Yüzme havuzlarında suyun, salgın hastalıklara sebep olmaması, yani mikroplardan arındırılmış olması gerekmektedir. Ayrıca suyun görünümü berrak ve temiz olmalıdır.

Havuz suyunun içindeki gerek yüzen insanlardan, gerekse çevre faktörlerinden kaynaklanan çeşitli kirlilikler söz konusudur. Bu kirlilikler, yağ, ter, salya, idrar, kozmetik ürünler, güneş yağları, sabun artıkları, saç, kepek, tekstil elyafları, toz çim, kum-toprak , çam ibreleri gibi örneklendirilebilir.

Saç, tekstil elyafları, çam ibreleri gibi iri yüzücü parçalar kıl tutucuda tutulurlar. İri bulandırıcı maddeler ( deri pulları, yağ, sabun artıkları, salya gibi ) çöktürme ve filtrasyonla yok edilirler. Tam çözünen organik maddeler ( idrar ve ter bileşenleri , mikroorganizmalar gibi ) dezefeksiyonla yok edilirler. Tam çözünmüş anorganik maddeler ( sodyum klorür,nitratlar ) ise temiz su ilavesi ile oranları düşürülür.

Havuz Suyunda Bulunan Başlıca Maddeler:

Katyonlar : Sodyum, kalsiyum, magnezyum, potasyum, alüminyum, demir, manganez, bakır, çinko, kurşun, amonyum , hidrojen.

Anyonlar: Bikarbonat, karbonat, klorür, florür, fosfat, hidrositler, boratlar, silikatlar, sülfat, nitrat, nitrit, sülfit, sülfür.

Kolloider: Kil, kum, toprak, silikat, ferrikosit, alüminyumoksit, magnezyumdioksit, hümik, as,tler, taninler.

Gazlar: Karbondioksit, hidrojen,sülfür, hidrojen, metan, azot, oksijen.

Canlılar: Virüsler, bakteriler, mantalar, protozoalar, algler, canlı-cansız böcekler, kuş, kedi, köpek,vb. tüyleri ve dışkıları, bitkiler, yapraklar, polenler.

İnsan Kaynaklı Kirlilikler: Vücut kiri, yağı ve teri, kan, cerahat, tükürük, idrar, dışkı, sümük, kozmetikler, saç.

Diğerleri: Tarım ilaçları, gübreler, boylar, klorlu bileşikler.

Yukarıda görüldüğü gibi, yüzme havuzu suları gerek yüzen insanlardan, gerekse çevre nedeniyle kirlenmektedir. Bu kirlilik, kimyasal ve mekanik yöntemlerle yok edilmekte veya insan sağlığına zarar vermeyecek seviyeye düşürülmektedir. ‘’Havuz Operatörü’’ veya ‘’ Havuz Görevlisi’’ olarak tanımladığımız elemanlar işlerini büyük bir ciddiyetle ve sorumlulukla

yapmalıdır. Çünkü herhangi bir ihtimal ya da hata yapmaları, havuzda yüzen çok sayıda insan sağlığını tehdit edici sonuçlar yaratabilir.

1. YÜZME HAVUZLARINDA BULUNAN SİSTEMLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

1.1 Yüzme Havuzu

Yüzme Havuzlarında sivri ve keskin köşeler bulunmamalıdır. Havuzun derinliğinin değiştiği yerler farklı renkte seramiklerle belirlenmelidir. Ayrıca havuzun çevresinde derinlikleri belirleyici yazılar koyulmalıdır. Havuzun çevresi kaymayı önleyici zemin kaplama malzemesi ile kaplanmalıdır.

1.2. Havuz İçi Aydınlatma Lambaları

Havuz içini aydınlatmak için su altı aydınlatma armatürleri kullanılır. 300 watt ve 12 voltla çalışılır. Havuzun içinde yüksek voltajla çalışılan lambalar kesinlikle kullanılmaz.

1.3. Havuz Taşma Kanalı

Havuza giren insan sayısı oranında havuz suyu taşarak bu kanallar aracılığıyla denge deposuna gider. Bu kanalların üzerinde ultraviyole ışınlara dayanıklı PVC malzemeden yapılan ızgaralar kullanılmalıdır.

1.4. Yağmur Kanalı

Havuz taşma kanalının dışında bulur. Çevreden gelebilecek suların, havuz suyuna karışmasını önler.

1.5. Denge Deposu

Havuzdan taşan sular, taşma kanalı aracılığıyla bu depoda toplanır. Havuz suyu eksildikçe bu depoya toplanan sular tekrar havuza gönderilir. Denge deposu, aynı zamanda ters yıkama işlemi sırasındaki su ihtiyacını da karşılar. Normal su sirkülasyonunun %70’i denge deposunda karşılanır.

1.6. Havuz Dip Emiş Izgarası

Havuz suyu bu ızgaradan geçerek sirkülasyon pompaları aracılığıyla filtreye gönderilir. Filtre edilen su, yan duvarlarda, tabanda veya yanda bulunan havuz nozullarından geçerek tekrar havuza döner. İşletme sırasında dip emiş vanası kontrol edilmeli, havuz içerisinde yüzücü varken kapalı tutulmalıdır.

1.7. Vakum Hattı

Havuzun süpürülme işlemi sırasında kullanılır.

1.8. Sirkülasyon Pompaları

Havuzun suyunun emilip, kıl tutucu ve kum filtresinden geçirildikten sonra tekrar havuza dönmesini sağlar.

1.9. Sirkülasyon Pompa Ön Filtresi

Sirkülasyon pompalarının önünde bulunur. Havuzu kirleten iri yüzücü parçaları ( saç, çam ibreleri, tekstil elyafları vs.) tutmaya yarar.

1.9.1. Ön Filtre Temizliği

Temizlik yapılacak pompa elektrik panosundan kapatılır. Pompa emme ve basma vanaları kapalı konuma getirilir. Ön filtre kapağı açılır, ön filtre yerinden çıkarılır. Kava kirler el ile yapılmış kirler basınçlı su ile temizlenir. Ön filtre yerine konulduktan sonra , ön filtre kapağı yerine takılır. Pompa emme ve basma vanaları açık konuma getirilir. Pompa elektrik panosundan açılır. Diğer pompaya geçilir.

1.10. Kum Filtresi

Havuz suyunu kirleten iri bulandırıcı maddeleri ( deri pulları, yağ, sabun artıkları vs.) tutmaya yarar. İçinde filtrenin hacminin yaklaşık olarak 2/3 oranında kum bulunur. Havuzdan gelen su filtreye üstten girip, süzülerek alttan çıkar ve tekrar havuza döner.

1.11 Dozajlama Ünitesi

Filtreden geçirilen su, havuza tekrar dönmeden önce kimyasal işlemden geçirilir. Quickchlor-L (sıvı klor), GK pH (-) (sıvı asit), Algaecide-Bio (yosub önleyici), Clearflocak-L (sıvı topaklayıcı), Clearflock-L Pack (sürekli temizleyici), Clearflocak-L Polydadmac (topaklayıcı) gibi imyasal maddeler bu ünite aracılığı ile havuz suyuna verilir.

1.12. Isı Eşanjörü

Isıtmalı havuzlarda, havuz suyunu ısıtmak için kullanılır. Genellikle sıcak su kazanından gelen suyla veya güneş enerjisi ile ısıtma yapılır.

2. HAVUZ İŞLETME BİLGİLERİ

Şekil 1’de bir yüzme havuzuna ait mekanik tesisat projesi görülmektedir. Bu şekil üzerinden sirkülasyon sistemleri inceleyelim.

Yapılacak işler Açık Kapalı

Normal filtrasyon

1-2-4-5-6-9 3-7-8-10-11-12

Süpürge (vakum)

1-3-4-5-6-9 2-7-8-10-11-12

Ters yıkama 1-4-5-7-10 3-6-8-9-11-12

Durulama 1-4-5-6-8 3-7-9-10-11-12

Vanalar

01-Denge Deposu Dip Emil Vanası

02- Havuz Dip Emiş Vanası

03- Süpürge (Vakum) Vanası

04- Pompa Emiş Vanası

05- Pompa Basma Vanası

06- Filtre Giriş Vanası

07- Ters Yıkama Vanası

09- Havuz Besleme Vanası

10- Ters Yıkama Vanası

11- Havuz Tortu Boşaltma Vanası

12- Denge Deposu Tortulu Boşaltma Vanası

ŞEKİL 1

ŞEKİL 2

FİLTER (FİLTRE) Normal filtrasyon çevirimi gerçekleştirir.

BACKWASH (TERS YIKAMA) Kum filtresini ters yıkatmak için filtrasyon ters çevirir.

RINSE (DURULAMA) Ters yıkama işleminden sonra, filtre e borularda kalan tortuyu

YAPILACAK İŞLEM AÇIK KAPALI

NORMAL FİLTRASYON 1-2-4-5-6-9 3-7-8-10-11-12

SÜPÜRGE 1-3-4-5-6-9 3-7-8-10-11-12

TERS YIKAMA 1-4-5-7-10 3-6-8-9-11-12

DURULAMA 1-4-5-6-8 3-7-9-10-11-12

atmak için kullanılır.

WASTE(ROGAR) Havuz suyunu direkt olarak rögara tahliye etmek için kullanılır.

RECIRCLATE(ÇEVRİM) Havuz suyunu filtreden geçirmeden sirkülasyon yapmak için

kullanılır.

CLOSED(KAPALI) Sistemi her koşulda kapalı tutmak için kullanılır. Bu pozisyonda

pompalar kesinlikle çalıştırılmamalıdır.

UYARI Çok yollu vana pozisyonları değiştirilmeden önce pompalar

mutlaka kapatılmalıdır.

2.1. Normal Sirkülasyon Ve İşletme Bakımı

Bu sirkülasyonda amaç havuz suyunda bulunabilecek iri yüzücü ve iri bulandırıcı parçaları kıl tutucu ve kum filtresinde tutmak, arıca suyu havuza tekrar göndermeden önce kimyasal işlemden geçirmektir. Bu amaçla normal sirkülasyonda açık olan vanalar, 1-2-4-5-9’dur . diğer vanalar ise kapalı konumda olmalıdır. Havuz suyunun taşma miktarı 1 ve 2 no’lu vanalardan ayarlanır. 1 no’lu vana tam açık tutulur. 2 no’lu vana ise kısılarak istenilen taşma miktarı ayarlanır. Filtrasyon sisteminin çevrim zamanı 5-6 saat eğer pompaların kasapitesi 5-6 saatte çevrimi tamamlamaya yetmiyorsa o zaman yedek pompanın da devreye alınması gerekir.

Filtrasyonun yetersiz olması, suyun parlaklığını kaybetmesine yol açar. Filtrasyon pompaları günde 24 saat çalıştırılmalıdır. Sirkülasyon pompalarının önünde yer alan kıl tutucular haftada3-4 kez temizlenmelidir. Bu işlem için sistemi durdurmaya gerek yoktur. Her pompanın önündeki vanalar ait olduğu pompa durdurulduktan sonra kapatılır ve kıl alındıktan sonra kapak kapatılır. Kum filtresinin üzerinden, sisteme girebilecek havayı tahliye etmek amacıyla hava purjörü bulunur. Purjörün tıkalı olup olmadığı sık sık kontrol edilmelidir. Tıkalı kum filtresi hava ile dolar ve filtrelerde tutulan bulandırıcı maddeler tekrar havuza dönerek, havuz suyunun bulanmasına yol açar. Hava tahliye borusunun vanası kısık bir şekilde açık tutularak bu riski azaltır.

2.2 Havuz Süpürme İşlemi ( Vakumlama)

Havuzun dibine çöken kum ve diğeri iri tanecikleri vakumlama sistemiyle havuz süpürgesi yardımıyla temizleyebilirsiniz. Havuzun süpürülmesi aynı zamanda havuz tabanını ve yan duvarlarının yosun tutmamasını, dolayısıyla kayganlaşmamasını sağlamaktadır. Havuz süpürme işlemi için robot süpürgeler kullanılabilir. Genellikle büyük havuzlar için uygundur. Ancak bilinçli bir elemanın süpürge ile yapacağı işlem daha iyi sonuç vermektedir. Şekil 1’e göre vakumlamada açık olması gereken vanalar, 1-3-4-5-6-9’dur. Diğer vanalar ise kapalı konumda olmalıdır. Vakumlama (süpürme) işlemi sırasında çalışan pompa azaltılır. Vakumlama kuvveti 1 ve 3 no’lu vanadan ayarlanabilir. Yüzme havuzları her gün düzenli bir şekilde sürülmelidir. Görünürde kirlilik yoksa bile yosunlaşma ve kayganlaşmayı önlemek için

vakum yapılmalıdır. Yan duvarlar dahil havuzun tüm yüzeyleri süpürülmeli, özellikle de köşeler ihmal edilmemelidir. Süpürme işlemi bittikten sonra, vakum hattının vanası mutlaka kapatılmalı ve havuzda bulunan nozullarının kapakları yerine takılmalıdır.

Süpürge işleminden önce, süpürge hortumu havuz suyunun içine batırılarak, hortum içinde hava kalmaması sağlanmalı, bu işlemden sonra süpürge hortumu, süpürge emiş ağzına yerleştirilmelidir.

2.3.Ters Yıkama İşlemi

Normal sirkülasyonda, havuz suyunda bulunan iri bulandırıcı maddeler kum filtresinde tutulmaktadır. Bu nedenle kum filtresi zamanla kirlenerek tıkanır ve görev yapamaz duruma gelir. Filtrasyonun iyi yapılmaması nedeniyle de havuz suyu donuklaşır, parlaklığı gider. Kum filtresinin temizlenmesi işlemine ‘’ters yıkama’’ diyoruz.

Kum filtresinin kirlendiği, üzerindeki manometre basıncının artmasından anlaşılır. Manometredeki basıncın yükselmesini beklemeden düzenli olarak haftada iki defa ters yıkama yapmak gereklidir. Böylece hem filtre fazla tıkanmadan temizlenmiş olur, hem de havuza taze su verilir. Şekil-1’e göre ters yıkama işleminde açık olan vanalar 1-4-5-7-10’dur. Diğer vanalar ise kapalı konumdan olmalıdır. Ters yıkama yaparken, çalışma pompa sayısını azaltır. Eğer suyun sirkülasyon hızı azaltılmazsa, fitredeki kumlar ters yıkama suyu ile birlikte rögara gider. Filtrenin hava kompresörüne bağlantısı yapılmışsa ters yıkama sırasında hava vermekte fayda vardır. Ters yıkama süresi, filtrenin kirlilik derecesine göre değişir. Ters yıkama şişesinden, temiz su geldiği gözleninceye kadar işleme devam edilir.

2.4. Durulama İşlemi

Ters yıkama işlemi bittikten sonra, mutlaka durulama yapılmalıdır. Durulama yapılmasan normal sirkülasyona geçilirse havuzun bulanmasına yol açılır. Şekil -1’e göre durulama işleminde açık olması gereken vanalar 1-4-5-6-8’die. Diğer vanalar kapalı konumda olmalıdır. Ters yıkama şişesinden suyun netleştiğini (berraklaştığı) görülünce işleme son verilir.

2.5. Direkt Boşaltma İşlemi

Acil bir nedenle veya sezon açılmasan önce bakım amacıyla havuz suyu denge deposu boşaltılma istenirse bu işlem yapılır. Şekil-1’e göre direkt boşaltmada açık olan vanalar 11 ve 12‘dir. Diğer vanalar kapalı konumda olmalıdır. Ayrıca sirkülasyon pompaları ile de ters yıkama hattından boşaltılabilir. (1-2-4-5-6-7) açık diğer vanalar kapalı konumda olmalıdır.

2.6. Dozajlama Sistemi

Havuz suyuna kimyasal işlem uygulanmaya yarayan bir sistemdir. Dozajlama sisteminin otomatik olması tercih edilmelidir. Dozaj pompalarının kapasiteleri; havuz suyunun günlük klor ve asit gereksinme miktarına göre belirlenmelidirç biri klor, biri asit, üçüncü pompa ise Cleasflocak-L (çöktürücü) ve/veya Algacide-Bio (yosun önleyici) kimyasallarını dozlamak için kullanılır.

Eğer otomatik sistem yoksa ve tek pompayla (tercih edilmemeli) hem klor, hem asit veriliyorsa, her işlemden sonra pompadan mutlaka su geçirmek gerekir. Örneğin pompa bir süre asit için kullandıktan sonra önce su çektirilmeli daha sonra klor için kullanılmalıdır. Aksi halde klor ve asit pompanın içinde reaksiyona girerse, hem sağlık açısından tehlikeli olur ,

hem de pompanın ömrünü azalır. Eğer pompa arızalanırsa, klor denge tankında, asit ise geceleri havuza yüzeyden verilebilir.

2.7. Havuz Suyunun Klor, Bağlı Klor ve pH Değerinin Ölçülmesi

Havuz suyu günde en üç defa ölçülmelidir. Ölçüm için su numunesini havuzdan alırken, kenardan 50 cm içeriden ve yüzeyden 5-10 cm aşağıdan alınmalıdır. Havuz suyunun pH değeri 7,2-7,6 arasında olmalıdır. pH yükselince GK pH(-) verilerek düşürülebilir. pH değerinin fazla düşük olması, tesisatta korozyon etkisine ve suyun renklenmesine yol açar. Havuz suyunun klor miktarı açık havuzlar için 1,0-3,0 ppm, kapalı havuzlar için 1,0-1,5 ppm aralığında olmalıdır. (Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik ‘’ Tarih: 6 Mart 2011 Sayı: 27866’’)

Eğer havuz suyundaki serbest klor düşmüşse, sisteme Quickchlor-L (sıvı klor) verilerek suyun serbest klor miktarı arıtılır. Havuz suyunda serbest klor orasının çok düşük olması, havuz suyunun donuk ve bulanık bir görünüm almasına ve yosunlaşmasının başlamasına yol açar. Serbest klor orasını fazla olursa gözlerden ve ciltte tahriş yapar, aşırı klor kokusu pH eğer istenen değerde değilse önce pH 7,2-7,6 sınırına çekilmeli, daha sonra klor miktarı ayarlanmalıdır. Havuzun değişik noktalarında serbest klor ve pH ölçümleri farklı çıkıyor ise havuzda homojen bir sirkülasyon yok demektir. Ölçümün yüksek çıktığı yerdeki nozullar (havuz besleme nozulları) kısılır. Ölçümün düşük çıktığı yerlerde ise biraz daha açarak denge sağlanır.

Havuz suyuna Algaecide-Bio (yosun önleyici) ve Clearflock-L (çöktürücü) gibi kimyasallar genellikle gece, havuzun kullanılmadığı saatlerde verilmelidir. Çöktürücü verildikten sonra sirkülsayon bir süre daha çalıştırıp durdurulur. Partiküllerin tabana çökmesi için 3-4 saat bekledikten sonra süpürme işlemi yapılır. Havuzun süpürülmesinden sonra kum filtrelerine ters yıkama ve durulama işlemi yapılmalıdır.

Havuz suyunda klor ölçümü yaparken öncelikle Serbest Klor, Bağlı Klor ve Toplam Klor ifadelerinin ne anlama geldiğini öğrenmemiz gerekir.

Serbest Klor

. Havuz suyunda serbest halde dolaşan ve havuz suyunu kirletebilecek inorganik ve organik maddeleri okside etmek için bekleyen klora, serbest klor denir.

. Açık yüzme havuzlarında 1,0-3,03 ppm, kapalı yüzme havuzlarında 1,0-1,5 ppm aralığında serbest klor bulunması gerekir ( Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Yönetmelik ‘’ Tarih 6 Mart 2011 Sayı: 27866’’)

. Serbest klor DPD1 hapı ,le ölçülür. Test kiti içinde klor ölçüm gözüne atılarak eritilen DPD1 hapı klor ölçüm gözünde, havuzundaki klor miktarına bağlı olarak, açık-koyu pembe arasında bir renk oluşmasına sebep olur.

Bağlı Klor

. Havuz suyu içinde organik kirleticilerle reaksiyona girmiş ama parçalamayıp kloramin formuna dönüşmüş olan klora denir.

. Havuz suyunda kabul edilebilir maksimum bağlı klor miktarı 0,2 ppm dir.

Bunu bir örnekle açıklayalım, Suya atılan klor öncelikle su ile reaksiyona girerek Hidroklorik asit’e (HCI) ve hipoklorik asit’e (HOCI) dönüşür.

CI2 + H2O > HCI+HOCI

İşte bakteriyle reaksiyona girerek onu öldüren de hipoklorik asit (HOCı) dir.

Havuz suyuna 1 molekül NH3 (İdrar) girdiği zaman klor, amonyağı parçalamak için amonyak yapısının içine girmeye başlar.

NH3+HOCI HCI +HOCI ( Monokloramin)

NH2CI+HOCI NHCI2+H2O (Dikloramin)

NHCI2+HOCI NCI3 + H2O (Trikloramin)

2NCI2 N2+ 3CI2

2NH3 + 6HOCI N2 + 3CI2 + 6H2O

Bağlı klor; suda kokusuna, gözde ve ciltte iritasyona, orta kulak iltihabına, mayo ve boyaı saçlarda renk atmasına sebep olur. Bağlı klorun yok edilmesi için havuz suyunda klor şoklaması yapılması gereklidir.

Bağlı klor miktarı = Toplam Klor – Serbest Klor

Başka bir ifade ile

Bağlı klor miktarı = DPD3 – DPD1

.Toplam Klor :

Havuz suyunda serbest veya bağlı halde bulunan klorların toplamına toplam klor denir. Toplam klor miktarı ölçümü, DPD1 ile yapılan Serbest Klor ölçümünden sonra klor ölçümü gözündeki aynı suyun için DPD3 hapı atılarak yapılır.

. Eğer suda Bağlı klor yok ise DPD3 ile yapılan ölçüm ile DPD1 ile yapılan ölçüm aynı sonucu verecektir.

.TOPLAM KLOR MİKTARININ ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN DİĞER BİR metot ise sıvı test kitlerinde rejant olarak ortotolidin kullanılmasıdır. Bu rejant direkt olarak havuz suyundaki toplam klor miktarını göstermektedir. Oysa bizim için önemli olan havuzlarda bulunabilecek inorganik ve organik kirleticilere savaşacak serbest klor miktarı ve yüzücülerde havuz kaynaklı türlü hastalığa sebep olan bağlı bilinmesidir. Bu nedenle, ortotolidin ile yapılanve sadece toplam klor miktarını belirleyebildiğimiz ölçümler bize yeterli veriyi sağlayamayacaktır. Klor ölçümü için DPD1 ve DPD3 rejantları kullanılarak yapılacak ölçümler, doğru sonuca erişmemiz için çok önemlidir.

2.8.Havuzlarda Biyofilm ve Önemi

Biyofilm, canlı veya cansız bir yüzeye yapışarak kendi ürettikleri polimerik yapıda jelsi bir tabaka içinde yaşayan mikroorganizmaların oluşturduğu topluluk olarak tanımlanabilir. Bu

jelsi tabaka, bakteri hücreleri tarafından üretilern EPS adı verilen polisakkarit, bazlı bir kafestir.

EPS, terminolojide ‘’extracellular polmeric substances’’, teriminin karşılığı olarak kullanılmaktadır. EPS’yi biyofilm tabakasında bakterilern hücre dışında saldıkları ve onları bir arada tutan çimento gibi düşünebiliriz.

Havuzlarda biyofilm tabakası, derz aralarında, havuz içi sirkülasyonunu oluşmadığı ölü bölgelerde fittings sistemi içnde ve kum filtrelerinin içinde kumların üstünde oluşabilmektedir. Özellikle kışın kullanılmayan havuz sistemlerinde ve kum filtrelerinde biyofilm oluşumu daha fazla gözlenmektedir.

Biyofilm tabakası besin maddelerini biriktirmesi, içindeki mikroorganizmaları dezenfektanlardan, bakterileri yiyerek beslenen canlılardan, virüslerden ve pH dalgalanmalarından koruması gibi birçok avantajı sunmaktadır. Su sisteminlerinde bakterilerin çoğalması ve biyofilm tabakasının oluşumu halk sağlığı açısından büyük bir problem oluşturur. Biyofilm tabakası, filtrasyon sistemini bozduğu için havuz suyu kalitesinin bozulmasına neden oalcaktır.

Dezenfektanlara karşı dayanımı yüksek olmasının yanı sıra , karmaşık fiziksel yapısı ve dinamik doğasından ötürü ölçümü, izlenmesi, kontrolü ve mücadelesi çok zordur. Lejyoner hastalığı, kalp kası enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, diş iltihabı (periodontit), kemik iliği iltihabı (osteomiyelit), kronik prostat gibi hastalıkların etkenlerinin biyofilm ilişkili mikroorganizmalar olduğu göz önüne alınırsa tehlikenin ne kadar büyük olduğu anlaşılabilir.

Suyun boru içindeki akış hızının azalması ya da durmasıyla biyofilm oluşumun daha hızlı gerçekleştiği bilinmektedir. Bu nedenle az kullanılan su sistemlerinde mikroorganizmalar daha kolay çoğalmaktadırlar.

Biyofilm tabakası endüstriyel su sistemlerinden ısı değiştiricilerde sıcaklık transfer veriminin düşmesine, boru çapının daralmasıyla sistem basıncının artmasına ve bunun sonucu olarak bağlantı noktalarından sızdırmaya neden olmaktadır.

Özelikle metabolik açıdan aktif bakteriler yüzeye tutunmak için olağanüstü bir istek gösterirler. Tanımlanmış olan bakterilerin biyofilm tabakasının oluşumu sıcaklık, su akış hızı, suyun kimyasal ve mikrobiyolijik parametreleri, dezenfektan maddeler ya da kalıntılarına bağlı olduğu gibi depo ve boru malzemelerinin tipine de bağlıdır.

Biyofilm tabakası, gözle görülebilir büyüklükteki organizmaların bile çoğalmasına imkan verebilecek besin zincirinde başlangıç noktası konumundadır.

Bakteriyel üreme havuz suyunda bulanıklık, kötü koku ve renk değişimine neden olabilir. Biyofilm tabakası, bakterileri başta klor olmak üzere dezenfektanlardan, besinsizlikten, kuraklıktan, pH dalgalanmalarından, toksinlerden, virüslerden korur ve hücreleri bir arada tutar. Bakteriler, sucul ortamlarda serbest yüzmek yerine bir yüzeye tutunmayı tercih ederler. Bunun sebepleri ; tutunduğu yüzeyin besin kaynağı olması, suyun akışıyla tutunduğu yere besin maddesi taşınması ya da su akışı sayesinde bol oksijen bulunmasıdır.

Biyofilm tabakasının oluşumundaki ilk basamak yaklaşımdır. Bakteri, tutunacağı yüzeye aktif hareket ya da konveksiyon ile yaklaşır. Yüzeye kritik uzaklıkta olduğu anda (yaklaşık 1

nanometre), bakteri itici ve çekici güçler; elektrostatik ve hidrofobik etkileşimler, Van der Walls bağlarının kuvveti, sıcaklık, hidrodinamik güçler olarak tanımlanmaktadır.

Elektrostatik etkileşimler daha çok itici güçlerdir. Çünkü bakteriler ve katı yüzeyler negatif yüklüdür. Yüzeyle ilk temasın gerçekleşmesinde hidrofobik etkileşimlerin katkısı büyüktür. Unun yanında bakterinin tutunmasını kolaylaştıran hücre dışı yapıları, pH besin miktarı, sıcaklık da yüzeye yapışmada etkili role sahiptir. Bakteri, sahip olduğu hücre dışı uzantılar ya da saldığı polimerler ile yüzeye sıkça bağlanır.

Biyofilm doğal oluşum sürecinde tabaka içinde farklı türlerde mikroorganizmalar katılmakta ve heterojen bir yapı hüküm sürmektedir. Çoğunlukla bakterilerin baskın olduğu biyofilm tabakaların da mantar ve çok hücreli canlılara da rastlanmaktadır. Doğal ya da insan yapımı su sistemlerinde gelişen biyofilm tabakasındaki bakteriler, düşmanları olan organizmalara karşı korunurken aynı zamanda çeşitli özeliklere sahip farklı dezenfektanlara da direnç gösterirler.

Bir hipoteze göre, az besin bulunan su şebeke sistemindeki biyofilm bakterileri açlık nedeniyle yavaş üreme ya da durgunluk evresine geçer ve bu metabolik değişiklik onu dezenfektanlara daha dirençli kılar. Daha farklı bir hipoteze göre, biyofilm tabakası içindeki bakteri farklı bir yaşam tarzına adapte olur. Bu durum besin azlığına karşı yapılan bir davranış değil, yüzeye yapışarak üretmek için biyolojik olarak programlanmış bir cevaptır.

Biyofilm tabakası oluşumunu önlemek için tek bir strateji vardır, o da biyofilm oluşmadan önce düzenli olarak uygun dozda dezenfeksiyon yapmaktadır.

Havuz duvarlarının ve filtre içlerinin mekanik olarak temizliği mümkün olmasına rağmen borular gibi uzak ve dar noktalara erişmek neredeyse imkansızdır. Biyofilm tabakasının doğurduğu hijyenik riskler göz ardı edilemeyecek kadar çeşitli ve büyük olduğu için su sistemlerinde oluşmasını önelemek amacıyla tedbir alınmalıdır. Bu tedbirlerin en başında havuz filtrasyon ve dezenfaksiyon sistemin en iyi şekilde dizayn edilmesi, kaliteli tesisat malzemesi kullanılması gelmektedir.

Mevcut havuzumuzda biyofilm oluşumunu engellemek için yapabileceklerimiz ise şunlardır;

1. Havuz duvarlarının sürekli fırçalanması (eğer bir biyofilm oluşumu varsa çelik uçlu fırça kullanılmalıdır.)

2. Kuaterner amonyum veya benzeri yosun önleyicilerin düzenli kullanılması,

3. Kum filtrelerine periyodik aralıklarla klor konulması veya klorlamanın filtre öncesine alınması,

4. Periyodik aralıklarla havuz suyunun şoklama klorlamaya tabi tutulması.

Periyodik aralıklar; Halka açık havuzlar için haftada bir, Site havuzları için 15 günde bir, Villa havuzları için ayda bir, olarak belirleyebiliriz.

3. SEZON BAŞINDA YÜZME HAVUZLARININ DEVREYE ALINMASI

3.1. Derz Bakımı

Yosun mücadelesi açısından havuz seramikleri arasındaki derzlerin olabildiğince düzgün ve pürüzsüz olmasında yarar vardır. Aksi taktirde yosun ve mantar derz aralarındaki bu tip ince boşluklara tutunarak hızla gelişirler. Bu nedenle sezon başında derzlerin mutlaka onarılması ve yenilenmesi gereklidir. Yenileme işlemi yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar:

. Derz aralarında komple boşaldıktan sonra doldurulması,

. Özel bir derz dolgu maddesinin kullanılması.

Aksi taktirde bir süre sonra derz araları kabararak koparak ya da üzerinde yosun üremesine uygun çatlaklar oluşacaktır.

3.2. Havuz Temizliği

Sezon Başlarken Havuz Temizliği;

Öncelikle kıştan kalan su boşaltılarak havuz duvarları ve tabanı bol su ile yıkanır. Daha sonra; CALCEX POOL kimyasalı bir plastik kova içinde havuzdaki kirlilik durumuna göre saf veya sulandırılarak bir fırça yardımıyla sürülür. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli hususlar şunlardır.

1. CALCEX POLL kimyasalı Plastik kovanın içine su koyduktan sonra ilave edilmelidir. Tersi tehlikelidir.

2. Kova temiz olmalı ve başka bir kimyasal içinde bulunmamalıdır.

3. Her ihtimale karşı maske veya nemli havlu, ağız ve buruna sarılmalıdır. Çıkan gaz solunmamalıdır.

4. El ve ayaklarda asit yanığı oluşmaması için plastik eldiven ve bot giyilmelidir. Bir fırça yardımı ile CALCEX POOL kimyasallı su duvarlara sürülür, havuz duvarında oluşmuş kışırı ( kalsiyum ve magnezyum karbonatları) çözer.

Temizlik bittikten sonra havuza ALGAECIDE-BIO (yosun önleyici) bir fırça yardımıyla duvarlara ve tabana sürülür bir film tabakası oluşması için kuruması beklenip havuza su doldurulmaya başlanır.

Denge tankının temizliği basınçlı suyla veya uygun güvenlik tedbirleri alındıktan sonra CALCEX POOL ile yapılabilir. Denge tankı içinde temizlik için klor ve asit kullanılmaz. Denge tankı kapalı bir ortam olduğu için asit veya klor ile yapılacak temizlikte, temizliği yapan kişi bu kimyasalların çıkan gazı ile zehirlenebilir.

Havuz temizliği yapılırken basma hattının içinde kalmış olan pis suda mutlaka boşaltılmalı ve basma hattına denge tankından temiz su basılarak tesisatın temizlenmesi sağlanmalıdır. Aksi halde havuz ilk çalıştırıldığı anda basma hattındaki pis su havuz suyuna karışır.

Havuz çalıştırılmasan önce kum filtresi mutlaka gözden geçirilmeli, filtre içindeki kumlar 4-5 yıl kullanıldıktan sonra mutlaka değiştirilmeli veya filtre içindeki kum eksilmesi varsa eksilen kum ilave edilmelidir.

Havuz pompalarının kontrolü için konusunda uzman bir operatör veya bobinaj ustasına müracaat edilmeli, pompa difizörleri ve rulmanları gözde geçirilmelidir. Konusunda uzman bir

elektrikçi tarafından da havuz pompaları kontrol paneli ( termik, kondaktör,time, fazla koruma rölesi ve grup otomatlar), topraklama hattı, su altı lamba armatürlerinin su izolasyonları ve trafolarda mutlaka kontrolden geçirilmelidir.

Bütün bu kontrolden sonra havuz su almaya başlayabiliriz. Havuza su dolarken mutlaka makine dairesi kontrol edilmeli ve havuzdan makine dairesine su gelmediği tespit edilmelidir. Aksi halde yapılacak bir ihmal makine dairesinin su altında kalmasına sebep olacaktır.

Havuzun su dolumu esnasında suya biraz klor ilave edilmesi gerekir. Bunun sebebi havuz tam olarak dolup devreye alınacağı zamana kadar içerisinde bakteri üremesinin başlamamasıdır.

Bundan sonra yapılacak işlem havuz suyu pH değeri 7,2 - 7,4 aralığına getirilerek klor şoklaması yapmaktır.

3.3. Filtre Bakımı

Sezon boyunca filtrelerde ölü bakteriler, yosunlar, saç yaprak vs. tutularak havuzun berraklığı sağlanmaktadır. Tutulan bu maddelerin bir kısmı ters yıkama işlemi sırasında filtreden atılabilir, bir kısmı ise filtrede kalarak birikir.

Ayrıca suyun içerdiği sertlik iyonları (kireç ) ve bazı uygun olmayan topaklayıcılar filtrede çökelerek kumu taşlaştırırlar. Su taşlaşmış olan kumun içerisinde kendisine bir yol açar ve süzülmeden geçer. Bu gibi durumlarda filtre, pislik tutma özeliğini kaybettiği için düzenli kimyasal kullanımına rağmen zaman içinde havuz suyu bozulur, matlaşır.

Filtrasyonun sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için her sene filtrelere bakım uygulamak gereklidir. Aksi taktirde kumun 2-3 senede bir değiştirilmesi gerekebilir.

Bakım işlemi: Öncelikle filtre kapağı açılarak filtre üst yüzeyine birikmiş ölü bakteri, bitki yaprak vs. sıyrılarak alınır. Daha sonra filtrelerde birikmiş kireç ve taşlaşmaya karşı CALCEX FILTRE kimyasalı uygulanır. Filtrelerden maksimum verim almak için CALCEX FILTRE ‘in sezon içerisinde 6 ayda bir uygulanmasında yarar bardır.

3.3.1. Filtre Kumunun Önemi

Havuz filtreleri içindeki kuvars kumlar iyi bir filtrasyon yapabilmesinin en önemli unsurudur. Havuzların berrak ve temiz olması öncelikle iyi bir filtrasyona ve buna bağlı oalrak da temiz bir kuvars kum’ a bağlıdır. Unutulmamalıdır ki havuzdaki filtrasyonun, pompanın havuz ve denge tankından emdiği suyun kum filtresinden geçerek tekrar havuza dönmesinden ibarettir. Eskimiş bir kum ile berrak ve temiz bir havuz elde edebilmemiz mümkün değildir. Bundan dolayı hızlı kum filtrelerindeki kuvars kumların 5 yılda bir değişmesi şarttır.

Filtre içindeki kumlar, zaman içinde insan vücudu atıkları, mukus, güneş yağları ve yüksek pH değeri ile topaklaşmaya ve taşlaşmaya başlar. Bu noktadan sonra filtre içinde kanallaşma meydana gelerek suyun filtreden süzülmeden tekrar havuza dönmesine sebep olur. Doğal olarak filtrelenmeye havuz suyunda ise bulanıklık kaçınılmaz bir sonuç olarak ortaya çıkmaktadır.

Kum filtrelerindeki topaklaşma ve taşlaşmalar, filtre kum seviyesinin 15-20 cm altında ve filtre çeperlerinde meydana gelir. Ayrıca filtre içinden sürekli olarak ve yaklaşık 1 ar basınç ile

geçen su, kum tanelerinin yuvarlanmasına ve kumun misket haline gelerek, kirliliği tutabilme özelliğini yitirmesine sebep olur.

Şunu unutmayalım ki; değişmeyen kuvars kumun masrafı bize havuz sezonunda sorun ve daha fazla kimyasal tüketimi olarak geri dönecektir.

Filtredeki kuvars kum ihtiyacı;

Kum Filtresi Kum Miktarı Kum Filtresi Kum miktarı

D400 50 kg D500 100kg

D600 150 kg D750 250kg

D900 450 kg D1000 1000 kg

D1250 1600 kg D1400 2000 kg

D1600 3100 kg D2000 5600 kg

NOT: Her markanın kendine göre bir kum hesabı olabilir, bundan dolayı filtre üstlerindeki tavsiye edilen kum miktarlarına ve kum diziliş sıralamasına uyulması gerekmektedir.

Filtrelerde kuvars kum yerine antrasit de kullanılabilir, ayrıca ek olarak zeolit ve aktif karbon ilavelerine de rastlanmaktadır.

3.3.2 Zeolit ve Klinoptilit

Zeolit ve klinoptilolit doğal olarak topraktan çıkartılan ve filtrasyon amaçlı kullanımının yanında birçok kullanım alanı bulunan bir malzemedir. Özelliği itibariyle kristallerinde kanal şeklinde boşluklu yapıları sayesinde filtrasyon verimi oldukça yüksektir. Kullanmaya başladıktan sonra çok açık farklar görülecek, sudaki görüntü, kristal berraklığına ulaşacaktır.

Zeolit ve klinoptilolitin özellikleri;

. Zeno mineralinin beş yılık ömrü vardır.

. Miktar konusunda kuvars kumdan hafif olduğu için, kuvarsın ağırlığının %65 kadar aynı hacmi doldurur.

.Normal kuvars kum ile filtre 20-40 mikrona kadar filtrasyon yapabilir.

.Zeolit ve klinoptilolit ile 3-4 mikrona kadar partikülleri tutabilir.

.Ayrıca sorun yaratan metalleri, amonyakları ( ter ve idrardan olanları dahil ), kireç ve benzeri maddeleri tutma kapasitesi yüksektir.

.Ters yıkamayı yarı yarıya indirir ve kuraklık bölgelerindeki su sıkıntılarını hafifletir.

Rejenerasyon:

İyon değişim ile metaller, amonyaklar, kireçler ve benzeri maddeleri tuttuğunda, doyma noktasına ulaşır.

Tekrar ilk haline getirmek için tuz ile yıkanır. Tuz filtre kabına konup bekletilir. Birkaç saat sonra ters yıkama ile pislikleri atılıp, filtre yeni gibi işlemeye başlar. Kristal örgünden kaynaklı olarak gerek kristal yüzeyinde gerekse de kanallarda negatif yük eksikliği vardır. Bu nedenle, özellikle pozitif iyonları yer değiştirme yaparak tutma ve verme özelliğine sahiptir.

Bu özelliğine teknik olarak Katyon Değişim Kapasitesi (KDK) denir. Örneğin su ortamında erimiş metal iyonlarını, gazları, amonyum, potasyum ve kalsiyum gibi mineral maddeleri bünyesinden tutmakta başka bir deyişle kanallarda hapsetmektedir.

Klinoptilolit 750 santigrat derece kadar sıcaklığa, ayrıca yüksek asit ve bazlara ( çalıştığı pH aralığı:1,5-11) karşı dayanıklıdır.

3.4. Denge Tankı Bakımı

Denge tankı boşaltılarak sezon boyunca birikmiş tortular, pislikler temizlenmeli, mümkünse iç yüzey seramik kaplanmalı, tortu boşaltma hattı yoksa yapılmalı, şebeke hattı flatör kontrol edilmeli ve sızdırmalık kontrolleri yapılmalıdır.

3.5. Kimyasal İşlemler

Havuza su doldurulmasan önce su ile temas eden tüm havuz yüzeyine, savak hatlarına ve taşma ızgaralarına film yapma özeliği olan ALGAECIDE BIO (Yosun Önleyici) kimyasalı sürmekte yarar vardır. İşlemin tamamlanması için açık havada takriben 2 – 3 saat kadar kurumaya bırakıldıktan sonra havuza su doldurulur. Bu şekilde sezon içerisinde yosun mücadelesinde daha başarılı olunacaktır.

Havuza su doldurulduktan sonra suyun ölçümü yapılarak QUICKCHLOR-L (sıvı klor) ile şoklama yapılmasında yarar vardır. Bu şekilde suyun içerdiği tüm organik maddeler, mikroorganizmalar, azotlu bileşikler vs. okside edilir ve su kullanımına hazır hale getirilir.

3.6. Diğer İşlemler

Motorlar komple elden geçirilmeli, değişmesi gereken parçalar ( kepçe, bilye vs.) varsa değiştirilmelidir. Tesisat kontrol edilerek, bozuk vana, çekvalf olup olmadığı tespit edilmeli, tesisat sızma, kırık, çatlak gibi problemler varsa giderilmelidir.

4.SEZON SONUNDA YÜZME HAVUZLARININ KAPATILMASI

4.1.Havuz Yarıya Kadar Boşaltılmalı

Havuzun tam dolu olarak bırakılması sakıncalıdır. Yağan yağmurlar, havuzun veya denge tankının taşmasına yol açabilir.

Havuzun boş olarak bırakılmamasının yararları;

. Dış hava şartlarından (dolu, don vs.) etkilenmeyeceği gibi, havuzun içine ağır bir cismin düşerek zemine zarar vermesi önlenmiş olur.

. Zemine gömülü havuzların içerisindeki su, havuzun yan duvarına gelecek zemin hareket basıncını dengeleyerek etkisiz hale getirir.

. Bahar aylarında yükselen yer altı su seviyesin havuz gövdesinde oluşturacağı muhtemel deformasyonlar önlenir.

4.2. Makine Dairesinde Önlemler Alınmalı

Su basma tehlikesine karşı makine dairelerinde çeşitli önlemlerin alınması gereklidir. Otomatik kontrol cihazları, rutubete karşı son derce duyarlı oldukları için sökülerek kuru bir yerde muhafaza edilmelidir. Dozaj pompaları ve sirkülasyon pompaları rutubete karşı kimyasal ilaçlama ile yasa sökülerek korumaya alınmalıdır. Denge tankı, çevreden gelen yağmur sularının etkisiyle dolup taşabilir. Yağmurlardan sonra mutlaka kontrol edilmeli ve gerektikçe boşaltılmalıdır. Makine dairesindeki sızıntıları otomatik tahliye eden dalgıç pompa konulmalıdır.

4.3. Kış Bakım Ürünü Kullanılma

Havuzun içerisindeki su, sirküle edilemeden ve havuza kimyasal malzeme verilmediği taktirde 15 gün içerisinde yosun gelişimi başlar. Oluşan bu yosun ve mikroorganizmalar ile suyun içerdiği kireç zaman içerisinde çökelerek fayans ve derzlerin üzerine yapışır. Temizlenmesi son derece güç olan bu tortular ancak derzlerin bozulmasını göze alarak asitle temizlenir. Sezon başında bu tip zahmetli temizlik işlemlerinden kurtulmak için suya kış bakım kimyasalı POOL WIC katılmasında yarar vardır. Bu şekilde yosun üremesi minimuma indirilir ve kireç stabilize edilerek çökelti oluşturması önlenir.

5. SU BAKIMININ TEMEL KİMYASAL İŞLEMLERİ

5.1. İdeal pH Değerleri

Başarılı bir su bakımı için temel işlem pH değeri kontrolüdür. pH değeri suyun alkalik veya asidik karakterde olduğunu ve bu kapsamda asidik veya alkalik reaksiyonlar içerdiğini gösteren bir değerdir. pH ölçeği 0’ dan (en güçlü asit) 7’ ye (nötr) ve 7’ den 14’ e(en güçlü alkali) uzanır. Şayet pH değeri 7,2’ nin altında ise tesisattaki tüm metal aksamda paslanma tehlikesi vardır. 7,6’nın üzerindeki pH değerindeki vücuttaki mukus zarlarında ve gözlerde tahrişler meydana gelir. Havuz tabanında ve tesisatın içinde kireç çökelme eğilimi artar. Klorlu dezenfeksiyon gücü verimi önemli ölçüde azalır. Bu yüzden havuza doldurulan suyun karakteristiğinin bilinmesi son derece önemlidir.

Ülkemizdeki suların çoğu sert su olup, bu durum suyun içerisinde erimiş halde bulunan kalsiyum ve magnezyum tuzlarından kaynaklanır. Sert suların pH değeri havuz doldurulduğu andan itibaren sık sık kontrol edilmelidir. pH değerini 7,6’nın üzerine çıkması durumunda pH düşürücü (sıvı veya toz) kimyasal kullanılmalıdır.

Metaller üzerinde korozif etki

Seramik ve derzlerde korozyon

pH pH

7,2 İdeal pH aralığı 7,6

Cilt ve göz iritasyonu tortu oluşumu eğilimi dezenfeksiyon gücünde azalma

0 7 14

Kuvvetli Nötr Kuvvetli

Asit Zayıf asit Zayıf alkali Alkali

5.1.1. Havuz Suyunda pH’ın Önemi

pH havuz suyuna dezenfeksiyon amacı ile verilen klorun su ile reaksiyona girerek bakteriyi öldürecek olan hipoklorik asit’e ve hipoklorit iyonuna dönüşmesinde etkin rol oynar.

CI2 + H2O óHCI + HOCI

(HCI: Hidrolik asit) (HOCI : Hiprklorik Asit)

HOCI ó H+ + OCI

(H+: Hidrojen iyonu) (OCI: Hipoklorit İyonu)

Tabloda ve grafiklerden de görüleceği gibi yüksek pH da verilen klor, organik maddelerin oksidasyonu ve dezenfeksiyonu için hipoklorik aside yeterince dönüşmemektedir. Bundan dolayı bakteri ile mücadelede önce pH, değerine göre asit veya baz kullanılarak 7,0 – 7,2 aralığında ayarlanır, ondan sonra klorlama yapılır.

pH’ın 7,0’nin altında tutulması ortamı asidik yapar ve sistemde suyun korozif özelliğinin artmasına sebep olur. Havuz suyunun pH değeri, Phenol Red reaktifi veya pH metre ile ölçülür. Test kitinin pH ölçüm gözüne atılan Phenol Red reaktif eriyerek suya renk verir. Elde edilen renk ile test kitindeki renk skalası karşılaştırılarak en yakın değer pH değeri olarak

pH değeri Aktif HOCI değeri

%

6.0 98

6.5 91

7.0 76

7.2 66

7.5 50

7.8 33

8.0 24

.8.2 22

kabul edilir. Renk skalasındaki açık sarı renk pH 6,8 veya daha altında olduğunu, koyu kırmızı renk ise pH değerinin 8,2 veya daha üstünde olduğunu gösterir.

Havuz suyunun ideal pH’ı olan 7,2 – 7,6 değeri turuncu renktedir.

5.1.2. Doygunluk Değeri ( Saturation Index, Langelier Index)

Doygunluk değeri bize suyun korozif mi yoksa taş yapıcımı olduğunu gösterir. Su korozif bir yapıda ise havuz betonarmesini, traverten küpeşteleri savak ızgara ve PVC sualtı aydınlatma armatürlerini, su içindeki bütün PVC aksamı korozyona uğratmaya başlar. Su taş yapıcı ise havuz fayansları üzerinde kışır oluşumu ve kumda taşlaşma meydana gelerek filitrasyon sisteminin çökmesine sebep olur.

Doygunluk Değerini ( Saturation Index, Langelier Indeksi) oluşturan beş adet parametre vardır;

1. Ph

2. Toplam Alkalinite

3. Kalsiyum Sertliği

4. Sıcaklık

5. TDS

5.2. Havuz Suyu ve Yosun

5.2.1. Havuz Suyunda Alg (Yosun) Oluşumu ve Zararları

Algler yosun olarak bilinen ve suda yüzen mikroskobik canlılardır.

Bazı serbest yüzmekte, bazıları ise suda asılı bulunmaktadır. Asılı olan tipler havuzlarda derz aralarına ve fayans üzerindeki çatlaklara tutunmaktadırlar. Alglerin doğada birçok çeşidi olmasına karşın, havuzlarda oluşturdukları renklere göre adlandırılmış üç genel grupları vardır.

. Yeşil Alg

. Siyah Alg

. Sarı Alg

En yaygın grup olarak havuzda serbest yüzen yeşil alg, havuz kimyasallarına karşı en dayanıksız grup olarak da karşımıza çıkmatadır. Klorlama ve kullanılan kuaterner amonyum ve benzeri bileşimli yosun önleyiciler tarafından çok kolaylıkla parçalanmaktadır. Sarı ve siyah alg’ ler havuzlarda derz aralarına ve fayans üzerindeki çatlaklara tutunurlar, bunların kimyasallara karşı oldukça güçlü direnç mekanizmaları vardır. Tutundukları havuz yüzeylerinden sökülüp atılması çok zordur.

Sarı ve siyah alg bulaşan havuzlarda sistematik klor şoklaması, yosun önleyici verilmesi ve düzenli fırçalama yapılması gerekmektedir. Siyah alglerde fırçalama işinin çelik uçlu yosun fırçası ile yapılması gereklidir. Sarı ve siyah algleri havuzdan bertaraf etmek için bu işlemleri çoğu zaman birkaç defa tekrarlamak durumunda kalınacaktır.

Algleri, mikroorganizmalarla bir tutmak ve oluşan alg kümlerini, mikro organizmaların biyofilm tabakaları gibi görmemek gerekir.

Alglerin havuzdaki mevcudiyeti insan sağlığı için tehdit edici bir unsur değildir. Fakat görsel kirliliği ve kaygan yüzey oluşturması nedeniyle yüzücüler içn istenmeyen bir durumdur.

Su içindeki alg oluşumu yeterli klorlamanın yapılmadığının ve yosun önleyici kullanılmadığı bir göstergesi karşımıza çıkmaktadır.

Havuzlarda Alg Popülasyonunun Zararları

.Havuzlarda bulanık ve kirli bir görüntü oluştururlar.

. Yüzücülerde kaşıntıya sebep olurlar.

.Tutundukları yüzey kayganlaştığı için yüzücüler açısından tehlikelidir.

.Klor tüketimini arttırırlar.

.Dezenfektanları absorbe eder ve etkinliklerini azaltırlar.

.Havuzda kötü bir tat ve kokuya sebep olurlar.

.Filtrasyon sistemini tıkarlar.

Havuz suyu sıcaklığı Alg oluşumu için çok önemli bir parametredir. Klorsuz havuzlarda kış ayalarında 10 derece sıcaklıkta dahi üreme imkanı bulabildikleri gibi havuz suyu ısının 20derece üstüne çıktığı durumlarda alg popülasyonlarında patlamalar (aşırı çoğalma) meydana gelebilmektedir.

5.2.2 Havuzlarda Yosun Üremesinin Önlenmesi

Yosunlar; cansız maddeler, toz ve sudan organik maddeler üreten bitkisel mikroorganizmalardır. Havadaki toz parçacıkları ile taşınan sporlar yardımıyla çoğalırlar böylelikle kapalı havuzlar dahil olmak üzere her havuza rahatlıklar ulaşabilirler.

Yüzme havuzu su şartlandırılmasındaki temel prensiplerden biride sudaki organik maddelerin mümkün olduğu kadar en düzeyde tutulmasıdır.

Sonuç olarak yosunda organik madde olduğuna göre gelişimi, mümkünse tamamen önlenmelidir. Bazı yosun türlerinin klora dayanıklı olması sebebiyle yalnızca klor kullanımı her zaman etkili olmayabilir. Hatta bazı yosunlar klora bağışıklık kazanıp ölmemektedirler. Bunun için geliştirilmiş özel yosun öldürücü ALGAECIDE BIO kullanılmalıdır.

5.2.3 Yosun (Alg) Oluşmuş Havuzların Temizlenmesi

Alg oluşmuş havuzların temizlemek için;

.pH dengelenir.

.Klor şoklaması yapılır.

.Alg oluşmuş yüzeyler fırçalanır.

. Fırçalama ile su içine yayılan askıdaki algleri toplamak için çöktürücü veya topaklayıcı kullanılır.

.Filtrede birikimi önlemek için ters yıkama süresi ve sayısı arttırılır.

5.3. Dezenfeksiyon

Yüzme havuzu suyu yalnızca yosunlar için değil aynı zamanda bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalar için ideal yaşam şartlarına haiz bir ortamdır. Bakteri ve mantarların yalnızca küçük bir kısmı hastalık yapıcı olmasına ve havuza girenler için enfeksiyon tehlikesi oluşturmasına karşın zararsız bakteri ve mantarlar dahi geniş çapta üremeleri halinde ince tortulara yol açabilir ve aşırı durumlarda duyun dezenfekte edecek etkili bir yolun bulunması bunun sonucunda berrak, renksiz, kokusuz ve insan sağlığı açısından güvenilir bir havuz suyu için son derece gereklidir.

5.3.1. TS 11899’ da Müsaade Edilen Dezenfeksiyon Maddeleri

5.3.1.1. Klor ile Yapılan Dezenfeksiyon (Sodyum Hipoklorit)

Klor yalnıza bakteri öldürücü bir etkiye sahip değildir. Yanma olayına eşdeğer bir işlem olan oksidasyon yoluyla havuza girenlerin ister istemez havuz suyuna kattıkları filtre edilmeyen ve bakterilerle mantarlar için ideal bir besin ortamı oluşturan kirleri de yakarak yok eder. Klorlamada bazı deneyimler tanımak gerekmektedir.

Bunlar;

BAĞIMSIZ KLOR: Klorun HOCI, CI2 şeklindeki bileşiklerine denir.

BAĞLI KLOR: Klorun azotla meydana getirdiği NH2CI, NHCI2 ve NCI3 gibi bileşenlerine denir.

SERBEST ARTIK KLOR: Sudaki organik maddeler için harcanan klordan arta kalan klor miktarına denir.

TEMAS SÜRESİ: Klorun verilişi ile artık kloru kontrol için numune alındığı veya suda etkili dozun devam ettiği an arasındaki zaman farkına temas süresi denir.

Bağımsız ( Hazır) Klor denilince akla hipoklorit gelir. Hipoklorit ( HOCI) zayıf bir asittir.

H2O + NACI HOCI + NAOH

H2O + NACI HOCI + NaOH

HOCI H+ + OCI

Şeklinde iyonlara ayrışır.

Bu çözümlemenin derecesi suyun pH değerine bağlıdır. Sıcaklık 20 C pH 5 iken hipoklorit

asit solüsyon %100 HOCI şeklindedir. Suyun pH derecesi yükseldikçe ayrışım başlar ve pH 8

olduğu zaman sadece % 23,2’si HOCI, geri kalan %76,8’i OCI şeklinde dönüşmüş olur. Bu

olay, OCI iyonunun mikrop öldürme özelliğinin HOCI’ a kıyasla çok düşük olmasından dolayı

çok önemlidir.

Suların arıtılmasından HOCI sadece mikrop öldürücü ve dezenfektan özelliğinden dolayı

aranmamakta aynı zamanda kuvvetli oksidan olduğu, tat ve koku ihtiva etmediği için suyun

çeşitli amaçlarla arıtılmasında kullanılmaktadır. HOCI oldukça stabildir ve havalandırmaya

karşı kloraminlerden çok daha mukavimdir; fakat güneş ışınlarına karşı hiç dayanıklı değildir.

Güneş ışığı altında kalan 2ppm HOCI’ nin 4 saat içerisinde tamamen kaybolduğu

bilinmektedir. Bakterisiz emniyetli bir su elde etmek için suda bulundurulması gereken artık

klor miktarı; bu klorun serbest veya bağlı oluşuna, suyun cinsine, sıcaklığa ve artıma

şartlarına bağlı olarak değişmektedir. Bakterilerin %100 imha edilmesi için suyun pH

derecesi ve sıcaklığına bağlı olarak serbest veya bağlı klorun belirli temas süresinden az

olmamak üzere suda bulunması gerekmektedir.

Sudaki klor, pH 7-8 aralığına mikroorganizmaları 60 dakika temas süresi sonunda

öldürebilmek için en az 1,5 ppm olmalıdır. pH 8-9 aralığında ise bu oran en az 2 ppm’e

çıkacaktır.(Bu ihtiyaçlar bulanık olmayan bir suyun ihtiyacıdır.) Görülüyor ki pH arttıkça klorun

dezenfeksiyon gücü azalmaktadır.

BAĞLI KLORUN OLUŞUMU

HOCI + NH3 NH2CI + H2O (Monokloramin)

HOCI + NH2C NHCI2 + H2O (Dikloramin)

HOCI + NHCI2 NCI3 + H2O ( Azottriklorür)

5.3.1.2. Kalsiyum Hipoklorit

KALSİYUM HİPOKLORİT + SU HİPOKLORİK ASİT + KALSİYUM

İYONU

[Ca(OCI)2] [H2O] [HOCI]

[Ca+2]

Aktif klor Yüzdesi Mevcut Klor İçeriği Yüzdesi pH

%65 %65 11(%1’lik çözeltisi)

AVANTAJLAR DEZAVANTAJLAR

Taşıma , depolama ve uygulamada kolaylık. pH değerini yükseltir, asit ihtiyacı artar.

Depolamada ihtimal edilebilir, önemsiz miktar kayıp

Sert sularda, kalsiyum sertliğini önemli ölçüde arttırır.

Yumuşak sular için, uygulamada kalsiyum sertliğini önemli ölçüde arttırması.

Bünyesindeki inert çözünmez kimyasallar nedeniyle suda bulanık yapabilir.

Kalsiyum hipoklorit en az %65 klor içerir. Bunun anlamı sodyum hipoklorite göre daha fazlam klor içermesidir. İçinde bulunan diğer kimyasallar kalsiyum karbonat, kalsiyum hidroksit, sodyum klorür ve kristal sudur. Sonuncusu % 5-10 arasında bulunabilir ve kalsiyum hipokloritin ayrışmasında çıkan ısıya karşı stabilizasyon görevi yapar. ( Satışı genellikle

granül ya da tablet şeklindedir. Toz halinde pek tavsiye edilmez. Sıkı formda bulunanları uzun yıllar dayanır.)

Aynı zamanda şok klorlama gereken durumlar içinde uygundur. Bu durumda granül, havuz işletmesinden önce veya sonra direkt olarak su yüzeyine serpilebilir. Dozajı için %1-2’lik çözelti hazırlanması tavsiye edilir. Çünkü her litre 6,5 – 13 g etkili klor içermektedir. Yüksek konsantrasyonlu çözelti sodyum hipoklorit çözeltisi gibi az dayanıklıdır ve içerdiği fazla miktardaki bulanıklık parçaları ( suda çözünmeyen kalsiyum karbonatın oranına bağlı olmak üzere) dozaj pompasının tıkanmasına sebep olur. Kalsiyum hipoklorit alkali olarak etkiler. Sürekli kullanıldığında ( özellikle havuz suyu azdan ortaya kadar bir sertliğe sahipse) yüzme havuzu suyunun pH değeri çıkar.

Kalsiyum hipoklorit ve onun sulı çözeltisi başka bir kimyasala karıştırılamaz.( diğer klor ürünleri, pH düşürüler.)

5.3.1.3.Kullanım Yerinden Sodyum Hipoklorit Üretimi

Sodyum klorür çözeltisinin elektrolizi ile sodyum hipoklorit doğrudan kullanım yerinde elde edilebilir. Çözeltinin konsantrasyonu 2-8 g/L CI2 olmalıdır. Aynı işlem deniz suyu kullanılan havuzlarda veya havuz suyunun tuzlandırılması ile dolaşımdaki suyun bir kısmının elektroliz hücresinden geçirilmesi şeklinde de uygulanır. Elektroliz sonucu ortaya çıkan hidrojen ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Sodyum hipoklorit eriyiğinin filtre edilmiş suya verilmesi dozaj pompasıyla olur. Su sert olursa NaOCI aşılama enjektörünü tıkayabilir. Ayrıca havuz suyunun pH değerini sürekli olarak yükseltir. pH değerinin ayarı için yeterli aside ihtiyaç vardır.

5.3.1.4 Kullanım Yerinde Klor Gazı Üretimi

Bu tür tesislerde sodyum klorür elektrolizi ile klor gazı elde edilerek su hazırlık işlemlerinin dezenfeksiyon aşamasında kullanılır. Tuz depolanması sebebiyle önemli bir güvenlik problemi ortadan kalkar ve klor yalnızca ihtiyaç kadar üretilir. Elektroliz sonucu bazik bir eriyik elde edilir. Bu bayizik istenirse pH nörtlemek için kullanılır veya deşarj edilir. Bu proseste yalnızca elementer klor gazı havuza verilir. Elektroliz sonucu ortaya çıkan hidrojen gazı ortamdan uzaklaştırılır. Bir enjektör yardımıyla klor gazı ve su karışımından elde edilen klor eriyiği havuza verilir. Bu eriyik suya ilavesi ile suda HCI tuz ruhu oluşur. Buda suyun pH değerinin düşürür. Havuz suyundaki ilavesi ile suda HCI tuz ruhu oluşur. Buda suyun pH değerini düşürür. Havuz suyundaki asit kapasitesi yeterli ise su klor eriyiğinde bulunan HCI ile nötrlenir. Karbonat sertliği yeterli değilse oluşacak HCI’ yi nötrlemek için asitli klor eriyiği mermer çakılı doldurulmuş kaptan geçirilmelidir. Havuz suyu dezenfeksiyonunda kullanılan Elektroliz yöntemi ile yerinde üretim en gelişmiş yöntemdir. Doğru akımla tuz elektrolizi esasına dayanır. Dezenfeksiyon maddesinin üretim ve enjeksiyon miktarı anlık ihtiyaç kadardır. Havuz suyuna doğrudan elementler klor verilir.

5.3.1.5. Klor + Ozon

Ozon (O3) aktif formdaki oksijendir (O2) ve kuvvetli bir oksidasyon maddesidir. Havuz suyunda kalıcı etkiye sahip olmaması, zehirliliğinden dolayı sadece su hazırlık hattının içinde bir kademe olarak yerleştirilir, filtre edilmiş suya ozon verilir, ozon 3 dakika süre ile bir reaksiyon tankı içinde işlevini yerine getirir, sonrasında proses reaksiyon tankından çıkan suyun aktif kömür filtresinden geçirilmesi ile sonlanır. Aktif ömür filtresi çıkışında max. 0.05

mg/L ozon ölçülmek zorundadır. Hazırlık hattında dezenfeksiyon maddesi olarak ozonun kullanımı, klorun havuz suyu içindeki fonksiyonundan farklıdır. Sadece klorla dezenfeksiyon yapılan bazı havuzlarda (terapi, sağlık gibi) ilave olarak ozon yöntemi de kullanılmalıdır.

Ozonlamanın Avantajları;

. Etkili yosun öldürme gücü,

.Organik kirliliklerin (örneğin idrar gibi) oksidasyonu,

.Düşük miktarda trihalojenmetan,

.Havuz suyundan düşük klor yoğunluğu,

.Bozulmuş artık kalmaması.

Ozonlamanın Dezajantajı;

Gaz formundaki Ozon onun sulandırılmış çözeltisi gibi (en fazla 25mg/L O3) çok dayanıksızdır ve bu sebeple kullanılacağı yerde üretilmelidir. Ozon üretici cihaz için önemli miktarda bir yatırım ve ilave donanımlar (hava kurutucu, ozon yıkıcı, aktif kömür filtresi gibi) gerekmektedir.

5.4. Diğer Havuz Dezenfektanları

Havuz suyunun hazırlanmasında kullanım alanı bulan, TS 11899 bulunmayan kimyasal metotlar.

Bu bölümdeki malzeme ve metotlar standartlarda olmayan ama uygulamalarda mevcut malzemelerdir. TS 11899 ve UHE-1 de olmamakla birlikte dezenfeksiyon ve oksidasyon ihtiyacını karşılaması koşuluyla özel havuzlar için hazırlanmış olan UHE-2 talimatının gereklerini karşılayabilirler. Ayrıca bunlardan bazıları içme kullanma suları için olan TSE 266 ve gıda maddelerine ilişkin olan talimatlarda zararlı bulunarak yasaklanmıştır.

UHE-2 Özel havuz talimatında; Suya dezenfeksiyon maddeleri öncelikle klor ve klor bileşikleri verilir ve böylece bakteriler, yosunlar (algler) öldürülebilir. Sonuçta suda boşta, etkili dezenfeksiyon maddeleri fazlalığı kalır. Klor ile dezenfekte edilen özel havuzlarda aktif klor miktarı tercihen 1,0-3,0 mg/L olmalıdır. Dezenfeksiyon güvenliğinin sağlanabildiği tesis koşuları esas itibariyle miktar açısından belirleyicidir.

Yeni kurulan tesislerde en çok 1,0-3,0 mg/L değerinde yeterli dezenfeksiyon güvenliği sağlanmış olmalıdır. Her koşulda uygulanması mutlak zorunluluktur.

Seçilecek dezenfeksiyon yöntemi aşağıdaki koşulları sağlamalıdır.

1. Havuz suyu dezenfeksiyon için yeterli kimyasala sahip olmalıdır. 2. Havuz suyundaki kirlilik filtreler ile filtrelerin tutamadığı kirlilik okside edici

dezenfektanlarca yok edilmelidir. 3. Uygulanan yöntemin yeterliliği kolayca test edilebilmelidir. (Kullanıcı tarafından.)

5.4.1. Brom

Element hali sıvı olmasına karşın, havuz dezenfektanı olarak kullanılan formu sıvı olarak mevcut değildir. Havuz dezenfeksiyonu için kullanılan formu, iki ayrı katı formda satılır. Birincisinde; brom tuzu kendisini aktif hale geçirecek bir oksidasyon ajanıyla birlikte çift komponentli olarak uygulanır. İkinci tipinde ise brom tuzu, kendisini aktifleştirecek oksidasyon ajanı ile birlikte tablet formunda fabrikasyon karışım olarak satılır.

Brom kimyası, birçok bakımdan klorunkine benzemesine karşın, farklı olarak brom şoklama amaçlı kullanılmaz. pH’sı 4,0-4,5 civarında olup, oksidasyon ajanı tarafından aktiflendiğinde su içerisinde HİPOBROMİK ASİT (HOBr) ve HİPOBROM (OBr-) iyonu oluşturur. Klor gibi, bu oluşumda suyun Ph derecesinden etkilenir. Ancak bu etki klordaki kadar dramatik değildir.

Elementer brom (Br2) klor gibi bir halojendir ve yüzme havuzu suyu dezenfeksiyonu için olan prensipler de klor gibidir.

Bromun avantajları:

Kloraminlerden (Bağlı klordan) farklı olarak bromaminler kokusuzdur. Piyasadaki bazı bromlu ürünler

Kokusuzdur. Piyasadaki bazı bromlu ürünler hem brom hem de klor içerir. Ekseriyetle özel havuzlarda kullanılır. Bazı ülkelerde genel kullanımlı havuzlarda da kullanımına müsaade edilmektedir.

Havuz suyu uygulamalarında ayrıca organik brom bileşikleri de kullanılmaktadır. Bakteri ve yosun öldürücü özelliği iyidir. Buna rağmen oksidasyon etkinliği düşüktür. Bromun oksitleme tesiri düşük olduğu için halka açık havuzların dezenfeksiyonunda kullanılmasına izin verilmez.

5.4.2. Klorlu İzosiyanürat

Sodyum dikloro izosiyanürat, trikloro izosiyanürik asit. Her iki üründe geniş bir pazar bulmuştur.

TSE11899 ve UHE-1 de kullanımına müsaade edilmez. Ayrıca bu ürünlerin içme ve kullanma sularında, gıda maddeler, ve içeceklerde kullanımı kesin olarak yasaktır.

5.4.3. Lityum Hipoklorit

LİTYUM HİPOKLORİT +SU HİPOKLORİK ASİT +LİTYUN İYONU

(LİOCI) (H2O) (HOCI) (Li)

‘’İnorganik klor bileşiği, suya iyi çözünen beyaz taneli granül yapıdadır. Büyük oranda etkisiz yan maddeler içerir. Lityum fizyolojik olarak aktiftir, yüzenler üzerinde toksik etkisi şüphesi sebebiyle içme suyu için önerilmez ve TSE 11899 da yer verilmemiştir.

5.4.4. İyot

Iyot tıpkı klor ve brom gibi bir halojendir. Ancak düşük oksidasyon gücünden solayı tercihlerde son sırada bulunur. Havuz suyunda açığa çıkan iyot silik kahverengi bir renk yapar ki buda güvenlik gereklerine aykırıdır. TSE 11899 da yer verilmemiştir.

Potasyum iyondür (KI), suda hiçbir artık bırakmaksızın çözünen kristal yapılı beyaz bir tozdur. Bir oksidasyon ajanıyla aktif hale geçirilir. Amonyak ile reaksiyon vermez. Bu yüzden iyodamin oluşumu yoktur; göz, cilt iritasyonu ve mayo aşınması da söz konusu değildir. Yanlızca bakteri öldürücü dezenfektan olarak kullanılabildiğinden, yosun mücadelesi ve oksidasyon takviyesine ihtiyaç vardır.

5.4.5. Bakır - Gümüş İyonizasyon Sistemi

Bu sistem; bakırın yosunlar, gümüşün bakteriler üzerindeki öldürücü etkisinden yararlanılarak tasarlanmıştır. Sistemde bakır ve gümüş belli bir oranda alaşım haline getirilerek yapılan elektrotlar kullanılır. Elektroliz yoluyla suya sürekli bakır ve gümüş iyonları verilir. Böylece havuzda, bir taraftan bakteri ve yosun mücadelesi yapılırken, diğer yandan bakırın topaklayıcı etkisinden yararlanılarak çöktürme işlemi de gerçekleşir.konsantrasyonu 0,7 ppm’i geçmemeli mümkünse 0,3 ppm düzeylerinde olmalıdır. Gümüşün ve bakırın oksidasyon etkisi yoktur ve mikroorganizmaları çok yavaş öldürür. TSE 11899’da yer verilmemiştir.

5.4.6. UV Işını

UV uygulaması esasta havuzun dışında kullanılmaktadır. Bakteriye karşı etkisi elektro manyetik ışınlanmaya dayanmaktadır. Havuz suyu filtre edildikten sonra kuarz imbiğinden ince katmanlarda kaplı bir aletle (cıva-alçak basınç boruları) ışınlama maksimumu 253,7 mm’de bulunan kısa dalgalı UV ışınlanmasıyla karşı karşıya kalır. Etkin bir ışın yoğunluğu için ve böylece filizlerin ve bakterilerin öldürülmesi için şart, mümkün olduğundaca emilen kirletmeyen ve özellikle bulandırma maddelerinden arındırılmış bir optimal filtre edilmiş su için bu fiziksel uygulama bulunmaktadır. Bu, mümkün olduğunca mangadan, gezen maddelerden ve huminden arındırılmış su demektir.

Aktif Klor Yüzdesi Mevcut Klor İçeriği Yüzdesi pH

%29 %35 1 (%1’lik çözelti)

Organik kirlilikler atılmadığından ve UV ışınları yalnız alette ve yüzme havuzunda daha fazla etkili olmadığından, değinilmiş olan optimal filtre etmenin yanında uygun kısa süreli havuz dolaşımı ve mümkün olduğunca ölü sektör olmayan çok mükemmel bir havuz hidroliği şarttır.

UV filizden arındırma tesisleri elektrik filtre tesisiyle elektriksel olarak paralel bağlanır. Böylece yöntem olarak her iki tesisinde aynı zamanda işletmede olduğu güvence altına alınır. UV tesisleri hatalı akım şalteriyle elektriksel olarak güvence altına alınmalıdır. UV kuarz cam lambalarının ömürleri takriben 6000 işletme saatidir. Filtre tesislerine ve havuz iç akışına yüksek istemlerde oksidasyon etkisiz ve çift etkisiz bu uygulamada ek kimyasal oksidasyon ve filizden arınma maddesi kullanımı amaca uygun olur.

UV ışını sadece ışınları ulaştığı yerde etkindir. Havuz suyu içinde etkili değildir. Su hazırlık prosesi içinde yardımcı olarak kullanılabilir, ancak tek başına bu işlevi yerine getiremez. TSE 11899’da yer verilmemiştir.

5.4.7. Oksijen – Peroksit, Persülfat

Serbest oksijen bileşikleri, örneğin hidrojen veya persülfat gibi oksidasyon ya da dezenfeksiyon maddesi olarak kullanılır. Oksidanlığı veya dezenfektanlığının yanı sıra soluduğumuz havanın içerdiği gibi bir oksijenle tekrar birleşirler ve bir oksijenle (O2 molekülü) değildir. Çünkü bu oksijen özleri çok hızlı bir şekilde moleküler oksijenle tekrar birleşirler ve bu oksijenler soluduğumuz havayı oluştururlar. Oksidasyon ve dezenfeksiyon etkinliği, maddenin ilavesi için geçen kısa süre kadardır. Oksijen metodu kavramı biraz aldatıcıdır. Çünkü burada, diğer tüm dezenfektasyon metotları gibi, suya bir kimyasal verilmektedir. Ancak bu sadece oksijen değildir. Bir depolama etkisiyle sadece indirgeyici olmaktadır. Bu sebeple bu yöntem genel kullanımlı havuzlar için geçerli değildir. Özel yüzme havuzlarında, depo etkisinin indirgeyici özelliğinden dolayı, bu metodun ancak yardımcı metotlarla, örneğin; Algizid veya organik klor gibi, desteklenerek kullanımı söz konusudur. DPD ile ölçümleri çok yanıltıcıdır. TS 11899’da yer verilmemiştir.

5.4.8. Ozon

Çok yüksek oksitlenme gücü olan ozon, 1. Şartımızdaki sürekli dezenfeksiyonu sağlayamaz. Çok çabuk etkisini gösterir ve parçalanır. Çok zehirli bir gaz olan ozon havuz suyuna çok az ve kontrollü olarak verilebilir (sınır maksimum 0.01 g/m3). Ozon oksidasyon gücü sayesinde 2. Şartımızı yani organik maddelerin parçalanması için mükemmel yapar. 3. Şartı olarak basit yöntemlerle ölçülebileceğinden bu bu şartı yerine getirebilir.

Ozon cihazları oldukça pahalıdır. Ucuz cihazlarla güvenlik içinde dezenfeksiyon sağlamak mümkün değildir. Ozon ile birlikte ilave bir dezenfeksiyon yöntemi mutlaka uygulanarak 1. Şartı yerine getirmelidir. Genel olarak klor ile birlikte başarı ile uygulanabilir. Alman sağlık dairesi, DIN, UHE, TSE yalnızca klor ile birlikte uygulandığında bu yönteme müsaade etmektedir.

5.5. İnce Partiküllerin Giderilmesi ( Topaklama, Çöktürme)

Filtrelerde tutulamayan çok ince partiküller zamanla havuz suyunda birikerek havuzun berraklığını yitirmesine ve gece havuz lambalarının önünde hoş olmayan (uçuşan parçacıklar şeklinde) görüntülere yol açmaktadır. CLEARFLOCK-L Topaklayıcı kimyasalı kullanımı ile bu partiküller büyük hacmi topaklar şeklinde bağlanır ve filtrede tutabilir yahut çöktürülebilir hale getirilir. pH 7,2’de topaklayıcıdan maksimum verim elde etmek mümkün olur.

CLEARFLOCK-L Topaklayıcı kimyasal maddenin uygun dozda verilmesi son derece önemlidir. Gereğinden çok fazla verilen malzeme topaklayacak partikül bulamayınca askıda kalarak suda bulunmaya neden olabilir. Havuz suyunun flu görünmesine sebep olur.

5.6. Alkalinite Nedir?

Alkanite, suyun asit tamponlanma kapasitesinin miktarsal ölçüsüdür ve suyun pH değişimine gösterdiği direncin derecesidir. Su içerisinde çözünmüş bulunan karbonatlar, bikarbonatlar ve hidroksillerin toplam değerini ifade eder.

Alkalinite değeri yüksek olan suların Ph değeri eski değerine geri dönecektir. Yüksek Ph değeri ise bizim klor ile oksidasyon ve dezenfeksiyon gücümüze engel olacaktır. Bkz. Havuz suyunda Ph’ın önemi.

Ayrıca yüksek alkainite değeri ve yüksek pH değeri su içerisindeki sertlik veren maddelerin çökelmesinen üzerinde kiraç bağlamasına ve filtre kumunun topaklaşmasına sebep olacaktır.

Havuz suyundaki yüksek alkaliniteyi düşürmek için HCI (hidroklorik asit) veya H2SO4 (sülfürik asit) ile yoğun şoklamalar yapılması gerekir. Alkalinite değerinin de aşırı düşürülmesi havuzumuda derzlerin sökülmesi treverten küpeştelerin yenilmesi gibi problemlere de sebep olacaktır.

Ayrıca düşük alkaliteli sularda pH değerini dengede tutmakta büyük sıkıntı yaşanacaktır, pH değeri asidik veya bazik ortam arasında hızlı dalgalanmalar yaşatabilir. Bu yüzden düşük alkaliniteli havuz sularında alkan,te yükseltici GK A (+) ürünü veya taze su ilavesi ile ideal aralıklara çekilmiş olur.

Havuz suyundaki ideal Alkalinite değeri 30-180 ppm arasında olmalıdır. (Bkz. Ek 4)

Not: Yüksek alkaliniteli havuz suyunda Kalsiyum Hipoklorit (%65’lik stabilizatörsüz granül klor) uygulanması suyun havuz operatörleri için havuz suyunun alkalinite değeri mutlaka 180 ppm altında olmalıdır.

5.7. Stabilizatör (Siyanürik Asit) Nedir?

Öncelikle siyanürik asidin, siyanür ile bir bağlantısı yoktur. Bundan dolayı yüzme havuzlarında, kullanılmasında sağlık açısından bir sakınca yoktur. Fakat içme ve kullanma sularının dezenfeksiyonu için, Sağlık Bakanlığı TS 266 ve 11899 normlarına göre önerilmemektedir. TS 11899 stabilizatörlü klorların havuz suyu dezenfeksiyonunda da kullanılmasına izin vermemektedir.

İçme ve kullanma sularının dezenfeksiyonu için gaz klor (CI2) , kalsiyum hipoklorit (stabilizatörsüz granül klor Ca(CIO)2) veya sodyum hipoklorit (sıvı klor (NaOCI))kullanılmalıdır.

Stabilizatör maddesi, klorun havuz suyu içinde, güneş ışınlarından etkilenmeden daha uzun süre kalarak, havuz suyunda daha etkin bir oksidasyon ve dezenfeksiyon sağlamasında önemli bir görev üstlenir. Güneş ışınlarından kaynaklı UV, klorun kovalent bağlarını kırarak, klorun gaz haline gelip oksidasyon ve dezenfeksiyon işlevlerini yapmadan havuzdan uçmasına neden olur.

Stabilizatör, klor ile dezenfeksiyon işlemi için oldukça önemli bir madde olmasına karşın, zaman içinde kullanılan stabilizatör maddesinin su içindeki yüksek konsantrasyonu, klor kilitlenmesine, suda puslu bir görüntü oluşmasına ve klor tüketiminin artmasına sebep olmaktadır. Bu tarz sorunların yaşanmaması için havuz suyundaki stabilizatör oranının takip edilmesi ve belirli sınırları aşınca mutlaka stabilizatör oranının takip edilmesi ve belirli sınırları aşınca mutlaka stabilizatör ihtiva etmeyen klor (sıvı klor veya kalsiyum hipoklorit) kullanılması gereklidir.

5.8. Toplam Çözünmüş Katı Madde (TDS) Nedir?

Toplam Çözünmüş Katı Madde (Total Dissolved Solids), su içinde çözünmüş halde bulunan ve kum fitresi gibi basit filtrasyon yöntemleri ile tutulamayan minerallaeri, içerisin de TDS ne kadar yüksek ise o kadar çok yabancı madde var demetir. TDS miktarının yüksekliği bizim dezenfeksiyon uğraşımızı artıracağı gibi suyumuzun mat görünmesine de sebep olacaktır.

Doğada sular, kaynaklarına göre, TDS konsantrasyon açısından farklılıklar gösterirler. 1.000mg/L TDS konsantrasyonu ‘Tatlı Su’ kaynakları için üst limittir. 1.000 – 5.000 mg/L TDS’ye sahip sular genel olarak ‘Acı Su’ olarak tabir edilirken 5.000-15.000 mg/L TDS’ ye sahip sular ‘Çok Acı Su’ ve daha yüksek konsantrasyonlarda TDS içeren sular ‘Tuzlu Su’ olarak tanımlanır. Su içerisindeki iyonlar elektrik iletimini sağlarlar.

Düşük TDS oranı suyun korozif yapıda olduğunu gösterir ve metal yüzeylerde korozyona sebep olur. Yüksek TDS oranı ise boru içlerinde birikim (kışır) oluşumunu arttırır. Havuz suyunda ise kabul edilebilir maksimum TDS 2.500 mg/L ‘dir.

Sularda ve atık sularda bulunan başlıca azot bileşikleri azalan oksidasyon kademesine göre nitrat azotu (NO3-N) ,nitrit azotu (NH2-N) , amonyak azotu (NH3-N) ve organik azot (Org-N) şeklinde sıralanmaktadır. Bu azot türlerinin yanı sıra azot gazı (N2-N) da, azot çevriminde yer almaktadır. Azot çevriminde bulunan türler, biyokimyasal reaksiyonlar sonucunda birbirine dönüşebilmektedir.

Toplam oksitlenmiş azot, nitrat ve nitritin toplamıdır. Nitrat, azot bileşikleri ile daha önceden kirlenmemiş yüzey ve yer altı sularında eser miktarda bulunmaktadır. Yüzeysel sularda nitratın belirgin biçimde görülmesi, o suyun daha önceden amonyum ve organik azot içeren evsel ve endüstriyel atık sularla kirlendiğini veya o suya henüz doğrudan nitrat deşarjının yapıldığını ifade eder.

Doğrudan nitrat deşarjları, ya nitraklı bileşiklerin kullanıldığı ya da üretildiği endüstrilere ait atık sular veya tarım alanlarında kullanılan nitratlı gübrelerin yağmur suları ile taşınmasından kaynaklanmalıdır. Yer altı sularında nitratın görülmesinin en büyük nedeni de bu sulara yağmur ve sulama suları ile nitrat gübrelerinin taşınmasıdır. Nitrit bileşiği son derece kararsız bir azot formu olup, ortamda nitrifikasyon veya denitrifikasyon reaksiyonlarının gerçekleşmekte olduğunu gösterir.

Havuz suyunda ise suyun ilk dolumda ve havuza eklenen suyun kalitesi ölçülmesi açısından son derece önemlidir. Eğer havuz suyumuzun ilk dolumda ve eklenen sularda nitrat ve nitrite rastlanmadığı halde tespit edilebiliyorsa bunun kaynağı genellikle kullanıcı çocuklar veya yetişkinler tarafından kirletildiği anlamını taşımaktadır.

5.10. Amonyum Nedir?

Amonyum NH4+ formülüyle gösterilen bir katyon köktür ve amonyum güçsüz bir asittir. Doğada amonyum proteinlerde bulunur. Bu nedenle deniz ürünleri başta olmak üzere birçok canlının yapısında amonyum kökü mevcuttur. Yine çürükçül canlılar amonyum üretir.

Amonyumun eldesi için, amonyak maddesinin içine güçsüz bir asit eklenmelidir:

NH3+H3O+ó NH4+ +H2O

Çoğunlukla kirlilik içeren sular ile temas sonucu canlı vücuduna giren yüksek konsantrasyonlarda çözünmüş, amonyum varlığı insan yaşamı için ciddi tehlike oluşturmaktadır. Amonyum (NH4+) İKİ BASAMAKLI BİYOLOJİK OKSİDASYON İLE UYGUN REAKSİYON ŞARTLARINDA KOLAYLIKLA ÖNCE NİTRİTE (no2) sonrasında ise nitrata (no3) dönüşür. Oluşan nitrit, bebeklerde ölümcül mavi hastalığa sebep olurken, yetişkinlerde ise amin ve amidlerle birleşerek kanser yapıcı nitrozaminlerin sentezlenmesinde aktif rol oynar. Diğer yandan amonyum, sudaki serbest klorla kolaylıkla reaksiyona girerek kloraminleri oluşturur. Kloraminler yüzme havuzu suyunun dezenfeksiyon aşamasında klorlama veriminin düşmesine ve düşük konsantrasyon seviyelerinde dahi yüzü sağlığının olumsuz etkilenmesine sebep olmaktadır.

Sonuç olarak bu tür problemlerin çözümü için yüzme havuzu suları içindeki amonyum iyon konsantrasyonu gerek TSE ve Sağlık Bakanlığı genelgesi göz önüne alındığında 0,2 ppm’in altında klor şoklaması yapılarak indirilmelidir.

5.11.Alüminyum ve Bakır Nedir?

Ağır metallerin, biyolojik olarak birikebilme (organik maddelere tutunabilme) özelliği vardır ve bazı ağır metallerin insan vücudunda belirli seviyede bulunmasının olumlu etkileri olduğu halde, fazlaso toksik etkiye neden olur.

Solunum beslenme ve deri emilimi yoluyla insan vücuduna girerek dokularda birikmeye başlarlar. Bu metaller vücuttan uzaklaştırılamaz ve zaman içinde toksik değere ulaşırlar.

Denekler üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda ağır merallere maruz kalan insanlarda, ruhsal ve nörolojik etkilere bağlı davranış bozuklukları, nörotransmiter üretimi ve bunların fonksiyonunda düzensizlikler ortaya çıkması ve daha birçok metabolizma sorunu organların görevini yapmaması gibi ciddi rahatsızlıklar ortaya çıkmıştır.

Aliminyum ağız yoluyla vücuda girer. Su ise alüminyumu en fazla taşıma potansiyeline sahip etkendir. Sindirim sisteminden direk kana geçen alüminyum miktarı %1 ‘den azdır. Alüminyum büyük bir kısmı kemik ve akciğer olmak üzere çeşitli dokularda depolanmaktadır. Normal sağlıklı insanlarda alüminyum böbrek yolu ile vücut dışına atılmaktadır.

Sinir sistemi bozukluklarına neden olan alüminyum mutfak kaplarından, içme suyundan, ilaçlardan ve alüminyum işleyen tesislerden kaynaklanabilir.

Alüminyumun bugüne kadar saptanan en önemli etkisi sinir sistemi üzerindedir. Dünyanın farklı bölgelerinde yapılan epidemiyolojik çalışmalarda ise içme sularındaki alüminyum seviyesi ile Alzheimer hastalığı, bunama(demas) veya algılama, hatırlama, öğrenme, bilme gibi zihinsel süreçlerin (kognitif) hasarlanması arasında ilişki saptanmıştır.

Alüminyuma bağlı çevresel etkileşimin çoğu kronik ve içe sularına bağlı olarak görülmektedir. Sinir sistemine ait etkiler ise yıllar sonra fark edilmekte ve geri dönüşümü

olmamaktadır. Bu nedenle, alüminyum içeren içme ve kullanma sularında, alüminyumun bu sulardan uzaklaştırılması gerekmektedir.

Havuzda kullandığımız çöktürücü ve parlatıcı ürünleri de alüminyum içermektedir. Bundan dolayı sağlık bakanlığı yayınladığı genelgede havuz suyundaki alüminyum miktarının ölçülmesi istemekte ve maksimum 0.2 mg/L bulunmasına izin vermektedir. Havuz suyundaki alüminyum seviyesi 0,2 mg/L den fazla ise, taze su ekleyerek alüminyum konsantrasyonunu düşürmek gereklidir.

Bakır: Kırmızımsı bir metal olan bakır, doğal ortamda kayalarda, toprakta, suda ve havada bulunur. Kolayca şekil alabilmesi ve bükülebilmesi nedeniyle bozuk paraların, elektrik tellerinin ve su borularının yapımında kullanılmaktadır.

Bakır ayrıca tarımda fungusit (bakteri ve mantar öldürücü) olarak, göllerde ve depolarda algisit (alglerin gelişmesini önlemek için) olarak kullanılmaktadır. Bakır ayrıca doğada bitkilerde ve hayvanların vücudunda bulunur. Hayvan ve insanda özellikle karaciğerde depolanır (1,5 gram kadar). Tarımda çok fazla miktarda kullanılırsa bitkilerin büyümesine engeller, bunu demirin yerine geçerek yapar.

Bilinen tüm canlılar için esansiyel (olmazsa olmaz) bir elementtir. Ancak çok yüksek dozda uzun süre veya bir defada alındığında sağlık açısından zararlı olur.

Bakır doğada cevher olarak bulunur ve genelde diğer elementlerle birliktedir.

Havada veya suda bulunan bakır veya bakır bileşikleri, daima toz parçacıklarına bağlı bulunur; dolası ile solunum yollarında veya sindirim sisteminde kolayca tutulurlar. Suda bulunduklarında ise flokulantlar ile birlikta filtrasyon işlemiyle kolayca sudan uzaklaşabilirler.

Toz veya zerreciklere bağlı olmayan bakır ise suda çözünmeyen formdur ve asıl olarak kalırsa sudaki bakır miktarı 1.000 mg/L ‘nin üzerine çıkabilir. Bu nedenle musluk ilk açıldığında akan su kullanılmamalı, 15-30 saniye akması beklenmelidir. Suda maksimum bakır seviyesi 1,0 ppm değerinin üzerinde olmamalıdır. Ancak suya bakır karışımı, genelde kullanılan su tesisatındaki bakırdan yapılmış parçaların olamamaktadır. Bu nedenle genel olarak kabul gören yaklaşım şebekeye verilen sudaki bakır düzeyinin 1,0 pmm in üzerine çıkmamasıdır.

Sağlıklı bir yaşam için her gün bakır almak gerekir. Normalde yetişkin bir insan günde 1.000 mikrogram bakır alabilir. İçtiğimiz sularla günde yaklaşık 150 mikrogram bakır alırız. Bir kerede yüksek dozda bakır alınması durumunda; bulantı, ishal , mide krampları ve kusma meydana gelir. Alınan miktara bağlı olarak bu şikayetlerin derecesi de artar. Bir yaşın altınaki bebekler bakıra daha duyarlıdırlar. 14 günden daha uzun süre yüksek dozda bakıra maruz kalmak, yeni doğalarda böbrek ve karaciğer hasarına neden olabilmektedir. Ancak kısa süreli de olsa yukarıda belirtilen miktarın üzerinde alındığında çeşitli sağlık problemleri ortaya çıkabilmektedir. Bunlar; mide ve bağırsaklarda rahatsızlık hissi, karaciğer ve böbrek hasarı, anemi (kansızlık). Wilson hastalığı olan kişiler ve karaciğer rahatsızlığı olanlar 1,0 ppm den daha düşük seviyelerdeki bakıra da duyarlıdırlar.

Bakır suya dayanıklı olarak bilinmekle birlikte her çeşit su az bir miktar, asidik özellikte olan sular ise bakırı çok iyi çözerler. Yüksek miktarda bakır almanın en olası yolu, içme sularının bakır ile kirlenmesi olduğundan, sularımızda ne kadar bakır olduğunu bilmemiz gerekir. İçme suyunuzdaki bakır çok yüksek miktarda ise, suyun tadı metaliktir. Bardağın dibinde

mavimtırak vya mavimsi-yeşil bir çökelti görebilirsiniz. Ancak bunlarsadece çok yüksek miktarlarda bakır suya karışmışsa meydana gelir, kesin sonuç laboratuar analizi ile saptanabilir. İçme suyunuzda bakır miktarı fazla ise kurşun miktarının da fazla olması beklenen bir sonuçtur.

Havuz suyuna bakır, alınan taze su, göz taşı (bakır sülfat), bazı marka yosun önleyicilerin içinde veya bakır-gümüş iyonizasyon cihazı ile girer.

Sağlık bakanlığı yayınladığı genelde de havuz suyundaki bakır miktarının ölçülmesini istemekte ve maksimum 1,0 mg/L bakır bulunmasına izin vermektedir. Havuz suyundaki bakır seviyesi 1,0 mg/L den fazla ise, taze su ekleyerek bakır konsantrasyonunu düşürmek gereklidir.

6. SU İLE İLİŞKİLİ HASTALIKLARIN BULUŞMA ŞEKİLLERİ

Yüzme havuzlarında, su parklarında, jakuzilerde, sağlık amaçlı terapi ve kaplıca havuzlarında kullanıcılar, patojen organizmaları, suyla temas (deri) ve su yutma (ağız) yoluyla suyu vücutlarına alırlar. Virüs ve bakterilerin hangi yolla vücuda ulaşabileceği aşağıdaki tablolarda verilmektedir.

6.1. Bakteriyel Hastalıklar

Su yutma Suyla Temas

Basilli Dizanteri (Shigella spp.) + +

Kolera (Vibrio chlorea) + -

Gastroenterit (Campylobacter) + -

Gastroenterit( Enteropatojenik Escherichia coli) + +

Leptospirosis (Leptospira spp.) + +

Salmonellozis (Salmonella typhi) + +

Tifo (Salmonella paratyphi) + +

Paratifo (Salmonella paratyphi) + +

Yersiniosis (Yersinia spp.) + -

Lejyoner Hastalığı (Legionella spp.) - +

Deri Enfeksiyonları (Pseudomonas spp. ve Staphloco- - +

Ccus spp.)

Miyozit (Aeromonas hydrophia) + +

Gastroenterit (Vibrio parahaemolyticus) + +

6.2. Viral Hastalıklar

Viral gastroenteritler (Norwalk Ajanı, Rotavirus) + -

Enfeksiyöz Hepatit ( Hepatit A virusu) + +

Poliomiyelit (Polioviruslar) + +

Ensefalit (Diğer Enteroviruslar) + +

6.3. Parazitik Hastalıklar

Acanthamebiasis (Acanthamoeba spp.) + -

Amipli Dizanteri (Entomoeba histolytica) + -

Cryptospridiosis (Cryptosporidium parvum) + +

Ascariasis (Ascaris lumbricoides) + +

Balantidail Dizanteri ( Balantidium coli) + +

Giardiasis (Giardia lamblia) + +

Meningoensefalit (Naegaleria spp. Ve + +

Acanthamoeba spp.)

Schistosomiasis (Schistosoma spp.) + -

7. HAVUZ BAKIMINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜMLER

Havuzlarımızda karşılaştığımız problemlerin çözümünü 2 grupta toplayabiliriz. Bunlar, mekanik problemler ve kimyasal problemlerdir.

7.1. Mekanik Problemler

Bu grup da en çok karşılaştığımız problem havuz filtrasyon sisteminin yetersizliği ve filtrelerdeki kuvars kumun durumudur.

Filtrasyon sistemi yetersiz olan havuzlar bulanık ve mat görünüme mahkumdurlar. Havuzun berrak ve temiz görünümü iyi bir filtrasyonla mümkündür. Genellikle filtrasyon sistemi yetersiz havuzların başlıca şikayeti, ‘ sabahları çok güzel oluyor ama öğleden sonra bozuluyor’ şeklindedir. Bu da havuza kimsenin girmediği saatlerde (akşamları) sistem kendini topluyor ama insanlar havuza girmeye ve havuz suyunu kirletmeye başlayınca filtrasyonun yetersizliğinden ( sıcaklık da bir etkendir) kaynaklı olarak bulanıklı sorunu kendini gösteriyor demektedir.

İyi bir havuz sisteminde, havuz suyunun günde en az 4 defa filtre edilmesi gereklidir. Burada unutulmaması gereken en önemli konuda kullanıcıların bilincidir. Duş almadan havuza giren bir yüzücü 20 ton suyu, duş alan bir yüzücülerin güneş yağı kullanmamaları ve (havuza girerken duş alıp, güneş yağı kullanmamaları ve (havuza girerken duş alıp, güneş ve vücut yağlarından arınılmalıdır) havuz çevresi hijyenine büyük önem verilmesi gereklidir.

Bir diğer mekanik problem ise pompaların gerekli bakımlarının yetersiz yapılmasından dolayı basmaları gereken kapasitedeki suyu basamamasıdır. Bu da doğal olarak günde en az 4 defa suyun filtrelenmesi ihtıyacını daha alt seviyelere çekmektedir.

Havuzların sabahları ve ya geceleri itinalı dip süpürgelerinin yapılmaması ve filtrelerin düzenli ters yıkamalarının yapılmaması da havuzumuzun bozulmasına sebep olan unsurlardan bir diğeridir.

Son olarak karşımıza çıkan mekanik problem ise havuz fittings sistemindeki su kaçaklarından kaynaklı olarak pompaların, hava emerek filtrelerde hava bulunması problemidir. Havuz içinde basma ağızlarından su ile birlikte çıkan hava, beraberinde filtre içinde tutulmuş olan kirliliği de getirerek havuzun bulanıklaşmasına sebep olacaktır. Bundan dolayı filtre içinde hava bulunması istemeyen bir durumdur ve mutlaka çözülmesi gereklidir.

7.2. Kimyasal Problemler

Bu gruptaki problemlerimizde 3 ana başlıkta toplayabiliriz.

• Taze su ile gelen problemler. • Kullanılan kimyasallardan kaynaklanan problemler. • Yetersiz ve doğru kullanılmayan kimyasallardan kaynaklanan problemler.

7.2.1. Taze Su İle Gelen Problemler

Bu grupta karşılaşacağımız problemlerin başında, su içindeki ağır metal iyonlarının klor ile reaksiyona girerek suya renk vermesidir. Renk veren ağır metal iyonlarının klor ile reaksiyona girerek suya renk vermesidir. Renk veren ağır metal iyonlarının (demir, mangan, bakır v.s.) su içindeki miktarına bağlı olarak havuz suyu kahve telvesi kıvamı ile açık parlak yeşil renk arasında değişim göstermektedir. Böyle bir durumda yapılması gereken klor şoklaması ve çöktürme işlemidir.

Yine taze su alımlarında gelen suyun kalitesi havuz suyumuzu doğrudan etkileyecektir. Bu durumlarda bir bulanıklı yaşanırsa yapmamız gereken yine klor şoklaması ve çöktürme işlemidir.

Son olarak kalsiyum hipoklorit kullanan havuzlarda taze su alımından kaynaklı olarak alkalinite yükselmesi sonucu havuz suyu bulunabilir, bu durumda yapılması gereken pH’ı 7,0 seviyesine düşürerek alkalinite değerinin 180 ppm altında olması sağlanmalıdır. Eğer alkalinite değeri 180 ppm’in üstünde ise kalsiyum hipoklorit yerine sodyum hipoklorit (sıvı klor) kullanılmalıdır.

7.2.2. Kullanılan Kimyasallardan Kaynaklanan Problemler

Bu grupta kimyasallardan kaynaklanan problemleri söyle sıralayabiliriz.

• Stabilizatör seviyesi yüksekliği; Diklor ve triklorların (stabilizatörlü klor) uzun süre kullanılmasından kaynaklanır ve havuz suyunda bulanıklığa sebep olur, 100 ppm seviyesinde sonra stabilizatör içermeyen klorlar (Sodyum hipoklorit ‘sıvı klor’) ve Kalsiyum hipoklorit (stabilizatör granül klor) kullanılmalıdır.

• Yüksek alkaliniteli suda kalsiyum hipoklorit (stabilizatörsüz granül klor) kullanımında da havuz suyunda bulanıklık meydana gelir. Alkalinite değeri 180 ppm den fazla sularda kalsiyum hipoklorit kullanılmamalıdır.

• Gereğinden fazla çöktürücü kullanımı da havuz suyunun bulanmasına sebep olur, buradaki sıkıntı ise çöken kirliliğin süpürge ile alınmamasından kaynaklı olarak suya karışması veya filtrenin bu gelen aşırı kirliliği tutamamasıdır. Bir diğer bu konudaki sıkıntı ise Ph dengelenmeden yapılacak çöktürme işleminin başarısız olma ihtimalidir.

7.2.3. Yetersiz Ve Doğru Kullanılmayan Kimyasallardan Kaynaklanan Problemler

Bu grupta ise direk olarak Ph ve klor kullanım talimatlarına uymadan yapılan işlemlerdir ve sonucunda, havuzda bulanıklık, göz ve ciltte iritasyon, aşırı klor kokusu, derz aralarında yosunlaşma, suda matlık meydana gelmektedir.

8. HAVUZLARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

8.1. Yüzme Havuzu Kimyasal Madde Kullanımı

Yüzme havuzu kimyasal maddelerinin kullanılması sırasında havuzlar için güvenlik yönetmeliklerine ve bunun gibi tehlikeli madde yönetmeliği en yeni yayına, özellikle dikkat edilmelidir.

1. Tüm kimyasal maddeler kapalı, kuru, soğuk ve iyi havalandırılan ortamlarda depolanmalıdır. Sıvı kimyasal maddeler ek olarak dona karşı korunmalıdır. Klor içeren kimyasal maddelerin hemen yanında kendi kendine tutuşma tehlikesi nedeniyle gresler, yağlar, çözelti maddeleri vs. depolanmamalıdır.

2. Özellikle sıvı kimyasal maddeler kapalı, kuru, soğuk ve iyi havalandırılan ortamlarda depolanmalıdır. Sıvı kimyasal maddeler ek olarak dona karşı korunmalıdır. Klor içeren kimyasal maddelerin hemen yanında kendi kendine tutuşma tehlikesi nedeniyle gresler, yağlar, çözelti maddeleri vs. depolanmamalıdır.

3. Örneğin, tuz asidi, sodyum hipoklorit (klor) vb. gibi sıvı kimyasal maddeler için depo veya çalışma bölümlerinin yeterli tanımlanması amacıyla yazılı ve sembollü açıklama levhaları önerilir. Yazılar ‘Dikkat asit’ ve ‘ koruma elbisesiyle giy’ şeklinde olmalıdır.

4. Kimyasal maddelerle çalışma sırasında zararlı buharlar oluşabilirse, kapalı ortamlarda yeterli havalandırma sağlanmalıdır.

5. Etkileri kalkabildiğinde veya aksi tesir yapabildiklerinden, esas olarak hiçbir kimyasal madde diğeriyle karıştırılmamalıdır. Sodyum hipoklorit tuz asidiyle temas ederse, hemen tehlikeli, zehirli klor gazı oluşur. Asit tanecikleriyle veya kireç çözen asidik temizleyicilerle katı klor karışımında da sulu çözeltide bağımsız klor oluşur. Farklı kimyasal maddeler veya kimyasal madde yerleştirme kapları bu nedenler uygun şekilde işaretlenmeli ve ayrı depolanmalıdır.

6. Kimyasal madde ambalajlarından veya desteklerindeki kullanım açıklamalarına ve bunun gibi yüzme havuzu kimyasal maddeleri için ambalajlardaki 1. Ocak. 1980’den beri zorunlu olan uyarı sembollerine tam olarak uyulmalıdır.

7. Karışım ne kadar yoğun olursa ısı gelişimi o kadar yüksek olduğundan kimyasal maddelerin üstüne su boşaltılmamalı, buna karşın yalnız suda karıştırarak kimyasal maddeler çözülmelidir.

8.2. Havuzlarda Sağlanmış Olması Gereken Tesisat Ve Yapısal Özellikler

• Yüzme havuzunun en sığ yerinde ve derinliğinin değiştiği kademede derinlik belirtilmiş durumda olmalıdır.

• Yüzme havuzu ve güneşleme alanlarındaki zemin kaplamaları kaymaz malzeme ile döşenmiş olmalıdır.

• Yüzme havuzunun suyunu devamlı temiz ve berrak hale getirecek yeterli kapasitede mekanik filtreleme tesisatı bulunmalıdır.

• Havuz filtreleme tesisine bağlı olarak havuzun büyüklüğüne ve kullanma maksadına göre dezenfeksiyon ve kimyasal temizleme imkanları sağlanmış olmalıdır. Bunlar; suyun flokülasyonu, suyun dezenfeksiyonu, suya yosun oluşumunun önlenmesi, suyun pH değerinin ayarlanması şarttır.

• Havuzun mekanik süpürge ile dip temizliğini yapacak vakum sistemi mevcut olmalıdır. • Havuzun dip süzgeci emniyetli büyüklükte olmalı ve süzgeç her zaman yuvasına

vidalanmış olmalıdır. • Havuzlarda su altı lambaların düşük voltajlı (12 Volt-24 Volt) olmalıdır. Geceleri

tamamı yakılmasa da herhangi biri emniyet için ışık vermelidir. • Pompa elektrik tablosu, trafolar, tüm elektrikli aygıtlar ve yer yer havuz gövdesinde

merkezi topraklama bulunmalıdır. • Üstten taşmalı havuzların taşma kanalında su birikmesi olmamalıdır. • Sığ bölgelere tramplen konamaz. • Havuzun su ile ıslanmış yüzeyleri su ile temas eden malzemeler, su kalitesini

etkilememeli ve mikrop barınmasına imkan vermemelidir. • Emniyet bakımından yüzücü havuzlarının su derinliği 1,40 metreden fazla

olmamalıdır. • Havuzların tüm kenar bordürlerinde tutunma imkanı bulunmalı ve duvarlarında 100-

125 cm derinlikte basamak bulunmalıdır.

8.3. Elektrik

8.3.1. Elektrik Tesisatı, Koruma Tedbirleri, Koruma Alanı

Kullanıcı için en yüksek ölçülerde sağlamak için kapalı ve açık yüzme havuzlarındaki elektrik tesisatı özel ölçütleri ve düşünceleri gerektirir. Artan gerilimle (potansiyel farkı) birlikte insan ve çevre için güvenlik önemi halde gelmektedir. Bundan solayı yüzenlerin su ile olan büyük alanı temasları ve buna bağlı olan gerilim taşıyan parçalara doğrudan veya dolaylı dokunmalarındaki tehlike aşağıdaki önlemlerini zorunlu kılmaktadır.

Bu bölüm yukarıda söz edilen kurallar çerçevesinde ve yüzme havuzu alanındaki özelliklerin ışığı altında önlemler alınmalıdır. Her durumda uygulayıcı tesisatçı ve planlamacı önce belirtilen kuralara ve talimatlara başvurulmalıdır ve sorumludur. Burada temel olarak topraklama (potansiyel dengelemesi) ve kaçak akım koruma konuları ele alınacaktır.

Kapasite seçimi ve koruma tedbirine dikkat edilerek yüzme havuzu, makine dairesi, galeriler ve çerçevesinde bir koruma alanı öngörülmektedir. Bu lan nemli ve ıslak bölge olarak düzenlenmelidir. Önlem ve topraklanmalar bu özelliğe cevap vermelidir. Koruma alanının ölçüleri havuz dahil ıslak alanları içerir.

8.3.2. Kablo Ve Hatlar, Prizler, Topraklama, Kaçak Akım Koruma Şalteri

Koruma alanında sadece orada elektriği kullanan cihazın beslenmesi için gerekli olan kablo ve hatlar döşenmelidir. Yüzme havuzu sistemleri için NYY plastik kablolar, NYM mantolu hat veya eşit değerli çevresi iletken olmayan kablo ve hatlar tavsiye edilir ki metal dış satıh üzerindeki kontak gerilimlerinin dışarıdan yüzme havuzu alanına taşınması önlensin. Hareketli hatlar özel önlem gerektirirler.

Anma gerilimi 50 V’ dan büyük olan prizler havuz kenarından en az 1,25 m uzakta olmalıdır.

Havuz kenarının yanında tabanda koruma alanının içinde (havuz çevresinde 2 m) taban yüzeyinin olabildiğince hemen altında, Makine dairesinde zeminde topraklayıcılar döşenmelidir. Bütün iletken malzemeler, hatlar, gerilime maruz tutunma yerleri, dokunma mesafesindeki her türlü metal aksam usulüne uygun yapılmış bir topraklama düzeneğine en az 10 mm2 CU bir hat ile bağlanmalıdır. Bağlantı yerleri özellikle korozyona ve mekanik darbelere karşı dayanaklı yapılmalıdır. Doğrudan gerilime maruz olmayacak çelik kapı kolları tutunma yerleri gibi metal parçalar potansiyel dengelenmesine gerek göstermez. Konstrüksiyonu iletken olmayan folya vb. havuzlarda tüm metal aksamı vb. iletken malzeme ve hatlar doğrudan gerilime maruz kalmasalar bile topraklanmalıdır.

Ülkemizde 30 Kasım 1995 tarih ve 22479 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak kullanımı yasal sorumluluk haline gelen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın, Elektrik İç Tesisat Yöntemliği’nin 18. Maddesinde belirtilen kaçak akım tehlikelerine karşı canlı yaşamını ve kaçak akımın sebep olduğu yangınlardan korumaya yönelik şalteri uygulamasına başlanmıştır. Bu düzenlemeye göre ‘Konfrelere, yangın koruma şalteri, sayaç kolon devrelerine, mühürlenebilir termik manyetik şalterler korunmalıdır.

Bu maddeye aykırı olarak yapılan tesise işletme kesinlikle elektrik vermez’ denilmektedir.

8.3.3. Doğrudan Temas, İnsan Yangın Koruması

Canlı uca direkt temas kaçak akım insan vücudundan toprağa doğru akar. Nominal işletim akımı 30 mA ve daha düşük değerlerdeki (I n 30 mA) KAK şalterleri ile direkt temasa karşı koruma sağlanmalıdır. Bu ekstra koruma her koşul için temel korum ölçüsü olarak kabul edilmemelidir.

Bu daha ziyade yukarıda tanımlanan elektrik kaçağı durumları için bir ilk önlemidir. Aşırı akım ve kısa devreye karşı gerekli cihazlara ayrıca koruma yapılmalıdır.

Uluslar arası standartlarda canlılar üzerinde geçerek 30 mA şiddetindeki bir akım yaşam için tehlike sınırıdır. Aynı şeklide 300 mA şiddetindeki kaçak akımların oluşturduğu elektriksel güç normal tesisat malzemelerinin tutuşma sınırına yakın bir sınırıdır. Bu değerleri temel alarak tesisat malzemelerinin tutuşma sınırına yakın bir sınırdır. Bu değerleri temel alarak tesisat kullanılacak KAK şalteri yaşam ve yangın koruması yaparlar. Kaçak akımların yukarıda alınan değerleri geçmesi halinde elektriği keserek koruma yaparlar.

8.3.4. Endirek Temas, İlave Önlemler

Makine ve cihazlarda izolasyon hatasından kaynaklanan kaçak akımlara temasla canlı yaşamı tehlikeye girer. Yaşam tehlikesi durumunda nominal işletim akımı I 30 mA olan hassas KAK şalterlerle ani ayırma sağlanır. Bu koruma makine ve cihazların gövdelerini yeteri kadar küçük toprak direnci (RA) İLE TOPRAKLAYARAK SAĞLANIR. Filtre düzeneğinin çalışma güvenliği ve fonksiyonunun görülebilmesi için filtrenin şalter kumandası

filtrenin yakınında olmalıdır. Bunun için filtrenin yanında ve üzerinde önceden bir şalter öngörülmemişse doğrudan doğruya filtrenin yanına ve üzerinde önceden bir şalter öngörülmemişse doğrudan doğruya filtrenin yanına besleme hattına takılmalıdır.

Muhtemelen gerekecek bir boşaltma pompası veya diğer kaldırma düzenekleri başka kumandalarla beraber emniyete alınmamalı ve çalıştırılmamalıdır. Sürekli işletmeye hazır olma gereğinden dolayı bu pompalar tekrar açma kilidi olmadan akım kesildiğinde kapanmalıdır. Seviye kumandası, taşma besleme ve boşaltma için olan armatürler akım kesilmesinde kapanacak şekilde bağlanmalıdır. Gereken yardımcı enerji, yay kuvveti,basınçlı hava veya benzeri bir sistemle sağlayabilir.

8.3.5. Havuz Aydınlatması

Havuz su altı aydınlatmalarında;

• Projektör ve elektrik iletim hattı doğrudan su içinde bulunuyorsa en fazla gerilim 24 Volt’u aşmayacak şekilde yapılır.

• Transformatörler primer ve sekonder tarafları ayrı (izole) olarak üretilmiş olmalıdır. İlaveten Hatlarda mutlaka kaçak akım koruması yapılmalıdır.

• Yüzme havuzlarında yüzücü güvenliği için su altı aydınlatması gereklidir. Su aydınlatması boyutlandırması için her m2 havuz yüzeyi başına özel havuzlarda 300-600 lümen, kullanım amcına ve ihtiyaçlara göre genel havuzlarda 400 ila 1000 lümen aydınlatma yapılmalıdır.

• Su altı projektörleri esas olarak halojen metal buharlı lambalar ile donatılır ve suya tecritli, pasa dayanaklı muhafazaya yerleştirilir.

• Projektörlerin montaj derinliği (lamba ekseni) küçük yüzme havuzlarında takriben 0,6 m, spor havuzlarda takriben 1m havuz suyu seviyesinden aşağıda bulunmalıdır. Daha derin özel nitelikli havuzlarda derin bölgelere galeri tarafından müdahale edilebilen armatürler yerleştirilebilir.

• Projektörlerin aralıkları birbirlerinden 2,0-2,8 m olmalıdır. • Bir ek şebeke tesisinin bulunması durumunda (örneğin dizel jeneratör) şebekenin

devreden çıkması halinde su altı aydınlatmasının jeneratörle beslenmesi önlenir.

8.4. Diğer Emniyet Kuralları ve Uygulamalar

Çevre koruması için havuzlarda kullanılacak olan kimyasal maddelerin türü, yapısı ve miktarı kontrol edilmelidir. Tehlikeli madde hükümlerine göre suya ilave edilen kimyasal maddeler ve karışımların satıcı, nakliyeci ve kullanıcı tarafından bütün önemli güvenirlilik verilerinin belgeleri alınmalı ve işletmeci tarafından da kullanma talimatları hazırlanmalıdır. Havuzdaki su akımı, dezenfeksiyon maddesini dağıtabilecek ve havuzun her bölgesinde bilhassa su yüzeyinde yeterli dezenfeksiyon maddesi bulunduracak ve yoğunlukta tutabilecek şekilde olmalıdır. Bunun ötesinde imha edilmemiş mikroorganizmalar ile kir ve diğer balast malzemelerin su hazırlaması esnasında alınarak suyun temizlenebilmesi lazımdır. Hazırlama ile uzaklaştırılamayan maddelerin konsantrasyonu, suyu değiştirilebilmesi ile uygun sınır değerlerinde tutulmalıdır. Kanalizasyona boşaltılan havuz suyunun kloru, H2O2 (hidrojen peroksit) ile çürütüldükten sonra kanala atılmalıdır.

Turistik tesis havuzları, terapi ve topluma ait havuzlarda, müsabaka havuzlarında ölçüm ve otomatik kontrol cihazlarının montaj şarttır. Kayıt cihazlarının da monte edilmesi ve muntazam kayıt tutulması insanın can emniyetine verilecek önemin ifadesidir.

Yüzme havuz tabanının temizliği mümkünse her gün, havuz duvarlarının temizliği ise en az haftada 1 yapılmalıdır. Bu işlemlerde emme cihazları ve fırça kullanılmalıdır. Senede en az bir kez yapılması gereken havuz boşaltma işlemi ile birlikte havuz taban ve duvarlarının titiz bir şekilde temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi gerekmektedir. Temizlik malzemesi artıkları havuz suyuna zarar vereceklerinden temiz su ile yıkanarak uzaklaştırılmalıdır.

Çocuk Oyun Havuzları: Aşırı kullanım veya yüksek kirlenme durumlarında işletmenin kapanmasından sonra hatta gereğinden işletme esnasında havuz atık su kanalizasyonuna boşaltılmalı, temizlenmeli, dezenfekte edilmeli, temiz su doldurulmalı ve yeniden işletmeye alınmalıdır.

Köpüklü Sıcak Su Havuzları: Gereğinde ama haftada en az bir kere, havuz boşaltılarak savaklar da dahil olmak üzere tümüyle temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Su hazırlamada herhangi bir sorun çıkmaması için işlem sonunda havuz temiz su ile iyice yıkanmalıdır.

Şok Havuzlar: Su hazırlama sistemine bağlı olmadan çalışan soğuk su dalma havuzları her gün boşaltılmalı, temizlenmeli, dezenfekte edilmeli ve yeniden doldurulmalıdır.

Ayak Havuzları: Ayak havuzları işletmenin kapanmasından sonra her gün boşaltılmalı, temizlenmeli, dezenfekte edilmeli ve yeniden doldurulmalıdır. Çakıl tabakasının da her gün temizlenerek dezenfekte edilmesi gereklidir. Ayakların dezenfeksiyonu mantar hastalıklarının insana bulaşmasına karşı önemli bir tedbirdir.

Taşma Kanalları: Savakların haftada en az bir kere temizlenmesi zorunludur. Bu işlem için sirkülasyon pompalarının durdurulması ve savak akıntılarının sirkülasyon devresinden , atık su kanalizasyon devresine döndürülmesi gereklidir. Oluk ızgaraları özellikle ızgara altlarının oturduğu yerlerin ve savakların temizlenebilmesi için kaldırılmalıdır. Savak ızgara ve akıntı kanallarının temizlik işlemlerinin bitiminden sonra ve sirkülasyon devreye sokulmadan önce bunlar temiz su ile iyice yıkanmalıdır.

Denge Tankı: Denge tanklarının gereğinde veya en geç 2 ayda bir kez temizlenmesi, dezenfekte edilmesi ve iyice yıkanması gerekmektedir.

Havuzu Kullananların Bilgilendirilmesi: Topluma ait havuzların kenarlarında yüzücülerin kolayca görebileceği yerlerde bir pano bulundurulacak ve aşağıdaki bilgileri verecektir. Bu bilgiler sabah, öğlen ve akşam olmak üzere günde 3 defa yapılacak ölçümlerin neticesi olacaktır.

Suyun pH değeri:………

Sudaki serbest klor miktarı:……………….. mg/L

Suyun sıcaklığı:……………………C

TSE Nisan 2000 tarihli tebliğine göre; havuz tesislerinde elektrik, mekanik olarak genel ve cihaz bazında tüm önlemler alınmış olmak zorundadır. Bu konuda TS veya diğer yetki sahibi kurumların talimatlarına uymak zorunludur. Tüm güvenlik tedbirleri can ve mal emniyetini

garanti etmek zorundadır. Önlemler yapım ve işletme aşamalarında kesintisiz sürer. Su hazırlık tesisindeki tüm ekipmanlarla ilgili (pompalar, klorlama,ozonlama, kimyasalların depolanması vb.) güvenlik talimatlarına uyulur. Havuzdaki mekanlarda ve cihazlar üzerinde güvenlik bilgileri uyarı tabelaları bulunmak zorundadır.

YÜZME HAVUZLARININ TABİ OLACAĞI SAĞLIK ESASLARI VE ŞARTLARI HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK (15 ARALIK 2011 TARİH 28143 SAYILI RESMİ GAZETE)

İşletmeci tarafından yapılacak analizler

Sınır değerleri

Parametre Analiz aralığı Birim En az En çok

Sıcaklık Kapalı yüzme havuzu/Açık

C 26 28

yüzme havuzu

İlki havuzun kullanımından önce ve izleyen 4’er saatlik aralıklarla olmak üzere günde en az 3 defa

26 38

Biguanid’ mg/L 2 30

Hidrojen peroksid

mg/L 40 80

pH (1) Tatlı ve Deniz suyu

6,5 7,8

mg/L 1 1,5

Serbest klor(2) Kapalı yüzme havuzu/ Açık yüzme havuzu

mg/L 1 3

Serbest klor(3) Açık ve kapalı yüzme havuzları

mg/L 0,3 0,6

Siyanürik asit Her gün mg/L -- 100

Toplam alkalinite (CaCO3)

Haftada bir defa mg/L 30 180

Renk Her gün Pt / Co olarak 10 birim

Bulanıklık Her gün siO2 veya Jakson birimi olarak 5 birim yada NTU veya FNU olarak 0,5 brim

(1) Suyun dezenfeksiyonunda hidrojen peroksit+biguanide kullanılması halinde hidrojen peroksit 40-80 aralığında olmalıdır. Bu durumda pH 8,2 ve toplam alkalinite 220 düzeyine kadar uygun kabul edilir. Bu havuzlarda serbest klor ölçümü yapılmaz, hidrojen peroksit ve biguanide ölçümü yapılır.

(2) Suyun dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileşiklerin kullandığı havuzlarda bakılır. (3) Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diğer dezenfeksiyon sistemlerinin

kullanıldığı havuzlarda bakılır. (4) Suyun dezenfeksiyonunda stabilizatörlü klor bileşiklerinin kullandığı havuzlarda

aranacak düzeydir.

NOT: Hidrojen peroksit, biguanide ve serbest klor ölçümleri havuz mahallinde yapılır.

9 KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜMLERİ

Göz yanması cilt tahrişi. Ağır klor kokusu

pH uygun değil. Bağlı klor yüksek. Stabilizer yüksek.

pH’ı ideal değerlere getiriniz. Şok klorlama yapınız. Stabilizer seviyesini düşürünüz.(Taze su ilave ediniz.)

Yeşil bulanık su kaygan yüzeylere ve yosunlaşma

Klor seviyesi çok düşük. Yosun oluşumunu engelleyici kimyasal eksikliği. Düzenli bakım ve dezenfeksiyon işlemlerinin yapılmaması. Stabilizer fazlalığı.

pH’ı ayarlayınız. Şok klorlama yapınız. Uygun dozda yosun öldürücü kullanınız. Tabanda oluşan yosunu fırçalayınız.

Flu görünümlü ve bulanık su Klor seviyesi düşük. Askıda maddeler. Alkalite yüksek kalsiyum, çökeltisi Etkisiz filtrasyon.

pH’ı ayarlayınız Şok klorlama yapınız. Topaklayıcı kullanrak filtrasyonu kontrol ediniz.

Havuza kimyasal ilave edildiği zaman suyun kahverengi ve yeşile dönüşümü

Sudaki metaller, organik atıklar pH uygun değil serbest klorun suda Fe, Mn ile bileşikler oluşturması etkisiz filtrasyon

pH’ı ayarlayınız.Şok klorlama yapınız Sudaki demiri bağlayıcı kimyasal kullanınız . Topaklayıcı kullanarak çöken partikülleri vakumla dışarı atınız.

Giysilerde, saçlarda ve kaplamalarda ağarma

Serbest klorun yanlış ölçümü Klorun yüksek olması Testin yanlış yapılması.

Klor seviyesini düşürünüz.

Su parlak değil Filtrede basınç yükselişi Filtrede basınç düşüşü

Filtrasyon zayıf, pH yüksek, Filtrede yosun, as., güneş yağları, çamur, kireç oluşumu var.

Filtresi kontrol ediniz. pH’ı ayarlayınız. Havuz tesisatını kontrol ediniz. Ters yıkama yapınız Calcex Filter ile kumları temizleyiniz.

Köpürme Yüksek dozda yosun öldürücü ajan kullanımı. Suda çözünebilir organik madde birikimi.

Zamanla kaybolacaktır. Beklemek istenmiyorsa taze su ilave edilmektedir. Havuz suyu şok klorlanmalıdır.

Test aletinde klor değerinin okunmaması

Otomatik klorlayıcı kullanıldığında filtrasyonun yeterince uzun süre çalıştırılmaması. Havuzun suyunun başlangıç klor ihtiyacını fazla olması Havuzun çok yoğun kullanımı Bayat test ajanları.

Filtrasyon sisteminin günlük çalışma süresini arttırınız. Havuza klor atıp tekrar test ediniz. Klor değeri okununcaya kadar işleme devam ediniz. Test ajanları değiştirin. (Test ajanları her yıl değiştirilmelidir.)

Klorlu madde kullanımı fazla Stabilizer seviyesi düşük. Yüksek sıcaklık. Havuza giren kişi sayısı fazla. Yüksek kirlilik yükü.

Stabilizer seviyesi <100 ppm olmalıdır. Şok

PROBLEM SEBE ÇÖZÜM

10. ACİL ÖNLEM PLANI

Havuz Suyuna;

♦ Kusma • Yüzenleri çıkarınız. • Kusma alanını temizlemeye çalışın. (Kepçe vs. ile) • Alanın bulunduğu yere, klor dökün. • Tüm havuzu klor ile şoklayın (20 ppm-8 saat) Ph =7,2-7,6 • Ters yıkama yapın ve devridaimi arttırın. • Havuz klor miktarı 3 ppm değerinin altına düşünce girişe izin verin.

♦ Dışkı

-Katı Dışkı • Yüzenleri çıkarınız. • Dışkıyı kepçe ile alıp temizlemeye çalışın • Alanın bulunduğu yere, klor dökün. • Ters yıkama yapın ve devridaimi arttırın. • Tüm havuzu klor ile şoklayın (3 ppm) Ph = 7,2-7,6 • 30 dakika sonra girişe izin verin.

-Sulu (İshal) karışması durumunda alınacak tedbirleri içerir. • Yüzenleri çıkarınız. • İshalli bölgeyi temizlemeye çalışın. (Kepçe vs. ile) • Alanın bulunduğu yere, klor dökün. • Tüm havuzu klor işe şoklayın (20 ppm-8 saat) Ph= 7,2-7,6 • Ters yıkama yapın ve devridaimi arttırın. • Havuz klor miktarı 3 ppm değerinin altına düşünce girişe izin verin.

Kimyasal Karışım :

♦ Klor –Ait Karışımı • Hemen bölge terk edilir. • Kişisel önlemlerden sonra (Koruyucu gaz maskesi, Koruyucu gözlük vs.) • Acilen Havalandırma çalıştırılır. • Karışım bölgesi temiz su ile yıkanır. • Tehlike geçene kadar beklenir.

KAYNAKLAR

• UHE TEKNİK KOMİSYONU TEKNİK YAYIN NO:3 Havuz Operatörü El Kitabı Mart 2005

• TMMOB Makine Müh. Odası Yayın No: MMO/2003/298-2 Havuz Tesisatı Şubat 2003

• Günsu AŞ. Proje Ekibi Arşivi

10. ACİL ÖNLEM PLANI

Havuz Suyuna;

♦ Kusma • Yüzenleri çıkarınız. • Kusma alanını temizlemeye çalışın. (Kepçe vs. ile) • Alanın bulunduğu yere, klor dökün. • Tüm havuzu klor ile şoklayın (20 ppm-8 saat) Ph =7,2-7,6 • Ters yıkama yapın ve devridaimi arttırın. • Havuz klor miktarı 3 ppm değerinin altına düşünce girişe izin verin.

♦ Dışkı

-Katı Dışkı • Yüzenleri çıkarınız. • Dışkıyı kepçe ile alıp temizlemeye çalışın • Alanın bulunduğu yere, klor dökün. • Ters yıkama yapın ve devridaimi arttırın. • Tüm havuzu klor ile şoklayın (3 ppm) Ph = 7,2-7,6 • 30 dakika sonra girişe izin verin.

-Sulu (İshal) karışması durumunda alınacak tedbirleri içerir. • Yüzenleri çıkarınız. • İshalli bölgeyi temizlemeye çalışın. (Kepçe vs. ile) • Alanın bulunduğu yere, klor dökün. • Tüm havuzu klor işe şoklayın (20 ppm-8 saat) Ph= 7,2-7,6 • Ters yıkama yapın ve devridaimi arttırın. • Havuz klor miktarı 3 ppm değerinin altına düşünce girişe izin verin.

Kimyasal Karışım :

♦ Klor –Ait Karışımı • Hemen bölge terk edilir. • Kişisel önlemlerden sonra (Koruyucu gaz maskesi, Koruyucu gözlük vs.) • Acilen Havalandırma çalıştırılır. • Karışım bölgesi temiz su ile yıkanır. • Tehlike geçene kadar beklenir.

KAYNAKLAR

• UHE TEKNİK KOMİSYONU TEKNİK YAYIN NO:3 Havuz Operatörü El Kitabı Mart 2005

• TMMOB Makine Müh. Odası Yayın No: MMO/2003/298-2 Havuz Tesisatı Şubat 2003

• Günsu AŞ. Proje Ekibi Arşivi