y.y.Ü. vet. fak. derg. ,i992vfdergi.yyu.edu.tr/archive/1992/3_1-2/1992_3_(1-2)_11-27.pdfarif...
TRANSCRIPT
Y.Y.Ü. Vet. Fak. Derg. 3(1-2): 11 -27 ,i992
MELEZ KÖPEKLlillDE KAN VE İDRARDA ÜRE, KREATİYlN, Na ve K
NORMAL DÜZEYLERİ İLE YAŞ, CİNSİVET VE AGIRLIGIN ımdsf
Arif Altıntaşl Ali Bilgili2
Valeurs Normales des Uree, Creatinine, Na et K Sanguines et Urinaires chez
les Chiens Hybrids et les EITets du sex, de I'öge et du Poids Corporel
Resume: On a effeetue, dans ee travail, les analyses des uree, Creatinine,
Na, K et pH (dans les echantillons d'urine, seulement) dans les echantillons du
sang et d'urine sur 28 chiens hybrids sains provenant des quartiers differents
d' Ankara (Turquie).
Les coneentrations moyennes obtenues a donne suivanıes:
Ureemmol/L
Crealinine umol IL Na+ mEqIL K+ mEqIL pH
Serum
4.60 ± 0.46
162.5 ± 20.6
139.2 ± 3.46
4.32 ± 0.16
Urine
mmollL 659.1 ±81.7
mmollL 21.53± 2.57
mEqIL 88.7 ± 11.7
mEqIL 86.8 ± 8.% 5.% ±0.12
Sur les parametres du sang et d'urine etudiees, les effels du sex sont
presentes dans les tableaux 4 et 5, eelles d'tige sont presentes dans les tableaux 6
et 7 eelles du poids corp0rel sont presentes dans les tableaux 8 et 9.
On a constate que le sex influenee seulement sur les niveaux d'Uree serique
et que, chez mtiles,ils sont plus eleves que chez femelles (5.61 ±0,90 mmol/L chez
mtiles et 3.80 ± 0.32 mmollL chez femelles). La differenee est importante stalis
tiqument (P < 0.05).
1: Doç.Dr., Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim
Dalı Ankara - TÜRKİYE
2: Araş.GÖr.Dr., Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Farmakoloji
Toksikoloji Anabilim Dalı Ankara - TÜRKİYE
12
On a trouve que l'age et le poids corporel n'influencent statistiquemen
taucune sur les parametres etudiees mais que les valeurs de la Creatinine serique
ant tendance a la diminution chez les femelles, chez les ages et chez les poids
corporel diminue (fableaux 4,6 et 8).
On a aussi determine, chez les chiens, que le pH n'est pas influence par le
sex, l'age etle poids corperel (fableaux 5,7 et 9).
Özet: Bu çall§mada Ankara'nın deği§ik semtlerinden toplanan klinikolarak
sağlıklı 28 melez köpeğe (13 Erkek, 15 di§i : 10-29 kg; 1-6 ya§lı) ait serum ve idrar
örneklerinde Üre, kreatinin, Na, K ve pH (sadece idrarda) analizleri gerçekle§tiril
mi§tir. Elde edilen bireysel değerler ve hayvanlara ait ö7.ellikler Tablo l'de;
ortlama değerler literatür değerlerle kaT§lla§tırmalı olarak tablo 2'de ve 3'de
verilmi§tir.
Köpeklere ait serum ve idrar örneklerinde analiz sonucu elde edilen or
talama değerler a§ağıdadır:
ÜremmollL
Kreatinin umol IL
Na + mEqIL + K mEqIL
pH
Serum
4.60 ± 0.46
162.5 ± 20.6
139.2 ± 3.46
4.32 ± 0.16
İdrar
mmollL 659.1 ± 81.7
mmollL 21.53± 2.57
mEqIL 88.7 ± 11.7
mEqIL86.8 ± 8.%
5.96 ±0.12 S
öz konusu serum ve idrar parametreleri üzerine cinsiyetin etkisi Tablo 4 ve 5 de,
ya§ın etkisi Tablo 6 ve 7'de, vücut ağırlığının etkisi ise Tablo 8 ve 9'da sunulmu§tur.
Cinsiyetin sadece serum üre düzeylerini etkilediği ve serum üresinin erkek
lerde di§ilere nazaran daha yüksek olduğu saptanmı§tır (fablo 4). Erkeklerde
serum üre ortalama düzeyi 5.61 ± 0.90 mmollL iken di§ilerde bu değer 3.80 ± 0.32
mmollL olarak hesaplanmı§tır. Fark istatistik olarak önemlidir (p<0.05).
Ya§ın ve vücud ağırlığının incelenen parametlerin hiç birisini istatistik
olarakönemli derecede etkilemediği ancak serum kreatinin değerlerinin di§i!erde,
Y3§Iı1arda ve hafif ağırlıklı olanlarda dܧmeye meyil gösterdiği tesbit edilmi§tir.
(Tablo 4, 6 ve 8).
İdrar pH'sının ya§, cinsiyet ve vücud ağırlığıyla etkilenmediği de belirlen
mi§tir (fablo 5, 7 ve 9).
13
Giriş
K1iniklere gelen küçük hayvan sayısının gün geçtikçe artı§ göstermesi ve bunların sahipleriyle bir arada ya§amaları ve adeta aileden biriymi§ gibi ilgi
görmesi bu hayvanlara ait hastalıklarla mücadelenin önemini artırmaktadır.
Günümüzde böbrek hastalıkları hayvan sahiplerince köpek ölümlerinin en önemli bir nedeni olarak dikkate alınmaktadır (23). Amerika'da 2441 köpek ve 2497 kedi
sahibiyle yapılan bir anket sonunda (18), organik yetersizliklerin sorumlusu olarak böbreğin, kalp-damar hastalıklarının önünde ve kanserin ardında ikinci sırada yer
aldığı ortaya Çıkmı§tır. Fransa'da ise bilim adamları bu organı ölüm nedeni olarak
birinci sıraya yerle§tirmi§lerdir (20). Fakültemiz Patoloji Anabilim Dalınca 1973-1984 yılları arasında yapılan bir Survey çalı§mada (4), toplam 523 köpeğin postmortem muayenesi sonucunda ölüm nedeni olarak üriner sistem hastalıkları (ki
bunun %95 ini böbrek hastalıkları olu§turmu§tur) sinir ve sindirim sistemi hastalıklarının pe§inden üçüncü sırada yer almt§tır.
Özetle, böbrek hastalıkları köpeklerde sıkça rastlanan önemli problemlerden birisidir denebilir. Kısaca bu organın kontrol altında tutulmasının
köpeklerde sağlık problemlerinin ortaya çıkı§ını azaltacağı ku§kusuzdur.
Çok sayıda fonksiyonu itibariyle böbrekler iç ortamın deği§mez tutulmasında esansiyel bir organdır (28). İdrarın olu§umu ve dı§arı atılması, kanın
azotlu maddelerinden arındıriması (24,27,28) ve kanın asitbaz dengesinin sağlanması (24) bunlardan birkaçıdır.
Köpeklerde böbrek fonksiyonunun derecesini öğrenmede plazma üre ve
kreatinin değerleri hemen hemen sistematik olarak istenir (3). Kreatinin plazma değeri ile idrarla günlük olarak atılan miktarı önemli
derecede sabit bir biyolojik parametredir (5,10,22). Bu nedenle Kreatinin klerens değeri böbrek yetersizliğinin tanısında ve geli§mesinin izlenınesinde çok iyi bir
gösterge olarak hizmet eder (lJS LO ,13,22). Çünki Kreatinin klerensi diürezise bağımlı değildir (5,10,13). Glomeruler Filtrasyondan etkilenir (S,lS)ve
Glomeruler filtrasyonu doğrudan gösteren en ucuz ve en pratik bir
parametredir(S).
Protein yıkımının son ürünü olarak karaciğerde sentezlenen ürenin plazma değeri böbrek yanında karaciğerin de fonksiyonlarının incelenmesinde sıkça
istenir (3,5,16). Kan ve idrarda üre analizi klinik Biyokimya'nın en eski uğr3§larındandır (5).
14
Fransa'nın Lyon bölgesinde 4 labaratuvarda yapılan rutin analizlerin en ba§ında (%67 ile ) üre ve kreatinin analizleri yer almaktadır (3). Kan ve idrar
kreatinin degeri ile kreatinin klerensi, kan ve idrar üre degeri, plazma ve idrar
iyonogramt böbrek bozuklukları sırasında incelenen temel parametrelerdir.
Birinin eksik olması diğerinin yorumunu güçle~tirir (5). Sodyum (Na +) ve Potasyum (K+) miktar itibariyle plazma ve idrar
iyonogramının iki temel parametresidir (5,6). Hücre dı§ı sıvıların temel katyonu olan Na + ba§lıca ozmolaliteden ve plazma hidratasyonundan sorumludur. Hücre içi bir katyon olan K+ ise özellikle iskelet ve kalp kaslarının kasılmasında görevli
olup (5,16), Diyabetolojide ve nefrolojide tek ba§ına da analizi istenebilir (5). Organizmanın Na + /K+ dengesi ile su dengesinin tesisi sağlıklı bir böbrek
ile mümkündür (24,28). Bu nedenle idrar Na + ve K+ değeri böbrek
fonksiyonunun incelenmesinde değerli bilgiler verir.
Tüm bu parametrelerin muhtemel patolojik deği§ikliklerini daha iyi ve
doğru anlamak ve yorumunu kusursuz yapabilmek için normal değerlerini ve fizyolojik varyasyonunu da önceden bilmek gerekir.
Bu nedenle, bu çalı§mada Ankara'nın deği§ik semtlerinden toplanan ve
klinik olarak sağlıklı görünen melez köpeklerde özellikle kliniklerde sıkça analizi istenen bazı kan ve idrar parametrelerinin normal değerlerinin saptanması ve
bunların ya§, cinsiyet ve vücud ağırlığı ile olan ili§kilerinin incelenmesi amaçlanmı§tır.
Materyal ve Metot
Ankara'nın degi§ik semtlerinden toplanan farklı ağırlıklarda (10-29kg) 1-6
ya§lı toplam 28 melez köpek (13 erkek 15 di§i) ara§ıırmanın materyalini te§kil
etmi§tir. Hayvanlar çalı§ma ba§lamadan önce bir hafta kadar bakım beslenme ve çevre §artlanna adapte edilmi§tir.
Kan örnekleri köpekleri n ön ayak venasından alınmı§ ve serumları çıkarılmı§tır. İdrar örnekleri mümkün mertebe her gün aynı saatde ve beslen
meden önce alınmı§tır. Kan ve idrar örneklerinde üre ve kreatinin analizleri vakit
geçirmeksizin gerçeklc§tirilıni§ Na ve K analizi için örnekler analize kadar dondurulmu§tur (5,21). Sadece idrar örneklerinde pH analizleri yapılmı§tır.
Serum ve idrar örneklerinde üre analizleri Gentzkow'un modifiye metodu
(Nesslerizasyon) ile (2), Na ve K analizleri ise Flam-Fotometrik metodla (14)
gerçekle§tirilmi§tir. tdrar örnekleri üre analizi için 50 defa sulandırılmı§tır.
15
Kreatinin konsantrasyonları hemolizsiz serum ve dilii~ idr8f Cı.: 50) örııeklerinde.
' Jaffe reaksiyonu' ile (30) tayin edilmi1tir. İdrar pH'ları ise örııek alımını takiben
basit bir pH elektrodu ile ölçülmü§tür.
Ya§ın söz konusu parametreler üzerine etkisini incelemek amacıyla
hayvanlardan 1,2 ve 3 ya§1ı olanlar genç (G); 4,5 ve 6 ya§1ı olanlar ise Ya§1ı (Y) olarak değerlendirilmi§tir.
Vücud ağırlığının etkisini incelemek için de 10-19 kg. ağırlıllında olanlar
Hafif (H); 20-29 kg. ağırlığındakiler ise Ağır (A) olarak dikkate alınml§lardır.
Serum ve idrar örneklerinden elde edilen bireysel değerler ve hayvanlara
ait özellikler Tablo l'de, ortalama değerler ise tablo 2 ve 3 de ortalama değerler
üzerine cinsiyetin etkisi tablo 4 ve 5 de, ya§ın etkisi Tablo 6 ve 7 de, canlı ağırlığın
etkisi Tablo 8 ve 9 da sunulmu§tur.
Ya§, cinsiyet ve vücut ağırlığına göre hesaplanan ortalama değerler
arasındaki farkların istatistik önemliliği için Least-Square testi uygulanmı§ ve
varyans analizi gerçeklc§tirilmi§tir (17). Bu hesaplamalarda:
Yijkl = u + ai + bj + Ck + eijld modeli kullanılmı§tır.
Bu modelde u = ortalama değer bj = J ya§ın etki miktarı
ai = i cinsiyetin etki miktarı Ck = k ağırlığın etki miktarıdır.
Bulgular
Klinik olarak sağlıklı 28 melez köpeğe ait ba§lıca özellikler ve labaratuvar
dan elde edilen bireysel degerlerTablo l'de; ortalama degerler ise Tablo 2 ve 3'de
sunulmu§tur.
Serum üre ortalama değeri 4.60 ± 0.46 mmalIL, kreatinin ortalama değeri
162.5 ± 20.6 umallL; Na 139.2 3.46 mEqIL ve K 4.32 ± 0.16 mEqIL olarak
hesaplanmı§tır. (Tablo 2).
İdrar üre ortalaması 659.1 ± 81.7 mmollL ; Kreatinin ortalaması 21.53
± 2.57 mmollL; Na 88.7 ± 11.7 mEq/L, K için 86.8 ± 8.% mEqL idrar pH sı
5.% ± 0.12olarak hesaplanmı§tır.
Cinsiyet, ya§ ve vücut ağırlığının incelenen parametreler üzerine etkileri
sırasıyla Tablo 4 ve 5, 6 ve 7 ile 8 ve 9 da gösterilmi§tir.
Cinsiyetin söz konusu parametreler açısından sadece serum üre düzeyleri
üzerine önemli derecede (p< 0.05) etkili olduğu saptanml§tır (Tablo 4). Bu
LI;
farklılık di§ilerde erkeklere nazaran daha dü§ük olarak orlaya Çıkmı§tır. Erkek
lerde 5.61 ± 0.90 , di§ilerde ide 3.80 ± 0.32 mmalIL olarak hesaplanml§tır.
Farklılık önemli düzeydedir (p <0.05).
Gerek ya§ın ve gerekse ağırlığın da bu çalı§mada incelenen serum ve idrar
parametreleri üzerine etkisiz oldukları saptanmı§tır. (Tablo 6,7 ve 8,9).
Ancak, serum kreatinin değerlerinin di§ilerde, ya§lılarda ve hafi f
ağırlıklarda dü§meye meyil gösterdiği dikkati çekmektedir.
~
Tabla 1: H
ayvanlara ait grup özellikleri ve analizden elde edilen bireysel değerler
SIR
A N
O
ED
G
YH
P
SE
RU
M
İDRAR
Üre
KREATİNİN
Na
K
(re
KRFPJJNİN Nı
K
pH
(mm
alIL)
(mm
alIL)
(mE
qIL)
(mE
qIL)
(mm
al/L)
(mm
alIL)
(mE
qIL) (m
EqIL
) 1
O 1
1 O
1 O
3.56 86.4
101.4 4.54
99.2 2.16
57.60 36.5
5.30 2
1 O
O
1 O
1 -
103.5 114.8
4.25 940.8
14.89 11.50
71.4 5.57
3 O
1
O
1 O
1 3.81
310.6 138.3
4.41 -
--
--
4 1
O O
1
O 1
4.28 -
161.3 -
471.6 26.35
79.40 39.5
6.33 5
O 1
O
1 1 O
4.78
108.0 156.7
4.25 385.5
8. 21 170.50
57.7 6.93
6 O
1 1
O 1 O
5.47
131.8 161.3
3.64 339.8
11.02 94.50
62.3 5.42
7 1
O O
1
10
8.15
172.5 119.8
4.40 815.3
32.34 50.70
109.2 5.80
8 O
1
O
1 1 O
5.32
-156.7
3.21 428.0
11.70 129.10
51.5 5.74
9 O
1 1
O O
1 2.62
224.8 138.3
3.95 535.0
15.40 110.60
145.7 6.69
10 1
O 1
O O
1 3.09
-147.5
3.95 927.0
33.50 147.50
94.1 5.42
11 O
1 1
O 1 O
2.94
250.5 156.7
3.79 797.0
40.50 66.90
148.8 5.87
12 1
O 1
O O
1 2.52
181.5 156.7
4.40 881.0
43.40 36.90
88.1 5.50
13 1
O O
1
O 1
3.98 224.8
156.7 3.80
231.0 10.40
96.80 -
6.92 14
1 O
1 O
1 O
5.23 241.6
147.5 4.55
60.0 3.90
47.50 -
6.42 15
1 O
1 O
O 1
4.59 120.8
142.9 3.00
458.6 12.10
188.90 59.2
6.31 16
1 O
1 O
O 1
6.11 112.4
115.3 3.57
280.3 7.13
64.50 38.0
5.97 17
1 O
1 O
01
14.00
562.0 131.4
4.41 1083.2
31.00 115.20
63.7 5.47
18 O
1 O
1
1 O
2.75 108.0
161.3 3.34
1124.8 41.60
170.50 124.5
6.57 19
O 1
O
1 1 O
2.60
95.6 154.4
3.79 1005.2
32.40 92.20
-5.91
20 O
1
1 O
1 O
3.28 129.5
140.5 3.04
1109.6 39.40
23.04 160.9
5.99 21
1 O
O
1 1 O
6.61
164.6 156.7
5.53 766.2
14.60 239.60
112.3 7.83
22 1
O O
1
O 1
6.03 103.5
129.0 5.92
466.4 34.50
42.60 100.2
5.39 23
O
1 O
1
O 1
3.57 77.8
124.5 5.61
1307.8 31.10
9.52 56.2
4.96 24
O 1
O
1 1 O
3.31
86.7 106.0
5.85 611.5
12.10 6.92
95.6 6.05
25 O
1 1
O 1 O
6.88
90.3 133.7
4.79 67.3
-109.50
18.2 5.12
26 1
O O
1
O 1
2.75 121.2
124.5 5.00
54.9 6.50
11.50 42.5
5.82 27
O
1 1
O 1 O
2.91
129.2 115.2
4.85 792.6
20.00 65.70
133.6 5.87
28 O
1 1
O 1 O
3.30
124.8 147.5
4.72 1755.8
13.50 55.30
173.0 5.63
Tab
lo 2
:Ser
um
ort
alam
a değerler
i ve
lite
ratü
r de
ğerlerle ka
r§ıl
a§tı
rmas
ı.
IUR
E(m
mol
/L KREATINİN Jt
mo
l/L
) N
a+ (
mE
q/L
) K
+ (
mE
q/L
) L
lTE
RA
TÜ
R-
NO
: n
-27
n-2
5
n-
28
n-
27
4.60
+
0.
46
162.
5 +
20
.6
139.
2 +
3.
46
4.32
+
0.16
K
.B.'
1.
33 -
4.16
26
.5 -
11
5.0
140
-15
5 3.
8 -
5.3
(8)
4.65
88
.5 +
8.
85
146.
9 +
4.
0 4.
10
+ 0
.28
(19)
3.
56 -
9.98
44
.3 -
132.
7 14
1.1
-15
2.3
4.37
-
5.65
(1
6)
3.33
-8.
33
-14
2 -
148
3.85
-4.
87
(11)
, K
.B.
: Ken
di bulgularım
ız
Tab
lo 3
: İdr
ar o
rtal
ama de
ğerler
i ve
lite
ratü
r değ
erle
rle ka
r§ıl
a§tı
rmas
ı.
Üre~mol/L)
Kre
atin
in v«
mol/
L)
Na+
(m
Eq/
L)
Ka"
'" (m
Eq/
L)
oH
n~ı7
n-=
26
n~27
n-2
4
n-
27
659.
1 +
81
.7
21.5
3 +
2.
57
88.7
+
11.7
86
.8 +
8.
96
5.96
+ 0
.12
333.
3 -
--
5.5
-7.0
-
5.80
-23
.67
--
--
-73
.6 +
6.
5 7.
8 +
1.1
-
• K
.B. :
Ken
di bu
lgul
arım
ız
LİTERATÜR
NO
:
K.B
.' (9
) (1
5)
(7)
!--..l ;::0
en .....
Tablo 4: S
erum ortalam
değerleri üzerine cinsiyetin etkisi.
ÜR
E (m
mol!L
) K
RE
AT
ININ
(mm
ol/L)
Na '(m
Eq
/L)
K+
(mE
q/L)
E
D
E
D
E
D
E
D
n=
12 n=
15 n
=l1
n=
14 n=
13 n=
15 n=
12 n=
15 5.61 +
0.<)(' 3.80+
0.32 191.7=1=39.7 139.6+
18.9 138.8+
4.72 139.5+
5.14 4.39+
0.23 4.25+0.21
P<O.05
Ö.D
. Ö
.D.
Ö.D
. L
__ . __
B: E
rk(;k D
: Di~i Ö
.D: Ö
nemli değiL.
"'-I"-:.hh
... f" İd _
............ ~ ......... u
...
.... ~
-.....
....................... u
.... _
u.u
........ u ........ n
.......
'--'-
'UR
E (m
mol/L
) KREATİNIN (m
mol/L
) N
a (m
Eq/L
) K
'(mE
q/L
) pH
E
D
E
D
E
D
E
D
E
D
1ı=
13 n
=14
n=13
n=13
n=13
n=14
n=
l1
n=13
n=13
n=14
572.0+97.4 740.0+
129.0 20.82+
3.64 22.24+3.77
94.8 +19.4
83.0+14.0
74.4+8.4
97.3+14.6
6.06+0.2
5.86+0.2
Ö.D
. Ö
.D.
Ö.D
. Ö
.D.
Ö.D
.
E: E
rkek D
: Di~i
Ö.D
: Önem
li degil.
Tab
lo 6
: S
erum
ort
alam
a de
gerl
eri ü
zeri
ne ya§
ın e
tkis
i.
VR
E Ji
ımol
/L)
. G
Y
n
=14
n
=1
3
4.75
+0.
80
4.46
+0.
46
Ö.D
.
G:
Gen
ç (1
,2 v
e 3
ya§l
ılar
).
Y: Ya
§Iı
(4,5
ve
6 ya
§lıl
ar
Ö.D
: Ö
nem
li Değ
il
KREATİNİN J-
mo
l/L
) G
Y
n
=13
n
=12
183.
5+
35.
1 13
9.7+
19.8
Ö.D
.
Tab
lo 7
: İd
rar
orta
lam
a de
ğerl
eri
üzer
ine ya
§ın
etki
si.
ÜR
E C
fmol
/L)
G
Y
n=
14
n=
13
656.
0+13
0 66
2.0+
102
G:G
enç
Y:Ya§lı
Ö.D
.
Ö.D
: Ö
nem
li D
egil
KREATİNİN 9
"mol
/L)
G
Y
n=
13
n=
13
21.7
7+4.
05.
21.2
9+3.
33
O.D
. -
----
----
_ .. _-
-
NaT
(mE
q/L
) K
'(m
Eq/
L)
~
G
Y
G
Y
n=
14
n=
14
n=
14
n=
13
138.
3+4.
68 1
40.1
+5.
26
4.08
+0.
16
4.57
+0.
26
Ö.D
. Ö
.D.
Na
(mE
q/L
) K
(m
Eq/
L)
pH
G
Y
G
Y
G
Y
n=
14
n
=13
n
=13
n
=l1
n
=14
n
=1
3
91.7
+12
.7
85.4
+20
.6
94.0
+14
.6
78.3
+9.
29
5.78
+0.
12
6.14
+0.
21
Ö.D
. Ö
.n.
Ö.D
.
Tab
lo 8
: S
erum
ort
alam
a de
ğerl
eri
üzer
ine
vücu
d ağ
ırlı
ğını
n et
kisi
. Ü
RE
( gm
ollL
) KREATiNİN (u
rnol
lL)
H
.-A
H
,.
A
n=15
n
=1
2
n=14
n
=l1
4.47
+0.
45
4.78
+0.
90
137.
1+14
.2
194.
8+42
.5
Ö.D
.
H:
Haf
if (1
0-19
Kg ağı\
ığın
daki
ler)
A: Ağır (
20-2
9 K
g Ağ
ırlığındakiler)
Ö.D
: Ö
nem
li değ
il
Ö.D
.
Na
'" (m
Eal
L)
H
A
n=15
n=
13
141.
0+5.
36
137.
0+4.
30
Ö.D
.
Tab
lo 9
: İd
rar
orta
lam
a de
ğerl
eri
üzer
ine
vücu
d ağ
ırlı
ğını
n et
kisi
.
ÜR
Ey
amal
lL)
KREATİNİN }lim
oılL
) N
a+ (
mE
qIL
) H
A
H
A
H
A
K c
(mE
olL
) H
A
n=
15
n=12
4.23
+0.
21
4.36
+0.
24
Ö.D
.
K
(mE
qIL
) H
A
n=
15
n=
12
n=
14
n=12
n=
15
n=12
n=
13
n=
l1
677+
121
636
+11
1
Ö.D
.
H: H
afif
A
: Ağır
Ö.D
: Ö
nem
li değ
il
~0.2
5+3.76
23
.02+
3.56
Ö.D
.
98.6
+16
.3
76.2
+16
.6
98.8
+13
.8
72.6
+9.
8
Ö.D
. Ö
.D.
pH
H
A
n=15
n
=1
2
6.03
+0.
17
5.86
+0.
17
Ö.D
.
i\) ...
22
Tartı§ma ve Sonnç
Böbrek bozuklukları köpeklerde sık rastlanan ve ölümlere neden olan
klinik vakalardır. Köpeklerde böbrek fonksiyonlarının incelenmesinde serum ve
idrarda üre ve kreatinin analizleri ile elektrom düzeyleri önemli bir yer i§gal eder.
Bu çalı§mada çe§itli patolojik durumlardaki düzeylerle kar§ıla§tırmada
referans değer olarak kuııamlmak üzere klinik olarak sağlıklı 28 melez köpekıe
serum ve idrarda bu parametrelerin normal düzeyleri tesbit edilmi§tir.
Üre ve Kreatinin
Proıein yıkımının son ürünü olarak karaciğerde sentezlenen, zehirsiz ve
ağırlığınca suda çÖzünen organik bir madde olan üre (5) glomeruler filtrasyonu
izleyen pasifbir reabsorbsiyon ve tubuler bir sekresyonla böbreklerden dı§arı atılır
(13). Bu yüzden kan üre değerleri karaciğer ve böbrek fonksiyonlarıyla ili§kilidir
(5,13,16,20) . Böbrek dı§ı, bazı faktörlere de bağımlı olabilir. Besinsel proteinlerin
kalite ve kantitesi, enerji absorbsiyonu ve su dengesi bunlar arasında sayılabilir
(29).
Bu çalı§mada serum ve idrar üre ortalama değerleri sırasıyla 4.60 ± 0.46
mmollL ve 659.1 ± 81.7 mmolJLolarak tespit edilmi§tir. Serum değerleri literatür
verilerle uyumlu bulunmu§tur. (tablo 2 ve 3). idrar değerleri ise literatürlerde
deği§ik birimlerle ifade edildiğinden kar§ıla§ıırmada güçlük çekilmi§tir. Örneğin
Rico ve Ark. (25), idrar üre miktarını 15-35 g!24 saat olarak vermektedirler.
Çalı§mada kullandığımız köpeklerin ağırlıklarının ortalaması 20 kg. olduğu kabul
edilirse günlük idrar hacmi yakla§ık 650 mL. olur (17-45 ml/kglgün (16), den
hesapla bulunmu§tur). Buna göre hesaplanırsa:
15 g 10.65 L.
35 g 10.65 L. ya da 23 g!L.
ya da 54 g!L. dir. Buna göre
23 -54 g!L = 383 - 900 mmoll L hesaplanır.
Çalı§mamızdan elde ettiğimiz sonuç bu sınırlar içerisindedir (Tablo 3).
Cinsiyetin sadece serum üre düzeyleri üzerine etkisi önemli bulunmu§tur
(p<0.05). Erkekler için ortalama değer 5.61 ± 0.90 di§iler için 3.80 ± 0.32
mmollL. olarak tesbit edilmi§tir. Farklılık istatistik olarak önemlidir. idrar üre
düzeyleri erkek ve di§iler arasında belirgin bir farklılığa rağmen istatistik önemde
23
bulunmamıştır. (tablo 5). Erkeklerde 572.0 ± 97.4 ; di§ilerc'e ise 74D.0 ± 129.0
mmol/L olarak hesaplanmıştır.
Serum ve idrar üre düzeyleri üzerine yaşın ve vücud ağırlığının etkisi
önemsiz bulunmuştur. (Tablo 6,7,8,9).
Kas metabolizmasının ürünü olan kreatinin böbreklerle dı§arı atılır.
Glomeruler filtrasyonu takiben tubullerden geçiş sırasında ne bir reabsorbsiyon
ve nede önemli bir sekresyon söz konusu değildir (10). Serum kreatinin değerleri
sadece canlının kas kitlesinden ve glomeruler filtrasyonundan etkilenir (5,22).
Ancak, köpeklerde çok zayıf da olsa bir kreatinin sekresyonu mevcuttur ve nefron
la ilgili bir yetersizlik sırasında bu sekresyon artar (26).
Serum ve idrar kreatinin değeri glomeruler filtrasyonu doğrudan gösteren
en ucuz ve en pratik bir parametredir (5).
Köpeklerde serum ve idrar kreatinin ortalama değerleri sırasıyla 162.5
±20.6 umol/L ve 21.53 ± 2.57 mmol/L olarak hesaplanml§tır.Serum kreatinin
değerleri literatür verilerden biraz yüksekçe bulunmuştur. Bu , denemede
kullanılan hayvanların bazılarından ferdi olarak yüksek değerler elde edilmesin
den ve ortalamanın hesabında hesap dl§l bırakılmamasından kaynaklanabilir.
Glomeruler fi llrasyonun hayvanlarda tamamen normalolduğu diğer
parametrelerin beraberce incelenmesinden kolayca anla§ılmaktadır.
Serum ve idrar kreatinin değerlerine cinsiyetin etkisi önemsiz bulunmuştur
(Tablo 4 ve 5). Erkeklerde serum kreatinin ortalama değeri 191.7 ± 39.7 umol/L
dişilerde ise 139.6 ± 18.9 umol/L olarak saptanmıştır. Ortalama değerler arası fark
belirgin olmasına karşın istatistik olarak önemsizdir. Plazma veya serum kreatinin
değerleri kas faaliyetinin daha zayıf olması nedeniyle dişilerde daha düşüktür (5).
İstatistik önemde olmamakla birlikte bizim bulgumuz da bu doğrultudadır.
Serum kreatinin değerleri süt emenlerde de düşüktür. Ancak yaşlılarda
olgunluğa orantılı olarak dü§meye meyillidir (5). Bu çalışmada da yaşlılarda
dܧmeye meyil tesbit edilmiştir. Gençlerde 183.5 ± 35.1 ve yaşlılarda 139.7 ±
19.8 umol/L olarak hesaplanmı§tır. Fark istatistik önemde olmamakla birlikte
dikkat çekici bulunmuştur (Tablo 6). Fukuda ve Ark. (12), 10 yaşın üzerindeki
köpeklerde serum kreatinin değerlerinin düştüğünü tesbit etmişlerdir. Çall§mada
yararlanılan köpekler içinde en yaşlıları 6 yaşlı olduğu ve olgunluğa orantılı olarak
yaşlılıkta serum kreatinin değerlerinin düşmeye meyilli olduğu (5) hatırlanırsa
ileriki yaşlarda bu hayvanlar için de daha büyük ve önemli farklılık bulunabilir
kanısındayız.
24
Tablo 6 ve 8 incelendiginde serum kreatinin degerlerinin cinsiyet, ya§ ve
vücud agırlıgından etkilenebilecegi, ya§lılıga paralelolarak dü§meye meyil oldugu
ve vücud agırlıgına baglı olarak artı§3 meyil gösterdigi söylenebilir kanısındayız.
Bu konuda yapılacak yeni çalı§malar için materyal sayısının artırılmasının istatis
tik hesaplamaların sonuçları a§ısından yararlı olacagı görü§ündeyiz.
Süt emenlerde ve di§ilerde idrar kreatinin degerleri de dü§ük elde edilir
(5). Çalı§mamızda idrar kreatinin degerleri açısından cinsiyet, ya§ ve vücud
agırlıgına baglı olarak belirgin ya da istatistik önemli bir farklılık bulunamamı§tır
(Tablo 5,7 ve 9).
Na +veK+
Organizmanın su ve elektrolit dengesinin saglanması böbregin önemli
fonksiyonlarından birisidir (24,27,28).
Glomeruler bir filtrasyonu takiben proksimal tubulde sodyum iyonlarının
(Na +) % 85'i ve potasyum iyonlarının (K+) %l00'ü geri emilir. Sodyum geri
emilimi pasifbirsu geri emilimine de neden olur. Suyun geri emilimi Anti Diüretik
Hormon (ADH) ile mümkündür. Sodyum iyonları distal tubulde, A1dosteron
kontrolünde K+ ile ve Karbonik Anhidraz etkisiyle de H+ ile yer degi§tirilir
(5,13,16,28). Şu halde, normalde Na + un çogu geri emilirken K+ un fazlası idrarla
dlljarı atılır (Kaliuri).
Bu çallljmada serum Na ve K ortalama degerleri sırasıyla 139.2 ± 3.46 ve
4.32 ± 0.16 mEq/L olarak tesbit edilmi§tir. Bu degerler literatür verilerdeki
değerle uyum içindedir (Tablo 2).
İdrar Na ve K degerleri ise sırasıyla 88.7 ± 11.7 ve 86.8 ± 8.96 mEq/L
olarak hesaplanmı§tır. ldrar Na ve K değerlerinin çok sayıda faktörden etkilen
mesi nedeniyle (5) sağlıklı bir kaT§ıla§tırma yapmak oldukça güçtür. Böbrek
bozukluklarından §üpheli durumlarda tüm idrar parametrelerinin birlikte
değerlendirilmesi daha doğru olacaktır.
Serum ve idrar Na ve K değerleri üzerine cinsiyet, ya§ ve vücut ağırlığının
önemli bir etkiye sahip olmadığı istatistik analiz sonucunda ortaya konmu§tur
(Tablo 4,5,6,7,8 ve 9).
25
İdmrpH'sı
Analize tabi tutulan 27 idrar örneğinde ortalama deger 5.96 ± 0.12 olarak
tespit edilmi§tir. Etçillerde normalolarak idrar pH sı 5,5 - 7.0 arasında bulunur
(9). Ankara ve çevresine ait melez köpeklerde de idrar pH sı hafif asidik bulun
mu§tur.
Diger taraftan cinsiyet, ya§ ve vücut agırlığinın idrar pH sı üzerine etkisiz
Oldugu da saptanmlljtır (fablo 5,7,9).
Kaynaklar
l.A1len, TA, Jaenke R.S, Fettman, MJ. (1987):AtechnUjuefor estimating
progression of chronic renal failure in the dog. JA VMA, 190 (7): 866-868.
2. Annino ,J.S. (1964): Clinical chemistty. Utlle, Brown and Co., pp 155.
3. Benoit ,E. et Garnier ,F.(1987) : Besoins en Biochemie C/inUjue. PraL
Med. Chirnrg. Anim. Comp.3, 187-189.
4. Berkin, Ş. ve A1çıj!ır, G. (1986): 1973-1984 Periyodunda incelenen 523
IWpeğin Post monem bulgulan üzerinde Survey çalışma. A.Ü. Vet. Fak. Derg.,33 (1):
153-164.
5. Bernard, S. (1985): Biochimie ClinUjue. İnstruments et technUjues de
laboraıoire Diagnosıics mMico-chirurgicaux. Maloine -Paris.
6. Cotard, J.P. (1989): L 'ionogramme plasmatUjue. Prat. Med. Chir. Anim
Comp. Numero special Nephrologie, 299-304.
7. Data, J .L., Rane, A., Gerkens, J., Wilkinson, GR., Nies, A.S. and Branch
RA. (1978): The inf/uence of indomeıhacine on ıhe pharmaeokinetics, Diareıic
response and Haemodinamics of Furosemide in ıhe Dog. J. Pharmacol and Exp.
Therap., 206(2): 431-438.
8. Dibartola, S.P., Tarr, MJ., Parker, A.T., Powers, J.D. Pultz, JA.(1989):
C/inicopaıhologic findings in dogs wiıh renal amyloidasis: 59 cases (1976-1986).
JA VMA, Vol. 195 (3): 358- 364.
9. Ersoy, E., Bayşu, N. (1981)~ Pratik Biyokimya.A.Ü. Vet.Fak.Yayınlan:
372. Ders kitabı. Ankara .
10. Finco, D.R. , Barsantı, JA. (1982): Mechanism of urinary excretion of
Cr,atinine by ıhe Caı. AmerJ. VeLRes., 43. 2207-2209.
lL. Florio, R. , Leseure F., Guelli J.F.,Rlco A.G. et Lorgue G. (1971):Ren
scignemenıs fournis par l'examen biochimUjue du sang chez le scarnivores eı les
equidı!s domestUjues. Revue Med., Vet.,. XXXIV (2): 95-119.
12. Fukuda,S, Kawashıma,N, Haruzo, I., Aoki,J. and Tokıta,K.(1989):Age
Dependency of Hemaıological values and Concentrations of serum Biochemi·
caLConsıituents in Nonnal Beagles from 1 lo 14 Years of age. Jpn. J. Vet.Sci.,51 (3)
: 636-641.
13. Ganong W.F. (1985): Review of Medical Plıysiology. 12th ed. Lange
medical Pobllcations. East Norwalk.
14. Hilgers, A. (1954): Eifahrungen bei flammeııphoıometrischen Naırium
Kalium and calcium Bestimmungen in Bluıserum. Hoppe-Seyler's mchr. Physlol.
Chem., 294: 61-74.
15. Jergens, A.E.,McCaw, D.I-, Hewett, J.E. (1987): Effecıs of collection time
and food consumption on ıhe urine proıein / creaıinine ratio in ıhe dog. Amer, J. Vet.
Res. 48 (7): 1106-1109.
16. Kaneko, J.J. (1980): Clinical Biochemisıry of Domesıic. Animaı<,
ThIrd.ed • XIII + 832. Academlc Press. Inc.Orlando, San Diego, New York,
London, Toronto, Montrial, Sydney, Tokyo.
17. Kutsal, A., A1pan, O. ve Arpacık, R. (1990): isıatistik uygulıımalar .. x + 231.Ankara.
18. ı.-is, 0.0; Morris, M.L., Mand, M.S.(1987):Alimentation cIinique des
petils animaUL llL Edu. française. Traduiı de l'edition Americaine. Mark Moms
Associate •. u. S.A.
19. Long, C. (1961):Biochemisls Hadbook. E. and F.N. Spon Ud. London.
20. Mc CaU. KauD"man G. (1984): Reııal fonction in Ihe geriamc dog. The
Comp. of continuing education, 6, 1087-1095.
21. Merck ,E. (1974): Clinicallaboraıory. 11th edition of Medico-chemical
investigation Methods. E. Merck, Darmstad.
22. Moreau ,Ph., (1989): Uree el creatinine. Prat. Med. Chir .Anim.Comp.,
24, 293-298.
23. Pages, J.P. et TrouUet J.L. (1990): Les maladies renales chez le vieUL
chien huae de III exıımens hisıopalhologiques de chiens ilges de plus de 9 ans.
Prat.Med. Chir. Anim. Comp., 25 (5): 559-563.
24. Regnier, A.(1989):Physiologie du rein el troub/~s meıaboliques de
I'insuffisant renaL Prat. Med. Chir. Anim.Comp.24. 281-2116.
25. Rico, A.G, Bernard, P., Brann J.P. et FIorio, P.(1974): Crealine·
Creatinine sanguine el Urinaire. Confrontation Canlne. Revne Med. Vet.,U5 (12):
1498.