zavarivanje

Zavarivanje

Enis Muratović

• Zavarivanje predstavlja proces izrade nerazdvojivog spojauspostavljanjem međuatomskih veza između dijelova kojise zavaruju, pri čemu se koristi

toplotna i mehanička energija,

a po potrebi i dodatni materijal.

• Zavarivanjem se izrađuju mašinski dijelovi složenogoblika, visoke čvrstoće, manje tačnosti i u malom brojukomada.

• Zavarivanje se razvilo kao alternativa zakovanim vezama iveoma brzo se pokazalo kao neuporedivo efikasnijim odzakivanja.

Osnovne prednosti zavarivanja

• Materijalni kontinuitet

• Ušteda materijala

• Efikasnost

• Jeftinija i lakša konstrukcija

• Neograničeno područje primjene

Osnovni nedostaci zavarivanja

• Uticaj čovjeka na kvalitet (zavarivači, operatori, ispitivači,...)

• Postojanje strukturnih nehomogenosti

• Greške materijalne homogenosti (pukotine, poroznost,...)

• Prisustvo unutrašnjih napona

Tipovi zavarenih spojeva

• Sučeoni

Sučeoni spoj u više prelaza na limovima velike debljineOznačen je jedan prolaz

• Ugaoni

Zavareni spojevi na limovima od pocinčanog čelika

Obostrani ugaoni zavareni spoj

Pripreme spojeva za zavarivanje

Priprema za sučeone zavare

Priprema za ugaone zavare

Elementi zavarenog spoja

Elementi za sučeone zavare

Elementi za ugaone zavare

Klasifikacija postupaka zavarivanja

• Prema izvoru energije (zavarivanje električnim lukom, zračenjem,...)

• Prema tipu materijala (zavarivanje metala, plastike, raznorodnih materijala)

• Prema namjeni (zavarivanje spojeva i navarivanje)

• Prema fizikalnom principu (zavarivanje sa pritiskom i zavarivanje topljenjem)

• Prema tipu mehanizacije (ručno zavarivanje, djelomično i potpuno mehanizirano zavarivanje i automatsko zavarivanje)

Položaji (pozicije) zavarivanja

• Položaj ili pozicija zavarivanja predstavlja parametar osposobljenosti zavarivača.

• Naime, mnogo je jednostavnije zavarivati u položenoj ili vertikalnoj poziciji u odnosu na nadglavnu poziciju.

Pložaji zavarivanja za sučeone i ugaone spojeve na limovima

Položaji zavarivanja za sučeone i ugaone spojeve na cijevima

Horizontalna pozicija zavarivanja

Nadglavna pozicija zavarivanja

Vertikalna pozicija zavarivanja

Podjela izvora toplote za zavarivanje

• Električni (električni luk, plazma, električni otpor...)

• Hemijski (mješavina oksi-acetilenskog gasa, alumino-termitska smjesa...)

• Mehanički (trenje, ultrazvuk, eksplozija)

• Difuzijski (tvrdi i meki lem...)

• Fokusirani (optički, elektronski mlaz...)

Pregled pojedinih postupaka zavarivanja obzirom na tip izvora toplote

Oblikovanje zavarenih konstrukcija

Iskorištenje materijala pri zavarivanju

Izbjegavanje nagomilavanja šava

Spoj limova sa malom razlikom u debljini za statička opterećenja

Spoj limova sa malom razlikom u debljini za dinamička opterećenja

Debljine vara kod sučeonih spojeva

Korjen vara opterećen na pritisak, a ne na zatezanje

Osigurati nepropusnost šavom sa unutrašnje strane

Zavarivanje dugačkih šavova (brojevi označavaju redoslijed zavarivanja uzduž spoja)a) Zavarivanje u jednom potezu - nepovoljno

b) Zavarivanje unatrag – boljec) Zavarivanje na preskok - najbolje

Zatvorena konstrukcija šava smanjuje mogućnost nastanka korozije

Šav na mjestu skretanja sileUvijek treba težiti da šav bude udaljen od mjesta koncentracije naprezanja

Pojačana konstrukcija i duži šav u zoni zatezanja

a b c d e

Pristupačnost šavovima: a), b), c) Nepristupačni šavovid) Poboljšana pristupačnost

e) Promijenjena konstrukcija, strelica označava šav koji spaja tri lima

Pristupačnost korijenu šava

Poboljšan položaj zavarivanja daje bolju čvrstoću šava

Mehanička obrada zavarenih sklopovaa), c), e) Neispravna konstrukcija – Mehaničkom obradom se zahvata šav

b), d), f) Ispravna konstrukcija – Mehaničkom obradom se skida korijen šava ili šav nije zahvaćen

a b

c d

e f

Ispravna mehanička obrada u blizini ugaonog šava

Položaj zuba zupčanika u odnosu na šav

a b

c

Dobijanje nosačaveće nosivosti

zavarivanje

Documents