z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa
DESCRIPTION
Materiały na zajęcia z metodologii nauk społecznych - Instytut Socjologii UwBTRANSCRIPT
![Page 1: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/1.jpg)
Z czego składa się nauka?pojęcia, twierdzenia, prawa i teorie
Metodologia nauk społecznych
![Page 2: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/2.jpg)
Składniki teorii naukowej
• Zjawiska społeczne
• Pojęcia• Twierdzenia• Prawa• Modele
![Page 3: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/3.jpg)
Dwie perspektywy patrzenia na zjawiska społeczne
Perspektywa czysto obserwacyjna
• Piotr biegnie• Domy w miejscowości Wojszki
stoją bardzo ściśle• Tłum zebrał się na leśnej
polanie• Grupa zachowuje się hałaśliwie• Przechodnie stoją przed
przejściem dla pieszych
![Page 4: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/4.jpg)
Perspektywa rozumiejącaSposób rozmieszczenia domów we wsiach o przewadze osób prawosławnych w Polsce wynika z większego poczucia wspólnotowości i enklawowości tej grupy społecznej, a także z odmiennego poczucia estetyki.
Dwie perspektywy patrzenia na zjawiska społeczne
![Page 5: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/5.jpg)
Perspektywa rozumiejąca
Chodzi o to, aby ulokować elementy obserwowalne tej rzeczywistości w kontekście związanych z nimi przeżyć i
nastawień ludzi w nie uwikłanych, w szczególności znaczeń, jakie im oni nadają.
Stanisław Ossowski (1897-1963)
![Page 6: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/6.jpg)
Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych
Zjawiska należące do sfery wyłącznie obserwacyjnej
Kobieta biegnie
![Page 7: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/7.jpg)
Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych
Zjawiska należące do sfery wyłącznie przeżyciowo-
psychicznej
Mężczyzna jest szczęśliwy
Mężczyzna ma wysoki prestiż
![Page 8: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/8.jpg)
Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych
Zjawiska ze sfery obserwacyjnej i psychicznej zarazem
Mężczyzna ucieka
Mężczyzna biegnie
![Page 9: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/11.jpg)
KonwencjonalnośćZwiązek pojęć z nazwami oraz zakresami znaczeniowym ma charakter konwencji,
choć niekiedy jest bardzo głęboko zakorzenionym w tradycji języka.
![Page 12: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/12.jpg)
Funkcje pojęć
Komunikacja
międzyludzka
Perspektywa
Klasyfikacja danych
doświadczenia
Składniki teorii
![Page 13: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/13.jpg)
Język wpływa na myślenie
(hipoteza Sapira-Wolfa)
![Page 14: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/14.jpg)
Pojęcia
Pojęcia możemy dzielić ze względu na ilość desygnatów:
• Pojęcia jednostkowe• Pojęcia ogólne• Pojęcia puste…jak również ze względu na
właściwości tych desygnatów:• Pojęcia historyczne• Pojęcia uniwersalne
![Page 15: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/15.jpg)
Cechy pojęć
Równoznaczność… kiedy zakresy
znaczeniowe dwóch lub więcej pojęć się pokrywają
Warstwa społeczna
Klasa społeczna
![Page 16: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/16.jpg)
Cechy niektórych pojęć
Nieostrość… zakres pojęcia jest trudny
do sprecyzowania…
DZIECI DOROŚLI
?
![Page 17: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/17.jpg)
Cechy niektórych pojęć
Wieloznaczność… tej samej nazwie odpowiada
różny zakres desynatów…
![Page 18: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/18.jpg)
Definicje operacyjne
Według idei operacjonalistów
(np. P.W. Bridgman)
pojęcia naukowe o tyle mają wartość, o
ile jesteśmy w stanie wskazać operacje, które pozwolą nam
zaobserwowanie zjawisk
odnoszących się do tych pojęć
![Page 19: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/19.jpg)
Definicja alienacji (Seeman)
![Page 20: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/20.jpg)
Twierdzenia naukiTwierdzenie to zdanie orzekające
coś o przedmiocie, którego dotyczy
![Page 21: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/21.jpg)
Zdanie jednostkowe
Zdanie jednostkowe to takie, którego podmiot jest nazwą jednostkową
Julia Tymoszenko wystartuje w wyborach
prezydenckich
![Page 22: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/22.jpg)
Zdanie ogólne
Zdanie ogólne to takie, którego podmiot jest nazwą ogólną, a zdanie dotyczy
wszystkich jej desygnatów
![Page 23: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/23.jpg)
Jednostkowe, czy ogólne?
1. Ludność Białegostoku jest bardzo przywiązana do swojego miasta.
2. Wszyscy mieszkańcy Białegostoku bardzo kochają swoje miasto.
![Page 24: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/24.jpg)
Zdania szczegółowe
Zdanie szczegółowe to takie, w których wprawdzie podmiot jest
nazwą ogólną, ale orzecznik dotyczy niektórych spośród desygnatów
podmiotu.
Niektórzy robotnicy mają drobnomieszczańskie wzorce konsumpcji
![Page 25: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/26.jpg)
siła wyporu działająca na ciało zanurzone w płynie jest równa ciężarowi płynu wypartego przez to ciało
Prawa deterministyczne
![Page 27: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/27.jpg)
Używanie telefonów komórkowych zwiększa o 15% ryzyko zachorowania na raka
Prawa statystyczn
e
![Page 28: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/28.jpg)
Przyczynowe prawa
następstwa
Przyjmowanie pokarmów umożliwia realizowanie przez ludzi swoich podstawowych funkcji życiowych
![Page 29: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/29.jpg)
Prawa współistnienia
W środowiskach osób bezrobotnych często dochodzi do
patologii społecznych
![Page 30: Z czego składa się nauka - pojęcia, twierdzenia, prawa](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/556375d9d8b42a20358b46f8/html5/thumbnails/30.jpg)
…a na następnych zajęciach
porozmawiamy o tym, co to jest
teoria naukowa…