Nasza szkoła jest jedną z najstarszych w

Warszawie. Jej historia zaczyna się w roku

1903.

Fasada szkoły, 1906

Paweł Chrzanowski, generał, emerytowany oficer wojsk rosyjskich

utworzył prywatne gimnazjum. Pierwotnie

przy ulicy Wielkiej (Poznańskiej) 13, a od

1904r., przy ulicy Smolnej.

Gdy 2 września 1905r. Car Mikołaj II zezwolił na wprowadzenie języka polskiego do szkół,

założyciel przekształcił placówkę w szkołę średnią

z polskim językiem wykładowym. Była ona

największą szkołą średnią na terenie trzech zaborów z ok. 54 uczniami w jednej

klasie. Szkoła posiadała salę gimnastyczną, salę balową, boisko i kaplicę.

Ołtarz w kaplicy szkolnej

Właściciel szkoły – był barwną postacią. Większość

swojego życia spędził w Rosji. Mimo to do swoich uczniów zawsze mówił po

polsku. Miał ogromne zamiłowanie do podróży i

sztuki. Wybrał się w podróż dookoła świata, z której przywiózł do Warszawy dzieła sztuki orientalnej.

Publikował nawet artykuły do znanego czasopisma

„Wędrowiec” o związkach secesji ze sztuką Chin i

Japonii.

Gmach szkoły generał wybudował w stylu

secesyjnym. Pierwotnym budynek szkoły był

mniejszy od dzisiejszego. Wejście znajdowało się w

miejscu dzisiejszego schroniska turystycznego.

Gmach miał cztery piętra. Na pierwszym piętrze mieściła się

prywatna praktyka profesora Jana Zaorskiego – znanego chirurga i pedagoga. W prawym skrzydle znajdowały się mieszkania do

wynajęcia, z których szkoła czerpała dodatkowy dochód.

Samo gimnazjum było stosunkowo drogie. Czesne w nim wynosiło 150 rubli rocznie.

Uczniowie chodzili na co dzień w mundurkach z

obowiązkowym krawatem. Krój mundurków zmieniał

się z biegiem czasu, ale ich kolor – ciemnogranatowy –

nie ulegał zmianie.

Uczniowie w mundurkach w latach 1905-1915

Szkoła starała się rozwijać wieloraką działalność. Odbywały się w niej koncerty, wystawy,

inscenizacje teatralne, popisy gimnastyczne. Działało się w niej koło

szybowcowe i modelarskie.

W czasie I wojny światowej tajna szkolna drużyna

harcerska im. Tadeusza Kościuszki pełniła służbę sanitarną, organizowała

pocztę obywatelską, uczestniczyła w walkach o

granicę wschodnią.

W 1914 umarł założyciel szkoły, Paweł Chrzanowski.

Zabrakło funduszy na dalsze funkcjonowanie

placówki. Powstał komitet dla ratowania szkoły. Znany

polityk, kandydat na prezydenta odrodzonej

Rzeczpospolitej, minister spraw zagranicznych Maurycy hr. Zamoyski

wyłożył potrzebne pieniądze. Szkoła przyjęła

nazwę Gimnazjum Towarzystwa Szkoły

Maurycego hr. Zamoyskiego. Na dzień przed uzyskaniem przez

Polskę niepodległości szkoła przyjęła nazwę patrona

kanclerza Jana Zamoyskiego, założyciela

Zamościa.

Jan Zamoyski

„Nowe reformy”

W 1920 zakupiono sąsiedni plac i powstało kolejne modyfikacje:

W budynku postały – bezpłatna szkoła powszechna i gimnazjum,

Trzy lata później dołączono również liceum humanistyczne i matematyczno-fizyczne,

Po ukończeniu szkoły powszechnej ówczesny uczeń mógł wybrać rok dalszej edukacji albo 4 letnie gimnazjum i dwa lata liceum,

Uczniowie zorganizowali Samorząd Szkolny Uczęszczali do kółek zainteresowań.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej niemiecki okupant zamknął gimnazja i licea. Ówczesny

dyrektor szkoły uzyskał pozwolenie na prowadzenie kursów przygotowawczych. Gimnazjaliści uczęszczali na

nie, ucząc się części przedmiotów jawnie, a części

na tajnych kompletach. Władze niemieckie zamknęły

w 1940 roku kursy przygotowawcze.

Uczniowie liceum, 1939 r.

W styczniu 1942 Niemcy zajęli budynek szkoły. Gmach szkoły

został zniszczony podczas powstania warszawskiego w

1944r. I kompletnie wypalony od strony ulicy Smolnej. W czasie wojny co czwarty

maturzysta poniósł śmierć.

Pomnik Wojciecha Górskiego

W 1947 r. udało się odbudować część gmachu od strony boiska szkolnego, gdyż była ona najmniej zniszczona. W tej części

powstała prywatna szkoła Wojciecha Górskiego. Niestety w 1949 r. została ona

upaństwowiona i przekształcona w Państwową Szkołę Podstawową i Licealnego

przy Smolnej 30.

12 marca 1958 zostało przywrócone imię Jana

Zamoyskiego na wniosek dyrektora, rady

pedagogicznej i grona wychowanków.

Jan Zamoyski

Szkoła została rozdzielona w 1960 roku na Szkołę

Podstawową nr 219 im. Wandy Wasilewskiej

(działaczki komunistycznej) i XVIII Liceum

Ogólnokształcącego im. Jana Zamoyskiego.

Wanda Wasilewska

Szkoła posiada wielu wybitnych absolwentów m.in..:

Tadeusza Kotarbińskiego - czołowego polskiego filozofa,

Melchiora Wańkowicza – dziennikarza,

Tadeusza Manteuffela – sławnego historyka,

Stanisława Wigurę – sławnego lotnika,

Jerzego Giedroycia – redaktora naczelnego „Kultury” paryskiej.

Aż do dzisiaj…

Gdy w roku 1999 nastąpiła reforma edukacji w miejsce szkoły podstawowej

powołano Gimnazjum nr 44.

Bibliografia

• 100 lat na Smolnej czyli dzieje gimnazjum i liceum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie. Warszawa 2005 rok

Wykonała Paulina Urynowicz kl.IIcKlub Miłośników Historii

Rok szkolny 2009/10