[yrc]-tac dong cua chinh sach ty gia hoi doai toi

7/31/2019 [YRC]-Tac Dong Cua Chinh Sach Ty Gia Hoi Doai Toi

1/75

Cng trnh d thi

GiI thng sinh vin nghin cu khoa hc

Nm 2009

Tn cng trnh

Tc ng ca chnh sch t gi hi oI

ti pht tr in kinh t vit nam

Thuc nhm ngnh: XH1a


2/75

http://svnckh.com.vn 2

Tm tt cng trnh

Nn kinh t th gii ang hi nhp ngy cng su rng hn v Vit Nam khng nm

ngoi xu h ng . Vi s m ca th tr ng, hot ng kinh t quc t ngy cng ng vaitr quan trng i vi nn kinh t ca Vit Nam. Chnh v vy, nhng chnh sch nh

h ng trc tip n hot ng kinh t quc t nh chnh sch t gi hi oi ngy cng tc

ng mnh m n s pht trin kinh t ca t nc. Vic nhn thc c s tc ng

mnh m ny cng nh a ra nhng n c i hp l da trn nhn thc l ht sc cn

thit.

T gi hi oi v chnh sch t gi hi oi c nhng nh h ng rt to ln n cc

kha cnh ca nn kinh t. Tr c ht t gi hi oi v chnh sch t gi hi oi tc ng

trc tip n hot ng ngoi th ng ca mt quc gia, l nhn t quyt nh tnh trng cn

bng ngoi ca quc gia . Bn cnh , thng qua hot ng ngoi th ng, t gi hi

oi v chnh sch t gi hi oi cn tc ng ti cc yu t khc nh lm pht, tng

tr ng kinh t, mc l ng thc t, u t v i mi cng ngh, v cng thng qua , n

cn nh h ng ti s phn b ngun lc trong nn kinh t, to ra s thay i trong c cu

ngnh, nng sut lao ng, sn l ng, vic lm v tht nghip. Mt khc, tt c cc yu t

chu tc ng ca t gi hi oi v chnh sch t gi hi oi ny li u l nhng yu tquyt nh s pht trin kinh t ca quc gia. Do , c th ni chnh sch t gi hi oi

ng vai tr ht sc quan trng trong vic hoch nh con ng pht trin kinh t.

Vi nhng lin h v mt l thuyt, tc gi p dng vo phn tch tc ng ca

chnh sch t gi hi oi i vi pht trin kinh t Vit Nam k t khi t gi hi oi

c chnh thc xc lp vo nm 1955 cho n nay. Nghin cu cho thy tc ng ca

chnh sch t gi hi oi ti pht trin kinh t ca Vit Nam t ng ng vi mc m ca

ca nn kinh t. Trc ci cch 1986 - 1989, chnh sch t gi hu nh tc ng khngnhiu n nn kinh t k hoch ho tp trung. K t ci cch 1986 - 1989, chnh sch t gi

th hin vi tr to ln ca n. Vi nhng thay i tch cc m ni bt l nhng mc ci

cch vo thng 3 nm 1989, nm 1992, thng 7 nm 1997, thng 2 nm 1999, a t gi

vn ng theo chiu h ng ph hp hn vi nn kinh t th tr ng, chnh sch t gi

thc y kinh t Vit Nam pht trin mnh m. Tuy nhin trong qu trnh hoch nh cng

nh thc thi chnh sch t gi cng c khng t nhng bt cp i khi trit tiu ng lc

pht trin nh s chm tr thay i chnh sch trong khong thi gian 1986-1989.


3/75


T nhng phn tch v thc trng chnh sch t gi v tc ng ca n ti pht trin

kinh t Vit Nam, tc gi tng hp cc ngun t liu v a ra cc bi hc cng nh

gii php trong chnh sch iu hnh t gi: l nhng bi hc v vic la chn ch t

gi, bi hc v vic iu chnh t gi, l nhng quan im cn nghim tc thc hin

trong vic hoch nh chnh sch, l nhng gii php nhm hon thin ch t gi ca

Vit Nam m c th l vic la chn ch t gi ph hp trong thi gian ti, l gii php

nng cao nng lc ca cc cng c can thip t gi, l cc gii php kinh t v m cn kt

hp cng v mt s gii php khc.

Li M u1. Tnh cp thit ca ti

T gi hi oi l mt bin s kinh t ht sc quan trng trong nn kinh t m

v chnh sch t gi hi oi cng l mt chnh sch kinh t v m ct yu nhm bnh

n v gp phn thc y pht trin nn kinh t ca cc quc gia ni chung v Vit

Nam ni ring. c bit, trong hon cnh hin nay khi Vit Nam trong qu trnh hi

nhp su v rng vo nn kinh t th gii ang gp nhiu bt n do khng hong

kinh t ton cu th vn chnh sch t gi li cng tr nn quan trng. Vic a ra

mt chnh sch t gi nhm che chn cho nn kinh t khi nhng bin ng qu mnh

ca nn kinh t th gii m khng nh hng ti mc tiu chnh pht trin kinh t ca

quc gia l ht sc cn thit. Song c c mt chnh sch t gi hp l cn phi

nm r c nhng tc ng ca chnh sch t gi ln s pht trin kinh t. Thy c

tm quan trng ca vn , tc gi quyt nh chn ti tham d cuc thi l: "Tc

ng ca chnh sch t gi hi oi ti pht trin kinh t Vit Nam"

2. Mc tiu nghin cu

Mc tiu nghin cu ca ti nhm tm hiu c tc ng ca chnh sch t

gi ti pht trin kinh t, t rt ra bi hc kinh nghim v a ra mt s kin ngh

cho vic hoch nh chnh sch t gi Vit Nam cho thi gian ti.

3. i t-ng nghin cu v phm vi nghin cu

i tng nghin cu ca ti l chnh sch t gi v tc ng ca n ti

pht trin kinh t


4/75


Phm vi nghin cu: ti tp trung vo vn t gi hi oi v

chnh sch t gi trong mi quan h vi pht trin kinh t trn thc tin ti Vit Nam t

nm 1955, khi t gi hi oi chnh thc bt u c xc lp cho n giai on u

nm 2009

4. Ph-ng php nghin cu:

hon thnh ti, tc gi s dng cc phng php: thu thp thng tin,

tng hp, phn tch s liu t internet, cc bi bo, cc bi nghin cu...

Ngoi cc mc m u, kt lun, danh mc t vit tt, danh mc bng biu, ti

liu tham kho v ph lc, t i gm c ba phn chnh:

Ch-ng 1: C s l lun v chnh sch t gi hi oi v pht trin kinh t

Ch-ng 2: Thc trng chnh sch t gi v nhng tc ng n pht trinkinh t Vit Nam

Ch-ng 3: Mt s bi hc v kin ngh trong vic hoch nh v thc thi

chnh sch t gi hi oi cho mc tiu pht trin kinh t Vit Nam.


5/75


Ch- ng 1: c s L lun v chnh sch t gi

hi oi v pht trin kinh t

I. L lun chung v chnh sch t gi hi oi

1. T gi hi oi

1.1. nh ngha t gi hi oi v cc loi t gi hi oi

Trong quan h kinh t gia cc quc gia m trc ht l quan h mua bn, u t

cn c s trao i gia cc ng tin (khc nhau) vi nhau. Chnh hot ng chuyn

i ng tin ny thnh ng tin khc theo mt t l no trong qu trnh quan h

kinh t ny lm ny sinh phm tr t gi hi oi.1.1.1. nh ngha t gi hi oi

T gi hi oi gia hai ng tin l gi c ca mt ng tin c tnh ra ng

tin khc.

iu 9 lut Ngn Hng Nh Nc Vit Nam cng nh ngha: t gi hi

oi l t l gia gi tr ng Vit Nam vi gi tr ng nc ngoi.

L mt loi gi c, t gi hi oi c bn c xc nh da trn c s ca quy lut

gi tr v thng qua s tng tc ca quy lut cung cu trn th trng.1.1.2. Phn loi t gi hi oi

Trong ti, trnh nhm ln, tc gi quy c t gi hi oi l gi ca ngoi

t tnh theo ni t v c k hiu l E. Khi quy c nh vy, nhng thay i lm t gi

tng s ng ngha vi vic lm gim gi tr ng ni t v ngc li.

Trong thc t pht trin ca nn kinh t th trng, cng mt lc c s tn ti ca

nhiu loi t gi khc nhau. Da trn nhng c s kh c nhau m ta phn chia thnh cc

loi t gi: da trn tiu thc i tng qun l th ta c t gi chnh thc (t gi c cngb chnh thc rn th trng lm c s tham chiu cho cc hot ng giao dch, kinh

doanh, thng k) v t gi th trng (t gi c hnh thnh thng qua cc giao dch c

th ca cc thnh vin trn th trng); da trn k thut giao dch th c bn c hai loi

t gi l t gi mua/bn giao ngay (ko theo vic trao i ngay cc khon tin) v t gi

mua/bn k hn (ko theo vic trao i cc khoan tin vo mt ngy tng lai xc

nh); cn khi nghin cu v s vn ng v tc ng ca t gi hi oi n cc bin

s kinh t v m th t gi hi oi c phn chia thnh t gi hi oi danh ngha v


6/75


t gi hi oi thc t.Trong gii hn nghin cu ca ti, tc gi mun tp trung vo

nghin cu cp t gi hi oi danh ngha v thc t thy c s vn ng v tc

ng ca t gi hi oi ti s pht trin kinh t nh mc ch ti ny hng ti.

T gi hi oi danh ngha: l t l so snh gia hai ng tin c xc nh ti

mt thi im c th, n c th c xc nh bng nhng phng hng v c ch rt

khc nhau.

T gi hi oi thc t: l t gi hi oi c tnh da trn mc gi c tng i

ca hng ho, dch v t nhng nc khc nhau khi chng c tnh bng mt loi tin t

chung (tc l phi thng qua t gi hi oi danh ngha chuyn i cc loi tin t

sang cng mt n v). Theo , t gi hi oi thc t chu nh hng ca t gi hi

oi danh ngha v c xc nh theo cng thc:

EPL

PLEr

*

Trong : Er : l t gi hi oi thc t

E : l t gi hi oi danh ngha

PL* : l mc gi c nc ngoi

PL : l mc gi c trong nc

Nh vy, c th thy: sc cnh tranh ca hng ho, dch v ca mt nc

khng i trn th trng quc t th cn iu chnh t gi hi oi danh ngha ph

hp vi s thay i ca mc gi c tng i trong nc cng nh trn th gii nhm gi

nguyn sc mua ca ng tin.

1.2. C ch xc nh t gi hi oi

Cng nh gi c ca cc loi hng ho khc, t gi hi oi c xc nh trn c s

cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi.

Cung ngoi t ca mt nc ph thuc vo nhu cu ca nc ngoi v hng ho,

dch v v ti sn ca nc s ti (nc c ng ni t c em ra phn tch, trong

ti ny l Vit Nam). Do ta c hm cung ngoi hi:

S*= f(d*)

Trong :

S* : l cung ngoi t ca mt quc gia

d* : l nhu cu ca nc ngoi v hng ho, dch v v ti sn ca

nc s ti.


7/75


C th nhn thy r rng hm cung ngoi hi c quan h cng chiu vi cc nhn

t cu ca nc ngoi trn. Khi cc yu t ny tng s khin cho cung ngoi t ca quc

gia tng v ngc li. Khi t gi tng s dn n gi c hng ho ca nc s ti tng i r

hn so vi th trng th gii khin lng cu cc yu t trn tng v lm cho cung ngoi

t ca quc gia tng theo. Do vy, ta c th thy ng cung ngoi t ca mt quc gia l

ng dc ln nh th 1


8/75


E (VND/USD): t gi hi oi

VND : n v ni t

USD: n v ngoi t

S* : ng cung ngoi t

Q* : S lng ngoi t

Cu ngoi t ca mt nc ph thuc vo nhu cu ca nc v hng ho, dch

v v ti sn ca nc ngoi, do , ta c hm cu ngoi hi:

D*= f(d)

Trong : D* : l cu ngoi t ca mt quc gia

d : l nhu cu ca nc s ti v hng ho, dch v v t i sn ca

nc ngoi.

Cng ging nh cung ngoi hi, khi cc yu t cu ny tng ln s khin cho lng

cu ngoi hi ca quc gia tng v ngc li. Mt khc, lng cu hng ho, dch v v

ti sn nc ngoi ca mt quc gia li ph thuc vo t gi. T gi tng khin ng ni t

gim gi, hng ho ca nc ngoi tr nn tng i t so vi hng ho trong nc nnlng cu hng ho gim dn n s gim st trong lng cu ngoi hi. Do vy ta c

ng cu ngoi hi dc xung nh th 2

Trong : E (VND/USD): t gi hi oi

VND : n v ni t

USD: n v ngoi t

S*: ng cung ngoi t

Q

*

: S lng ngoi t.Khi ng cung ngoi hi ct ng cu ngoi hi, ta nhn c mc t gi cn

bng (Hnh 3). Ti mc cung ngoi t bng mc cu ngoi t. im cn bng c

hnh thnh do tc ng ca cung v cu. Nu t gi hi oi l E 1>E*, cnh tranh gia

cc yu t cung s khin cho t gi gim xung E *..Nu t gi hi oi l E2 < E* th cnh

trang gia cc yu t cu s khin cho t gi tng ln n E*.

E (VND/USD)

S*

E1E2

Q1 Q2 Q*

th 1: cung ngoi t

E (VND/USD)

E1E2

D*

Q1 Q2 Q*

th 2: Cu ngoi t

E (VND/USD)

E1E*

E2

S*


9/75


Nh vy, tng tc cung cu l nhn t c bn xc nh t gi hi oi.

1.3. Cc yu t c bn tc ng n t gi hi oi

Cc cch tip cn khc nhau s cho ta thy r hn tc ng ca cc nhn t n

t gi hi oi trong cc trng hp khc nhau. y, ta c th tip cn cc nhn t tc

ng n t gi hi oi da trn gc cn cn thanh ton, theo ngun gc ban u

hnh thnh nn t gi: quan h kinh t gia cc quc gia.

Cn cn thanh ton l bng i chiu gia cc khon tin m nc ngoi tr cho

mt nc v nhng khon tin m nc tr cho nc ngoi trong mt khong thi gian

nht nh, thng l mt nm. Cn cn thanh ton cu thnh t ba b phn ch yu: ti

khon vng lai, ti khon vn v ti khon thanh ton chnh thc.Ti khon vng lai ghi

chp cc hot ng bun bn hng ho v dch v, thu nhp t u t v cc khon

chuyn giao.Ti khon vn: ghi chp cc giao dch lin quan n vic mua hay bn ti

sn gia nn kinh t trong nc v nc ngoi. Ti khon thanh ton chnh thc: ghi

chp cc giao dch do ngn hng trung ng thay mt chnh ph thc hin bao gm

nhng thay i d tr v vng v ngoi t.

Cn cn thanh ton chung phi lun lun cn bng nhng iu khng nht

thit phi xy ra vi tng hng mc ca cn cn thanh ton. Ngoi ra ngi ta c th dngthut ng cn cn thanh ton thm ht (hay thng d) ch mt khon thm ht (hay

thng d) ca tng ti khon vng lai v ti khon vn. Chnh nhng khon thu chi trong

cc ti khon ca cn cn thanh ton hnh thnh nn cung cu ngoi t trn th trng

ngoi hi v xc lp nn t gi, do vy cc nhn t tc ng lm thay i thu chi trong

cc hng mc ca cn cn thanh ton s l nhng nhn t tc ng n t gi hi oi.

1.3.1. Cc yu t c bn tc ng n cn cn ti khon vng lai


10/75


C th thy ti khon vng lai ch yu ghi chp li hot ng xut nhp khu,

do nhng yu t no nh hng n tnh hnh xut nhp khu th cng lm thay

i cn cn ti khon vng lai. Tc ng n tnh hnh xut nhp khu c mt vi

nhn t chnh sau y:

1.3.1.1. Mc gi c tng i

T gi hi oi trong di hn da trn mt quan nim n gin xut pht t yu t

gi c c tn l quy lut mt gi (Law of One Price) c pht biu: t gi hi oi s c

xc nh mt mc duy nht sao cho hng ho c bn bt k ni u trn th gii

vi cng mt gi quy i nh nhau m khng tnh n hng ho do nc no sn xut

nu hng ho ging nhau v phm cht, quy cch. Trn c s , m rng ta c

thuyt PPP (Purchasing Power Parity): t gi hi oi gia tin t trong nc v ng

ngoi t s c iu chnh phn nh ng chnh lch mc gi trong nc v th

trng th gii. Nh vy, thuyt PPP th hin r mi quan h gia mc gi c tng

i v t gi hi oi. Khi mc gi c tng i trong trong nc tng th hng nhp khu

tr nn r hn v hng xut khu tr nn t hn khin cho lng cu v hng nhp

khu tng v lng cu ca nc ngoi v hng xut khu gim, t s khin cho lng

cung ngoi t gim v cu ngoi t tng, t gi tng v ng ni t gim gi so vi ngoi

t. Ngc li, khi mc gi c tng i trong nc gim th t gi cng s gim.

1.3.1.2. Cc bin php bo h

S pht trin kinh t khng ng u ca cc quc gia dn n s cnh tranh

v hng ho v dch v, bo v hng ho nc mnh sn xut, mt quc gia s dng

chnh sch bo h bng hng ro thu quan v phi thu quan. Hng ro thu quan

khin gi hng nhp khu tng lm gim tnh cnh tranh so vi hng trong nc cn hng

ro phi thu quan th li hn ch trc tip s lng hng nhp khu. Theo c ch ,

chnh sch bo h khin cho lng cu hng nhp khu gim i v em li li ch chocc nh sn xut trong nc. Lng cu hng nhp khu gim khin lng cu ngoi hi

gim, t gi hi oi gim, theo , ng ni t ln gi.

Tuy nhin, chnh sch bo h khi c s dng li to ra chiu hng ngc li vi

mc tiu ban u ca n, iu ny c th hin : khi ng ni t tng gi th khng

nhng gi hng xut khu trn th trng th gii tng ln, khng nhng lm hn ch xut

khu m cn lm cho gi hng ho nhp khu r i th trng trong nc, tng nhp

khu. Bn cnh , chnh sch bo h gy nn nhng tiu cc khc nh trong hnh chnh


11/75


do thu quan v quota vt qu nhng gii hn hp l: bun lu, mc ngoc u thu

quota

1.3.1.3. S thch ca ngi tiu dng

S thch ngi tiu dng c tc ng n rt nhiu bin s kinh t nhng li rt

kh nh gi. Do s khc nhau trong s thch cc loi hng ho nn mc d hng ho trong

nc v nc ngoi c nhiu im ging nhau v gi c, cht lng v hnh thc nhng

vn khng thay th c cho nhau. Chnh v vy nn tm l ngi tiu dng cng tc

ng n lng cu ngoi t trn th trng ngoi hi. Nu ngi tiu dng trong nc

thch hng ngoi hn so vi hng ho sn xut trong nc th lng cu hng nhp khu

s tng cao, iu ny ng ngha vi lng cu ngoi t tng ko theo h qu l s tng

ln ca t gi hi oi. Ngc li, khi ngi tiu dng c xu hng thch hng ni hn th

mc t gi s gim xung.

1.3.1.4. Nng sut lao ng

L mt bin s phn nh s pht trin kinh t v hiu qu s dng ngun lc ca

mt quc gia, nng sut lao ng l mt yu t quan trng tc ng n t gi hi oi

trong di hn. Nng sut lao ng tng lm cho mc gi tng i ca hng ho trong nc

gim, iu ny s khin cho cu hng ho trong nc tng v cu hng ngoi gim, cu

ngoi t gim. Bn cnh , nng sut lao ng tng cng thc y xut khu lm cung

ngoi t tng, t gi c xu hng gim, ng ni t ln gi so vi ngoi t, hay ng ni t

c v th c ci thin.

C th thy nhng nhn t tc ng n t gi hi oi thng qua cn cn ti

khon vng lai nu trn y cng chnh l nhng nhn t tc ng n t gi hi

oi trong di hn. S thay i cc nhn t ny dn s hnh thnh nn mt mc t gi n

nh mi.

1.3.2. Cc yu t c bn tc ng n cn cn ti khon vn.Bi t gi hi oi l gi c ca mt ng tin c tnh ra mt ng tin khc

nn ta c th hiu t gi hi oi l gi c ca mt ti sn c nh danh bng ng

tin ny tnh ra ng tin khc. Nh vy t gi hi oi chnh l gi c o lng t

sut li tc d kin ca cc ng tin trn th trng ti sn.

Mun so snh c t sut li tc ca cc ng tin, ta phi tnh t sut li tc ca

chng ra mt ng tin chung. Khi , t sut li tc d kin ca ng tin no cao hn

th ng tin s c cc nh u t nm gi nhiu hn.


12/75


T sut li tc ca ng ni t tnh ra ngoi t khng ch bao gm li sut m

cn bao gm c mc ln gi hay xung gi ca ng ni t so vi ngoi t. Nh vy, t

sut li tc ca ni t c tnh ra ngoi t theo cng thc:

t

t

e

tdd

E

EEiRET 1

Trong RETd : l t sut li tc ca tin gi ni t tnh ra ngoi t

id : l mc li sut thc t ca tin gi ni t

Eet+1 : l mc t gi d kin

Et : l mc t gi hin ti

Theo hiu ng Fisher quc t (xem thm Ph Lc 1), cc dng vn s dch chuyncho n khi t sut li tc d kin khi u t trong nc hay nc ngoi u bng

nhau, tc l:

RET*= RETd (RET* l t sut li tc d kin ca tin gi ngoi t tnh ra ngoi

t,RET* = i* vi i* l mc li sut thc t ca tin gi ngoi t) hay

t

t

e

td EE

Eii 1*

*

1

1 ii

EE

d

et

t

T cng thc trn c th nhn thy s thay i li sut ca cc ng tin s lm

thay i t gi hi oi. Nu li sut trong nc cao hn li sut tin gi ngoi t trn th

trng nc ngoi th lung vn s chy vo th trng trong nc hng chnh lch li

sut, iu ny s tng cung trn th trng ngoi t v khin t gi gim hay ng ni t

ln gi. Ngc li, nu li sut trn th trng th gii cao hn li sut th trng trong nc

th s khin t gi tng, ng ngoi t xung gi.

Mt khc, do :t

t

e

tdd

E

EEiRET 1 , t sut li tc ca tin gi ni t

tnh ra ngoi t ph thuc vo t gi d kin trong tng lai quyt nh. Nu t gi

c d bo tng trong tng lai (ngoi t ln gi) th s khin t sut li tc d kin ca

tin gi ni t tnh ra ngoi t gim xung, lm tng cc dng vn chy ra khi nn kinh


13/75


t khin cung ngoi t gim v t gi c xu hng tng. Ngc li, khi t gi trong tng lai

c d bo gim (ngoi t xung gi) s khin cho t gi hin ti c xu hng gim.

Trn thc t, s vn ng ca cc dng vn ngoi vic chu nh hng chnh l

t sut li tc d kin cn chu s tc ng ca yu t tm l nh u t. Nu nh

u t gim s tin tng vo mt ng tin, chng hn l ng ngoi t, s khin cho

ng tin y t c kh nng c nm gi hn hay cu ngoi t thp khin t gi gim.

Ngc li, khi nh u t tin tng vo ng ngoi t s khin cho t gi tng.

Nh vy c th thy thng qua hai knh dn truyn th t gi hi oi chu tc

ng ca nhiu nhn t khc nhau, song cc nhn t ny nh hng n t gi hi oi

mc no, nhn t no quyt nh trong ngn hn nhn t no quyt nh trong

di hn? Trn thc t, trong nhng hot ng kinh t th nhng giao dch trong ti khonvn chim t trng rt ln c v s lng v gi tr so vi nhng giao dch trong ti khn

vng lai v cng thay i nhanh trong thi gian ngn. Do , trong ngn hn, t gi hi

oi chu tc ng mnh hn ca cc nhn t tc ng thng qua ti khon vn nh : li

sut, nhng d bo trong tng lai v tm l ca nh u t. Tuy nhin, tm l ca nh

u t li ph thuc vo cc yu t tc ng n t gi trong di hn (cc nhn t tc

ng thng qua ti khon vng lai) . V vy, c th ni t gi hi oi trong ngn hn v

di hn c mi lin h mt thit vi nhau. iu ny l nhn t quan trng lm phc tpthm nhng bin ng ca t gi hi oi .

2. Chnh sch t gi hi oi

2.1. Khi nim

Chnh sch t gi hi oi l mt h thng cc cng c dng tc ng vo

cung cu ngoi t trn th trng t gip iu chnh t gi hi oi nhm t ti

nhng mc tiu cn thit. Chnh sch t gi hi oi tp trung vo hai vn c bn l

vn la chn ch t gi v vn iu chnh t gi hi oi.

2.2. Mc tiu

Trong nn kinh t m th mc tiu ca cc chnh sch ni chung v chnh sch t

gi ni ring l t c s cn bng v n nh ca nn kinh t, do vy chnh sch t

gi c hai mc tiu chnh:

2.2.1. Mc tiu cn bng ni


14/75


Ton dng nhn cng v n nh gi c, l cn bng di hn ca mt nn

kinh t. Nh vy, khi cc ngun lc ca mt quc gia c s dng y v mc gi

ca quc gia n nh th quc gia c xem l trong tnh trng cn bng ni.

Khi cc ngun lc b s dng mt cch lng ph hoc qu mc s dn n bin

ng v mc gi chung, lm gi tr ca ng tin khng n nh v khin cho vic

a ra cc quyt nh phn b ngun lc khng t hiu qu ti u. Nu tin lng v

mc gi c tng qu cao th s khin sn lng tng mnh vt qu mc sn lng tim nng,

nn kinh t vo tnh trng qu nng cn nu tin lng v gi c gim th li khin

sn lng gim v nn kinh t ri vo tnh trng suy thoi. Nh vy nn kinh t t

mc tiu cn bng ni th chnh ph phi c nhng bin php tc ng n nn kinh

t nhm hn ch nhng bin ng ln ca tng cu so vi mc ti sn lng tim nng vivic lm y v mc gi n nh, c th d kin trc c.

2.2.2. Mc tiu cn bng ngoi

Khi nim cn bng ngoi khng c tiu chun t nhin nh mc vic lm y

hay n nh gi c trong cc hot ng giao dch quc t ca mt nn kinh t nn c

th ni rt kh xc nh th no l cn bng ngoi. Nhn chung, cn bng ngoi

thng c nh ngha theo v th ca cn cn vng lai. Mc thm ht hoc thng d

trong ti khon vng lai th hin mc chnh lch trong tit kim v u t ca mtquc gia v cho thy quc gia l ngi i vay n nc ngoi hay cho nc ngoi vay.

Mt quc gia vi mc thm ht ti khon vng lai qu ln s hm s mt cn i trm

trng gia tit kim v tiu dng, vay n nc ngoi nhiu, iu ny d dn n nn

kinh t b ph thuc vo nc ngoi v khng bn vng. Tuy nhin khi thm ht va

phi trong ti khon vng lai th li tt cho nn kinh t bi n th hin ngun vn vay

nc ngoi c s dng hp l, vic u t c sinh li hon tr c phn li v n

gc.Tng t nh vy, mt s thng d trong ti khon vng lai cha hn tt. Mt

mc thng d va phi cho thy cc khon tit kim trong nc c u t mt cch c

hiu qu nc ngoi. Tuy nhin, khi mc thng d y qu ln th n li th hin mt

nc ang tch t qu nhiu ti sn nc ngoi, iu ng ngha vi vic u t

thp v nh xng v thit b trong nc. Bn cnh , mc thng d trong ti khon

vng lai ca mt nc cn phn nh tnh trng n quc t ca nc ngoi, mc n ln ng

ngha vi vic nc ch nh s kh c kh nng thu hi c s tin h cho vay.


15/75


Nh vy, c th ni mc tiu cn bng ngoi ca mt quc gia l nhm duy tr cho

cn cn vng lai mc va phi, ph hp vi mc tiu dng hin ti, t l vic lm v

sn lng quc gia trong di hn.

2.3. Cc cng c ca chnh sch t gi hi oi

2.3.1. Li sut ti chit khu:

y l phng php thng c dng khi mong mun c nhng thay i nhanh

chng v t gi bi n tc ng n li sut tin gi, mt trong s nhng nhn t tc

ng rt nhanh n t gi hi oi trong ngn hn. Khi li sut ti chit khu thay i

s ko theo s thay i cng chiu ca li sut tin gi, t thay i t sut li tc ca

cc ng tin v thay i thi ca cc nh u t. C th, nu li sut tng s khin

t gi ngoi t so vi ni t gim hay ng ni t ln gi. Trong trng hp ngc li mun

t gi tng th ch cn iu chnh li sut ti chit khu gim.

Tuy nhin, khi s dung cng c ny cn ht sc thn trng v li sut v t gi c

tc ng qua li ln nhau ch khng ch mt chiu. Bn cnh , s dng c cng

c ny th cn phi c mt th trng vn (c bit l th trng vn ngn hn)

mnh, t do v linh hot c th dn truyn tht nhanh nhng thay i trong li sut,

ti khon vn phi c m ca.

2.3.2. Nghip v th tr-ng m ngoi t

Nghip v th trng m ngoi t c thc hin khi ngn hng trung ng tham

gia mua bn ngoi t trn th trng ngoi t, thay i trc tip cung cu trn th trng

ngoi t v tc ng trc tip n t gi hi oi. Vic mua vo ngoi t ca ngn

hng trung ng trn th trng ngoi hi khin cu ngoi t tng, t y t gi ca

ngoi t so vi ni t tng, ng ni t xung gi so vi ngoi t. Vic bn ngoi t ra,

ngc li, s khin cho t gi hi oi gim v ng ni t ln gi.

Tuy nhin nghip v ny thc hin c i hi quc gia phi c d tr ngoi

t mnh. Bn cnh vic mua bn trc tip ngoi t, ngn hng trung ng cn c th

mua bn cc chng t c gi nh tn phiu kho bc lm thay i cung cu ni t,

thay i li sut , mc gi c v tc ng n t gi, song cch tc ng ny ch tc

ng gin tip ln t gi trong khi tc ng trc tip vo cc bin s kinh t v m khc.

Do , n khng c s dng nh cng c iu chnh t gi m ch c dng phi hp

loi b nhng tc ng khng mong mun t nghip v m trn th trng ngoi t

n nn kinh t.


16/75


2.3.3. Cng c qun l ngoi hi.

Ngoi hi l cc phng tin c gi tr dng thanh ton gia cc quc gia. Tu

theo quy nh ca lut qun l ngoi hi gia cc nc m khi nim ny c th khng

ging nhau. Nhn chung, ngoi hi gm c: ngoi t ( c tin mt v tn dng), cc

phng tin thanh ton quc t ghi bng ngoi t (hi phiu, sc, th chuyn tin, th

tn dng, th- tn dng ngn hng), vng thuc d tr ngoi hi ca nh n-c, vng

thuc ti khon nc ngoi ca ngi c tr khi mang vo hoc ra khi lnh th quc gia.

iu chnh t gi, Chnh ph c th s dng cng c qun l ngoi hi: p dng cc

chnh sch, bin php tc ng vo qu trnh nhp, xut ngoi hi (c bit l ngoi

t) v s dng ngoi hi theo mc tiu ra. Khi s dng cng c ny, chnh ph tc

ng n lng cung, cu ngoi t trn th trng gy ra nhng tc ng trc tip thay

i t gi.

2.3.4. iu chnh trong chnh sch ti kha quc gia.

Khi thc hin chnh snh ti kho quc gia, chnh ph thc hin chnh sch

thu v chi tiu, theo m hnh Mundell- Fleming, chnh sch ny tc ng n u t,

thay i t sut li tc v do gy ra s thay i trong t gi hi oi.

2.4. Vn la chn ch t gi hi oi

2.4.1. Cc ch t gi hi oi :

Nu da trn tiu thc cc giai on pht trin th ta c cc ch t gi hi oi

nh : ch t gi hi oi c nh mt cch t nhin theo bn v vng, ch t gi

hi oi c nh danh ngha Breton Woods, ch t gi hi oi Gia-mai-ca, ch

t gi hi oi bn th ni c tr-ng hin nayCn nu da trn tiu thc mc tc

ng n t gi hi oi th c cc ch sau:

2.4.1.1. Ch t gi th ni

L mt ch t gi hi oi m trong t gi hi oi s c xc nh v

vn ng m cch t do theo quy lut cung cu ngoi t trn th trng. ch t gi

hi oi ny, nh nc khng c bt k mt tuyn b, cam kt no v vic ch o,

iu hnh t gi v cng khng c bt k s can thip trc tip no vo th trng ngoi

t (tuy nhin, chnh ph vn c th can thip gin tip vo t gi gim bt nhng

bin ng mnh bng cc bin php thun tu kinh t nh tham gia mua bn ngoi t trn

th trng theo gi c do th trng quyt nh vi t cch kinh doanh giao dch bnh

thng)


17/75


2.4.1.2. Ch t gi hi oi c nh

L mt ch t gi hi oi m trong nh nc s duy tr t gi hi oi gia

ng tin ca quc gia mnh vi mt ng tin no hoc theo mt r ng tin

no mt mc c nh khng i. Chnh ph lc ny s thng xuyn can thip vo

th trng ngoi t thay i mc d cung hay cu ti mc t gi n nh.

2.4.1.3 Ch t gi hi oi bn th ni

L mt ch t gi hi oi c s kt hp gia hai ch t gi hi oi trn.

Trong ch ny, t gi hi oi t xc nh trn th trng theo quy lut cung cu,

Nh nc ch can thip khi th trng c bin ng mnh vi vai tr l ngi mua cui

cng.

C nhiu cch thc hin ch t gi hi oi bn th ni v cch thng thy

cc quc gia hin nay l xc nh mt mc t gi chnh thc v mt bin dao ng

cho php. Nu tnh hnh kinh t cng nh mc t gi c nhng thay i ln th mc t

gi cng nh bin dao ng s c Nh nc xc nh v cng b li .

2.4.2. Cc lun c la chn ch t gi.

Trn y l cc ch t gi, cc quc gia tu thuc vo iu kin cng nh

mc tiu kinh t m la chn ch t gi thch hp, c bit cn xem xt mt s

vn sau:

2.4.2.1. Phn ng ca ch t gi hi oi vi nhng cn sc:

Mt nn kinh t lun lun phi ng u vi nhng cn sc: sc t th trng

trong nc hay th trng nc ngoi, sc th trng hng ho hay th trng tin t.

nn kinh t c th n nh th cn phi c mt ch t gi hi oi hp l che chn

cho nn kinh t khi nhng bin ng mnh do nhng cn sc gy ra. Nu cn sc t

th trng hng ho th ch t gi th ni s t iu chnh cu hng ho, qua s

hn ch c nhng thay i ln trong mc gi c ca cc mt hng, NHTW ch cn

iu chnh cung tin sao cho ph hp. Nu cn sc xut pht t th trng tin t th

ch t gi hi oi c nh li c ch hn, khi , nhng bin ng trong th trng

tin t s b trit tiu bi thay i d tr ngoi t m khng nh hng n cung cu

trn th trng hng ho.

Tuy nhin, phn bit ngun gc ca cc cn sc t th trng hng ho hay tin t

li rt kh nn kh c th la chn chnh xc ch t gi ti u. Mt khc, vic thay

i ch t gi hi oi lin tc s tc ng xu n tm l ca ngi dn v tc


18/75


ng xu n d kin v t gi trong thi gian sau. Do nhiu quc gia la chon

ch t gi th ni c s qun l ca nh nc vi mc qun l gn cc c nh hay

th ni tu thuc vo mt s iu kin kinh t c th nh: mc giao dch ngoi

thng, mc giao lu, lin kt gia li sut trong nc v li sut quc t, mc linh

hot ca tin lng.


19/75


2.4.2.2. Ch t gi hi oi vi chnh sch ti chnh, tin t

Ch t gi hi oi c nh to nn rng buc v lm mt tnh ch ng cao

ca chnh sch tin t bi chnh sch tin t, mt khi c s dng s tc ng n

cung ni t, mt bin ni sinh ca t gi. Ngoi ra, ch t gi hi oi c nh cn

to nn rng buc v ti chnh ca cc quc gia v cng nh hng n chnh sch ti

kho ca quc gia . Ngc li, ch t gi hi oi th ni li chnh sch tin t

mang tnh t ch cao v khi NHTW khng c trch nhim phi duy tr t gi.

Tuy nhin, chnh sch t gi hi oi khng phi l mt chnh sch c lp m

n ch l mt b phn ca chnh sch tin t quc gia nn v c bn th chnh sch

tin t lun l mt chnh sch ln v cn phi i trc.

2.4.2.3. Ch t gi vi thc trng mt ng tin mnh hay yu

Nhng ng tin trc y c xut x t ch bn v vng hoc c m

bo bng vng ri khi vai tr ca vng suy gim th li c m bo theo mt gi hng

ho nht nh c kh nng thanh ton rt chc chn v vi gi tr ln. Do vy t bn

thn nhng ng tin ny to nn s tin tng cho ngi nm gi, to nn mt mc neo

v hnh nn t gi hi oi khng bin ng mnh do yu t tm l. Ngc li, nhng

ng tin khng c xut x t vng m ch l php t, li gn vi nn kinh t vi kh

nng cung cp cc sn phm hng ho cn yu v cha n nh khin cho tm l v

nhng ng tin ny thng bt n nh, gy bin ng t gi mnh.

T trn, c th thy mt ng tin mnh th khng cn thit phi s dng ch

t gi qu gn cc c nh, mt ng tin yu th cng khng th t vo ch

t gi th ni. Vy nn chn c mt ch t gi thch hp th cng cn cn c

vo thc trng ng tin mnh hay yu.


20/75


2.4.2.4. Mt s lun c khc cho vic la chon ch t gi hi oi

Ngoi cc lun c trn, vic la chn ch t gi cn ph thuc vo cc nhn t

sau:

Tnh hnh d tr ngoi t ca quc gia: mt quc gia ch c th can thip

mnh vo t gi hi oi khi c d tr ngoi t ln, khi ngoi t ca mt quc gia

khng mnh th khng nn chn ch t gi gn cc c nh.

H thng cung cp thng tin: i vi ch t gi hi oi c nh th

n i hi mt h thng cung cp thng tin mnh nhm xc lp chnh xc mc t gi c

nh ph hp

Tnh hnh kinh t v m: nu mt nn kinh t ang trong tnh trng

lm pht cao th khng nn la chon ch t gi gn cc c nh qu v n s khin

kh nng cnh tranh quc t ca quc gia b suy gim.

Phi hp cc chnh sch trn phm vi quc t: khi mc tiu v cc chnh

sch ca cc quc gia c nhiu im tng ng th ch t gi hi oi c nh l

rt hu ch, ngc li th nn la chn ch t gi th ni

Uy tn ca ngn hng trung ng: khi m ng tin khng cn gn vi

hin vt c th no na th yu t then cht quyt nh gi tr ca ng tin l uy

tn v sc mnh ca ngn hng trung ng ni pht hnh ra ng tin . Nhng ng

tin c n nh v thng c d kin duy tr c sc mua ca n thng c pht

hnh bi nhng ngn hng trung ng c uy tn. Ngc li, i vi nhng ng tin m

d kin duy tr sc mua ca n nh do yu t tm l thng l khi ngn hng trung ng

cha khn nh c sc mnh v uy tn ca mnh. Lc ny mt ch t gi hi oi

c nh l ph hp hn c.

Nh vy, tu thuc vo iu kin c th vi cc tiu thc khc nhau m cc quc

gia la chon ch t gi hi oi ph hp vi nn kinh t.

2.5. Vn iu chnh t gi.

Bn cnh vic la chn ch t gi th vn iu chnh t gi hi oi

cng l mt trong hai vn chnh ca chnh sch t gi. Vic iu chnh t gi

t c nhng cn bng v m ph thuc vo ch t gi hi oi c chn: nu

trong ch t gi th ni vn iu chnh t gi l khng cn thit th trong ch

t gi hi oi gn vi cc c nh, vn iu chnh t gi li c ngha ht

sc quan trng. Trong iu chnh t gi th c hai bin php chnh:


21/75


2.5.1. Ph gi tin t

Thng thng, ph gi tin t c s dng trong trng hp c s mt cn bng

ca t gi din ra di dng ng ni t ln gi thc khin gim kh nng cnh tranh ca

quc gia gy thm ht cn cn thng mi dn n mt cn bng ngoi t.

Ph gi tin t l vic gim gi n v tin t ca nc mnh so vi ngoi t, t

gi ca ng ni t so vi ngoi t tng hay ni cch khc l nng cao t gi hi oi ln.

Mc ch ca ph gi l tng kh nng cnh tranh quc t v ci thin tnh hnh

cn cn thng mi trong ti khon vng lai. Tuy nhin khi thc hin ph gi tin t th

phi lu mt s iu kin:

iu kin Marshall Lerner: ph gi tin t ch c tc ng lm tng

xut khu, gim nhp khu, ci thin cn cn thng mi khi co gin ca ng cu

xut khu cng vi co gin ca ng cu nhp khu ln hn 1 (xem thm ph lc)

Cc iu kin kinh t trong nc: Chi ph sn xut trong nc ni chung

v tin lng ni ring khng c ch s ho theo t gi danh ngha, chnh ph phi

kin quyt thc thi chnh sch ti chnh, tin t tht cht vic ph gi khng lm

thay i mc gi c ni a qu ln, c nh vy mi thay i c mc tng quan gi c

trn th trng th gii.

D tr ngoi t: c th tin hnh ph gi th phi c mt lng d tr

ngoi t ln can thip nhm duy tr t gi mi c xc lp do trong thi gian u

thc hin ph gi th cn cn thanh ton vng lai s xu i va ch c th hi phc sau

mt thi gian.

2.5.2. Nng gi tin t

Ngc li vi chnh sch ph gi tin t th trong mt s trng hp, khi nn kinh

t qu nng cc quc gia li s dng chnh sch nng gi tin t nhm lm lnh bt nn

kinh t.Nng gi tin t l vic nng gi chnh thc n v tin t ca nc mnh so

vi ngoi t, t gi ca ng ni t so vi ng ngoi t gim, hay l h thp t gi hi

oi xung.

Chnh sch nng gi tin t vi mc tiu chnh l chng lm pht, i khi cn

xy dng c s nh hng ca quc gia ra bn ngoi (qua vic tng cng u t v

xut khu vn ra bn ngoi), h nhit nn kinh t pht trin qu nng, trnh khng hong

c cu c th xy ra.


22/75


So vi ph gi, nng gi tin t c tc dng hon ton ngc li n hot ng

kinh t i ngoi ca mt nc. Nng gi tin t d dng dn n thm ht cn cn

thng mi do n lm gim xut khu, tng nhp khu, cn tr dng vn ngoi t vo

trong nc.

Nh vy tu thuc vo tnh hnh kinh t trong tng giai on cng nh ch t

gi la chn m cc quc gia c s iu chnh thch hp n t gi hi oi.

II. T gi hi oi, chnh sch t gi hi oi v pht

trin kinh t

1. Tc ng ca t gi hi oi, chnh sch t gi hi oi i vi

hot ng ngoi th ng, tc tng tr ng kinh t

T gi hi oi tc ng trc tip n gi c ca hng ho xut khu v hng

ho nhp khu. Khi t gi hi oi st gim ngha l ng ni t ln gi so vi ngoi t

s khin cho hng ho xut khu ca nc s ti tr nn tng i t hn trn th trng

th gii, iu ny khin cho lng cu ca nc ngoi v hng xut khu gim, mt

khc, ng ni t ln gi cng lm cho gi ca hng nhp khu tr nn r hn th trng

trong nc v lm tng lng cu hng nhp khu. Xut khu gim, nhp khu tng, quc

gia d lm vo tnh trng thm ht cn cn thng mi. Khng nhng th, xut khu

rng gim cn khin cho tng thu nhp quc dn gim, gy ra h qu tc tng trng

kinh t gim theo, c bit l i vi nhng quc gia m tng trng da vo xut khu

l chnh.

Hon ton ngc li, khi t gi hi oi ca ni t so vi ngoi t tng, trong trng

hp chung li ci thin cn cn thng mi, tng xut khu rng v thc y tng trng

kinh t.

Nh vy c th thy chnh sch t gi thch hp c tc ng tch cc n hotng ngoi thng v gp phn cho tng trng kinh t, thc y s ln ln v mt lng

ca nn kinh t.

Khng ch tc ng n hot ng ngoi thng m thng qua hot ng ngoi

thng, t gi hi oi cn tc ng n cc kha cnh khc ca nn kinh t nh lm

pht, sn lng, vic lm v chuyn dch c cu kinh t.


23/75


2. Tc ng ca t gi hi oi, chnh sch t gi hi oi i

vi lm phtLm pht l s gia tng lin tc ca mc gi trung bnh theo thi gian. C nhiu

nguyn nhn khc nhau gy ra lm pht: lm pht do cu ko, lm pht do chi ph y,

lm pht tin t.

T gi hi oi thng qua hot ng ngoi thng c tc ng ng k n t l

lm pht ca mt quc gia. Trc ht, t gi hi oi tc ng n gi c hng tiu dng

lm thay i mc gi c chung, iu ny c th hin:

*

1)1( PEaPaP

Trong :

P1 : l mc gi tiu dng chung

a : l t trng hng ho tiu dng c sn xut trong nc

P : l gi ca hng ho trong nc tnh bng ni t

1-a : l t trng hng tiu dng c nhp khu

E : l t gi hi oi ca ng ni t so vi ngoi t

P* : l mc gi hng tiu dng nhp khu c tnh bng ngoi t

Khi t gi hi oi tng s dn n s ngia tng trong mc gi tiu dng v gy ra

lm pht. Bn cnh , trong hot ng sn xut ta cng c:

vcpEpcC **1

Trong : C1 : l chi ph sn xut hng ho trong nc

c : lng nhn t sn xut trong nc

p : mc gi nhn t sn xut trong nc tnh bng ni tE : T gi ni t so vi ngoi t

p* : gi nhn t sn xut phi nhp khu tnh bng ngoi t

c* : lng nhn t sn xut phi nhp khu

v : cc nhn t khc

C th thy khi t gi tng cng ng thi lm chi ph sn xut hng ho tng ln,

nh vy t gi hi oi tng cng gy ra lm pht chi ph y


24/75


Ngoi ra trong ch t gi hi oi gn cc c nh, chnh sch tin t b

mt tnh ch ng nn i khi neo t gi, chnh ph phi s dng mt s chnh

sch gy ra lm pht tin t.

Tm li, t gi hi oi c tc ng rt r rng n lm pht v chnh sch t gi

c vai tr rt quan trng trong vic kim sot mc lm pht ca quc gia.


mc l ng thc t, u t v i mi cng ngh

T gi hi oi, hay ni chnh xc hn l t gi hi oi thc t c tc ng n

tin lng thc t ca cng nhn khi n lm thay i gi c ca mt s mt hng tiu

dng phi nhp khu, t lm thay i mc li nhun cng nh t l tit kim caquc gia dn n thay i trong u t, c bit l u t t nc ngoi. iu ny

c th hin c th: khi ng ni t ln gi, hng nhp khu tr nn r hn th trng

trong nc, hng xut khu t ln trn th trng th gii, do vy mc lng thc t vi

mt phn t trng hng nhp khu s tng ln khin cho t sut li nhun ca nh t bn

gim. Bn cnh , mc lng thc t tng khin cho lng hng tiu th tng theo, lm

gim t l tit kim. T sut li nhun v t l tit kim u gim gy ra tc ng

xu n u t, nh hng khng tt n pht trin kinh t. Ngoi ra, khi lng tiu th

tng qu cao so vi mc lng thc t s dn n tnh trng n nc ngoi s dng khng

hiu qu v khon i vay ny ch ti tr tiu dng m khng c a vo u t sinh

li b p phn i vay, a nn kinh t vo tnh trng pht trin khng bn vng,

d b khng hong cn cn thanh ton.

Ngc li, khi ng ni t mt gi s dn n mc lng thc t thp, tng t sut

li nhun, gim tiu dng, tng u t, thc y pht trin kinh t.


phn b ngun lc: c cu ngnh, nng sut lao ng, sn

l ng, vic lm v tht nghip

T gi hi oi thch hp thc y ngoi thng, to ng lc cho s gia tng sn

lng, to thm cng n vic lm khi c s m rng quy m sn xut cho xut khu, lm

gim t l tht nghip. Mi mc t gi s a n s phn b ngun lc cng nh c

cu cc ngnh trong nn kinh t khc nhau. Trc ht, t gi hi oi thay i s ko

theo s thay i tng quan gia c c nhm ngnh: ngnh sn xut hng c th xut


25/75


khu, ngnh sn xut hng c th nhp khu v ngnh sn xut hng khng tham gia

vo quan h mua bn vi nc ngoi. Mt ng ni t c nh gi thp hay mc t gi

ngoi t tnh ra ni t cao s thc y s pht trin ca cc ngnh sn xut hng xut

khu cng nh nhp khu, tuy nhin n li gy kh khn cho nhng ngnh sn xut m

nguyn liu ch yu l nhp khu. Ngc li, mt ng ni t c nh gi cao li nh

hng xu n ngnh sn xut cc mt hng c th tham gia mua bn trn th trng

th gii v khin cho s ngun lc s tp trung phn b cho nhng ngnh khc. Nhng

thun li v kh khn do t gi mang li khng ch tc ng vo c cu ngnh ca nn

kinh t m qua vic phn b li ngun lc gia cc ngnh, n cng ci thin nng sut

lao ng do hu ht cc ngnh sn xut hng xut nhp khu u c nng sut lao

ng cng nh trnh k thut kh cao.Nh vy, c th thy t gi hi oi thng qua knh dn truyn ngoi thng tc

ng n rt nhiu cc kha cnh khc: t tng trng kinh t, lm pht, sn lng, vic

lm n u t, nng sut lao ng, c cu ngnh..., nhng nhn t chnh trong vic

pht trin kinh t quc gia. Mt khc, nh ch ra trn, nhng nhn t ny li quay

tr li tc ng lm thay i mc t gi. Nh vy c th thy mi quan h gia t gi v

pht trin kinh t l mi quan h hai chiu, c tc ng qua li ln nhau nn cn phi

ht sc thn trng trong vic iu hnh t gi.


26/75


Ch- ng 2: Thc trng chnh sch t gi v

nhng tc ng n pht trin kinh t Vit

Nam

thy c r hn mi quan h gia chnh sch t gi v pht trin kinh t,

ngi vit i vo tm hiu thc tin tc ng ca chnh sch t gi hi oi n pht

trin kinh t Vit Nam trong thi gian qua. Vi thc trng iu hnh chnh sch t gi,

ngi vit chia thi gian ny thnh hai giai on chnh:Giai on trc thng 3 nm 1989

vi chnh sch t gi hi oi trong nn kinh t k hoch ho tp trung v giai on t

thnh 3 nm 1989 n nay vi chnh sch t gi hi oi trong cng cuc xy dng nn

kinh t th trng nh hng XHCN.

I. Giai on tr- c thng 3 nm 1989 (chnh sch t gi trong nn

kinh t k hoch ho tp trung cho ti ci cch 1986 - 1989 )

1. Tnh hnh chung

Trn th gii, Lin X v cc nc ng u tin hnh xy dng ch ngha x hi.

Ni bt ln trong quan h gia cc quc gia l s i u gia hai thi cc: cc nc t

bn v h thng cc nc XHCN. Quan h kinh t quc t trong giai on ny hu nh

ch khp kn gia cc quc gia trong cng khi. Vi la chn theo con ng i ln

CNXH, quan h kinh t ca Vit Nam cng ch khp kn trong khi cc nc XHCN

vi mt s mc ni bt nh: nm 1950 thit lp quan h kinh t vi Trung Quc, Lin

X v cc nc ng u, v cho n nm 1975 th thit lp c quan h kinh t -

thng mi vi trn 40 quc gia.

2. Chnh sch t gi v nhng tc ng n nn kinh t

Khng ging vi mt s quc gia, ng tin ca Vit nam khng c cng b ni

dung vng trong 1 n v tin t, do vy t gi hi oi c xc nh trn c s ngang

gi sc mua gia cc ng tin. Trong hon cnh thc hin kinh t k hoch ho tp

trung gn lin vi s c quyn v ngoi thng cng nh ngoi hi v h thng ngn

hng mt cp, ch t gi ca Vit Nam thi gian ny l ch t gi hi oi c

nh, a t gi ( nhiu loi t gi c s dng trong cc mi quan h trao i khc

nhau: t gi mu dch, t gi phi mu dch, t gi kt ton ni b, t gi kiu hi ...).


27/75


Nm 1955, ln u tin mc t gi chnh thc c xc lp l t gi gia ng

Vit Nam vi ng Nhn dn t Trung Quc da trn mc gi bn l ca 34 mt hng

tiu dng: 1 CNY=1470 VND, bn cnh 1CNY=2SUR, t hnh thnh nn t gi

tnh cho gia ng Vit Nam v ng rp ca Lin X: 1 SUR=735 VND. Trong ch

t gi c nh, t gi i khi cng c iu chnh tng ng vi s thay i ca

mnh gi ng tin. Sau t i tin nm 1959 (1 ng Vit Nam mi= 1000 ng

Vit Nam c) th t gi c iu chnh thnh 1 SUR= 0,735 VND. Sau nm 1961,

khi hm lng vng trong ng Rp c iu chnh tng ln 0.44 ln th mc t gi

cng c iu chnh thnh 1 SUR = 3,27 VND. V quan h kinh t hu nh khp

kn trong khi XHCN nn t gi ng Vit Nam ch yu c xc nh vi ng Rp

ca Lin X cn cc ng tin chuyn i t do khc th khng c xc lp chnhthc.

n nm 1977, cc nc XHCN thng nht thanh ton bng ng Rp chuyn

nhng (ng tin ghi s dng trong thanh ton mu dch gia cc nc trong khi vi t

gi c quy nh sao cho ti khon gia cc bn sau khi trao i ngoi thng theo khi

lng c ghi trong hip nh k kt t u nm th cui nm s d phi bng 0),

mi ng Rp chuyn nhng c hm lng vng c quy nh l 0,98712 gam.

Ngoi ra, nh nc cn s dng t gi kt ton ni b t nm 1958 (c xc nhtrn c s t gi chnh thc cng thm h s phn trm b l cho cc n v xut

khu) dng thanh ton gia cc n v c thu chi ngoi t vi ngn hng ngoi

thng: 1SUR=5,46VND . Sau t gi ny cng c iu chnh th hin bng 1:

Bng 1: T gi kt ton ni b c iu chnh qua cc nm1985-1988:

Nm 1985 1986 1987 1988

T gi

VND/SUR5,64 18 150 700

(Ngun: GS. TS. L Vn T- v TS. Nguyn Quc Khanh, Mt s vn v chnh

sch t gi hi oi cho mc tiu pht trin kinh t Vit Nam, NXB thng k,

2000)


28/75


Nm 1985, Nh nc ra ch trng thu ht vn u t nc ngoi v n

nm 1987, sau khi lut u t nc ngoi c thng qua th mt lung ln Dollar M chy

vo Vit Nam. T gi gia ng Vit Nam v Dollar M c tnh cho mt cch ch

quan thng qua t gi vi ng Rp: 1USD=1SUR=18VND. Vi lng ln Dollar M: dng

kiu hi, lng Dollar ct tr t khi min Nam c gii phng, dng chy hng bun

lu qua bin gii khin mc t gi trn th trng ch en tng vt v lch xa so vi mc

t gi chnh thc c cng b (bng 2).

Bng 2: T gi hi oi VND/USD t nm 1985-1989

Nm T gi chnh thc (cui nm) T gi th tr ng ch en

1985 15 1151986 18 425

1987 225 1270

1988 900 5000

1989 4300 4750

(Ngun: GS. TS. L Vn T- v TS. Nguyn Quc Khanh, Mt s vn

v chnh sch t gi hi oi cho mc tiu pht trin kinh t Vit

Nam, NXB thng k, 2000)


29/75


Chnh sch t gi trong giai on ny nh gi ng Vit Nam cao. Ti thi

im cng b, t gi chnh thc thp hn t gi th trng, do , hot ng xut khu

nu tnh theo t gi chnh thc b thua l. Mc d nh nc s dng ch t gi kt

ton ni b b l, song s chnh lch t gi ny vn gy rt nhiu kh khn v trit

tiu ng lc pht trin xa hn ca cc doanh nghip xut khu, t gy tnh trng

thm ht cn cn thng mi.

Bn cnh , i vi cc mt hng nhp khu nh vt t, nguyn liu, thit b,

Nh nc ng ra phn phi cho cc ngnh trong nn kinh t quc dn theo theo t gi

chnh thc, do vy cc ngnh ny c li trong khi nh nc khng thu c chnh lc

gi nn cng mt phn khin cho ngn sch nh nc thm ht ln (Bng 3).

Khng ch tc ng n xut nhp khu, mc t gi chnh thc c quy nh

qu thp hn ch vic chuyn tin t nc ngoi vo ti khon ngn hng chi

tiu m thay vo a trc tip hng t nc ngoi vo hoc dng trc tip tin mt

Bng 3: T l bi chi ngn sch t 1976 n 1989

NmT l bi chi so vi GDP

Tng s thu (%) Tng s chi (%)

1976- 1980 2 -

1981 15,3 18,1

1982 7,5 8,1

1983 3,8 3,9

1984 3,5 3,6

1985 26,8 36,5

1986 19,8 29,51987 17,3 20,3

1988 17,7 21,5

1989 2,6 36

(Ngun: Ths Nguyn Th Thu Vn, tm tt lun n cao hc: "Mt s bin

php gp phn hon thin chnh sch t gi Vit Nam trong giai on

hin nay", 1996)


30/75


l ngoi t. y cng l mt ro cn khin cho lung vn u t nc ngoi vo Vit

Nam trong giai on ny cha nhiu. Mc t gi thp cng khin cc c nhn cng nh

cc t chc kinh t tm cch khng bn li ngoi t cho cc ngn hng, iu ny gy ra

tnh trng Dollar ho trong nn kinh t cao v pht sinh nhng tiu cc, thc y mnh

m nhng hot ng phi php v chnh nhng iu ny li quay tr li tc ng vo t

gi khin cho din bin t gi tr nn phc tp hn, kh qun l hn.

3. nh gi chung

Nhn chung, giai on trc thng 3 nm 1989, ch t gi hi oi c nh

Vit Nam vn hnh rt phc tp. Cng mt lc c rt nhiu loi t gi c s dng vi c

ch xc nh khc nhau nhng u do nhng k hoch cng nh mc tiu ch quan ca

Nh nc quyt nh. Trong thi gian trc nm 1986, trong nn kinh t k hoch ho

tp trung vi s c quyn thng mi v ngoi thng ca nh nc, vi phm tr gi c

hu nh khng c ngha th chnh sch t gi ch n thun tc ng n mc

thm ht ca ngn sch Nh nc ch cha nh hng nhiu n kinh t t nc nn

cha cho thy tm quan trng ca chnh sch t gi trong pht trin kinh t.

Giai on t 1986-1989, qu trnh ci cch kinh t cho thy r nhng tc ng

tiu cc ca mt chnh sch t gi khng hp l i vi kinh t t nc. C th nhn

nh chnh sch t gi trong giai on ny l sai lm do chm tr trong vic i mi t

duy kinh t. Vi thc trng nn kinh t thay i song ch t gi vn theo c ch

xc nh mt cch ch quan duy ch ca Nh nc, khng tun theo quy lut th trng

khin km hm cc ngun lc sn xut. Ch t gi vn l a t gi vi cc mc chnh

lch qu cao. Bn cnh , cng c qun l ngoi hi trong giai on ny cn yu km,

cha st sao nn dn n tnh trng gm gi ngoi t, th trng ch en c c hi pht

trin to ra nhng yu t khng lnh mnh, gy ra bt n kinh t. Tt c nhng hn ch

t vic duy tr ch t gi c n s yu km trong s dng cng c ca chnh scht gi a n s cn tr xut khu, u t cng nh cc hot ng kinh t ngoi

thng khc, t dng nn ro cn km hm s pht trin kinh t.

II. Giai on t thng 3 nm 1989 n nay (chnh sch t gi

trong nn kinh t th tr ng nh h ng x hi ch ngha)

Nn kinh t k hoch ho tp trung t sut nhng nm 50 khng cn ph hp

vi hon cnh c th ca Vit Nam trong khong nhng nm 80. Nm 1986, ci cch kinh


31/75


t c thc hin, a nn kinh t t nc i theo con ng nn kinh t th

trng nh hng XHCN. Tuy nhin, ci cch ch t n nh cao vo nm 1989 vi

mt lot nhng thay i ln, c bit l trong chnh sch t gi hi oi. Xut pht t

nhng thay i mc can thip vo t gi hi oi ca chnh ph m c th chia

giai on ny thnh mt s giai on nh vi nhng mc thay i ng lu :

1. Giai on t thng 3 nm 1989 n nm 1992

1.1. Tnh hnh chung

Trc khi tin hnh ci cch mnh m vo thng 3 nm 1989, nn kinh t ri vo

khng hong vi mc tng trng thp. Nhng nm 1977-1980, tng trng kinh t trung

bnh ch khong 0,4%, nm 1986 l 2,8% so vi 1985, nm 1989, GDP thm ch cn

gim 3,3% so vi 1988). Trong thi gian ny, lm pht trong nc cao v khng c du

hiu suy gim (nm 1987, CPI l 223,1% v nm 1988 l 349,4%); t l tht nghip

nm 1989-1990 ln n 13%; cc ngnh sn xut cng nghip nh n v thiu

nguyn liu, hng tiu dng thiu nghim trng, cn cn thng mi thm ht nng n

(tnh t 1975 n 1990, t l nhp siu ln n 141%)... Trc tnh hnh , nhng

thay i ln trong cc chnh sch nm 1989 c tc ng mnh m n nn kinh t v

mi mt.

1.2. Chnh sch t gi v nhng tc ng n nn kinh t

Ngy 15 thng 3 nm 1989, NHNN Vit Nam ra thng t s 33/NH-TT (hng

dn thi hnh v qun l ngoi hi) quy nh v hot ng mua bn ngoi t; xo b ch

kt hi, xo b ch t gi c nh mang tnh p t, duy ch ca thi k trc;

a t gi tin ti thng nht, vn hnh theo c ch th trng c iu tit ca Nh

nc. Thng t ny nh du mt mc quan trng trong vic iu hnh t gi ca

Vit Nam, n to iu kin cho vic lu thng ngoi t trn th trng c d dng

hn. T gi chnh thc trong thi k ny lin tc c iu chnh v ngy cng st vi

mc thay i ca t gi trn th trng t do (ph thuc vo cung cu ngoi t trn th

trng), iu ny c th hin bng 4. C th ni mc d khng tha nhn chnh

thc nhng t gi lc ny gn nh c th ni hon ton.

Bng 4: T gi hi oi VND/USD t 1989-1992

NmTGH chnh thc

(VND/USD)

TGH th tr ng

(VND/USD)


32/75


1989 3.950 3.977

1990 5.600 5.560

1991 8.819 9.822

1992 11.200 11.217

Ngun: VietnamNetherlands masters in Development Economics

Bn cnh thng t 33/NHTT, trong cng nm, mc li sut ca c tin gi v tin

cho vay cng c iu chnh tng ln (9%/thng vo u nm 1989), iu ny

khin t sut li tc ca ng Vit Nam tng ln, mt khc li c s hp thc ho trong

mua bn vng v ngoi t nn nhu cu v tin ng tng ln, gim gm gi ngoi t

m c bit l tnh trng Dollar ho.

T gi c th ni cng gp phn tng tnh linh hot ca chnh sch tin t, kt

hp cng nhng ci cch kinh t khc y li c lm pht. Nm 1991, lm pht gim

xung 67,1%, nm 1992 l 17,5% v n 1993 th ch cn 5,2%. Khng ch kim ch

lm pht, s th ni t gi trong thi gian ny cng h tr gii phng ngun lc tham gia

hot ng xut khu, gi tr xut nhp khu nm 1990 tng mnh so vi 1989 ti 23,5%

(bng 5). Nm 1991, mc d c s st gim trong gi tr xut khu do tc ng ca cuc

v n tn dng nhng sang nm 1992, tc tng trng xut khu tng tr li.

Bng 5: Tc tng tr ng GDP, d tr ngoi t v tnh hnh

xut nhp khu ca Vit Nam 1989 1992

Ch tiu 1989 1990 1991 1992

Tc tng trng GDP (%) 5,1 6,0 8,6

Xut khu (Triu USD) 1.946 2.404 2.087 2.581

% tng xut khu 23,5 -13,2 23,7Nhp khu (Triu USD) 2.566 2.752 2.338 2.540

% tng nhp khu 7,2 -15,0 8,6

D tr ngoi t (Triu USD) 24 24 27 465

Ngun: Tng hp t Ngn hng Nh nc Vit Nam v "Mt s vn v chnh

sch t gi hi oi cho mc tiu pht trin kinh t Vit Nam", NXB thng k, 2000.


33/75


Bn cnh , t gi th ni to iu kin cho ng Vit Nam xung gi, kt hp

vi cc chnh sch khuyn khch u t tng mnh ngun vn u t nc ngoi vo

Vit Nam (bng 6), to iu kin tng vn cho hot ng sn xut kinh doanh, thc y

sn xut. S gia tng vn u t nc ngoi cng gia tng xut khu thc y tng

trng kinh t, nm 1992, tng trng t 8,6%.

Tuy nhin, ngoi nhng tc ng tch cc, chnh sch t gi hi oi trong giai

on ny cng gy ra nhng tc ng tiu cc n s pht trin kinh t:

Chnh sch qun l ngoi hi c thc hin ni lng khin cho d tr ngoi t

thi gian ny hu nh khng tng, nm 1990 d tr ngoi t ch c 24 triu USD, n

nm 1991 tng ln 27 triu USD, cha tng xng vi tc tng trng ca nhp khu.

Chnh sch t gi vi s thiu nhng tc ng iu tit mnh ca nh nc dn n s bt n ca th trng ngoi t khin th trng ny gp phi nhng cn sc

theo chu k khi nhu cu nhp khu v tr n tng cao. S thiu iu tit cng dn n

s pht trin mt cn i gia cc vng, cc lnh vc. Tm l chung ngoi khin cc

ngun lc sn xut dn sang cc vng, cc lnh vc c giao dch i ngoi, c giao

dch bng ngoi t. T dn n s phn b ngun lc khng hiu qu, lng ph

ngun lc cc lnh vc khc.

Bng 6: u t trc tip ca n c ngoi c cp giy php t 1988-1992

Nm S d n

Vn ng k ( Triu la M) Tng svn thc

hin(Triu la

M)

Tngs

Trong : Vn iu l

Tngs

Chia raNc ngoi

gpVit Nam

gp1988 37 341.7 258.7 219.0 39.7 -1989 67 525.5 300.9 245.0 55.9 -1990 107 735.0 720.1 623.3 96.8 -

1991 152 1291.5 1072.4 883.4 189.0 328.81992 196 2208.5 1599.3 1343.7 255.6 574.9Ngun : Tng cc thng k

1.3. nh gi chung

nh gi chung v chnh sch t gi trong giai on ny th c th ni l ch

t gi c la chn l kh ph hp vi thc trng kinh t ca Vit Nam v khng cn la

chn no khc th hin mt vi im sau:


34/75


Xo b ch t gi a phng v ch ny c nhng mc t gi chnh

lch nhau qu ln va phc tp, va khng c kh nng qun l ngoi hi. Mt khc, ngn

sch nh nc ang mc thm ht nng n khng cn kh nng b l cho xut nhp

khu nn cng khng th duy tr ch t gi c.

Trong mt thi gian di, ch t gi c nh c xc nh mt cch

ch quan duy ch th gi y c th ni ph hp vi quy lut ca th trng, khc

phc nhng hn ch ca ch t gi c, khi dy ngun hng trong nn kinh t.

Trc thc t h thng XHCN ng u ang dn tan r, Vit Nam mt

dn th trng hng ho xut khu v nhng khon b p thm ht ngoi thng nn

ch t gi trc y t cn ngha thc t.

Vit Nam cng khng th tip tc duy tr mt ch t gi c nh v

d tr ngoi hi quc gia khng mnh can thip khi cn.

Ch t gi th ni c chn cng to iu kin phi hp ng b vi

cc chnh sch khc nhm t mc tiu n nh kinh t Vit Nam.

Mc d chnh sch t gi c la chn c bn l ph hp v tun theo cc tiu

thc nh nu chng 1 nhng cha phi l mt chnh sch hiu qu. Chnh sch t gi

thi k ny bc l r tnh b ng cao, khng c vai tr i trc nh hng m ch

l iu chnh cho ph hp vi s thay i ca th trng. Ch t gi trn danh nghal c nh nhng thc s th gn nh th ni. S th ni qu mc trong iu hnh t gi

m nguyn nhn chnh vn do nng lc yu km trong s dng cng c iu chnh t

gi, c th y l cng c qun l ngoi hi v cng c li sut gy ra s mt cn

i trong pht trin.

Tm li, giai on 1989 1992 nh du mt bc tin ln trong vic nhn

thc v tm quan trng ca chnh sch t gi trong pht trin kinh t cng nh nhn thc

ng n hn trong vic hoch nh v qun l thc thi chnh sch t gi. Mc dchnh sch t gi cha hon ton ph hp song c nhng tc ng tch cc u tin

n s pht trin ca nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam.

2. Giai on t nm 1992 n thng 7 nm 1997

2.1. Tnh hnh chung

u nm 1991, cui nm 1992 xy ra v n tn dng trong nc lm gim kh

nng huy ng tit kim trong h thng ngn hng. iu ny khin cho vic iu

hnh t gi bng cng c li sut ti chit khu hay th trng m t ra khng kh thi.


35/75


Nn kinh t ng trc nguy c lm pht cao tr li. Bn cnh , ch t gi th ni

mc d kh ph hp vi hon cnh nn kinh t lc by gi nhng vn bc l nhiu hn

ch. Nm 1994, Trung Quc tin hnh ph gi ng Nhn dn t. Trc tnh hnh ,

Chnh ph a ra nhiu thay i ln trong c ch iu hnh t gi.


T nm 1992, c ch iu hnh t gi c nhng s thay i c th sau:

Ngn hng nh nc cng b t gi chnh thc mi ngy v xc nh r

bin dao ng ca t gi; tng cng cc bin php qun l hnh chnh: buc cc n

v kinh t phi bn ngoi t cho ngn hng theo t gi n nh.

Bi b hon ton hnh thc quy nh t gi nhm hng, p dng t gi

chnh thc do nh nc cng b vo thanh ton ngoi thng gia ngn sch vi cc n

v tham gia hot ng ngoi thng.

Tng cng cng tc thng tin, cng khai ho cc ch s kinh t quan trng

nh: t gi chnh thc, t gi th trng, ch s gi c, s bin ng gi vng...

Ch trng tng cng thc lc kinh t cho hot ng can thip vo t gi:

lp qu bnh n gi v tng d tr ngoi hi ( lng ngoi hi d tr trong giai on ny

tng rt mnh, nm 1993 d tr ngoi hi l 404 triu USD th n nm 1997 d tr

ngoi t ln ti 2268 triu USD, tng gp hn 5 ln).

Thc y s hnh thnh th trng ngoi t thng qua vic y mnh

hot ng ca cc trung tm giao dch ngoi t, cho cc n v kinh t v cc t

chc tn dng trao i, mua bn theo gi t tho thun, to iu kin cung cu

ngoi t gp nhau tin ti thnh lp th trng Ngoi t lin ngn hng vo thng 10

nm 1994.

Giai on ny nh du s quay tr li can thip mnh vo t gi ca nh nc,

chm dt mt khong thi gian ngn ca s th ni. Mc d c s can thip, t gichnh thc lc ny khng chnh lch nhiu vi t gi trn th trng ch en nh c ch

t gi c nh trc kia m lun bm st v ph hp vi quy lut th trng. Thc t th

hin t gi giao dch ca cc ngn hng v t gi trn th trng ch en nh bng 7.

Vi cc chnh sch nh tng cng cng tc thng tin, tng cng thc lc cho cc

cng c tc ng t gi, thnh lp th trng lin ngn hng to iu kin cho cung cu

gp nhau, t gi trong giai on ny c duy tr kh n nh. S n nh ca t gi

c th hin: t nm 1993 cho n 1996, trn th trng tn t quc t, t gi gia


36/75


ng Dollar M vi cc ng tin ch cht khc nh Yn Nht, Mc c, Nhn dn t

Trung Quc thng xuyn bin ng mnh nhng trn th trng Vit Nam t gi

VND/USD li khng bin ng nhiu. im tch cc nht ca chnh sch t gi trong

giai on ny l qua vic n nh gi c gip kim so t lm pht v thu ht u t

nc ngoi (FDI trong giai on ny ng gp t 5% n 10% GDP). T gi n nh

cng lm gim nn u c, gm gi ngoi t, nhng ng ngoi t ch yu c hng

vo hot ng xut nhp khu. Nn kinh t thi gian ny tng trng vi tc cao, nm

1995, tc tng trng kinh t l 9.5% (bng 8)

Bng 7: T gi hi oi VND/USD (1993-1995)

Thi gian

1993 1994 1995

NH TT t do NH TT t do NH TT t do

Thng 1 10.500 10.400 10.870 10.912 11.050 11.050

Thng 2 10.511 10.560 10.879 10.986 11.060 11.060

Thng 3 10.530 10.670 10.931 10.962 11.056 11.050

Thng 4 10.540 10.680 10.953 10.964 11.055 11.050

Thng 5 10.550 10.695 10.966 10.989 11.056 11.050

Thng 6 10.585 10.760 10.981 10.978 11.054 11.050Thng 7 10.625 10.740 10.991 10.972 11.051 11.050

Thng 8 10.650 10.760 10.997 10.985 11.043 11.035

Thng 9 10.750 10.860 11.002 11.009 11.032 11.030

Thng 10 10.790 10.830 11.026 11.996 11.015 10.980

Thng 11 10.815 10.890 11.028 11.027 11.019 11.020

Thng 12 10.835 10.930 11.052 11.060 11.018 11.020

(T gi trong bng l t gi bn ra tnh trung bnh theo k)

Ngun: Bo co th-ng nin ca Ngn hng Nh n-c cc nm 1993, 1994,

1995

C th thy y cng l giai on ln gi tng i mnh ca ng Vit Nam so

vi Dollar M. n nm 1997, mc chnh lch gia t gi danh ngha v t gi thc t ln

ti 28,14% (Bng 9). iu ny thc y vic i vay ngoi t u t trn lan vo

nhng d n khng hiu qu, s dng nhiu vn v nguyn liu nhp khu (ngun lc


37/75


m c coi l khan him Vit Nam) thay v khai thc cc ngun lc sn c v tn

dng nhng li th so snh ca t nc, ngun lc lao ng, i ngc li vi chin lc

pht trin kinh t ca Vit Nam

Bng 8: Mt s ch tiu kinh t v m giai on 1993-1997

1993 1994 1995 1996 1997Tc

tng GDP(%)

8,1 8,6 9,5 9,3 8,1

Lm pht(%)

5,2 14,4 12,7 4,5 3,6

FDI

(T USD) 2,4 5,15 6,9 11 8,09Ngun:Vo Tri Thanh, "Exchange rate arrangment in Vietnam: Information

content and policy options, 2000

Vic nh gi ng Vit Nam qu cao kt hp vi tc ng trc tip t vic

Trung Quc ph gi ng Nhn dn t trong khi Nh nc khng c bt k mt phn ng

no trong chnh sch t gi khin hng ho Trung Quc trn vo Vit Nam, t

Bng 9: T ng quan gia t gi danh ngha v t gi thc t

tnh theo ngang gi sc mua

Ch tiu 1992 1993 1994 1995 1996 1997

T gi hi oi danhngha (VND)

11.179

10.640 10.955 10.970 11.100 11.175

CPI Vit Nam 100 105,2 120,3 135,6 141,7 146,8

CPI Hoa K 100 103,0 105,6 108,6 111,8 114,3

T gi hi oi tnhtheo PPP (VND)

11.179

11.388 12.702 13.992 14.132 14.320

% Chnh lch giaTGH ngang gi scmua v TGH danh

ngha

0,00 7,03 15,94 27,55 27,31 28,14

Ngun: Tp ch Ti chnh thng 2 nm 2004


38/75


gy ra s thm ht cn cn thng mi ln ( th 4). Khng ch khin nng lc cnh

tranh trong thng mi quc t ca t nc b gim st, km hm xut khu, thc y

nhp khu, mc t gi ny cn gy sc p ln i vi cc ngnh sn xut trong nc,

c bit l cc ngnh cng nghip, nng nghip sn xut xut khu v thay th hng

nhp khu.

th 4: Thm ht th ng mi ca Vit nam t 1993 n 2000

Ngun: V Hng Dng, "kh khn hay xut hin nhng ci cch mnh m"

http://vietnamnet.vn/kinhte/2008/06/789032/

2.3. nh gi chung

Chnh sch t gi trong giai on ny khp li giai on th ni ngn v a

ch t gi v gn cc c nh hn. Chnh sch t gi n nh c kinh t. V

c bn, nhng thay i chnh sch giai on ny l tch cc, khc phc c nhng

hn ch ca chnh sch trong giai on trc. Tuy nhin, chnh sch vn mang tnh b

ng, cha linh hot trong vic phn ng li cc thay i t th trng th gii, c bit

l s vic Trung Quc ph gi ng Nhn dn t m Vit Nam khng c phn ng g

trong sut nhng nm 1993 n 1995.

Cc cng c iu hnh t gi c s dng a dng hn c v bin php hnh

chnh v kinh t. Nng lc ca cc cng c iu hnh t gi cng c quan tm v

tng bc nng cao: Chnh sch c nhiu thay i nhm tng cng nng lc ca cng

c qun l ngoi hi. Mc d vy, trn thc t chnh sch t gi vn cha thc s qun l

v kim sot c cc lung ngoi t trn khp cc lnh vc: xut nhp khu, u t,

vay n v vin tr, kiu hi. S thnh lp th trng lin ngn hng l hon ton ng


39/75


song li thiu nhng nh hng cho s pht trin, cc nghip v trn th trng qu n

iu nn th trng hot ng cha si ng.

Nhn chung, chnh sch t gi trong giai on ny c nh hng rt ng n

v hp l nhng vic a ra cc bin php cng nh thc hin cc bin php cn hn ch

nn hiu qu cc chnh sch cha cao. Do , chnh sch d mt phn khc phc c

nhng hn ch trc y, c gp phn thc y nhng cng mt phn ngn cn s pht

trin kinh t ca Vit Nam.

3. Giai on t thng 7 nm 1997 n 26/2/1999

3.1. Tnh hnh chung

Thng 7 nm 1997, khng hong ti chnh ng n ra bt u t Thi Lan vnhanh chng nh hng n cc nc trn th gii trong c Vit Nam. Cuc khng

hong ny tc ng n nhiu lnh vc ca nn kinh t:

Th nht, i vi lnh vc ti chnh - ngn hng: cuc khng hong

gy nn sc p gim gi ng Vit Nam trn th trng ngoi t, lm thay i c cu

tin gi trong h thng ngn hng. ng Vit Nam gim gi khin nhu cu vay vn

bng ni t tng khin li sut tng theo, bn cnh s gim gi ny cn tng gnh nng

n bng ngoi t ca cc n v kinh t.

Th hai, i vi hot ng ngoi thng: khng hong lm st gim gi

tr xut khu, ng thi do s gim gi mnh ca cc ng tin khc trong khu vc nn

hng ho cc nc ny trn vo th trng Vit Nam.

Th ba, i vi u t: khng hong din ra khin u t nc ngoi

gim mnh. Ngoi ra, do t gi tng, tnh hnh kinh t bt n nn cc doanh nghip trong

nc cng hn ch u t.

Th t, i vi thu chi ngn sch Nh nc: khng hong lm tng gnh

nng n, mt khc h tr nn kinh t, Nh nc phi thc hin mt s chnh sch

chi tiu nhiu hn khin cho ngn sch thm ht nng n hn.

Th nm, i vi tng trng kinh t, d tr quc gia: thng qua hot ng

ngoi thng v u t nc ngoi, khng hong khin cho tc tng trng kinh t

gim st ch cn 5,8% vo nm 1998, thp nht k t 1990.

Trc nhng tc ng tiu cc ca cuc khng hong ti chnh ng , chnh sch

t gi c nhng thay i.


40/75



Trong thi gian ny, Ngn hng Nh nc lin tc iu chnh c v mc t

gi v bin dao ng (Bng 10). Vic iu chnh mc t gi lin tc vi bin dao

ng ln (10% vo thng 10 nm 1997 v 7% k t thng 8 nm 1998) cho thy chnh

sch t gi ca Vit Nam lc ny c a gn v cc th ni hn, linh hot hn, ph

hp vi cc lun c la chn ch t gi khi nn kinh t gp phi cn sc t th trng

bn ngoi. T gi tng mnh khi bin dao ng c ni rng c tc ng tch

cc i vi xut khu v hn ch nhp khu. Cn cn thng mi trong thi k ny tip

tc c ci thin nh c th thy trn th 4. Chnh sch t gi gip cho nn kinh

t d trong khng hong nhng vn t tng trng vi tc 5,8% (cao hn so vi d

on ban u ca Ngn hng Th gii ch khong 3,5% n 4,5%), u t trc tip

nc ngoi ch gim 17,5%, (thp hn rt nhiu so vi con s d on l 60%). Lm pht

c kim ch di 10% (lm pht nm 1998 l 9,2%).

Cui nm 1998, cung cu trn th tr ng chnh thc c ci thin ng k,

khong cch chnh lch t gi chnh thc v t gi trn th tr ng ch en ch

khong 1%. D tr ngoi t ca quc gia vn tip tc c gia tng.

Bng 10: Nhng ln iu chnh t gi v bin giao dchgiai on 1997 - 1999

Mc thi gianT gi c

(VND/USD)

T gi mi(sau iuchnh)

(VND/USD)

Bin giao dch mi(sau iu chnh)

13.10.1997 10%16.02.1998 11.175 11.8007.08.1998 12.998 7%

6.11.1998 12.99214.11.1998 12.99116.11.1998 12.98926.11.1998 12.98715.01.1999 12.980

Ngun: TS. Nguyn Ngc nh, nhn li chnh sch t gi ca Vit Namgiai on 1990 - 2005, tp ch Pht trin kinh t, thng 2 nm 2005


41/75


Tuy nhin s m rng bin t gi to iu kin xung gi ng Vit Nam

trong giai on ny cng c tc ng tiu ccl lm tng gnh nng n nc ngoi ca c

chnh ph v cc doanh nghip c vn vay nc ngoi

3.3. nh gi chung

Chnh sch t gi trong thi k ny v c bn l ph hp vi quy lut chung, s

iu chnh lin tc mc t gi chnh thc cng nh bin dao ng gip t gi vn

ng linh hot, che chn cho nn kinh t khi cn sc t th trng tin t th gii. Tuy

nhin trong giai on u ca cuc khng hong, mc t gi chnh thc li khng c

iu chnh kp thi nn c lc to nn tnh trng cng thng trn th trng chnh

thc. Bn cnh , cc cng c tc ng vo t gi cha c s dng hiu qu: cng c

qun l ngoi hi vi vic qun l thu i ngoi t cn lng lo hn ch kh nng

kim sot cc ngun ngoi t lu hnh trong nc; cng c nghip v th trng m c

s dng song cha pht huy c tc dng trong iu hnh t gi ch yu do cc nghip

v cn qu s si. Thm na, Ngn hng Nh nc khng ch chnh lch t gi mua

v bn qu cng nhc lm cho t gi vn cha thc s vn hnh ng theo quy lut cung

cu. Nhng yu km trn i hi s thay i mnh m trong chnh sch t gi trong

giai on tip theo.

4. Giai on t sau 26/2/1999 n tr c thng 11 nm 2006

4.1. Tnh hnh chung

Th trng kinh t th gii trong giai on ny c nhiu bin ng m ni bt

l s gia tng lin tc ca gi du trong khong t 2004-2006. Trong nc, nn kinh t

dn phc hi sau khng hong vi tc tng trng thp v ni lo lm pht quay tr li.

Chnh sch t gi trong giai on trc cn nhiu hn ch cng vi vic nh gi qu cao

ng Vit Nam gy nhiu bt li cho nn kinh t nn i hi phi c iu chnh

li.


Chnh sch t gi:

Ngy 26 thng 2 nm 1999, Ngn hng Nh nc a ra nhng thay i tch

cc, a vic iu hnh chnh sch t gi tr nn khch quan v ph hp vi nn kinh t

th trng nh hng XHCN ca Vit Nam hn: t gi hi oi chnh thc c Ngn

hng Nh nc cng b hng ngy, c xc nh da vo mc t gi bnh qun mua


42/75


bn thc t trn th trng ngoi t lin ngn hng ca ngy giao dch gn nht trc .

S thay i ny a t gi chnh thc v gn vi mc t gi thc t v ph hp vi

quy lut th trng hn v t gi chnh thc lc ny da trn c s hot ng ca th

trng ngoi t lin ngn hng, mt th trng c lng ngoi t giao dch chim ti 90%

tng giao dch trn cc th trng ngoi t.

Cng vi vic thay i cch xc nh t gi chnh thc, Ngn hng Nh nc

cng iu chnh bin dao ng ca t gi v 0,1%. Bn cnh , t l kt hi

cng gim t 80% xung ch cn 50%.

Khng ch c vy, ngy 2/6/2001, Ngn hng Nh nc thc hin t do ho li

sut cho vay ngoi t, cho php cc ngn hng c n nh li sut cho vay i vi cc

loi ngoi t ngoi USD. Li sut USD cng c cc ngn hng xc nh da trn c sli sut th trng lin ngn hng.

Mc bin giao dch ca t gi lc u qu hp th sau cng c iu

chnh dn cho ph hp vi tnh hnh th trng. Ngy 1/7/2002, bin dao ng

c iu chnh t 0,1% ln 0,25% v bin ny c gi cho ti nm 2006.

Cng vi vic iu chnh bin t gi l vic thc hin th im v bc

u cho php cc doanh nghip s dng nghip v phng nga ri ro t gi.

Nm 2005, Php lnh ngoi hi c ban hnh v chnh thc c hiu lc vo1/7/2006 to thm c s vng chc cho vic thc thi chnh sch t gi.

Ch t gi mi giai on ny th hin hn hn so vi ch t gi c:

Ch t gi mi to quyn ch ng cho cc ngn hng thng mi

cng nh cc khch hng trong kinh doanh ngoi t, to iu kin cho th trng hot

ng tri chy hn.

T gi chnh thc hnh thnh trn c s giao dch th trng, gn hn vi

t gi trn th trng t do nn kh xy ra nhng bin ng lm lch xa t gi chnh thcv t gi th trng t do.

T gi lc ny c xc nh ch yu da trn quan h cung cu m quan

h ny li do nhu cu ca cc doanh nghip xc nh nn n to cho cc doanh nghip s

ch ng hn trong hot ng kinh doanh m vn m bo vai tr kim sot ca nh

nc. ng thi t l kt hi gim cng tng tnh ch ng cho doanh nghip trong vic

s dng ngoi t.


43/75


T gi c hnh thnh trn quan h cung cu ch khng phi do Ngn

hng Nh nc p t nn to c lng tin hn so vi ch t gi c, gim tnh trng

u c, gm gi ngoi t.

C ch t gi mi mm do v linh hot hn do c xc nh trn c s

cung cu thc t nn ph hp hn vi thng l quc t, gp phn tng cng hi nhp kinh

t th gii.

Vi nhng chnh sch nh vy, vn iu chnh t gi trong giai on ny

t c nhng thnh tu tng i th hin s n nh ca t gi vi mc tng thp

hn so vi d on trong cc nm (nm 2004, t gi VND/USD ch tng 0,69-0,7%, thp

hn so vi mc d on 0,99%) v mc chnh lch khng ng k gia t gi th trng

chnh thc v t gi th trng t do (Bng 11). Nm 2005, t gi ch tng nh 0,86%.

Trong sut giai on ny, Ngn hng Nh nc duy tr ch t gi th ni c qun l,

thc hin chnh sch t gi theo mc tiu chnh sch kinh t v m, kim sot lm pht,

khuyn khch xut khu, thc y tng trng kinh t v d tr ngoi hi Nh nc.


44/75


45/75


Cn cn thng mi (triu USD) -200,7 -1153,8 -1135,0 -2770

T gi hi oi lin ngn hng

Trung bnh k 13.944 14.170 14.806 15.244

Cui k 14.028 14.514 15.084 15.368

% tng gim t gi thc c hiu lc

Trung bnh k -6,5 -2,9 0.9 -0,4

Cui k -3,2 -2,1 1,4 -2,7

Ngun: TS. Nguyn Ngc nh, nhn li chnh sch t gi ca Vit Nam giaion 1990 - 2005, tp ch Pht trin kinh t thng 2 nm 2005 v Nguyn Minh D-ng, lun vn thc s:"Gii php iu hnh chnh sch t gi Vit Nam", 2008

N

u

nh

trongkhong 1999-2003, chnh sch t gi hng ti xut khu th t 2004 n 2006,

chnh sch t gi li hng vo mc tiu chng lm pht. Mc t gi c Ngn hng Nh

nc cam kt mi nm khng tng qu 1%, cng vi bin dao ng c gi nguyn

mc 0,25% n nh c t gi kh lu v kim sot lm pht thnh cng. Trong bi

cnh kinh t vi gi c trn th trng th gii tng cao th lm pht Vit Nam li c

kim ch kh tt, mc lm pht nm 2004 l 7,8%, nm 2005, lm pht l 8,4% nhng sang

2006 gim xung ch cn 6,6%.

Trong giai on nm 2004-2005, mc d ng USD c nhng bin ng tri

chiu song mc t gi vn c duy tr tng nh qua tng nm. Mc t gi tuy cha to ra

li th cnh tranh ln v gi nhng do tng i n nh nn vn c tc ng h tr hot

ng xut nhp khu. Cng vi vic tng nh t gi, nn kinh t th gii phc hi sau

Bng 13 : Mt s ch tiu kinh t Vit Nam t 2003 n 2006

Ch tiu 2003 2004 2005 2006Tc tng GDP 7,3 7,8 8,4 8,2

Lm pht 4,3 7,8 8,4 6,6FDI (t USD) 3,15 4,22 6,34 10,2

Cn cn thng mi (%GDP) -12,8 -12,1 -8,1 -8,8Cn cn ti khon vng lai (%GDP) -4,9 -3,4 -0,9 -0,3

D tr ngoi t (t USD) 5,6 6,3 8,5 11,5

Ngun:Nguyn Minh Dng, lun vn thc s:"Gii php iu hnhchnh sch t gi Vit Nam", 2008


46/75


khng hong tng nhu cu i vi hng xut khu ca Vit Nam nn cng thc

y xut khu tng mnh em n s t ng trng kinh t cao, sn xut trong nc pht

trin, t l tht nghip gim ( th 5) (nm 2005- 2006, t l tht nghip ch cn

xp x 2%), tc tng trng sn xut cng nghip t ti 17,2% vo nm 2006. Cn

cn thng mi cng c ci thin ng k, nm 2003, mc thm ht l -12,8%

GDP nhng n 2006 th mc thm ht ch cn -8,8% GDP. Qua , d tr ngoi hi

ca quc gia cng tng mnh.

T gi bin i khin gi c cc mt hng xut khu thay i, t ko theo

s thay i trong c cu hng xut khu: t trng xut khu hng cng nghip nng

v khong sn gim trong khi t trng hng cng nghip nh v tiu th cng nghiptng ln r rt ( th 6), iu ny cng thc y nhm ngnh ny pht trin, to thm

cng n vic lm nhiu hn v y l nhm ngnh s dng nhiu lao ng.

th 5: T l tht nghip giai on 2000-2008

0

5

10

15

20

25

30

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Nm

% T l tht nghip

Ngun: Lp t s liu trn trang:http://www.indexmundi.com


47/75


th 6: T trng cc mt hng trong c cu xut khu giai on 1999-

2005

Ngun:Lp t s liu ca Tng cc thng k

4.3. nh gi chung

Chnh sch t gi trong giai on ny c mt bc tin quan trng, chuyn tch t gi c nh (neo mm) sang ch t gi th ni c qun l, to iu kin

cho t gi vn ng khch quan v phn nh ng quy lut th trng hn. Nh trn

phn tch, chnh sch c nhiu u im vt tri hn hn so vi ch t gi c,

c iu hnh theo ng hng v phi hp kh nhp nhng vi cc chnh sch kinh t

v m khc nhm t mc tiu chung ca tng giai on.

Nng lc ca cc cng c iu chnh t gi giai on ny c ci thin ng

k, khc phc hn ch trong giai on trc m c bit l s m rng thm ccnghip v trn th trng ngoi t, lm cho th trng ny hot ng hiu qu v phn

nh cung cu st thc hn. Cng vi s m rng cc nghip v, vic ni lng trong qun l

li sut cho vay ngoi t cng thc y th trng si ng, to mi trng thun li

hn cho cng c nghip v th trng m ngoi t cng nh cng c li sut ti chit

khu pht huy tc dng. Cui giai on ny, s ra i ca php lnh ngoi hi cng

cng c thm sc mnh ca cc cng c iu hnh t gi.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005


48/75


Tm li, chnh sch t gi trong giai on ny rt thnh cng c v ng li v

cch thc thc hin. Nh c chnh sch t gi ng n nn nn kinh t khng b nh

hng nng t nhng bin i mnh m trn th trng th gii. C th ni lc ny

chnh sch t gi lc ny th hin vi tr c bit quan trng ca n, khng nh

vng chc hn nhng tc ng mnh m ca n i vi pht trin kinh t. Tuy nhin

chnh sch t gi giai on ny khng phi l khng c sai st. i khi chnh sch cn

cng nhc v phn ng cha nhanh nhy vi nhng thay i ca nn kinh t. Trn thc

t, vic duy tr t gi dao ng vi bin hp t nm 2002 c thc hin qu lu

khin cho mc t gi danh ngha v mc t gi thc t lch xa nhau v gy nn s bt

n cho th trng ngoi hi trong khong gia nm 2006.

5. Giai on t thng 11 nm 2006 n nay

5.1. Tnh hnh chung

Ngy 7/11/2006, Vit Nam gia nhp t chc thng mi th gii WTO, ngay sau

khi hi nhp, thc hin cam kt t do ho dng vn nc ngoi khin cho lung ngoi t

t vo trong nc gy p lc lm pht v sc p khin ng ni t ln gi. Thng 9

nm 2008, khng hong ti chnh M n ra bt u cho cuc khng hong kinh t th

gii nh hng n nhiu mt ca nn kinh t Vit Nam. Tnh hnh kinh t c nhng

din bin phc tp buc Ngn hng Nh nc phi c nhng thay i trong vic iu

hnh chnh sch t gi hi oi.


Sau khi Vit Nam gia nhp WTO, chnh sch t gi c nhng thay i u tin

vo ngy 31/12/2006 vi vic iu chnh bin dao ng ca t gi t 0,25% ln

0,5%. Tuy nhin, s ni rng bin li khng c tc ng tng t gi nh nhng giai on

trc m thm ch t gi trong nhng thng u nm 2007 cn gim 0,33%. iu ny

c gii thch bi s d cung USD. T do ho dng vn sau khi gia nhp WTO cng vi

nn kinh t tng trng cao thu ht mt lng ln vn u t nc ngoi vo Vit Nam

(Bng 14). Nm 2007, vn FDI vo Vit Nam t 21,3 t USD v 6 thng u nm 2008,

lung vn ny tng mnh t ti 31,6 t USD. neo t gi, Ngn hng Nh nc

tung ra hn 145 nghn t ng mua ngoi t v thc hin bin php trung ho nh

pht hnh tn phiu kho bc nh nc bt buc rt hn 90 nghn t ng. Nh vy tng

lng tin c a thm vo lu thng l 55 nghn t ng, tng 34,9% so vi cui nm


49/75


2006. iu ny gp phn to nn lm pht tin t v y lm pht Vit Nam ln

mc cao hai con s, nm 2007, lm pht mc 12,7%.

Mt khc, do thc hin chnh sch nhm mc ch ng Vit Nam khng

b ln gi mnh cng khin cho gi hng nhp khu m ch yu l thit b, my

mc, nguyn vt liu phc v cho sn xut kh cao, t khin cho chi ph sn xut

hng ho trong nc tng mnh, gy ra lm pht chi ph y. C th ni chnh sch t gi

lc ny li gip nhp khu lm pht vo Vit Nam.

Bng 14: Mt s ch tiu kinh t v m giai on 2006-2008

Ch tiu 2006 20072008

(9 thng u nm)Tc tng GDP (%) 8,2 8,5 6,52Lm pht (%) 6,6 12,7 27,9FDI (t USD) 10,2 21,3 57

Cn cn thng mi (% GDP) -8,8 -17,5 -17Cn cn ti khon vng lai -0,3 -9,85 -7,4D tr ngoi t (t USD) 11,5 21,9 22,3

Ngun:Nguyn Minh Dng, lun vn thc s:"Gii php iu hnh chnh sch t gi Vit Nam", 2008

Bc sang nm 2008, t gi bin ng khc hn so vi nhng nm trc, t gi bin

ng nhiu hn, chnh lch gia gi USD trn th trng t do v th trng ngn hng

lc mang du m, lc mang du dng v chnh lch kh ln.

T thng 10/2007 n thng 4/2008, mc d c s can thip nhm thc hin

chnh sch ng Vit Nam yu nhng sau khi iu chnh bin dao ng ln 0,75%

v 1%, do tnh trng d cung USD tip tc ko di nn VND vn ln gi 1,2% (t gi

danh ngha). Trong 5 thng u nm 2008, kim ngch xut khu l 23,39 t USD, tng27,2% so vi cng k nm 2007 trong khi kim ngch nhp khu l 37,81 t USD, tng 67,%

so vi cng k nm 2007. Khong thi gian ny, Vit Nam nhp siu ti 14,4 t USD.

Tip sau s gim gi ca USD, n gia nm 2008, lm pht cao gy ra tm

l bt n cho ngi dn, t khin lng cu USD tng mnh v y t gi ln cao.

Thng 6/2008, cc bin php qun l hot ng ngoi hi c sit cht cng vi vic bin

dao ng ca t gi c iu chnh t 1% ln 2% lm du bt s cng thng v


50/75


tng tnh n nh cho th trng ti chnh. y l ln th ba lin tip Ngn hng Nh

nc m rng bin giao dch trong khong thi gian ngn cui 2007, u 2008.

Cui nm 2008, khi khng hong ti chnh M n ra v nh hng lan rng trn

ton th gii, FED lin tc ct gim li sut ng USD.Trc tnh hnh , bin t

gi tip tc c iu chnh t 2% ln 3%vo thng 11/2008 v n thng 3 nm

2009 th bin t gi c ni rng ln 5% vi mc tiu l h tr xut khu, kim sot

nhp siu, hn ch tm l k vng t gi tng cao, to iu kin cho doanh nghip ch

ng xy dng phng n sn xut kinh doanh n nh, gp phn chng suy gim kinh

t. Ngay sau khi ni rng bin , t gi tng mnh. T gi trn th trng t do c lc ln

ti 18.000 VND/USD. Mc d t gi tng mnh nhng do suy gim kinh t th gii nn hot

ng xut khu vn gim, xut khu 5 thng u nm 2009 t 22,9 t USD, gim6,8% so vi cng k nm trc.

T thng 3 nm 2009 n hin ti, th trng ngoi t tr nn cng thng do cu

v USD tng mnh, tuy nhin chnh sch t gi lc ny li cha c s iu chnh mnh

m. Chnh sch qun l ngoi hi mi tp trung vo iu chnh cc hot ng ca

NHTM m cha c tc ng g n cc doanh nghip xut khu c ngoi t nn s

thiu cung trn th trng ngoi t khng c gii quyt. Do vy, cc ngn hng thng

mi cng nh cc doanh nghip nhp khu gp phi kh khn trong vic mua ngoi t,nh hng ti nhp khu, c bit l nhp khu my mc thit b phc v sn xut, t

tc ng tiu cc n hot ng sn xut kinh doanh trong nc. Mt khc s bt n

v t gi ny cng c th gy ra tm l lo ngi cho nh u t nc ngoi, hn ch

ngun vn u t vo Vit Nam.

5.3. nh gi chung.

S ni rng bin t gi lin tc trong giai on ny l hp l v lc ny nn kinh

t Vit Nam m ca rng hn v hi nhp su hn vo nn kinh t th gii, i his qun l t gi khch quan v linh hot hn vi th trng, ng thi s ni rng bin

ny cng ph hp vi vic la chn ch t gi thch hp phn ng vi cn sc n t

th trng th gii m c th l khng hong ti chnh M ko theo sau n l khng

hong kinh t ton cu.

Tuy nhin vic iu chnh bin dao ng t gi trong giai on ny c lc

cha ng thi im v cha thc s ch ng, th hin mi khi c iu chnh bin

t gi th t gi trn th trng t ngt tng mnh. iu ny nh hng n cc


51/75


chnh sch kinh t v m khc nh giai on cui nm 2006, u nm 2007, vic chm

tr trong iu chnh t gi dn n s d cung ngoi t qu ln trn th trng ngoi

hi v gy ra s b ng cho chnh sch tin t kim sot lm pht.

Bn cnh , cng tc qun l hot ng ngoi hi vn cn c mt s bt cp, i

khi cng tc qun l ngoi hi khng c quan tm ng mc, c bit l trong na

u nm 2009. Mc d c chnh sch qun l ngoi hi tch cc song vic kim sot

thc hin chnh s ch li bung lng khin th trng ngoi t ch en vn pht trin.

Thm na, qun l ngoai hi thi gian gn y mi ch tp trung vo mt pha cc

ngn hng m cha tc ng vo cc doanh nghip nn gy kh khn trong vic thu ht

ngoi t vo h thng ngn hng. Cung cu ngoi t cha c iu tit tho ng

khin t gi c nhng bin ng tht thng. S bt n trong t gi cng nh yu kmtrong qun l lm tng tnh trng gm gi ngoi t, tng mc Dollar ha trong nn

kinh t, tch t nhng yu t tim n gy bt n kinh t.

C th thy chnh sch t gi thi gian qua d mc tiu ng n nhng do phn

ng cha tht nhanh nhy v c ch qun l thc hin cha tt nn cha pht huy c tc

dng.


52/75


Ch- ng 3 : Mt s bi hc v kin ngh trong

vic hoch nh v thc thi chnh sch t gi

hi oi cho mc tiu pht trin kinh t Vit

Nam

I. Mt s bi hc kinh nghim trong vic hoch nh

v thc thi chnh sch t gi hi oi cho mc tiu

pht trin kinh t Vit Nam

1. Bi hc trong vic la chn ch t gi.

Qua thc t iu hnh chnh sch t gi ca Vit Nam cho thy vi mi thi

k kinh t khc nhau th cn phi c nhng thay i thch hp, la chn ch t gi

ph hp vi hon cnh cng nh kh nng iu hnh t gi ca Ngn hng Nh nc. Ch

t gi c nh trc thng 3 nm 1989 cng nh ch "th ni" qu mnh tay trong

giai on 1989-1992 u c tc ng khng tt n s pht trin bn vng ca nn

kinh t. Nh nc cn phi da vo iu kin c th xem xt a ch t gi hi

oi th ni c qun l v gn cc th ni hay c nh tu thuc vo nhng chuyn

bin trong nn kinh t. Vi tnh hnh kinh t Vit Nam nh hin nay th ch t gi

th ni c qun l ca Nh nc thin v cc th ni nhiu hn l ph hp nht. iu ny

s c phn tch phn sau.

2. Bi hc trong vic iu chnh t gi

2.1. V cng c iu chnh t gi

Nh trong chng 1 vit, c kh nhiu cng c iu chnh t gi. Trn thc tth mi giai on,Vit Nam s dng nhng cng c khc nhau v bi hc rt ra t

vic s dng cc cng c iu chnh t gi l: cn xem xt tnh hiu qu ca c c knh

dn truyn tc ng ln t gi ca tng cng c cng nh kh nng s dng cng c iu

chnh t gi ca Ngn hng Nh nc la chn cng c thch hp nht. Khi cc

iu kin v kinh t cha cho php th nn s dng cng c bin php hnh chnh.

Song, khi nn kinh t pht trin hn th nn ni lng hn bin php ny v s dng

cc cng c mang tnh kinh t nh li sut ti chit khu hay nghip v th trng m.


53/75


Bn cnh , cc chnh sch c thc thi hiu qu th cn phi khng ngng nng

cao nng lc ca cc cng c ny. Khng ch c vy, cn xem xt c th tnh trng nn

kinh t v phi d tnh trc nhng tc ng ca cc cng c khi s dng, trnh tnh trng

v mc tiu n nh t gi m nh hng n cc mc tiu khc ca chnh sch pht

trin kinh t nh trng hp pht hnh tin mua ngoi t nhm mc ch duy tr ng

Vit Nam yu nhng li dn n lm pht cao vo nm 2007. Trong bi cnh hin nay,

cng c thch hp hn c iu chnh t gi i vi Vit Nam vn l nghip v th

trng m v qun l ngoi hi do s t do trong vic lu chuyn cc dng vn vn cha

cao.

2.2. V vic la chn thi im v mc iu chnh t gi

iu c bit quan trng trong iu chnh t gi l mc iu chnh t gi

cng nh bin dao ng. iu chnh t gi ln hay xung, thc hin chnh sch nng

gi hay gim gi ng Vit Nam phi rt cn trng, khng th ch nhn vo mt mc

tiu l xut khu m vi kt lun phi ph gi mnh ng Vit Nam. Bn cnh , mc

iu chnh t gi cng phi ph hp vi tng quan cc nn kinh t khc nh trong giai

on 1999-2003, mc d t gi c iu chnh vi mc ch thc y xut khu

nhng do tng quan so vi cc ng tin khc trong khu vc, t l gim gi ca VND

cha mnh nn vn khng h tr thc s cho hot ng xut khu. Trong tnh hnh hinnay, ng USD trn th trng th gii c nhng thay i tri chiu lin tc th tht kh

a ra chnh xc l Vit Nam nn iu chnh t gi theo chiu hng tng hay

gim. Cn phi da vo cc yu t khc xc nh xu hng iu hnh t gi.

Ngoi ra thi im iu chnh t gi cng l mt vn quan trng. Cn phi

la chn ng thi im. Phi nhn ra c nhng thay i ca tnh hnh kinh t v

c nhng iu chnh kp thi. Chnh sch t gi cn phi la chn thch hp thi

im, khng nn tnh trng chm tr trong vic iu chnh khin chnh sch trthnh b ng nh trong giai on u cuc khng hong kinh t nm 1997 hay trong

vic ni lng bin dao ng t gi trong nm 2007 a n nhng hu qu lm mt

s tin tng vo chnh sch, to tm l bt n tc ng n cc bin s kinh t v m

khc. Trong thi im hin ti cha nn thc hin iu chnh t gi ngay bi lc ny

yu t tc ng mnh n t gi vn l yu t tm l, nu iu chnh t gi ngay lc

ny s to nn s bt n v khin cho t gi vn ng phc tp, kh kim sot hn.

3. Bi hc v cng tc qun l ngoi hi


54/75


Thc tin cho thy qun l ngoi hi l cng c chnh ca chnh sch t gi

c s dng xuyn sut cc giai on. Cho n thi im ny vi thc trng nn kinh t

Vit Nam vn cha th s dng cc cng c kinh t l cng c chnh th qun l ngoi

hi s vn tip tc ng vai tr quan trng trong iu hnh chnh sch t gi. Vic s

dng cng c ny trong thi gian qua a n mt s im cn lu trong qun l

ngoi hi thi gian ti:

Th nht, cn phi quan tm ng mc v thc hin thanh tra, kim tra st sao

nhng quy nh ra trong qun l ngoi hi.

Th hai, qun l ngoi hi phi ch n c hai pha cung v cu, khng nn

ch tc ng dn vo mt pha v hiu qu s khng cao nh thc t nm 2009 khi hot

ng qun l ngoi hi ch hng vo cc ngn hng thng mi.Th ba, qun l hot ng ngoi hi phi ch ng v lun c ch , trnh

tnh trng khi nhng vi phm gy ra hu qu ri mi quay li chn chnh qun l ngoi

hi.

II. Mt s kin ngh trong vic hoch nh v thc

thi chnh sch t gi hi oi cho mc tiu pht

trin kinh t Vit Nam.1. V vic la chn ch t gi v iu chnh t gi hi oi.

1.1. Quan im trong vic la chn ch t gi

La chn ch t gi l mt vn rt quan trng. c mt chnh sch t

[yrc]-tac dong cua chinh sach ty gia hoi doai toi

Documents