zaman azerbaycan

24-25 FEVRAL 2011 WWW.ZAMAN.AZ 40 QÄPÝK

Novruz bayramýnda 9 gün iþ olmayacaq

Ähäd Abiyevicra baþçýsý oldu

“Xoþbäxtlik män özümäm”

NATÝQ PÄNAHLI BAKI

1Cänubi Qafqazda ermänilärin häyatakeçirdikläri vä Ermänistanýn dövlät sä-

viyyäsindä dästäklädiyi monoetnik siyasätinbütövlükdä bölgä üçün ciddi tählükä olduðudäfälärlä vurðulanýb. Siyasi müþahidäçilär busiyasätin bölgädä yeni münaqiþä zonalarýnýnämälä gälmäsinä säbäb olacaðýný qeyd edib-lär. Azärbaycanýn Gürcüstandaký säfiri Na-miq Äliyev ermänilärin mäkrli siyasätlärininqarþýsýný almaq üçün gürcüläri azärbaycanlý-larla birgä mübarizä aparmaða çaðýrýb.

“Abxaziya ermänilär täräfdän yaradýlanyeni monoetnik zonadýr. Söhbät täkcä Ab-xaziyadan getmir, söhbät häm dä CänubiQafqazdan gedir. Cänubi Qafqazýn artýqböyük bir hissäsi monoetnik ärazilärä bölü-nür. Buna ciddi diqqät yetirmäk lazýmdýr”.Bu sözläri APA-ya açýqlamasýnda säfiri N.Äliyev deyib. Onun sözlärinä görä, Ermä-nistan, Cavaxetiya, Daðlýq Qarabað väonun ätrafýnda olan yeddi rayon monoetnikzonadýr vä bu zonalarda ermänilärdän baþ-qa heç käs yoxdur: “Abxaziyanýn 65 faizimonoetnik zonadýr. Acarýstanda bu günQobuleti, Batumi vä digär rayonlar ermäni-

läþdirilir, o yerlärä ermänilär köçürülür. Bu,çox böyük bir tählükädir”.

Säfir vurðulayýb ki, ermänilär üçün Qaradänizä yol açmaq yolverilmäzidir. O: “Ermä-

nilär üçün Qara dänizä yol açmaq “Dänizdändänizä Böyük Ermänistan” ideyasýný gerçäk-läþdirmäk demäkdir. Bu, açýlan yol “Böyük Er-mänistan”ý yaratmaq demäkdir. 1GÜNDÄM 02

TRT telekanalý Baký täm-silçiliyinin Xocalý faciäsi-nin 19-cu ildönümü iläälaqädar çäkdiyi “Duyunartýq” sänädli filmi bu

ciddi mäsälä ilä baðlý dünyayadaha bir mesajdýr.

12Xocalýnýn dähþätlärini yerindägörän fransýz jurnalisti: “Al-man faþistlärinin qäddarlýqla-rý haqqýnda çox eþitmiþäm,amma 5-6 yaþýndaký uþaqlarý,

qadýnlarý, mülki insanlarý öldürän er-mänilär onlar betärdirlär”, - deyirdi.

06

1Novruz bayramý münasibätilämart ayýnda Azärbaycanda

qeyri-iþ günlärinin sayý 9 gün ola-caq. Nazirlär Kabinetinin qärarýnaäsasän, bayram münasibätilä 20, 21,22, 23, 24 mart tarixläri qeyri-iþgünläridir. Lakin martýn 20-i bazargünü olduðundan ayýn 25-i dä qey-ri-iþ günü olacaq. Näticädä, häftädä5 gün iþläyänlär Novruz bayra-mýmünasibätilä 9 gün (19-27 marttarixlärindä) istirahät edäcäklär.

1Ölkä baþçýsý Ýlham Äliyev Daþ-käsän rayonuna yeni icra haki-

miyyätinin baþçýsý täyin olunmasýhaqqýnda säräncam imzalayýb. Sä-räncama äsasän Ähäd Mikayýl oðluAbýyev Daþkäsän rayonu Ýcra haki-miyyätinin baþçýsý täyin edilib. Qeydedäk ki, Ä. Abiyev 1995, 2000, 2005-ci illärdä Milli Mäclisin üzvü seçilib.

1Yazýçý-dramaturq Afaq Mä-sud: “Özümü gündä-gündä

yol verdiyim saysýz-hesabsýz xýrdagünahlar yiyäsi sayýram. Bäzi gü-nahlarý baðýþlaya biliräm, bäziläriniisä yox”. 1ÜZ-ÜZÄ 07

Avropa çempionatý bu gün start götürür1

Bu gün ölkämizdä növbäti bö-yük beynälxalq yarýþýn startý ve-

riläcäk. Futzal üzrä 2012-ci il Avropaçempionatýnýn äsasseçmä märhäläsi-nin oyunlarý ilk dä-fä Bakýda, Baký Ýd-man Sarayýnda ke-çiriläcäk. Azärbay-can futzal yýðmasýardýcýl 2-ci däfä fi-nal märhäläsinä

çýxmaq üçün mübarizä aparacaq.Sözsüz ki, qrupda äsas räqibimiz Ýspa-niya millisidir. 1ÝDMAN 15

Äräb dünyasýnda baþ ve-rän etiraz dalðasý neftinqiymätinin yüksälmäsinätäkan verib. Liviyadakýiðtiþaþlar näticäsindä

neftin qiymäti son 2,5 ildä ilk däfäolaraq 105 dollara qalxýb.

09

“Duyun artýq”

Vüqar Bayramov

OSMAN UÇAK

Afaq Mäsud

1Ýqtisadi vä Sosial Ýnkiþaf Märkäzi(ÝSÝM) rüþvätxorluða qarþý mübarizä-

nin gücländirilmäsi vä dayanýqlý näticälä-rin äldä edilmäsi mäqsädilä Antikorrupsi-

ya Tädbirläri Paketi hazýrlayýb. Märkäzin Ýda-rä Heyätinin sädri Vüqar Bayramov deyir ki,täkliflär paketi iqtisadiyyatýn bütün sahälärin-

dä struktur islahatlarýnýn aparýlmasýný näzärdätutur: “Täklif edirik ki, islahatlar näticäsindä

“Azärsu” ASC Meliorasiya vä Su Täsärrüfatý AçýqSähmdar Cämiyyätinä birläþdirilsin vä här iki quru-

mun bazasýnda Dövlät Su Agentliyi yaradýl-sýn. Bundan älavä, “Azärenerji” SC-nin

Dövlät Neft Þirkätinä birläþdirilmäsini

mäqbul hesab edirik”. V. Bayramov qeyd etdi ki, is-lahatlar çärçiväsindä Dövlät Sosial Müdafiä Fonduläðv edilmäli vä departament þäklindä Ämäk väÄhalinin Sosial Müdafiäsi Nazirliyinä birläþdirilmäli-dir. Sosial islahatlara gälincä, ÝSÝM korrupsiyaya qar-þý mübarizänin effektli vä davamlý olmasý, korrupsiyahallarý yaradan amillärin aradan qaldýrýlmasý üçünqärarvericilärin sosial müdafiäsinin gücländirilmäsi-ni täklif edir: “Korrupsiyaya qarþý islahatlar çärçivä-sindä mämurlarýn ämäkhaqlarý artýrýlmalýdýr. Dövlätqurumlarýnda, agentliklärindä çalýþan vä vätändaþ-larla daha çox iþläyän mämurlarýn ämäkhaqlarýnýnartýrýlmasý vä sosial müdafiäsinin yaxþýlaþdýrýlmasýtädbirläri häyata keçirilmälidir”. 1SOSÝAL HÄYAT 04

Ermänilär Qafqazýn bir hissäsini monoetnik äraziyä çeviriblärAzärbaycanýn Gürcüstandaký säfiri Namiq Äliyev deyib ki, azärbaycanlýlar vä gürcülär birläþib “Böyük Ermänistan” siyasätinin qarþýsýný almalýdýrlar: “Häm Azärbaycan, häm dä Gürcüstan ermänilärä açýq þäkildä demälidirlär ki, “Böyük Ermänistan”a burada yer yoxdur. Bunu bir yerdä deyä bilsäk, nä isä alýnacaq, bir yerdä deyä bilmäsäk, çox çätin olacaq”.

NAMÝQ ÄLÝYEV

ÝSÝM: “Korrupsiyaya qarþý mübarizä aparýrýqsa, ämäkhaqlarý artýrýlmalýdýr”

24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN02GÜNDÄM

24-25 FEVRAL 2011 21-22 RÄBÝÜLÄVVÄL 1432

SAYI: 25/3068

Baþ direktor SÜLEYMAN Ü[email protected]

[email protected]

TÄSÝSÇÝ “ZAMAN-AZÄR” MMC

Baþ direktorun müavini

Osman Uçak [email protected]

Redaktor

Ürfan Mämmä[email protected]

NÖVBÄTÇÝ REDAKTOR: Sämäd Mälikzadä

REDAKTOR MÜAVÝNLÄRÝSämäd MälikzadäÄli Çärkäzoðlu

TÄMSÝLÇÝLÝKLÄRÞÖBÄLÄR

Naxçývan: (136) 452430Gäncä: (22) 560194Aðdaþ: (193) 55131Quba: (169) 53810Länkäran: (171) 52057

Mingäçevir: (147) 45896Þirvan: (197) 51292Zaqatala: (174) 54055

Þäki: (177) 46083Sumqayýt: (018) 655 89 64

Ünvanýmýz: Baký, Tbilisi prospekti. 1058-ci mähällä, ev 34.

Tel-Faks: 530 85 81 (82, 83), web: www.zaman.az e–mail: [email protected] Çap: “ZAMAN-AZÄR” MMC firmasýnýn mätbääsi.

Redaksiya ilä müällifin mövqeyi färqli ola bilär, reklamlardaký mätnlärägörä redaksiya mäsuliyyät daþýmýr. � “APA” vä “AzärTAc” xäbär

agentliklärinin materiallarýndan istifadä olunur. � Älyazmalar geriqaytarýlmýr � Abunä ilä älaqädar þikayätlärinizi redaksiyaya

bildirmäyinizi xahiþ edirik. �Abunä indeksi: 022382

Qvami Räsulov - Mädäniyyät þöbäsiNicat Ýntiqam - Ýqtisadiyyat þöbäsiNatiq Pänahlý - Siyasät þöbäsiLoðman Mämmädov -Humanitar þöbäRuslan Sadýqov -Ýdman þöbäsi

REKLAM ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝArif Ýbiþ MARKETÝNQ ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝMehmet ÞimþekMÄTBÄÄ MÜDÝRÝHarun AydoðduÜMUMÝ ÞÖBÄMÜDÝRÝOrhan Kýraç

1Ali mäktäblärin magistraturapilläsinä qäbul üçün imtahan

verän bakalavrlarýn näticäläri qäna-ätbäxþ olmadýðý üçün Täläbä Qäbu-lu üzrä Dövlät Komissiyasý (TQDK)bäzi ixtisaslar üzrä keçid ballarýnýaþaðý salýb.TQDK-nýn ictimaiyyätlä

älaqälär sektorunun müdiri ElnurNaðýzadä bildirib ki, aþaðý näticägöstäränlär daha çox xüsusi qabiliy-yät täläb edän ixtisaslar üzrä imta-han verän bakalavrlar olublar. Busäbäbdän dä TQDK xüsusi qabiliy-yät täläb edän ixtisaslar üzrä keçid

balýný 50-dän 40-a, müäyyän proq-ramlar üzrä isä 45-ä endirib. Ko-missiya räsmisinin sözlärinä görä,magistraturaya qäbulun II märhälä-si iyunda keçiriläcäk. Bu märhälädäilk märhälädän uðurla keçän baka-lavrlar ixtisaslaþma üzrä imtahan

veräcäklär. Ýmtahanda onlara seç-dikläri proqram istiqamäti üzrä 50sual täqdim ediläcäk. Ýxtisaslaþmaseçimindä iþtirak etmäk üçün baka-lavrlarýn mäntiqi täfäkkür, xarici dilvä informatika fänni üzrä näticäläri-nä mähdudiyyät qoyulmayacaq.

Prezident döyüþ bayraðýnýhärbi hissäyä täqdim edib1

Ölkä baþçýsý, Silahlý Qüvvälärin Ali BaþKomandaný Ýlham Äliyev Fövqäladä

Hallar Nazirliyinin Mülki Müdafiä Qoþunlarý-na döyüþ bayraðýnýn täqdim olunmasý mä-rasimindä iþtirak edib. Fövqäladä hallar na-ziri, general-polkovnik Kämaläddin Heydä-rov dövlät baþçýsýna raport verib. PrezidentÝlham Äliyev ulu öndär Heydär Äliyevin abi-däsinin önünä gül dästäsi qoyub. Mülki Mü-dafiä Qoþunlarýnýn komandaný, general-ma-yor Ýlham Abdullayev Ali Baþ Komandanaraport verib. Dövlät baþçýsý äsgärläri salam-layýb. Sonra Azärbaycan Prezidenti, Ali BaþKomandan Ýlham Äliyev döyüþ bayraðýnýhärbi hissäyä täqdim edib, þäxsi heyäti bumünasibätlä täbrik edib. Märasimdä Azär-baycan Respublikasýnýn dövlät himni säs-ländirilib. Silahlý Qüvvälärin Ali Baþ Koman-daný þäxsi heyät qarþýsýnda çýxýþ edib. Prezi-dent Ýlham Äliyev härbi hissädä yenidän-qurma iþlärindän sonra yaradýlan þäraitlätanýþ olub.

Ermänilär Qafqazýn birhissäsini monoetnik äraziyä çeviriblärÄVVÄLÝ BÝRÝNCÝ SÄHÝFÄDÄ

1Män baþa düþüräm ki, hansýsa birdövlätin dänizä çýxýþý olmayanda, bu

dövlät digär dövlätlärlä qonþuluq münasi-bäti vä iqtisadi älaqälär - ticarät, näqliyyatälaqäläri yaratmaq istäyir ki, täbii yol ilädänizä çýxýþ äldä etsin. Lakin Ermänistanvariantýnda bu, qeyri-normal bir yoldur,bu, ärazi iddialarýdýr, bu, ähalisini häminölkäyä köçürmäk demäkdir vä hämin ära-zidä monoetnik ärazi yaratmaq demäk-dir”,- deyib.

Säfir bildirib ki, bu siyasät digär millät-läri sýxýþdýrmaqla häyata keçirilir: “Bu, hämhärbi yol ilä, häm dä miqrasiya yolu ilä hä-min äraziläri zäbt etmäk demäkdir. Bu, er-mäni siyasätidir. Häm azärbaycanlýlar,häm dä gürcülär birläþib bu siyasätin qar-þýsýný almalýdýrlar. Äks täqdirdä heç näyänail ola bilmäyäcäyik. Häm Azärbaycan,häm dä Gürcüstan ermänilärä açýq þäkildädemälidirlär ki, “Böyük Ermänistan”a bu-rada yer yoxdur. Bunu bir yerdä deyä bil-säk, nä isä alýnacaq, bir yerdä deyä bilmä-säk, çox çätin olacaq”.

Bahar ölkämizä martýn 21-däqädäm qoyacaq

1Bahar Azärbaycana martýn 20-dän 21-nä keçän gecä, saat 03.21 däqiqädä qä-

däm qoyacaq. Bu barädä Milli Elmlär Akade-miyasýnýn (AMEA) N. Tusi adýna Þamaxý As-trofizika Räsädxanasýnýn direktoru Äyyub Qu-liyev bildirib. Onun sözlärinä görä, hämin dä-qiqädä Azärbaycanda gecä-gündüz bärabär-liyi qeydä alýnacaq. Bundan sonra Günäþ þi-mal yarýmküräsinä täräf häräkät edäcäk,günlär uzanacaq. Ä. Quliyev deyib ki, martýn20-si axþam häm dä bayram axþamý hesabolunacaq.

Aðdaþ hesabat verdi

1Aðdaþda ötän ilin yekunlarýna vä2011-ci ildä qarþýya qoyulan väzifälärä

häsr olunmuþ hesabat yýðýncaðý keçirilib.Tädbirdä Aðdaþ Rayon Ýcra Hakimiyyätininbaþçýsý Rafiq Niftäliyev çýxýþ edäräk rayonunötänilki sosial -iqtisadi göstäricilärindän ät-raflý söz açýb. Qeyd edäk ki, tädbirdä millätväkili Çingiz Äsädullayev, Prezident Administ-rasiyasýnýn mäsul iþçisi Rasim Mämmädov däiþtirak ediblär.

VÜQAR NÄBÝYEV AÐDAÞ

DÝZAYNER: SAMÝR SALMANOV

Magistraturaya qäbul üçün keçid ballarý aþaðý salýnýb

“Doktoranturaya qäbul yazda keçirilmäyäcäk”

1“Doktoranturaya qäbul imta-hanýnýn yazda keçirilmäsi

mümkün olmayacaq”. Bu barädäMilli Elmlär Akademiyasýnýn(AMEA) prezidenti Mahmud Käri-mov bildirib. O deyib ki, ävvälcä-dän doktoranturaya qäbul imtaha-nýnýn yazda keçirilmäsi näzärdä tu-tulsa da, indiki þäraitdä bu, müm-kün deyil: “Hälälik doktoranturayayeni ixtisaslar täsdiq olunmayýb.Doktoranturaya qäbul planlarý daNazirlär Kabineti täräfindän täsdiqedilmäyib. AMEA doktoranturayaqäbul planlarýný Nazirlär Kabineti-nä göndärib. Hazýrda Nazirlär Ka-binetindä bu planlar araþdýrýlýr.Bundan sonra isä doktoranturayaqäbulla baðlý elan veriläcäk. Çoxgüman ki, doktoranturaya qäbulimtahaný payýzda keçiriläcäk”.

1“ÝDEX-2011 beynälxalq müdafiäsärgisi Azärbaycan üçün uður-

lu keçdi”. Bu fikirläri APA-ya açýqla-masýnda müdafiä sänayesi naziri Ya-vär Camalov bildirib. Onun sözlärinägörä, särgi çärçiväsindä bir sýra xari-ci ölkälärin räsmi nümayändä heyät-läri vä dünyanýn þirkätläri ilä müdafiä

sänayesindä fäaliyyät göstärän apa-rýcý vä þirkätlärlä ikitäräfli görüþlärkeçirilib. “Görüþlär uðurlu oldu. Bizbir sýra þirkätlärlä alqý-satqý vä birgäistehsala dair razýlaþmalar äldä etdik.Azärbaycan müdafiä sänayesi körfäzbölgäsinä ilk däfä çýxsa da, böyükmaraqla qarþýlandý”, - deyä nazir vur-

ðulayýb. Nazir hämçinin älavä edib ki,bir sýra ölkälärin þirkätläri Azärbay-candan müxtälif çaplý döyüþ sursatla-rýnýn alýnmasýna dair niyyät protokol-larý da imzalayýb. Qeyd edäk ki, Azär-baycan ÝDEX särgisindä 71 adda mü-dafiä täyinatlý mähsul (bäziläri broþürþäklindä olmaqla) nümayiþ etdirir.

“Beynälxalq müdafiä särgisi Azärbaycan üçün uðurlu keçdi”

1Qafqaz Müsälmanlarý Ýdaräsinin (QMÝ)sädri, Þeyxülislam Hacý Allahþükür Paþaza-

dä Xocalý soyqýrýmýnýn 19-cu ildönümü ilä baðlýdünya dini liderlärinä vä beynälxalq täþkilatlaramüraciät edib. Müraciätdä qeyd olunub ki, Xoca-lý faciäsi hälä dä tarixin mühakimäsinä verilmä-yib, bu misli görünmämiþ soyqýrýmý faktý dünyaictimaiyyäti täräfindän qätiyyätlä pislänmäyib, la-yiqli siyasi qiymätini almayýb. QMÝ sädri müraci-ätindä bildirib ki, ermäni ekstremistläri törätdik-läri cinayätlärä görä hälä dä mäsuliyyätä cälbolunmayýblar: “Biz bir daha bütün dünya ictima-iyyätinä müraciät edäräk Azärbaycan xalqýnýn fa-ciäsinä biganä qalmamaða, Xocalýda törädilmiþfaciäni äsl soyqýrýmý kimi qiymätländiräräk prin-sipial hüquqi vä siyasi qiymät vermäyä, Qarabaðmünaqiþäsinin ädalätli hälindä bizä dästäk olma-ða, haqq säsimizä säs vermäyä çaðýrýrýq”.

Ýspartada Xocalý qurbanlarýnýn xatiräsinä abidä qoyulacaq

Türkiyänin Ýsparta bälädiyyä baþçýsý Yusif Zi-ya Günaydýnla görüþdä Azärbaycan nümayändäheyätinin üzvläri, millät väkilläri Qänirä Paþaye-vanýn, Elman Mämmädovun, Azäri-Türk Qadýn-lar Birliyinin sädri Tänzilä Rüstämxanlýnýn þähär-dä Xocalý soyqýrýmý qurbanlarýnýn xatiräsinä abidäqoyulmasý ilä baðlý täklifi müsbät qarþýlanýb.

Gälän il Xocalý soyqýrýmýnýn 20-ci ildönümüolduðunu vurðulayan millät väkili Qänirä Paþa-yeva bildirib ki, soyqýrým qurbanlarýnýn xatiräsinäucaldýlacaq abidä dünyaya Azärbaycan-Türkiyäqardaþlýðýnýn äbädi olmasý, Türkiyänin bu mäsä-läyä hässaslýðýný nümayiþ etdirmäklä yanaþý, er-

mänilärin dinc azärbaycanlýlara qarþý tö-rätdiyi soyqýrýmlarý artýq görün vä tanýyýnmesajýný da veräcäk: “Biz çox istärdik ki,gälän ilin fevral ayýna qädär bu abidä ha-zýr olsun vä biz sizinlä birlikdä Xocalýsoyqýrýmýnýn ildönümünü orada keçi-räk”. Y. Z. Günaydýn isä gälän ilin fevra-lýný gözlämädän yaxýn aylarda Ýspartanýnmärkäzindä Xocalý soyqýrýmý qurbanlarýnýnxatiräsinä abidä qoyacaqlarýný açýqlayýb.

Äsrä sýðmayan faciä Naxçývan Dövlät Universitetinin

fizika-riyaziyyat fakültäsindä Azär-baycan xalqýnýn tarixinä qanlýhärflärlä yazýlmýþ Xocalý qätlia-mýnýn 19-cu ildönümü ilä äla-qädar konfrans keçirilib.Universitetin elmi iþlärüzrä prorektoru AnarKazýmov bu qätlia-mý bütövlükdä bä-þäriyyätä qarþý tö-rädilän bir qät-liam adlandý-rýb. “Äsrä sýð-mayan faciä”adlý märuzä ilä çýxýþedän fakültä dekanýTofiq Näcäfov beynälxalqqurumlar täräfindän Xocalýsoyqýrýmýna hälä hüquqiqiymät verilmädiyini tääs-süflä vurgulayýb.

1“Azersun Holding”inÝdarä Heyätinin sädri

Abdolbari Goozal Sahib-karlarýn vä SänayeçilärinBeynälxalq Konqresi tärä-findän ali mükafatlara la-yiq görülüb. A. Goozal is-tehsalatda tätbiq olunanqabaqcýl texnologiyalaragörä “Minillik”, Ýntellektu-al cämiyyätin inkiþafýnaverdiyi töhfälärä vä müasirdünyada peþäkar nailiy-

yätlärinä görä “Þöhrät çä-längi” mükafatýna layiqgörülüb. Här iki mükafatdünän Rusiya PrezidentAdministrasiyasýnýn ÝþlärÝdaräsinin “Prezident” ho-telindä täþkil olunan täntä-näli märasimdä “Azersun”prezidentinä täqdim olu-nub. Märasimdä Rusiya ic-timaiyyätinin tanýnmýþ nü-mayändäläri vä dövlät räs-miläri iþtirak edib.

“Azersun Holding” vä Abdolbari Goozal mükafata layiq görülüb

AbdolbariGoozal

Þeyxülislam Xocalý ilä baðlý beynälxalqtäþkilatlara müraciät etdi

03

DÝZAYNER: PÜNHAN ABBASOV

GÜNDÄM24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN

1Prezident Ýlham Äliyev 7 härbçinin öldürül-mäsi ilä baðlý hadisänin araþdýrýlmasýna

dair xüsusi tapþýrýq verib.

1ABÞ-ýn Azärbaycandaký säfiri Metyu BrayzaBakýdaký iqamätgahýnda iqtidar vä müxali-

fät nümayändäläri, hämçinin qeyri-hökumät täþ-kilatlarýnýn rähbärläri ilä görüþ keçirib.

1Elmar Mämmädyarov: “Säkkiz Azärbaycanvätändaþý Ukrayna täyyaräsi ilä Liviyadan

çýxarýlacaq”

1Äsir vä itkin düþmüþ, girov götürülmüþ vä-tändaþlarla älaqädar Dövlät Komissiyasý-

nýn iþçi qrupunun rähbäri Firudin Sadýqov:“Ýtkin düþän 4049 Azärbaycan vätändaþýnýn800-dän çoxu ermänilärin älindädir”.

1 BÝR CÜMLÄ-BÝR XÄBÄR

“Þahzadä” restoranýnda mätbäxdä iþläyäcäk türk qadýn iþçi täläb olunur.

Älaqä nömräläri:(012) 564-67-77(051) 880-67-77

ELAN

ELAN

“Þahzadä” restoranýna 2 näfär qadýn ofisiant täläb olunur.

Älaqä nömräläri:(012) 564-67-77(051) 880-67-77

Äli Ähmädov: “Xocalý faciäsini törädänlärin bir çoxusiyasätlä mäþðul olur”

1“Xocalý faciäsini törädänlär beynälxalqtäþkilatlar täräfindän näinki cinayätä cälb

olunmayýb, hätta onlarýn bir çoxu siyasätlämäþðul olur”. Bunu Milli Mäclisin deputatý, Ye-ni Azärbaycan Partiyasýnýn (YAP) sädr müaviniÄli Ähmädov jurnalistlärä verdiyi açýqlamadadeyib. YAP räsmisi bildirib ki, mäqsädimiz Xo-calý faciäsinä beynälxalq alämdä düzgün hüqu-qi qiymätin verilmäsinä nail olmaqdýr: “Belähesab ediräm ki, bütün vätändaþlarýmýz, xüsu-sän dä, gänclärimiz faciänin tanýdýlmasý üçündaha çox çalýþmalýdýrlar. Biz däfälärlä ikili stan-dartlardan þikayätlänmiþik. Bu gün dä mövqe-yimizdä qalýrýq. Ayrý-ayrý beynälxalq täþkilatla-rýn fäaliyyätindä ikili standartlardan istifadäolunur. Xocalý faciäsinin beynälxalq säviyyädähüquqi qiymät vermäsi prosesindä dä bunuaçýq görürük. Täbiidir ki, buna etirazýmýzý bildi-ririk. Cinayätkarlarýn beynälxalq mähkämäyäverilmäsinä gälincä, Azärbaycan hökumätininmövqeyi odur ki, faciäni törädänlär beynälxalqtäþkilatlarýn täzyiqläri ilä qanun qarþýsýnda ca-vab vermälidirlär. Täässüf ki, bu günä qädärbuna nail olunmayýb”.

1Qarabaðýn regionda än täh-lükäli münaqiþä olmasýna

baxmayaraq, Qärb bu problemälazými diqqät yetirmir”. ANSPRESS-in mälumatýna görä, bu fi-kirläri “Chatham House” Kralbeynälxalq münasibätlär institu-tunun eksperti Ceyms Niksi jurna-listlärä verdiyi açýqlamasýnda de-yib. O : “Ekspertlärin äksäriyyätiQarabað problemini regionun äntählükäli münaqiþäsi hesab edir-

lär. Onlarýn fikrincä, bu, CänubiOsetiya, Abxaziya vä Dnestryanýmünaqiþälärindän än tählükälisi-dir”-deyä vurðulayýb.

Bununla belä, ekspertin räyi-nä görä, Qärbin diqqäti Qarabaðdeyil, Ýran, Ýraq vä Äfqanýstanayönälib: “Män Qafqaz üzrä ek-spert kimi düþünüräm ki, bu pishaldýr, lakin män eyni zamandaetiraf etmäliyäm ki, dünyanýn di-gär regionlarý ilä müqayisädä Qa-

rabað olduqca balacadýr. Pis hal-dýr ki, Qärb ona diqqät yetirmir,täässüf ki, bunun üçün Ruanda,Kosovo vä ya Ýraqdaký kimi däh-þätli bir þeyin baþ vermäsi lazým-dýr”, - deyä ekspert qeyd edib.

Jurnalistlärin Qarabaðda qantöküläcäyi täqdirdä Qärbin onadiqqät yetirib vä ya yetirmäyäcä-yinä dair sualýna cavabýnda ek-spert deyib ki, bu gün dünya Qa-rabað münaqiþäsi barädä az bilir:

“Minsk deyilän proses var ki,artýq ölüb, Fransanýn äväzinäAvropa Ýttifaqýnýn burada iþtiraketmäsi daha yaxþý olardý, lakinbu da yetärli olmayacaq. Müna-qiþäni häll etmäk üçün här iki tä-räfin bu problemä son qoymaqistämäsi, özlärinä tänqidi yanaþ-malarý vä bir-birinin mövqeyinibaþa düþmäläri lazýmdýr. Qärbyalnýz bu mäsälädä kömäklikgöstärä bilär”.

“Qarabað postsovet mäkanýndaký münaqiþälärdän än tählükälisidir”

1Azärbaycan Daðlýq Qaraba-ða än yüksäk muxtariyyät

vermäyä razýdýr, amma bu yalnýzAzärbaycanýn ärazi bütövlüyüçärçiväsindä mümkündür. Trend-in mälumatýna görä bunu Azär-baycanýn Ýsveçdäki fövqäladä väsälahiyyätli säfiri Rafael Ýbrahi-mov Xocalý soyqýrýmýna häsrolunmuþ mühazirädä çýxýþý za-

maný bildirib. O deyib: “Azärbay-can heç vaxt öz ärazi bütövlü-yündän imtina etmäyäcäk. Daný-þýqlar aparmaq imkanlarý tükä-nänä qädär, biz münaqiþäni sülhyolu ilä häll etmäk üçün var gü-cümüzü särf edäcäyik”

Säfir Daðlýq Qarabað müna-qiþäsinin yaranma tarixi, Azär-baycan torpaqlarýnýn iyirmi faizi-

nin Ermänistan täräfindän iþðalýhaqda söz açýb vä bu hadisälärinkütlävi etnik tämizlänmä vä azär-baycanlý qaçqýnlarýn axýný ilä nä-ticälänmäsini qeyd edib. Onunsözlärinä görä, Azärbaycan ha-zýrda energetika vä iqtisadiyyatsahälärindä regionda äsas part-nyordur, vä ölkänin Ermänistanistisna olmaqla bütün qonþu öl-

kälärlä yaxþý münasibätläri möv-cuddur.

“Biz torpaqlarýmýzýn iyirmifaizini zäbt edän ölkä ilä ämäk-daþlýq edä bilmärik. Münaqiþähällini tapana qädär Ermänistanyalnýz zärär çäkäcäk, çünki onlarregional iqtisadi layihälärdä iþti-rak etmäkdän mährum edilib-lär”,- Ýbrahimov deyib.

“Münaqiþä hällini tapana qädär Ermänistan yalnýz zärär çäkäcäk”

ÄZÝZ MUSTAFASon bir neçä ildäABÞ-ýn Cänubi Qaf-qazda iqtisadi-siyasi

vä härbi strateji täsirlärini itirmäyä baþ-lamasý Obama administrasiyasýný vä-ziyyätdän çýxýþ yolu axtarmaða mäcburedib. Xüsusilä, strateji baxýmdan bölgä-nin än älveriþli coðrafi mäkanýnda yer-läþän vä baþda ABÞ olmaqla Qärb döv-lätlärinin Orta Asiyaya açýlan qapýsý he-sab edilän Azärbaycanla Að Ev admi-nistrasiyasý arasýnda bäzi gärginliklärinyaranmasý ABÞ-ýn bölgä siyasätinin if-lasý kimi däyärländirilir. Bütün bunlarisä Obama administrasiyasýný bölgäyämünasibätdä buraxýlmýþ sähvläri ara-dan qaldýrmaq üçün çýxýþ yollarý axtar-maða mäcbur edir. Bu baxýmdan ABÞdövlät katibinin birinci müavini CeymsSteynberq vä Dövlät katibinin Avropavä Asiya mäsäläläri üzrä müavini FilipQordonun Cänubi Qafqaz ölkälärinä, ocümlädän Albaniyaya vä Bosniya Her-seqovinaya dünän baþlayan säfäri diq-qäti cälb edir. Belä baþa düþmäk olar ki,Steynberq vä Qordonun digär regionölkäläri ilä müqayisädä Azärbaycandakeçiräcäyi görüþlär Vaþinqton üçün xü-susi önäm daþýyacaq. Ýþ orasýndadýr ki,son illärdä ABÞ-ýn istär Daðlýq Qarabaðmünaqiþäsinin hällinä, istärsä dä, Azär-baycan üçün xüsusi ähämiyyät daþýyandigär mäsälälärä münasibätdä nümayiþetdirdiyi mövqe räsmilärimiz täräfindändäfälärlä açýq narazýlýqlarla qarþýlanýb väBakýda bununla älaqädar qarþý täräfin

ünvanýna särt ittihamlar säsländirilib.Xüsusilä, ABÞ-ýn Azärbaycan torpaqla-rýný iþðal edän täcavüzkar vä iþðalçý Er-mänistana, hämçinin Daðlýq Qarabaðseparatçýlarýna här il milyonlarla dollaryardým ayýrmasý iki ölkä münasibätläri-ni daha da gärginläþdirmäkdädir. Hadi-sälärin gediþi göstärir ki, mähz bu amilartýq Vaþinqtonu da narahat etmäyäbaþlayýb. Obama administrasiyasý bununäzärä alaraq Azärbaycana münasibät-dä buraxýlan sähvläri qismän dä olsa,aradan qaldýrmaða xidmät edän ad-dýmlar atmaqdadýr. Bunu Obamanýnötän ilin sonlarýnda Konqresin razýlýðýolmadan sälahiyyätlärindän istifadäedäräk Azärbaycan räsmiläri ilä istimünasibätlärä malik olan Metyu Bray-zaný ölkämizä säfir täyin etmäsi vä indidä özünün yüksäk säviyyäli iki räsmisi-ni bölgäyä säfärä göndärmäsi sübutedir. Ancaq Obama administrasiyasýbu yolla Azärbaycan-ABÞ münasibät-lärindä ämälä gälän gärginliyi aradanqaldýra biläcäkmi? Bu suala birmänalýcavab vermäk çätin olsa da, ortada acýbir reallýq var. Bu da yuxarýda qeyd et-diymiz säbäblärdän Steynberqin väQordonun Azärbaycan räsmiläri iläaparacaðý danýþýqlarýn heç dä asan keç-mäyäcäyi ilä älaqädardýr. Azärbaycanräsmilärinin ABÞ nümayändäläri ilägörüþdä onlara Daðlýq Qarabað müna-qiþäsinin hälli mäsäläsindä hämsädrkimi Að Evin nümayiþ etdirdiyi qeyri-sämimi, äksär hallarda pärdä arxasýn-dan iþðalçý dövläti dästäklämä mövqe-

yindän, separatçý rejimä vä täcavüzkardövlätä här il milyonlarla dollar yardýmayýrmasýndan narazý qaldýqlarýný çatdý-racaðý gözlänilir. Bundan älavä, ABÞ-ýnbäzi mätbu orqanlarýnda Azärbaycanaqarþý çevrilän vä daha çox ermäni täxri-batýna xidmät edän yazýlarýn da iki ölkäarasýnda älavä gärginlik yaratdýðýSteynberq vä Qordonun näzärinä çat-dýrýlacaðý istisna edilmir. Diqqäti cälbedän bir mäsälä dä ABÞ räsmilärininbölgäyä säfärinin Ermänistan Prezi-denti Serj Särkisyanýn Rusiyaya säfäriilä, demäk olar ki, eyni vaxta düþmäsi-dir. Ola bilsin ki, bu müstävidä dä ABÞräsmiläri hansýsa yeni tövsiyälärlä çýxýþetsinlär. Bütün bunlarla yanaþý Steyn-berq vä Qordonun Azärbaycana säfäri-nin vä burada aparacaðý danýþýqlarýnmünaqiþänin hällindä hansýsa dönüþä,o cümlädän Vaþinqtonun separatçý re-jimä vä iþðalçý Ermänistana här il ayýr-dýðý maliyyä yardýmlarýnýn dayandýr-masýna gätirib çýxaracaðýna inanmaqsadälövhlük olardý. Mäsälänin bu tärä-finä diqqäti cälb edän politoloq RasimMusabäyovun fikrincä, Steynberqin sä-färi zamaný iki ölkä arasýnda fikir ay-rýlýqlarýna säbäb olan, hämçinin bey-nälxalq ähämiyyät käsb edän mäsälälä-rä münasibätdä täräflärin bir-birlärinädästäk vermäsi barädä fikir mübadiläsiediläcäk: “Bununla belä, Azärbaycanüçün taleyüklü hesab edilän mäsälälärämünasibätdä Obama administrasiyasý-nýn mövqeyindä hansýsa ciddi däyiþikli-yin baþ veräcäyi aðlabatan görünmür”.

SS tt ee yy nn bb ee rr qq ii nn BB aa kk ýý ss ää ff ää rr ii nn ii nnn pp ää rr dd ää aa rr xx aa ss ýý rr ee aa ll ll ýý qq ll aa rr ýý

ANALiZ

dÖlkämizin dilbär guþälärindän olan Astara ra-yonu bir yaþayýþ mäntäqäsi kimi zängin täbiä-

tä vä qädim tarixä malikdir. Rayon mädäniyyät väturizm þöbäsinin müdiri Þadoðlan Bayramov deyirki, Astaranýn gözäl täbiäti, täbii särvätläri, xüsusilä,müalicävi mineral sularý, zängin florasý vä faunasýburada turizmin sürätli inkiþafý üçün geniþ perspek-tivlär açýr. Hazýrda Astaranýn çoxþaxäli turizm po-tensialýndan sämäräli istifadä etmäk mäqsädi ilä iþ-lär görülmäkdädir. Mädäniyyät vä turizm þöbäsinin,rayon gänclär vä idman idaräsinin birgä täþkilatçý-

lýðý ilä Astarada turizmin inkiþafý, o cümlädän turist-lärä yüksäk xidmätin göstärilmäsi üçün zonalar üz-rä 7 turizm marþrutu müäyyän edilib. Bu marþrut-lar daþýnmaz mädäniyyät abidäläri, tarixi yerlär, zi-yarätgahlar ilä yanaþý, eyni zamanda, rayonun na-dir el sänätkarlýðýnýn inkiþaf etdiyi yaþayýþ mäntä-qälärindän dä keçir. Astara rayonu ärazisindä fäa-liyyät göstärän 4 ulduzlu “Þindan”, “Savalan”, “Xä-zär”, “Gömrük” mehmanxanalarý, “Abþeron” vä“Sahil” istirahät märkäzläri bu gün turistläri yüksäksäviyyädä qäbul etmäyä hazýrdýr. Hazýrda “Relaks”firmasýnýn täþäbbüsü ilä Xäzär dänizi sahilindä tu-rizm istirahät märkäzi inþa olunur.

Eyni zamanda, rayonun ärazisindä mövsümiçimärlik vä dað turizminin inkiþafý üçün dä geniþimkanlar var. Astaraya äcnäbi vä yerli turistlärinaxýnýnýn tämin edilmäsi mäqsädi ilä bu potensialimkanlardan sämäräli istifadä olunmasý gününtäxiräsalýnmaz väzifäläri sýrasýndadýr. Rayonda102 tarix vä mädäniyyät abidäsi mövcuddur ki,bunlarýn da äksäriyyätini memarlýq abidäläri täþ-kil edir deyän Þ. Bayramov Astaranýn mätbäx mä-däniyyäti rängaräng vä özünämäxsusluðu ilä hä-miþä diqqäti cälb etdiyini dä vurðulayýb: “Bir söz-

lä, Azärbaycanýn cänub bölgäsinin incilärindänsayýlan Astara rayonunda turizmi prioritet sahä-yä çevirmäk üçün böyük imkanlar var vä yaxýn

gäläcäkdä bu potensialýn häräkätä gätiriläcäyiartýq heç kimdä þübhä doðurmur”. PÄNAH ABDURRAHMANLI ASTARA

NÝCAT ÝNTÝQAM BAKI

dÝqtisadi vä Sosial Ýnkiþaf Märkäzi (ÝSÝM)rüþvätxorluða qarþý mübarizänin güclän-

dirilmäsi vä dayanýqlý näticälärin äldä edilmäsimäqsädilä Antikorrupsiya Tädbirläri Paketi ha-zýrlayýb. Dünän täkliflär paketinin täqdimetmämärasimi keçirildi. Tädbirdä millät väkilläri,dövlät komitäläri vä nazirliklärin nümayändä-läri iþtirak edirdilär. Märkäzin Ýdarä Heyätininsädri Vüqar Bayramov täkliflär paketinin iqtisa-diyyatýn bütün sahälärindä struktur islahatlarý-nýn aparýlmasýný näzärdä tutduðunu bildirdi.Onun fikrincä, antikorrupsiya tädbirläri çärçi-väsindä struktur islahatlarý iqtisadi idaräetmä-nin müxtälif sektorlarýný ähatä etmälidir: “Biztäklif edirik ki, islahatlar näticäsindä “Azärsu”ASC Meliorasiya vä Su Täsärrüfatý Açýq Sähm-dar Cämiyyätinä birläþdirilsin vä här iki quru-mun bazasýnda Dövlät Su Agentliyi yaradýlsýn.Bundan älavä, “Azärenerji” SC-nin DövlätNeft Þirkätinä birläþdirilmäsini, Känd Täsärrü-fatý Nazirliyinin läðv ediläräk Ýqtisadi ÝnkiþafNazirliyinin tärkibinä verilmäsini mäqbul he-sab edirik”.

“Nazirliklärdä müþahidä þuralarý formalaþmalýdýr”

V. Bayramov qeyd etdi ki, islahatlar çärçivä-sindä Dövlät Sosial Müdafiä Fondu läðv edil-mäli vä departament þäklindä Ämäk vä Ähali-nin Sosial Müdafiäsi Nazirliyinä birläþdirilmäli-dir: “Sänaye vä Energetika Nazirliyi läðv edilä-räk, funksiyalarýnýn bir qismi Neft Þirkätinä ve-rilä, o cümlädän Ýqtisadi Ýnkiþaf Nazirliyininbazasýnda Yanacaq Energetika Departamentiformalaþdýrýla bilär”. Ýqtisadçý alimin sözlärinägörä, sahibkarlýq subyektläri vä ähali ilä dahaçox iþläyän nazirliklärdä müþahidä þuralarý ya-radýlmalýdýr: “Hämin þuralarýn tärkibinä yalnýzdövlät qurumlarýnýn deyil, vätändaþ cämiyyätiinstitutlarýnýn nümayändäläri daxil edilmäli-dir”.

Märkäz hämçinin korrupsiyaya qarþý mü-barizänin sämäräli aparýlmasý mäqsädilä inzi-bati islahatlarýn gücländirilmäsini mäqbul he-sab edir. V. Bayramov dedi ki, ölkämizdä “Ma-raqlarýn toqquþmasý haqqýnda” qanun qäbuledilmälidir: “Antikorrupsiya qanununun qäbuledilmäsinä baxmayaraq, orada “maraqlarýntoqquþmasý” müddäasý näzärdä tutulmayýb”.

“Räqabätin Müdafiäsi Agentliyi yaradýlsýn”Qurum hämçinin Ýqtisadi Ýnkiþaf Nazirliyi-

nin tärkibindäki Antiinhisar Departamentininnazirlikdän ayrýlmasýný vä onun näzdindä Rä-

qabätin Müdafiäsi Agentliyinin formalaþdýrýl-masýný täklif edir: “Agentliyä bazara müdaxilä,inhisar hallarýnýn qarþýsýnýn alýnmasý üçün cid-di sälahiyyätlär verilmälidir. Hazýrda MDB-ninäksär ölkälärindä bu cür sälahiyyätläri olanagentliklär fäaliyyät göstärir”. Maliyyä islahat-larýna gälincä, täkliflärdän biri naðdsiz hesab-laþmalardan istifadänin geniþländirilmäsi iläbaðlýdýr: “Dövlät qurumlarýnda naðdsýz ödä-mälär qadaðan edilmälidir. Vätändaþlar, sahib-karlar ödämäläri yalnýz bank vasitäsilä etmäli-dirlär. Kommersiya qurumlarýnda, satýþ mäntä-qälärindä naðdsýz hesablaþmalarýn aparýlmasýmäqsädilä Märkäzi Bank vä digär aidiyyäti döv-lät qurumlarý stimullaþdýrýcý tädbirlär häyatakeçirmälidir”.

“Kreditvermä mexanizmi sadäläþdirilmälidir” Ýqtisadi vä Sosial Ýnkiþaf Märkäzi hesab edir

ki, banklarýn kredit vermä mexanizminin dä sa-däläþdirilmäsinä ehtiyac var: “Kommersiyabanklarýnýn bäzilärindä rüþvät vä “þapka” adýaltýnda korrupsiya hallarýna rast gälinir. Bu daalýnan kreditlärin xärcinin artmasýna, son näti-cädä korrupsiyanýn real iqtisadiyyata mänfi tä-sir göstärmäsinä gätirib çýxarýr”. Vüqar Bayra-mov dedi ki, korrupsiyaya qarþý mübarizädäelektron hökumätin elementlärindän istifadäedilmäsinä ehtiyac var: “Elektron hökumätinelementlärindän yalnýz biznesdä deyil, dövlätqurumlarýnýn fäaliyyätlärindä dä istifadä olun-malýdýr. Dövlät qurumlarýnýn fäaliyyätindä, he-sabatlarýn täqdim edilmäsindä, mälumatlarýnötürülmäsindä elektron sistemä keçilmäsinäehtiyac var. Yäni vätändaþlar bu tip prosedura-larý dövlät qurumlarýna müraciät edäräk deyil,

“onlayn” formasýnda häyata keçirmälidirlär.Mülkiyyät däyiþiklikläri ilä älaqädar özälläþmähärraclarýnýn da qeydiyyatý elektronlaþmalýdýr.Vätändaþlarýn särbäst þäkildä härraclarda qey-diyyatdan keçmäläri tämin edilmälidir. Bu hämözälläþdirmä härraclarýnda räqabätli mühitinyaranmasýna, häm investisiya müsabiqälärininnäticälärinin ävvälcädän müäyyänläþdirilmäsi-nä imkan verä bilär”.

Korrupsiya hallarýnýn aradan qaldýrýlmasýüçün arayýþlarýn vä täläbnamälärin dä elektron-laþdýrýlmasý täklif edilir: “Ýnkiþaf etmiþ vä inki-þaf etmäkdä olan ölkälärdä vätändaþlarýn kom-munal xidmätlärä görä borcu, yaþayýþ yerläri iläbaðlý arayýþlar elektronlaþdýrýlýb. Vätändaþlarheç bir dövlät qurumuna müraciät etmädänarayýþlarý çap edirlär. Bu sistemin bizdä dä tät-biq edilmäsinä ehtiyac var”.

“Mämurlara müäyyän sosial güzäþtlär verilmälidir”Täkliflär paketindä elektron ticarätin inki-

þafý üçün bu sahänin ÄDV-dän azad edilmäsimäsäläsi dä öz äksini tapýb. V. Bayramov bildir-di ki, bu elektron ticarätin inkiþafýna yardýmgöstärmäklä yanaþý “e-ticarät”in daha da leqal-laþdýrýlmasýna säbäb olar.

Sosial islahatlara gälincä, ÝSÝM korrupsiya-ya qarþý mübarizänin effektli vä davamlý olma-sý, korrupsiya hallarý yaradan amillärin aradanqaldýrýlmasý üçün qärarvericilärin sosial müda-fiäsinin gücländirilmäsini täklif edir: “Korrupsi-yaya qarþý islahatlar çärçiväsindä mämurlarýnämäkhaqlarý artýrýlmalýdýr. Dövlät qurumlarýn-da, agentliklärindä çalýþan vä vätändaþlarla da-ha çox iþläyän mämurlarýn ämäkhaqlarýnýn ar-týrýlmasý vä sosial müdafiäsinin yaxþýlaþdýrýlma-

sý tädbirläri häyata keçirilmälidir”. V. Bayramo-vun sözlärinä görä, bir çox ölkälärdä olduðu ki-mi, Azärbaycanda da mämurlara müäyyän so-sial güzäþtlär edilmälidir: “Qardaþ Türkiyädäolduðu kimi, mämurlara müäyyän sosial gü-zäþtlär - xüsusilä näqliyyat vä kommunal xid-mätlärlä baðlý güzäþtlär verilmälidir”.

“Naðd hesablaþmalar aradan qaldýrýlmalýdýr”Tädbirdä çýxýþ edän iqtisadçý Qubad Ýba-

doðlu bäzi täkliflärlä razýlaþmadýðýný söylädi. O,xüsusilä dä Känd Täsärrüfatý Nazirliyinin Ýqti-sadi Ýnkiþaf Nazirliyinä birläþdirilmäsinin äley-hinä olduðunu vurðuladý: “Qeyri-neft sektoru-nun inkiþafý üçün Känd Täsärrüfatý Nazirliyininfäaliyyätini davam etdirmäsi daha mäqbuldur.Hätta män deyärdim ki, su vä meliorasiya mä-säläläri känd täsärrüfatý sektoruna yaxýn olduðuüçün Meliorasiya vä Su Täsärrüfatý Açýq Sähm-dar Cämiyyäti bu nazirliyin tabeliyinä verilmä-lidir”.

Deputat Fäzail Aðamalý isä “Azärenerji”ninDövlät Neft Þirkätinin tärkibinä verilmäsi iläbaðlý täklifin äleyhinä çýxdý. O dedi ki, bu däyi-þiklik hämin qurumun fäaliyyäti üçün älaväproblem yarada bilär: “Mäncä, “Azärenerji”Sänaye vä Energetika Nazirliyinä verilmälidir”.F. Aðamalý älavä etdi ki, korrupsiya ilä mübari-zänin än vacib elementlärindän biri dä naðdhesablaþmalarýn aradan qaldýrýlmasýdýr: “Çalýþ-maq lazýmdýr ki, ölkä miqyasýnda vätändaþlarlaayrý-ayrý qurumlar arasýndaký hesablaþmalarýnhamýsý ancaq bank vasitäsilä häyata keçirilsin.Ägär bu, tämin olunarsa, häm korrupsiya, hämdä rüþvätxorluq hallarý aradan qaldýrýla bilär”.

04SOSÝAL HÄYAT 24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN

ÞÄHÄRLÄR SÜBH GÜNÄÞ GÜNORTA ÝKÝNDÝ AXÞAM GECÄ

BAKI

QUBA

LÄNKÄRAN

ÞÄKÝ

SABÝRABAD

NAXÇIVAN

YEVLAX

ÞAMAXI

GÄNCÄ

ZAQATALA25 FEVRAL ÜÇÜN

5.45 7.16 13.01 16.02 18.33 19.53

5.51 7.23 13.06 16.06 18.37 19.59

5.50 7.19 13.05 16.08 18.39 19.57

5.56 7.28 13.12 16.12 18.43 20.04

5.51 7.21 13.06 16.08 18.39 19.59

6.04 7.33 13.19 16.21 18.52 20.11

5.56 7.27 13.12 16.13 18.44 20.04

5.50 7.21 13.06 16.07 18.38 19.58

6.00 7.31 13.15 16.16 18.47 20.08

5.58 7.31 13.14 16.13 18.44 20.07


ÝSÝM: “Korrupsiyaya qarþý mübarizä aparýrýqsa, ämäkhaqlarý artýrýlmalýdýr”

Astaranýn turizm märkäzinä çevriläcäyi gün uzaqda deyil

24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN BÖLGÄ

DÝZAYNER: SÜRÄYYA ÝBRAHÝMOVA

“Qonaqlarýmýz milli mätbäximizä üstünlük verirlär”

Avropa Ýttifaqý Naxçývanla älaqäläringeniþländirilmäsindä maraqlýdýr MAZLUM ATÝK NAXÇIVAN

1Avropa Ýttifaqýna üzv dövlätlä-rin ölkämizdä akkreditasiya

olunmuþ diplomatik missiyalarýnýnsäfir vä nümayändälärindän ibarätheyäti Naxçývan Muxtar Respublika-sýnda olub. Ýkigünlük säfärläri çärçi-väsindä onlar Ali Mäclisin Sädri Va-sif Talýbovla görüþüblär.

Görüþdä Ali Mäclisin Sädri Azär-baycanla Avropa Ýttifaqý arasýndakýälaqälärdä, qäbul olunmuþ täräfdaþlýqproqramlarýnda Naxçývan MuxtarRespublikasýnýn da iþtirak etdiyini bil-diräräk deyib: “Azärbaycanla AvropaÝttifaqý arasýnda 1996-cý ildä Täräfdaþ-lýq vä Ämäkdaþlýq Saziþi imzalanmýþ-dýr. 2009-cu ildän etibarän isä ölkä-mizdä Avropa Ýttifaqýnýn Azärbaycan,Gürcüstan, Ermänistan, Ukrayna, Be-larus vä Moldovaný ähatä edän ÞärqTäräfdaþlýðý Proqramý häyata keçiril-mäkdädir. Bu proqramda, eläcä däAvropa Ýttifaqýnýn tähsil, bärpa olunanenerjilär, ätraf mühit, ekologiya, sula-rýn idarä olunmasý proqramlarýnda damuxtar respublikamýz fäal iþtirak edir.Hämin proqramlara uyðun olaraq, ar-týq bir çox layihälär häyata keçirilir.Naxçývan Muxtar Respublikasý ilä Av-

striya RespublikasýnýnÞtiriya Federal Äyalätiilä imzalanmýþ müqa-viläyä äsasän, qarþýlýqlýämäkdaþlýq mövcud-dur”. Mäclisin Sädribu säfärin dä sämäräli,gäläcäkdä qarþýlýqlýämäkdaþlýq üçün fay-dalý olacaðýna äminli-yini bildirib.

Nümayändä he-yätinin rähbäri - Avro-pa Ýttifaqýnýn Azärbay-candaký Nümayändä-liyinin rähbäri RolandKobian ötän ilin iyunayýnda muxtar respub-likaya säfäri zamaný Av-ropa Ýttifaqýna üzv döv-lätlärin Azärbaycandaký säfirläriniNaxçývana dävät etmäk baräsindä be-lä bir razýlaþma äldä olunduðunu, nü-mayändä heyätinin Naxçývan MuxtarRespublikasýna säfärinin Avropa Ýtti-faqý ilä Azärbaycan arasýndaký cidditäräfdaþlýðýn näticäsi olduðunu bildi-rib. O, geniþ tärkibdä nümayändä he-yätinin muxtar respublikaya säfärininittifaqa üzv dövlätlärin Azärbaycan, o

cümlädän Naxçývanla älaqälärin ge-niþländirilmäsindä maraqlý olduðu-nun göstäricisi kimi däyärländiräräk,bunun Naxçývan Muxtar Respublika-sý ilä ämäkdaþlýq imkanlarýnýn pers-pektivlärini müäyyän etmäkdän iba-rät olduðunu vurðulayýb.

Qeyd edäk ki, nümayändä heyätisäfär çärçiväsindä Naxçývan MuxtarRespublikasýnýn tarixi vä maddi-mä-

däniyyät abidäläri ilä dä tanýþ olublar.Mälumat üçün bildiräk ki, Roland

Kobianýn baþçýlýq etdiyi nümayändäheyätinä Almaniya, Fransa, Ýtaliya,Avstriya, Niderland, Latviya, Litva,Çex Respublikasýnýn ölkämizdäkifövqäladä vä sälahiyyätli säfirläri, Bel-çikanýn vä Bolqarýstanýn Azärbaycan-daký säfirliklärinin müväqqäti iþlärväkilläri daxildirlär.

1Ämäk vä Ähalinin SosialMüdafiäsi Nazirliyinin

nümayändäläri Tovuz rayo-nunun Ermänistanla särhädolan Vahidli kändindä aztämi-natlý ailälärin “Özünä dästäkproqramý”na salýnmasý ücünmonitorinq aparýblar. Nüma-yändä heyäti bu känddä ya-þayan 5 aztäminatlý ailäyä ün-vanlý sosial yardým verilmäsiücün onlardan sänädläri qä-bul edib. Yaxýn günlärdä täyi-natý üzrä hämin ailälärä ün-vanlý sosial yardým ayrýlacaq.Yardým alan Nazim Abdulla-yev vä digärläri bizimlä söh-bätlärindä bu proqramýn on-larý qane etdiyini bildirdi. Mo-nitorinq zamaný nümayändäheyäti bir necä ailäyä dä baþçäkib. Qeyd edäk ki, proqra-ma uyðun olaraq, indiyädäkayda bir däfä ünvanlý sosialyardým alan ailälär indänsonra birdäfälik yardým ala-caqlar. Mäqsäd yardým alanþäxslärin hämin mäbläðlä iþqura bilmäsinä þärait yarat-maqdýr. Mäsälän, känd yerlä-rindä yaþayan ailälär bumäbläðä ya mal-qara ala bi-lär, yaxud äkinçilik üçün mü-äyyän þärait yarada bilärlär.

Tovuz Rayon ÄhalininSosial Müdafiä Märkäzinindirektoru Mahmud Hüseynovvurðuladý ki, aztäminatlý ailäl-ärin yoxsulluq väziyyätindänçýxmasý üçün önämli birproqramdýr. Onun sözlärinägörä, Tovuz rayonu üzrä2980 ailä ünvanlý sosial yar-dýmla tämin olunur ki, bun-lardan da 52-si Vahidli kän-dindä yaþayýr.

1Ämlak Mäsäläläri Dövlät Komitäsinin yanýnda Daþýn-maz Ämlakýn Dövlät Reyestri Xidmätinin (DÄDRX)

Länkäran Ärazi Ýdaräsinin yeni binasýnýn açýlýþ märasimi

olub. Xidmätin räisi Mähämmäd Ýmanov jurnalistlärä müsa-hibäsindä bildirib ki, yeni binanýn tikilmäsindä äsas mäqsädvätändaþlara göstärilän xidmät säviyyäsinin yaxþýlaþdýrýlmasý,bu sahädä operativliyin, þäffaflýðýn vä etibarlýlýðýn daha da ar-týrýlmasýdýr. Onun sözlärinä görä, ötän il bu qurumun Qäbä-lä Ärazi Ýdaräsinin yeni binasý istifadäyä verilib vä yaxýn gün-lärdä isä Xaçmaz Ärazi Ýdaräsinin yeni inzibati binasýnýn açý-lýþý olacaq: “Bu il Gäncä vä Þäkidä dä yeni binalarýn tikilib is-tifadäyä verilmäsi näzärdä tutulub”.

Qeyd edäk ki, yeni inzibati bina müasir täläblärä uyðuninþa ediläräk, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarý ilätam tächiz edilib. Yeni bina Azärbaycan Hökumäti ilä DünyaBanký arasýnda imzalanmýþ kredit saziþi çärçiväsindä ayrýlanväsaitlär hesabýna inþa olunub. Binada qeydiyyat prosesinindaha çevik vä operativ häyata keçirilmäsi mäqsädilä avtomat-laþdýrýlmýþ sänäd dövriyyäsi sistemi qurulub.

PÄNAH ABDURRAHMANLI LÄNKÄRAN

Vätändaþlara göstärilän xidmätin säviyyäsi yaxþýlaþdýrýlýr

1Kür çayýnýn sahilindä yerläþändördulduzlu “River Side” oteli

Mingäçevirä gälän qonaqlarýn vä turist-lärin istirahät vä ekskursiyalarýnýn täþ-kilindä mühüm rol oynayýr. Bäs iki ilöncä fäaliyyätä baþlamýþ bu otel iþininecä qurub? “River Side” otelinin 2009-cu il, martayýnýn 3-dä ölkä baþçýsý Ýlham Äliyevinxeyir-duasý ilä fäaliyyätä baþladýðýnývurðulayan otelin icraçý direktoru CämilNäsibov bizimlä söhbätindä dedi ki, iþi-mizä baþlamazdan ävväl bu sahä üzrätanýnmýþ mütäxässislärlä fikir mübadi-läsi apardýq, personalýmýza xüsusi ha-zýrlýq därsläri keçirildi, turizm þirkätläriilä müqavilälär baðladýq. Onun sözläri-nä görä, yay aylarýnda bu oteli seçänlä-rin sayý yetärincädir. Ävvällär qiymätläbaðlý müäyyän problemlärin yaþandýðý-ný qeyd edän Cämil müällim artýq bumäsälänin dä hällini tapdýðýný söylädi.

Otelin Kür çayý sahilindä tikilmäsininözälliyini vurðulayan müsahibimiz bildir-di ki, Mingäçevir deyändä ilk olaraq aðýla

Kür çayý gälir. Ona görä dä turistlär,hämçinin digär qonaqlar üçün Kürä sä-yahätlär dä täþkil edirik: “Xidmätlärimiz-dän än maraqlýsý su motosikletidir. Mü-þahidälärimä äsasän deyä biläräm ki, tu-ristlär vä qonaqlar balýq ovuna, eläcä däbalýq yemäklärinä daha çox maraq göstä-rirlär. Bütün bunlar bir yana... çalýþýrýq ki,bura gälänlärä günün täläbläri säviyyä-sindä digär xidmätlär dä göstäräk. HättaAvropa mätbäxi dä täþkil etmiþik. Ammaqonaqlarýmýz milli mätbäximizä üstünlükverirlär”. Hämsöhbätimiz xidmät sahälä-rini artýrmaq mäqsädi ilä yeni kotteclärintikilmäsinin dä näzärdä tutulduðunuvurðuladý. Turizmin inkiþafýný gücländir-mäk mäqsädi ilä Mingäçevirdä yeniotellärin, istirahät güþälärinin tikildi-yini bildirän Cämil müällim dediki, bu, son anda räqabätin artmasýilä näticälänäcäk. Räqabät isäinkiþaf, täräqqi demäkdir.O, söhbätarasý bu ilinaprel ayýnda Ba-kýda keçiri-

läcäk turizm särgisinä qatýlacaqlarýný dadilä gätirdi. Cämil müällim bizimlä söh-bätini bu sözlärlä tamamladý: “Ölkämizägälmiþ här bir qonaðý Kür çayý sahilindä-ki mänzäräli “River Side” otelindä gör-mäk istärdik”.

ESMÝRA HÝDAYÄTO-VA MÝNGÄÇEVÝR

Muzeydä därs-mäþðäläkeçirilib1

Naxçývan Türk Liseyinin þagirdläriüçün Heydär Äliyev Muzeyindä

növbäti därs-mäþðälä keçirib. Muzeyindirektoru Ramil Orucäliyev muzeyin ya-ranma tarixi, zängin eksponatlarý haq-qýnda onlara ätraflý mälumat verib.Sonra YAP Naxçývan Þähär Täþkilatýnýnsädri Elman Cäfärli “Azärbaycan-Türki-yä bir millät, iki müstäqil dövlätlärdir”mövzusunda çýxýþ edib. O, iki ölkä ara-sýnda münasibätlärin geniþlänmäsindäümummilli lider Heydär Äliyevin xid-mätlärini þagirdlärä çatdýrýb. Qeyd olu-nub ki, Azärbaycan vä Türkiyänin siyasi-iqtisadi vä mädäni älaqäläri indi dä häriki ölkänin rähbärliyi täräfindän uðurlainkiþaf etdirilir.

Xocalý anýlýr...1

Gäncä Musiqi Kollecindä Xocalýsoyqýrýmý ilä baðlý tädbir keçirilib.

Tädbirdä Ermänistan-Azärbaycan mü-naqiþäsinin tarixinä näzär salýnýb. Täca-vüz zamaný törädilän soyqýrýmý, etniktämizlämä, terror, insanlýða vä bäþäriy-yätä qarþý digär cinayätlär, o cümlädänäsir vä girovlarla münasibätdä beynäl-xalq hüquq normalarýnýn pozulmasý iläbaðlý faktlar täläbä-gänclärin diqqätinäçatdýrýlýb. Kollecin tarix müällimi AbbasAbbasov dünyanýn Xocalý faciäsini nävaxtsa soyqýrýmý kimi qäbul etmäyämäcbur olacaðýný bildirib. Çýxýþ edänlärartýq Xocalýnýn adýnýn mähv olunmuþþähärlär siyahýsýna düþdüyünü bildirib-lär. Tädbirdä vätänpärvärlik mövzu-sunda þeirlär söylänilib.

Aðstafada isä Xocalý faciäsinin növ-bäti ildönümü ilä baðlý räsm qalereya-sýnda “Xocalý-gänc rässamlarýn gözüilä” adlý räsm müsabiqäsi täþkil oluna-caq. Bu haqda Aðstafa Rayon Mädä-niyyät vä Turizm Ýdaräsinin räisi GülgünKärimova mälumat verib. O bildirib ki,räsm müsabiqäsindä 12 gänc häväskarrässamýn äl iþläri nümayiþ olunacaq.Onun sözlärinä görä, Xocalý ilä baðlý ra-yon säviyyäsindä digär tädbirlär dä ke-çiriläcäk. CEYHUN VÄLÝYEV AÐSTAFA

Xocalýlar müayinä olunublar1

Hacýkänd qäsäbäsindä mäskun-laþmýþ Xocalýdan olan mäcburi

köçkünlär vä yerli sakinlär pulsuz tibbimüayinädän keçiriliblär. Bu barädäGäncä Þähär Sähiyyä Ýdaräsinin räismüavini Akif Zärbäliyev mälumat verib.Onun sözlärinä görä, hämin briqadasý40 näfärdän ibarät olub. Müayinä üçünmüraciät edänlär onlara göstärilän tib-bi xidmätdän mämnunluqlarýný dilä gä-tiriblär.

Çaylý kändinä mavi yanacaq verilib1

20 illik fasilädän sonra Göygöl ra-yonunun Çaylý kändinä mavi ya-

nacaq verilib. Ýlkin märhälädä ävvällärqaz alan 96 abonentin mänzilindä say-ðac quraþdýrýlýb vä qaz tächizatý bärpaolunub. Bu ayýn sonuna qädär kändindigär sakinlärinin evlärindä dä mavi ya-nacaq olacaq.

Bu münasibätlä keçirilän tädbirdäçýxýþ edän Göygöl Rayon Ýcra Hakimiy-yätinin baþçýsý Arif Seyidov bildirib ki,respublikamýzýn digär rayonlarýnda ol-duðu kimi, Göygöldä dä känd vä qäsä-bälärin qazlaþdýrýlmasý qarþýda duranvacib mäsälälärdändir. Göygöl Qaz Ýstis-mar Sahäsinin räisi Cavad Mämmädovisä deyib ki, Çaylý rayonu qazla täminolunmuþ 19-cu yaþayýþ massividir: “Pä-nahlýlar vä Dozular kändlärinä dä qazverilmäsi planlaþdýrýlýr”. O hämçinin bil-dirib ki, Dövlät Proqramý çärçiväsindäcari ildä rayonun Topalhäsänli, Çaykändvä Kälbäcärdän olan mäcburi köçkünlä-rin mäskunlaþdýqlarý Murovdað qäsäbä-sinin dä qazlaþdýrýlmasý näzärdä tutu-lub. CEYHUN VÄLÝYEV GÖYGÖL

Tovuzda “Özünä dästäk proqramý”

Cämil Näsibov

Xidmätin räisi Mähämmäd Ýmanov bildirib ki, yeni binanýn tikilmäsindä äsas mäqsäd vätändaþlara göstärilän xidmätinsäviyyäsinin yaxþýlaþdýrýlmasýdýr.

05

Naxçývan Muxtar Respublikasý Ali Mäclisinin Sädri Vasif Talýbov bu säfärin sämä-räli, gäläcäkdä qarþýlýqlý ämäkdaþlýq üçün faydalý olacaðýna äminliyini bildirib.

DÜNYA 24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN


06

1992-ci ilin fevralýn 25-dän 26-na keçän gecä ya-xýn tariximizin än qanlý sähifälärindän biri oldu.Mäsum insanlara, hätta män deyärdim ki, bäþä-riyyätä qarþý edilän bu böyük vähþätin - Xocalýsoyqýrýmýnýn 19-cu ildönümüdür. Yüzlärlä mülkiinsan qätlä yetirildiyi, yüzlärlä insanýn þikäst edil-diyi, hälä dä taleyi mälum olmayan nä qädär insa-nýn olduðu bir gecä idi. O gecä baþ verän faciä nä-ticäsindä yüzlärlä uþaq yetim qaldý. Ýþin maraqlýtäräfi odur ki, bu hadisäläri hälä dä soyqýrým kimiqäbul etmäyän bir sýra Qärb ölkäläri var ki, onlarýanlamaq mümkün deyil.

Müharibä arzuedilän bir hadisä deyil, bu, sonçýxýþ yoludur. Dialoq vä sülh naminä heç bir yolqalmayanda müharibä baþlanýr. Här þeydä birqayda olduðu kimi, müharibänin dä qaydalarý var:uþaða, qadýna, silahsýz mülki insana toxunmaqolmaz. Bu, bäþäri bir normadýr. Amma Xocalý ha-disälärindä heç bir bäþäri normalara, beç bir qay-dalara ämäl olunmadý. Bu vähþäti dünyada heç bircanlý, hätta heyvan belä törätmäzdi. Xocalý qätlia-mýnýn näticälärini yerindä görän fransýz jurnalisti,“Alman faþistlärinin qäddarlýqlarý haqqýnda çoxoxumuþam, çox eþitmiþäm, amma 5-6 yaþýndaký

uþaqlarý, qadýnlarý, mülkiinsanlarý öldürän ermäni-lär onlar betärdirlär”, -deyirdi. Hälä bir etiraf ki-mi qälämä alýnan Xocalýsoyqýrýmýnýn birbaþa iþti-rakçýsý jurnalist DaudXeyriyanýn “Xaçýn xätriüçün” adlý kitabýnda yaz-dýqlarý haqqýnda danýþa-raq qanayan yaralara ye-nidän duz basmaq istämi-räm.

1915-ci ildä yaþananuydurma ermäni qätlia-mýný ällärindä dästävuzedäräk ermänilär qapý-qapý gäzirlär. Bunu birsoyqýrým kimi tanýtmaq-dan ötrü däridän-qabýq-dan çýxýrlar. Täässüf ki,häqiqätä uyðun olmayaniddialara inanan, hättabunu qäbul edän ölkälärdä var. Bu uydurmalarý

soyqýrým kimi tanýyan ölkälär, nädänsä, Xocalýdatörädilän soyqýrýma açýq-aþkar göz yumurlar.Baxmayaraq ki, o vaxtlar separatçý ermäni härbibirliklärinä rähbärlik edän, bu gün isä Ermänista-nýn Prezidenti olan Särkisyan hämin hadisälärindolayý yolla soyqýrým olduðunu etiraf etmiþdir. O,ingilis jurnalisti Tomas Vaala verdiyi müsahibädä:“Xocalý hadisälärindän ävväl azärbaycanlýlar bi-zim mülki þäxslärä toxunmayacaðýmýzý, güc tätbiqetmäyäcäyimizi zänn edirdilär. Biz Xocalý ämäliy-yatý ilä bu düþüncäläri alt-üst etdik”, - deyir.

Äslindä täkcä bu ifadälär Särkisyanýn mähkä-mä qarþýsýna çýxmasý üçün kifayätdir, amma tääs-süf ki, Qärbin ikili standartlarý burada da qarþýmý-za çýxýr.

1994-cü ildä Afrikanýn yoxsul ölkäsi Ruanda-da säbäbi hälä dä mälum olmayan vätändaþ mü-haribäsi baþladý. Ölkänin iki böyük qäbiläsi olanTutular vä Hutular bir-birinä qarþý müharibäyäbaþladýlar. Bu savaþ yüz günädäk davam etdi vä800 minä yaxýn mäsum insan hälak oldu. Hutularmüsälman, Tutular isä xristian idi. Avropa mätbu-atý därhal Hutularý täqsirkar elan etdi. Onlar üçünhüquq, ädalät, haqlý-haqsýz önämli deyildi, äsasolan Hutularýn onlardan olmamasý idi. Täässüf ki,eyni mänzärä Xocalý faciäsindä dä özünü göstärir.Qätlä yetirilänlär, zülmä düçar olanlar onlardanolmadýðý üçün bu hadisälär soyqýrým olaraq qäbuledilmir. Biz isä bütün gücümüzlä çalýþmalý, hadi-sälärä lazými qiymätin verilmäsinä nail olmalýyýq.Bu mäsälänin ABÞ konqresindä, Türkiyä parla-mentindä vä baþqa bäzi ölkälärin parlamentindägündämä gätirilmäsi atýlan önämli addýmlardanbiridir.

Xocalý soyqýrýmýnda dünyasýný däyiþänlärä Al-lahdan rähmät diläyiräm. Allah bir daha bu millä-tä belä acý günlär yaþatmasýn. [email protected]

Därdin zirväsi - Xocalý

OSMAN UÇAK

Xocalý hadisälärindäheç bir bäþäri norma-lara, heç bir qaydala-ra ämäl olunmadý. Buvähþäti dünyada heçbir canlý, hätta hey-van belä törätmäzdi.Xocalý qätliamýnýnnäticälärini yerindägörän fransýz jurna-listi, “Alman faþistlä-rinin qäddarlýqlarýhaqqýnda çox oxu-muþam, çox eþitmi-þäm, amma 5-6 ya-þýndaký uþaqlarý, qa-dýnlarý, mülki insan-larý öldürän ermäni-lär onlar betärdir-lär”, - deyirdi.

1Ýki häftädir on minlärlä insanýniþtiraký ilä etiraz aksiyalarýnýn

keçirildiyi Bähreyndä väziyyät stabil-läþmäyib. Belä bir väziyyätdä ölkäKralý Hamad bin Ýsa äl-Xälifä Säu-diyyä Äräbistanýna säfär edib. O, buölkädäki räsmi þäxslärlä mäslähätläþ-mälär aparýb.

Xatýrladaq ki, ABÞ-ýn beþinci do-nanmasý Bähreyndä yerläþir. Aksiya-ya qatýlanlarýn äksäriyyäti sünni xa-nädanlýðýna etiraz edän þiälärdir.

Kral Abdullah qayýtdý vä säräncam verdiBu arada isä Säudiyyä Äräbistaný-

nýn Kralý Abdullah üç aydýr davamedän müalicäsini tamamladýqdan son-ra dünän ölkäsinä qayýdýb. Bu münasi-bätlä ölkädä täntänäli märasimlär täþkilolunub.

Kral Abdullah ölkäsinä qayýdan ki-mi säräncam imzalayýb. Säräncama gö-rä, vätändaþlara yardým vä güzäþtli kre-

ditlärin verilmäsi üçün näzärdä tutulanfonda 17 milyard dollar väsait köçürü-lüb. Säudiyyä Äräbistanýnýn vätändaþ-larý evlänärkän vä ya sahibkarlýq fäaliy-yätinä baþlayarkän bu fondun väsaitlä-rindän istifadä edä bilirlär.

Kralýn baþqa bir qärarýna görä isä,dövlät mämurlarýnýn maaþlarý 15 faizartýrýlýb. Gänclär isä bir il müddätinä iþ-sizliyä qarþý sýðorta olunublar.

Bähreyn Kralý Säudiyyä Äräbistanýna gedib

1Liviyada ümumxalq aksiyasý onun-cu gününä qädäm qoyub. Tunis vä

Misirdäki inqilablardan vä bu ölkälärinxalqlarýnýn öz istäklärinä nail olmalarýn-dan ilhamlanan liviyalýlar 42 ildir ölkäniidarä edän Muämmär Qäddafini istefayagöndärmäk üçün israr nümayiþ etdirirlär.Hätta Qäddafinin sraðagün televiziya va-sitäsilä säsländirdiyi “heç bir halda istefavermäyäcäyäm, etirazçýlara qarþý härbigücdän istifadä edäcäyäm” hädäsi dä ak-siya iþtirakçýlarýný qorxutmayýb. On min-lärlä liviyalý küçälärä çýxaraq öz täläbläriniiräli sürmäkdä davam edir. Aksiyalar da-vam etdikcä ölänlärin vä yaralananlarýnsayý da artmaqdadýr. Räsmi mänbälärdä300-ä yaxýn insanýn öldüyü bildirilsä dä,qeyri-räsmi mälumatlara görä, ölänlärinsayý mini ötüb.

Bununla belä, Qäddafinin öz täräf-darlarýný küçälärä dävät etmäsindän son-ra hökumäti dästäkläyän qruplar da dü-nändän etibarän aksiyalara baþlayýblar.Paytaxt Tripolidäki Yaþýl meydanda top-laþan Qäddafi täräfdarlarý ällärindä yaþýlbayraq tutaraq “Xalqýn iqtidarý, ya daölüm!” þüarý säsländiriblär. Onlar hämçi-nin, Qäddafinin þäkillärini dä özläri ilägötürüblär. “Quardian” qäzetinin müx-birlärinin hazýrladýqlarý reportajda isäqeyd olunub ki, cip markalý avtomobillär-dä gäzän xüsusi täyinatlýlar ätrafda gör-dükläri här käsä atäþ açýrlar. Bu þäxslärinAfrikadan gätirilmiþ muzdlu döyüþçülärolduðu bildirilir. “Qäddafinin ämri ilä ha-vadan vä qurudan açýlan atäþ näticäsindäküçälär vä meydanlar deþik-deþik olmuþmeyitlärlä doludur. Ýnsanlar qorxularýn-dan öz yaxýnlarýnýn cäsädlärini küçälär-

dän toplaya bilmirlär”,- qäzetdä yazýlýb.Paytaxtýn digär küçälärindäki dükan-

larýn isä äksäriyyäti qapalýdýr. Xüsusilä dä,yanacaqdoldurma mäntäqälärindä uzunnövbälär ämälä gälib.

Ölkänin þärq bölgäsi bütövlükdä eti-razçýlarýn näzarätinä keçib. Ara-sýra gözädäyän härbçilär isä Qäddafinin ämrindänçýxdýqlarýný bildiriblär. Bölgädäki þähär-lärdä Qäddafinin küçälärä yapýþdýrýlanþäkillärini qoparýblar.

Dünän yayýlan son mälumatlara gö-rä, etirazçýlar paytaxt Tripolinin 80 kilo-metrliyindäki Sabratah þähärinä qädärgälib çýxýblar. Onlar bu þähärdä tählükä-sizlik qüvvälärinä mäxsus binalarý tala-yýblar, bir çox inzibati binaya isä zärärvurublar, bäzi tikililäri isä yandýrýblar.Aksiya iþtirakçýlarýnýn tam näzarätinäkeçän bäzi þähärlärdä isä etirazçýlarýn si-lahlarý tähvil vermäläri barädä xäbärlärgälmäkdädir.

Bu arada Liviyanýn daxili iþlär vä äd-liyyä nazirläri, eläcä dä müxtälif ölkälär-däki säfirläri ard-arda tutduqlarý väzifä-lärdän istefa veriblär. Qäddafinin oðluSaif al-Ýslamýn yardýmçýsý da istefa verdi-yini bäyan edib.

Ädliyyä naziri istefasýndan sonra älin-dä M. Qäddafinin “Pan Amerikan” havayollarý þirkätinä mäxsus särniþin täyyarä-sini partlatmaq tapþýrýðý vermäsinä (1988-ci ildä-red.) dair sübutlar olduðunu açýq-layýb.

Dünya etiraz edirLiviya hökumätinin öz xalqýna qarþý

zorakýlýða äl atdýðý bir vaxtda dünya ölkä-läri Qäddafiyä qarþý açýqlama vermäkdä

davam edirlär. Almaniya, Fransa, Ýtaliya,o cümlädän Avropa Birliyinin (AB) räsmi-läri Liviyaya qarþý sanksiyalarýn tätbiqedilmäsi täklifi ilä çýxýþ ediblär. BMT Täh-lükäsizlik Þurasý isä zorakýlýðýn därhal da-yandýrýlmasýný täläb edib.

“Assoþieyted Pres” agentliyinin mä-lumatýna görä, AB ölkäläri BMT-nin Ýn-san Hüquqlarý Þurasýnýn növbädänkänariclasýnýn keçirilmäsi üçün fäaliyyätä baþ-layýblar. Sabah Cenevrädä keçirilmäsiplanlaþdýrýlan toplantýda qäbul ediläcäkqärarýn layihäsi dä hazýrdýr. Layihädä Li-viyada baþ veränlärin insanlýða qarþý cina-yät olduðu qeyd edilib.

Dünän eyni zamanda, AB ölkäläri Li-viyaya silah satýþýný dondurublar. Bu ba-rädä qurumun xarici älaqälär üzrä ali ko-missarý Katerin Aþtonun sözçüsü mälu-mat verib. Xatýrladaq ki, 2009-cu ilin mä-lumatlarýna görä, Avropa ölkäläri Liviya-ya 323 milyon dollarlýq silah satýblar.

Türkiyädä operativ qärargah qurulubLiviyada yaþayan türklärin öz vätän-

lärinä qaytarýlmalarý üçün Türkiyädä ope-rativ qärargah qurulub. Bu qärargah,hämçinin, Liviyada qalan türklärin däaqibäti ilä maraqlanýr vä müvafiq mälu-matlar toplayýr. Türkiyä hökumäti öz vä-tändaþlarýnýn evakuasiyasý üçün Liviyayatäyyarälär vä gämilär göndärib.

Aksiyalar zamaný Liviyada bir türkünöldürüldüyü xäbäri gälib. Onun tikintidäiþläyärkän snayperlä vurulduðu bildirilir.

Xatýrladaq ki, Liviyada ümumiyyätlä25 min Türkiyä vätändaþý yaþayýr. Onla-rýn äksäriyyäti bu ölkäyä iþlämäyä ge-dänlärdir.

QQ ää dd dd aa ff ii LL ii vv ii yy aa nn ýý nn

þþ ää rr qq hh ii sss ss ää ss ii nn ää nn ää zz aa rr ää tt ii ii tt ii rr ii bb

Kral Abdullah

- Sizä görä häyatda änasan vä än çätin þey nä-dir?

- Än asan - in-sanlara yaxþýlýq et-

mäk, än çätin - nadanlýða dözmäk.- Ucqar bir känddä yaþamaða mäcbur ol-saydýnýz, dolanýþýðýnýzý necä çýxarardýnýz?

- Äkinçilik vä maldarlýqla mäþ-ðul olardým.- Keçdiyiniz ömür yoluna baxanda än çoxnäyä üzülür, näyä sevinirsiniz?

- Yazmaða vaxt tapmadýðýmgünlärä, aylara üzülür, yazdýqlarým-la seviniräm.

- Valideyn vä müällimlärdän baþqa özünüzükimlärä borclu bilirsiniz?

- Valideynlärdän vä müällimlär-dän dä ävväl hamýdan Uca Allaha.

- Uðrunda här þeydän keçä biläcäyinizvarlýðýn adý?

- Ýlahi.- Özünüzü hansý peþädä daha yaxþý ifa-

dä edä bilärdiniz? Ýndiki iþinizdän razýsýnýz-mý?

- Yazýda. Bäli.- Üzr istämäk sizä aðýr gälmir ki?

- Qätiyyän, äksinä, bundan iza-holunmaz bir mämnunluq duyu-ram.- Sabir deyir: “Aðladýqca kiþi qeyrätsiz olur”,

siz necä düþünürsünüz?- Ätrafýmýzda aðlamaðý bacar-

mayan bir xeyli qeyrätsiz kiþi görü-rük.- “Kaþ ki ..... ölkädä doðulaydým, ..... xalqýnnümayändäsi olaydým” dediyiniz olurmu?

- Tez-tez olur. Älälxüsus, ciddiädäbiyyata laqeydliklä üzläþändä.- Evinizdä inciklik olurmu? Olursa, birincikim barýþýr?

- ...- Özünüzü kimin qarþýsýnda günahkar bilir-siniz vä kiminsä günahýný baðýþlamýsýnýzmý?

- Özümü gündä-gündä yol ver-diyim saysýz-hesabsýz xýrda günah-lar yiyäsi sayýram. Bäzi günahlarýbaðýþlaya biliräm, bäzilärini isä yox.- Sizcä azadlýq istädiyini elämäkdir, yoxsaistämädiyini?

- Täbii ki, istädiyini. Ýstämädiyi-ni elämäk - zora märuz qalmaq de-yilmi?..- Sevgi nädir: ümid, qorxu ya xoþbäxtlik?

- Xoþbäxtlik.- Än çox nä zaman utanýrsýnýz?

- Mäni üzümä tärifläyändä.- Ölüm nädir?

- Bu barädä nä desäm, uydur-madan savayý bir þey olmayacaq.Ölüm barädä mänim “Duyðularimperiyam”da bir neçä izah var,oxuyun.- Çoxlu pulunuz olsa, hara xärclärdiniz?

- Evim vä idarämlä baðlý bir sýrahälli vacib problemläri aradan qal-dýrardým, bir neçä dostumun vä ka-sýb qohumumun häyat þäraitlärinääncam çäkärdim, yaxýnlarýmdanolan bir ata-anasýz uþaðýn tähsilhaqqýný, xärclärini ödäyärdim…- “Män almasam, bir baþqasý alacaq, mänolmasam, baþqasý olacaq” düþüncäsi näyiifadä edir?

- Allaha þükür, hälä ki, bu sayaqdüþünmäk zorunda qalmamýþam.- Häyatda än böyük täsälliniz?

- Äsärlärim…- Sizä hansý mövzuda sual verilmäsini heçarzulamýrsýnýz?

- O barädä düþünmämiþäm.

- Yubiley vä ad günlärindä özünüzü necähiss edirsiniz?

- Ad günlärimi seviräm. O gün-läri özümü yenicä anadan olmuþ ki-mi hiss ediräm.- Dünyanýn här yerindän görünän uca birlövhäyä iki-üç kälmälik näsihät yazmaðý xa-hiþ etsälär, nä yazardýnýz?

- Sämaya bax!- Sizä görä insanda än yaxþý vä än pis xarak-ter hansýlardýr?

- Än yaxþý - säbirlilik vä dözüm-lülük, än pis - ifrat emosionallýq.- Nä vaxtsa hansýsa müðänniyä, sänätçiyäheyran, ya da aþiq olmusunuzmu?

- Ýstedadýna heyran qaldýgým birsýra dünya sänätçilärinin adlarýnýaçýqlaya biläräm. Maya Plisetskaya,Frensis Ford Koppola, Stenli Kub-rik, Oskar Piterson, eläcä dä digär-läri.- Övladlarýnýz sizi atsalar, onlara nä deyär-diniz?

- Yäqin ki, sarsýlardým. Ammaonlara heç bir þey demäzdim. Çün-ki zorla aram yoxdu.- Än çox sevdiyiniz vä sevmädiyiniz sözlär?

- Ädäbsiz sözlärdän savayý bü-tün sözläri seviräm. Axý män mähzonlarýn kömäyi ilä bütün agrýlarým-dan azad oluram, fikir vä duyðularý-mý ifadä edä biliräm.- Fürsät olsa, ölümqabaðý nä väsiyyät edä-cäksiniz?

- Allahý sevmäyi vä yalnýz Onaarxalanmaðý.- Än çox nädän qorxursunuz?

- Darýxmaqdan. Söhbät, bir ne-çä saatlýq ya günlük yox, öz içimdähäbs olunmaðýn darýxmaðýndan ge-dir.- Xoþbäxt olmaq üçün näyiniz çatmýr?

- Xoþbäxtlik - män özümäm.- Sizin kimlärä vä nä kimi xeyriniz var?

- Elä biliräm, insanlarýn bir qis-minä äsärlärimlä, digärlärinä ämäl-lärimlä kömäk edä biläräm.- Bu dünya bir insan þäklindä qarþýnýzdadursa, ona nä deyärdiniz?

- Bir az märhämätli vä mülayimol…- Häyatýnýzda sizä täklif edilmiþ nädänsäimtina etmisinizmi?

- Maddi firavanlýða aparsa da,ruhumu zädäläyä biläcäk bir çoxþeydän.- Gänclik hansý yaþda bitir?

- Özündä sevinmäyä güc tap-madýðýn gündän.- Dostlarýnýz çoxdurmu? Ýnsanlar niyä dostolurlar?

- Mänim dostlarýmýn çoxu, dün-yasýný ötän qärinälärdä däyiþmiþ ya-zýçýlar, sufilär vä filosoflardýr… On-larý här an yanýmda hiss ediräm.

07ÜZ - ÜZÄ 24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN

“Xoþbäxtlik män özümäm”

Ömär Muxtar, Qäddafi, neft vä qan

Tunisdä baþlanan vä bütün äräb ölkälärini silkälä-yän “Yasämän” inqilabý dünyanýn än zängin neft öl-kälärindän biri olan Liviyaný da üsyan meydanýna çe-virib. Qäddafi rejiminä qarþý ayaða qalxan kütlä ilä re-jimä sadiq ordu hissäläri arasýnda baþ verän toqquþ-malarda mindän artýq dinc sakin öldürülüb, yüzlärläadam isä yaralanýb. Än dähþätlisi odur ki, Liviya Pre-zidenti Muammär Qäddafi hakimiyyätdä qalmaq na-minä älini öz xalqýnýn qanýna batýrmaqdan belä çäkin-mir. Mähz onun birbaþa göstäriþi ilä ordu xalqa qarþýsilah iþlätmäkdä vä dinc etirazçýlarýn üzärinä havadanraket-bomba zärbäläri endirmäkdädir. Sözün düzü,son yarým äsrdä män älini Qäddafi kimi öz xalqýnýnqanýna batýran vä öz vätändaþlarýna qarþý äsl mühari-bä elan edän ikinci bir diktator xatýrlaya bilmiräm.Hätta Yaxýn Þärqin än qäddar diktatorlarýndan biri he-sab edilän Ýran Þahý Mähämmäd Rza Pählävi belä, ha-kimiyyätdä qalmaq naminä öz xalqý üzärinä havadanbomba-raket zärbäläri endirmäyä cäsarät etmämiþdi.

1979-cu ildä etiraz aksiyalarýkeçirän xalqa qarþý þahýn gös-täriþi ilä yalnýz polis vä daxiliqoþunlardan istifadä edildi.Ancaq axýdýlan qanlara bax-mayaraq, xalqýn öz iradäsiniortaya qoyduðunu göränPählävi ölkädän qaçmaðamäcbur oldu. Oxþar fikirläriMisirin günümüzdäki fironuhesab edilän Hüsnü Mübaräkhaqqýnda da demäk olar.1981-ci ildän Mübaräkin öl-käni idarä etmäsi fironlardövrünü xatýrladýrdý. ÇoxlarýMisirdä baþlanan xalq härä-katýný yatýrmaq üçün Müba-

räkin härbi gücdän istifadä edäcäyini düþünürdü. Am-ma o belä hakimiyyätini qoruyub saxlamaq üçün xal-qa qarþý härbi täyyarälärdän vä härbi gücdän istifadäetmäyä cäsarät etmädi. Lakin çoxlarýnýn gözlämädiyihalda, Qäddafi tamam baþqa yol seçäräk öz xalqýnaqarþý müharibäyä baþlayýb. Sraðagün televiziya ilä çý-xýþýnda o, hakimiyyätini qorumaq üçün äsl bädävi ki-mi sona kimi döyüþäcäyini söyläyib. Amma Qäddafibu sözläri deyändä bir þeydä yanýlýb: äsl bädävi heçvaxt älini öz xalqýnýn qanýna batýrmayýb. Bädävi tarix-boyu iþðala, müstämläkä rejiminä qarþý döyüþüb vä buyolda minlärlä þähid verib.

Bu yerdä istär-istämäz Ýtaliyanýn iþðalçýlýq siyasäti-nä qarþý mübarizä aparan vä “Sähra aslaný” adýný alanliviyalý azadlýq mücahidi Ömär Muxtar yadýma düþür.Ömär Muxtar sona kimi özündän qat-qat güclü olandüþmänä qarþý þäräflä döyüþüb. O, älä keçirilsä dä,özünü äsl qähräman kimi apardý vä italiyalýlarýn oyun-caðý kimi Liviyaný idarä etmäkdänsä dar aðacýný üstüntutdu. Ona görä dä Ömär Muxtar günümüzdä beläyalnýz äräblär arasýnda deyil, bütün dünyada sevilänqährämanlardan biri kimi qalmaqdadýr.

Amma Qäddafi öz säläfindän färqli yol seçib vä ha-kimiyyätini qoruyub saxlamaq naminä älini öz xalqýnýnqanýna batýrmaqda davam edir. Äslindä Qäddafi dähakimiyyätä dövlät çevriliþi etmäklä vä qan tökmäklägälmiþdi. Ýndi o, bu yolla da dövlät baþýnda qalmaq is-täyir. Amma hadisälärin gediþi göstärir ki, bu däfä qançanaðý onun öz baþýnda çatlayacaq. Burada istär-istä-mäz üräyimdän bir aðrý keçirmäli oluram: heyif oÖmär Muxtara ki, onun Qäddafi kimi xäläfi var.

Äslindä Liviya da daxil olmaqla äräb ölkälärindäbaþ verän hadisälär acý bir reallýðý ortaya çýxarýb. Adýçä-kilän ölkälärin xalqlarýna neft rifah vä säadät äväzinä,qan vä bäla gätirib. Neftdän gälän gälirlär xalqýn deyil,bir qrup adamýn älindä toplanaraq, onlarýn fironsayaðýyaþamasýna vä o sayaq da ölkäni idarä etmälärinä gäti-rib çýxarýb. Bu da näticädä qeyri-neft sahälärinin, säna-yenin inkiþaf etmäsi yolunda ciddi ängälä çevriläräk öl-kädä iþsizliyi, korrupsiyaný vä mämur özbaþýnalýðýnýgücländirib. Bu gün Tunisdä, Misirdä, Liviyada vä digäräräb ölkälärindä baþ verän çaxnaþmalar vä xalqýn özhökumätlärinä qarþý etiraz aksiyalarýna baþ vurmasý damähz bu amillärlä baðlýdýr. Göräsän analoji väziyyätdäolan digär äräb ölkäläri bu baþ veränlärdän bir näticä çý-xaracaq, ibrät götüräcäklärmi? [email protected]

ÄZÝZ MUSTAFAYazýçý, dramaturq,

Ämäkdar incäsänät xadimi,Respublika Tärcümä vä Ädäbi

Älaqälär Märkäzinin sädri,“Xäzär” dünya ädäbiyyatý jurnalýnýn Baþ redaktoru.

Afaq Mäsud,

Qäddafi dä haki-miyyätä dövlätçevriliþi etmäklävä qan tökmäklägälmiþdi. Ýndi o,bu yolla da döv-lät baþýnda qal-maq istäyir. Am-ma hadisäläringediþi göstärir ki,bu däfä qan ça-naðý onun öz ba-þýnda çatlayacaq.


AFAQMÄSUD

08


ÝQTÝSADÝYYAT 24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN

dRusiya ärazisindä görüläntählükäsizlik tädbirläri ölkä-

mizdän þimal istiqamätinä gedänqatarlarýn häräkät qrafikindä däyi-þikliklärä säbäb olub. Rusiya täräfi-nin qärarý ilä tählükäsizliyin täminedilmäsi mäqsädi ilä fevralýn 4-dänetibarän Þimali Qafqaz Dämir Yo-lunun Samur-Artezian sahäsindäsärniþin vä yük qatarlarýnýn häräkä-tinä axþam saat 22:00-dan sähär sa-at 06:00-ya qädär mähdudiyyät qo-yulub. “Azärbaycan Dämir Yollarý”ASC-dän verilän mälumata görä,buna säbäb son vaxtlar Þimali Qaf-qaz Dämir Yolunun Daðýstan ärazi-sindän keçän hissäsindä tez-tez ne-qativ hallarýn qeydä alýnmasýdýr.Rusiya täräfinin tätbiq etdiyi mäh-dudiyyät näticäsindä fevralýn 4-dänbu günädäk Azärbaycandan þimalistiqamätinä häräkät edän qatarla-rýn häräkätindä uzunmuddätli - 12-14 saatlýq fasilälär vä längimälär ya-ranýrdý. Bu väziyyäti aradan qaldýr-maq üçün Azärbaycandan häräkätedän qatarlarýn qrafikinä däyiþiklikedilmäsi qärara alýnýb.

“Azärbaycan Dämir Yollarý”vätändaþlarýn näzärinä çatdýrýr ki,yeni häräkät cädväli müväqqäti xa-rakter daþýyýr vä fevralýn 23-dänmartýn 26-däk qüvvädä olacaq.Martýn 26-dan etibarän isä yeni hä-räkät cädväli tätbiq olunacaq.

Qatarlarýn qrafiki däyiþdirildi

FOTO

: ZAM

AN

“Azeri Light” neftininqiymäti 100 dollarý ötüb

dDünya bazarýnda Azärbaycan nef-tinin qiymäti son 2,5 il ärzindä än

yüksäk häddä çatýb. Dövlät Neft Þirkä-tindän (ARDNÞ) verilän mälumata gö-rä, London birjasýnda keçirilän härraclar-da “Azeri Light” markalý neftin qiymäti2,34 dollar artaraq, 109,72 dollara çatýb.Bu son 2,5 ildä Azärbaycan neftinin änyüksäk qiymätidir. Sonuncu däfä beläqiymät 2008-ci ilin sentyabrýn 1-dä qey-dä alýnýb. Neftin bahalaþmasýnýn äsas sä-bäbi äräb dövlätlärindä ictimai-siyasi vä-ziyyätin gärginläþmäsidir.

“Azärbaycan” ÝES häftädä18 milyon kVt-saat enerjiistehsal edir

dCari ilin yanvar ayýnda “Azärbay-can” Ýstilik Elektrik Stansiyasýnda

(ÝES) 64,4 milyon kilovat-saat elektrikenerjisi istehsal edilib. “Azärenerji” SC-dän verilän mälumata görä, hazýrdastansiyada dörd enerji bloku iþläyir väsutkada orta hesabla 16-18 milyon kVt-saat elektrik enerjisi istehsal olunur. Üçenerji bloku isä ehtiyatdadýr. Mälumatdahämçinin qeyd olunur ki, ÝES-dä aparý-lan tämir-bärpa iþläri uðurla häyata keçi-rilib. Näticädä bloklarýn texniki-iqtisadigöstäriciläri yaxþýlaþýb.

Stansiyanýn 1 saylý enerji blokundayenidänqurma iþläri baþa çatdýrýlýb väenerji bloku þäbäkäyä qoþulub. 7 saylýenerji blokunda isä yenidänqurma iþläri-nä baþlanýlýb.

d2010-cu ilin yanvar ayýilä müqayisädä ötän ay

äksär qida mähsullarýnýn is-tehsalýnda artým qeydä alý-nýb. Cari ilin yanvar ayý ärzin-dä balýq mähsullarý istehsalý2,3 däfä artaraq 46,8 ton,pendir vä käsmik 2,2% arta-raq 3,7 min ton, ät 2,2% arta-raq 21 min ton, süd 5,4% ar-taraq 59,1 min ton, kärä yaðý0,8% artaraq 1,8 min ton, du-ru bitki yaðlarý 41,7% artaraq8,7 min ton olub. Bu barädäDövlät Statistika Komitäsin-dän (DSK) mälumat verilib.DSK-dan verilän mälumatagörä, emal sänayesinin busahäsindä 476 milyon ma-natlýq mähsul istehsal olunubki, bu da ötän ilin analojidövrü ilä müqayisädä 3%çoxdur.

Asfalt istehsalý 9,2 däfä...Komitädän verilän baþqa

bir xäbärdä bildirilir ki, ötänay tikinti müässisäläri tärä-findän 17,2 milyon manatlýqmähsul istehsal edilib. Cariilin yanvar ayýnda 2010-cuilin analoji dövrü ilä müqayi-sädä 5,1% çox vä ya 86,5 minton sement, 2,5 däfä çox väya 7,1 min ton tikinti gipsi,60% çox vä ya 12,8 min kub-metr tikinti kärpici, 9,2 däfä

çox vä ya 42,5 min ton asfalt,3,6 däfä çox vä ya 4 min kub-metr betondan yýðma-tikintikonstruksiyalarý, 11,5% vä ya39,7 min ton çox hörmä üçünhazýr beton qarýþýðý istehsaledilib.

Polietilen borularýn istehsalý 6,3 däfä...

Bu ilin yanvar ayý ärzindäkimya sänayesi, äczaçýlýqmähsullarý, rezin vä plastmasmämulatlarýnýn istehsalý mü-ässisäläri täräfindän isä 21,2milyon manatlýq mähsul is-tehsal edilib ki, bu da ötän ilinanaloji ayý ilä müqayisädä5,8% azdýr. DSK-dan verilänmälumata görä, ävvälki ilinyanvar ayý ilä müqayisädämähsul istehsalý kimya säna-yesindä 35,1%, äcza-çýlýq mähsul-larýnýn is-tehsalýn-da 19,5%,rezin väp l a s t -mas

mämulatlarý istehsalýnda isä17,5% artýb. Äsas kimya mäh-sullarýndan polietilen istehsa-lýnda 67,1%, azot istehsalýnda31,2%, lak-boya mämulatlarý-nýn istehsalýnda 49,8% artýmmüþahidä olunub. Rezin väplastmas mämulatlarýndanbärk polietilen borularýn is-tehsalý 6,3 däfä artýb.

Benzin istehsalý isä 2,6% artýbYanvarda neft mähsulla-

rýnýn häcmi ötän ilin analojiayýna nisbätän 3,6% azalýb.Ötän ay avtomobil benzini-nin istehsalý 2,6% artaraq 107min ton, að neftin istehsalý2,3% artaraq 49,9 min ton,sürtgü yaðlarýnýn istehsalý 2,1däfä artaraq 4,5 min ton olub,dizel yanacaðýnýn istehsalý isä

11% azalýb.

Sänaye müässisäläri ötän ayý uðurla baþa vurub

� Beläliklä, yeni häräkätcädvälinä äsasän, Baký-Mosk-va särniþin qatarý häftänin I,III vä V günläri saat 19:55-dädeyil, saat 22:05-dä Bakýdanyola düþäcäk. Häftänin II, IVvä VII günläri saat 08:20-dädeyil, saat 19:03-dä Bakýyaçatacaq.

��Baký-Kiyev särniþin qatarýhäftänin II günü deyil, III günüsaat 00:40-da Bakýdan yoladüþäcäk, häftänin I günü de-yil, II günü saat 00:30-da Ba-

kýya gäläcäk.

�� Baký-Sankt-Peterburqsärniþin qatarý häftänin III gü-nü deyil, IV günü saat 00:40-da Bakýdan yola düþäcäk, häf-tänin III günü saat 19:03-däBakýya gäläcäk.

� Baký-Xarkov särniþin qata-rý hätänin IV günü deyil, V gü-nü saat 00:40-da Bakýdan yo-la düþäcäk, häftänin II günüdeyil, III günü saat 00:30-daBakýya gäläcäk.

� Baký-Tümen särniþin qata-rý martýn 5-dän här gün saat06:20-dä deyil, saat 06:10-daBakýdan yola düþäcäk, saat02:03-dä deyil, saat 03:05-däBakýya çatacaq.

� Rostov-Baký-Rostov särni-þin qatarý häftänin I vä VIgünläri saat 23:40-da deyil,häftänin II vä VII günläri saat00:40-da Bakýdan yola düþä-cäk, häftänin I vä VI günlärisaat 08:20-dä deyil, saat19:03-dä Bakýya gäläcäk.

“AzärbaycanDämir Yollarý” vätändaþlarýn

näzärinä çatdý-rýr ki, yeni härä-kät cädväli mü-väqqäti xarak-

ter daþýyýr väfevralýn 23-dänmartýn 26-däk

qüvvädä olacaq.Martýn 26-dan

etibarän isä ye-ni häräkät cäd-väli tätbiq olu-

nacaq.

Havadan barýt qoxusu gälirSon zamanlar istär Bakýda, istärsä dä Ýrävandamüharibä ilä baðlý käskin bäyanatlar verilir. Äv-välki illärdän färqli olaraq, cäbhä xättindä atäþsäsläri tez-tez säslänir. Xatýrlayýrsýnýzsa, atäþkä-sin elan olunduðu 1994-cü ildän sonra uzunmüddät münaqiþänin dinc yolla häll edilmäsinäciddi säylär göstärilirdi. Täräflär atäþkäsä riayätetmäyä çalýþýrdýlar. Ýndi väziyyät tamamilä däyi-þib. Elä bir gün olmaz ki, cäbhädä atäþ säsi eþi-dilmäsin. Prezident Ýlham Äliyev son zamanlaretdiyi bütün çýxýþlarda birmänalý þäkildä bäyanedir ki, Azärbaycan iþðal edilän ärazilärini geriqaytarmaq üçün bütün variantlardan, o cümlä-dän härbi yoldan istifadädä qärarlýdýr. Son dövr-lär mätbuata açýqlama verän äksär ekspertlärmüharibänin här an baþlaya biläcäyindän bähsedirlär. Bu istiqamätdä yazýlan olduqca maraqlýbir mäqaläyä sraðagün Rusiyanýn mäþhur “Ne-zavisimaya” qäzetindä yer verilib. Yazýda post-sovet ölkälärinin sürätlä silahlanmasýndan bähs

edilir. Bildirilir ki, sonbir il ärzindä Baltik-yaný ölkälär - Latvi-ya, Litva vä Estoniyaistisna olmaqla, digär12 postsovet respub-likasýnýn müdafiäxärcläri ümumilikdä23% artýb. Än yüksäkartýmýn Azärbaycan-da olduðu qeyd olu-nur. Qäzet yazýr ki,2010-cu ildä büdcä-dän müdafiä xärcläri-nä 1,59 milyard dol-lar väsait ayýranAzärbaycan bu ilxärcläri 2 däfä artýra-raq, 3,1 milyard dol-lara çatdýrýb. Azär-baycanda müdafiäxärclärinin ümumidaxili mähsulun(ÜDM) 6,2%-ni täþkil

etdiyini yazan mäqalä müällifi qeyd edir ki, bunäinki postsovet ölkälärindä eyni zamanda dün-yada än yüksäk göstärici hesab olunur. Yazýdahämçinin qeyd olunur ki, Ermänistanýn härbixärcläri 380 milyon dollar täþkil edir vä Azärbay-canýn müdafiä xärclärilä müqayisädä täqribän 10däfä azdýr. “Nezavisimaya” qäzetinin yazdýðýnagörä, postsovet ölkälärindä, o cümlädän däAzärbaycanda härbi xärclärin artmasý dünya icti-maiyyäti täräfindän birmänalý qarþýlanmýr. Mä-qalä müällifi qeyd edir ki, Azärbaycan 2011-ci ilärzindä 3,1 milyard dollardan älavä, 1,36 mil-yard dollar väsaiti müdafiä sänayesinä yönäldä-cäk. Müällif bu qänaätdädir ki, härbi xärclärin busäviyyädä artýrýlmasýnýn arxasýnda ciddi mäqam-lar dayanýr. Hämin yazýda postsovet ölkälärininhärbi xärcläri barädä statistik räqämlärä dä yerverilib. Belä ki, Rusiyadan sonra än böyük härbixärclär Azärbaycana mäxsusdur. “Nezavisima-ya”nýn yazdýðýna görä, SSRÝ dönämindä güclühärbi potensiala malik olan Ukraynanýn müdafiäxärcläri Azärbaycanla müqayisädä 2 däfä azdýr.Äslindä xarici mätbuat bütün bunlarý yazmasabelä, här käs yaxþý bilir ki, härbi gücünä göräAzärbaycan Ermänistaný däfälärlä üstäläyir. Bäziekspertlär Ermänistanýn Kollektiv TählükäsizlikMüqaviläsi Täþkilatýna (KTMT) üzv olmasýnýäsas gätiräräk bildirirlär ki, Azärbaycan ordusuhücuma keçärsä, Rusiya proseslärä müdaxilä edäbilär. Ancaq KTMT-nin nizamnamäsindä açýqþäkildä göstärilir ki, härbi blok ancaq üzv döv-lätlärin hansýsa birinin iþðala märuz qaldýðý anproseslärä müdaxilä edä bilär. Bu baxýmdanDaðlýq Qarabað räsmän Ermänistanýn ärazisi sa-yýlmadýðý üçün KTMT-nin proseslärä müdaxiläsimümkünsüzdür. Halbuki ikitäräfli vä çoxtäräflihärbi müqavilälär baxýmýndan Azärbaycan Er-mänistandan daha üstün mövqeyä sahibdir.Azärbaycan vä Türkiyä arasýnda imzalanan härbiyardým barädä saziþ Daðlýq Qarabaðýn iþðaldanazad olunmasý zamaný Ankaranýn Bakýný härbitexnika vä lazým olarsa, canlý qüvvä ilä tämin et-mäsinä imkan verir. [email protected]

ALLAHVERDÝ CÄFÄROV

“2010-cu ildä büdcä-dän müdafiä xärclä-rinä 1,59 milyarddollar väsait ayýranAzärbaycan bu ilxärcläri 2 däfä artý-raraq, 3,1 milyarddollara çatdýrýb.Azärbaycanda müda-fiä xärclärinin ümu-mi daxili mähsulun(ÜDM) 6,2%-ni täþkiletdiyini yazan mäqa-lä müällifi qeyd edirki, bu näinki postso-vet ölkälärindä eynizamanda dünyada änyüksäk göstärici he-sab olunur”.

24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN


Rusiyada iþsizlärin sayý 5,7 mln näfär azalýb

12011-ci ilin yanvar ayýnda Rusiyada iþ-siz insanlarýn sayý ötän ilin analoji

dövrü ilä müqayisädä 16,4% aþaðý düþüb.Bel ki, bu ilin yanvar ayýnda þimal qonþu-muzda iþsizlärin sayý 5,7 mln. näfär olub. Bubarädä mälumatý Rusiya Federal Dövlät Sa-tatistika Xidmäti yayýb. Mälumatda o da de-yilir ki, 2011-ci ilin yanvarýnda ölkädä 15-72yaþlarý arasýndaký (mäþðul vä iþsiz) iqtisadifäal ähalinin sayý 75,3 mln. näfär täþkil edib.Bu isä Rusiyanýn ümumi ähalisinin 53%-i de-mäkdir. Ýqtisadi fäal ähalinin 69,6 milyonuiqtisadi mäþðul insandýr. 2010-cu ilin yanvarayýna nisbätän mäþðul ähalinin sayý 1,9 mln.näfär vä ya 2,8% artýb. ORHAN KIRAÇ

Yeni Zelandiyadaký zälzäläsýðorta þirkätlärinin “cibini” dä silkälädi

1Dünyanýn än nüfuzlu maliyyä þirkätlä-rindän biri olan “J. P. Morgan”ýn he-

sablamalarýna görä, fevralýn 22-dä Yeni Ze-landiyada baþ vermiþ zälzälä ölkänin sýðor-ta þirkätlärinä ciddi ziyan vura bilär. Þirkät-dän verilän mälumata äsasän, 75 näfärinölümü ilä (son mälumata äsasän) näticälä-nän täbii fälakät sýðorta þirkätlärini 12 mlrd.dollar häcmindä ziyana sala bilär. Xatýrla-daq ki, Yeni Zelandiyanýn ikinci än böyükþähäri Kraysterçdä 6,3, 5,6 vä 5,5 bal gü-cündä üç zälzälä qeydä alýnýb. Þähär ähali-sinin tählükäsiz yerlärä köçürülmäsinä baþ-lanýlýb vä yerli hava limaný baðlanýlýb. Zälzä-lä näticäsindä 300 näfärin hälä dä daðýntý-lar altýnda qaldýðý bildirilir.

Bakýdaký birotaqlý evi bir adaya däyiþmäk olar

1Rusiyanýn DOKÝ daþýnmaz ämlakagentliyinin ekspertläri däyäri 100

min dollarý keçmäyän dünyanýn än ucuzadalarýnýn reytinqini tärtib ediblär. Rey-tinqä Panamanýn Qatun adasý baþçýlýqedir. Qatun gölünün sahilindä yerläþänadanýn sahäsi 0,3 hektar, däyäri isä 30min dollardýr. Qeyd edäk ki, bu qiymätäBakýda birotaqlý mänzil almaq mümkün-dür. Ýkinci yerdä Kanadanýn sahäsi 2,53hektar olan MakGibbon adasý gälir. Buada 35,3 min dollara täklif edilir. Ýlk üçlü-yü Panamanýn Dolfin Bey adasý tamamla-yýr. Sahäsi 0,8 hektar olan adanýn däyäri40 min dollardýr. Ekspertlärin hesablama-larýna görä, dünyanýn än bahalý adalarýAralýq dänizi vä Karib hövzäsi regionundayerläþir. Bundan bir az ucuz adalar isäKanada vä Skandinaviyadadýr.

1Äräb dünyasýnda baþ verän etirazdalðasý dünyada neftin qiymätinin

yüksälmäsinä täkan verib. Ýlk kütlävi ið-tiþaþlar dünya enerji bazarýnda o qädärdä rol oynamayan Tunis vä Misirdä baþversä dä, sonra aksiyalar Liviya vä Älcä-zair kimi önämli neft vä qaz ixracatçý öl-kälärinä keçdi. Bunun da näticäsindä Li-viyada gündälik neft hasilatý 100 min ba-rel azalýb. Bu ölkädä baþ verän iðtiþaþlarnäticäsindä neftin qiymäti son 2,5 ildä ilkdäfä olaraq 105 dollara qalxýb. Ekspertlärbu gediþlä neftin qiymätinin 200 dollaraçatacaðýný ehtimal edirlär.Tunisdäkiuzun müddät davam edän qeyri-sabitlikbu ölkä ärazisindän keçän “TransMed”(”Trans Aralýq dänizi boru kämäri) qazkämärinin iþinä mänfi täsir göstärä bilär.Belä ki, Älcäzairdän Ýtaliyaya “mavi ya-nacaðýn” näqli mähz adýçäkilän qaz kä-märi vasitäsilä häyata keçirilir. Qeydedäk ki, räsmi Roma neft ehtiyacýnýn25%-ni, täbii qaza olan täläbatýnýn isä10%-ni Liviya vasitäsilä ödäyir. Bu aradaÝtaliya hökumäti ölkädä 90 günlük neft,30 günlük isä “mavi yanacaq” ehtiyatý-

nýn qaldýðýný açýqlayýb. Bundan baþqa,Misir ärazisindän dünya ähämiyyätli ikiönämli enerji ticaräti kanalý keçir. Bun-lardan biri här gün 2,2 mln. barel neftdaþýyan tankerlärin keçdiyi Suveyþ kana-lý, digäri isä Qýrmýzý vä Aralýq dänizlärinibirläþdirän “Sumed” transneft kämäri-dir. Bu kämärdän isä sutkada 2,3 mln.barel neft näql edilir.

1969-cu ildän Muammär Qäddafi-nin rähbärlik etdiyi Liviya neft ehtiyatla-rýnýn häcminä görä OPEK ölkäläri ara-sýnda beþinci, täbii qaz ehtiyatlarýnýnhäcminä görä isä Afrika qitäsindä dör-düncü yerdädir. Liviyanýn gündälik neftvä qaz hasilatý müvafiq olaraq, 80 mln.ton vä 12 mlrd. kubmetr täþkil edir.Dünyada täbii qaz ehtiyatlarýnýn häcmi-nä görä beþinci yerdä qärarlaþan Älcäza-ir Avropa Birliyinin “mavi yanacaða”olan 20% täläbatýný qarþýlayýr. Bundanälavä, Älcäzairi Avropa ilä üç sualtý qazkämäri birläþdirir. Beläliklä dä, Älcäzair-däki qeyri-sabitlik Cänubi Avropanýnenerji ilä tächizatýnda ciddi problemläryarada bilär.

Äräb dünyasýnda baþ veränlär neftin qiymätiniyeni rekorda aparýr

09ÝQTÝSADÝYYAT

10 24-25 FEVRAL 2011 ZAMANTÜRKÝYE

CHP'nin Silivri adaylarý tartýþýlýrken bom-bayý MHP patlattý. CHP kimleri aday göstere-ceðini konuþa dursun MHP, Silivri'deBalyoz'dan tutuklu emekli Korgeneral EnginAlan'ýn milletvekili adaylýðýný açýkladý bile.

Kesin mi? Evet, hiçbir þüpheye yer býrak-mayacak kadar net. Açýklamayý yapan, bizzatMHP lideri Devlet Bahçeli çünkü. Mersin'degazetecilere söylediði þu sözlerdün medyada yer aldý: “Balyozdavasýnda tutuklanan emekliKorgeneral Engin Alan'ýn ken-disi ve ailesi önce Cenab-ýAllah'a, sonra MHP'ye emanet-tir. Artýk bizim partimizin üyesi.Bizim siyasi beraberliðimiz devam eder.TBMM'de MHP'yi birikimi ve tecrübesiyle tem-sil edebilecek bir kiþi olarak algýladýðýmýzdandolayý partimize davet edildi. Muhtemelen deseçimlere girmesi gerekir.” MHP grup toplan-týlarýný bitirdi. Eðer dün grup yapsaydý, BahçeliAlan'ýn adaylýðýný Meclis'ten kamuoyuna duyu-rurdu. Bahçeli'nin söyledikleri açýkça EnginAlan'ýn adaylýðýnýn ilaný... MHP, Alan'ý 12Haziran seçimlerinde aday yapacak. Büyük ihti-malle de seçilecek yere, yani listenin ön sýralarý-na koyacak. Yargý sürecinin tamamlanmasýbeklenmeyecek. MHP liderinin sözlerinden

çýkan sonuç bu... Hiçbir ihtiyat payý býrakmýyor.Engin Alan kýsa süre önce MHP'li oldu; 29Ocak'ta törenle bu partiye katýldý. O açýdanadaylýðý sürpriz deðil. Gölcük'te döþemelerinaltýndan çýkan belgelerin ardýndan, son Balyozdalgasýnda tutuklandý. Her ne kadar adaylýðýsürpriz olmasa da ben Bahçeli'nin yargý sürecinibekleyeceðini tahmin ediyordum. Balyoz sanýk-larýna mesafe koydu. Ailelerinin Anýtkabir'eyürümelerine tepki gösterdi. Engin Alan'la ilgilifarklý bir tavýr takýndý. Silivri'den Meclis'e taþýy-acaðýný ilan etti. Bu siyasi bir risk deðil mi?

Büyük risk. Çetin Doðan'ýn bir nu-maralý sanýk olduðu Balyoz davasý cid-di iddialarla dolu... Henüz hükümoluþmuþ deðil. Ancak iddialar da sonderece aðýr. MHP lideri bu riski gözealdý. Engin Alan, terörle mücadeledeöne çýkan isim. MHP'ye katýlýrken de

'Özel Kuvvetler komutanlýðý yapan ve üstünhizmetler veren biri' olarak anons edildi. Herismi anýldýðýnda bölücü baþý AbdullahÖcalan'ýn Türkiye'ye getiriliþinde rolü olduðusöylenir. 'Terörle mücadele' askerlik hayatýnýnsadece bir bölümü. Bu döneme kimseninsöyleyecek bir sözü olamaz. Teröre karþý yap-týklarý sadece MHP tabanýndan deðil toplumungenelinden destek görür. Ancak hayatýnýn baþ-ka safhalarý da var. Aday yaparken hayatýnýnbütününe sahip çýkýyorsunuz. “Bizi yalnýzcateröre karþý verdiði mücadele ilgilendirir, geri-sine karýþmayýz” diyemezsiniz. Risk de burada

zaten. 2002'de 2. Kolordu komutaný iken altýnaimza koyduðu bazý emir ve talimatlarýn bir kýs-mý medyaya yansýdý. Ýmha edilmesine raðmenkurtarýlan belgelerde neler yok ki...

Yasa dýþý fiþleme yapýlmasý talimatý endikkat çekici olaný. 24 Aralýk 2002 tarihli'kiþiye özel' belgenin konusu 'KategoriliPersonel Ýþlemleri ve Ýrticai Faaliyetler'.Belgede numara, kod en ince ayrýntýsýna kadaryazýlý... Sadece bir maddeyi aktarýyorum:“Sýralý tüm sicil amirleri birliðindeki personelive bu personelin aile yapýsý ve yaþantýsýný çokiyi bilecektir. Özellikle birinci sicil amirlerininbir plan dahilinde yapacaklarý ev ziyaretleri ilepersonelin eþ ve çocuklarýnýn da tutum vedavranýþlarý ile giyim tarzlarý gözlemlenecek.Giyim kuþamlara belli bir ideolojiyi temsiledecek þekilde giyinen personel uyarýlacak. Bupersonel titizlikle takip ve kontrol edilecektir.”Fiþleme, askerî personelle sýnýrlý deðil. MilliEðitim Bakanlýðý'ndaki kadrolaþmadan, imamhatip liselerindeki kýz öðrencilerin kýlýkkýyafetlerinin tespitine kadar bir dizi talimatvar. Kýlýk kýyafet takibi ne terörle mücadeleninbir parçasý ne de askerlik görevinin... Bufiþlemeleri MHP tabanýnýn kabul etmesimümkün mü? MHP seçim meydanlarýnda“Balyoz sanýðýný yargýdan kaçýrýyor” ithamýylada karþýlaþacak. Engin Alan'ýn adaylýðýnýnMHP açýsýndan siyasi risk barýndýrdýðý kesin.Bahçeli bu riski göze aldýðýna göre bize de 'ÝlkSilivri milletvekilini' tarihe not etmek düþer...

MUSTAFA ÜNAL

Tunus, Mýsýr, Yemen, Fas, Sudan, Bahreyn,Cezayir ve son olarak Libya'da sokaða döküleninsanlar, canlarý pahasýna tek bir þey istiyor:Vesayet rejimlerinin yýkýlmasýný...

AK Parti iktidarýna tahammülsüzlükleri, gö-zlerini döndürmüþ kesim ise mevcut hükümetibu rejimlere benzetiyor. Hatta CHP yönetici-lerinin aðzýndan iktidara karþý benzer direniþçaðrýlarý yapýlýyor. Hâlbuki tam tersi. AK Parti,þimdiye kadar hiçbir iktidarýn yapamadýðýný ya-parak, Türkiye'deki vesayet rejimini tasfiyeyeuðraþýyor. Tayyip Erdoðan, daha önce hiçbirbaþbakanýn demediðini diyor: Ýktidarsam, muk-tedir de olurum... Sayýn Baþbakan'ýn, “neredebu Ergenekon, gidip üye olayým” diyen CHPlideri Kýlýçdaroðlu'na verdiði cevap, aslýndavesayetin suratýna indirilmiþ bir tokattý:“Danýþtay 2. Dairesi'ne bak... Sivas'a, Maraþ'abak... Diyarbakýr'daki faili meçhullere bak...Dersim'e bak...”

Bir Baþbakan'ýn aðzýndan, tarihe geçecek veezber bozan, daha çarpýcý ifade olabilir mi?Baþbakan'ýn bu sözlerine Sayýn Kýlýçdaroðlu'nuncevabý demagojidenöte gidemedi, gide-mezdi. ÇünküKemal Kýlýçdaroðlu,Dersimlidir. SonerYalçýn'dan alýnan,derinlerden ýsmarla-ma, “Horasan er-lerindendir...” iyi hal kâðýdý, gerçeði deðiþtire-mez. Kýlýçdaroðlu'na tek bir soru sorayým:Sabiha Gökçen'in, en alçaktan uçup, çolukçocuk demeden kendi insanýmýzý bombaladýðýiçin “Ýlk kadýn savaþ pilotu” madalyasý almasýnýizah eder misiniz? 1937'de savaþ yoktu. SabihaGökçen, hangi savaþa katýldý? Hangi savaþtakahramanlýk gösterdi? Kýlýçdaroðlu'nun gerçek-ten vicdaný varsa, akrabalarýnýn acýsýnýyüreðinde taþýyorsa; en az 50 bin Alevi-Kürt in-sanýmýzýn katledildiði Dersim'de, çýksýn SabihaGökçen'in madalyasýný izah etsin, ben kalemimikýracaðým... 12 Haziran'daki genel seçimler 12Eylül 2010'daki referandumdan da önemli. 12Eylül'de vesayetin kimyasý bozuldu. Fakatvesayetin siyaset, medya ve asker içindekipayandalarý direnmeye devam ediyor. AKParti'nin seçim kazanmamasý, yýpratýlmasý,sendelemesi için bütün imkânlarýný seferberedeceklerdir. Taþeron terör örgütleri devreyegirecektir. Karanlýk odalar, kozmik adamlar,uyuyan ajanlar; vesayet bitmesin, imkânlar,itibarlar yerle bir olmasýn diye hem de canhavliyle çýrpýnýp duracaklardýr...

Bilhassa vesayetin medyasý... Çünkü o me-dya için önümüzdeki genel seçim bir hayatmemat meselesidir. “Ergenekon'da sýra bana nezaman gelecek?” diyen bazý meslektaþlar mese-lenin özünü sulandýrmaya çalýþýyor. Darbetoplantýlarýna katýlanlar, zaten kendisini bilir,benim lafým onlara deðil. Benim lafým, medyadaeski düzenin süreceði umudunu hâlâ yitirmemiþolan, sureti haktan görünüp, aslýnda vesayetiarkalamaya çalýþan ve itibar kaybýndan korkanmeslektaþlara: Hedef þaþýrtmayýn, konuyu sap-týrmayýn, siz tasfiye olmayacaksýnýz, kimse size“geç þuraya” demeyecek. Sizi gazete okuyucusu,gazetelerin “okuyucu milleti” sahneden inmeyedavet edecek. Çünkü vesayet yýkýlýnca siz neyazacaksýnýz? Manipülasyon yapamayacak,ihale takip edemeyecek, vergi kaçýrmasý için pa-tronunuz adýna hükümet üyeleri ile pazarlýkpeþinde koþamayacaksýnýz. Kanunlar, istediðinizgibi geçsin diye Baþbakanlýk odalarýnda saatlerceoturamayacaksýnýz. Rakip iþadamlarýnamanþetlerden þantaj yapamayacaksýnýz.Patronun yanýnda, “komutan”la konuþma nu-marasý çekemeyeceksiniz. Gölbaþý'nda, darbe-cilere akýl veremeyeceksiniz. Yunanistan'la harpçýkaramayacaksýnýz. Katillere, “çocuk”, “ülkücü”muamelesi yapamayacaksýnýz. “Þerefsiz”manþetlerini atýp, linç kampanyalarý baþlata-mayacaksýnýz. Paraya boðup tetikçi kullanamay-acaksýnýz. Deðil mi, dere kenarýnda tüy diken“Vijdan”? Siz tasfiye edilmeyeceksiniz. Siziokuyan, ciddiye alan kalmayacak. Siz kendikendinizi itibarsýzlaþtýrdýnýz. Hâlâ “muhalif”ayaðýna yatýp vesayete destek çýkýyorsunuz.Hâlâ kýrk dereden su getirip darbeci zihniyetecesaret veriyorsunuz. 13 Haziran'da aynalarabakacak yüzünüz olmayacak...

Siz tasfiye edilmeyeceksiniz ki...Ýlk Silivri milletvekiliMHP'den...

HÜSEYÝN GÜLERCE

CHP'li muhalefet, medyadaki uzantýlarýný dakullanarak, Baþbakan Tayyip Erdoðan'ý Libyakonusunda köþeye sýkýþtýrma derdinde.

Mýsýr'da demokratik hak veözgürlük taleplerine sahip çýkmýþ,ama geç kalmýþ Erdoðan,Libya'daki geliþmelere ise du-yarsýz kalýyormuþ. CHP lideriKemal Kýlýçdaroðlu'nun dil-lendirdiði “Daha sert tepki ver-ilsin” tavsiyesi kimbilir kaçköþede tekrarlanýyordu dün... Baþbakan Erdoðan,partisinin grup toplantýsýnda, Türkiye'nin çýkar-larý için en uygun olan neyse öyle davrandýðýnýbelirterek cevap verdi eleþtirilere. Öyle de olmak

zorunda: Türk þirketlerinin en faal olduðuülkelerin baþýnda geliyor çünkü Libya. Birçokihtiyacýný Türkiye'den karþýlýyor... Altyapý inþaat-larý ve konut alanýnda Türk müteahhitler öncükonumunda... Ülkenin dört bir tarafýndaki þan-tiyelerde 25 bin civarýnda iþçimiz çalýþýyor... Hiç

kuþkunuz olmasýn; temkinli davran-mak ve ülke çýkarlarýný gözeten bir tavýrtakýnmakla doðru hareket etmiþ oluyorBaþbakan Erdoðan... Dýþ politikanýngünlük politikaya malzeme yapýlmasýbize özgü bir yanlýþlýk. “Kitlelere sahipçýkýlsýn” diye yeri göðü inletenlerin,göðüslerini kurþunlara siper eden Libya

halkýnýn çilesini bir dakika bile düþündükleriniherhalde sizler de sanmýyorsunuzdur. BaþbakanErdoðan'ýn -kendinden önceki hemen bütünbaþbakanlarýn da yaptýðý gibi- bir vesileyleLibya'ya yolunu düþürmesinin ikili ticari iliþkileribiraz daha ileriye götürmek yanýnda Türk þirket-lerinin birikmiþ istihkaklarýnýn ödenmesini saðla-ma amaçlý olduðunun farkýnda deðiller... Belkifarkýndalar da, farkýnda deðilmiþ gibi davranmakiþlerine geliyor. Ýnþaat malzemeleri, þekerli ma-muller, tekstil, mücevherat, kozmetik ürünleri vemobilyada Libya'nýn en fazla tercih ettiði ülkeTürkiye... Ýkili ticaret hacmi yýllýk 2,5 milyaraulaþýyor. 200'ün üzerindeki Türk þirketi iseLibya'da 27 milyar dolarý bulan taahhüt hizmet-leri üstlenmiþ durumda. ”Konuþ” diyorlarBaþbakan Erdoðan'a. Hadi ülkenin ticari çýkar-larýný gözden çýkarmýþ olsalar bile, 25 bin

iþçimizin canýný tehlikeye atma ihtimalini de mizerre kadar önemsemiyorlar? Ortadoðu böl-gesinde sýcak günler yaþanýyor; 30 ve 40 yýl sür-müþ diktatörlükleri düne kadar suskunlukla sin-eye çekmiþ olan kitleler bugünlerde daha fazlahak ve özgürlük talep ediyorlarsa, Türkiye'dekiAk Partili demokrasi deneyiminin bunda büyükkatkýsý var. Fas'ta ayný adlý (Adalet ve Kalkýnma)bir parti zaten vardý, þimdilerde Mýsýr'da veCezayir'de de AKP'yi hatýrlatan isimlerle yenipartiler kuruluyor. Arap sokaklarýnda ismi diller-den düþmeyen bir ülke Türkiye ve TayyipErdoðan gibi birer lidere sahip olma beklentisiiçinde kitleler... Ankara'dan en ufak bir destekaçýklamasý duyulmasa bile, bulunduklarý ülkel-erde daha fazla demokrasi talebiyle meydanlarýdolduran Arap kitleleri, arkalarýnda Türkiye'dekikardeþlerinin bulunduðunu biliyorlar zaten...Hepimizin... Ýktidarý destekleyenler kadar,muhalefet partilerine oy verenlerin de...

Son yýllarda ülkemizde izlenen çok yönlü dýþpolitika, belirsizliklerle dolu bugünün dünyasýnda,Türkiye'yi sözü dinlenen müreffeh bir ülke halinegetirmeyi amaçlýyor; bu sebeple de olaðanüstühassas dengeler üzerine oturuyor. Þimdilerdeyaþanan altüst oluþlarý geride býraktýðýmýzdakarþýmýzda belirecek tablo elbette Türkiye'nin da-ha etkili olduðu yeni bir dünya tablosu olacak; an-cak o zamana kadar çok dikkatli bir çizgi izlemekþart.

O çizgiyi bozacak sýkýþtýrmalarla muhalefet neelde etmeyi umuyorsa, o, ülkenin hayrýna deðil.

FEHMÝ KORU

Ülkenin hayrýna olan ve olmayan

B A Þ S A Ð L I Ð INärimanov Rayon Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Abdin

Färzäliyevin qayýnanasý

Gülarä xanýmýn väfatý ilä älaqädar därin hüznlä baþsaðlýðý verir,

märhumäyä Allahdan rähmät, yaxýnlarýna säbir diläyiräm. Qäbri nurla dolsun.

Çað Öyrätim Ýþlätmäläri MMM -in müþaviri

Aðaräsul Mämmädov .

B A Þ S A Ð L I Ð INärimanov Rayon Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Abdin

Färzäliyevin qayýnanasý

Gülarä xanýmýnväfatý ilä älaqädar därin hüznlä baþsaðlýðý verir,

märhumäyä Allahdan rähmät, yaxýnlarýna säbir diläyiräm. Qäbri nurla dolsun.

Çað Öyrätim Ýþlätmäläri MMM- in Ýdarä Heyätinin sädriEnver Özeren

B A Þ S A Ð L I Ð I

Dinläyicimiz Lalä Häsänovaya atasý

Müsällim Häsänovunväfatý ilä älaqädar därin hüznlä baþsaðlýðý verir,

märhuma Allahdan rähmät, yaxýnlarýna säbir diläyirik. Gäncä “Araz” Hazýrlýq kurslarýnýn kollektivi adýndan

Sädräddin Sädrli

ETÝBARSIZDIRAzärbaycan Dövlät Ýqtisad Universitetinin täläbäsiMähärrämov Alim Habil oðluna 2008-2009-cu il

tarixindä verilmiþ qiymät kitabçasý itdiyi üçünetibarsýzdýr. B A Þ S A Ð L I Ð I

Mingäçevir “Araz” kursunun mudir müavini Äväz

Qasýmovun

bacýsýnýnväfatý ilä älaqädar därin hüznlä baþsaðlýðý verir,

märhumäyä Allahdan rähmät, yaxýnlarýna säbir diläyirik.

Sumqayýt “Araz” kurslarýnýn kollektivi adýndan

Ramazan Uslu

ETÝBARSIZDIRLänkäran rayonu, Läj känd sakini Rüstämov RamazanGülhäsän oðluna aid, DTXK-nýn Länkäran rayon þöbäsi

täräfindän 11.10.2002-ci il tarixdä verilmiþ KOD80205028 olan JN-380A nömräli torpaðýn mülkiyyätäverilmäsinä dair þähadätnamä itdiyi üçün etibarsýzdýr.

Her türlü yazýlarýnýzý bekliyoruz: [email protected],

[email protected] Hazýrlayan: Aydýn Ucal

11 24-25 FEVRAL 2011 ZAMAN

1Hayatýn içinden

Nimeti verenin kulu olalým, nimetin deðil!..

Çok yakýn bir arkadaþým, 3–4 yaþlarýndaki oðlunu kucaðýnaalmýþ, telaþla muayenehaneye gelmiþti. Küçüðün ateþlendiðinive kusmaya baþladýðýný söylüyor, oðluna duyduðu sevgi ondabüyük bir üzüntü ve endiþe meydana getiriyordu. Kýsa bir mu-ayeneden sonra, yediði bir þeyin dokunmuþ olabileceðini düþü-nerek sorduðumda:

- Buzdolabýndaki bir kiloya yakýn dondurmanýn hemen he-men hepsini yemiþ. Biz sonra fark ettik. dedi.

Mesele anlaþýlmýþtý. Ancak çocuðuna karþý büyük bir mu-habbet duyan babayý teskin etmek, çocuðu tedavi etmekten da-ha zor olmuþtu. Bu itibarla çocuðun da babasýný ne kadar sevdi-ðini göstermek, ayný zamanda hastalanmasýna sebep olan don-durma olduðunu ihsas etmek için:

- Oðlum, babaný mý yoksa dondurmayý mý daha çok seviyor-sun? dedim.

Çocuðun cevabý:- Dondurmayý... olmuþtu.Evet, çocuk henüz 3–4 yaþýndaydý. O sevdiði þeye fazla düþ-

künlüðün kendisine zararý olacaðýný, ayrýca onu temin edeninbabasý olmasý cihetiyle, öncelikle onu sevmesi gerektiðini, onuniçin hiçbir þeyi esirgemeyenin, dondurma gibi bir þeyle kýyas bi-le edilemeyecek bir varlýk olan babasý olduðunu bilecek idrakþuuruna sahip deðildi. Sadece çocukluk hissini dile getirmiþti.Ýþte biz büyükler, çoðu zamanda idraksiz, þuursuz ufacýk çocu-ðun durumuna düþerek, bize sonsuz nimetleri baðýþlayan YüceRabbimize þükretmemiz, en çok O’nu severek O’na yönelme-miz gerekirken, yine O’nun lütfu olan dünya nimetlerini dahaçok sevmiyor muyuz? Dünya hayatýna dalarak kulluk vazifemi-zi unutmuyor muyuz? Hem de bu fani dünya hayatýna fazladüþkünlüðün bize zararý olduðunu bile bile...

Dünyayý düzeltmek için...Adam, bir haftanýn yorgunluðundan sonra, pazar sabahý

kalktýðýnda keyifle eline gazetesini aldý. Bütün gün miskinlikyapýp evde oturacaðýný hayal ediyordu. Tam bunlarý düþünür-ken oðlu koþarak geldi ve parka ne zaman gideceklerini sordu.Baba, oðluna söz vermiþti. Bu hafta sonu parka yasak kelimegötürecekti onu ama hiç dýþarýya çýkmak istemediðinden bir ba-hane uydurmasý gerekiyordu. Sonra gazetenin özendirme ola-rak daðýttýðý dünya haritasý gözüne iliþti. Önce dünya haritasýnýküçük parçalara ayýrdý ve oðluna uzattý:

- Eðer bu haritayý düzeltebilirsen seni parka yasak kelimegötüreceðim! dedi.

Sonra düþündü:- Oh be, kurtuldum! En iyi coðrafya profesörünü bile getir-

sen bu haritayý akþama kadar düzeltemez!Aradan on dakika geçtikten sonra oðlu babasýnýn yanýna

koþarak geldi:- Babacýðým, haritayý düzelttim. Artýk parka gidebiliriz! de-

di.Adam önce inanamadý ve görmek istedi. Gördüðünde de

hayretler içindeydi ve oðluna bunu nasýl yaptýðýný sordu. Çocukþu ibretlik açýklamayý yaptý:

- Bana verdiðin haritanýn arkasýnda bir insan resmi vardý.Ýnsaný düzettiðim zaman dünya da kendiliðinden düzelmiþ ol-du!..

Spor yapmakboy uzatýr mý?”Spor boy uzatýr mý?” sorusu herzaman tartýþma konusu olmuþ-tur. Bazýlarý spor boy uzatýr der-ken bazýlarý da uzatmaz demek-tedir. Ama bir gerçek var ki dü-zenli bir hayat sürüp küçüklük-ten beri spor yapan çocuklarýnboyu diðer çocuklara oranla da-ha da uzundur. Yani saðlýklý veyeterli beslenip, düzenli uyuyanve gençken spora baþlamýþ kiþi-lerin boyunun daha uzun olmaþansý daha çoktur. Boy uzatmasý-nýn %75 civarý ailesel olsa da%25 gibi bir kýsmý çevresel et-menlerle alakalýdýr. %25 gibi biroran sanýldýðýndan büyüktür. Buçevresel etmenler arasýnda enönemlilerinden biri de spordur.Tabii ki spor boy uzatýr deyipbulduðunuz her sporu yapma-malýsýnýz. Çünkü her spor boyuzatmaz. Halter gibi sporlar boyuzatmasýný engelliye bilmektedir.Ýþte bu yüzden fazla aðýr olma-yan sporlarý tecih etmelisiniz(basketbol, voleybol, yüzme ve s.gibi). Spor tek baþýna bir iþe ya-ramaz. Sporun yanýnda saðlýklýve düzenli bir hayatý da uygula-manýz gerek. Ayný zamanda kýsakalacaðým gibi sorunlarý kafanýz-dan çýkarýp kendinizi ruhsal ola-rak ta hazýrlamanýz gerekir.

Dünyanýn enderin noktasýnerededir?Mariana Çukuru (Challenger Çu-kuru), Dünya üzerinde bilinen enderin noktadýr. Büyük Okya-nus’ta, Guam Adasý’nýn güneybatýsýnda, Japonya ve Endonezyaarasýnda, iki ülkeye de aþaðý yu-karý eþit uzaklýkta yer alýr. Derin-liði, yapýlan son ölçümlerde tamolarak 11.033 metredir. Uzunlu-ðu 2542 kilometre, geniþliði ise69 kilometredir. Okyanusal nite-likte iki plakanýn çarpýþtýðý sýnýr-da derin çukurlar oluþabilir. Ma-riana çukuru da, Pasifik plaka ileMariana plakasýnýn çarpýþmasýsonucu oluþmuþ bir çukurdur veiki plaka sýnýrýndadýr. Suyun içineatýlan 1 kilogram kütleli metalintabana ulaþmasý, yaklaþýk olarak1 saat sürer. Ancak, suyun yo-ðunluðunu ve metalin özkütlesinide hesaba katarsak, tabana ulaþ-ma süresi arta ya da azalabilir.Dip noktasýndaki basýnç ise yer-yüzündeki basýnca göre yaklaþýk1000 kat daha fazladýr...

Dost, kötü günde belli olur

MÝZAH

DAÐISTAN ÇETÝNKAYA

O kadar hýzlýBir salyangoz yolu geçerken ona

bir kaplumbaða çarpmýþ. Acil servis-te gözünü açan salyangoz neler ol-duðu sorulduðunda kaplumbaða:

- Pek hatýrlamýyorum, her þey okadar hýzlý oldu ki, demiþ.

Kadýnýn biri þehirlerinde yapý-lacak büyük ödüllü yarýþ için sa-katlýk geçiren atýný veteriner kont-rolüne götürmüþ. Veteriner hay-vanýn þiþmiþ sakat ayaðýný incele-dikten sonra kadýn hemen sor-

muþ:- Onunla yarýþabilir miyim?- Tabii... diye cevap vermiþ ve-

teriner. Ve þunu çok net bir þekil-de söyleyebilirim, kesinlikle sizkazanýrsýnýz!..

Kesinlikle siz kazanýrsýnýz!..

12 24-25 FEVRAL 2011 ZAMANMÄDÄNÝYYÄT


TRT dä dünyaya mesajgöndärdi: “Duyun artýq”QVAMÝ MÄHÄBBÄTOÐLU MEHMET ÞÝMÞEK

1Xocalý... Bir gecäniniçindä - 1992-ci il, fev-

ralýn 25-dän 26-na keçängecä yerlä yeksan olunmuþþähär. Ähalisinin 615 näfäri-nin soyqýrýma märuz qaldýðý,1275 näfär dinc sakinin äsirgötürüldüyü, 150 näfärin it-kin düþdüyü mäkan... AdýXatýn, Xirosima faciäläri iläyanaþý çäkilän þähär... Lakininsan hüquqlarýnýn kütläviþäkildä pozulmasý ilä näticä-länmiþ Xocalý soyqýrýmýnahälä dä beynälxalq miqyas-da hüquqi qiymät verilmä-yib. Ümumbäþäri däyärlärä,beynälxalq hüquqi normala-ra äsasän düþünmäk vä qä-rar qäbul etmäyin artýq vaxtýçatýb. Nüfuzlu beynälxalqtäþkilatlar Xocalý färyadýný eþitmäli,bu hadisäni törädän Ermänistana väonun havadarlarýna qarþý sanksiya-lar tätbiq etmälidir. Elä TRT teleka-nalýnýn Baký tämsilçiliyinin Xocalý fa-ciäsinin 19-cu ildönümü ilä älaqädarçäkdiyi vä Türkiyänin ölkämizdäkisäfirliyindä nümayiþ etdirdiyi “Du-yun artýq” sänädli filmi dä bu ciddimäsälä ilä baðlý dünyaya daha birmesaj göndärdi.

Qeyd edäk ki, “Duyun artýq”ýnyaradýcý heyäti 30 däqiqälik ekranäsäri ilä tarixi gerçäklikläri dünyayaçatdýrmaða nail olub. Özü dä hämin

gecänin dähþätlärini yaþayanlarýndili ilä.

TRT-nin Baký tämsilçiliyinin räh-bäri Yüksel Däyärcanýn sözlärinä gö-rä, ermäni vähþiliklärini bütün dün-yaya çatdýrmaq här birimizin borcu-dur: “Bu faciäni olduðu kimi dünya-ya tanýtmaqda davam etmäliyik.Dünya xalqlarý bänzäri olmayan bufaciä ilä baðlý çox az mälumata ma-likdir”. O artýq türk dilindä säsländi-rilän bu sänädli filmin “TRT Avaz”ladünyaya yayýmlandýðýný da bildirdi.Y. Däyärcan yaxýn gäläcäkdä filmindünyanýn bir sýra dillärindä dä säs-ländiriläcäyini bildirdi. O, hämçinin

Qaradaðlý, Aðdaban, Baðanis Ayrýmfaciälärini dä bu þäkildä dünyaya bä-yan etmäyin vacibliyini vurðuladý.

Filmin rejissoru Nailä Äkbärovaisä dedi ki, bu elä bir faciädir ki, onuaraþdýrdýqca daha çox dähþätli mät-läblär üzä çýxýr. O, film üzärindä iþlä-yärkän göz yaþlarýný saxlaya bilmädi-yini dä dilä gätirdi.

Xalq artisti Nuräddin Mehdixan-lý filmin ustalýqla lentä alýndýðýný, in-diyädäk bu barädä häqiqäti söylä-mäk istämäyän beynälxalq täþkilat-larýn vicdanlarýný oyandýra biläcäyiniäminliklä dilä gätirdi.

TÜSÝAB-ýn Ýdarä Heyätinin säd-

ri Yavuz Keleþ isä bu isti-qamätdä häm Azärbay-can, häm dä Türkiyä dias-porlarýnýn daha säylä ça-lýþmalarýnýn vacibliyinivurðulamaqla yanaþý, beläekran äsärlärinin gäncnäslin keçmiþimizin öyrä-nilmäsi baxýmýndan ähä-miyyätli olduðunu dedi.

Türkiyänin ölkämiz-däki säfiri Hulusi Kýlýç bufilm vasitäsilä türk dünya-sýnýn vä dünya ictimaiyyä-tinin bir daha Xocalý qätli-amýný izlädiyini vurðuladý.Säfir bu günädäk susma-ðýn kifayät olduðunu qeydetdi: “Biz bütün bunlarayetär deyirik. Bu ädalätsiz-liyä, haqsýzlýða son qoyul-malýdýr. Dünya häqiqätidärk etmälidir. Xocalý qät-

liamý dünyada törädilmiþ än dähþätlifaciälärdän biridir”. Hulusi Kýlýç Xo-calý soyqýrýmýnýn bizim ortaq kädäri-miz olduðunu deyib: “Ermänilär ta-rix qarþýsýndaký cinayätlärini ört-bas-dýr etmäk mäqsädi ilä yalan mälu-matlar uyduraraq dünyaya çatdýrýr.Biz 19 il ävväl baþ verän Xocalý faciä-sini hälä dä yetärincä dünyaya çatdý-ra bilmirik. Bu coðrafiyada 20 ildir ra-hatlýq yoxdur, ädalätsizlik var. Buhaqsýzlýða tez bir zamanda son qo-yulmalýdýr”.

Märasimdä millät väkilläri GülärÄhmädova, Mälahät Ýbrahimqýzý väJalä Äsgärova da iþtirak ediblär.

“Varlý qadýn” indi Daðýstandadýr1

Daðýstanýn paytaxtý Mahaçqalaþähärindäki Alimpaþa Salavatov

adýna Kumýk Dövlät Musiqili Dram Te-atrý azärbaycanlý yazýçý-dramaturq ÄliÄmirlinin “Varlý qadýn” komediyasýüzärindä iþi yekunlaþdýrýb. Ýslam Qazý-yevin quruluþ verdiyi tamaþanýn ku-mýk dilindä premyerasýnýn martda ke-çirilmäsi näzärdä tutulur.

Qeyd edäk ki, Äli Ämirlinin 1999-cu ildä qälämä aldýðý bu äsär elä hä-min ildän baþlayaraq, bir çox teatr-larýmýzda sähnäläþdirilib. “Varlý qa-dýn” xarici ölkä teatrlarýnýn da diq-qätini cälb edib. Hätta M.Vohidovadýna Tacikistan Dövlät Gänclär Te-atrýnýn “Varlý qadýn” komediyasýäsasýnda hazýrladýðý tamaþa OrtaAsiya ölkälärinin II Beynälxalq TeatrFestivalýnda iki nominasiya üzrä qý-zýl medala layiq görülüb.

“Aktrisa”ya baxýþkeçiriläcäk1

Martýn 5-dä Teatr Xadimläri Ýt-tifaqýnýn tamaþa zalýnda Mä-

däniyyät vä Turizm Nazirliyinin sifa-riþi ilä “Pozitiv Media” ProdüserMärkäzindä istehsal olunmuþ “Aktri-sa” bädii filminä ilk baxýþ keçiriläcäk.Mädäniyyät vä Turizm Nazirliyininmätbuat xidmätindän verilän mälu-mata görä, quruluþçu rejissoru Röv-þän Ýsax olan kriminal-dram janrýn-da çäkilmiþ filmdä bir-birinin ardýn-ca törädilmiþ 3 qätl hadisäsindänbähs edilir. Peþäkar müstäntiq ina-nýr ki, bu qätllärin üstünün açýlmasýbir parolun tapýlmasýndan asýlýdýr.

“Aktrisa” bädii filminin ssenarimüällifläri Ýlqar Fähmi, Rövþän Ýsax,quruluþçu-operatoru Rövþän Quliyev,bästäkarlarý Vasif Arifoðlu, Nazim Äh-mädovdur. Filmdä äsas rollarda FuadPoladov, Alesa Kaçer, Ýlham Hüsey-nov, Rövþän Ýsax, Þövqi Hüseynov,Mälahät Ähmäd, Räþad Säfärov, Sa-lam Ýsmayýlov vä baþqalarý çäkiliblär.

Aþýq Äläsgärin 190 illiyi qeyd ediläcäk 1

Bu il görkämli saz-söz ustadýAþýq Äläsgärin anadan olmasý-

nýn 190 ili tamam olur. Bu münasi-bätlä Azärbaycan Aþýqlar Birliyi2011-ci ili “Aþýq Äläsgär ili” elan edibvä silsilä tädbirlär häyata keçirmäyiplanlaþdýrýb. Aþýqlar Birliyinin katibiMusa Näbioðlunun sözlärinä görä,Mädäniyyät vä Turizm Nazirliyi iläbirlikdä keçiriläcäk ilk tädbir 2011-ciil martýn 11-dä Bakýda Heydär ÄliyevSarayýnda baþ tutacaq. Bu tädbirAþýq Äläsgärin ustadý olmuþ böyüksänätkar Aþýq Alýya häsr olunub. Xa-týrladaq ki, bu il hämçinin Aþýq Alýnýnanadan olmasýnýn 210 ili tamamolur. Aþýq Äläsgärlä baðlý tädbirläräilin sonunda yenä Heydär Äliyev Sa-rayýnda yekun vurulacaq.

1Dövlät Pantomima Teatrýndayeni tamaþanýn hazýrlanmasý

üzärindä iþ baþlayýb. Teatrýn direk-toru Elman Räfiyevin verdiyi mälu-mata görä, “Däli Domrul” adlanantamaþa “Kitabi Dädä Qorqud” das-tanýnýn eyniadlý boyu äsasýnda säh-näläþdirilir. Tamaþanýn quruluþçurejissoru vä sähnä tärtibatçýsý Bäxti-yar Xanýzadä, musiqi tärtibatçýsý El-man Räfiyevdir. Tamaþada teatrýnbütün aktyor heyäti iþtirak edir.Di-rektor bildirib ki, artýq tamaþanýnmäþqläri gedir. Premyeranýn aprel-dä keçirilmäsi näzärdä tutulub.

1Bu gün Mätbuat Þurasýnda“Elm vä häyat” jurnalýnýn 50

yaþý qeyd ediläcäk. Bu barädä qä-zetimizä jurnalýn þöbä müdiriMehparä xaným Axundova mälu-mat verib. Ölkänin aparýcý kütläviinformasiya vasitäläri tämsilçiläri-nin, tanýnmýþ alimlärin vä redaksi-ya kollektivinin qatýlacaqlarý mära-simdä mätbuatýmýzýn tarixindäözünämäxsus yeri vä rolu olan jur-

nalýn yarým äsrdä keçdiyi yola nä-zär salýnacaq, xatirälär säslänäcäk.

Qeyd edäk ki, “Elm vä häyat”1961-ci ilin martýnda iþýq üzü gö-rüb. Respublikada “Bilik” Cämiy-yätinin orqaný kimi fäaliyyätä baþ-layan jurnalýn ilk redaktoru Ca-vanþir Þirinov, fäxri baþ redaktoruisä akademik Abdulla Qarayevdir.Yüksäk populyarlýðý ona keçmiþSovetlär Birliyinin ucqar guþälärin-

dä belä, oxucular qazandýrýb.Vaxtilä tirajý 180 minä qädär yük-sälän näþr 1998-ci ildä Meksikadatäsis edilmiþ “Qran Pri” mükafatý-na layiq görülüb.

“Elm vä häyat” 1992-ci ildänAzärbaycan Milli Elmlär Akademi-yasý Räyasät Heyätinin, Arxeologi-ya vä Etnoqrafiya Ýnstitutunun väjurnalýn yaradýcý kollektivinin tä-sisçiliyi ilä näþr edilmäkdädir.

Ötän 50 ildä elmi publisistikanýnformalaþmasýnda jurnal ähämiy-yätli rol oynayýb. Burada Azärbay-canýn tarixi, ädäbiyyatý, etnoqrafi-yasý ilä baðlý mäqalälärlä yanaþý, fi-zika, kimya, kibernetika, astrono-miya vä sair elm sahälärinä aid ya-zýlar oxuculara täqdim edilmäkdä-dir.

Hämkarlarýmýzý yubiley müna-sibäti ilä täbrik edirik.

1Bu il aprelin 7-9-daBakýda I Ümumdün-

ya Mädäniyyätlärarasý Dia-loq Forumu keçiriläcäk.Avropa Þurasý, UNESCO,ÝSESCO vä bir sýra beynäl-xalq täþkilatlarýn dästäyi iläbaþ tutacaq. Bu barädäMoskvada Rusiya Akade-mik Böyük Teatrýnýn äsassähnäsindä AzärbaycanDövlät Akademik Opera väBalet Teatrýnýn balet trup-pasý artistlärinin ifasýndaQara Qarayevin “Yeddi gö-zäl” baletinin nümayiþinähäsr olunan mätbuat konf-ransýnda mädäniyyät vä tu-

rizm naziri Äbülfäs Qara-yev mälumat verib. Onunsözlärinä görä, Azärbaycanson zamanlar beynälxalqsimpoziumlarýn mäkanýnaçevrilib. .

O, Azärbaycanýn öz sä-nät incilärini dünyaya çý-xarmaqda davam etdiyinidä bildirib. Onun sözlärinägörä, bu il nazirlik Azär-baycan rässamý Tahir Sala-hovun Rusiyanýn bir çoxþähärlärindä särgilärininkeçirilmäsini, Azärbaycanteatrlarýnýn Rusiya þähär-lärinä qastrol säfärlärinintäþkilini dä planlaþdýrýr

“Elm vä häyat” 50 yaþýný qeyd edir

“Duyun artýq”ýnyaradýcý heyäti 30

däqiqälik ekranäsäri ilä tarixi ger-çäklikläri dünyaya

çatdýrmaða nailolub. Özü dä hä-

min gecänin däh-þätlärini yaþayan-

larýn dili ilä.

Azärbaycan simpoziumlarýn mäkanýna çevrilib

ÄBÜLFÄS QARAYEV

“Däli Domrul” apreldä nümayiþ olunacaq


AR

AÞD

IRM

A13ALLAHVERDÝ CÄFÄROV

1Uzun illärdir Azärbaycan xalqýna qarþý ermänilär tä-räfindän soyqýrým, täcavüz vä deportasiya siyasäti hä-

yata keçirilir. Son 200 il ärzindä ermänilär min bir hiylä iläÝrävan, Zängäzur, Göyçä, Däräläyäz, Vedibasar kimi tarixitorpaqlarýmýzý älä keçiriblär. Ýndi dä Qarabaðý älä keçirmäküçün öz mänfur siyasätlärini davam etdirirlär. Bu illär ärzin-dä ermänilär täkcä torpaqlarýmýzý vä digär maddi särvätläri-mizi deyil, dilimizi, mädäniyyätimizi, folklorumuzu bir söz-lä “ällärinä keçän” bütün däyärlärimizi oðurlayýblar. Ermä-nilär bizdän oðurladýqlarý maddi vä mänävi särvätlärin he-sabýna özlärini dünyaya qädim xalq, böyük millät kimi täq-dim edirlär. Azärbaycan Milli Elmlär Akademiyasýnýn häqi-qi üzvü, filosof-alim Ramiz Mehdiyev yeni näþr olunan“Gorus-2010: Absurd Teatrý mövsümü” kitabýnda mähz bumäsäläyä toxunaraq bildirir ki, köçäri häyatý barädä xatirä-lärdän baþqa heç näyi olmayan bu gälmä xalq (ermänilärinköçäri xalq olmasýný görkämli rus þärqþünasý Ý.M.Dyakonovda qeyd etmiþdir) getdikcä häyasýzlaþaraq baþqasýnýn torpa-ðýný, onun tarixini, mädäniyyätini, däyärlärini hissä-hissämänimsäyäräk, “qädim” xalqa xas olan bütün zäruri atribu-tikaya yiyälänäräk, bu gün dä “qädimlik” iddiasýnda olmaq-la bütün dünya birliyinin zähläsini tökmüþlär.

üüü

Täräddüd etmädän deyä bilärik ki, ermänilärin häyasýz-casýna mänimsädikläri däyärlärimizin baþýnda ana dilimizdayanýr. Müasir ermäni dilindä Azärbaycan mänþäli sözlä-rin sayý minlärlädir. Bizdän oðurladýqlarý sözlärlä özlärinäqondarma ana dili düzäldiblär. Ermänilärin “qädimlik” id-diasýný ifþa etmäk üçün onlarýn dilinä näzär salmaq kifayät-dir. Äslindä bunu zaman-zaman ermänilärin özläri dä etirafediblär. Mäsälän, müasir ermäni ädäbiyyatýnýn banisi hesabolunan, yazýçý-pedaqoq Xaçatur Abovyan “Ermänistanýnyaralarý” (“Raný Armenii”) kitabýnda qeyd edir: “Türk(Azärbaycan) dili länätä gälsin, ancaq bu dil Allahýn xeyir-duasýný alýb. Bütün þadlýqlarda vä toy märasimlärindä biztürkcä oxuyuruq. Bizim dilin än azý 50%-i türk sözlärindänibarätdir”. Baþqa bir ermäni alimi, ädäbiyyatþünas, akade-mik Manuk Abeqyan isä “Xalq näðmäläri” (“Narodnýe pe-senki”) äsärindä belä yazýr: “Bädbäxtlikdän bizim dil çox-mänalý sözlär, oxþar mäna daþýyan ifadälär baxýmýndan ka-sýbdýr vä buna görä dä biz yaxþý bildiyimiz türk (Azärbay-can) dilinä müraciät edirik”.

üüü

Ermänilär sözlärimizi o qädär häyasýzcasýna mänimsä-yiblär ki, äksär hallarda onlarý “redaktä” etmäyä belä ehti-yac hiss etmäyiblär. Müasir ermäni dilindä geniþ þäkildä iþ-lädilän sözlärä diqqät etdiyimiz zaman bunu açýq þäkildägörmäk mümkündür. Mäsälän, özlärinä heç bir äziyyät ver-mädän, bizim bäxtävär sözünü oðurlayýb baxtavor þäklindätäläffüz edirlär. Yaxud qamýþa qomeþ, qanuna qanon, gila-sa qeras, zäng etmäyä zanqel, zurna-qabala zurna-qhol, tä-zäyä taza, tamaþaçýya tamaþavar, cýdýra cýdroþ, rezinä redin,yaða yuð, naziyä nazuk, niþanlýya nþanaç, kefcilä kefamol,köçmäyä koçel, harama haramaqan, þabalýda þabanaq de-yirlär. Ermäni dilinä az-çox bäläd olanlar yaxþý bilirlär ki, budildä minlärlä bu cür oðurlanmýþ kälmälär var. Baþqalarýnýndilini bu þäkildä, häyasýzcasýna mänimsäyän ermänilär, hä-lä utanmadan “qädimlik” iddiasýna da düþürlär. “Gorus-2010: Absurd Teatrý mövsümü” kitabýnda akadämikRamiz Mehdiyev bu mäqama toxunaraq yazýr:“Ermänistan prezidentinin yaxýn vaxtlardabäyan etdiyi “käþfinä” görä, onla-rýn dilinin nä az, nä çox - 8minillik tarixi vardýr. SerjSarkisyanýn bu häyasýz çý-xýþlarý ermänilärin sayýq-lamalarýna äslindä artýqvärdiþ etmiþ dünya tarixçi-läri arasýnda homersayaðý qäh-qähä olmasa da, än azý anlaþýl-mazlýq doðurmaya bilmäzdi. Azär-baycan cämiyyätindä isä bu mäsälä qä-zäbdän çox, istehzaya säbäb olmuþdur. Çünki Ermänistanprezidentinin bu çýxýþý bir daha täsdiq etdi ki, Ermänistancämiyyätindä ciddi bir xästälik yayýlmýþdýr”.

üüü

Äslindä ermänilärin ciddi xästäliyä - baþqalarýnýn mad-di vä mänävi däyärlärini oðurlayaraq mänimsämäläri dün-ya xalqlarýna çoxdan mälumdur. Bu barädä XI äsrdä qälämäalýndýðý mälum olan, mähþur “Qabusnamä” äsärindä beläyazýlýr: “Ermänilärin eybi: bädfel, kündäbädän, oðru, gözü-götürmäyän, bir ayaðý qaçmaqda olan, ämrä baxmayan,yersiz hay-küy salan, väfasýz, riyakar, söyüþ sevän, üräyixýltlý, aðasýna düþmänçilik edän. Ümumuyyätlä, onlar baþ-dan-ayaða müsbätdän çox mänfiyä yaxýndýlar”. TanýnmýþÝsveçrä þärqþünasý Adam Metsin (1869-1917-ci illär) 1966-cý ildä Moskvada, “Nauka” näþriyyatýnda çap olunan “Mü-sälman intibahý” (“Musulmanskiy renessans”) äsärinin140-cý sähifäsindä isä belä bir qeyd var: “Qara därili qulla-rýn än pisi zäncilär olduðu kimi, að därili qullarýn än pisi er-mänilärdir. Eybäcär ayaqlarý var, abýr-häyalarý yoxdur, oð-

ruluqlarý ilä mäþhurdurlar. O, däyänäk altýnda vä qorxudanyaxþý iþläyir. Tänbällik etmäsi heç dä zäiflikdän deyil, äksi-nä, o bundan häzz alýr. Belä olduqda däyänäyi götürüb yax-þýca kötäklämäk vä istädiyini yerinä yetirmäyä mäcbur et-mäk lazýmdýr”.

üüü

XIX äsrdä yaþayan Ýsveçrä þärqþünasýnýn da dediyi kimi,ermänilär oðurluqlarý ilä mäþhurdular vä bu mäsälädä heçkimi onlarla müqayisä etmäk mümkün deyil. Ermäniläroðurluq etmäk üçün bütün vasitälärdän istifadä edä biläcäk“istedada” sahibdirlär. Amerika Birläþmiþ Þtatlarýnda (ABÞ)yaþayan hämyerlimiz, bu ölkädä näþr olunan “Babil-Azär-baycan” (“Babylon-Azerbaijan”) jurnalýnýn baþ redaktoru,þumerþünas alim Tariyel Azärtürk þahidi olduðu bir hadisä-ni belä näql edir: “Bir neçä il ävväl ABÞ-da, Kaliforniyamähkämäsindä ermäni millätindän olan iki qardaþý müha-kimä edirdilär. Onlarýn günahlarýnýn nä olduðu ilä maraq-landým. Sän demä, bu ermänilär ABÞ-da qaçqýnlara yüksäkmäbläðdä yardýmlarýn verildiyini bildikläri üçün Ýrävandayaþayan atalarýný azärbaycanlý qaçqýn kimi ABÞ-a aparýrlar.Ona qaçqýn statusu düzäldib, dövlätdän yardýmlar almaðabaþlayýrlar. Bir müddätdän sonra bu qardaþlarýn qoca atala-rý väfat edir. Yardým ala bilmäk üçün qardaþlar atalarýnýnölümünü dövlätdän gizlädirlär. Lakin atalarýnýn barmaq iziolmadan bu yardýmlarý almaq mümkün deyilmiþ. Ermänilärhär zaman olduðu kimi, buna da özlärinämäxsus bir “çarä”tapýrlar. Onlar atalarýnýn barmaðýný käsäräk çürümämäsiüçün “farmelin” mählulunda saxlayýrlar. Beläliklä, bu iki er-mäni fýrýldaqlarýnýn üstü açýlana qädär ABÞ dövlätinä küllimiqdarda zärär vururlar”. Bax, budur ermäniläri baþqaxalqlardan färqländirän äsas xüsusiyyät.

üüü

Yuxarýda qeyd etdi-yimiz kimi baþqalarýna mäxsusdäyärläri mänimsämäk yalnýz er-mänilärä mäxsus bir xäsälikdir.Oðurluq etmäyi özlärinä peþä seçänermänilär harada yaþamaqlarýndan asýlýolmayaraq öz bäd ämällärindän äl çäkmirlär.Täqribän 10 gün ävväl ABÞ-da ermänilärdäntäþkil olunan mütäþäkkil cinayätkar dästä ifþa olun-du. ABÞ-ýn mäþhur “Los Angeles Tayms” (”Los An-geles Times”) qäzetinin yazdýðýnma görä, “Ermänigücü” (“Armenian Power”) adlanan bu quldur däs-täsini häbs etmäk üçün häyata keçirilän ämäliyyatabilavasitä ABÞ Federal Tähqiqat Bürosunun direktormüavini Stiven Martines vä ädliyyä naziri AndreBirottun baþçýlýq ediblär. Qäzetin yazdýðýna göräcinayätkar dästänin 102 üzvü barädä cinayät iþiqaldýrýlýb vä onlardan 99 näfäri tutulub. Tutu-lanlarýn hamýsýnýn ermäni olduðu bil-dirilir. Qruplaþma üzvläri reketçi-lik, qätllär, adam oðurluðu, qul-durluq vä baþqa cinayätlärdä it-tiham olunurlar.

üüü

Ötän ilin oktyabrýndaisä ABÞ-ýn hüquq-mü-hafizä orqanlarý “Pzo”läqäbli ermäni “qa-

nuni oðru” Armen Kazaryanýn rähbärlik etdiyi quldur däs-täsini ifþa etmiþdi. “Pzo”nun qeyri-qanuni yollarla dövlätqurumlarýndan 163 milyon dollar oðurladýðý bildirilirdi.Häbs edilän “qanuni oðru”nun Ermänistanýn keçmiþ prezi-denti Robert Koçaryan vä indiki prezident Serj Sarkisyanýnqardaþý Aleksandr (Saþik) Sarkisyanla yaxýn münasibätläri-nin olduðu här käsä mälumdur. Bu barädä istär ABÞ, istär-sä dä Rusiya mätbuatýnda däfälärlä xäbärlär yayýlýb. Xatýrla-daq ki, Ermänistan prezidentinin qardaþýnýn adý daha äv-vällärdä müxtälif kriminal qruplarla iþbirliyindä hallanýb.Görünän odur ki, ermänilär artýq bütün dünya üçün bälayaçevrilirlär. Baþqalarýna mäxsus däyärläri oðurlamaq onlardasaðalmaz xästäliyä çevrilib.

üüü

Bu gün ermänilär Rusiyanýn Krasnodar vilayätindä däärazi iddialarý qaldýrýrlar. Utanmadan Armavir þähärinin“Böyük Ermänistan”ýn paytaxtý olduðunu söyläyirlär. Rus-larýn yardýmý sayäsindä Ýrävaný älä keçirän ermänilär indi däRusiyanýn özündän torpaq qopartmaq istäyirlär. Krasnodarvilayätindä ermänilärin sayý sürätlä artýr vä çox güman ki,yaxýn zamanlarda bu torpaqlarý älä keçirmäk üçün ciddi fä-aliyyätä baþlayacaqlar. Necä ki, vaxtilä bunu Qafqazda etdi-lär. 1829-cu ildä rus generalý Qraf Paskeviç Erivanskininämri ilä Ý.Þopen yeni yaradýlan “Ermäni vilayäti”ndä ähali-ni vä yaþayýþ mäntäqälärini siyahýya alýb. Bu siyahýya görä,yaþayýþ mäntäqälärinin 831-i Ýrävan äyalätindä, 221-i Nax-çývan äyalätindä, 58-si isä Ordubad dairäsindä yerläþib ki,bunlardan yalnýz 62-si ermäni yaþayýþ mäntäqäsi olub.Ý.Þopenin hesablamalarýna görä, “Ermäni vilayäti”nin ära-zisindä täxminän 23 min 730 ailä vä ya 118 min 650 näfäryaþayýb. Ähalinin täxminän 81 min 749 näfärini vä ya 69%-ni müsälman tatarlar, 25 min 131 näfärini vä ya 21%-ni er-

mänilär, 11 min 770 näfärini vä ya 10%-ni isä kürd vä digärmillätlär täþkil ediblär. Ýndi isä hämin torpaqlarda yaþayan-larýn 99%-i ermänidir. Belä gedärsä, yaxýn gäläcäkdä Kras-nodar vilayätindä yaþayanlarýn da böyük äksäriyyäti ermä-nilär olacaq.

üüü

Ermänilär baþqalarýnýn torpaqlarýný yaþamaq üçün äläkeçirmirlär. Ägär ermänilär älä keçirdikläri torpaqlarda ya-þasaydýlar, bu gün Ermänistan adlanan Ýrävan, Göyçä, Zän-gäzur vä digär ärazilärdä yüzlärlä xarabazara çevrilmiþ yaþa-yýþ mäskänläri olmazdý. Ermänilärin bu xüsusiyyätini brita-

niyalý jurnalist Fitroy Plaken belä täsvir edir: “Görünür,ermänilär yad torpaqlarda rahatca yaþaya bilirlär. Bäl-

kä dä, onlara kifayät qädär väsait verilsä idi, iþðal et-dikläri torpaqlarý tärk edärdilär”. Ermänistan Milli

Statistika Xidmätinin açýqladýðý hesabatda (bax:www.armstat.am) gös-

tärilir ki, 1999-2009-cu illär ärzindä öl-

kä ähalisinin sa-yýnda ciddi azal-

ma baþ verib. Mä-sälänin än maraqlý

täräfi isä odur ki, Er-mänistanda iqtisadi fäal

ähalinin, yäni iþ görä bi-läcäk insanlarýn sayý daha

sürätlä azalýr. Milli StatistikaXidmätinin açýqladýðý hämin he-

sabatda göstärilir ki, son 10 il ärzindäiqtisadi fäal ähalinin sayý 376 min näfär azalýb.

Bu ümumi ähalinin 12%-i demäkdir. Ermänilär Er-mänistaný tärk edib Rusiya, ABÞ vä digär ölkälärä üz tu-

turlar. Çünki Ermänistanda däyärläri oðurlanacaq, torpaq-larý älä keçiriläcäk baþqa xalqlar qalmayýb.

Bu yazý Azärbaycan Respublikasýnýn Prezidenti yanýnda Kütlävi Ýnformasiya Vasitälärinin Ýnkiþafýna Dövlät Dästäyi Fondunun keçirdiyi müsabiqäyä täqdim edilir.

ÝLLÜ

STRA

SÝYA

: ZAM

AN

Oðurluðuözlärinäpeþä

seçänlär...


SERÝ

AL14


Yazýný internet

materiallarýäsasýnda

Äziz Mustafahazýrlayýb.

A ntarktidada gölündän äla-vä, tädqiqatçý alimlär An-tarktidanýn “Quru vadilär”adlý yerindä dä axtarýþlarla

mäþðuldurlar. “Quru vadilär”ifärqländirän än mühüm amiladýçäkilän sahäyä iki milyon ildänbäri yaðýþýn düþmämäsidir.

Amma demäk olmaz ki, An-tarktida quru torpaq sahäsi yox-dur. Nä qädär qäribä olsa da, An-tarktidanýn 1 faizini mähz quru sa-hä täþkil edir. Kilometrlärlä uza-nan quru sahälärä alimlär täräfin-dän Viktoriya, Master vä Teylorvadiläri adlarý verilib. Bu vadilärdäbuzun yoxluðuna säbäb havanýnçox quru olmasýdýr. Alimlärin fik-rincä, adýçäkilän ärazilär dünyanýnän quru yerläridir.

Antarktidada insanlarý heyrätäsalan maraqlý sahälär var. Onlardanbiri dä Antarktika “vahä”läridir. Bu“vahä” 1903-cü ildä amerikalý tädqi-qatçý Robert Skott täräfindän käþfedilib. Sonralar o bununla älaqädaryazýrdý: “Biz bu “vahä”dä här hansýbir canlýya rast gälmädik. Hätta ora-da þibyä dä yoxdur... Älbättä, bu, Ýn-cildä adý çäkilän Ölülär vadisidir”.

A m m a

här halda adý çäkilän vadidä häyatýnvarlýðý istisna edilmirdi. Sonralaraparýlan araþdýrmalar da sübut etdiki, “Quru vadilär”dä qeyri-adi orqa-nizmlär mövcuddur. Beläki, 1978-ci ildä Ameri-ka bioloqlarý ora-

da däniz bitkiläri, göbäläk, hätta daþ-larýn daxilindä bakteriyalar aþkar et-dilär.

HÝTLERÝN SON DAYANACAÐI

Antarktidanýn qeyri-adiliyi vä äsrlärboyu sirli qalmasý bu qitä haqqýn-

da çoxlu sayda yeni äfsanälärin mey-dana çýxmasý ilä müþayiät olunmaq-dadýr. Bunlardan biri, vaxtilä dünyayameydan oxuyan vä bäþär tarixindä änqanlý müharibälärdän birini - II Dün-ya savaþýný baþladan Adolf Hitlerläbaðlýdýr. Bäzi tädqiqatçýlarýn fikrincä,Hitler äslindä özünü öldürmäyib.Onlarýn iddiasýna görä, Hitler vä ya-xýn älaltýlarý Avropadan qaçaraq, An-tarktika buzlaqlarý arasýnda gizlä-

niblär. Ýþ orasýndadýr ki, hälä1938-1939-cu illärdä alman

tädqiqatçýlar Antarktidayaayaq açaraq, orada hälä dä

gizli qalmaqda davamedän iþlärlä mäþðulolurdular. Mäqsäd An-tarktidaný gäläcäkdäAlmaniya ärazisi elanetmäk vä oraný faþist-lärin poliqonuna çe-virmäk idi. Amma bu-na qeyri-adi, inanýl-maz bir iþ kimi baxan-

lar da az deyildi. Mäsä-län, bununla älaqädar

“Neyþnl polis” qäzeti ya-zýr: “Bu çoxsaylý, aðlagäl-

mäz ekspedisiyalarý (almanekspedisiyalarý näzärdä tutu-

lur) Antarktidada tapmaq, onunizinä rast gälmäk belä mümkün de-yil. Axý Antarktidaný, onun äbädibuzlaqlarla örtülmüþ düzlärini, dað-larýný bir-bir axtarmaq mümkün de-yil. Bunun üçün xüsusi axtarýþ ava-danlýqlarý ilä tächiz

olunmuþ on minlärlä gämi, täyyarä,vertolyot lazýmdýr” Amma o da fakt-dýr ki, faþist Almaniyasý Hitler haki-miyyätä gäldiyi ilk günlärdän An-tarktida ilä maraqlanmaða baþlamýþ-dý. Bu maraq isä faþist Almaniyasýrähbärinin gäläcäk planlarý ilä älaqä-dar idi. Dünya aðalýðý fikrindä olanHitleri Antarktida maqnit kimi özünäcälb edirdi. Ola bilsin ki, Hitler An-tarktida barädä o dövrdä gäzän çox-saylý äfsanälärin täsiri altýna düþäräk,orada özünün dünya aðalýðýný täminedäcäk qüdrätli vä sehrli bir dayaqqazanacaðýna ümid baðlayýrdý. Härhalda mähz Hitlerin täklifi vä täþäb-büsü ilä alman alimläri 1938-ci ildäAntarktikada daimi baza yaradýlmasýlayihäsi üzärindä iþlämäyä baþladýlar.Bu dövrdän dä Almaniyadan An-tarktidaya daimi däniz reysläri täþkiledilmäyä baþladý. Bu mäqsädlä An-tarktidaya o dövrün än mükämmältexniki avadanlýqlarý ilä tächiz edilmiþ“Þvabiya” adlý gämi göndärildi.

II Dünya müharibäsi baþlayan-dan sonra isä Antarktidaya “Hitlerinmühafizäsi” adlý härbi sualtý qayýqlarayaq açdý. Bu sualtý härbi divizionuntärkibindä 35 submarin (xüsusi täyi-natlý sualtý qayýq) vardý. II Dünya sa-vaþý baþlayana kimi Antarktidadaký“Þvabiya” adý verilän bazanýn inþaedilmäsi mäqsädi ilä oraya dað-mä-dän qazma avadanlýqlarý, dämiryolrelsläri, elektrovozlar, vaqonlar, trak-torlar, qaya käsän däzgahlar gätir-miþdilär. Bundan älavä, Þirmaxerkörfäzindä 211 saylý daha bir bazayaradýlmýþdý. Bu baza Antarktidanýndaxilinä yükdaþýma limaný-märkäzirolunu oynayýrdý. Hämin dövrdäAntarktidaya çoxlu sayda alimlär,mühändislär, yüksäkixtisaslý fählälärgätirilmiþdi.”

Qýsa müddät ärzindä havadan350 minkvadrat kilometrlik ära-

zinin þäkli çäkilmiþ, bir

o qädär äraziyä dä üzärindä faþist ni-þaný olan15 min metal výmpel basdý-rýlmýþdý. Bu isä ärazilärin Almaniya-ya mäxsusluðu anlamýna gälirdi.Bundan älavä, xäritädä Antarktida-daký Mod kraliçasý torpaðýnýn adýnýdäyiþdiräräk onu “Yeni Þvabiya” ad-landýrmýþdýlar. Bäzi ehtimallara görä,Hitlerin Antarktidaya maraðý hämdä onun müharibädä mäðlub olaca-ðý halda, dünyanýn än ucqar vä älçat-maz bu yerindä gizlänmäsi ilä baðlýidi. Ola bilsin ki, Hitler öncädän IIDünya savaþýnda mäðlub ola biläcä-yini istisna etmämiþdi. Här halda IIDünya savaþýndan sonra Hitlerinbäzi täräfdaþlarý ilä birgä sualtýqayýqlarla mähz Antarktidaya gäldi-yini güman edänlärin sayý heç dä azdeyil. Bu ehtimallarýn doðruluðunugücländirän bäzi faktlar da mälum-dur. Mäsälän, müharibä vaxtý Alma-niyanýn 54 submarini sualtý qayýðýyoxa çýxýb. Härbi ekspertlärin fikrin-cä, onlardan yalnýz 11-i minalara rastgäläräk partlaya bilärdi. Bäs qalanla-rý necä olub? Bu suala isä indiyä kimicavab tapýlmayýb. Digär täräfdän dä,II Dünya savaþýnýn qýzðýn çaðýndaAlmaniya sualtý härbi däniz qüvvälä-ri komandaný Karl Denits täsadüfänaðzýndan qaçýrmýþdý ki, onlar An-tarktidada Hitler üçün äsl sýðýnacaqinþa ediblär.

Öz növbäsindä, Hitlerlä baðlýmateriallar toplayan tädqiqatçý yazarAleksandr Surpin qeyd edir ki, IIDünya savaþý zamaný Almaniya här-bi däniz donanmasý gämiläri An-tarktida vä onun ätraf ärazilärindäxeyli fäallaþmýþdýlar. O ärazilärä hät-ta müharibädä iþtirak etmäyän väözlärinin neytrallýðýný elan edändövlätlärin balina ovlayan gämilärinibelä buraxmýrdýlar. Müharibäninsonlarýnda isä Almaniyanýn Kil þä-härindäki sualtý qayýqlardan härbisursatý çýxararaq, onlara külli miqd-arda ärzaqla dolu konteynerlär, ocümlädän xüsusi aparatlar vä gizlisänädlär yüklämiþdilär. Bu sualtý qa-yýqlarýn sonraký taleyi mälum deyil.Onlarýn Antarktidaya çatýb-çatma-masý barädä tädqiqatçýlarýn älindähär hansý sänäd, fakt yoxdur.

Mäþhur sovet yazýçýsý vä tarixçisiM. Demidenko “Üçüncü Reyxin sir-läri” adlý kitabýnda yazýr ki, o, vaxtiläSS-in gizli arxivlärini araþdýrarkänbäzi maraqlý sänädlärä rast gälib.Hämin sänädlärdä göstärilirdi ki, al-man sualtý qayýqlarý Yeni Þvabiyadaisti hava ilä birläþdirilän maðaralarsistemini aþkar ediblär. Almaniyanýnsualtý härbi däniz qüvväläri koman-daný Karl Denits 1938-ci ildä “Mä-nim sualtý qayýqlarým Antarktidadaäsl cännät tapýblar”,-deyä aðzýndanqaçýrmýþdý.

An

tark

tid

a

An

tark

tid

a

Hitlerin Antarktidada son dayanacaðý iddia edilän yer

HitlerçilärAntarktida

sahillärindä

ss ii rr ll ii vv ää mm üü ää mm mm aa ll ýý qq ii tt ää (( 22 ))

24-25 FEVRAL 2011 ZAMANÝDMAN15

“Þäfa”nýn þäfaya ehtiyacý varDeyiräm, yaxþý ki, “Þäfa” stadionu var. Yoxsa Azärbay-

can futbolunun därd-särini, yükünü kim çäkärdi? 3 gün är-zindä 8 oyun qäbul etmäk här stadionun iþi deyil e. PremyerLiqanýn 4 klubu bu stadiondan istifadä edir. Äväzedicilär isä,ümumiyyätlä, “Þäfa”nýn qeydiyyatýndadýrlar. Ötän häftä däburada 8 oyun keçirilmiþdi. Qarþýdaký turu da näzärä alsaq,ümumilikdä “Þäfa”da 10 günä 16 oyun düþür. Yazýq stadio-nun da axý þäfaya, dincälmäyä ehtiyacý var. Nä qädär täpikyemäk, top-top oynayanlarý çiynindä gäzdirmäk olar? Gö-rün futbolumuz nä gündädir ki, Avropa standartlarýna cavabvermäyän stadiona Azärbaycan möhtacdýr.

Här þey öncädän qurulub?Azärbaycan futbolunda här cür anormallýqlar olur. AF-

FA da sanki anormallýqlarla gündämä gälmäk istäyir. Ölkäçempionatýnda ilk märhälänin son turunda 2 klub - “Baký”vä “Qäbälä”dän biri ilk “altýlýð”a adýný yazdýracaq. Gözläyir-dim ki, här iki klubun oyunu eyni anda baþlayacaq. AmmaAFFA qeyri-peþäkarlýðýný bir daha nümayiþ etdirdi. Yadým-dadýr, 2007-08 mövsümünün son turunda “Olimpik”lä (in-diki AZAL) “Ýnter”in çempionluq þansý qalýrdý. Lakin bu ko-mandalarýn oyunlarý färqli saatlarda keçirildi. Hämçininötän mövsümün sonlarýnda da oyunlar färqli vaxtlarda keçi-rildi. Çox maraqlýdýr ki, bütün bunlara klublar da narazýlýq

etmirlär. Sanki här þey öncädän quru-lub, “Baký” ilä “Qäbälä” dä hansý “al-týlýq” uðrunda yarýþacaqlarýný bilirlär.

Vaqif Paþayev yetirmälärini müdafiä etmäklä özünü “yandýrýr”

“Çempion” qäzetinin dünän çýxansayýnda Vaqif Paþayevin müsahibäsinioxuyanda bilmädim gülüm, yoxsa að-layým. Paþayevin Azärbaycan futbolu-na xidmätläri danýlmazdýr. O, bir neçäüzdä olan oyunçunun ilk mäþqçisiolub. Amma indi çýxýb hämin yetirmä-lärini bu cür müdafiä etmäklä özünü“yandýrýr”. Vaqif müällim deyir ki, Rä-þad Sadýqov Türkiyä yýðmasýna qolvurduðu üçün “Eskiþehirspor”da ehti-yata salýndý, oynadýlmadý. “Män Räþa-dýn “Eskiþehirspor”da ehtiyatda otur-masýnýn säbäbini Azärbaycan - Türki-

yä oyununda axtarmaq istäyiräm. Mähz hämin oyunda vur-duðu qol Räþadýn Türkiyä karyerasýnýn üstündän xätt çäkdi.Hälä oyun günü Türkiyäyä qol vuranda dedim ki, Räþad ar-týq “Eskiþehirspor”daký yerini itirdi. Sual verärdim, necä ol-du hämin qola qädär Räþad Türkiyädä äsas heyätin oyunçu-su kimi meydançaya çýxýrdý, amma qoldan sonra birdän-bi-rä ehtiyata göndärildi?” - deyän Vaqif müällimä xatýrlatmaqistäyiräm ki, Azärbaycan - Türkiyä oyununa qädär “Eskiþe-hirspor”u çalýþdýran Rýza Çalýmbay Räþada 1 däqiqä dä þansvermämiþdi. Elä hämin äräfädä kluba baþ mäþqçi täyin edi-län Bülänt Uyqun Türkiyä millisi ilä oyundan sonra Superli-qada ardýcýl 4 oyun Räþadý start heyätindä meydançaya bu-raxdý. Vaqif müällim, deyirsiniz ki, türkiyälilär belä þeyläriheç dä isti qarþýlamýrlar. Amma Räþad mähz Türkiyäyä vur-duðu qoldan sonra bu ölkädä sevilmäyä baþladý. “Eskiþe-hirspor” azarkeþläri hätta Räþadý oynatmadýðý üçün Çalým-bayý tänqid atäþinä tutmuþdular. Räþad, sadäcä, räqabätapara bilmädi, asan yolu seçib qayýtdý “Qarabað”a. Paþayev,görünür, Türkiyäni Azärbaycanla sähv salýr.

Vaqif Paþayev digär yetirmäsi Vaqif Cavadovun Hol-landiyadan gälmäsini dä düzgün hesab etmir. Cavadovunburaya qayýtmasýnýn äsas säbäbi isä stadion problemidir.Futbolçunun ayaðý kälä-kötür meydançalara o qädär öy-räþmiþdi ki, Hollandiyada çýxdýðý ilk mäþqdäcä zädäländi.Yazýq ayaðý da qýnamýram. Birdän-birä düz meydançayaçýxýb özünü itirib dä.

Legioner azalsa, AFFA-nýn gäliri dä azalarSon olaraq isä Azärbaycandaký legionerlärdän yazmaq

istäyiräm. Legioner limiti barädä çox yazýlar gedib, ammabu, AFFA-nýn vecinä deyil. Hazýrda 12 klubda ümumilikdä172 azärbaycanlý, 145 legioner futbolçu var. Hämin 145oyunçunun içindän isä 4-5 säviyyäli legioner ancaq tapmaqolar. Ýddialý komandalar arasýnda än az äcnäbi “Qara-bað”dadýr ki, orada da 7 legioner var. Rumýniyalaþan “XäzärLänkäran” bu sarýdan liderdir - 18 äcnäbi. Bu statistikanýona görä yazýram ki, Azärbaycan futbolunun kimlärin älin-dä olduðunu biläsiniz. Zarafat deyil e, legioner rüsumunagörä, AFFA bir mövsüm üçün 3 milyon 375 min manat pulqazanýr. Däli deyil ki, limiti azaltsýn. Gül kimi pulunu qaza-nýr da. Bu, bir daha göstärir ki, Azärbaycan futbolunun inki-þafý cavabdeh qurumlarý maraqlandýrmýr. [email protected]

Qarþýdaký turuda näzärä al-saq, ümumilik-dä “Þäfa”da 10günä 16 oyundüþür. Yazýqstadionun daaxý þäfaya,dincälmäyä eh-tiyacý var. Näqädär täpikyemäk, top-topoynayanlarýçiynindä gäz-dirmäk olar?

RUSLAN SADIQOVBu gün Avropa çempionatý start götürür1

Bu gün ölkämizdä növbäti bö-yük beynälxalq yarýþýn startý ve-

riläcäk. Futzal üzrä 2012-ci il Avropaçempionatýnýn äsas seçmä märhäläsi-nin oyunlarý ilk däfä Bakýda, Baký Ýd-man Sarayýnda keçiriläcäk. Azärbay-can futzal yýðmasý ardýcýl 2-ci däfä fi-nal märhäläsinä çýxmaq üçün mübari-zä aparacaq. Sözsüz ki, qrupda äsasräqibimiz Ýspaniya millisidir. Ýspanla-rýn son Avropa çempionu olduqlarýnýnäzärä alsaq, futzal tariximizdä indi-yädäk belä titullu komanda ölkämizägälmäyib. Ýspanlarla görüþ qrupda sonoyunumuzdur vä bunadäk Qazaxýstanvä Fransa ilä vacib matçlara çýxacaðýq.Bu görüþlärdä qäläbä final märhäläsi-nä çýxmaq þansýmýzý artýracaq. Reqla-mentä görä, seçmä märhälälärdä olan6 qrupun qalibläri birbaþa väsiqä qa-zanýr. 2-ci yerläri tutan 6 yýðmadan isä5-i bu väsiqäyä sahib çýxýr. Demäli, 2-ci yeri tutmaq final märhäläsindä iþti-rakýmýzý böyük ölçüdä häll edir. Härhalda, evdä oynasaq belä, qrupumu-zun aþkar favoriti olan Ýspaniya ilä 1-ciyer uðrunda mübarizädä qalib olmaqçox çätindir. Yýðmamýz bu mäsul tur-nirä hazýrlýq çärçiväsindä Bakýda bey-nälxalq turnirin qalibi olub. Ötän il ko-mandamýz qrupda mähz än yaxþý 2-cikimi final märhäläsinä çýxdý. Macarýs-tanda keçirilän hämin yarýþ futzal tari-ximizdä böyük zäfär oldu. Belä ki, mil-limiz 4-cü yeri tutmaqla, Avropanýn ängüclü komandasý arasýna düþdü.

Qeyd edäk ki, bu däfä final mär-

häläsi gälän il Xorvatiyada keçiriläcäk.

24 fevral18:30 Ýspaniya – Fransa21:00 Azärbaycan – Qazaxýstan

25 fevral18:30 Qazaxýstan - Ýspaniya21:00 Azärbaycan – Fransa

27 Fevral 18:30 Fransa – Qazaxýstan21:00 Ýspaniya – Azärbaycan

Kapitan Avropa çempionatýnýn finalýný istäyir

Avropa çempionatýnýn äsas seçmämärhäläsindä Ýspaniya, Qazaxýstan väFransa yýðmalarý ilä qarþýlaþacaq milli-miz hazýrlýðýný davam etdirir. Täbii ki,yenä äsas hädäf final märhäläsinäyüksälmäkdir. Bunun üçün dä qrupmärhäläsinä uðurlu start götürmäyidüþünän futzalçýlarýmýz ilk 2 oyundanmaksimum xal toplamaq istäyirlär.Bunu milli komandamýzýn kapitanýRizvan Färzäliyev dä deyir: “Ýlk ikioyunda Qazaxýstan vä Fransa milliläriilä qarþýlaþacaðýq. Buna görä dä müt-läq qäläbä qazanmalýyýq. Çünki qrup-larda ikinci yeri tutan 6 komandadan5-i final märhäläsinä adlayacaq. Bunanail olsaq, mäsäläni 70 faiz häll etmiþolarýq. Ýspaniya qrupun favoriti sayý-lýr”. Bununla belä, kapitan Ýspaniya iläoyuna mäðlub ab-havada çýxmaya-caqlarýný da vurðulayýb: “Ýspaniya so-nuncu dünya vä Avropa çempionu-

dur. Amma buna görä zala mäðlubdurumda çýxmayacaðýq. Yerli publikaqarþýsýnda oynayacaðýq. Häm dä is-panlar parket üzärindä oynamaða öy-räþiblär. Bizim zalda oynamaq onlaraçätin olacaq. Bundan istifadä etmäli-yik”. Yýðmanýn üzvü qarþýya mäqsädkimi bu däfä finala yüksälmäyin qo-yulduðunu da qeyd edib: “Ötän il Av-ropa çempionatýnda dördüncü pillänitutduq. Bu däfä finalda oynamaq istä-yirik. Täbii ki, öncä märhälä adlamalý-yýq. Ancaq bunu reallaþdýra biläcäkgücdä olduðumuzu deyä biläräm”.

Da Silvanýn 22-ci oyunuArtýq bu gün ilk matçdaký räqib

Qazaxýstan millisi olacaq. Bu, yýðma-mýzýn baþ mäþqçisi Joze Alesio da Sil-vanýn bu postda 22-ci matçý olacaq.2008-ci ilin dekabrýnda bu väzifäyätäyin olunan braziliyalýnýn rähbärliyialtýnda baþ tutan qarþýlaþmalardamillimiz müsbät balansa malikdir.Belä ki, klublarla deyil, yalnýz yýðma-larla keçirilän 21 oyundan 14-dä ko-mandamýz qalib gälib. 4 heç-heçäsivä 3 mäðlubiyyäti olan komandamýzräqib qapýlarýndan 92 top keçirdiyihalda, 49 däfä özü märkäzä dävätedilib. Avro-2012-nin Bakýda keçiri-läcäk seçmä oyunlarý Silva üçün yubi-ley ähämiyyät dä käsb edä bilär. Bu-raxýlan 50-ci qolun bu 3 matçdan bi-rindä qeydä alýnacaðý qaçýlmaz görü-nürsä, 100-cü däfä räqib qapýsýna yoltapmaq da mümkündür.

Elxan Mämmädov “Þtutqart” – “Benfika” oyununa täyinat aldý

1AFFA-nýn baþ katibi ElxanMämmädov yeni täyinat

alýb. Mämmädov Avropa Liqasý-nýn 1/16 final märhäläsinin cavaboyunlarý çärçiväsindä bu gün keçi-riläcäk “Þtutqart” (Almaniya) –“Benfika” (Portuqaliya) oyunununUEFA nümayändäsi olacaq. Qeydedäk ki, baþ katib indiyä kimi birneçä däfä Avropa Liqasý oyunla-rýnda UEFA nümayändäsi olub.

1Adý Rumýniya millisinin baþmäþqçisi postuna namizädlär

siyahýsýna daxil edilän “Xäzär Länkä-ran”ýn çalýþdýrýcýsý Mirça Rednik þans-larý däyärländirib. O, özü ilä yanaþý, buposta iddiaçý sayýlan Dan Petresku,Ýoan Ovidiu Sabeu vä Dorinel Munt-yanunu müqayisä edib: “Ýndiki baþmäþqçi Razvan Luçesku hälä gäncdir.Ägär mäni näzärä almayýb, digär 3 na-

mizädä baxsaq görärik ki, onlardanbiri kral, digäri isä yaþlýdýr. Namizäd-lärin son vaxtlar göstärdiyi näticäläräbaxsaq, Dan Petresku favoritdir. Män-cä, milli komandanýn baþ mäþqçisi däPetresku olmalýdýr”.

Qeyd edäk ki, daha bir namizädKosmin Olaroyu ilkin danýþýqlar za-maný bu väzifäni tutmaqdan imtinaedib.

Rednik Rumýniya yýðmasýnýntäklifinä münasibät bildirdi

w w w . z a m a n . a z 24-25 FEVRAL 2011

Burada sað äl verärdi, sol äl bilmäzdi1

Allah-Täala här bändäsini bir cür sýnaða çäkir: biri-nä särvät verir, onunla imtahan edir; birinä vermir,

ehtiyacla imtahan edir; birinä övlad verir, onunla imtahanedir, birinä dä vermir, elä imtahan edir... Här käs här günimtahan içindädir.

Särväti olub, imkansýzlarla paylaþmaq Allaha da xoþgedär, bändälärä dä. Uca dinimiz Ýslamýn biz müsälman-lardan istädiyi äsas keyfiyyätlärdän biri dä elä fädakarlýq-dýr, paylaþmaqdýr, imkansýza äl tutmaqdýr. Ýslamýn tämälprinsiplärindän olan zäkat mäsäläsi dä äslindä cämiyyät-dä särväti paylaþmaq, insanlar arasýnda sämimiyyät, qar-daþlýq hissini inkiþaf etdirmäkdir.

Bu mänada sädäqäni müsälmanlar arasýnda qardaþlýqkörpüsü adlandýranlar heç dä yanýlmayýblar. Zäkat da sä-däqädir. Sädäqä isä qulun Allah qarþýsýnda öz sädaqätinitäsdiq etmäsidir. “Bir täbässüm dä sädäqädir,”- buyuransevimli Peyðämbärimiz nä qädär dä xoþ müjdä verib biz-lärä. Yäni bir müsälman qardaþýnýn könlünü almaq üçünüzünä täbässümlä baxmaq belä sädäqädir.

Sädäqä vermäyin ädäbi var, häm dä az qala elä özüqädär däyärlidir. Yenä Uca Peyðämbärimizä üz tutaq:“Sað äl versin, sol äl bilmäsin” Ägär verdiyini insanlarýnräðbätini qazanmaq üçün verirsänsä, niyyätin nädirsä,qazancýn da o olacaq. Yox, ägär Allah rizasý üçün verir-sänsä, daha insanlarýn bilmäsinin nä önämi varmýþ ki?..Mühüm olan da elä budur. Häzräti-Ýbrahimi mancanaq-la oda atýrlar, havada ikän mäläklär yaxýnlaþýr vä “Allahýndostu” ünvanýna layiq görülmüþ bu ulu Peyðämbär näqädär dä möhtäþäm bir cavab verir: “Allah mänä yetär. Omänim här halýmý bilir. Män O böyük dostu qoyub, birbaþqasýndan yardým dilämäkdän häya ediräm.”

Bäli, häqiqät dä elä budur: Allah bildisä, daha yetär;baþqalarý bilsä, näyä yarar, bilmäsä, näyä yarar.

Bu düþüncäni, bu säviyyäni, bu mädäniyyäti insanla-rýn dünyagörüþünä yerläþdirmäk äslindä çox böyük tähsilvä tädrislä mümkündür. Amma sizä qäribä gälmäsin, ta-rixdä bunun çox parlaq örnäkläri var.

Bu gün Ýstanbulun müxtälif rayonlarýnda camaatýn näolduðunu bilmädiyi qäribä tikililär var. Adam boyundanbir azca hündür olan bu tikililär äslindä möhtäþäm birmädäniyyätin, mänäviyyatýn niþanäsidir. O tikililärä sä-däqä daþlarý deyilir. Täkcä Ýstanbulda deyil, Osmanlý döv-lätinin äksär þähärlärindä bu cür sädäqä daþlarý olub. Özüdä bu sädäqä daþlarý camilärin (böyük mäscid), mädräsä-lärin, täkkälärin (täriqät ählinin ibadät evi) yaxýnýnda väbulaq baþlarýnda, adamlarýn gur olduqlarý yerlärdä tikilär-di. Xeyirxahlar gecänin bir vaxtýnda vermäk istädiyi sädä-qäni gätirib burada müäyyän olunmuþ yerä qoyub gedär,

ehtiyacý olanlar isä sähärä yaxýn gälib buradan ehtiyacýolduðu qädär götürüb gedärdilär. Beläliklä, sädäqä verän-lä alan bir-birini görmäzdi. Verän öz sädäqäsini Allahüçün verib gedär, alan da Haqq-Täalanýn älindän alýrmýþkimi alýb aparardý.

Deyirlär ki, bu sädäqä daþlarý neçä baþsýz ailälärin Al-lahdan aþaðý ümid yeri olub. Yetimlär kimsädän minnätgötürmädän, kimsänin qarþýsýnda sýxýlmadan bu sädäqädaþlarýna qoyulmuþ pullarla böyüyüblär. Kimsädän min-

nät götürmäyiblär, amma kimsäyä dä qarþý hörmätsiz ol-mayýblar. Deyirlär ki, bu ünvana Allahýn verdiyi bäräkät-dän näsibini almýþ bir yetim böyüyüb zängin iþ adamýolandan sonra här gecä hämin sädäqä daþýna bir ätäk pulqoymadan evinä gedib, baþýný yataða qoymazmýþ.

Osmanlý dövründä Ýstanbulda 160 sädäqä daþý räs-mi qeydiyyatda olub. Deyilänä görä, þähärdä bu cür xe-yirxah ünvanlarýn sayý daha çox imiþ. Ötän bu müddätärzindä sädäqä daþlarýnýn äksäriyyäti daðýdýlsa da, bugün þähärin müxtälif yerlärindä 35-inin qaldýðý bildiri-lir. Ýndi Ýstanbuldu gäzärkän ara-sýra sädäqä daþlarýnarast gälmäk olur.

Bir xüsusu da demäyi lazým bilirik ki, bu cür sädäqädaþlarý camilärä, çeþmälärä, adamlarýn gur olduqlarý yer-lärdä tikilsä dä, äsasän görünmäyän, diqqät çäkmäyän,heç kimin görmäyäcäyi yerlärdä olurdu ki, sädäqä götü-ränlär tanýnmasýn. Qäribädir ki, bu gün hämin sädäqädaþlarýnýn sapsaðlam qalmasýnýn da äsas säbäbi elä o cüräl-ayaq altýndan uzaq olmasýdýr.

Osmanlý dövründä Ýstanbulda 160 sädäqä daþý räsmi qeydiyyatda olub. Deyilänä görä, þähärdäbu cür xeyirxah ünvanlarýn sayý daha çox imiþ. Ötän bu müddät ärzindä sädäqä daþlarýnýn äksäriyyäti daðýdýlsa da, bu gün þähärin müxtälif yerlärindä 35-inin qaldýðý bildirilir. Ýndi Ýstanbuldu gäzärkän ara-sýra sädäqä daþlarýna rast gälmäk olur.

Ýstanbul. Qazlýçeþmädäki sädäqä daþý

Ýstanbul. QocamustafapaþaSümbüläfändi mäscidininbaðçasýndaký sädäqä daþý

Sivasdaký Qalamäscidinin baðçasýndaký sädäqä daþý

FOTO

LAR:

ZAM

AN

zaman azerbaycan

Documents