UVOD

Zastita zivota i tjelesnog integriteta covjeka ostvarivana je u svim periodima drustvenog ,.- a. sa razlikama koje su bile izraz vrednovanja covjeka kao clana odredene drustvene

;:~' a

: :-

_.:mice i stepena organizovanosti drustvene zastite u ovoj oblasti. Napad na zivot i tijelo nikad nije ostao bez odredene reakcije drustva, ali tek u drzavama gradanske

, atije, tokom XIX i XX vijeka, doiazi do krivicnopravne zastite zivota i integriteta bez obzira na njegovu klasnu pripadnost, rasu, narodnost, religiju, pol i uzrast.

Danas u savremenom svijetu postoji jedinstveno misljenje da zivot i tjelesni integritet -?~ a predstavlja drustvenu vrijednost za cije ocuvanje ne postoji samo pojedinacni, vee

-: zaiednicki interes drustva. Odatle i opsta saglasnost da svaki napad na zivot covjeka i ; ". Y tjelesni integritet zahtjeva reakciju drustva koja se izmedu ostalog, ostvaruje i ..,., enom najtezih sankcija Ova opsta saglasnost ne dovodi do jednakih rjesenja u svim -')ma krivicnopravne zastite zivota i tjelesnog integriteta u svim zemljama, ali je ..mnjivo da je ova zastita svuda poznata i priznata. Pravo na zivot oznacava se kao

'10 Ijudsko pravo iii kao najosnovnije od svih ljudskih prava. T akav karakter ovog prava potvrduje i cinjenica da U okviru osnovnih ljudskih prava i

garantovanih medunarodnim dokumentima (Univerzalna deklaracija 0 pravima Evropska konvencija 0 Ijudskim pravima, Konvencija 0 katnjavanju i sprecavanju

,j .

.a genocida, Zenevske konvencije 0 zastiti zrtava rata iz 1949. go dine sa dopunskim "·olima iz 1965. godine, Americka konvencija 0 ljudskim pravima, Africka povelja 0

~ covjeka i naroda) pravo na zivot spada u grupu apsolutno zasticenih prava, tj. onih _ Koje drzave ne mogu ni pod kojim uslovima ukinuti, niti ograniciti bez obzira na vrstu

- dni h okolnosti u kojima se neka drzava moze zateCi, npr. ratno stanje iii stanje opste :; i koje ugrozava opstanak. cijele nacije.

J minantno mjesto prava na zivot u sistemu osnovnih prava i sloboda covjeka i -...........J..L·.

.:n ~

_

na, obezbijedeno je i ustavnim odredbarna svih savremenih driava, pa i Ustavom BiH 2. , Ustavom FBiH takode u clanu 2. i Ustavom RS u clanu 11. Na taj nacin Ijudski

;Jostaje univerzalna civilizacijska vrijednost Cija krivicnopravna zastita dobija svoj ::utet i u nacionalnom i u medunarodnom pravu. Z pravo na zivot se tvrdi i da je pored prava na slobodu, najosnovnije prirodno pravo

~: ' . Ali, da Ii je dovoljna zastita koju bi prirodno pravo pruzilo pravu na zivot? .. ano se istice da nije. Prirodno pravo covjeka na zivot ne znaci nista vise od prava da ~je ubijen. 1 Danas je, medutim, pravo na zivot mnogo vise od prava da neko lice ne bude _, o. Ono je u svim savremenim krivicnim zakonodavstvima prosireno. Krivicnopravna ~ prava na zivot i tjelesni integritet predstavlja najznacajniji segment krivicnopravne :_ u svim savremenim krivicnim zakonodavstvima. To je posve razumljivo ako se ima u . _ pravo na zivot i tjelesni integritet predstavlja fundamentalno i primamo ljudsko pravo . se temelje i iz kojeg se izvode sva ostala covjekova prava. S obzirom na to, moglo

. feCi da je krivicnopravna zastita ovog prava osnov zastite svih drugih ljudskih prava, te : :puno deplasirano svako raspravljanje 0 bilo kojem drug om pravu covjeka ako pravni

-::.iak ovom pravu ne obezbjeduje adekvatnu zastitu. ~. ostvarivanju krivicnopravne zastite prava na zivot i tjelesni integritet savremena

avstva uspostavljaju takav sistem koji , bez obzira na razlike koje u tom pogledu o ~

_~

j

~

e izmedu pojedinih zakonodavstava, u gotovo svim zemljama izratava iste osnovne 'ije i u osnovi ispoljava slicne karakteristike. U tom pogledu sve inkriminacije kojima

zivot i tjelesni integritet covjeka mogu se klasifikovati u dvije osnovne grupe iii ~ krivicnih djda. Prvu, i svakako vazniju grupu cine one inkriminacije kod kojih su

, • tijelo covjeka prim ami i iskljuCivi objekat zastite, dok drugu grupu, odnosno skupinu

I': z., (1 'N8), "l'rirodl7o prc/l '(J no ;:;\'O( i Krh 'icno p av() ' ., IRKK. bro.j , Ii9S. str. 8,

3

_ one inkriminacije koje se nalaze u razliCitim glavama krivicnih zakonika i kod kojih ...,.., _rni objekat zastite predstavljaju neke druge individualne ili drustvene vrijednosti.

yakim ubistvom covjecanstvo gubi jednog clana svoje drustvene zajednice, a covjeku _

•

uzima zivot sto je nenadoknadivo dobro. Opsti, drustveni interesi u ovoj sferi imaju _t nad individualnim dobrima i vrijednostima. Zakonodavac u sferi zastite zivota zalazi u .:tivna prava pojedinca da bi ga bolje zastitio. Dakle, drustvo u cjelini ima interes da \' iivot svojih gradana, pa je u najvecem broju savremenih krivicnopravnih sistema

:mjeno oduzimanje njihovih zivota i onda kada oni to zahtijevaju.

4