Zbieranie danych w trakcie monitoringu funduszu korkowego.Wykorzystanie badań społecznych

Agnieszka Kloskowska-Dudzińska

Badania społecznea monitoring

• Cele• Monitoring bez badań? • Badania bez użyteczności praktycznej?

Zagadnienia1. Badania społeczne2. Metody: analiza dokumentów, wywiady,

obserwacja3. Kwestie etyczne

ilościowe (pozyskanie danych liczbowych) jakościowe (zrozumienie zjawiska, procesu)

czyste (teoria, testowanie hipotez) stosowane

Szczególny rodzaj badań stosowanych – badania ewaluacyjne

Badania terenowe – bezpośrednia obserwacja zjawisk w naturalnym środowisku.Dane są w nich zbierane i przetwarzane w sposób ciągły.Cechuje je duża elastyczność.

Badania społeczne

Ich przedmiotem są skutki interwencji społecznych, ale też programy (same interwencje).

Jak definiujemy sukces danego programu-> Osiągnięcie deklarowanego celu

Jakie stosujemy kryteria sukcesu lub porażki-> Konkretne wartości mierników zastanych-> Odpowiednia interpretacja obserwacji

Staranne przemyślenie przed przystąpieniem do badań

Badania ewaluacyjne

Schemat eksperymentalny (każda interwencja jest „eksperymentem społecznym”)

GRUPA EKSPERYMENTALNA:WSTĘPNY POMIAR ZJAWISKA X → INTERWENCJA (BODZIEC) → KOLEJNY POMIAR ZJAWISKA X

GRUPA KONTROLNA:WSTĘPNY POMIAR ZJAWISKA X → INTERWENCJA (BODZIEC) → KOLEJNY POMIAR ZJAWISKA X Uwzględniamy też kontekst, bo może wpływać na wyniki (zmianę).Niezamierzone konsekwencje (np. korupcja).

„Eksperyment” społeczny

Dobre przygotowanie to podstawa!

przemyślenie: celu badań ogólnej strategii badawczej poszczególnych działań

antycypowanie spraw trudnych

doskonała znajomość narzędzi badawczych

Przygotowanie badań

Relacja między funduszem korkowym a programem i komisją a także władzami gminy i polityką informacyjną.

Pytania badawcze

Pytanie badawcze ≠ pytanie dla respondenta

Przykłady:

• Czy mieszkańcy wiedzą, że impreza ma promować trzeźwościowy styl życia?

• Kto tworzy Program, kto wpływa na konkretne zapisy?• Skąd się bierze taki dokument, jak Program?• Czy wiedzą, że impreza jest finansowana ze środków

pochodzących z zezwoleń na sprzedaż alkoholu?• Czy podoba się panu ta impreza? • Dlaczego nie sprzedaje się tu piwa? Gdzie najbliżej można je

dostać?

Analiza dokumentów

• Akty prawne• Strategie• Programy• Plany• Wytyczne• Sprawozdania

Analiza dokumentówZrozumienie kontekstu

• Czy jest wymóg ustawowy zbierania tych właśnie informacji? Gminy mogą nie mieć niektórych danych.

• W jakim celu są zbierane?• W jakim kontekście? W jakim czasie?• Kto tworzył dokument? • Dla kogo? • Sprawozdania urzędowe są na ogół stronnicze - dlaczego?

Zdobądź dostępne dane. Zapoznaj się z nimi i zastanów, czego ci brakuje -> wywiady, informacja publiczna.

Dane oficjalne

Zapisy sporadyczne a zapisy ciągłe (możliwość śledzenia dynamiki zjawisk). Przykłady• liczba klientów izby wytrzeźwień• statystyki policyjne (liczba interwencji)• liczba wypadków drogowych związanych ze

spożyciem alkoholu• przemoc w rodzinie

Wywiady

Z kim? (rola, odpowiedzialność, hierarchia)Byli pracownicy, rola Kościoła

Jak uniknąć odmowy?

Respondenci a informatorzy

Wywiady

Wywiad jest trudny, bo wymaga jednocześnie wykonywania kilku czynności

uważnego słuchania obserwowania notowania podtrzymywania kontaktu (interakcji)

Wywiady• Wywiad jest słabiej ustrukturyzowany niż ankieta

(standaryzacja „bodźca” w ankiecie, ze względu na duże próby)

• Wywiad = moderowana rozmowa• To nie jest zwykła rozmowa! Ale to nie jest przesłuchanie.• Ok. 5% czasu mówię ja, ok. 95% - respondent. Jestem

uczniem.• Aktywne słuchanie + dyskretne kierowanie rozmową• Często nie wiemy, jakich informacji szukamy!• Pytania drażliwe (kompetencje członków komisji)

WywiadyZnajomość schematu rozmowy ułatwi swobodne kontrolowanie jej przebiegu:

1. kierowanie uwagi na określone zagadnienie2. pogłębianie wypowiedzi (dopytywanie)

Rejestrowanie wywiadu:Urzędnik nie lubi dyktafonu.Może się bać ukrytego nagrywania! (nadmiernie się

będzie kontrolował)Notatki w czasie wywiadu – zapisywanie luźno, dużo

wolnego miejsca lub szeroki margines.Będą uzupełniane po wyjściu.

! Silny wpływ poprawności politycznej przy wywiadach z urzędnikami.

Aktywne słuchanie - techniki

Aktywne słuchanie może zastępować pytania, modyfikować je lub generować nowe.

Okazuję rozmówcy zainteresowanie:1. kontakt wzrokowy!2. ciało zwrócone w kierunku rozmówcy3. ruchy głowy (potakiwanie)4. zwroty podtrzymujące kontakt (mhm, aha)5. technika parafrazy, powtórzenia:

jeśli dobrze rozumiem,…mówi pani, że…czyli…to znaczy…

6. technika wyjaśnienia: co ma pan na myśli…?

WywiadyPrzygotowanie to klucz do sukcesu:

Wywiad to ostatni element uzyskiwania informacji (szanuję czas respondenta, przygotowuję się wcześniej, czytam dokumenty)• Mam w głowie schemat rozmowy.• Starannie dobieram słowa.• Przedstawiam się, mówię, co robię i dlaczego wybrałem tego właśnie

respondenta (buduję zaufanie!).• Ubieram się neutralnie, ale schludnie, zachowuję nienagannie. • Mam długopis i notes.• Mam ze sobą materiały pomocnicze (np. Program), ale ich nie eksponuję bez potrzeby.• Pamiętam że mam wydobyć informacje.• Okazuję rozmówcy zainteresowanie i szacunek dla jego wiedzy.• Nie staram się robić wrażenia. Wszystkie światła na respondenta! Daję mu być

bohaterem.• Kiedy mówi z zapałem o już znanych mi sprawach, nie gaszę go (jest dumny ze

swojej pracy).

Obserwacja

• jawna lub niejawna (ukryta)• ustrukturyzowana lub nieustrukturyzowana (nasza:

półustrukturyzowana)• pośrednia (ze śladów) lub bezpośrednia• uczestnicząca (jako uczestnik - określona rola,

tożsamość) np. posiedzenie komisji, sesja rady• korzystanie z informatorów Zagrożenie dla bezstronnej obserwacji – nadmierne utożsamianie się ze społecznością lokalną

Rejestrowanie obserwacji

Co jest podstawowym narzędziem rejestrowania obserwacji i wypowiedzi w wywiadach?

• dyktafon?• kamera?• notatki?• aparat fotograficzny.?

Pracujący mózg :)

NotatkiKiedy sporządzać notatki?• Na bieżąco! (= od razu)• Prowadzenie stałych notatek („dziennik pokładowy”). Nie ufaj

zbytnio pamięci (przeładowanie).• Najpóźniej do końca dnia, przynajmniej szkicowe. Potem znacznie

większe straty.

Ile notować?• Lepiej za dużo niż za mało.• Wszelkie szczegóły będą potem dźwignią dla pamięci. Nie stresuj się. Obraz nigdy nie będzie kompletny.

Notatki badawcze są jak ruda złota (max. 30 g złota na tonę rudy).

Kwestie etyczne

Złota reguła: Nie wolno szkodzić badanym.

Co to znaczy? Komu możemy zaszkodzić?

• dobre imię• poczucie bezpieczeństwa• pozycja zawodowa• interesy• dane wrażliwe• stres

Kwestie etyczne

• Czy możemy być bezstronnymi badaczami?• Czy reagować, kiedy nas coś wkurzy, czy

zachować (wyrachowany) dystans?• Czy ujawniać cel badań?

Tak (liczne kontrowersje etyczne dotyczące wprowadzania w błąd co do celu!)• Czy ujawniać, dla kogo prowadzimy badania?

Można po zakończeniu.

Kwestie etyczne

Czy w ogóle rejestrować wywiady i obserwacje? Jak?

• Rejestrowanie wywiady wymaga zgody.• Rejestrowanie wydarzeń publicznych – nie, ale

organizatorzy mogą zareagować na rejestrowanie.

Poufność i anonimowość

Kwestie etyczne

• Czy za wywiady powinno się wynagradzać respondentów?

Może być takie oczekiwanie.• Jak ustawić relacje z badanymi? Jaką rolę przyjąć?

– Badacz? – Uczestnik, w tym uczestnik gminnego programu?

• Czyje interesy zawodowe mogą zostać zagrożone?• Jak się zachować, kiedy respondent okazuje osobiste

zaufanie i liczy na dyskrecję? („tylko dla pana wiadomości”, „między nami”)

Respektować! (także po zakończeniu badania)

Kwestie etyczne

• Jak wpływa na przebieg badań fakt, że badacz jest stąd?• Jak wpływają na interpretację danych moje osobiste sympatie i

doświadczenia?• Jak wpływają na interpretację danych moje poglądy polityczne?• Nie działam w próżni politycznej. Kto może wykorzystać moje

wnioski?• Opozycja• Media• Jak fakt prowadzenia badań wpłynie na moją sytuację w lokalnej

społeczności?• Jak reagować na żądanie dostarczenia pytań przed wywiadem?„Mam tylko ogólne zagadnienia, to pan jest ekspertem, ja się na tym nie znam i dlatego chcę porozmawiać.”

.

Dziękujemy