Yıldızımız GÜNEŞ

Serdar Evren

Ege ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü

e-konferans: 13 Nisan 2016Bolu İl Milli Eğitim MüdürlüğüBilime Yolculuk Projesi

Amaterasu, Japon

Güneş Tanrıçası

Arinna, Hitit

Güneş Tanrıçası

Apollo, Yunan ve Roma

Güneş Tanrısı

Helios, Yunan

Güneş Tanrısı

Ra, Mısır Güneş Tanrısı

Tonatiuh, Aztek

Güneş TanrısıSurya, Hint

Güneş Tanrısı

HELIOS, Eski Yunan Güneş Tanrısı

Maya

Hindistan

Güneş Tapınakları

Teleskopla İlk Gözlem: Güneş Lekeleri, Galileo Galilei

Samanyolu İçinde

Gökada merkezine uzaklık: 27000 ıy

Gökada merkezi etrafında Dolanma dönemi=250 milyon yılHız= 220 km/s

Güneş ne kadar büyük?

Yer boyutu

Güneş’in çapı üzerine yaklaşık 109 tane Yer yerleştirebiliriz.

Yarıçap: 696 000 km

Yer’e uzaklık: 149 600 000 km

Boyut Karşılaştırması

696000 km

Kütle (M)= 2x10^30 kg

M = 333000 M (Yer)

Ort. Yoğunluk=1.4 gr/cm3

Merkezdeki yoğunluk=160 gr/cm3

Merkezdeki sıcaklık=16 milyon K

Yüzeydeki sıcaklık=5780 K

Yaş=4.5 milyar

Boyut Karşılaştırması

Güneş’in Kimyasal Yapısı

HİDROJEN, kütlenin yaklaşık % 70’i

HELYUM, kütlenin yaklaşık % 28’i

AĞIR ELEMENTLER, % 2

(karbon, azot, oksijen, neon, magnezyum,

silisyum, demir)

Güneş’in İç Yapısı ve Atmosferi

HİDROSTATİK veya ÇEKİMSEL DENGE

Güneş’in içinde dışa doğru basınç kuvveti,içe doğru çekim kuvvetiniher yerde dengeler.

basınç

çekim

Çekirdekte Enerji Üretimi

Proton-Proton Çevrimi

4 × 1 hidrojen = 6.693 × 10-27 kg

- 1 helyum = 6.645 × 10-27 kg

----------------------------------------------

Kayıp kütle = 0.048 × 10-27 kg

2ΔmcE =

Bulgurlanma

FOTOSFER

Fotosfer Güneş’in görünür yüzeyidir.

Çok ince olup yaklaşık 100 km kalınlığındadır.

Yüzeyde karanlık lekeler, parlak fakülalar ve bulgurlar (granüller) vardır.

http://spaceweather.com/images2014/24oct14/hmi1898.gif?PHPSESSID=ea3n7mjbvqnevmpvqtnjn3aog2

24 Ekim 2014

Güneş Lekesi ve Bulgurlar

Faküla:Lekelerin etrafında parlak alanlarGüneş diski kenarında rahat görünürler

Güneş’in Dönmesi

•Güneş kendi dönme ekseni etrafında ortalama 27 günde döner. Bu dönme hareketi fotosferdeki lekelerin hareketleriyle saptanabilir.

•Güneş bir gaz topu olduğundan katı cisim dönmesi yapmaz. Aslında, eşlek bölgesi (25 gün) kutuplara göre (32 gün) daha hızlı döner. Bu dönme “diferansiyel

dönme” olarak adlandırılır.

Tam Güneş Tutulması anında görülebilen Kromosfer• Fotosfer üzerindeki düzensiz katman. • Sıcaklık 6000’den 20000K’e kadar yükselir.

Hα 6563Ǻ filtresiyle CaII K 3934Ǻ filtresiyle

Yüksek sıcaklıklarda hidrojen kırmızı renkte ışık salar. (Hα salması)

Kromosferik aktivitenin belirteci olan CaIIH&K salmaları Güneş’in dışındaki diğer lekeli yıldızlarda çok değişkenlik gösterir.

En dış atmosfer katmanı: Korona

Sıcaklık en az 1 milyon K

Koronanın şekli güneş aktivitesinin şiddetiyle ilişkili olarak değişir.

31 Ağustos 2012, SDO, Patlama sonrası koronadan fırlatılan bir madde

3 Nisan 2016

Koronadan madde fırlatılışı

Galileo Galilei 1610 yılında güneş lekelerinin ilk gözlemlerini yaptı. Günlük gözlemler 1749 yılında Zurich Gözlemevi’nde başladı ve diğer gözlemevlerinin eklenmesiyle 1849 yılından itibaren gözlemler günümüze kadar süreklilik kazandı.

Leke sayılarının aylık ortalaması azalan ve çoğalan değerlerle yaklaşık 11 yıllık çevrim gösterir.

LEKE ÇEVRİMİ

Maunder Minimum (1645-1715)İlk kayıtlara göre, Güneş 17 yy.’da aktif olmayan bir döneme girdi. 1645’den 1715’e kadar yüzeyde leke görünmez oldu.

30 yılda 40000-50000 leke görünmesi gerekirken 50 leke göründü

Bu dönem “Küçük Buz Çağı” olarak da adlandırılır.

Güneş aktivitesiyle iklim arasındaki ilişkiler günümüzün araştırma konularından biridir.

400 yıllık güneş lekesi gözlemleri

Leke S

ayıs

ı

KELEBEK DİAGRAMI

Güneş Rüzgarı

AuroraKuzey IşıklarıKutup Işıması

Yazışma Adresi:Prof. Dr. Serdar EvrenEge Üniversitesi Fen FakültesiAstronomi ve Uzay Bilimleri BölümüBornova, İzmir

e-posta:serdar.evren@ege.edu.tr

Dancer and The Sunhttp://88artstreet.com/dancers-and-the-sun