeni Ürünler Faaliyetler Değer Akışı
Ana Amaç Finansal Raporlama Ürün Maliyeti Bulma Kaizen
Nasıl geleneksel maliyet muhasebesi (standart maliyet) yanlış yola götürür?
Örnek
Toplam işgücü süresi (dak/adet) 15 Temin süresi (hafta) 6İşgücü birim zaman maliyeti (TL/dak) 0,33 Envanter (gün) 25İşgücü maliyeti (TL/adet) 5 Parti miktarı (adet) 2500Genel gider (TL/işgücü dakika) 1 Zamanında teslimat (%) 82Genel gider (TL/adet) 15Malzeme gideri (TL/adet) 1,5Toplam maliyet (TL/adet) 21,5
Hücre oluşturma sonrası, yeni hesaplanan maliyet
Toplam işgücü süresi (dak/adet) 18 Temin süresi (hafta) 2İşgücü birim zaman maliyeti (TL/dak) 0,33 Envanter (gün) 5İşgücü maliyeti (TL/adet) 6 Parti miktarı (adet) 250Genel gider (TL/işgücü dakika) 1 Zamanında teslimat (%) 98Genel gider (TL/adet) 18Malzeme gideri (TL/adet) 1,5Toplam maliyet (TL/adet) 25,5
Satışların Maliyeti Hesabı(Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkesi)
Satışların Maliyeti:
Başlangıç Envanteri + Satın Alınan Malzeme + Dönüştürme Maliyeti – Kapanış Envanteri
Envanter (kapanış envanteri) düştükçe, satışların maliyetiartacağı için, değer akış karının düşmesi söz konusudur.
Bu nedenle söz konusu hesap, yalın üretim çalışmalarınaolumsuz etki yapar.
• Gerçekte değer akış karı, nakit akışına eşdeğerdir.Geleneksel finansal muhasebede ise kar, nakitakışından farklıdır.
• Yalın süreçlerde değer akış karı, basitçe gelir ilesatışların maliyeti (bu kez, malzeme ve dönüştürmemaliyetinin toplamı) arasındaki farktır. Envanterindeğişmesi satışların maliyetini değiştirmez.
• Yalın üretim, oldukça büyük bir kaynak kapasitesiniserbest (boş) bırakır. Ancak bu, geleneksel mali raporsonuçlarında gösterilmez. Geleneksel maliyetmuhasebesi, bu kapasitenin mevcut üretim dönemindegerekli bir kapasite olduğunu varsayar.
Kısımlandırılmış Performans değerleri (box score),yalın uygulamaların etkinliğini yargılamak için kullanılanbir planlama aracıdır. Ayrıca planların başarılmasındakigelişmeler de, bu araçla izlenir.
Değer Akışı Tanımı:
Mevcut Durum
Gelecek Durum
DeğişimUzun Dönemli
Gelecek Durum - Seçenek No
Mevcut Durumdan
Değişim
Temin Süresi (gün)
İlk Seferde Doğru (%)
Zamanında Sevkiyat (%)
Çalışma Alanı (m2)Kişi Başına Satış (TL/insan)
Ortalama Birim Maliyet (TL/adet)
Üretkenlik Oranı (%)
Üretken Olmayan (%)
Boş Kapasite (%)
Envanter (TL)
Gelir (TL/ay)
Malzeme Maliyeti (TL/ay)
Dönüştürme Maliyeti (TL/ay)
Değer Akış Karı (TL/ay)
Yalın Değer Akışı Kısımlandırılmış Performans Değerleriİş
letim
Kay
nak
Kap
asite
siM
ali
• Değer akışında doğrudan çalışan ve değer akışınadestek olan insanlar, zamanlarının çoğunu, odaklanılandeğer akışı için harcamakta ise, maliyetleri değer akışmaliyeti içine alınır.
• Yalın şirketlerde, çok az destek hizmeti, değer akışlararasında paylaşılır.
• Bu nedenle destek hizmeti maliyetleri, değer akışınaanahtar kullanmadan basit bir şekilde atanır. Sözkonusu doğrudan atama, aynı zamanda anahtarkullanımından oluşan gerçek ürün ailesi maliyetsapmalarını da önler.
• Anahtar kullanarak atanması gereken tek maliyet, binave yönetim giderleridir. Bu maliyet, değer akışınınkapladığı alana göre atanır. Bu durum, daha az alandaüretim yapmayı teşvik eder. Alan israfının ve bunailişkin fazla üretim israfının önüne geçilmesi için motiveedici bir ortam oluşturulmuş olur.
• Finansal muhasebe gibi, değer akışı ile ilgisiz olan veISO9000 veya ISO14000 gibi tüm değer akışlarınıkesen işleri yapan insanların maliyetleri ve harcamaları,değer akışlarına atanmaz. İşin sürdürülmesininmaliyeti olarak işlem görürler. Bütçelenir, denetlenir,ancak değer akışına atanmazlar. Bu birimlerde oluşanmaliyetler, ortadan kaldırılmaya çalışılır.
Değer Akış Maliyetleri
İşgücü, malzemeler, makinalar, destek hizmetleri ve tesisler, değerakışının içindedir. Anahtarla atama yoktur veya çok azdır.
“Değer Akış Yöneticisi” şunlara cevap arar:
• Kapasite nasıl kullanılmaktadır?• Akışta darboğaz nerededir?• Parasal faydayı arttırmak için, kapasite nasıl
kullanılmalıdır?
YALIN MALİYET MUHASEBE SİSTEMİ AŞAMALARI
ARAÇ CONTASI YAPAN BİR ÜRETİM SİSTEMİNDE YALIN MALİYET
MUHASEBESİ FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI
Ürün Aileleri
• Klingrit (SKC) Conta Ailesi• Çok Katlı Çelik (MLS) Conta Ailesi• Diğer Contalar
Ürün aileleri üzerinden üretim sistemindeyalınlaştırma çalışmaları yapılmış ve sistemönemli bir yalın olgunluk düzeyine ulaşmıştır.
Yalın muhasebe fizibilitesi için pilot ürün ailesi olarak klingrit conta ailesi seçilmiştir.
Küçük Yüzük Kesme (E10)
Büyük Yüzük Kesme (E119)
ÇS 1 snHS 20 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 2 Makine
Dilme (45)
Pres Kesim (E64)
Takviye Çakma (E10)
Kapama (E148)
Yüzüklü Ütü (122)
ARCELOR MİTTAL
SATIN ALMAFREEDOM
REİNZ
ROYAL
ÜRETİM KONTROL
ÇS 3 sHS 15 dkÇAS 31500 s1 vardiya, 1 makine
Yüzey İşlemSerigrafi Ambalaj
EtiketI I I I I
I
I
SATIŞFREEDOM
REİNZPİYASA
OES
I
3 s
ÇS 6 sHS 30 dkÇAS 31500 s1 vardiya; 1 makine
6 s
1 s
Reinz : 72000 15000
Toplam: 87000 adet
33.5 gün 0.8 gün 0.2 gün 1.3 gün 1.1 gün 5.6 gün 19.3 gün
6 s 5 s 11 s 6 s 6 s 4 s 3 s
İşlem Süresi: 51 sTemin Süresi (Yarı Mamülden Teslimata Geçen Süre): 28.3 günTemin Süresi (Hammaddeden Teslimata Geçen Süre): 61.8 gün
FREEDOM-MRP
Günlük Çalışma Süresi: 31500 sYıllık satış miktarı: 650000 adetYıllık çalışma günü sayısı: 250Günlük satış miktarı (Talep) : 65000/250 = 2600 adet
Takt Süresi: 31500/2600 = 12 s/adet
ÇS 6 snHS 20 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 1 Makine
ÇS 5 snHS 20 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 1 Makine
ÇS 11 snHS 30 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 2 Makine
ÇS 6 snHS 0 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 1 Makine
ÇS 6 snHS 5 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 2 Makine
ÇS 4 snHS 5 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 1 Makine
ÇS 3 snHS 0 dk ÇAS 31500 sn/gün
1 vardiya; 1 Makine
1960 adet
400Adet
3360adet 2730 adet 14502 adet 50.200
adet
60 gün
1 gün
8 gün
8 gün
SKC Conta Ailesi Mevcut Durum Değer Akış Haritası19.06.2012
SevkiyatI
Hücresel Üretime Geçmeden Önce
Presler tek tek bağımsız çalışmakta. Her presetrafında ciddi düzeyde conta birikintileri mevcut
HÜCRE 3
Dilme
ARCELOR MİTTAL
REİNZ
8 gün
ROYAL
ÜRETİM KONTROL
Yüzey İşlemSerigrafi Ambalaj EtiketI I I
SATIŞFREEDOM
REİNZPİYASA
OES
SATIN ALMAFREEDOM
I
I FırınI
FREEDOM-MRP İşlem Süresi: 26 sTemin Süresi (Yarı Mamülden Teslimata Geçen Süre): 24,4 günTemin Süresi (Hammaddeden Teslimata Geçen Süre): 54.7 gün
Toplam Çalışma Süresi: 600574 s/ayToplam Talep: 47452 adet/ay
Takt Süresi: 13 sn
ÇS 1 snHS 20 dkGO 100 %HO 0 %ÇAS 27300 sn/gün1 vardiya, 1 makine
2 çalışan
3342 adet 4000 adet 2000 adet 13359 adet
1125 adet
0.5 gün
1 sn.
ÇS 11 snHS 12 dkGO 97 %HO 0,075 %ÇAS 27300 sn/gün
1 vardiya, 5 makine3 çalışan 1,5 gün
11 sn
ÇS 5 snHS 5 dkGO 100 %HO 0 %ÇAS 27300 sn/gün
1 vardiya, 2 makine4 çalışan
5 sn
2 gün
ÇS 3 snHS 5 dkGO 100 %HO 0 %ÇAS 27300 sn/gün
1 vardiya, 1 makine2 çalışan
3 sn
1 gün
ÇS 3 snHS 25 dkGO 100 %HO 0 %ÇAS 27300 sn/gün
1 vardiya, 1 makine2 çalışan
3 sn
6.4 gün
ÇS 3 snHS 3 dkGO 99 %HO 1 %ÇAS 27300 sn/gün
1 vardiya, 1 makine2 çalışan
3 sn
27300 adet
13 gün
30,3 gün
63630 adet
SKC Conta Ailesi Mevcut Durum Değer Akış Haritası21.03.2013
SevkiyatI
Mevcut Maliyet Muhasebe Yapısı
• Geleneksel maliyet muhasebesi mevcut• Fiili işçilik saati anahtar olarak kullanılmakta• Kalite maliyetleri ayrı bir kalem olarak
hesaplanmakta
Fiili işçilik saatinihesaplamak amacıylaişgörenlerin doldurduğutezgah föyü örneği
DEĞER AKIŞ MALİYETİDeğer Akışı Yer Çeşit Tarih
SKC Conta Ailesi İstanbul Mevcut Durum
Nisan 2013
Malzeme Maliyeti
(TL)
Çalışan Maliyeti
(TL)
Makine Maliyeti
(TL)
Diğer Maliyetler
(TL)
Toplam Maliyet
(TL)
Satış 5.200 5.200
Planlama ve Satın Alma 4.300 4.300
Dilme 70.300 1.800 350 350 72.800
Hücre 3 5.200 7.200 2.450 2.800 17.650
Serigrafi 2.100 7.000 700 2.200 12.000
Yüzey İşlem 1.500 3.400 450 5.350
Fırın 3.400 1.750
Ambalaj/Etiket 7.000 3.400 400
Örümcek İnsan 2.200
Takım Lideri 2.500
Kalite Güvence 3.500 3.500
Muhasebe 2.400 2.400
Bakım ve Diğer Destek 3.800 3.800TOPLAM 86.100 50.100 6.100 5.350 147.650
SKC Ürün Ailesi Çalışan Sayısı
Çalışan Başına Maliyet
(TL)
Fazla Mesai (TL)
Satış 1 5.200
Planlama ve Satın Alma 1 4.300
Dilme 1 1.800
Hücre 3 3 2.400
Serigrafi 4 1.750
Yüzey İşlem 2 1.700
Fırın 2 1.700
Ambalaj/Etiket 2 1.700
Örümcek İnsan 1 2.200
Takım Lideri 1 2.500
Kalite Güvence 1 3.500
Muhasebe 1 2.400
Bakım ve Diğer Destek 1 3.800
TOPLAM 21
DEĞER AKIŞ KAYNAK MALİYETİ
Hücre 3
Hücredeki Oluklar
Pres Kesim(E 64 - Ekstantrik Pres)
Klingrit Rulo
Yüzük Kesme(E 119 - Ekstantrik Pres)
Yüzük Rulosu
Yüzüklü Ütü(112 - Hidrolik Pres)
Kapama(E 148 - Ekstantrik
Pres)
Kalite Kontrol Yarı Mamul
İşgörenOluk
Conta
Yüzük
Form Verilmiş Klingrit
ÜtüsüzConta
HÜCRE 3 İŞGÖREN KAPASİTE KULLANIMISayfa:
Süreç Adımları FaaliyetÜretken Olmayan
(saat)
Üretken (saat)
Üretken Olmayan
(saat)
Üretken (saat)
Üretken Olmayan
(saat)
Üretken (saat)
Hücre Hazırlığı 13,2
Pres kesimden parçayı al ve oluğa bırak 21,5
Yüzük kesmeden parçayı al ve tezgahı çalıştır 35
Kapama tezgahına yürü 6,5Olukta gelen parçanın üzerine yüzüğün yerleştirilerek tezgahın çalıştırılması 38
Yüzüklü parçanın kontrolu ve oluğa bırakılması 25,5Kapama tezgahının temizlenmesi 10
Ütü presine parçayı yerleştirme ve tezgahı çalıştırma 25,5
Ütülenen parçanın kontrolü ve askıya asılması 25,51 vardiya Ütü presinin temizlenmesi 25,54 makine Yeniden işlem ve onarım 19,82 işgören Eğitim ve yönetim ile ilgili faaliyetler 18
Toplam süre (üretken ve üretken olmayan) 264 0
Toplam süre mevcut/gelecek durumAyda kullanılmayan toplam süreKullanıma hazır mevcut aylık toplam süre (2 işgören x 160 saat)
Üretkenlik YüzdesiÜretken Olmayan Yüzdesi
Boş Kapasite Yüzdesi
Gelecek Durum 2
82,517,5100
Tarih:Nisan 2013
0,0
Hücre 3
Değer Akış Çalışması Değer Akışı: SKC Conta Ailesi
Gözlemci:
26456
320
Mevcut Durum Gelecek Durum 1
HÜCRE 3 MAKİNA KAPASİTE KULLANIMI
Sayfa:
Süreç Adımları FaaliyetÜretken Olmayan
(saat)
Üretken (saat)
Üretken Olmayan
(saat)
Üretken (saat)
Üretken Olmayan
(saat)
Üretken (saat)
Pres kesim tezgahında parça imalatı 39Yüzük kesim tezgahında parça imalatı 26Kapama tezgahında parça imalatı 90
1 vardiya Ütü pres tezgahında parça imalatı 774 makine Yeniden işlem/onarım 11,5
Toplam süre (üretken ve üretken olmayan) 11,5 232Toplam süre mevcut/gelecek durumAyda kullanılmayan toplam süreKullanıma hazır mevcut aylık toplam süre (4 makine x 160 saat)
Üretkenlik YüzdesiÜretken Olmayan Yüzdesi
Boş Kapasite Yüzdesi
36,31,8
62,0100
Hücre 3
Gelecek Durum 2
640
Değer Akış Çalışması Değer Akışı: SKC Conta Ailesi
Gözlemci: Tarih: Nisan 2013
Mevcut Durum Gelecek Durum 1
243,5396,5
Değer Akışı Tanımı:
Mevcut Durum
Gelecek Durum
DeğişimUzun Dönemli
Gelecek Durum - Seçenek No
Mevcut Durumdan
Değişim
Temin Süresi (gün) 54,7
İlk Seferde Doğru (%) 98,9
Zamanında Sevkiyat (%) 100
Çalışma Alanı (m2) 950
Kişi Başına Satış (TL/insan) 8.560
Ortalama Birim Maliyet (TL/adet) 3,20
Üretkenlik Oranı (%) 8,5
Üretken Olmayan (%) 69
Boş Kapasite (%) 22,5
Envanter (TL) 136.500
Gelir (TL/ay) 179.750
Malzeme Maliyeti (TL/ay) 86.100
Dönüştürme Maliyeti (TL/ay) 61.550
Değer Akış Karı (TL/ay) 32.100
Ortalama birim maliyet, toplam değer akış maliyetinin üretilen değil, sevk edilen ürün sayısına oranıdır.
Yalın Değer Akışı Kısımlandırılmış Performans Değerleri
SKC Conta Ürün Ailesiİş
letim
Kay
nak
Kap
asite
siM
ali
• Değer akışı içinde tekil bir ürün çeşidininmaliyetini bulmak, karlılığı belirlemeyeyardımcı olmaz. Müşteri değerinin, ürünmaliyetiyle ilgisi yoktur.
• Doğru yaklaşım, potansiyel siparişe bakıpbu siparişin değer akış karlılığı üzerineetkisini bulmaktır.