yoksulluĞa dayali sosyal ankara-yenİ hayat …acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/5315/5962.pdf ·...
TRANSCRIPT
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
1
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL
RİSKLERİN AZALTILMASI:
ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ
PİLOT PROJE UYGULAMASI
Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Aytül Kasapoğlu
Proje Koordinatörü Doç. Dr. Nilay Çabuk Kaya
Araştırmacılar: Yrd. Doç. Dr. Feryal Turan Arş. Gör. Yonca Hançer Odabaşı
Danışmanlar Prof. Dr. Ali Dönmez Prof. Dr. Mehmet Ecevit
Proje No: 20060901023 Başlama Tarihi: 3/9/ 2005
Bitiş Tarihi: 3/9/ 2008 Rapor Tarihi: 1 /10/ 2008
Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara - " 2008 "
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
2
Yoksulluğa Dayalı Sosyal Risklerin Azaltılması: Ankara-Yeni Hayat
Mahallesi Pilot Proje Uygulaması
Özet
“Yoksulluğa Dayalı Sosyal Risklerin Azaltılması: Ankara-Yeni Hayat Mahallesi Pilot Proje
Uygulaması” başlıklı bu projenin amacı, yerel halkın katılımını sağlayarak, yoksulluğun
yarattığı sosyal riskleri minimum düzeye indirecek politika ve programların
geliştirilmesine yardımcı bir veri tabanı sağlayacak sosyolojik bir değerlendirmeyi ortaya
koymaktır.
Bu amaç doğrultusunda ortaya konulan survey çalışmasında, proje alanı içinde yaşayan
halkın yoksulluğu ve yoksunluğu sosyolojik olarak; sosyo-demografik, ekonomik, kültürel
ve sosyal ilişkiler bağlamında ele alınmaktadır. Bu değerlendirme sonucunda sosyal
riskleri azaltmaya dayalı alt-projeler geliştirilerek değişik çözüm önerileri ortaya
konulmaktadır.
Araştırma birimini Altındağ İlçesi Yeni Hayat Mahallesi haneleri oluşturmaktadır.
Veriler hane reisi ve hane bireyleri düzeyinde görüşme formları aracılığıyla
toplanmıştır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
3
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
4
Title:Mitigation of Social Risks Related to the Povety: Pilot Project
Implementatin in Ankara- Yeni Hayat District
Abstract:
Aim of this Project titled as” Mitigation of Social Risks Related to the Povety: Pilot
Project Implementatin in Ankara- Yeni Hayat” is to provide the participation of local
people to determine the politics to mitigate social risk related to poverty. In order to do
this, with this Project, sociological analysis of data that are obtained from survey is
evaluated.
With regard to this aim, the suvey conducted in this Project makes a sociological
examination of poverty and deprivation of people in Yeni Hayat in context of socio-
demographic, economic, cultural, and social relations. At the end of this evaluation, by
developing sub-projects to mitigate social problems, various kinds of solution
propositions are made.
Unit of research is households of Yeni Hayat district. Data are gathered by interview
Schedule that applied to both head of household an done member of family who can
give information about his/her own family.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
5
I-GİRİŞ
Küreselleşme olarak adlandırılan içinde yaşanılan çağın özelliklerinden bir tanesi de,
sermayenin ulusal sınırları aşmış olmasıdır. Bu durum ise, Bauman (1997)’ın da belirttiği
gibi dünya ölçeğinde bir işbölümüne neden olmuş ve kuzey-güney ya da doğu- batı
şeklinde ikili kutuplaşma içine girilmiştir. Diğer bir deyişle, sermayeye sahip olan batı
toplumları ve emeğini kullanmak durumunda olan doğu toplumları ortaya çıkmıştır. Benzer
şekilde Giddens (2000:21), küreselleşme süreci içinde ulusların sahip oldukları politik ve
ekonomik alanlardaki egemenliklerini büyük ölçüde kaybettiklerini ileri sürmektedir. Ona
göre, ulus-devlet çağı sona ermiştir. Küreselleşme döneminde etkili olan bir diğer kavram
ise ‘risk’tir. Giddens (1998;2000:37) ve Beck(1998:10), risk toplumu kavramsallaştırması
ile günümüz toplumlarını ifade etmektedir. Her iki yazar da, doğanın ve geleneğin sona
erdiği yerde risk toplumunun ortaya çıktığını ileri sürmektedirler. Giddens (2000:40-41)
riskleri, doğal ve imal edilmiş olarak ikiye ayırmaktadır. Doğal riskler, deprem, hortum
gibi doğal olayları nitelerken, imal edilmiş riskler de sadece doğa ile ilgili olanları değil;
aynı zamanda hayatın içine giren riskleri ifade etmektedir.
Küreselleşme süreci ile, hem sosyal hem ekonomik hem de politik alanda etkisini daha da
hissettiren yoksulluk, imal edilmiş riskler arasında sayılmaktadır. Bauman (1997)’ın da
belirttiği gibi, küreselleşme ile ortaya çıkan dünya ölçeğinde işbölümü olgusu, doğu ve batı
toplumları arasında ekonomik alandaki farklılıkların daha da derinleşmesine neden olmuş
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
6
ve bu toplumlarda yaşanan yoksulluğun derecesi daha da artmıştır.
Yoksulluk sadece ekonomik ya da teknik bir sorun olarak ele alınmamalıdır. Üzerinde fikir
birliği sağlanmış bir tanım olarak yoksulluk, maddi ve maddi olmayan ihtiyaçların
karşılanamaması olarak tanımlanabilir (Feymi, 2004:3). Yoksulluk
kavramsallaştırmalarında sıklıkla kullanılan sınıflama, mutlak ve göreli yoksulluk
şeklindedir. Mutlak yoksulluk, kişinin uzun dönemli olarak fiziksel varlığını
sürdürememesine yani yoksulluk içinde yaşayan insanların, insani bir şekilde yaşamlarını
sürdürmek için gerekli koşullara sahip olamamalarına yoğunlaşmaktadır. Göreli yoksulluk
ise, kişinin diğer kişi ya da gruplar ile karşılaştırdığında kendisini yoksul hissetmesine
vurgu yapmaktadır. Sosyal bir problem olarak yoksulluk, toplumların farklı kesimlerini
değişik derecelerde etkilemektedir. Diğer bir deyişle, toplum içinde bazı gruplar-kadınlar,
yaşlılar, etnik gruplar gibi-, sosyal problemlere karşı daha duyarlıdırlar.
Çocukların, yetişkinlere nazaran daha fazla yoksulluk riski ile karşı karşıya olduğu sıklıkla
kabul edilen bir görüştür (Brady, 2004). Buna ek olarak çocukların yaşamlarının erken
dönemlerini yoksulluk içinde geçirmiş olanları ileri dönemdeki aktivitelerini etkilemekte
ve bu durumun o kişinin gelecekte de yoksulluk riski ile karşılaşma olasılığının diğerlerine
göre daha yüksek olmasına ve yoksulluğun nesiller boyu aktarımına neden olabileceği
ifade edilmektedir (Harper ve Marcus,2003). Bu nedenle burada bahsi geçen risk
gruplarının güçlendirilmesi, sorunun belirli bir dönem için çözümüne değil, aynı zamanda
sonraki kuşakların bu sorun ile karşılaşma olasılığını azaltmak bakımından, diğer bir
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
7
deyişle bu güçlendirmenin sürdürülebilir hale gelmesine de yol açma potansiyelini
barındırması bakımından oldukça önemlidir.
Yoksulluk kavramsallaştırması ile ilgili olarak yapılan bir diğer ayrım ise, kırsal alanlarda
karşılaşılan yoksulluk ve kent yoksulluğudur. Kentlerin hızlı bir şekilde hem nicelik hem
de nitelik olarak büyümesi, yoksulluk olgusunun bu alanlardaki derecesini giderek
arttırmaktadır (Devas, 2005). Kentsel alanlardaki bu yoksulluk beraberinde yönetim
sorununu da getirmektedir. Yerel yönetimlerin yeteri kadar bu alanlardaki eksikliklere
eğilememesi, sorunun şiddetini arttırmaktadır. Bu nedenle, kentsel alanlardaki yoksulluğun
azaltılmasında, yönetim anlayışı ve uygulamasının yeniden gözden geçirilmesi
gerekmektedir.
Streeten(2002)’e göre günümüzde, hükümetler, sivil toplum kuruluşları, uluslar arası finans
ve yardım kuruluşları, yoksul insanların katılımı (participation) ve güçlendirilmesi
(empowerment) konularına büyük vurgu yapmaktadırlar. Hükümetlerin ya da diğer büyük
kuruluşların programları genel olarak, sağlık durumlarında, okuma yazma durumlarında ya
da tarımda gelişmeler olarak nitelendirilebilirken, sivil toplum kuruluşları, bu projelerin,
kişileri nasıl güçlendireceği ve ihtiyaçlarını ne derece karşılayacağı üzerine eğilmektedirler.
Diğer bir deyişle sivil toplum kuruluşları, daha çok, yoksulun, güçsüzün, marjinalize olmuş
kişi ya da grupların güçlendirilmesi, karar verme süreçlerine katılma konusunda
cesaretlendirilmesi ve pasif, hep alıcı konumda olan bir “hedef grup” yerine, aktif,
katılımcı bireylerin oluşturulması başlıklarına odaklanmaktadırlar. Yazara göre,
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
8
hizmetlerin alınması isteği ile katılıma cesaretlendirilmesi arasında bir gerilim
yaşanmaktadır. Birinci durum, kısa dönem içinde görünür, somut sonuçlara ulaşılmasını
sağlarken, ikinci durum, uzun süre gerektirmekte ve maliyet-yarar analizlerine gerekli
verileri sağlayamamaktadır. Sivil toplum kuruluşları, daha iyi olan ikinci durumu tercih
etmektedirler. Yoksulların güçlendirilmesi ile ilgili olarak yapılacak bir çalışmada dikkat
edilmesi gereken bir diğer nokta ise, yoksulların sadece düşük gelirden etkilenmediği; aynı
zamanda, sosyal dışlanma (social exclusion) ve güç (power) sahibi olmamanın da içinde
yaşadıkları olumsuz koşulları daha da derinleştirdiğidir. Diğer bir deyişle, yoksulluğun çok
boyutlu doğası göz ardı edilmemelidir. Güçlendirme (empowerment) kavramı ile birlikte
anılan bir diğer kavram ise sürdürülebilirliktir (sustainability). Sürdürülebilirlik, genel
olarak kendi kendine yetebilecek durumda olmayı, yani güçlendirilmiş konumda kalmayı
ifade etmektedir.
Topluluk içindeki grupların ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bu ihtiyaçların giderilmesi için
gerekli kaynakların bulunması olarak tanımlanabilecek olan topluluk destek planlarının
(community support plan) temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir (Craigavon Borough
Council,2004:1):
• Kapsayıcı Olmak: Planlar, topluluğu bir bütün olarak ele almalı; problemler
arasında karşılıklı bağlantıların olduğuna dikkat etmeli ve çözüm için ulusal
düzeydeki yöneticiler, yerel yönetimler ve desteğe ihtiyaç duyan kişiler arasında
işbirliğine gereksinim olduğunu kabul etmelidirler.
• İhtiyaçları ve Kaynakları İncelemek: Planlar, sadece ihtiyaçlara yönelik değil; aynı
zamanda ulaşılabilinir ve kullanılabilinir kaynakları da içermelidir. Bu kaynaklar,
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
9
ekonomik kaynaklar olabileceği gibi, yerel insanların yetenekleri ve sorumlulukları
ile varolan organizasyonlar ağını ve diğer potansiyel destek kaynaklarını da
içermektedir.
• Topluluğa Odaklanmak: Planlar, toplulukların çıkarlarını dikkate almak
zorundadırlar. Buna ek olarak, topluluğun yaşadığı yerin coğrafi ve ekonomik
özelliklerinin planlara dahil edilmesi de bir diğer bileşeni oluşturmaktadır.
• Aktif Topluluk Katılımını Göstermek: Planların topluluğun gereksinimlerini
karşılayıp karşılayamadığı konusunda, topluluğun katılımı gerekmektedir.
• Topluluk Yaşamının Geliştirilmesi İçin Eyleme Yönelmek: Planlar, ihtiyaçların
giderilmesi konusunda, gerekli olan eylemlerin, hedeflerin bir listesini içermeli ve
bu listeyi uygulamak için yeterli düzeyde sorumluluk sahibi olmalıdırlar.
Yukarıda bahsedilen özellikleri de kapsayan bir diğer nitelik ise, ihtiyaçların belirlenmesi
ve boşlukları giderici politikaların uygulanması da dahil olmak üzere tüm süreçte, yerel
insanın/sorunu birebir yaşayan kişinin aktif olarak destek planının içinde yer alması
gerekliliğidir. Diğer bir deyişle, tepeden inme politikalar yerine, yereli de dikkate alan bir
bakış açısı, yerel yönetimlerin ve kişilerin katılımı ile politikalar yapılmalı ve
uygulanmalıdır. Topluluk temelli (comunity based) ya da topluluk inşa edici
(communitybuilding) yaklaşım olarak adlandırılan bu politika anlayışında, yoksul ola kişi
ve grupların sorun belirleme ve çözüme yönelik süreçlere aktif katılımını sağlama, söz
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
10
konusu politikaların daha güçlü, topluluk tarafından benimsenen ve böylelikle
sürdürülebilir olan bir özelliğe sahip olmasına neden olmaktadır (Bowen, 2008).
Sorunları yaşayanların karar verme ve politika üretme süreçlerine katılımını sağlarken,
bahsi geçen topluluğun demografik komposizyonu da dikkate alınması gereken
bileşenlerden bir tanesidir. Bu türden bir önermenin arkasında yatan temel gerekçe,
kadınların, erkeklerin, çocuk ve yaşlıların ve diğer grupların yaşadıkları ve hissettikleri
yoksulluk derecelerinin birbirinden farklı olmasıdır.
Özellikle politika ve program geliştiriciler açısından, sosyal bir problem olarak yoksulluk,
ilişki içinde olduğu diğer sosyal sorunlar nedeni ile de önemli bir konudur. İşsizlik, suç
oranlarındaki artış, çevre kirliliğinin artması, sağlık sorunları, eğitim düzeyinde düşüklük
bu problemlerden birkaçıdır. Altındağ Belediyesi sınırları içerisinde yer alan Yeni Hayat
Mahallesi, bu türden problemlerin yoğun olarak yaşandığı bir bölge olması nedeni ile
yoksulluk riskinin azaltılmasına yönelik uygulamalı bir çalışma için elverişli bir alan
niteliğindedir.
II. AMAÇ VE KAPSAM
“Yoksulluğa Dayalı Sosyal Risklerin Azaltılması: Ankara-Yeni Hayat Mahallesi Pilot
Proje Uygulaması” başlıklı bu projenin amacı, yerel halkın katılımını sağlayarak,
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
11
yoksulluğun yarattığı sosyal riskleri minimum düzeye indirecek politika ve programların
geliştirilmesine yardımcı veri tabanı oluşturmaktır.
Altındağ ilçesi sınırları içinde yer alan Yeni Hayat Mahallesi sakinlerinin ihtiyaçlarının
belirlenmesi ve bunların karşılanması ve halkın güçlendirilmesini sağlamak için politika ve
programlar geliştirilmesi temel amacında olan bu projede, aşağıdaki konularda veri setleri
oluşturulmuştur:
� Yeni Hayat Mahallesi halkının,
� Yaşadıkları konutun özellikleri
� Demografik özellikleri (yaş, cinsiyet, eğitim, etnisite, göç, doğum yerleri
vb.)
� Ekonomik düzeyleri ve Çalışma Yaşamları (gelir kaynakları, gelir
düzeyleri, tüketim kalıpları, İstihdam ve işgücü vb.)
� Kültürel özellikleri (boş zaman etkinlikleri, inanç sistemleri, vb.)
� Yapısal Sosyal Kapitalleri (organizasyonları, kişiler ve gruplar arası
ilişkilerin nitelikleri, vb.)
� Survey yoluyla oluşturulan veri setleri nicel bulguların yanı sıra, nitel veri toplama
teknikleri aracılığıyla desteklenmiştir.
III. MATERYAL VE YÖNTEM
Yukarıda amaç bölümünde belirlenen hedef doğrultusunda, bu çalışma İhtiyaç
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
12
Değerlendirmesi (Need Assessment) kapsamında stratejik bir planlamayı oluşturmaya
yönelik olarak survey taraması ile alanı betimlemektedir.
Bu tür değerlendirme uygulamalı araştırmanın bir tipidir. Kuramsaldan ziyade
uygulanabilir pratik sonuçlara ulaşılır. Bu araştırma sonuçları proje alanına yönelik
program ya da politikalar geliştirilmesine ışık tutmaktadır.
Bu çalışmada araştırmanın amaçları doğrultusunda hedef gruplardan birinci elden veriler
nicel ve nitel veri toplama teknikleri aracılığı ile toplanmıştır.
Alan çalışmasına dayalı olarak ortaya konulan bu çalışma aşağıdaki süreçlerden
oluşmaktadır;
Halkın katılımcılığını sağlamak için öncelikli olarak Yeni Hayat Mahallesi Muhtarlığı ve
İlköğretim okulu ile ön çalışmalar yürütülmüştür. Araştırma konusu bağlamında Yeni
Hayat Mahallesi sakinleri Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Altındağ Kaymakamlığı ve
Yeni Hayat İlköğretim Müdürlüğü ortak paydaşlığında düzenlenilen toplantılarla
bilgilendirilmiştir.
Bu çalışmanın başlangıcında mahallenin öncelikli ihtiyaçları belirlenmeye çalışılmış,
özellikle de eğitim konusunda eksikliği olan ilk öğretim okulu ana-sınıfının Çağdaş Yaşamı
Destekleme Derneği ve Kaymakamlık işbirliğinde açılışı gerçekleştirilmiştir. Bu girişim
mahalle halkının çalışmaya olan ilgi ve katkılarında bir motivasyon sağlamıştır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
13
Daha sonra araştırmada kullanılan soru formlarının oluşturulmasına yönelik olarak komşu
mahallelerde pilot çalışma uygulanmıştır. Proje alanı olan Yeni Hayat Mahallesinde
geliştirilen bu soru formları tam sayım olarak tüm hanelere uygulanmıştır. İlk ziyaretlerde
ulaşılamayan hanelere ikinci kez ziyaretler yapılarak ulaşılmaya çalışılmıştır.
Alandan toplanan verilerin SPSS programına veri girişi yapıldıktan sonra betimsel
istatistiksel analiz ve tablo değerlendirmeleri ile veri setleri oluşturulmuştur.
IV-DÜNYA’DA ve TÜRKİYE’DE YOKSULLUK ÇALIŞMALARI
Dünyada 19. yüzyıl itibari ile yoksulluk alanında yapılan çalışmalarda bir artışın
yaşandığını söylemek mümkündür. Yapılan çalışmalarda, yoksulluk kavramı, mutlak ve
göreli yoksulluk olarak ayrı ayrı kavramsallaştırılmıştır.
Yoksulluk ile ilgili ilk çalışma 1886 yılında, çalışanların yaşam koşullarını ve yoksulluk
boyutunu araştırmak için Charles Booth tarafından yapılmış ve sonuçlar 1902 yılında
Rowntree tarafından yayınlanmıştır. Çalışmada minimum temel gereksinimler olarak gıda,
giyim gibi harcamalar dikkate alınarak, bu harcamaların maliyeti yoksulluk sınırı olarak
kabul edilmiştir.
Rowntree, 1899’da New York’ta aileler üzerine detaylı bilgiler toplamıştır. Aileler, fiziksel
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
14
varlıklarını da sürdürebilecekleri tüm kazançları ile tanımlanmışlardır. Rowntree’nin yine
New York’ta 1936 ve 1950 yıllarında yoksulluk üzerine yaptığı diğer çalışmalarında,
geçim standardı olarak bir ölçüm çizgisi ya da temel sosyal güvenlik oranları ve birçok
ülkenin minimum kazançları kullanılmıştır.
Avrupa Topluluğu ülkelerindeki çalışmalarda yoksulluğun mutlak tanımları kullanılmıştır.
Göreli yoksulluk kavramı temelinde yapılan çalışmalarda önemli bir isim olarak kabul
edilen kişi ise Peter Townsend’dir. Townsend(1979), göreli yoksulluk tanımını yaparken
belli bir toplumda belli bir zamandaki standartların ilişkisi ile yapılması gerektiğini
vurgulamaktadır.
Türkiye’de ise, özellikle son dönemlerde yoksulluk konusu ile ilgili olarak yapılan
çalışmaların sayısında bir artışın olduğunu söylemek mümkündür. Söz konusu çalışmalar
sadece akademik alan ile sınırlı kalmamış; sivil toplum kuruluşları da konuya önem
vermişlerdir. Yoksulluk üzerine yapılan çalışmalar genellikle, gelir dağılımı eşitsizliği ve
geçim stratejileri çerçevesinde konuyu ele almışlardır. Teorik düzlemde yapılan tartışmalar
ise çoğunlukla, küreselleşme ve az gelişmişlik temelinde yapılmaktadır.
Feymi(2004:44)’nin de belirttiği gibi, yoksulluk üzerine yapılan alan çalışmalarını kır ve
kent çalışmaları olarak ikiye ayırmak mümkündür. Pınarcıoğlu ve Işık (2001), Ecevit
(2002), Demir (2002), Açıkalın (2003), Gül ve Ergun (2003), Sezgin(2003), Doğan(2003)
yoksulluk konusunda Türkiye’de son yıllarda yapılan alan çalışmalarına örnek olarak
gösterilebilir. Kent yoksulluğu üzerine yapılan çalışmalar, iki başlık altında toplanabilir:
Devlet İstatistik Enstitüsü’nün verileri temel alınarak yapılan çalışmalar ve özgün
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
15
araştırmalar. Türkiye’de yoksulluk üzerine yapılan çalışmalardan Devlet İstatistik
Enstitüsü’nün verilerini temel alan bazıları hakkında aşağıda bilgiler verilmiştir:
Dağdemir(1992), “Türkiye Ekonomisinde Yapısal Değişim ve gelir Dağılımı” isimli
çalışmasında, yoksulluk sorunu ve yoksulluğun sosyo-ekonomik yapısına ilişkin
değerlendirmelere yer vermiştir.
Erdoğan(1996) “Türkiye’de Bölge ayrımında Yoksulluk Sınırı” adlı çalışmasında, bölge
ayrımında Türkiye’de yoksulluk sınırı ve yoksul oranları çeşitli yoksulluk sınırı bulma
yöntemlerine göre verilmektedir. Yoksulluk nedir; kimler yoksuldur; yoksulluğun bir
standardı var mıdır; yoksulluk düzeyi denilebilecek bir sınır söz konusu mudur sorularına
yanıt bulmaya çalışmıştır.
Dumanlı (1996), “Yoksulluk ve Türkiye’deki Boyutları” isimli çalışmasında, Türkiye’de
yoksulluğun boyutları çeşitli kesimler ve yıllar itibariyle verilmektedir. Çalışmanın amacı,
Türkiye’deki yoksulluk konusuna ışık tutmak olarak belirlenmiş ve bu doğrultuda
insanların yeterli ve dengeli beslenmesi için almaları gereken kalori miktarına göre
oluşturulan bir beslenme kalıbı kullanılmıştır. Bu kalıbın kullanılması ise çalışmada, sosyal
ve psikolojik boyutun ihmaline neden olmuştur.
Dansuk(1997) “Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik Yapılarla
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
16
Ölçülmesi” adlı çalışmasına, Türkiye’de var olan yoksulluğun boyutlarını ve sosyal
göstergelerle ilişkisini belirlemeye yönelik saptamalarda bulunmuştur. Bu çalışmasında
Dansuk, daha önceki çalışmalarda ihmal edilen sosyal boyutu da dikkate almıştır.
Dağdemir(1999)’in diğer bir çalışması olan “Türkiye’de ekonomisinde Yoksulluk Sorunu
ve Yoksulluk Analizi: 1987-1994”, Türkiye ekonomisinde makro-ekonomik daralmanın
yaşandığı 1987-1994 yılları arasında yoksulluk sorununun nasıl etkilendiği üzerinedir.
Çalışmada yoksulluğun sadece sayısal değişimi değil; aynı zamanda yoksulluk açığı ve
yoksulla arası gelir eşitsizliği gibi yoksulluk ölçütleri yardımı ile yoksulluğun yapısal
değişiminin analizi yapılmıştır.
TÜSİAD(2000)’ın “Türkiye’de Gelir Dağılımı ve Yoksulluk” isimli taslak çalışmasında,
1987-1994 Devlet İstatistik Enstitüsü’nün verileri, farklı teknikler kullanılarak analiz
edilmiş ve bu yıllarda göreli yoksulluk profili çıkarılmaya çalışılmıştır.
Türkiye’de yoksulluk üzerine yapılan özgün çalışmalar hakkında bilgiler ise aşağıda
verilmiştir.
Dansuk(2000) yoksulluk çalışmalarında yeni bir yaklaşım ile “Sözlü Tarih Sosyolojisi: Nar
(Nevşehir) Köyü Örneği” isimli çalışmasında modernleşmenin batıcı modeli dışında
‘biz’den yola çıkarak kendimizi anlatmak çabası içine girmiştir. Soyağaçlarında yola
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
17
çıkarak, köylünün yaşam öykülerini derinlemesine görüşmeler ile almış, yoksulluk
kelimesini hiç kullanmadan ve müdahale etmeden yoksullaşma sürecini bu hikayelerden
çıkarmaya çalışmıştır.
Işık ve Pınarcıoğlu (2002), İstanbul Sultanbeyli’de yaptıkları araştırmada, yoksulluğu ele
alırken kullanılan kalıplaşmış bakış açıları ve kavramsallaştırmaların sorunu anlama ve
açıklamada yetersiz oldukları sayıltısından hareket ederek, her şeyin geçirgen olduğunu ve
akışkanlıkların sosyolojisini yapmaya çalıştıklarını belirttikleri detaylı bir çalışma
yürütmüşlerdir. Araştırma, kent yoksulluğunu ele alırken ortaya koydukları “nöbetleşe
yoksulluk” kavramı çerçevesinde gelişmektedir.
Çukurçayır(2002), Konya’da kentsel yoksulluğu ele aldığı çalışmasında, yoksul mahallede
yaşayanların geçim sıkıntılarını belirlemek ve ekonomik, kültürel, siyasal alana ilişkin
ilgilerini ortaya koymaya çalışmıştır.
ODTÜ(2000) tarafından gerçekleştirilmiş olan 4000 kişiyi içeren yoksulluk çalışmasında
ekonomik ve sosyal boyutların değerlendirildiği yoksulluk profili çıkarılmaya çalışılmıştır.
Can(2003), “Yoksulluğun Yeniden Üretildiği Mekanlar Olarak Kentler” isimli alan
araştırmasını Ankara’nın Altındağ İlçesi’nde gerçekleştirmiştir. Yoksulluğun yeniden
üretilerek gelecek kuşaklara nasıl aktarıldığı üzerinde odaklanılmıştır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
18
Doğan(2003) “Gecekondu Bölgelerinde İşsizlik ve Yoksulluk Problemi” adlı çalışması,
1989-2000 yılları arasında İstanbul’un beş gecekondu bölgesinde işgücü piyasasında yer
alabilecek yaş ortalamasında yer alan 300 kişi üzerinden yürütülmüştür. Meslek durumları
ile işsizlik arasındaki ilişki ve işsizlik süreleri ile yoksulluk arasındaki ilişkiler kurularak
yoksulluk profili çıkarılmıştır.
Açıkalın(2003) “Çalışan Kent Yoksulları: İstanbul ve Gaziantep Örnekleri” isimli
çalışmasında, her iki kent arasında karşılaştırmalı olarak kent yoksulluğunun profili
çıkarılmıştır.
Son yıllarda doğrudan yoksulluğu ele almayan ancak araştırmanın yapıldığı bölge
açısından bu boyutunda içerildiği birçok çalışma yapılmıştır: Erder(1996) “İstanbul’a Bir
kent Kondu Ümraniye”, Özgen(2001) “Kentte Yeni Yoksulluk ve Çöp İnsanları”,
Kazgan(2002) “Kuştepe Gençlik Araştırması” bunlara örnek olarak verilebilir.
Yoksulluk üzerine Türkiye’deki çalışmaların genel bir değerlendirmesi yapılacak olursa;
ilk çalışmalara nazaran son yıllarda yapılan araştırmalarda kültürel ve sosyal faktörlere
daha fazla önem verildiği söylenebilir.
Ancak bu güne kadar ülkemizde yapılan çalışmalarda yoksulların güçlendirilmesi ve bu
konumun sürdürülebilirliğinin sağlanması konusu ilgi alanı dışında bırakılarak, çoğunlukla
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
19
betimsel düzeyde kalınmıştır. Bu çalışma ise eyleme yönelik politika geliştirmeyi
hedeflemektedir. Aynı zamanda bu politikanın ve programların geliştirilmesi sürecinde
hedef grupların katılımcılığı çalışmanın temel yaklaşımıdır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
20
3. ANALİZ VE BULGULAR
Bu bölüm altında, Yeni Hayat mahallesinde yaşamlarını sürdüren bireylerin
yaşadıkları konutların özellikleri, hane reislerinin ve hanedeki bireylerin sosyo-
demografik, ekonomik, kültürel yapıları ile mahallenin yapısal sosyal kapitallerini
ortaya koyan organizasyon ve grup ilişkileri irdelenmektedir.
3.1. HANELERİN YAŞADIKLARI KONUTLARIN ÖZELLİKLERİ
Yeni Hayat Mahallesi alan çalışmasının yürütüldüğü dönemde hanelerin dağılımı
dört sokak üzerinde yeralmaktaydı, özellikle birinci sokak içinde yer alan bir çok
konut boş olarak bulunmaktaydı. Görüşmeler sırasında toplam 177 haneye
ulaşılmıştır. Bu hanelerin % 17,5 i de aynı konut altında yaşamlarını sürdüren farklı
hanelerden oluşmaktaydı (Bkz. Tablo 1)
Tablo 1: Konuttun bireylerce kullanım şekli
Aynı ailemi yoksa farklı mı? Sayı %
Farklı 31 17,5
Aynı 146 82,5
TOPLAM 177 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
21
Özelikle, iki katlı konutlarda ortak kullanım alanları (tuvalet, bahçe vs) oluşturularak
birden fazla hanenin aynı çatı altında yaşamlarını sürdürmeleri ile karşılaşılmıştır. Ayrıca
aynı konut içinde odaları paylaşarak yaşamlarını sürdüren farklı hanelere de rastlanmıştır.
Tablo 2’de görüldüğü gibi hanelerin çoğunluğu (%53,1) iki katlı evlerde yaşarken tek
bir oda da yaşam mücadelesi veren hanelere de %2.8 oranında rastlanmıştır. Konutlar
farklı yapı malzemelerinden oluşmaktadır, kerpiç, ahşap, briket, beton vs. gibi. Çoğunluğu
yapı malzemesi kerpiç olan ( %31) konutlar oluştururken , onu briket olanlar (%29,9)
izlemektedir (bkz. Tablo 3)
Tablo 2: Hanelerin yaşadıkları konut tipi
Konut Tipi Sayı %
Tek katlı müstakil ev 72 40,7
İki katlı ev 94 53,1
Apartman 1 0,6
Tek bir oda 5 2,8
Diğer 5 2,8
TOPLAM 177 100 Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
22
Tablo 3: Konutların yapı malzemesi
Yapı Malzemesi Sayı %
Birket/tuğla 52 29,9
Beton 34 19,5
Ahşap 24 13,8
Kerpiç 54 31,0
Teneke/tahta 3 1,7
Toprak 1 0,6
Diğer 6 3,4
TOPLAM 174 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Görüşülen hanelerin ancak %2,3 ‘ü çok iyi koşullarda konutta, %51,4’ü için
yaşamak için uygun görülebilen konutlarda, % 45,1’de yaşamaya uygun olmayan
koşullara sahip konutlarda yaşamlarını sürdürmektedir (bkz.Tablo 4).
Görüşülen haneler büyük oranda (% 29.9) bu konutlarda 2-5 yıldan bu yana yaşam
süresine sahipken, bu konutlarda 21 yıl ve üzerinde yaşayanların oranı da %20,9’dur.
Öte yandan bu konutlarda yaşamlarını yeni kurmuş olan hanelerde görülmektedir.
Bunların oranı da %9,6’dır (bkz.Tablo 5).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
23
Tablo 4: Konutun durumu
Konutun Durumu Sayı %
Çok iyi koşulda 4 2,3
Yaşamak için uygun 89 51,4
Yaşamaya uygun değil 78 45,1
Büyük bir kısmı inşaat halinde olup
tamamlanmamış
2 1,2
TOPLAM 173 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 5: Konuttaki yaşam süreleri
Süre Sayı %
1 yıldan az 17 9,7
1 yıl 6 3,5
2-5 yıl 53 30,4
6-10 yıl 32 18,2
11-20 yıl 30 17,2
21 yıl ve üzeri 37 21,0
TOPLAM 175 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
24
Hanelerin yaşadıkları bu konutlara sahiplik durumu incelendiğinde Tablo 6’da da
görüldüğü gibi, büyük oranda (%49,7) özel mülk sahibinden kiraladığı görülmektedir.
Kendi mülkü olanların oranı %37,1 iken, ücret ödemeden yaşıyorum diyenlerin oranı
da %5,7’dir.
Tablo 6: Konuta sahiplik durumu
Konuta sahiplik durumu Sayı %
Mal sahibi 65 37,1
Özel mülk sahibinden kira 87 49,7
Ücret ödemeden yaşıyorum 10 5,7
Dğer 13 7,4
TOPLAM 175 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Ayrıca yaşanılan bu konutların büyüklüğüne bakıldığında; görüşülen hanelerin %30,5’i
40-69 m2’lik alanlara sahip konutta yaşamakta bunu 70-99 m2’lik konutlar (%28,8)
izlemektedir. 100 m2 ve üzeri konutlarda yaşayanların oranı %22,6 iken 40m2’den az
yaşam alanına sahip olanların oranı da%10,7’dir (bkz. Tablo 7).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
25
Tablo 7: Konutun büyüklüğü
Konut büyüklüğü (m2) Sayı %
40 m2 den az 19 10,7
40-69 m2 54 30,5
70-99 ms 51 28,8
100-130 m2 23 13,0
131 m2 üzeri 13 7,3
Bilmiyor 17 9,6
TOPLAM 177 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 8: Hanelerin sahip olduğu oda sayısı
Oda sayısı Sayı %
Bir oda 18 10,2
İki oda 89 50,6
Üç oda 50 28,4
Dört oda 13 7,4
Beş oda 4 2,3
Altı oda 2 1,1
TOPLAM 176 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
26
Tablo 8’de görüldüğü gibi, hanelerin % 50,62’sı iki odada yaşamlarını sürdürürken,
bunu %28,42, ile üç odaya sahip olanlar, ve %10,2 ile de bir tek oda da yaşanlar
izlemektedir.
Tablo 9: Tuvalet nerede?
Durum Sayı %
Evin içinde 110 62,1
Evin dışında 48 27,1
Evin dışında ortak 18 10,2
Diğer 1 0,6
TOPLAM 177 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 9’ da görüldüğü gibi görüşülen hanelerin yaşadıkların konutların %10,2’si evin
dışında ortak tuvalet kullanırken, % 27,1’nin de tuvaleti evin dışında yer almaktadır.
Tuvaleti evin içinde bulunanlar %62,1 orandadır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
27
Tablo 10:Konutta kullanılan su sayacı kime ait?
Durum Sayı %
Bize ait 61 34,5
Ortak 107 60,4
Sayaç yok 3 1,7
Diğer 6 3,4
TOPLAM 177 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 10’da görüldüğü gibi hanelerde kullanılan su sayacının ortak kullanımı (%60,4)
yaygınlık taşımaktadır. Bunun nedeni genellikle birden fazla hanenin aynı konutu
kullanmasıdır.
Tablo 11:Konutta kullanılan elektrik sayacı kime ait?
Durum Sayı %
Bize ait 107 60,5
Ortak 56 31,6
Sayaç yok 2 1,1
Diğer 12 6,8
TOPLAM 177 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
28
Tablo 11’de de görüldüğü gibi elektrik sayacı kullanımında ortaklık %31,6’dır.
Kendine ait sayaç kullanan hanelerin oranı da %31,6’dır. Görüşülen hanelerin %8,8 si
son 12 aylık dönemde ödeyemediği su faturası bulunduğunu belirtmiştir. Öte yandan
%29,7’si de elektrik faturasında ödeyemediğin bulunduğunu beyan etmiştir.
Tablo 12 : Evinizde telefon hattına bağlı telefon var mı ?
Durum Sayı %
Evet 129 73,3
Hayır 47 26,7
TOPLAM 176 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Görüşülen hanelerin %73,3’ün konutlarına bağlı telefon hattı bulunmaktadır. Ayrıca
hanelerin %46,4’ünde ise en az bir tane cep telefonu bulunmaktadır (bkz. Tablo 13).
Tablo 13:Hanede sahip olunan cep telefonu sayısı
Cep telefonu sayısı Sayı %
O 46 27,4
1 78 46,4
2 29 17,3
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
29
3 12 7,1
4 3 1,8
TOPLAM 168 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Görüşülen hanelerin konutlarında sahip oldukları araç-gereç ve donanım Tablo 14’de
sunulmaktadır. Hanelerde en yüksek oranlarda sahip olunan araç gereçlerin sırasıyla;
odun kömürü sobası, TV, buzdolabı, ütü, otomatik çamaşır makinesi, teyp/kaset çalar,
radyo ve yatak odası takımının olduğu görülmektedir.
Tablo 14: Konut araç- gereç donanımına sahip hanelerin oranı
Araç gereçler Sayı %
TV 170 96,0
Buzdolabı 157 88,7
Otomatik çamaşır mak. 138 78,0
Bulaşık makinesi 13 7,3
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
30
Dikiş makinesi 51 28,8
Video 28 15,8
Ütü 145 81,9
Kaset çalar/teyp 94 53,1
Radyo 71 40,1
Elektrik sobası 20 11,3
Odun Kömürü sobası 171 96,6
Fotoğraf makinesi 32 18,1
Vantilatör 2 1,1
Su ısıtıcısı 9 5,1
Elektrikli şofben 20 11,3
Tüplü şofben 53 29,9
Bilgisayar 9 5,1
Uydu anten 30 16,9
Bisiklet 27 15,3
Motosiklet 1 0,6
Araba 21 11,9
Yemek odası takımı 24 13,6
Yatak odası takımı 57 32,2
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
31
3.2. SOSYO-DEMOĞRAFİK ÖZELLİKLER
Toplam 177 hane içinde yaşayan kişi sayısı 738 olarak saptanmıştır. Bu nüfusun %51,8’i
(382 kişi) erkek ve %48,2’si kadın (356 kişi). Ortalama hane büyüklüğü 4,2’dir.
Tablo 15: Bazı demoğrafik göstergeler
Nüfusun Demoğrafik Göstergeleri SAYI %
Toplam Nüfus 738 kişi
Toplam Erkek 382 kişi 51,8
Toplam Kadın 356 kişi 48,2
Ortalama Hane Büyüklüğü 4,2 kişi
Hanelerin ortalama mahalledeki yaşam süresi 23,3 ay
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Mahalle sakinlerinin bu mahalledeki ortalama yaşam süreleri 23,3 aydır. Mahalle
sakinlerinin
bu mahalledeki yaşam sürelerine baktığımızda, bu mahallede en kısa süreli ikamet üç ay
iken en uzun süreli ikamet ise 83 yıldır (bkz. Tablo15).
En küçük hane büyüklüğü 1 kişilik ve en büyük ise 11 kişilik hanedir. Haneler içinde 4
kişilik haneler çoğunluğu oluşturmaktadır (bkz. Tablo 16).
Tablo 16: Hanelerin sahip oldukları kişi sayısına göre dağılımı
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
32
Hane Büyüklüğü Sayı %
1 Kişi 6 3,39
2 Kişi 19 10,73
3 Kişi 35 19,77
4 Kişi 49 27,68
5 Kişi 42 23,73
6 Kişi 13 7,34
7 Kişi 5 2,82
8 Kişi 4 2,26
9 Kişi 3 1,69
11 Kişi 1 0,56
Toplam 177 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Yeni Hayat mahallesinde görüşülen 177 hanenin %83,6’ının hane reisinin cinsiyetinin
erkek olduğu %16,4’ünün de kadın olduğu görülmektedir (bkz. Tablo 17).
Tablo 17: Hane reislerinin cinsiyeti Cinsiyet Sayı %
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
33
Erkek 148 83,6
Kadın 29 16,4
Toplam 177 100,00
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Kadın hane reislerinin % 55,2’si dul, %20,7’si evli, %17,2’si boşanmış ve %6,9’u da
eşlerinden ayrı yaşayan kadınlardan oluşmaktadır (bkz. Tablo 18)
Tablo 18: Kadın hane reislerinin medeni durumu Medeni Durum Sayı %
Evli 6 20,7
Dul 16 55,2
Ayrı yaşayan 2 6,9
Boşanmış 5 17,2
TOPLAM 29 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Yeni Hayat mahallesinde görüşülen hanelerdeki kişilerin hane reislerine olan yakınlığı
incelendiğinde, çoğunluğun çekirdek aile bireylerini temsil ettiği görülmektedir, hane reisi,
karı/koca ve çocuklar (kızı/oğlu). Hanelerin çok azında geniş aile tipi görülmektedir.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
34
Hanelerde 14 kişi damat/gelin pozisyonunda, 5 kişi kayınpeder/kayınvalide, 25 kişi de
torun konumunda yer almaktadır (bkz. Tablo 19).
Kırdan farklı bir yaşam alanı olan kentsel yaşam alanında aile yapısının ideal tipi olarak
tanımlanan çekirdek ailedir. Araştırma örneklemimiz içinde de bu tipe uygun aile yapısı
ağırlıklı olmasın rağmen yine de gelin/damat ile ya da kayınvalidesi/ kayınbabası ve
kardeşleri ile yaşamların devam ettiği haneler görülmektedir.
Tablo 19: Hanedeki kişilerin hane reisine olan yakınlığı
Hane reisine Yakınlığı Sayı %
Hane reisi 177 24
Karısı/kocası 153 20,7
Kızı/oğlu 346 46,9
Babası/annesi 7 0,9
Kızkardeşi/erkek kardeşi 7 0,9
Üvey kızı/üvey oğlu 1 0,1
Torun 25 3,9
Kayınpeder/kayınvalide 5 0,7
Damat/gelin 14 1,9
Görümce/enişte 1 0,1
Yeğen 1 0,1
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
35
Diğer akrabalar 1 0,1
TOPLAM 738 100 Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 20 : Hanedeki bireylerin yaş gruplarına göre dağılımı
Yaş grupları Sayı %
0-1 yaş arası 11 1,5
1-3 yaş arası 41 5,6
4-6 yaş arası 46 6,4
7-15 yaş arası 143 19,6
16-18 yaş arası 42 5,7
19-25 yaş arası 99 13,5
26-35 yaş arası 128 17,5
36-45 yaş arası 101 13,8
46-65 yaş arası 93 12,7
66 ve üstü yaş 27 3,7
TOPLAM 731 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Yeni Hayat mahallesi nüfusu içinde çoğunluğu 7-15 yaş arası çocuklar oluşturmaktadır.
Bu grubu 26-35 yaş arasındaki bireylerin yer aldığı grup izlemektedir. 0-1 yaş arası ve 66
yaş üzeri gruplar oldukça düşük düzeydedir (bkz.Tablo 20)
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
36
Tablo 21: Hanedeki bireylerin medeni durumları
Medeni durum Sayı %
Evli 327 44,3
Boşanmış 13 13
Birlikte yaşıyor 4 0,5
Ayrı yaşıyor 6 0,8
Dul 30 4,1
Bekar 358 48,5
TOPLAM 738 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Yeni Hayat mahallesindeki nüfusun medeni durumu incelendiğinde bekârlar çoğunlukta
bunu evli olanlar izlemektedir. Boşanmış kadın oranı dul kadınların oranından daha yüksek
orandadır (bkz. Tablo 21). Yeni Hayat Mahallesinde evli olan çiftler arasında imam
nikâhı düşük düzeydedir, Her iki nikâhı olanlar çoğunluğu oluşturmaktadır. (bkz. Tablo
22).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
37
Tablo 22 : Hanede görülen nikah türü
Nikah Türü Sayı %
Resmi nikâh 116 34,7
İmam nikâhı 26 7,8
Her ikisi 192 57,5
TOPLAM 334 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 23 :Hanedeki Kişilerin Ana Dili Konuşulan Ana dil Sayı %
Türkçe 678 92,1
Kürtçe 49 6,7
Romence 9 1,2
TOPLAM 736 1,2
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Yeni Hayat Mahallesi sakinlerinin beyanları doğrultusunda, konuşulan ana dili Türkçe
olanların oranı %92,1, Kürtçe %6,7 ve Romence ise %1,2 oranındadır. Görüşülen 177
hanenin 15’nin (%8,5) hane reisinin konuşulan anadili Kürtçe’dir ve bu hanelerden
11’inde (%6,4) aynı zamanda eşlerinin de anadilinin Kürtçe olduğu görülmektedir
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
38
Tablo 24: Hanehalkı Reislerinin Doğum yeri
Doğum yeri Sayı %
Yenihayat Mahallesi 36 20,7
Başka Yer 138 79,3
TOPLAM 174 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Yeni Hayat Mahallesinde yaşayan 177 hanenin hane reislerinin %79,3 bu mahallenin
dışında başka bir yerde doğmuştur. Ancak %20,7’lik orandaki hane reisinin doğum yerinin
Yeni Hayat Mahallesi olduğu görülmektedir (bkz. Tablo 24). Bu nedenle diyebiliriz ki bu
mahalle özellikle de Ankara ili çevresindeki ilçe ve köylerden göç alan bir yerleşim
alanıdır. Ankara dışında en yoğunluklu göç alınan iller Malatya ve Adapazarı olarak
karşımıza çıkmaktadır. Fakat bu yerleşim alanın göç profili Türkiye’nin çok farklı illerini
kapsayan heterojen bir yapı sergilemektedir. (Ankara, Malatya; Adapazarı, Mersin,
Sakarya, Çanakkale, Çorum, Niğde, Çankırı vs) (bkz. Tablo 25)
Tablo 25: Yeni Hayat Mahallesine Taşınmadan Önce Yaşadıkları İl İL ADI Sayı %
Adapazarı 20 5,1
Aksaray 2 0,5
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
39
Ankara 226 57,4
Bolu 1 0,3
Bursa 2 0,5
Çanakkale 12 3
Çankırı 8 2
Çorum 11 2,8
Erzurum 2 0,5
İstanbul 1 0,3
İzmir 1 0,3
İzmit 3 0,8
Kars 1 0,3
Kayseri 7 1,8
Kırıkkale 8 2
Konya 7 1,8
Malatya 22 5,6
Mersin 15 3,8
Niğde 10 2,5
Ordu 7 1,8
Sakarya 14 3,6
Samsun 5 1,3
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
40
Sivas 1 0,3
Yozgat 8 2
TOPLAM 394 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Doğum yeri Yeni Hayat mahallesi olmayıp buraya taşınma sonucunda burada yaşamlarını
sürdüren bireylerin taşınma nedenleri içinde çoğunluğu ailesinin buraya taşınması
oluşturmaktadır. Yine bu mahalleye taşınmanın gerekçesi olarak evlilik ve yeni bir işe
başlamak diğer önemli faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır..
Tablo 26: Hanedeki kişilerin mahalleye Taşınma Nedeni Taşınma Nedeni Sayı %
Yeni bir işe başlamak 61 14,4
Daha iyi ücretli iş aramak 27 6,4
Eğitim/okumak 3 0,7
Güvenlik 3 0,7
Toprağın verimsizliği 1 0,2
Evlilik 74 17,4
Ailem taşındığı için 180 42,4
Diğer 76 17,9
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
41
TOPLAM 425 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi,
3.3. EĞİTİM VE KÜLTÜREL YAŞAM
Bu bölüm altında öncelikle hanelerde yaşayan kişilerin ve hane reislerinin eğitim durumları
analiz edilmiş daha sonrada dinsel eğitim ve faaliyetlere katılımları değerlendirilmiştir.
Tablo 27: Hanedeki 6 yaş üzerindeki kişiler gazete ya da yazılı bir notu okuyabilir mi?
Okuma Durum Sayı %
Evet kolayca 486 76,2
Evet zorlukla 38 6
Hayır 114 17,9
TOPLAM 638 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi,
Görüşülen toplam 177 hanede yaşayan bireylerin %76,22 sinin kolayca gazete ve yazılı bir
notu okuyabildikleri beyan edilmiştir. Bu nüfus içinde %17,9’u ise okumadan yoksun
görülmektedir (bkz. Tablo 27). Yine bu nüfusun % 17,5 hiçbir şekilde yazma becerisine
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
42
sahip
görülmemektedir, % 5,2’si de ayrıca zorlukla yazabildiklerini belirtmiştir (bkz. Tablo 28).
Tablo 28: Hanedeki 6 yaş üzeri kişiler bir sayfalık mektup ya da bir not yazabilir mi? Okuma Durum Sayı %
Evet kolayca 486 77,3
Evet zorlukla 33 5,2
Hayır 110 17,5
TOPLAM 629 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi,
Tablo 29: : Hanedeki 6 yaş üzeri kişilerin sahip olduğu diploma türü
Diploma Türü Sayı %
Diploma sahibi değilim 206 36,1
5 yıllık ilköğretimden 237 41,6
8 yıllık ilköğretimden 80 14,0
Liseden 47 8,2
TOPLAM 570 100 Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi,
Görüşülen hanelerin toplamında yer alan 570 kişiden %36,1’i herhangi bir diplomaya sahip
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
43
bulunmamaktadır. % 41,6’sı da 5 yıllık ilköğretim diplomasına sahip bulunmaktadır. Lise
mezunu olanların oranı oldukça düşüktür (%8,2) (bkz. Tablo 30).
Tablo 30: Hanedeki 6 yaş üzeri kişiler şuan da herhangi bir okula kayıtlımı?
Durum Sayı %
Evet 144 25,7
Hayır 417 74,3
Toplam 561 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi,
Tablo 30’ da görüldüğü gibi hanelerdeki 6 yaş üzeri kişilerden %25,7’si görüşmenin
yapıldığı tarihte herhangi bir okula kayıtlı görülmektedir. %74,3 oranındaki kişilerin ise
herhangi okula kayıt durumları bulunmamaktadır.
Tablo 31: Hanedeki bireylerden okula devam etmeyenlerin nedeni
Neden Sayı %
Çok Pahalı 2 1,1
İlgimi çekmiyor/ istemiyorum 35 20,1
Tarım/tarla işlerimizden dolayıu 1 0,6
Ekonomik sıkıntı 37 21,3
Okul uzak 1 0,6
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
44
Çalışmak zorunluluğundan 18 10,3
Okulun olanakları elverişsiz/uygun değil 5 2,9
Hastayım 4 2,3
Taşınmaktan dolayı 1 0,6
İyi bir evlilik yaptım. 20 11,5
Kız olduğum için 5 2,9
Başka 45 25,9
TOPLAM 174 100 Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Görüşülen hanelerde okula devam etmeyenlerin nedenleri incelendiğinde; çok farklı
nedenler ileri sürülmektedir. Tablo 31’de sıralanan nedenlerin dışında %25,9’luk bir kesim
başka nedenler ileri sürmüştür. Ekonomik sıkıntı en yüksek oranlar içinde yer almaktadır.
% 21,3 oranında bireyler okula devamsızlığı ekonomiye bağlarken, %20,1’i de ilgisizlikleri
nedeniyle devam etmediklerini belirtmiştir.
Tablo 32:Hanedeki bireyler bugüne dek sahip olduğu dini eğitimi nereden aldı?
Eğitim alınan yer Sayı %
Hiçbir eğitim almadı 83 12,8
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
45
Ailede 346 53,5
Okulda 99 15,3
Kur’an kursunda 84 13,0
Evde özel hoca tarafından 13 2,0
Dini bir cemaat/tarikattan 4 0,6
Diğer 18 2,8
TOPLAM 647 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 32’de görüşülen hanelerdeki bireylerin bugüne dek sahip oldukları din eğitimi
nereden aldıkları değerlendirilmiştir. Bu tabloya göre, dini eğitimin temeli ailede
verilmektedir. Sahip olduğu dini bilgilerin kaynağının ailesi olduğunu belirtenlerin
oranı %53.5’dir. Hiçbir dini eğitim almadığını belirtenlerin oranı da %12,8’dir.
Tablo 33: Hanelerdeki bireyler şu anda herhangi dini eğitime katılıyor mu?
Durum Sayı %
Evet 40 6,3
Hayır 600 93,8
TOPLAM 640 100
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
46
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 34: Hanelerdeki bireyler ne sıklıkla Kur’an okur?
Sıklık Sayı %
Her zaman 38 6,2
Ara sıra 115 18,7
Hiçbir zaman 461 75,1
TOPLAM 614 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Görüşülen hanelerdeki kişilerin %75,1’i hiçbir zaman Kur’an okumadığını
belirtmiştir. Her zaman okuduğunu belirtenler ise %6,2 oranındadır (bkz. Tablo 34).
Öte yandan dinsel faaliyetler Tablo 35 ve 36’da da incelenmiştir; hanelerdeki kişilerin
%76,2’si hiçbir zaman cemaat ve vaaz toplantılarını katılmadığını belirtmiştir. Yine bu
kişilerin %52’si hiçbir zaman namaz kılmadığı beyan etmiştir..
Tablo 35: Hanede bireyler ne sıklıkla cemaat ve vaaz toplantılarına katılır.
Sıklık Sayı %
Her zaman 24 3,8
Ara sıra 127 20
Hiçbir zaman 484 76,2
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
47
TOPLAM 635 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 36: Hanede bireyler ne sıklıkla namaz kılar?. Sıklık Sayı %
Her zaman 114 18,2
Ara sıra 186 29,8
Hiçbir zaman 325 52,0
TOPLAM 625 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
3.4 DOĞURGANLIK; SAĞLIK VE BAKIM OLANAKLARI
Görüşülen hanelerde 15 yaş ve üzeri kadınların doğurganlık profili incelenmiş. Bu
değerlendirmeye hanelerdeki 15 yaş üzeri toplam 246 kadın katılmaktadır. Hane
başına ortalama 1,4 kadın düşmekte ve en az bir en çok dört kadın hanede
bulunmaktadır.
Tablo 37: Hanede 15 yaş üzeri kadınların doğum sayısı
Doğum sayısı Sayı %
0 27 12,6
1 27 12,6
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
48
2 42 19,6
3 46 21,5
4 25 11,7
5 22 10,3
6 12 5,6
7 4 1,9
8 3 1,4
9 3 1,4
10 1 0,5
11 1 0,5
14 1 0,5
TOPLAM 214 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 37’ de hanelerde 15 yaş üzeri kadınların sahip olduğu doğum sayısı oranları
görülmektedir. Doğum sayısı üç olan kadınların oranı (%21,5) diğerlerine göre daha
yüksektir. 15 yaşı ve üzerinde olup da hiç doğurmamış olanların oranı ise %12,6’dır.
Tablo 38. Hanede 15 yaş üzeri kadınlarda düşük sayısı
Düşük sayısı Sayı %
0 117 66,5
1 35 19,9
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
49
2 15 8,5
3 4 2,3
4 2 1,1
5 3 1,7
TOPLAM 176 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
15 yaş üzeri kadınların %66,5’inde hiç düşük olayı görülmemiştir. En az bir
düşük yapanların oranı ise %19,9’dur. Birden fazla düşük olayı yaşayan kadınların
oranı da %13,6’dır (bkz. Tablo 38).
Tablo 39. Hanede 15 yaş üzeri kadınlar aile planlaması uyguluyor mu?
Uygulama durumu Sayı %
Evet 106 52,5
Hayır 96 47,5
TOPLAM 202 100,0
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
50
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 39’ da ise aile planlamasına ilişkin uygulama değerlendirilmiştir. 15 yaş
üzerindeki kadınları %52,5’i aile planlaması yöntemlerinden en az birini
uyguladığını belirtmiştir
Tablo 40 ‘da görüldüğü gibi, en çok tercih edilen yöntem %59,4 oranı ile
spiral/rahim içi alet kullanımı olmuştur. Bunu ise geleneksel yöntemlerden %11,3
ile dışa boşalma yöntemi izlemektedir.
Tablo 40:. Hanede 15 yaş üzeri kadınların uyguladıkları aile planlama yöntemi
Yöntem Sayı %
Spiral/ rahim içi alet 63 59,4
Tüp bağlama 8 7,5
Hap kullanma 9 8,5
Prezervatif 5 4,7
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
51
Dışa boşalma 12 11,3
Takvim yöntemi 2 1,9
Horman enjeksiyonu 1 0,9
Diğer 6 5,7
TOPLAM 106 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Ayrıca kadınların aile planlaması yöntemlerini öğrenme kaynakları ele alınmıştır.
Burada da en çok etkin olan %35,7 ile arkadaş ve %34,1 oranı ile
sağlık ocakları önceliği almaktadır. Kitap ve broşür ise en az başvurulan kaynak
olarak görülmektedir (bkz. Tablo 41).
Tablo 41. Hanede 15 yaş üzeri kadınların aile planlama yöntemini öğrenme kaynakları
Kaynak Sayı %
Uzman 23 12,4
Tv, Radyo, internet 14 7,6
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
52
Kitap, Broşür 1 0,5
Arkadaş 66 35,7
Sağlık Ocağı 63 34,1
Eş 7 3,8
Diğer 11 5,9
TOPLAM 185 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 42’ de Hanedeki 15 yaş üzeri kadınların hamilelik kontrollerinde kime
gittikleri sorgulanmıştır. %24 oranındaki kadın hiç kimseye kontrole gitmediğini
belirtirken, %65,6 ‘sı da doktor kontrolünde olduğunu belirtmiştir. Kadınların
belirttikleri ekonomik güçleri varsa doktora kontrole gidebildikleri yoksa hiç
kontrol yaptırmadıklarıdır. Diğer hastalıklarında da bu durumun değişmediği ifade
edilmiştir.
Tablo 42. Hanede 15 yaş üzeri kadınlar hamilelik kontrollerinde kime gitti?
Kontrole gidilen Sayı %
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
53
Doktor 101 65,6
Sağlık ocağındaki ebe 10 6,5
Geleneksel ebe 5 3,2
Hiç kimseye gitmedim 37 24,0
Diğer 1 0,6
TOPLAM 154 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Ayrıca 15 yaş üzeri kadınların doğumlarını kime yaptırdıkları değerlendirildiğinde ise,
%75,3’ü doktor, %12,4’ü de ebe ile evde doğum yaptığını belirtmiştir. Geleneksel
ebeye başvuru oranı %8,6 ve aile büyükleri ile doğum yapan da %2,2’dir (bkz. Tablo
43).
Tablo 43. Hanede 15 yaş üzeri kadınlar doğumu kime yaptırdı?
Kontrole gidilen Sayı %
Doktor 140 75,3
Ebe 23 12,4
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
54
Geleneksel ebe 16 8,6
Aile Büyükleri 4 2,2
Diğer 3 1,6
TOPLAM 186 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Hanelerde yaşayan bireylerin sağlık durumlarına ilişkin kendi düşünceleri
sorgulandığında % 43’lük orandaki bireyin sağlık durumu iyi olarak ifade edilmiştir.
Sağlığını çok iyi olarak ifade edenler %22,7’dir. Bireylerin %25,3’ünün sağlık
durumu orta düzeyde belirtilirken, kötü ve çok kötü ifadesinde bulunanların oranı ise
%9’dır (bkz. Tablo 44).
Tablo 44:Hanedekilerin sağlık durumu
Sağlık durumu Sayı %
Çok iyi 152 22,7
İyi 288 43,0
Orta 169 25,3
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
55
Kötü 48 7,2
Çok kötü 12 1,8
TOPLAM 669 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 45’de hanede bireylerin geçirdikleri hastalıklar değerlendirilmiştir. Bu
tabloya göre son bir ay içinde en sık görülen hastalık soğuk algınlığı (%34,4) dır.
Bu hastalığı, baş ağrısı (%15,3) mide (%13,0) ve kulak/burun/boğaz (%13,0)
hastalıkları izlemektedir
Tablo 45: Hanede son bir ayda görülen hastalıklar
Hastalık Sayı %
Soğuk algınlığı 90 34,4
Mide 34 13,0
İshal 7 2,7
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
56
Kulak/burun/boğaz 34 13,0
Karaciğer 1 0,4
Böbrek 11 4,2
Başağrısı 40 15,3
Akciğer 9 3,4
Deri Hastalığı 11 4,2
Kırık/çıkık 13 5,0
Diğer Travma 9 3,4
Hamilelik komplikasyonları 1 0,4
Diğer Hastalıklar 2 0,8
TOPLAM 262 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Son bir ay içinde hasta olan kişilerin nereye başvurduğu sorgulandığında ise hasta
olup sağlık kurumuna başvuranların oranı % 88,8’dir. Doktora gitmeden ilaç ve
bitkilerle tedavi olduklarını belirtenler ise %11,2’dir (bkz.Tablo 46).
Tablo 46: Son bir ayda hasta olan nereye başvurdu
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
57
Uygulama tipi Sayı %
Sağlık Kurumuna 182 88,8
İlaç ve bitkilere 23 11,2
TOPLAM 205 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 47’de görüldüğü gibi hanelerin %62,7’si son 12 aylık dönem içinde aile
üyelerinin sağlık bakımı ile ilgili ödemelerinde para bulmada, çok zorlandığı ya da
zorlandığını ifade etmiştir. %26,6’lık bir oran ise bu durum karşısında
zorlanmadığını belirtmiştir.
Tablo 47: Hanelerin son 12 aylık dönem içinde aile üyelerinin sağlık bakımı ile ilgili ödemelerinde para bulmadaki durumu
Durum Sayı %
Çok zorlandım 51 28,8
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
58
Zorlandım 60 33,9
Zorlanmadım 47 26,6
Sağlık bakımı ihtiyacı olan olmadı 14 7,9
TOPLAM 172 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standartı Anketi
Tablo 48: Hanelerin geçtiğimiz yıl sağlık bakımı için ödemelerinde ihtiyaç duydukları
Durum Sayı %
Borç para almak 85 72,0
Hayvanlarını satmak 1 0.8
Mal varlıklarını satmak 4 3,4
Ürünlerini satmak 19 16,1
Diğer 9 7,6
TOPLAM 118 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Hanelerin çoğunluğu (%72) geçtiğimiz yıl içinde aile üyelerinin sağlık bakımı için
ödemelerde para bulmak için borç para almak durumunda kaldığını ifade etmiştir. Bazı
hanelerde ürünlerini sattıklarını (%16,1), mal varlıklarını sattıklarını (%3,4) ya da
hayvanlarını sattıklarını (%0.8) belirtmiştir (bkz. Tablo 48).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
59
Tablo 49: Hanelerde geçtiğimiz son 12 ay içinde kaç kez aileden birinin bakım ve tedavisi ertelendi
Durum Sayı %
Hiçbir zaman 72 43,4
Bir kez 24 14,5
İki kez 14 8,4
Üç kez 17 10,2
Dört kez ve daha fazla 39 23,5
TOPLAM 166 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Öte yandan hanelerin geçtiğimiz son 12 ay içinde kaç kez aileden birinin bakım ve
tedavisini ertelediği sorgulanmıştır. Buna ilişkin verilen cevaplar
değerlendirildiğinde, %43,4’ü hiçbir zaman böyle bir şey olmadığını belirtirken,
%23,5’i de dört kez ve daha fazla bu tür ertelenme yaşandığını belirtmiştir. Ayrıca en
az bir kez erteleme olduğunu belirtenler de %14,5 oranındadır (bkz. Tablo 49).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
60
Tablo 50: Hanelerin aile üyelerinden hasta olanların bakım ve tedavilerini erteleme nedenleri
Neden Sayı %
Hiçbir şey yapmadan iyileşebileceği düşüncesi 7 7,5
Hali hazırda kullandığı ilaçlarla iyileşebileceği düşüncesi 7 7,5
Ödeme gücü olmadığı için 61 65,6
Çok uzak olduğu için 1 1,1
Diğer 17 18,3
TOPLAM 93 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 50’ de hanelerin bu sağlık bakımı ve tedavileri erteleme nedenleri
görülmektedir. Hanelerden neden belirtenlerin %65,6’sı ödeme gücü olmadığı için
bu tür bir erteleme yaşadıklarını ifade etmiştir.
Tablo 51: Bugüne dek hanenizden birinin sağlık kurumuna kabul edilmediği oldu mu?
Cevap Sayı %
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
61
Evet 26 15,0
Hayır 147 85,0
TOPLAM 173 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Hanelerin aynı zamanda sağlık konusunda hizmet alımı ile ilgili olarak
karşılaştıkları sorunlar ele alınmıştır. Özellikle de bugüne dek hanelerin sağlık
kurumlarından yararlanmalarında kabul görmeme ile karşı karşıya olup olmadıkları
sorgulanmıştır. % 15 oranındaki haneden buna cevap olarak evet haneden birinin
sağlık kurumuna kabul edilmediği durumlar olmuştur şeklindedir (bkz. Tablo 51).
3.5.ÇALIŞMA YAŞAMI, EKONOMİK DURUM VE SUBJEKTİF
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
62
YOKSULLUK ALGISI
Bu bölümde Yeni Hayat mahallesinde görüşülen hanelerdeki hane reislerinin ve 12 yaş üzeri
nüfusun çalışma durumları ve çalışma yaşamları analiz edilmiştir.
Tablo 52. Hane reislerinin son bir hafta içinde çalışma durumu
Çalışma Durumu Sayı %
Çalışmıyor 81 47,4
Çalışıyor 90 52,6
TOPLAM 171 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 52 ‘de hane reislerinin son bir hafta içindeki çalışma durumları ele alınmıştır.
Buradan da görüldüğü gibi %47,4 oranındaki hanelerin hane reisleri görüşmenin
yapıldığı dönemde son bir hafta içinde çalışmıyor görülmektedir.
Ayrıca hanelerde yaşayan 12 yaş ve üzeri bireylerin (546 kişi) son bir haftadaki
çalışma durumları incelendiğinde; %30,6’sı çalışıyor ve % 69,4’ü de çalışmıyor
görülmektedir (bkz. Tablo 53).
Tablo 53:Hanelerdeki 12 yaş ve üzeri nüfusun . son bir haftada çalışma durumu
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
63
Çalışma durumu Sayı %
Çalışıyor 167 30,6
Çalışmıyor 379 69,4
TOPLAM 546 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Bu çalışmayan nüfustan neden çalışmadığını belirtenlerin (363 kişi) büyük bir
çoğunluğu da (%36,4) ev kadını olduğu için çalışmadığını belirtmiştir. Bu oranı
%19,3 ile öğrenci olanlar izlemektedir. Sağlık ve kişisel sorunlarından dolayı
çalışmayanların (%6,3), yanı sıra çalışma isteği bulunmadığından dolayı (%6,3)
istihdam dışı kalmış olan bireyler de görülmektedir (bkz. Tablo 54).
Tablo 54: 12 yaş ve üzeri nüfusun çalışmama nedenleri
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
64
Çalışmama Nedenleri Sayı %
Öğrenci 70 19,3
Ev kadını 132 36,4
Emekli 14 3,9
Özürlü 7 1,9
Askerde 7 1,9
İşten çıkarıldı 5 1,4
İşyeri kapandı 3 0,8
Ara sıra/mevsimlik çalışıyor 6 1,7
Sağlık ve kişisel sorunları var 23 6,3
Çalışmıyor, iş arıyor 39 10,7
Çalışmak istemiyor 23 6,3
Diğer 34 21
TOPLAM 363 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
65
Tablo 55: Hanelerdeki 12 yaş ve üzeri nüfusun iş bulmak için yaptığı girişimler
İş Bulma Yolları Sayı %
İşkur kurumu 11 8,9
Akraba/arkadaş 31 25
Gazete ilanları 13 10,5
İşverene başvurmak 10 8,1
Kendi işini kurmaya girişmek 5 4
Diğer 54 43,5
TOPLAM 124 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 55’ de hanelerdeki 12 yaş ve üzeri bireylerin iş bulma konusunda
başvurduğu girişimler değerlendirilmektedir. Genelde iş bulmada çok farklı
kaynaklar kullanılmasına rağmen, arkadaş kanalı ile işe girme eğilimi daha yüksek
oranda ( %25) görülmektedir. Ayrıca gazete ilanları ile iş bulma girişimi de %10,5
oranındadır ve İşkur kurumu aracılığı ile iş bulma girişimi oldukça düşüktür (%8,9)
.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
66
Tablo 56: Hanedeki 12 yaş ve üzeri çalışanların istihdam biçimleri
İstihdam biçimi Sayı %
Ücretli/maaşlı 71 44,4
Yevmiyeli/mevsimlikgeçici işçi 41 25,6
İşveren 2 1,3
Kendi hesabına çalışan 38 23,8
Ücretsiz aile işçisi 6 3,8
TOPLAM 160 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 56’da hanelerdeki 12 yaş ve üzeri çalışanların istihdam biçimleri görülmektedir.
Çalışanların %44.4’ü ücretli ve maaşlı düzenli bir işte çalışmaktadır. Bunu %25,6 oranı
ile yevmiyeli/mevsimlik geçici işçilik, % 23,8’lik oranla da kendi hesabına çalışanlar
oluştururken, Ücretsiz aile işçisi durumunda olanlar %3,8 ve işveren ise %1.3
oranındadır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
67
Tablo 57: Hanedeki 12 yaş ve üzeri çalışanların çalışma mekanları
İşin Yapıldığı Mekan Sayı %
Kendimizin ya da kiraladığımız toprakta 4 2,5
Başkasının toprağında 5 3,1
Kendi evimizde 10 6,2
Başkasının evinde 3 1,9
Bir araç üzerinde 6 3,7
Kapı kapı dolaşarak 4 2,5
Sokakta belli bir alanda 4 2,5
Sokakta sabit olmayan/gezici olarak 11 6,8
Sabit bir bina(ofis, fabrika, dükkan/okul vs) 99 61,5
Pazarda 10 6,2
Diğer 5 3,1
TOPLAM 161 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
68
Farklı istihdam biçimlerinde çalışma faaliyetleri gösteren 12 yaş ve üzeri nüfusun
çalışma yerleri incelendiğinde çoğunluğu ( %61,5) sabit bir binada (ofis, fabrika,
dükkan vs) bu faaliyeti ortaya koyduğunu beyan ederken, % 6,8’i sokakta sabit
olmayan/gezici olarak ve %6,2 ise de kendi evlerinde çalışma faaliyetlerini
gerçekleştirmektedir (bkz. Tablo 57).
Tablo 58: Hanede çalışan 12 yaş ve üzeri nüfusun sosyal güvenlik durumları
Sosyal Güvenlik Sistemleri Sayı %
Sosyal güvenliğim yok 97 59,9
SSK 48 29,6
Bağ-Kur 11 6,8
Emekli Sandığı 5 3,1
Özel Sigorta 1 0,6
TOPLAM 162 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
69
Hanelerde çalışan 12 yaş ve üzeri nüfusun %59,9’u herhangi bir sosyal güvenlik
sistemine bağlı bulunmamaktadır. Öte yandan SSK ‘ya bağlı olarak çalışanlar %29,6
oranında iken, Bağ-Kur çalışanları %6,8, Emekli Sandığı %3.1’dir (bkz. Tablo 58).
Tablo 59: Hanede 12 yaş ve üzeri çalışanların ortalama aylık gelirleri (2006)
Aylık ücretler Sayı %
250 YTL ve altı 37 24,0
251-500YTL 94 60,2
501-750YTL 14 8,9
751- 1000YTL 9 5,7
1001YTL ve üzeri 2 1,2
TOPLAM 156 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 59’ da görüldüğü gibi 12 yaş ve üzeri çalışanların çoğunluğu (%60,2) 251-
500 YTL arasında ücretle çalışmaktadır. Bu ücret asgari çalışma ücreti
düzeyindedir. Bu düzeyin üzerinde çalışanların oranları ise %15,8’dir.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
70
Tablo 60: Şu anki ekonomik durumlarından memnuniyet düzeyleri
Memnuniyet düzeyi Sayı %
Tamamen memnun 3 1,7
Oldukça memnun 10 5,7
Biraz memnun 63 35,8
Hiç memnun değil 100 56,8
TOPLAM 176 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 60’da hanelerin şu andaki ekonomik durumlarından memnuniyetleri ele
alınmıştır. Hane reislerinin ifadelerine dayalı olarak çoğunluk (%56,8) ekonomik
durumlarından hiç memnun görünmemektedir. % 35,8’de biraz memnun iken, %5,7’si
oldukça memnun ve %1,7’si de durumlarından tamamen memnun olduklarını ifade
etmişlerdir.
Tablo 61: Son üç yıl içindeki ekonomik durumunuz için ne düşünüyorsunuz?
Düşünce Sayı %
Çok gelişti 1 0,6
Bir derece daha gelişti 21 11,9
Aynı devam ediyor 61 34,7
Bir derece daha kötüleşti 38 21,6
Çok daha kötüleşti 54 30,7
Cevap vermek istemiyorum 1 0,6
TOPLAM 176 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
71
Öte yandan son üç yıl içinde ekonomik durumları konusunda ne hane reislerinin ne
düşündükleri sorgulanmıştır. Tablo 61’ de görüldüğü gibi, %34,7’si için aynı devam
ediyor düşüncesi hakim iken, %30,7’si için durumları çok daha kötüleşmiş ve % 21,6’sı
için de bir derece daha kötüleşmiş görülmektedir. Ekonomik durumlarını son üç yıla göre
bir derece daha gelişti diye yanıt verenler % 11,9 ve durumunu çok gelişti gören de
%0,6’dır.
Hanelerin ekonomik durumlarına yönelik bir diğer sorgulama da bir yıl sonra şu anda sahip
oldukları ekonomik durumun ne olacağını ilişkin görüşleridir. En yüksek oranda (%29,5)
ki düşünce durumlarının ne olacağını bilemeyenlerdir. Bu düşünceyi %25,6 lık oranla aynı
devam edeceği düşüncesi izlemektedir. Bir yıl sonrası için ekonomik durumlarının bir
derece daha iyi olacağını düşünenler %14,8 ve çok daha iyi olacağı şeklinde düşünceye
sahip olanlarda %2,8’dir (bkz. Tablo 62.)
Tablo 62:Bir yıl sonraki ekonomik durumunuz için ne düşünüyorsunuz?
Düşünce Sayı %
Çok daha iyi olacak 5 2,8
Bir derece daha iyi olacak 26 14,8
Aynı devam edecek 45 25,6
Bir derece daha kötüleşecek 21 11,9
Daha da kötü olacak 27 15,3
Bilmiyorum 52 29,5
Toplam 176 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
72
3.6. YAPISAL SOSYAL KAPİTALLERİ
Bu bölüm altında Yeni Hayat mahallesindeki yapısal sosyal kapital dokuları,
hanelerin dayanışma, dışlanma, çatışma ve güven duyguları, komşuluk ve grup
ilişkileri bağlamında değerlendirilmiştir
Tablo 63: Mahalle problemleri çözümünde kimler çaba gösterir?
%
Her hane, bireysel olarak uğraşır 70,8
Muhtar, kaymakam, belediye 56,6
Komşuluk dayanışmasıyla 72,4
Komşular birlikte. 69,0
Tüm cemiyet liderleri birlikte hareket ederler 21,8
Diğer 4.6 Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 63’da, görüşülen hanelere “mahallenize ilişkin ortak bir problemle karşı
karşıya kalmanız durumunda, bu problemin çözümü için kimler çaba gösterir”
sorusuna ilişkin sunduğumuz kategorilerden en yüksek oranı (%72,4) komşuluk
dayanışması oluşturmuştur. Öte yandan diğer kategorilere baktığımızda, her hane
bireysel olarak uğraşır %70,8’i ile ikinci sırada yer almaktadır. Yerel yönetici ve
cemiyet liderlerinin fonksiyonları daha düşük düzeyde onay almasına karşın bir
sonraki soruda lider olarak kim ortaya çıkara cevapta ise mahallenin muhtarı
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
73
görülmektedir.
Tablo 64: Mahalledeki komşular arasındaki temel farklar
TEMEL FARKLILIKLAR 1. Pek fazla değil
%
2. Az
%
3. Çok Fazla
%
1. Eğitim farklılıkları 61,0 25,6 13,4
2.Mal mülk varlığı, 46,8 38,2 15,0
3.Toprak sahipliği, 58,2 33,5 8,2
4. Meslek , 43,6 32,0 24,4
5. Kadın ve erkekler arasıda, 40,1 23,8 36,0
6. Kuşaklar arası çatışma farklılıkları, 53,3 24,9 21,9
7. Yeni yerleşenlerle uzun zaman
yörede yaşayanlar arasında ki farklar
46,7 27,8 25,4
8. Siyasi parti ilişkilerindeki
farklılıklar,
56,0 28,0 16,1
9. Dinsel inanç farklılıkları 61,6 26,2 12,2
10. Etnik altyapı /dil farklılıkları, 35,9 27,1 37,1
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 64’ de görüldüğü şekliyle, Yeni Hayat mahallesinde yaşamlarını sürdürenler
komşuları arasındaki temel farklardan etnik altyapı/dil farklılığında kendilerini daha
yüksek düzeyde (%37,1) farklı görmekteler. Bu farklılığı mahallede en yüksek
oranda kadın ve erkekler arasındaki farklılıklar (%36) izlemektedir. Daha sonra ise
sırasıyla; yeni yerleşenlerle uzun zaman yörede yaşayanlar arasında ki farklar
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
74
(%254,4), meslek farklılığı (%24,4), kuşaklar arası çatışma farklılıkları (%21,9),
siyasi parti ilişkilerindeki farklılıklar (%16,1), mal mülk varlığı farklılıkları (%15),
eğitim farklılıkları (%13,4), dinsel farklılıkları (%12,2)ve toprak sahipliği
farklılıkları (%8,2) yer almaktadır.
Tablo 64’deki farklılıkların herhangi bir problem yaratıp yaratmadığı
sorgulandığında da %26,2 için problem kaynakları olarak görülürken, %73,8 için
bu farklılıklar problemlerinin kaynağı olarak algılanmamaktadır.
Tablo 65: Mahalleli problemlerini genellikle nasıl çözümler?
ÇÖZÜM ŞEKLİ Evet Hayır
1. İnsanlar kendi aralarında çözerler, 73,7 26,3
2. Aile üyeleri karışır, 68,8 31,3
3. Komşular karışır, 62,9 37,1
4. Cemiyet liderleri arabuluculuk yapar, 19,4 80,6
5. Dini liderler arabuluculuk yapar, 12,9 87,1
6. Resmi ve yasal otoriteler arabuluculuk yapar, 51,5 45,5
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Mahalledeki temel problemlerin çözümüne ilişkin hanelerin beyanlarından en yüksek
oranda insanlar kendi aralarında çözüm oluşturdukları (%73,) görülmektedir. Bu
kategoriyi sırasıyla, aile üyeleri karışır (%62,9), komşular karışır (%62,9), resmi ve
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
75
yasal otoriteler arabuluculuk yapar (%51,5), cemiyet liderleri arabuluculuk yapar
(%19,4), dini liderler arabuluculuk yapar (%12,9) izlemektedir (bkz. Tablo 65).
Mahallede temel farklılıkların neden olduğu problemlerin şiddet ve kavgaya
yönlendirmesine ilişkin hanelerin görüşüne bakıldığında %40,5 için sonucunda şiddet
ve kavgaya yönlendirme söz konusu iken %59,5’i için bu söz konusu edilmemektedir.
Tablo 66: Hanelerin faydalanamadığı ya da faydalanma şansınızın çok az olduğu hizmetler var mı?
HİZMETLER Evet Hayır
Eğitim, okul. 42,0 58,0
Sağlık hizmetleri, klinik, 52,9 47,1
Konut yardımı, 39,4 60,6
İş eğitimi, istihdam, 45,7 54,3
Kredi, finans, 27,1 72,9
Ulaşım, 33,1 66,9
Su dağıtımı, 42,2 57,8
Halk sağlığı hizmetleri, 52,0 48,0
Güvenlik, polis hizmetleri, 50,9 49,1
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
76
Tablo 66’ de mahallede hanelerin faydalanamadığı ya da faydalanma şansının çok az
olduğu hizmetler incelenmiştir. Hanelerin beyanlarına göre en yüksek oranda
faydalanılamayan hizmet olarak %52,9 oranında sağlık hizmetleri, klinik ilk sırayı
almaktadır. Bu hizmeti sırasıyla, halk sağlığı hizmetleri (%52), iş eğitimi, istihdam
(%45,7), su dağıtımı (%42,2), eğitim, okul (%42), konut yardımı (%39,4), ulaşım (%33,1)
izlemektedir. Aynı zamanda %86,9’u da diğer ailelerin de kendileri gibi düşündüklerini
ifade etmiştir.
Tablo 67: Hanelerin hizmetlerden yararlanama nedeni
Nedenler Evet Hayır
Gelir 65,4 34,6
Meslek 46,4 53,6
Yaş 19,1 80,9
Cinsiyet 24,3 75,7
Irk/ etnik yapı, 34,2 65,8
Dil 25,5 74,5
Dinsel inançlar 17,6 82,4
Siyasal ilişkiler 17,8 82,2
Eğitim Eksikliği 53,9 46,1
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
77
Tablo 67 de hanelerin Tablo 66’daki hizmetlerden faydalanma şansının
olmamasının ya da çok az şansının olmasının nedenleri değerlendirilmektedir.
Gelirin neden olarak görülmesi %65,4 oranındadır. Bunu %53,9 ‘luk oranla eğitim
eksikliği , %46,4 oranı ile meslek ve %34,2 ile de etnik yapı izlemektedir. Diğer
faktörler göz önüne alındığında, cinsiyetin yaşa göre daha yüksek oranda
hizmetlerden yararlanmayı etkilediği görülmektedir.
Tablo 68: Mahallede kararları kim versin? Tercih Sayı %
Kararı mahalle muhtarının vermesi 84 49,1
Kararı mahallenin ileri gelenlerinin vermesi 18 10,5
Kararı mahalle halkının kendisinin vermesi 69 40,4
TOPLAM 171 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 68’ de mahallelerinin gelişimi için alınması gereken bir kararda kimin karar
vermesini istedikleri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeye göre, %49,1’i için kararı
mahalle muhtarının vermesini isterken, %40,42ü için ise kararı mahalle halkının kendisinin
vermesi uygun görülmektedir.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
78
Tablo 69: Mahalledeki paylaşma ve dayanışmayı değerlendirme Değerlendirme Sayı %
Çok dü•ük 49 28,7
Dü•ük 40 23,4
Orta 59 34,5
Yüksek 19 11,1
Çok Yüksek 4 2,3
TOPLAM 171 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Mahalledeki paylaşma ve dayanışmanın değerlendirilmesi Tablo 69’da yer almaktadır.
Bu değerlendirmeye göre, hane reislerinin görüşleri ışığında %34,5 için orta düzey bir
dayanışma söz konusudur. Hane reislerinin ifadeleri kapsamında mahallede %52,2
oranında paylaşımın düşük ya da çok düşük olduğunu söyleyebiliriz.
Hane reislerine son üç yıl içinde kişisel olarak gerçekleştirdikleri çeşitli etkinlikler
sorulmuştur. Bu etkinlikler içinde en yüksek oranda (%82,2) seçimlere katılım
etkinliği içinde yer aldıkları görülmektedir. Bunu ise “kendi mahallenizde diğer
insanlarla bir problem için konuşma” etkinliği % 34,7oranı ile izlemektedir. Ayrıca
“bir problemden dolayı mahkeme veya polisle işinizin olması” etkinliği de %15,7’dir
(bkz. Tablo 70).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
79
Tablo 70: Son üç yılda kişisel olarak gerçekleştirilen etkinlikler ETKİNLİK Evet Hayır Seçimlere katılım 82,2 17,8
Aktif olarak bir dernege katılma 2,3 97,7
Etkili bir insanla bireysel olarak ilişki kurma 11,5 88,5
Problemlerinize medya ilgisi çekme 1,2 98,8
Aktif olarak bir bilgilendirme kampanyasına katılma 5,8 94,2
Aktif olarak bir seçim kampanyasına katılma 3,5 96,5
Bir gösteri ya da protesto yürüyüşüne aktif olarak katılma 1,2 98,8
Seçtiğiniz temsilcilerinizle ilişki kurma, 7,6 92,4
Resmi bir toplantıyı kesme ya da oturma eylemine katılma 0 100
Kendi mahallenizde diğer insanlarla bir problem için
konuşma
34,7 65,3
Bir problemden dolayı mahkeme veya polisle işinizin olması 15,7 84,3
Parasal ya da bir çeşit bağış yapma 12,3 87,7
Gönüllü olarak bir yardım organizasyonunda yer alma 4,1 95,9
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 71’ de mahalledekilerin birbirleri olan ilişkileri ve yardımlaşmalarına ilişkin
değerlendirmeler yapılmıştır. Burada hane reislerine “Komşulardan birinin başına kötü
bir olay geldiğinde, ona kim yardım eder?” sorusu sorulmuştur. Verilen yanıtlar içinde
en yüksek oranları (%32,7) ailesi, komşular (%32,3) ve arkadaşları (%21,7)
oluşturmaktadır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
80
Tablo 71: Komşulardan birinin başına kötü bir olay geldiğinde, ona kim yardım
eder?
Yardım edenler Sayı %
Hiç kimse yardım etmez 39 8,1
Ailesi 158 32,7
Komşular 156 32,3
Arkadaşlar 105 21,7
dini liderler 2 0,4
Cemiyet liderleri 1 0,2
İş liderleri 1 0,2
polis 7 1,4
patron, işveren 5 1,0
Politik liderler 1 0,2
Dahil oldukları/Üyesi bulundukları gruplar/organizasyonlar 2 0,4
Dahil olmadıkları yardımcı organizasyonlar 1 0,2
Diğer- 5 1,0
TOPLAM 483 100
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Öte yandan hane reislerinin görüşlerine göre komşulara%61,5 oranında borç para
vermek için güvenilebilinir (bkz. Tablo 72).
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
81
Tablo 72: Komşular birbirine borç verecek kadar güvenir mi? Düşünce Sayı %
Evet 107 61,5
Hayır 67 38,5
TOPLAM 174 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Hane reislerine göre, ani olarak birkaç günlüğüne bir yere gitmek zorunda kalınsa,
çocukların bakımı için genellikle % 41,9 oranında diğer aile üyelerine %33,3
oranında komşulara başvurulmaktadır (bkz. Tablo 73).
Tablo73: Ani olarak bir kaç günlüğüne bir yere gitmek zorunda kaldınız, çocuklarınızın bakımı için kimlere başvururdunuz?
Başvurulan kişiler Sayı %
Di•er aile üyesine 122 41,9
Kom•uya 97 33,3
Mahalleden herhangi Birine 40 13,7
Diğer 32 11,0
TOPLAM 291 100,0
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
82
Tablo 74: Hanelerin komşu ve mahallelerine ilişkin görüşlere katılımı
Görüşler
Tamamen
Katılıyorum
%
Katılı-
yorum,
%
Katılmı
yorum
%
Kesinlikle
Katılmıyor
um
%
Komşularımızın çoğu dürüst ve güvenilir kişilerdir
33,9 36,2 21,8 8,0
İnsanlar genellikle kendi refah ve çıkarlarıyla ilgilenirler
49,4 37,9 6,9 5,7
Bu mahalle insanı diğerlerine göre daha güvenilirdir
29,5 45,1 16,8 8,7
Mahallenizde biri, sizi uyarma ya da menfaatlerinizi kollama gereğini hisseder
29,9 37,4 21,8 10,9
Bir problemim olduğunda, bana yardım eden daima biri vardır
40,8 33,9 10,3 14,9
Komşularımızın fikirlerini dikkate almam
20,7 19,0 32,2 28,2
Mahalle insanlarımızın pek çoğu, muhtaçlara yardıma gönüllüdür
16,2 37,0 25,4 21,4
Mahalle insanlarımızın gelirleri, refahları son beş yılda yükseldi.
3,5 14,0 33,3 49,1
Kendimi bu mahallenin insanı olarak kabul edildiğimi hissediyorum
60,9 29,3 2,9 6,9
Eğer, çantanızı ya da cüzdanınızı komşularınızda düşürdüğünüzde, biri görüp size getirir
45,6 25,7 16,4 12,3
Kaynak: Yeni Hayat Mahallesi Hanehalkı Yaşam Standardı Anketi
Tablo 74 ‘de hanelerin komşuları ve mahallelerine ilişkin bazı görüşlere katılıp
katılmama durumlarını değerlendirilmiştir. “Komşularımızın çoğu dürüst ve güvenilir
kişilerdir” ifadesine %70,1’i katılıyorum ya da tamamen katılıyorum demiştir.
“İnsanlar genellikle kendi refah ve çıkarlarıyla ilgilenirler” ifadesine %87,3’ü
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
83
katılıyorum ya da tamamen katılıyorum cevabını vermiştir. “Bu mahalle insanı
diğerlerine göre daha güvenilirdir ”ifadesine %74,6 oranında katılıyorum ya da
tamamen katılıyorum onayı alınmıştır. “Mahallenizde biri, sizi uyarma ya da
menfaatlerinizi kollama gereğini hisseder” ifadesine %67,3 oranında katılıyorum ya da
tamamen katılıyorum cevabı çoğunluğu oluşturmuştur. “Bir problemim olduğunda,
bana yardım eden daima biri vardır” ifadesine %74,7 oranında katılıyorum ya da
tamamen katılıyorum cevabı verilmiştir. “Komşularımızın fikirlerini dikkate almam”
ifadesine %60,4 oranında katılmıyorum ya da tamamen katılmıyorum diyenler
çoğunluğu oluşturmuştur. “Mahalle insanlarımızın pek çoğu, muhtaçlara yardıma
gönüllüdür” ifadesine %53,2 ile katılıyorum ya da tamamen katılıyorum cevabı
verilmiştir. “Mahalle insanlarımızın gelirleri, refahları son beş yılda yükseldi”
ifadesine %82,4 oranında katılmıyorum ya da tamamen katılmıyorum diyenler
olmuştur. “Kendimi bu mahallenin insanı olarak kabul edildiğimi hissediyorum”
ifadesine %90,2 oranında katılıyorum ya da tamamen katılıyorum şeklinde yanıt
alınmıştır. “Eğer, çantanızı ya da cüzdanınızı komşularınızda düşürdüğünüzde, biri
görüp size getirir” ifadesine %71,3 oranında katılıyorum ya da tamamen katılıyorum
diyenler çoğunluğu oluşturmuştur.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
84
V. SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu çalışmada Ankara ili Altındağ ilçesi Yeni Hayat mahallesi örnekleminde
hanelerin yaşam standartları belirlenerek, yoksulluğun bir sorun olarak
görülebildiği alanlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Yoksulluk her gün onu yaşayan
için, bölünemeyen bir bütündür.
Yeni Hayat mahallesinde yoksulluğu yaşamak sadece bir gelir azlığı, temel kentsel
hizmetlerden yoksun olma değildir, aynı zamanda alt sosyal statülü mahallede
yaşama, kent mekanında marjinalleşme, sağlıksız çevre koşullarında yaşamını
sürdürme, adalet, eğitimden, sağlık hizmetlerinden daha az yararlanabilme, şiddete
daha açık olma, yeterli güvenliğe sahip olmamak anlamını taşımaktadır.
Görüldüğü gibi bir anlamda yoksulluk ekonomik olduğu kadar sosyal risklerle
yüklü bir yaşam. Bu yaşam hem mekânsal düzeyde hem bireysel düzeyde
yoksulluğun sürekli olarak yeniden üretilmesinin koşullarını yaratmaktadır. Onu
yaşanlar için bir kader gibi algılanmasına yol açmaktadır.
Yapılan bu temel çalışmada, elde edilen veriler önceki bölümlerde belirli alt
başlıklar altında sunularak hanelerin yaşam standartları, yoksunlukları ve içinde
bulundukları yoksulluğu algılayışı ortaya konmuştur.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
85
Sonuç olarak bu çalışma temelinde yoksulluğu ve onun yaşandığı mekânları genel
olarak değerlendirdiğimize şunları söyleyebiliriz:
Yeni Hayat mahallesinde yoksulluğu bir birey ya da aile düzeyinde
değerlendirdiğimizde bir bütün olarak yaşandığı görülmektedir. Hanelerin kendi
yaşam deneylerinde, yeterli genişlik ve kalitede konut mekânlarına sahip
olmadıkları, toplumsal ilişki ağlarını geliştirecek fazla zamana sahip
bulunmadıkları, yeterli bilgi ve becerilerle donatılmadıkları, kendileri için uygun
bilgilere, finansman kaynaklarına ulaşamadıkları, bu koşulların birbirini
desteklemekte olduğunu ve yoksulluğun onu içinden çıkamadığı bir yaşam biçimine
hapsettiği anlaşılmaktadır.
İşte bu yukarıda belirtilen yaşam biçiminden çıkabilmek ve yoksullukla mücadele
edip sosyal riskleri azaltmak için çok farklı stratejiler geliştirilmektedir. Yoksul
kitleler üzerinde yapılan araştırmalar ve gözlemlerin ortaya koyduğu, yoksulluk
koşulları içinde yaşayanların genellikle önceliklerini doğru olarak saptama, sınırlı
da olsa kaynaklarını harekete geçirme, kendi özel ve kamusal çıkarını korumak için
yerel yönetimlerle durumlarını tartışabilme kapasitesine sahip olması gerçekliğidir.
Böyle bir kapasite varlığının saptanmasının ardından ise önemli olan bu kapasiteyi
geliştirmek ve ondan yararlanmaktır. Bu kapasite geliştirme sürecinde toplumdaki
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
86
değişik aktörlere değişik roller düşmektedir. Bunun önemli bir kısmı devlet ve yerel
yönetimlerden beklenmektedir
Yeni Hayat mahallesinde yaşayanlar için devlet ve yerel yönetimlerden beklenen
daha çok bu yoksul grupların kent mekânında güvenlik duygusu içinde ve temel
kamu hizmetlerinden yararlanarak yaşamalarının sağlanmasıdır. Güvenlik
sağlanmasından anlaşılan kentte her an yıkılma ya da elinden alınma tehdidi altında
bulunmayan bir arsa üzerinde kendisinin bir konut yapmasına olanak tanınmasıdır.
Kentsel temel kamu hizmetlerinden anlaşılan ise, sağlıklı içme suyu sağlanması,
katı ve sıvı atıkların sağlıklı biçimde uzaklaştırılması, elektrik temini, eğitim ve
sağlık hizmetlerinin verilmesidir. Bütün bunlar yoksulluktan kurtulma için gerekli
koşullardır ama yeterli değildir.
Yeni Hayat mahallesinde yaşayanları yoksulluktan kurtaracak temel varlıkları
onların emekleridir. Bu nedenle de bu çalışmanın temel çıktısı olarak önerilecek
olan, onların emeklerinin emek piyasasında en iyi koşullarda sunumunun
sağlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda; politika belirleyicileri ve program
geliştiricileri bu mahalle için uygulamalarında öncelikli olarak şu konuları ele alan
projeler oluşturmalıdır:
� Birincisi yoksul ailenin piyasaya sunduğu emek miktarını artırmaktır.
Bunun bir yolu kadın emeğini arz edilebilir hale getirmektir. Onun için de
annenin işte bulunduğu dönemde çocukların bakımını sağlayacak
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
87
hizmetlerin verilmesi gerekir.
� İkincisi ise piyasaya sunulan emeğin bilgi ve becerisini geliştirmektir. Bu da
yoksulların yaygın eğitim hizmetlerinden yararlanması ve işbaşında eğitim
yoluyla sağlanabilir.
� Üçüncüsü ise yoksulların formel ekonomik ilişkiler ağıyla ilişkilerini
kurmalarına olanak sağlanmasıdır.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
88
VI. KAYNAKLAR :
Açıkalın, N. (2003) “Çalışan Kent Yoksulları İstanbul ve Gaziantep örnekleri”, iç.
Yoksulluk,İstanbul: Deniz Feneri Yayınları, ss.368-386
Bauman, Z. (1997) Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, (çev.A. Yılmaz), İstanbul:
Ayrıntı.
Bowen, G. A. (2008) An Analysis of Citizen Partiipaion in Anti POverty Programmes,
Community Development Journal, 43(1): 65-78
Brady, D. (2004) Reconsidering the Divergence between Elderly, Child, and Overall
Poverty, Research on Aging, 26(5): 487-510
Can, Y. (2003) “Yoksulluğun Yeniden Üretildiği Mekanlar Olarak Kentler”, iç.
Yoksulluk,İstanbul: Deniz Feneri Yayınları, ss.78-90
Craigavon Borough Council (2004) Community Support Plan 2004-2006,
www.craigavon.gov.uk/community/Community%20Support%20Plan%202004-
2006.pdf
Dağdemir, Ö. (1992) Türkiye Ekonomisinde Yapısal Değişim ve gelir Dağılımı, Eskişehir,
T.C. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış
Doktora Tezi
Dağdemir, Ö. (1999) “Türkiye Ekonomisinde Yoksulluk Sorunu ve Yoksulluğun Analizi:
1987-1994”, H.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı: 1, Cilt:17,Ankara, H.Ü.
Yayınları,ss.23-40
Dansuk, E. (1997) Türkiye2de Yoksulluğun ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik Yapılarla
Ölçülmesi, Ankara, DPT Yayınları, Uzmanlık Tezi
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
89
Dansuk, E. (2000) “Sözlü Tarih Sosyolojisi: Nar (Nevşehir) Köyü Örneği” iç. Ulusal
Sosyoloji Kongresi Bildirileri Kitabı, Sosyoloji Derneği Yayınları
Demir, E. (1993) “İşgücü Piyasası ve Kent emekçi Sınıfının Yeniden
Kavramsallaştırılması”, Birikim, Sayı:53, ss. 35-45
Demir, E. (2002) “Yeni Kentli Ailelerde Geçimlik Üretim ve Yoksulluk”, iç. Yoksulluk,
Şiddet ve İnsan Hakları, Ankara, TODAİ Yayınları, ss.291-302
Deniz Feneri (2003) Yoksulluk, İstanbul: Deniz Feneri yardımlaşma ve Dayanışma
Derneği Yayınları
Devas, N. (2005) Metropolitan Governance and Poverty, Public Administration Dev., 25:
351-361
Doğan, M. C. (2003) “Gecekondu Bölgelerinde işsizlik ve Yoksulluk Problemleri”, iç.
Yoksulluk,İstanbul: Deniz Feneri Yayınları, ss.140-150
Dumanlı, R. (1996) Yoksulluk ve Türkiye2deki Boyutları, Ankara, DPT Yayınları,
Uzmanlık Tezi
Duyan, G.Ç.(2003) “Türkiye’de Kadın Yoksulluğu: Halk Ekmek Büfelerinde Bir
Araştırma”, iç. Yoksulluk,İstanbul: Deniz Feneri Yayınları, ss.356-368
Ecevit, M. ve Ecevit, Y. (2002) “Tarımda Mülksüzleştirme ve Aile Emeğinin
Metalaşması”, iç. Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları, Ankara,
TODAİ Yayınları
Erder, S. (1996) İstanbul’da Bir Kent Doğdu Ümraniye, İstanbul: İletişim
Erdoğan, N. (2001) “Garibanların Dünyası: Türkiye’de Yoksulların Kültürel Temsilleri
Üzerine” Ankara, Toplum ve Bilim, sayı 89,ss.7-22
Feymi, P. T. (2004) Yoksulluğun Sosyolojik Analizi, Basılmamış Doktora Tezi.
Giddens, A. (2000) Elimizden Kaçıp Giden Dünya,(çev. O. Akınhay), İstanbul: Alfa.
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
90
Harper, C. Ve Marcus, R. (2003) Enduring Poverty and the Conditions of Childhood:
Lifecourse and Intergenerational Poverty Transmissions, World Development,
31(3):535–554
NGO (1998) Yoksulluğu Önleme Stratejileri: Sivil Toplum Kuruluşları Diyalogu: İstanbul:
Boyut
ODTÜ (2000) Kentsel Yoksulluk ve Politika Stratejileri: Ankara Örneği, Ankara, ODTÜ
Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler A.B.D Yayınları. No: 4
Özgen, N. (2001) Kentte Yeni Yoksulluk ve Çöp İnsanları, Ankara, Toplum ve Bilim, sayı
89, ss.88-102
Ringen, S. (1987) “Direct and Indirect Measures of Poverty” Journal of Social Policy, Vol.
17/3, pp.351-363
Rowntree, B.S. (1902) Poverty: A Study of Town Life, London: MacMillan
Streeten, P. (1997) “Poverty Concept and Measurement” iç. Poverty Monitoring: An
International Concern, der. R. Vander Hoeven and R. Anker, London: St.
Martin
Press, pp.15-30
Streeten, P.(2002) Empowerment, Participation and the Poor, Human Development
Report, hdr.undp.org/docs/publications/ background_papers/2002/Streeten_2002.pdf
Townsend, P. (1979) Povery in the United Kingdom, New York: Penguin Books
Townsend, P. (1985) “A Sociological Approach to the Measurement of Poverty: A
rejoinder of Prof. A. Sen”, Oxford Economic Papers, Vol.37, pp.659-
668
Townsend, P. (1997) Eşitlik, Ankara: Dost, çev. B. S. Şener
World Bank (1997) Poverty Reduction and the World Bank: Progressing Fiscal 1996 and
1999, Washington, World Bank
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
91
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
92
VII. Ek 1: YENİ HAYAT MAHALLESİNDEN GÖRÜNTÜLER
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
93
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
94
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
95
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
96
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
97
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
98
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
99
YOKSULLUĞA DAYALI SOSYAL RİSKLERİN
AZALTILMASI: ANKARA-YENİ HAYAT MAHALLESİ PİLOT PROJE UYGULAMASI
100