Zastarelost, obligacije sa Zastarelost, obligacije sa više subjekata i ostaloviše subjekata i ostalo

Ispitna pitanja 109-115Ispitna pitanja 109-115

109. Zastarelost potraživanja109. Zastarelost potraživanja

Zastarelost potraživanja = po proteku Zastarelost potraživanja = po proteku određenog vremena prestanak ovlašćenja određenog vremena prestanak ovlašćenja poverioca da državnom prinudom ostvari poverioca da državnom prinudom ostvari ispunjenje obaveze.ispunjenje obaveze.

Ako se prema svom pravu pasivno držao, Ako se prema svom pravu pasivno držao, gubi mogućnost prinudne državne zaštite gubi mogućnost prinudne državne zaštite tog prava.tog prava.

Institut zastarelosti je materijalno-Institut zastarelosti je materijalno-procesne prirode (regulisan u ZOO ima i procesne prirode (regulisan u ZOO ima i procesnopravno dejstvo).procesnopravno dejstvo).

ZastarelostZastarelost Nastupanjem zastarelosti obligacija postaje Nastupanjem zastarelosti obligacija postaje

naturalna.naturalna. Zastarelost se ispituje po prigovoru dužnika (ne i Zastarelost se ispituje po prigovoru dužnika (ne i

po službenoj dužnosti).po službenoj dužnosti). Rokovi zastarelosti su materijalnopravni (ne može Rokovi zastarelosti su materijalnopravni (ne može

se tražiti procesni povraćaj u pređašnje stanje). se tražiti procesni povraćaj u pređašnje stanje). RAČUNAJU SE U DANIMARAČUNAJU SE U DANIMA

Kada se radi o pozitivnim obligacijama Kada se radi o pozitivnim obligacijama (činjenje, predaja stvari) zastarelost počinje (činjenje, predaja stvari) zastarelost počinje da teče prvog dana kad je poverilac imao da teče prvog dana kad je poverilac imao pravo da zahteva njeno ispunjenje ako pravo da zahteva njeno ispunjenje ako zakonom za pojedine slučajeve nije što zakonom za pojedine slučajeve nije što drugo propisano.drugo propisano.

ZastarelostZastarelost

Zastarelost potraživanja naknade štete Zastarelost potraživanja naknade štete počinje da teče počinje da teče narednog dana od narednog dana od dospelosti obavezedospelosti obaveze (a ona je dospela (a ona je dospela u trenutku nastanka)u trenutku nastanka)..

U vreme zastarelosti računa se i vreme U vreme zastarelosti računa se i vreme koje je proteklo u korist dužnikovih koje je proteklo u korist dužnikovih prethodnika.prethodnika.

Zastarelost nastupa istekom poslednje Zastarelost nastupa istekom poslednje dana zakonom određenog vremena (i pre dana zakonom određenog vremena (i pre toga se dužnik ne može odreći toga se dužnik ne može odreći zastarelosti).zastarelosti).

ZastarelostZastarelost 1.1. OPŠTI ROK znači da OPŠTI ROK znači da potraživanja potraživanja

zastarevaju kad prođe 10 godina ako zastarevaju kad prođe 10 godina ako zakonom nije određen neki drugi rok.zakonom nije određen neki drugi rok.

2. Duži rok po čl. 377 st. 1 može biti ako je 2. Duži rok po čl. 377 st. 1 može biti ako je šteta prouzrokovana KD, kada zahtev za šteta prouzrokovana KD, kada zahtev za naknadu štete prema odgovornom licu naknadu štete prema odgovornom licu zastareva kad istekne vreme određeno za zastareva kad istekne vreme određeno za zastarelost krivičnog gonjenja.zastarelost krivičnog gonjenja.

Potraživanje utvrđeno pred sudom/ drugim Potraživanje utvrđeno pred sudom/ drugim organom zastareva za 10 godina, pa i ono za organom zastareva za 10 godina, pa i ono za koje zakon predviđa kraći rok zastarelosti koje zakon predviđa kraći rok zastarelosti (čl. 379 st. 1 ZOO)(čl. 379 st. 1 ZOO)

ZastarelostZastarelost Posebni rokovi zastarelosti: od 1, 3 (izuzetno 5) godina.Posebni rokovi zastarelosti: od 1, 3 (izuzetno 5) godina. 1. Jedna godina1. Jedna godina – potraživanja za telefone, vodu, struju, – potraživanja za telefone, vodu, struju,

komunalije, TV, internet, poštanske usluge, preplata na komunalije, TV, internet, poštanske usluge, preplata na povremene publikacije.povremene publikacije.

2. Tri godine2. Tri godine – potraživanja povremenih davanja (kamata, – potraživanja povremenih davanja (kamata, izdržavanja, renta, anuiteti), međusobna potraživanja izdržavanja, renta, anuiteti), međusobna potraživanja pravnih lica, zakupnina, naknada vanugovorne štete (u pravnih lica, zakupnina, naknada vanugovorne štete (u subjektvnom roku od kada je oštećeni saznao za štetu i subjektvnom roku od kada je oštećeni saznao za štetu i štetnika, u objektivnom po proteku od 5 godina od kada je štetnika, u objektivnom po proteku od 5 godina od kada je šteta nastala). Specifični rokovi zastarelosti kod ugovora o šteta nastala). Specifični rokovi zastarelosti kod ugovora o osiguranju (zavisno od toga ko ima potraživanje – oštećeni osiguranju (zavisno od toga ko ima potraživanje – oštećeni ili osiguravač i od vrste osiguranja – da i je osiguranje ili osiguravač i od vrste osiguranja – da i je osiguranje imovine ili odgovornosti – 3 god. Ili osiguranje života 5).imovine ili odgovornosti – 3 god. Ili osiguranje života 5).

ZastarelostZastarelost Zastoj zastarevanjaZastoj zastarevanja: sprečava početak toka : sprečava početak toka

zastarevanja ili zaustavlja tok zastarelosti.zastarevanja ili zaustavlja tok zastarelosti.PoPo prestanku smetnji, rokprestanku smetnji, rok nastavlja da teče.Do nastavlja da teče.Do zastoja dolazi zbog nekih činjenica koje se mogu zastoja dolazi zbog nekih činjenica koje se mogu ticati: 1) bračnog, vanbračnog, roditeljskog ili ticati: 1) bračnog, vanbračnog, roditeljskog ili odnosa starateljstva, 2) zaposlenosti u tuđem odnosa starateljstva, 2) zaposlenosti u tuđem domaćinstvu, 3) ako poverilac zbog nekih domaćinstvu, 3) ako poverilac zbog nekih nepredviđenih okolnosti ne može sudskim putem nepredviđenih okolnosti ne može sudskim putem zahtevati ispunjenje obaveze, 4) zbog maloletstva zahtevati ispunjenje obaveze, 4) zbog maloletstva poverioca, 5) zato što je na odsluženju vojnog poverioca, 5) zato što je na odsluženju vojnog roka.roka.

Zastoj se odnosi na konkretno lice (ALI NE I NA Zastoj se odnosi na konkretno lice (ALI NE I NA DRUGE SOLIDARNO OBAVEZNE DUŽNIKE)DRUGE SOLIDARNO OBAVEZNE DUŽNIKE)

ZastarelostZastarelost

Prekid zastarevanja svojim radnjama Prekid zastarevanja svojim radnjama iniciraju poverilac ili dužnik. Posle iniciraju poverilac ili dužnik. Posle prekida rok zastarelosti prekida rok zastarelosti počinje počinje iznovaiznova da teče. da teče.

Radnje: kad dužnik prizna dug Radnje: kad dužnik prizna dug (izjavom poveriocu ili faktički), kada (izjavom poveriocu ili faktički), kada poverilac preduzme procesne radnje poverilac preduzme procesne radnje pre sudom (podnese tužbu, istakne pre sudom (podnese tužbu, istakne prigovor kompenzacije).prigovor kompenzacije).

Solidarna obligacijaSolidarna obligacija SLOŽENA OBLIGACIJA u kojoj ima više lica (na SLOŽENA OBLIGACIJA u kojoj ima više lica (na

strani dužnika ili poverioca) i kod kojih se strani dužnika ili poverioca) i kod kojih se obligacija, iako deljiva isplaćuje u celosti.obligacija, iako deljiva isplaćuje u celosti.

Pasivna solidarna: kada više dužnika duguje Pasivna solidarna: kada više dužnika duguje jednom poveriocu jednu obavezu kao celinujednom poveriocu jednu obavezu kao celinu

Aktivna solidarna: kada je više poverilaca Aktivna solidarna: kada je više poverilaca ovlašćeno da od jednog dužnika zahteva ovlašćeno da od jednog dužnika zahteva ispunjenje cele obaveze, a ispunjenje jednom ispunjenje cele obaveze, a ispunjenje jednom oslobađa dužnika obaveze prema svima.oslobađa dužnika obaveze prema svima.

NIKADA SE NE PRETPOSTAVLJA, nego može NIKADA SE NE PRETPOSTAVLJA, nego može nastati samo po osnovu: zakona, ugovora, odluke nastati samo po osnovu: zakona, ugovora, odluke suda, testamentasuda, testamenta

110. Solidarnost dužnika110. Solidarnost dužnika Pojam = obligacija u kojoj postoji dva ili više Pojam = obligacija u kojoj postoji dva ili više

dužnika koji duguju jednom poveriocu obavezu dužnika koji duguju jednom poveriocu obavezu kao celinu (pasivna solidarna obligacija). Često u kao celinu (pasivna solidarna obligacija). Često u praksi.praksi.

Jednom učinjenim izborom dužnika poverilac nije Jednom učinjenim izborom dužnika poverilac nije vezan (može zahtevati ispunjenje od svih vezan (može zahtevati ispunjenje od svih delimično)delimično)

Nastaje po ugovoru, zakonu ili testamentu.Nastaje po ugovoru, zakonu ili testamentu. Solidarnost se pretpostavlja kod ugovora u Solidarnost se pretpostavlja kod ugovora u

privredi (izričito se mora isključiti).privredi (izričito se mora isključiti). Drugi primeri solidarne odgovornosti: roditelji za Drugi primeri solidarne odgovornosti: roditelji za

postupke deteta, škola, staralac i maloletnik, postupke deteta, škola, staralac i maloletnik, jemci duga i imaoci menice i slično.jemci duga i imaoci menice i slično.

Solidarnost dužnikaSolidarnost dužnika

Svaki može dugovati sa drugim Svaki može dugovati sa drugim rokom ispunjenja, pod drugim rokom ispunjenja, pod drugim uslovima i sa različitim odstupanjima uslovima i sa različitim odstupanjima i isticati svoje lične prigovore prema i isticati svoje lične prigovore prema poveriocu, a i objektivne (koje se poveriocu, a i objektivne (koje se odnose na sadržinu obaveze i deluju odnose na sadržinu obaveze i deluju prema drugim dužnicima).prema drugim dužnicima).

Ispunjenje obaveze jednog dužnika Ispunjenje obaveze jednog dužnika deluje i prema ostalima.deluje i prema ostalima.

Solidarnost dužnikaSolidarnost dužnika

Dejstvo pasivne solidarnosti:Dejstvo pasivne solidarnosti: 1. u odnosu između više dužnika i 1. u odnosu između više dužnika i

jednog poveriocajednog poverioca 2. u odnosima između dužnika posle 2. u odnosima između dužnika posle

ispunjenja obavezeispunjenja obaveze

Solidarnost dužnikaSolidarnost dužnika 1. Dejstvo između više dužnika i jednog poverioca1. Dejstvo između više dužnika i jednog poverioca Poverilac može da zahteva isplatu od svakog i u celini, Poverilac može da zahteva isplatu od svakog i u celini,

može da bira dužnika, a ako ne može da mu plati, može da može da bira dužnika, a ako ne može da mu plati, može da se obrati ostalima. Ako mu jedan isplati ceo dug, svi se se obrati ostalima. Ako mu jedan isplati ceo dug, svi se oslobađaju obaveze (obično se svi obuhvate jednom oslobađaju obaveze (obično se svi obuhvate jednom tužbom).tužbom).

Solidarni dućnici imaju SAMOSTALNE obaveze: mogu se Solidarni dućnici imaju SAMOSTALNE obaveze: mogu se braniti objektivnim prigovorima (npr. ništavosti ugovora) ili braniti objektivnim prigovorima (npr. ništavosti ugovora) ili ličnim (prigovor prevare, prinude), svi mogu isticati prigovor ličnim (prigovor prevare, prinude), svi mogu isticati prigovor zastarelosti.zastarelosti.

Prigovor kompenzacije može koristiti onaj ko je izvršio Prigovor kompenzacije može koristiti onaj ko je izvršio kompenzaciju sa poveriočevim dugom kao i svaki drugi.kompenzaciju sa poveriočevim dugom kao i svaki drugi.

Otpuštanje duga svim dužnicima Otpuštanje duga svim dužnicima (in rem) (in rem) oslobađa ih oslobađa ih obaveze, inače deluje samo prema jednom obaveze, inače deluje samo prema jednom (in personam) (in personam) smanjujući obaveze drugih.smanjujući obaveze drugih.

Solidarnost dužnikaSolidarnost dužnika Konfuzija nema značaj (osim što može da utiče na Konfuzija nema značaj (osim što može da utiče na

smanjenje obaveze)smanjenje obaveze) Novacija – po pravilu prenov sa jednim dužnikom Novacija – po pravilu prenov sa jednim dužnikom

oslobađa sve, osim ako je prenov ograničen na oslobađa sve, osim ako je prenov ograničen na deo obaveze tog dužnika, kada se njihova deo obaveze tog dužnika, kada se njihova obaveza smanjuje.obaveza smanjuje.

2. Dejstvo između dužnika po isplati2. Dejstvo između dužnika po isplati Teret isplaćenog duga se deli na dužnike, zavisno Teret isplaćenog duga se deli na dužnike, zavisno

od njihovog sporazuma, ako se nisu sporazumeli od njihovog sporazuma, ako se nisu sporazumeli ili to ne proizilazi iz prirode pravnih odnosa, ili to ne proizilazi iz prirode pravnih odnosa, svakom pripada jednaki deo. Ako je solidarna svakom pripada jednaki deo. Ako je solidarna obligacija zaključena u interesu jednog dužnika, obligacija zaključena u interesu jednog dužnika, dužan je naknaditi ceo iznos sadužniku koji je dužan je naknaditi ceo iznos sadužniku koji je namirio poverioca.namirio poverioca.

111. Solidarnost poverilaca111. Solidarnost poverilaca Složene obligacije u kojima ima više poverilaca a jednog Složene obligacije u kojima ima više poverilaca a jednog

dužnika, a svaki poverilac je ovlašćen da zahteva isplatu dužnika, a svaki poverilac je ovlašćen da zahteva isplatu cele obligacija i sa naplatom tog potraživanja se gasi cele obligacija i sa naplatom tog potraživanja se gasi obaveze i za ostale poverioce.obaveze i za ostale poverioce.

Retke su u praksi.Retke su u praksi. 1. Dejstava između više poverilaca i dužnika 1. Dejstava između više poverilaca i dužnika Dužnik ima pravo da izabere kome će ispuniti obavezu (sve Dužnik ima pravo da izabere kome će ispuniti obavezu (sve

dok ga neko od njih ne tuži)dok ga neko od njih ne tuži) Svaki poverilac može preduzimati radnje u interesu ostalih Svaki poverilac može preduzimati radnje u interesu ostalih

(npr. prekid zastarelosti, ali ne i otpust duga). Smrt jednog (npr. prekid zastarelosti, ali ne i otpust duga). Smrt jednog od njih ne gasi obligaciju.od njih ne gasi obligaciju.

Dozvoljena kompenzacija (za deo potraživanja koje pripada Dozvoljena kompenzacija (za deo potraživanja koje pripada tom poveriocu sa kojim se vrši), prenov, otpust duga ne tom poveriocu sa kojim se vrši), prenov, otpust duga ne dovode do gašenja, nego do smanjivanja obaveze. dovode do gašenja, nego do smanjivanja obaveze. Konfuzija: preostali poverioci mogu tražiti samo svoj deo Konfuzija: preostali poverioci mogu tražiti samo svoj deo potraživanja od dužnika koji je postao poverilac.potraživanja od dužnika koji je postao poverilac.

Solidarnost poverilacaSolidarnost poverilaca Poverilačka docnja: ako jedan odbije Poverilačka docnja: ako jedan odbije

ispunjenje ili ga spreči, svi dolaze u ispunjenje ili ga spreči, svi dolaze u docnju.docnju.

Dužnikovo priznanje duga ili odricanje od Dužnikovo priznanje duga ili odricanje od zastarelosti ima dejstvo prema svima.zastarelosti ima dejstvo prema svima.

2. Unutrašnji odnosi poverilaca po 2. Unutrašnji odnosi poverilaca po naplati potraživanjanaplati potraživanja

Gasi se obligacija, po internom odnosu Gasi se obligacija, po internom odnosu raspodeljuju naplaćenu tražbinu (na raspodeljuju naplaćenu tražbinu (na jednake, nejednake delove, ako ne jednake, nejednake delove, ako ne proističe nešto drugo, imaju pravo na proističe nešto drugo, imaju pravo na jednake delove).jednake delove).

112. Ustupanje potraživanja 112. Ustupanje potraživanja (cesija)(cesija)

Pojam = dolaženje novog lica na poverilačkoj Pojam = dolaženje novog lica na poverilačkoj strani u postojeći obligacioni odnosstrani u postojeći obligacioni odnos

Postiže se ugovorom između ranijeg poverioca Postiže se ugovorom između ranijeg poverioca (ustupioca) sa trećim licem (novim poveriocem) (ustupioca) sa trećim licem (novim poveriocem) kojim se postojeća tražbina prenosi na to treće kojim se postojeća tražbina prenosi na to treće lice.lice.

UČESTVUJU DVA LICA: stari poverilac (ustupilac, UČESTVUJU DVA LICA: stari poverilac (ustupilac, cedent) i lice kome se tražbina ustupa (novi cedent) i lice kome se tražbina ustupa (novi poverilac, preuzimalac, cesionar). NE UČESTVUJE poverilac, preuzimalac, cesionar). NE UČESTVUJE TZV. USTUPLJENI DUŽNIK (cezus).TZV. USTUPLJENI DUŽNIK (cezus).

Može se ugovoriti da poverilac ne može preneti Može se ugovoriti da poverilac ne može preneti potraživanje na novog poverioca bez pristanka potraživanje na novog poverioca bez pristanka dužnika (čl. 436 st. 2 ZOO)dužnika (čl. 436 st. 2 ZOO)

CesijaCesija Uslovi za cesiju:Uslovi za cesiju: 1. saglasnost volja ug. strana (neformalno, osim ako se 1. saglasnost volja ug. strana (neformalno, osim ako se

zahteva forma za ugovor koji je osnov ustupanja)zahteva forma za ugovor koji je osnov ustupanja) 2. da dužnik bude obavešten o cesiji (da bi znao kome treba 2. da dužnik bude obavešten o cesiji (da bi znao kome treba

da izmiri dug). Kod pasivne solidarnosti svi dužnici moraju da izmiri dug). Kod pasivne solidarnosti svi dužnici moraju biti obavešteni. Ako je isto potraživanje ustupljeno više biti obavešteni. Ako je isto potraživanje ustupljeno više puta, dužnik vrši isplatu prvom poveriocu sa kojim je bio puta, dužnik vrši isplatu prvom poveriocu sa kojim je bio zaključen ugovor, ako ne zna ko je to, onda izvršava onome zaključen ugovor, ako ne zna ko je to, onda izvršava onome o kome je bio obavešten ili ko mu se prvi javi.o kome je bio obavešten ili ko mu se prvi javi.

3. da se radi o tražbini koju je moguće ustupiti (ne mogu 3. da se radi o tražbini koju je moguće ustupiti (ne mogu ako su se spozumeli da se ne ustupaju, one koje su vezane ako su se spozumeli da se ne ustupaju, one koje su vezane za ličnost – nečinjenja, naknada neimovinske štete, pravo za ličnost – nečinjenja, naknada neimovinske štete, pravo izdržavanja, kao ni one koje ne mogu da se zaplene.izdržavanja, kao ni one koje ne mogu da se zaplene.

..

Cesija (dejstva)Cesija (dejstva) 1. Odnos cedenta i cesusa1. Odnos cedenta i cesusa. Stari poverilac gubi svojstvo . Stari poverilac gubi svojstvo

poverioca, dužnik dobija novog poverioca. poverioca, dužnik dobija novog poverioca. 2. Odnos cesionara i cesusa2. Odnos cesionara i cesusa. Novi poverilac stiče ista prava . Novi poverilac stiče ista prava

prema dužniku kao i stari. Obligacija se ne menja po prema dužniku kao i stari. Obligacija se ne menja po sadržini (na novog poverioca prelaze glavno i sporedna sadržini (na novog poverioca prelaze glavno i sporedna potraživanja, ali i svi nedostaci, npr. ništavost, zastarelost i potraživanja, ali i svi nedostaci, npr. ništavost, zastarelost i te prigovore može dužnik isticati prema novom poveriocu, te prigovore može dužnik isticati prema novom poveriocu, kao i prigovor kompenzacije + prigovore koje ima prema kao i prigovor kompenzacije + prigovore koje ima prema novom.novom.

2. Odnos cedenta i cesionara2. Odnos cedenta i cesionara. Regulisani ugovorom (o . Regulisani ugovorom (o poklonu, kupoprodaji, zajmu). Cedent garantuje za poklonu, kupoprodaji, zajmu). Cedent garantuje za punovažnost i naplativost potraživanja ako je ustupanje punovažnost i naplativost potraživanja ako je ustupanje izvršeno ugovorom sa naknadom (garantuje do iznosa izvršeno ugovorom sa naknadom (garantuje do iznosa naknade koju je dobio od cesionara, osim kada je naknade koju je dobio od cesionara, osim kada je potraživanje nemoguće naplatiti zbog više sile ili krivice potraživanje nemoguće naplatiti zbog više sile ili krivice cesionara.cesionara.

Cesija (dejstva)Cesija (dejstva)

Umesto ispunjenja svoje obaveze Umesto ispunjenja svoje obaveze dužnik može, na osnovu posebnog dužnik može, na osnovu posebnog ugovora sa poveriocem, da mu ugovora sa poveriocem, da mu ustupi svoje potraživanje u celini ii ustupi svoje potraživanje u celini ii delimično prema trećem licu. Po delimično prema trećem licu. Po zakjučenju ugovoa o ustupanju zakjučenju ugovoa o ustupanju dužnikova obaveza prestaje do dužnikova obaveza prestaje do iznosa ustupljenog potraživanja.iznosa ustupljenog potraživanja.

113. Preuzimanje duga113. Preuzimanje duga Postiže se promena pasivnog subjekta u obligaciji: stupa Postiže se promena pasivnog subjekta u obligaciji: stupa

novo lice na dužničkoj strani u postojeći obligacioni odnosnovo lice na dužničkoj strani u postojeći obligacioni odnos Ugovor između dužnika i trećeg lica (preuzimaoca) po kome Ugovor između dužnika i trećeg lica (preuzimaoca) po kome

on postaje dužnik u obligaciji, a raniji se oslobađa obaveze.on postaje dužnik u obligaciji, a raniji se oslobađa obaveze. Uslovi: 1. saglasnost o prenošenju duga između starog i Uslovi: 1. saglasnost o prenošenju duga između starog i

novog dužnika (uz pristanak poverioca) i 2. da se radi o novog dužnika (uz pristanak poverioca) i 2. da se radi o dugu koji bi se mogao preneti na drugog.dugu koji bi se mogao preneti na drugog.

Pristanak poverilac može punovažno saopštiti dužniku ili Pristanak poverilac može punovažno saopštiti dužniku ili preuzimaocu ili konkludentno odobriti (ako je bez preuzimaocu ili konkludentno odobriti (ako je bez protivljenja primio neko ispunjenje od preuzimaoca). Mogu protivljenja primio neko ispunjenje od preuzimaoca). Mogu ga pozvati da se u određenom roku izjasni.ga pozvati da se u određenom roku izjasni.

Šta se može preneti na drugog: novčani dug, predaja stvari, Šta se može preneti na drugog: novčani dug, predaja stvari, činjenje (ali ne i dugovi vezani za ličnost, npr. izdržavanje)činjenje (ali ne i dugovi vezani za ličnost, npr. izdržavanje)

Dejstva preuzimanja dugaDejstva preuzimanja duga 1. Odnos starog i novog dužnika: odnos koji je 1. Odnos starog i novog dužnika: odnos koji je

osnov prijema duga (teretni ili besteretni ugovor)osnov prijema duga (teretni ili besteretni ugovor) 2. Odnos novog dužnika i poverioca. Ne menja se 2. Odnos novog dužnika i poverioca. Ne menja se

sadržina obligacije, jednake su obaveze novog sadržina obligacije, jednake su obaveze novog dužnika i ima isti položaj (može isticati objektivne dužnika i ima isti položaj (može isticati objektivne prigovore prema poveriocu, ali ne i lične niti prigovore prema poveriocu, ali ne i lične niti prigovor prebijanja), ne odgovara za nenaplaćene prigovor prebijanja), ne odgovara za nenaplaćene kamate, jemstvo i zaloga prestaju.kamate, jemstvo i zaloga prestaju.

3. Odnos starog dužnika i poverioca. Stari dužnik 3. Odnos starog dužnika i poverioca. Stari dužnik postaje dužnik drugog reda koji jamči poveriocu postaje dužnik drugog reda koji jamči poveriocu da će novi platiti dug.da će novi platiti dug.

114. Pristupanje dugu i 114. Pristupanje dugu i preuzimanje ispunjenjapreuzimanje ispunjenja

1. Preuzimanje ispunjenja1. Preuzimanje ispunjenja = ugovor = ugovor između dužnika i III lica kojim se III lice između dužnika i III lica kojim se III lice obavezuje dužniku da će ispuniti obavezu obavezuje dužniku da će ispuniti obavezu koju dužnik duguje svom poveriocu.koju dužnik duguje svom poveriocu.

Ugovor veže samo dužnika i III lice, pa III Ugovor veže samo dužnika i III lice, pa III lice odgovara dužniku, a ne poveriocu ako lice odgovara dužniku, a ne poveriocu ako ne ispuni svoje obaveze.Poverioca ovaj ne ispuni svoje obaveze.Poverioca ovaj ugovor ne obavezuje: on je ovlašćen da ugovor ne obavezuje: on je ovlašćen da traži ispunjenje od dužnika.traži ispunjenje od dužnika.

Primer: npr. radna organizacija plaća Primer: npr. radna organizacija plaća umesto radnika obaveze po njegovom umesto radnika obaveze po njegovom kreditu na teret njegove zarade.kreditu na teret njegove zarade.

Pristupanje duguPristupanje dugu

2. Pristupanje dugu2. Pristupanje dugu = ugovor između = ugovor između poverioca i III lica kojim se to lice poverioca i III lica kojim se to lice obavezuje poveriocu da će ispuniti njegovo obavezuje poveriocu da će ispuniti njegovo potraživanje od dužnika. III lice stupa u potraživanje od dužnika. III lice stupa u obavezu pored dužnika, a obaveza dužnika obavezu pored dužnika, a obaveza dužnika ostaje nepromenjena. Ne traži se ostaje nepromenjena. Ne traži se saglasnost dužnika.saglasnost dužnika.

Značaj: pri prelasku neke imovinske celine Značaj: pri prelasku neke imovinske celine ili jednog njenog dela fizičkog ili pravnog ili jednog njenog dela fizičkog ili pravnog lica na drugo lice na osnovu njihovog lica na drugo lice na osnovu njihovog ugovora.ugovora.

115. Ugovor o upućivanju 115. Ugovor o upućivanju (asignacija)(asignacija)

Asignacija = izjava jednog lica kojom upućuje i Asignacija = izjava jednog lica kojom upućuje i ovlašćuje drugo lice da za njega izvrši neku ovlašćuje drugo lice da za njega izvrši neku određenu radnju III licu koje upućuje i ovlašćuje određenu radnju III licu koje upućuje i ovlašćuje da tu radnju primi.da tu radnju primi.

Složena operacija u kojoj učestvuju tri lica:Složena operacija u kojoj učestvuju tri lica: 1. uputilac (asignant): lice koje daje uput da se 1. uputilac (asignant): lice koje daje uput da se

izvrši određena radnjaizvrši određena radnja 2. upućenik, platac (asignat): ono koje se upućuje 2. upućenik, platac (asignat): ono koje se upućuje

i ovlašćuje da radnju izvršii ovlašćuje da radnju izvrši 3. primalac uputa, korisnik (asignatar): ono koje 3. primalac uputa, korisnik (asignatar): ono koje

se upućuje i ovlašćuje da radnju primi.se upućuje i ovlašćuje da radnju primi.

AsignacijaAsignacija Značajan za bankarsko polovanje: PRIMER: Značajan za bankarsko polovanje: PRIMER:

privedno preduzeće koje ima kredit kod banke privedno preduzeće koje ima kredit kod banke prilikom kupovine robe upućuje preduzeća prilikom kupovine robe upućuje preduzeća prodavca da se od banke naplate za prodavca da se od banke naplate za kupoprodajnu cenu. Preduzeće kupac izdaje dva kupoprodajnu cenu. Preduzeće kupac izdaje dva naloga: jedan banci da izvrši isplatu preduzeću naloga: jedan banci da izvrši isplatu preduzeću prodavcu, a drugi preduzeću prodavcu da primi prodavcu, a drugi preduzeću prodavcu da primi isplatu. Preduzeće kupac (upućivač) je dužnik isplatu. Preduzeće kupac (upućivač) je dužnik korisnika, a banka (platac) je dužnik korisnika, a banka (platac) je dužnik upućivača.Na taj način se skraćeno jednom upućivača.Na taj način se skraćeno jednom radnjom vrše dve isplate i istovremeno gase dva radnjom vrše dve isplate i istovremeno gase dva duga.duga.

Upućenik nije dužan da prihvati uput, čak iako je Upućenik nije dužan da prihvati uput, čak iako je dužnik uputioca, izuzevako mu je to obećao-dužnik uputioca, izuzevako mu je to obećao-

AsignacijaAsignacija 1. Odnos asignanta i asignata. ODNOS POKRIĆA: Saznajemo 1. Odnos asignanta i asignata. ODNOS POKRIĆA: Saznajemo

zašto osignat treba da izvrši neku radnju asignataru (zato zašto osignat treba da izvrši neku radnju asignataru (zato što je dobio ili treba da dobije sredstva da bi izvršio isplatu). što je dobio ili treba da dobije sredstva da bi izvršio isplatu). Asignat vrši isplatu kao dužnik asignantov. Ako nije dužnik, Asignat vrši isplatu kao dužnik asignantov. Ako nije dužnik, može da odbije sve dok mu ne da sredstva ili pruži može da odbije sve dok mu ne da sredstva ili pruži garanciju. Ako pristane da izvrši nalog bez sredstava, onda garanciju. Ako pristane da izvrši nalog bez sredstava, onda nastaje odnos punomoćstva.nastaje odnos punomoćstva.

2. Odnos asignanta i asignatara. VALUTNI ODNOS. Zašto se 2. Odnos asignanta i asignatara. VALUTNI ODNOS. Zašto se asignataru vrši isplata (od asignanta preko asignata). asignataru vrši isplata (od asignanta preko asignata). Obično je asignant dužnik asignatarev i izdavanjem uputa Obično je asignant dužnik asignatarev i izdavanjem uputa se oslobađa tog duga (li bi mogao da bude i poklon, zajam i se oslobađa tog duga (li bi mogao da bude i poklon, zajam i slično). OVAJ ODNOS SE GASI POMOĆU ODNOSA POKRIĆAslično). OVAJ ODNOS SE GASI POMOĆU ODNOSA POKRIĆA

AsignacijaAsignacija 3. Odnos asignata i asignatara. ZAVISI OD 3. Odnos asignata i asignatara. ZAVISI OD

TOGA LI JE ASIGNAT DUŽNIK ASIGNANTOV TOGA LI JE ASIGNAT DUŽNIK ASIGNANTOV ILI NE. Ako jeste – odnosi su isti kao odnos ILI NE. Ako jeste – odnosi su isti kao odnos između cesionara i cesusa u cesiji: između cesionara i cesusa u cesiji: asignatar je novi poverilac, a asignat je asignatar je novi poverilac, a asignat je ustupjeni dužnik. Ako nije – asignat postaje ustupjeni dužnik. Ako nije – asignat postaje dužnik tek prihvatanjem asignacije i dužnik tek prihvatanjem asignacije i nastaje novi obligacioni odnos nezavisan nastaje novi obligacioni odnos nezavisan od prethodnih (može da upotrebi samo od prethodnih (može da upotrebi samo prigovore koji bi nastali iz odnosa između prigovore koji bi nastali iz odnosa između njega i asignatara).njega i asignatara).