zeri i camerise 4

7/21/2019 Zeri i Camerise 4

1/24

Nr. 4- New York - Maj 2015 - $2.00

Gjuha dhe identiteti amprball shtetit dhe klerit grek

HAJREDIN ISUFI:

faqe 2 - 5

Nj tregim i panjohur

Faik Konics

SEVDAI KASTRATI:

Disa aspekte studimore

mbi Sulin dhe suljott

SHKLZEN RAA:

The Fundamental Rights of the Albanian Population of Chameriain Front of Greek Municipal Law and International Law 19131926

BLERINA SADIKU:

faqe 12 - 15

LAMBROS BALTSIOTIS:

The Cham Albanians

of Northern Greece

faqe 20 - 23

faqe 16 - 17

faqe 6 - 11

This paper focuses on the hypothesis that theexpulsion of Muslim Chams from Western Epirusduring the later part of 1944 and ...

Tregimi Mendimet e Filopimin Trukuleskut lloit botohet pr her t par n vazhdime n gazetnDielli t Bostonit m 17 gusht ...

Preveza

Kshtjella e Sulit

Parga

7/21/2019 Zeri i Camerise 4

2/24

Maj 2015, Nr. 42

GJUHA

amrishtja ruan nj ndr t folmetperiferike t toskrishtes jugore,nj gjendje t hershme t gjuhsshqipe. Ajo bn pjes n t folmenperiferike t toskrishtes jugore.amrishtja sht pjes e pandar etruallit gjuhsor kompakt t shqipes,q ruan akoma deri n ditt tona,format origjinale t grupeve kl,gl. (klumsht, klish, kleshe, klaj,

gluh, glisht, gluh, i glat, glemb,etj). amrishtja, si nj nga t folmete gjuhs shqipe, sht mbizotruese

Gjuha dhe identiteti am

prball shtetit dhe klerit grek

n t gjith hapsirn ame dhe ruandshmi me vler pr autoktonin eshqiptarve n viset e amris. Ktdukuri absolute e kan vrejtur dhekan qen t detyruar ta pranojnedhe kategoria e atyre studiuesve,q nuk kan qen dashamirs tshqiptarve. Kshtu p.sh. Pukvilishkruan n llim t shekullit XIX:Si sht e mundur t jet shuar racagreke n Thesproti dhe Kaoni, kushqiptart shihen q jan vendas.(Burimi:Pouqueville, Voyage, vll.2, f.103.Pukvili n kt rast et prshqiptart jo vetm muhamedan,

por edhe t krishter: Banort efshatrave n t djatht t Thjamitq kam numruar nga Sarkovica,shkruan ai, jan shqiptar t krishtert gjuhs ame. (Po aty).

Valentino Chirol (ajrll), bri njvizit t gjat npr fshatrat e qytetete amris. N veprn e tij ai ka

prshkruar edhe mbresat q i kishteln e folmja e amrishtes. Ai lidhurme kt shkruan: N hapsirn eamris, q shtrihet nprmjet detitJon e lumit Kalama, nga njra an dheujrave t Vuvos nga ana tjetr, e qformojn nj trekndsh t brendshm,sht nj gjuh e pastr shqipe.(Burimi: Valentine Chirol, TwixtGreek and Turk, or Jottings during a

journey through Thessaly, Macedoniaand Epirus, in the Autumn of 1880,London MDCCC, LXXXI). Po kyautor vijon m tej t tregoj se banorte ktij vendi jan puro am, nj emrq rrjedh thjesht nga emrtimi ivjetr i lumit Kalama - the Thiames -

Hajredin ISUFI

Pamja nga Vola (Sivota)

Marko Boari, kapedani

i Sulit, filloi t msonte

greqisht n vitin 1809 n

Korfuz dhe aty hartoi edhe

nj fjalor greqisht-shqip.

DSHMI THISTORIANVE

N vitin 1880, n kohn e LidhjesShqiptare t Prizrenit, studiuesi anglez

7/21/2019 Zeri i Camerise 4

3/24

3Maj 2015, Nr. 4

prej nga vjen prejardhja e sit shqiptart amve, q sht nj nndarje eToskris. Ata jan vendosur ktu qn koh q smbahen mend. (Po aty).Njoftimeve t pasura q prmban veprae ajrllit, u shtohen edhe pohimet egjeograt greko-epiriot A. Psalidha.*N Gjeogran e vet t shkruar nerekun e par t shekulit XIX, ai e

konsideron Epirin deri n gjirin e Arts(Ambrakis) nj tok shqiptare, ku itejgjuha shqipe. (Burimi:A. Psalidha, n:Geographia Albanias kai Epireou,

Janin 1964, f.49.). Po sjellim shembujt tjer: Historiani rumun, KostandinBurileano, i shoqruar nga profesoritalian, Antonio Baldaci, n vitin

1906 bn nj udhtim npr viset eamris dhe arritn deri n periferi tfshatrave t Janins. Qllimi i rumunitn kt udhtim ishte studimor. Aihulumtonte se sa ishte e pranishme nhapsirn ame elementi i popullsisbaritore vllahe. Burileano mendonte se

n munges t burimeve dokumentare,do t siguronte informacion rrethobjektil t tems s tij nga kontaktetme banort vendas am. Kjo eshtyu studiuesin rumun q t kalontebashk me profesorin italian fshat mfshat e stan m stan. Ata ndryshe ngaparashikimet e tyre, hasn n vshtirsiserioze n komunikimin me banortvendas, qofshin kta mysliman apot krishter. Dy t huajt nuk arrinin tkomunikonin as n gjuhn greke, as ngjuhn rumune e as n gjuhn italiane.do banor am, t cilit i itej n njrnnga kto gjuh, ngrinte supet, rrudhte

buzt dhe nuk jepte asnj prgjigje. Thuajt mbetn t shtangur prball ksajdukurie. Kt befasi, q Burileano vurire n amri, e shprehu me kto fjaln veprn e tij: Mbeta memec se nukgjeta asnj njeri t iste gjuh tjetr,ve shqipes. (Burimi i cituar m lart).Autori rumun e ka vizituar pr qllimestudimi kt krahin, prandaj njoftimete tij duhen konsideruar t sakta.

HISTORIANT GREKPR AMRIN

Edhe Enciklopedia e madhe grekepohon se banort e amris asinshqip, por me nj shqipe q ka njdialekt t veant. Nj ide t njjt pr tfolmen shqip t popullsis s amris,ka edhe historiani grek Jani Kordhato,n veprn e tij disavllimshe. Ai, kurbn fjal pr t folmen e suliotvet krishter, thot: Suliott ishint krishter nga raca e amve dhenuk e dinin fare greqishten. Ata, kurdonin t kmbenin korrespondencme Ali Pashn dhe me parin helene,u drejtoheshin shkruesve q dinin tshkruanin e ta lexonin greqishten. Dhe

pr ta ilustruar mendimin e vet, autorishkruan: Marko Boari, kapedani iSulit, lloi t msonte greqisht n vitin1809 n Korfuz dhe aty hartoi edhe nj

fjalor greqisht-shqip. (Burimi: JaniKordhatos, Historia e Greqis, vll.9, f.

405).N lidhje me ato q shqyrtuam msipr, e shohim me vend t prmendimsa pr ilustrim edhe disa burime ttjera historike: P. A. Sallabanda kashkruar: Burrat e par t Sulit ishinrac shqiptare. Udhtari francez,Zhak Puzhad ve n dukje: Suliott

asin vetm shqip. Shqipja sht gjuhae tyre dhe ata e quajn veten shqiptar.Edhe Mendelson Bartoldi, pohon:Suliott jan pasardhs t krishter

nga kombsia ame. (Burimi: P.A. Psalidha, To Souli, vep. e prm.,

Athin, 1880, f. 411).Paradoksal, krejti pavrtet, sht pohimi i studiuesitgrek Lambros Baliiotis se suliott na

paskan qen greqishtfols. Madje kyautor t folmen shqipe n amri ekuzon nga Konispoli n Filat, vazhdonderi n qytetin e Paramithis, e shtrin

at n t gjith pjesn e brendshmet amris, duke prjashtuar ngae folmja e shqipes grekofonthistorik t Pargs dhe grekofont e

Sulit. N vijim autori sjell t dhnastatistikore pr Epirin, prfshir ktuedhe amrin, e sipas tij, popullsia eEpirit nuk i kalonte 50.000 banor dhese popullsia myslimane shqiptare namri, sipas tij, n vitin 1920 ishte21.000 banor q isnin gjuhn shqipe,si dhe 4200 mysliman n periferi tJanins e t Prevezs, q gjuh amtare

kishin greqishten.Autori i ktyre pohimeve, q na

i servir si fakte, me sa duket nuk injeh bashkkombasit e tij grek, q

jan marr me studime n kt fushe q jan m realist, si n problemine statistikave t popullsis shqiptare,ashtu edhe n shtrirjen e t folmes sgjuhs shqipe n at krahin. Njeri

prej tyre, P. Aravantinos n veprn etij (P. Aravantinos, Chronographiates Epiroi, tom. 11) na sjell njoftimet hollsishme pr strukturn etnikedhe fetare t popullsis s vilajetitt Janins, ku bnte pjes edhe Epiri

historik. Ktu jan renditur t gjithavendbanimet e vilajetit t Janins tndara n kaza, fshat ose qytet, numrii shtpive, fen e banorve dhe gjuhnq itej prej tyre.

PAVDEKSIA E GJUHSN KNG

Deri n ditt tona n More dhe nGreqin e Veriut sht ruajtur nj kngshqipe, ku midis t tjerash thuhet:

Kjo gluha arbrishte/ sht gluh

trimrishte/ E it Navarko Miauli/

Boari dhe gjith Suli.Dhe pr ta prfunduar shtjen e t

folurit t gjuhs shqipe nga shqiptartn Epir, prfshir edhe amrin, posjellim nj dshmi t kryeministritgrek Venizellosi. Ai duke qen kryetarii delegacionit grek n Konferencne Paqes n Paris n vitin 1919, nn

presionin e fort t rretheve patriotikeshqiptare dhe t delegacionit shqiptar,me dashje ose pa dashje, u detyrua tdeklaronte m 24 shkurt 1919 prparaKryetarit t Konferencs s Paqes se nqeverin e prkohshme q ai pat krijuarn Selanik, ishin gjenerali Danglis

dhe admirali Kunderjoti, q t dy meorigjin shqiptare. E m pas deklaroi seKunderjoti prdorte gjuhn shqipe kurshkonte tek e ma, sepse kjo et vetmshqip. (Burimi: A. Puto, shtja

shqiptare n aktet ndrkombtare pas

Lufts I Botrore, Vll. III,

Vajza ame nga Gjinikajt n Marglli (2014)

Ata ndryshe nga parashikimet e tyre, hasn n vshtirsiserioze n komunikimin me banort vendas, qofshin kta

mysliman apo t krishter. Dy t huajt nuk arrinin tkomunikonin as n gjuhn greke, as n gjuhn rumune e asn gjuhn italiane. do banor am, t cilit i flitej n njrnnga kto gjuh, ngrinte supet, rrudhte buzt dhe nuk jepteasnj prgjigje. T huajt mbetn t shtangur prball ksaj

dukurie. Kt befasi, q Burileano vuri re n amri, eshprehu me kto fjal n veprn e tij: Mbeta memec se nuk

gjeta asnj njeri t fliste gjuh tjetr, ve shqipes

Kryeredaktor:Kristo SotiriZvends-kryeredaktor: Ilir Ademaj

Redaktor: Endri Merxhushi

Art Design: Thoma NasiChameriaOrganization@gmail.com

Adress:PO BOX 452 Addison, IL 60101

Redaksia

7/21/2019 Zeri i Camerise 4

4/24

Maj 2015, Nr. 44

Tiran, 2001, f. 143).Konkluzioni q del nga kjo deklarat

e kryeministrit grek, nuk krkon shumkomente pr t treguar sesa pa bazaan prpjekjet e qarqeve shoviniste

greke, pr ti konsideruar ortodokstshqiptar helen.

SULMI GREK MBIGJUHN SHQIPE

Qeveria greke bri shum prpjekjepr t penguar gjuhn e shkollnshqipe n amri. Prpjekjet e rretheve

patriotike ame pr t hapur klubepatriotike dhe shkolla shqipe, qeveriagreke i pa si nj rrezik serioz, q ikanosej Greqis nga ana e shqiptarve.Qarqet shoviniste greke n kt koh,deklaronin hapur se pr shkrimin egjuhs shqipe duhej prdorur alfabeti greqishtes, q kishte shkruar veprat