zeszyt ćwiczeńpsp8opole.pl/wp-content/uploads/2020/03/zeszyt-cwiczen... · 2020. 3. 25. ·...

DO JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY SZÓSTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ

6

Zeszyt ćwiczeń

ZE

SZ

YT

ĆW

ICZ

EŃ

DL

A S

ZK

OŁY

PO

DS

TA

WO

WE

JJ

ĘZ

YK

PO

LS

KI

NO

WE

SŁ

OW

A N

A S

TAR

T!

DO JĘZYKA POLSKIEGODLA KLASY SZÓSTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Agnieszka Marcinkiewicz, Joanna Kuchta

6

Zeszyt ćwiczeń

Ćwiczenia są skorelowane z podręcznikiem NOWE Słowa na start! dla klasy 6 i zostały opracowane na podstawie programu nauczania „NOWE Słowa na start! Program nauczania ogólnego języka polskiego w klasach IV–VIII szkoły podstawowej” autorstwa Marleny Derlukiewicz.

Nabyta przez Ciebie publikacja jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy o przestrzeganie praw, jakie im przysługują. Zawartość publikacji możesz

udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie umieszczaj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, to nie zmieniaj ich

treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. Możesz skopiować część publikacji jedynie na własny użytek.

Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl

© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2019ISBN 978-83-267-3635-3

Koordynacja prac: Katarzyna Wojciechowska, Karolina Cierzan.Redakcja merytoryczna: Katarzyna Wojciechowska, Karolina Cierzan.

Nadzór artystyczny: Kaia Pichler. Opieka graficzna: Ewa Kaletyn.Projekt okładki: Maciej Galiński. Projekt graficzny i opracowanie graficzne: Ewa Kaletyn, Maciej Galiński.

Realizacja projektu graficznego: Ewa Pietras.Ilustracje: Marcin Franczak.

Fotoserwis: Paulina Łukaszewska.

Wykaz źródeł tekstów: Jan Brzechwa, Pająk i muchy [w:] Antologia bajki polskiej, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1983, s. 639–640; Robert Czulda, Gdy sen jest wrogiem, „Wiedza i Życie” 2014, nr 1, https://www.wiz.pl/8,1432.html [odczyt: 5.06.2019]; Dlaczego boimy się latać samolotem?, „Focus Eekstra”, luty – kwiecień 2019, s. 71; Jacek Kaczmarski, Ikar, http://www.kaczmarski.art.pl/tworczosc/wiersze/ikar/ [dostęp 5.06.2019]; Grzegorz Kasdepke, Szyć coś grubymi nićmi [w:] tegoż, Co to znaczy… czyli 101 zabawnych historyjek, które pozwolą zrozumieć znaczenie niektórych powiedzeń, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2016, s. 69; Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Pałac Snów, Powergraph, Warszawa 2006, s. 19–20; Czesław Miłosz, Wyprawa do lasu [w:] tegoż, Wiersze wszystkie, Znak, Kraków 2011.Źródła ilustracji: Archiwum Nowej Ery: s. 31, M. Cieszewski – s. 75 (wspinacz); East News: AKG Images – s. 138, Capital Pictures – 51 (kreskówka); Gallo Images/Getty Images/iStockphoto: s. 100 (lody); PantherMedia: Anna Yakimova – s. 95 (chmury), 99 (rycerz), Dan Kosmayer – s. 41 (w kuchni), Kirill Zdorov – s. 30 (słoń), Marina Appel – s. 7 (brokuły), Martina Kovacova – s. 100 (wstążka), Olga Vasilkova – s. 100 (wstęga), Alexander Morozov – s. 100 (stół), Chris King – s. 100 (księga), Daniel Wiedemann – s. 99 (zegarmistrz), Dmitriy Shironosov – s. 46 (mikołaj), MP2 – s. 7 (wafle), Sascha Preußner – s. 100 (róg); Shutterstock: s. 7 (pomarańcze), 8, 14, 16, 19, 27, 29, 30 (pingwin, chomik), 36, 44, 49, 51 (na plaży), 54, 58, 61, 67, 73, 75 (żaglowiec), 80, 84, 86, 87, 91, 95 (dziewczyna z koktajlem, frytki, czat), 99 (szermierze), 100 (otwarta książka, puchar), 108, 115, 120, 128, 139 (na lotnisku), 145, Igor Bulgarin – s. 139 (orkiestra), Jose Ignacio Soto – s. 84 (sala balowa); Thinkstock/Getty Images: s. 15, 41 (choinka), 46 (na sankach, śnieżki, karmnik), 91 (temperówka), 104.

Wydawnictwo dołożyło wszelkich starań, aby odnaleźć posiadaczy praw autorskich do wszystkich utworów zamieszczonych w podręczniku. Pozostałe osoby prosimy o kontakt z Wydawnictwem.

Nowa Era Sp. z o.o.Aleje Jerozolimskie 146 D, 02-305 Warszawa

www.nowaera.pl, e-mail: [email protected] Centrum Kontaktu: 801 88 10 10, 58 721 48 00

Druk i oprawa: Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

Bliżej językaOdmienne części mowy. Przypomnienie wiadomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4Czasowniki dokonane i niedokonane .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Czasowniki w stronie czynnej i biernej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Zaimki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Nieodmienne części mowy. Przypomnienie wiadomości .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29Wykrzyknik i partykuła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Części zdania. Przypomnienie wiadomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Wypowiedzenia. Przypomnienie wiadomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Związki wyrazowe .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Głoski i sylaby. Przypomnienie wiadomości .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Głoski dźwięczne i bezdźwięczne oraz ustne i nosowe .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Akcent i intonacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Sprawdź, czy potrafisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Ortografia dla każdegoPisownia trudnych form rzeczowników i przymiotników .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Pisownia trudnych form czasowników .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76Pisownia nie z różnymi częściami mowy .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78Pisownia wyrazów wielką i małą literą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Pisownia ą, ę oraz om, on, em, en . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89Pisownia wyrazów obcych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Sprawdź, czy potrafisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

InterpunkcjaUżycie dwukropka .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Znaki interpunkcyjne w dialogach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105Przecinek w zdaniu pojedynczym. Przypomnienie wiadomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107Użycie nawiasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109Poprawne użycie średnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111Sprawdź, czy potrafisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Szkoła mówienia i pisaniaCharakterystyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114Opis przeżyć wewnętrznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118Wypowiedź o charakterze argumentacyjnym .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123Wypowiedź twórcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128Opowiadanie twórcze na podstawie baśni lub legendy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133Opowiadanie twórcze na podstawie mitu lub przypowieści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137List oficjalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Sprawdź, czy potrafisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

Środki językowe w tekstachZestaw 1. – zadania do tekstów .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146Zestaw 2. – zadania do tekstów .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150Zestaw 3. – zadania do tekstów .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Spis treściKorzystaj z dodatkowych materiałów ukrytych pod kodami QR zamieszczonymi w publikacji.

41

Bliżej języka

2 Podpisz fotografie zdaniami nierozwiniętymi. Jedną linią podkreśl podmiot, a dwiema liniami – orzeczenie.

Części zdania. Przypomnienie wiadomości

Uzupełnij tabelę.

Moja notatka

Podręcznik, s. 161–165

1

Przypomnij sobie docwiczenia.pl Kod: S647L3

Część zdania

Co nazywa lub co

określa?

Jakimi częściami mowy jest najczęściej wyrażana?

Co to jest przydawka?

To część zdania, która czasami się

przydaje.

42

Bliż

ej ję

zyka

4 Zapisz podmioty, których można się domyślić w poszczegól-nych wypowiedziach. Następnie odpowiedz na pytanie.

5 Zastąp wyróżnione wyrazy wyliczeniami. Wstaw przecinki. Podkreśl podmioty w utworzonych zdaniach.

• Zabawki leżały na podłodze. Klocki, lalki i samochodziki leżały na podłodze.

• W czasie ferii koleżanki pójdą do kina.

• Na półce stoją książki.

3 Uzupełnij zdania podmiotami lub orzeczeniami.

• przeczytał tę książkę jako pierwszy w klasie.

• Agnieszka ciekawy artykuł do szkolnej gazetki.

• bezbłędnie wykonali to zadanie.

• Olaf to lepiej.

• nie przestawało płakać.

Wykonaj ćwiczenie docwiczenia.pl Kod: S6LY98

– Co robisz? (podmiot: )

– Właśnie ubieram choinkę.

(podmiot: )

– Wygraliśmy konkurs kolęd!

(podmiot: )

– Jesteście wspaniali! (podmiot: )

• Jak nazywa się podmiot, który w zdaniu nie został wyrażony wprost?

43

Bliżej języka

6 W którym zdaniu występuje podmiot domyślny? Zaznacz to zdanie.

A On zawsze ma pecha. C Bardzo się cieszę z twojego sukcesu.

B Nikt by tak nie pomyślał. D Twoja obecność jest dla mnie bardzo ważna.

7 Podkreśl podmioty w zdaniach. Nad każdym z nich zapisz, jaką częścią mowy został wyrażony.

8 Przekształć podane zdania, zachowując ich sens, tak aby podmiot w mianowniku zamienić na podmiot w dopełniaczu.

Przykład: Pieczywo się skończyło. (podmiot w mianowniku) Nie ma pieczywa. (podmiot w dopełniaczu)

Pieniądze zostały wydane.

Skończył się czas na rozwiązywanie zadań.

Piotrek nie przyszedł do szkoły.

Nowi uczniowie dołączyli do naszej klasy.

Kamil zrezygnował z dodatkowego treningu.

A ja tak zaczęłam swoje opowiadanie...Kasia bardzo się zdziwiła. Na podłodze leżały porozrzucane kredki, zeszyty i książki. Dziewczynkę ogarnął strach. Różne myśli kołatały się jej w głowie. Czyżby okradła ją szajka złodziei? Nie, to tylko pies ściągnął obrus ze stołu. Teraz Kudłacz smacznie spał pod biurkiem, a ona musiała sprzątać.

Alusia2003:

44

Bliż

ej ję

zyka

9 Określ, jaką częścią zdania jest słowo brat w każdym z wypowiedzeń.

• Poplamiłem sweter brata.

• Przyjechał brat Kuby.

• Przyniosłam bratu kubek.

• Martyna nie mówi wcale o swoim bracie.

• Tomek i jego brat znów się spóźnili.

10 Wstaw X przy zdaniach, w których jest orzeczenie imienne.

Pan Kowalski jest proszony do telefonu.

Chłopcy stają się coraz więksi.

Marysi nie będzie.

Mleko wykipiało.

Dzieci zostaną odebrane na miejscu.

Pożar był gaszony przed dwa zastępy straży pożarnej.

Ulice zostaną posprzątane przez odpowiednie służby.

Świętowanie zaczęło się już wczoraj.

11 Podpisz zdjęcia na dwa sposoby. Za pierwszym razem zastosuj zdania z orzeczeniem czasownikowym, a za drugim użyj orzeczenia imiennego.

45

Bliżej języka

12 Przekształć zdania, tak aby zamiast podkreślonych wyrazów wystąpiły w nich przymiotniki. Jakimi częściami zdania są utworzone przez Ciebie słowa?

13 Podkreśl przydawki w poszczególnych wypowiedziach. Napisz nad nimi, jakimi częściami mowy zostały wyrażone.

Dostałam naszyjnik ze złota. Migoce jak promienie słońca.

Lubię wędrówki po górach. Podziwiam

widoki Tatr.

Przypomnij sobie docwiczenia.pl Kod: S6XPU2

[email protected]

Łyżwy

Cześć!

Zaczęłam trenować łyżwiarstwo figurowe. Byłam dzisiaj na pierwszym treningu.

Ćwiczymy na lodowisku miejskim – pracują tam najlepsi instruktorzy.

Moje nowe łyżwy dobrze sprawdziły się na tafli lodu, ale ochraniacze na nadgarstki

okazały się niezbędne.

Przesyłam serdeczne pozdrowienia

Maja

46

Bliż

ej ję

zyka

14 Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeżeli jest fałszywe.

W zdaniu: Marek Nowak otrzymał dyplom za swoje osiągnięcia sportowe wyraz dyplom jest dopełnieniem.

P F

W zdaniu: Wczoraj babcia i dziadek przyjechali do nas ze świąteczną wizytą nie ma okolicznika.

P F

15 Dokończ podpisy pod fotografiami, tak aby zawierały odpowiedzi na pytania podane w nawiasach. Podkreśl dopełnienia.

Mikołaj

. (co?, komu?)

A tu ja

. (w kogo?, czym?)

Moja siostra

. (co?, z kim?)

W zimie mama

. (kogo?, czym?)

Przypomnij sobie docwiczenia.pl Kod: S6494Z

47

Bliżej języka

(gdzie?) (część zdania: )

panuje świąteczny nastrój. We wszystkich klasach stoją (jakie?)

(część zdania: )

choinki. Największa znajduje się (gdzie?)

(część zdania: ). (kiedy?)

(część zdania: ) odbędzie się bożonarodzeniowy

koncert kolęd.

?

?

?

?

16 Uzupełnij tekst wyrazami odpowiadającymi na pytania w nawiasach. Jakimi częściami zdania są wpisane przez Ciebie słowa?

17 Podkreśl okoliczniki w zamieszczonych hasłach reklamowych. Zapisz pytania, na które odpowiada każdy z nich.

18 Wypisz ze zdania wyrazy, które pełnią funkcje dopełnienia i okolicznika. Określ, jakimi częściami mowy zostały wyrażone.

Joasia wyszła z psem przed dom.

Wykonaj ćwiczenie docwiczenia.pl Kod: S6VJQG

48

Bliż

ej ję

zyka

?? ??

część zdania część zdania

część zdania część zdania część zdania część zdania

19 Sporządź wykres. Wstaw właściwe pytania i nazwij poszczególne części zdania.

Rudy kot sąsiadki przeciągał się leniwie w oknie.

Dobra rada

Pamiętaj, że jeśli wyraz będący podmiotem i słowo pełniące funkcję dopeł-nienia mają takie same formy w mianowniku i bierniku, to bardzo często nie wiadomo, kto jest wykonawcą czynności. Dlatego zdanie lepiej sformułować tak, aby jego treść nie budziła wątpliwości.

Przykłady: Zebry zostały wyprzedzone przez antylopy lub Antylopy zostały wyprzedzone przez zebry zamiast Antylopy wyprzedziły zebry.

podmiot

Wskaż dopełnienia w podanych zdaniach. Co zauważasz?

• Chcę już jeść.

• Powinieneś skończyć pracę do wtorku.

• Zamierzam pójść do kina.

• Co chciałabyś dostać na urodziny?

• Wolałbym odpocząć.

• Uwielbiam pływać w morzu.

Dla dociekliwych

20

105

Interpunkcja

Znaki interpunkcyjne w dialogach

2 Wpisz myślniki w odpowiednie miejsca.

Kiedy wyjedziemy na wycieczkę w góry? zapytała Kaśka.

Trudno powiedzieć odparł Krzysiek. Każdy mówi inaczej.

To może przeprowadźmy głosowanie? wtrącił się Kamil.

Świetny pomysł! pochwaliła Kaśka.

3 Uzupełnij wypowiedzi brakującymi znakami interpunkcyjnymi.

– Mam niepowtarzalne zdjęcia z wczorajszego koncertu – wykrzyknął rozemocjono-wany Piotrek.– Co cię tak cieszy – zapytała Olka – To przecież tylko zdjęcia– Nie, to nie są takie zwykłe zdjęcia – zaprotestował chłopak – Zrobiłem selfie z gitarzystą Chcesz zobaczyć

Uzupełnij notatkę.

Moja notatka


1

• Dwukropek pełni funkcję

.

• Myślnik w dialogach służy do

.

I wtedy Patryk powiedział:– Nie będę się tym

zajmował!

106

Inte

rpun

kcja

4 Przekształć podane zdania w dialog, w którym wypowiedzi poszczególnych osób poprzedzisz myślnikami. Zastosuj też inne niezbędne znaki interpunkcyjne.

Tekst do przekształcenia Tekst po przekształceniu

Kaśka powiedziała, że idzie do kina. Zapytałam, na co idzie. Odpowiedziała, że jesz-cze nie wie, ale na pewno coś wybierze.

Zaproponowałem koledze, żebyśmy nagrali filmik z okazji walentynek. Powiedział, że to niezły pomysł, i dodał, że to będzie miła niespodzianka dla dziewczyn.

5 Do podanego tekstu wprowadź dialog. Zastosuj odpowiednią interpunkcję.

Zadzwonił dzwonek. Szybko spakowali plecaki i wybiegli na korytarz. Nagle z dale-

ka usłyszeli głos

powiedział Marek

Doskonale zrozumieli jego rozczarowanie. Właśnie rozpoczęła się długa przerwa

i w planach mieli mecz piłki nożnej na boisku.

zaproponował Maciek.

odpowiedział Marek i wrócił do klasy.

Spojrzeli na niego ze współczuciem, popatrzyli po sobie. Nic nie mogli na to pora-

dzić, więc pobiegli dalej, by zrealizować swoje plany.

128

Szko

ła m

ówie

nia

i pis

ania

Wypowiedź twórcza

W jaki sposób możesz urozmaicić wypowiedź twórczą?

Moja notatka

1


2 Napisz wstęp opowiadania na podstawie podanych zdjęć. Wprowadź czytelnika w nastrój, opisując miejsce, czas zdarzeń i towarzyszące bohaterom uczucia.

Może zacznę od planu?

129

Szkoła mów

ienia i pisania

3 Na podstawie podanych planów wymyśl i zapisz tytuły opowiadań.

Tytuł:

1. Wyjazd rodziców.2. Przygotowanie obiadu przez babcię.3. Zasłąbnięcie babci.4. Sąsiedzka pomoc.5. Powrót rodziców.

Tytuł:

1. Wyjazd nad morze.2. Przerwa w podróży.3. Zabawa z siostrą.4. Nieoczekiwane zdarzenie.5. Szczęśliwy dojazd do celu.

4 Wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie wyrazy z ramki wskazujące następstwo czasowe.

potem, wreszcie, po chwili, wtedy, najpierw

z obojętną miną przekartkował książkę. Czekał na kolegę.

wyjrzał przez okno i przyjrzał się uważnie przechodniom.

spostrzegł zagadkowego mężczyznę, który

szybko zniknął za rogiem budynku. usłyszał pukanie do drzwi,

przyszedł wyczekiwany gość.

5 Uzupełnij tabelę.

Bohater opowiadania

Imię i nazwisko znaczące(nie może być obraźliwe!)

Znaki szczególne, cechy charakterystyczne

piosenkarka

maniak komputerowy

130

Szko

ła m

ówie

nia

i pis

ania

6 Przekształć wybrany tekst w emocjonalny dialog.

To nie był najlepszy poranek. Przy śniadaniu pokłóciłam się z siostrą. Nie rozu-miem, jak mogła powiedzieć, że nic nie robię w domu. Zarzuciła mi, że gdy tylko wracam do domu, to spędzam czas przed ekranem telewizora. Powiedziałam jej, że sama też tak robi. Wtedy ona wykrzyczała, że nie mam racji i zawsze chcę lepiej wypaść przed mamą. Już miałam jej odpowiedzieć, gdy odezwała się mama. Poprosiła, żebyśmy przestały się kłócić.

Nie rozumiem, dlaczego wszystko się tak potoczyło. Na trening przyszedłem trochę spóźniony i już od drzwi usłyszałem kpiący ton kapitana. Stwierdził, że spóźniłem się jak zwykle. Dodał, że lekceważę drużynę i przeze mnie będziemy grać słabiej. Zdenerwowany odparłem, że to nie moje spóźnienia, a jego zła forma wpływa na poziom drużyny. Już chciał coś odpowiedzieć, ale wszedł trener i powiedział, żebyśmy weszli do sali.

131

Szkoła mów

ienia i pisania

7 Zaproponuj wstęp opowiadania zaczynający się od wybranych przez Ciebie słów z ramki.

Sprawdź, jakie były zakończenia wymienionych utworów. Następnie przyporządkuj poszczególnym tytułom odpowiednie litery oznaczające typy zakończeń.

Dla dociekliwych

8

A. szczęśliwe zakończenie B. zakończenie otwarte (pozwalające na snucie różnych rozwiązań) C. zaskakujące zakończenie

D. zakończenie zawierające morał

Historia, którą opowiem, wydarzyła się...; Działo się to...; Było słoneczne lipcowe przedpołudnie...; Gdy wieczorem spadł deszcz,...;

To, o czym chcę wam opowiedzieć, zdarzyło się...; Pewnego dnia...; Wydarzenia, których będziecie świadkami,...

• René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Nowe przygody Mikołajka (rozdział: Mama

zdaje egzamin...)

• Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy

• Bolesław Prus, Katarynka

• Ignacy Krasicki, Lew i zwierzęta [Gdy się wszystkie zwierzęta u lwa znajdowały]

132

Szko

ła m

ówie

nia

i pis

ania

9 Uzupełnij opowiadanie.

Tytuł opowiadania:

Przed pustą salą gimnastyczną siedział przygnębiony chłopak wpatrzony w ekran

telefonu.

Dziewczyna podeszła do chłopca.

Kiedy opanowali emocje, dziewczyna zaczęła rozmowę: – To nie tak miało być...

Zaciekawiony chłopak dopiero teraz zauważył

Po chwili razem weszli do sali gimnastycznej, w której nagle

I pomyśleć, że Napisz zakończenie.

Opisz szkolny korytarz i poja wienie się dziewczyny.

Opisz wygląd dziewczyny.

Opisz przeżycia wewnętrzne bohaterów.

Opowiedz, co się dalej wydarzyło.

Napisz dialog między bohaterami.

85

Ortografia dla każdego

Pisownia wyrazów wielką i małą literą

2 Uzupełnij tekst wielkimi i małymi literami.

Postaw literę M, jeśli dany wyraz należy zapisać małą literą, a W – jeśli wielką.

Moja notatka


1

Dlaczego w zdaniu „Wszedłem na wysoką

Górę” słowo „góra” zapisałeś wielką literą?

Chciałem zaznaczyć, że to była naprawdę

wielka góra.

przymiotnik pochodzący od nazwy regionu

nazwa regionu

nazwa mieszkańca miasta

nazwa mieszkańca regionu

nazwa ulicy

nazwa obrzędu

pierwszy wyraz w tytule filmu

przyimek wewnątrz tytułu czasopisma

Cześć!

Jesteśmy nad orzem. Mieszkamy

w ębkach. Kilka kroków przez las –

i już plaża! Podobno najpiękniejsza nad

ałtykiem! Mamy też blisko nad

ekę.

Pozdrowienia dla całej rodziny!

iotrek

an owalski

lica omarańczowa 7/15

01-123 omarańczowo

ębki, 7 ipca 2019 r.

Przypomnij sobie docwiczenia.pl Kod: S6WBUX

86

Ort

ogra

fia d

la k

ażde

go

3 Ułóż wypowiedzi postaci ukazanych na fotografiach. Wykorzystaj podane wyrazy.

Dobra rada

Nie zapomnij, że wyrazy ziemia, księżyc, słońce piszemy małą literą, kiedy nie są terminami astronomicznymi.

Przykład: W Japonii często dochodzi do trzęsień ziemi.

ziemia, Ziemia, słońce, Słońce

Uzupełnij zdania. Skorzystaj ze wskazówek w nawiasach. Kolory splecionych kół na fladze olimpijskiej symbolizują nazwy kontynentów:

• kolor niebieski – (kontynent, na którym leżą Niemcy),

• czarny – (płynie tu najdłuższa rzeka świata),

• czerwony – (odkrył ją Krzysztof Kolumb),

• żółty – (wznosi się tu najwyższy szczyt świata),

• zielony – (najmniejszy kontynent).

Oznacza to, że w igrzyskach olimpijskich biorą udział:

(nazwy mieszkańców kontynentów).

Dla dociekliwych

4

87


5 Uzupełnij wypowiedzi odpowiednimi formami podanych wyrazów.

MAZUR, PANAMA

6 Wymyśl i zapisz tytuły zaprezentowanych czasopism. Przynajmniej jeden z tytułów powinien zawierać przyimek lub spójnik.

Uwielbiamy

tańczyć .

Nie noszę ani czapek, ani

kapeluszy, więc nie założę tej

.

Mój kuzyn wyjechał

do –

to jedno z państw

w Ameryce Środkowej.

Choć całe wakacje

spędziłam nad jeziorem Mamry,

nie spotkałam ani jednego

.

88

Ort

ogra

fia d

la k

ażde

go

7 Wykreśl z diagramu dziesięć nazw mieszkańców, a następnie zapisz je w wyznaczonych miejscach. Wyrazy mogą być zapisane pionowo, poziomo oraz wspak.

B U Z S A K Ł A P B

N I N A Z R O M O P

C G H Ą Ć Z D X L M

H C O Ł W A Z N K P

D I J Ł M Z I N A O

W E N U S J A N K A

Z I E M I A N I N Ś

E K L Ó P T I Q R S

A F R Y K A N I N S

F G D Y N I A N K A

Nazwy mieszkańców:

• planet:

,

• kontynentów:

,

• państw:

,

• regionów:

,

• miast:

.

8 Przepisz poprawnie zdania. Wstaw znaki interpunkcyjne.

NAULICYBRACKIEJMIESZKAŁHRABIAMOCHNACKIKTÓRY

CODZIENNIEKUPOWAŁPRZEGLĄDKONFEDERACKI

WALEJACHJEROZOLIMSKICHUCZNIOWIEWSTROJACHKRAKOWSKICHŚPIEWALIPIEŚNI

STANISŁAWAMONIUSZKI

PEWIENMIESZKANIECMARSASYSTEMATYCZNIEUCZYSIĘJĘZYKAFRANCUSKIEGO

IOGLĄDAFILMYKTÓREPOWSTAŁYWPARYŻUORAZZAJADABUŁKIPARYSKIE

Wykonaj ćwiczenia docwiczenia.pl Kod: S6SN75

89


Pisownia ą, ę oraz om, on, em, en

2 Do podanych zakończeń wyrazów dopisz odpowiedni początek spośród podanych w ramce.

PLET

TOMIERZ

STYTUCJA

FITURA

TO

BINEZON

DYCJA

BAJN

SAĆ

PIEL

PUTER

FLIKT


Moja notatka


1

W zakończeniach

• większości czasowników w 1. osobie

lp. w czasie teraźniejszym i przyszłym

prostym piszemy , na

przykład: „robić” – czas teraźniejszy:

ja , czas przyszły prosty:

ja ,

• czasowników w 3. osobie lm. czasu teraźniejszego i przyszłego prostego piszemy

, na przykład: malować – czas teraźniejszy: oni ,

czas przyszły prosty: oni .

KĄ, KOM, KON

90

Ort

ogra

fia d

la k

ażde

go

A. Uzupełnij zdania wyrazami z tekstu zawierającymi en lub on.

• Największym spośród smyczko-

wych jest . Nieco mniejsza jest .

• Podczas niemal każdy używa batuty.

B. Wyszukaj w tekście czasowniki, które w 3. osobie liczby pojedynczej czasu przeszłego kończą się na -ął, -ęła. Zapisz je w tej formie, a następnie podaj bezokoliczniki.

3 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia.

To dopiero był koncert! Zasiadłem w fotelu, włączyłem radio i zamkną-łem oczy, żeby nic mnie nie rozpraszało. Słyszę brawa – to wszedł dyry-gent. I nagle znalazłem się w sali koncertowej. Dyrygent poprawił musz-kę, podniósł pałeczkę i zaczęła płynąć muzyka. Po kolei odzywały się różne instrumenty – skrzypce, wiolonczela, kontrabas, później dołączyła do nich perkusja – bębny i talerze. Dyrygent wciąż nadawał tempo orkie-strze. Nagle rozbrzmiały gromkie oklaski, a ja się obudziłem. Okazało się, że zasnąłem.

4 Przepisz tekst. Przekształć formy wyróżnionych czasowników tak, aby wypowiedź dotyczyła wydarzeń, które już się odbyły.

Mruczek ściągnie z biurka taśmę klejącą. Zacznie zabawę. Pociągnie za jeden koniec. Stanie i mrugnie oczyma. Po chwili zwinie się w kłębek i zaśnie.

Przypomnij sobiedocwiczenia.pl Kod: S64QN7

91


5 Uzupełnij zdania podanymi rzeczownikami w odpowiedniej formie. Odpowiedz, z czego wynikają różnice w pisowni tych wyrazów.

Nagrania odbywają się w pomieszczeniu za .

Przyglądałam się lśniącym samochodu.

Wszystkim w scenariuszu trzeba poświęcić sporo czasu.

Z wielką przysłuchiwałem się tej audycji.

Pod znajdują się nazwiska osób, które nie zdały egzaminu.

Zrobiłam zdjęcie trzem na obrazie.

To był błąd! Nie miałem pojęcia, że w dżungli jest tak gorąco i ciemno. W tym gąszczu trudno cokolwiek zauważyć. Na dodatek zaplątałem się w pajęczynę. Ale przynajmniej nie dokucza mi ziąb i nie wydaję pieniędzy.

.

.

Ola włożyła do nowego piórnika oraz

W audycji słychać odgłosy młodych zwierząt: , i

SZYBA

UWAGA

KRESKA

6 Podaj inne formy wyróżnionych rzeczowników lub wyrazy pokrewne, w których ą wymienia się na ę lub ę wymienia się na ą.

7 Dokończ zdania, zastępując fotografie rzeczownikami z ę, em, ą.

92

Ort

ogra

fia d

la k

ażde

go

Ja

wiadomości.

Ja

reportaże.A ja

zawody sportowe.

Rozwiąż krzyżówkę, a następnie ułóż zdanie z otrzymanym wyrazem.

1. Kiedy ktoś umarł, mówimy, że ... ducha.2. Gdy dana osoba zaprzestała jakiejś działalności, ponieważ zadowoliła się

pierwszymi osiągnięciami, można o niej powiedzieć, że ... na laurach.3. O kimś, kto zgasił zapał danej osoby, mówimy, że ... jej skrzydła.4. Kiedy ktoś zrezygnował z danej rzeczy, to inaczej mówiąc: ... na nią ręką.5. O osobie, która się na coś skusiła, powiemy, że ... haczyk.

Dla dociekliwych

8

1.

2.

3.

4.

5. Hasło:

Obejrzyj film docwiczenia.pl Kod: S6JZZ2

9 Czym zajmują się poszczególne osoby w radiu? Zapisz odpowiednie czasowniki zakończone na -ę.

93


11 Którymi literami należy uzupełnić poszczególne wyrazy? Zapisz poprawnie całe słowa.

EM Z BY Ę

EN S SACJA Ę

EM D BOWY Ę

Ę S DZIA EN

EN TAL T Ę

12 Wymyśl dwa zdania składające się tylko z wyrazów zawierających ą, ę, om, on, em, en.

Przykład: Dyrygent Konstanty wciąż się szarogęsił: „nakazuję, dyktuję, zarządzę”.

– Rozpoczynam (doprowadzenie budynku lub urządzenia

do stanu używalności) . Kupiłem sobie

nawet odpowiedni (jednoczęściowe ubranie robocze, będące

połączeniem bluzy ze spodniami) .

– Sprawdziłam w (notes zawierający spis wszystkich dni roku)

, że wyjazd na (teren z namiotami,

domkami lub przyczepami samochodowymi)

już za 90 dni!

10 Zastąp sformułowania w nawiasach wyrazami z en, em, on i om.

133

Szkoła mów

ienia i pisania

Opowiadanie twórcze na podstawie baśni lub legendy

Napisz, w jaki sposób w opowiadaniu można twórczo wykorzystać baśń lub legendę.

Moja notatka


1

2 Zredaguj wstęp, w którym opiszesz pogodę w podanych sytuacjach.

• Rybak wrócił do złotej rybki z ostatnim życzeniem swojej żony.

• Lech ujrzał orła lądującego w swym gnieździe na szczycie wielkiego dębu.

134

Szko

ła m

ówie

nia

i pis

ania

3 Zapisz inne niż w oryginalnym utworze możliwe skutki podanych zdarzeń.

4 Wykonaj podane zadania dotyczące bohaterów baśni oraz legend.

A. Podkreśl trzy cechy, którymi wyróżniają się Kopciuszek oraz pan Twardowski.

B. Podaj przykłady zachowań bohaterów, które oddają jedną z przypisanych im cech.

Kopciuszek:

Pan Twardowski:

C. Wymyśl sytuację współczesną, w której bohaterowie mogliby się wykazać jedną z charakterystycznych dla nich cech.Przykład: Piast – cecha: gościnność; współczesna sytuacja – ktoś spragniony i głodny prosi o pomoc nieznajomego, który dzieli się z potrzebującym.

Kopciuszek – cecha:

• współczesna sytuacja:

Twardowski – cecha:

• współczesna sytuacja:

Bazyliszek spojrzał na przybysza.

Rybak złowił złotą rybkę.

lekkomyślność pracowitość skromność dobroć szczerość

pomysłowośćsprytodwagachciwośćłatwowierność

135

Szkoła mów

ienia i pisania

5 Wybierz dwóch dowolnych bohaterów baśni lub legendy. Następnie napisz krótki dialog, który mogliby ze sobą prowadzić. Wykorzystaj swoją wiedzę na temat lektur, z których pochodzą ci bohaterowie.

6 Przygotuj wpis o życiu w lepiance nad brzegiem morza, który na swoim blogu mogłaby umieścić żona rybaka z Bajki o rybaku i złotej rybce.

Z życia w lepiance

136

Szko

ła m

ówie

nia

i pis

ania

7 Uzupełnij opowiadanie o Wandzie, w którym zmienisz historię życia tej bohaterki.

Tego wieczoru na twarzach biesiadników panował smutek. Wanda

z pozoru była beztroska jak zawsze, jednak w jej oczach widać było

Służba wnosiła kolejne posiłki

Wreszcie nad Wawelem zapadła noc. Pogasły wszystkie światła, posnęli wszyscy mieszkańcy, nawet strażnicy ucięli sobie drzemkę. Nikt nie zauważył, że Wanda opuszcza zamek i idzie w stronę Wisły.

Nazajutrz wielka radość i niewysłowione szczęście opanowały Kraków. Cieszyli się również posłowie Rytgiera, którzy jeszcze nie wyjechali z grodu.

Opisz ucztę.

Napisz, co wyrażały jej oczy.

Nadaj opowiada-niu tytuł.

Zastosuj minimum dwa z podanych elementów: monolog, dialog, zwrot akcji, opis przeżyć wewnętrznych, retrospekcja.

Opisz, co następnie zrobiła Wanda.

Wprowadź nowego bohatera.

49

Bliżej języka

2 Ułóż dwa zdania pojedyncze, które mogłyby się znaleźć w podpisie do zdjęcia. Zawrzyj w nich informacje – na przykład o tym, gdzie znajdują się ukazane osoby, czym się zajmują i kiedy rozgrywa się przedstawiona scena.

Wypowiedzenia. Przypomnienie wiadomości


Moja notatka


1

Przypomnij sobiedocwiczenia.pl Kod: S6YV3H

grupa wyrazów przekazująca zrozumiałą informację

zawiera orzeczenie

nie ma orzeczenia

ma jedno orzeczenie zawiera więcej niż jedno orzeczenie, jest zbudowane

ze zdań składowych

Jakie to zdanie: „Niedługo będą

ferie” ?

Wspaniałe!

50

Bliż

ej ję

zyka

3 Zapoznaj się z tekstem, a następnie wykonaj polecenia.

A Podkreśl w tekście wszystkie orzeczenia.

B Wypisz po jednym przykładzie każdego z wymienionych typów wypowiedzeń.

Zdanie Przykład

pojedyncze nierozwinięte

pojedyncze rozwinięte

równoważnik zdania

C Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeżeli jest fałszywe.

W wypowiedzi zastosowano pięć równoważników zdań. P F

Zdań złożonych jest w tekście więcej niż zdań pojedynczych. P F

Pierwsze wypowiedzenie we wpisie Mateusza to zdanie złożone. P F

D Wybierz z tekstu jeden równoważnik zdania i zamień go w zdanie.

Nauczyciele plastyki ogłosili konkurs na najpiękniejszą ilustrację do książki fantasy. Zdecydowałem się. Duże wyzwanie! Postanowiłem, że namaluję krasnoluda Thorina z książki Tolkiena Hobbit, czyli tam i z powrotem. Kiedy już podjąłem tę decyzję, zabrałem się do pracy. Najpierw dokładnie przeczytałem powieść i zaznaczyłem wszystkie fragmenty, w których pojawiał się Thorin. Stwierdziłem, że przedstawię go jako wojownika. Naszkicowałem ubiór, broń i twarz krasnoluda. Starannie dobrałem barwy, a następnie dokończyłem obraz. W tle namalowałem groźne góry. Udało się! Wspaniały portret! Zastanawiam się, czy dostanę jakąś nagrodę.

51

Bliżej języka

4 Rozwiń na dwa sposoby zdanie Bohaterowie biegną, tak aby powstały opisy do zamieszczonych fotografii.

5 Przeczytaj tekst o tym, jakie czynności wykonała Martyna, żeby przygotować prezentację. Następnie ułóż plan pracy na podstawie wypowiedzi dziewczynki. Zastosuj równoważniki zdań.

A

B

Najpierw określiłam główny temat mojego wystąpienia. Następnie ułożyłam plan wypowiedzi. Wybrałam najlepsze zdjęcia. Napisałam krótkie i zabawne teksty. Na koniec ułożyłam slajdy we właściwej kolejności.

1. Określenie

2.

3.

4.

5.

Wykonaj ćwiczenie docwiczenia.pl Kod: S67VN3

A B

6 Rozwiń podane wypowiedzenie w taki sposób, aby powstało jak najbardziej rozbudowane zdanie pojedyncze.

Zdążę.

52

Bliż

ej ję

zyka

W jakich sytuacjach lepiej posłużyć się zdaniami pojedynczymi nierozwiniętymi? Podaj dwa przykłady i wyjaśnij, dlaczego tak uważasz.

Sztuka mówienia

8

Przekształć podane równoważniki zdań w zdania.

Początek wyprzedaży w sklepach!

Moda na bieganie.

Nieoczekiwana wizyta prezydenta w Ameryce.

Dla dociekliwych

7

9 Wymyśl hasło reklamowe Twojego ulubionego produktu. Zapisz je w dwóch postaciach: jako równoważnik zdania oraz jako zdanie.

53

Bliżej języka2 Z podanych zdań wypisz związki wyrazów. Zapisz pytania, na które odpowiada wyraz określający. Następnie nazwij związki.

Paniczny strach bardzo przeszkadza w myśleniu.

paniczny (jaki?) strach związek zgody

związek

związek

związek

Dobry uczynek zawsze przyniesie dobro.

związek

związek

związek

związek

Związki wyrazowe

Wynotuj z rozmowy wyrazy tworzące podane związki wyrazowe. Zapisz wyrazy poza związkami.

Moja notatka


1

Chłopcy, pamiętajcie o jutrzejszym sprawdzianie

ze związków.Na ten temat,

niestety, nie mam żadnej wiedzy.

związek zgody:

związek rządu:

związek przynależności:

wyrazy poza związkami:

54

Bliż

ej ję

zyka

3 Uzupełnij podane zdania, wybierając odpowiednie związki wyrazów.

Zdania Związki do wyboru

Marek lubi . gry komputerowe, grać na saksofonie

Naszej wychowawczyni można zaufać, ponieważ

.

milczy jak głaz, dochowuje tajemnicy

Kaśka ,

ma idealną sylwetkę.

ćwiczy systematycznie, trenuje gimnastykę

i żelazna konsekwencja to cechy mojej mamy.

Pewność siebie, Gołębie serce

Julię charakteryzuje . ośli upór, ciekawość świata

Ściany mojego pokoju są

.

pokryte tapetą, błękitne jak niebo

związek zgody:

związek rządu:

związek przynależności:

(związek rządu)

(związek rządu)

(związek przynależności)

(związek przynależności)

(związek zgody)

(związek zgody)

4 Na podstawie podanych fotografii utwórz trzy związki: zgody, rządu i przynależności.

55

Bliżej języka

Korzystając z dostępnych źródeł, ustal, jaki związek tworzą czasowniki z bezokoliczni-kiem, na przykład idziesz spać, musisz podskoczyć.

Dla dociekliwych

7

5 W podanych wypowiedzeniach podkreśl wyrazy poza związkami zdania. Następnie przyporządkuj odpowiednią funkcję każdemu z nich.

Kasiu, mogłabyś pomóc mi z tym

zadaniem?

On – według ciebie – jest duszą

towarzystwa?Och,

nie potrafię.

Chyba się nie wyspał.

modyfikacja sensu wypowiedzi:

wołacz:

wtrącenie:

wykrzyknik:

6 Ułóż zdania zgodnie z podanymi wskazówkami.

• Zastosuj wszystkie związki wyrazowe.

• Zastosuj dwa różne związki wyrazowe i jeden wyraz poza związkami zdania.

107

Interpunkcja

Przecinek w zdaniu pojedynczym. Przypomnienie wiadomości

2 Uzupełnij podany tekst przecinkami.

Słońce czy deszcz – warto mieć w zapasie parasol. Najwygodniejsze modele to te kompaktowe. Są niewielkie składane lekkie. Zmieszczą się do plecaka oraz torebki.Niestety mają jedną poważną wadę. Delikatne druty albo się wyginają albo przerywa-ją materiał parasola. Nikt nie potrzebuje pięknych lecz dziurawych parasoli.

3 Uzupełnij zdania o brakujące części zgodnie z informacją podaną w nawiasie. Wstaw przecinki w odpowiednie miejsca.

• (imiona trzech osób) przygotowali razem projekt.

• (zawołanie, które ma zwrócić czyjąś uwagę) zostawiła

pani apaszkę.

Określ, czy podane stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.


1

Moja notatka

Chodziło o wymianę starej,

zużytej dętki.

Przecinek w zdaniu pojedynczym stawiamy zazwyczaj między częściami zdania odpowiadającymi na to samo pytanie.

P F

Przecinka w zdaniu pojedynczym nie stawiamy przed spójnikami: i, oraz, lub, albo, ani, czy.

P F

108

Inte

rpun

kcja

4 Zastąp wybranymi słowami z ramki spójniki wyróżnione w podanych zdaniach. Każdego wyrazu możesz użyć tylko raz. Tam, gdzie to konieczne, wstaw przecinki.

albo, ale, bądź, czy, czyli, dlatego, jednak, lub, oraz, więc

5 Podpisz fotografie. Zastosuj zdania pojedyncze z powtórzonym spójnikiem. Pamiętaj o właściwym postawieniu przecinka.

• Zima w górach bywa kapryśna, toteż niebezpieczna.

• Na stoku wiatr i temperatura zmieniają się bardzo szybko.

• Narciarzy w każdej chwili może zaskoczyć mgła czy śnieżyca.

• W trakcie wypoczynku w górach należy uważnie śledzić komunikaty pogodowe nadawane w radiu lub telewizji.

W księgarni internetowej Nowej Ery znajdziesz wszystko,

czego szukasz!

Bezpieczne płatności

Bezpłatnawysyłka

Szybkadostawa

czego szukasz!

sklep.nowaera.pl

ZE

SZ

YT

ĆW

ICZ

EŃ

DL

A S

ZK

OŁY

PO

DS

TA

WO

WE

J

6

JĘ

ZY

K P

OL

SK

IN

OW

E S

ŁO

WA

NA

STA

RT

!

Moja notatka – ćwiczenia pomocne w uporządkowaniu wiedzy

Kody QR z dostępem do dodatkowych materiałów

Dobre rady – wskazówki ułatwiające rozwiązywanie ćwiczeń

Sprawdź, czy potrafisz – ćwiczenia utrwalające najważniejsze zagadnienia z rozdziału

Dla dociekliwych – ćwiczenia wymagające zastanowienia się lub skorzystania z dodatkowych źródeł czy internetu

Zeszyt ćwiczeń skorelowany z podręcznikiem NOWE Słowa na start! dla klasy 6 zawiera różnorodne ćwiczenia dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów,ułatwia utrwalenie wiedzy oraz przygotowanie do sprawdzianów.

Dodatkowe materiały – oglądaj, pobieraj, drukuj.

Wykonaj ćwiczeniadocwiczenia.pl Kod: S65V2G

Zeskanuj kod QR, który znajdziesz wewnątrz zeszytu ćwiczeń, lub wpisz kod na docwiczenia.pl.

www.nowaera.pl [email protected]

Centrum Kontaktu: 801 88 10 10, 58 721 48 00

1 2 3

4 5 6

7 8 9–

+

=

C x /

8,08333

1 2 3

4 5 6

7 8 9

–

+

=

C x /

109

1 2 34 5 6

7 8 9

–

+

=

C x /

1164

S65V2G

S65V2G

zeszyt ćwiczeńpsp8opole.pl/wp-content/uploads/2020/03/zeszyt-cwiczen... · 2020. 3. 25. ·...

Documents