5 2 0 0 6 /4

De zetelverplaatsing van een vennootschap op Belgisch grond-gebied Rutger Van BovenDirectieadviseur IAB

De zetelverplaatsing van een vennootschap kan in de praktijk wel eens problemen stellen. Vaak rijst de vraag of tot zetelverplaatsing kan worden beslist door het bestuurs-orgaan en, in voorkomend geval, of de zetelverplaatsing een statutenwijziging vereist. Onderhavige bijdrage tracht klaarheid te scheppen in deze problematiek.

1. De bevoegdheid tot zetelverplaatsing kan worden toebedeeld aan het bestuursorgaan

De vraag of de bevoegdheid tot zetelverplaat-sing al dan niet kan worden toebedeeld aan het bestuursorgaan van de vennootschap, moet verschillend worden beantwoord naargelang de taalwetgeving die van toepassing is op de vennootschapsakte ten gevolge van de zetelver-plaatsing.

Het Wetboek van Vennootschappen geeft niet uitdrukkelijk aan welk orgaan bevoegd is om een beslissing te nemen tot zetelverplaatsing van een vennootschap. In voorkomend geval zou de al-gemene vergadering de betrokken bevoegdheid derhalve steeds zelf moeten uitoefenen, behou-dens uitdrukkelijke vermelding van een delega-tiemogelijkheid.1 De rechtspraak en de meerder-heid in de rechtsleer2 houdt dan ook voor dat de bevoegdheid tot zetelverplaatsing kan worden

V E N N O O T S C H A P S R E C H T

1 F. HELLEMANS, De algemene vergade-

ring, Kalmthout, Biblo, 2001, 596, die er-

bij vermeldt dat dit principe voor minder

belangrijke bevoegdheden moet worden

herbekeken in het licht van de bestaande

gebruiken.

2 Gent, 13 januari 2003, R.W. 2003-04,

(871) 872; F. HELLEMANS, De alge-

mene vergadering, o.c., 596; J. MAL-

HERBE, Ph. LAMBRECHT en Ph MAL-

HERBE, Précis du droit des sociétés, Brussel,

Bruylant, 2004, 211; P. HAINAUT-HA-

MENDE en G. RAUCQ, Les sociétés anony-

mes. Constitution et fonctionnement, Brus-

sel, Larcier, 2005, 277 (en voetnoot 4).

6 2 0 0 6 /4

toebedeeld aan het bestuursorgaan, zolang het hier-toe krachtens een uitdrukkelijke statutaire clausule is gemachtigd en op voorwaarde dat de zetelverplaat-sing geen taalwijziging van de statuten tot gevolg heeft. Heeft de zetelverplaatsing tot gevolg dat de sta-tuten in een andere taal moeten worden gesteld, dan moet dit gebeuren volgens de regels die gelden voor een statutenwijziging. Bijgevolg zal in dit laatste ge-val enkel de algemene vergadering kunnen beslissen tot zetelverplaatsing.3 Zo zal de zetelverplaatsing van het Vlaamse naar het Franse taalgebied enkel kunnen plaatsvinden mits beslissing van de algemene verga-dering. De verplaatsing van de zetel van het Vlaamse taalgebied naar het tweetalige gebied Brussel-Hoofd-stad kan daarentegen worden toebedeeld aan het be-stuursorgaan.

De procedure die moet worden gevolgd voor een ze-telverplaatsing verschilt naargelang deze bevoegdheid toekomt aan de algemene vergadering (hoofdelijk aansprakelijke vennoten) of aan het bestuursorgaan (de zaakvoerder(s)) van de vennootschap.

Komt de bevoegdheid tot zetelverplaatsing toe aan de algemene vergadering, dan zal deze, voor wat be-treft de bvba, de cvba, de cvoa, de nv en de Comm.V.A., de bijeenroeping vereisen van een buitengewo-ne algemene vergadering. In voorkomend geval kan de algemene vergadering enkel beslissen tot zetelver-plaatsing wanneer de helft van het maatschappelijk kapitaal vertegenwoordigd is, en de zetelverplaatsing

drie vierde van de stemmen wegdraagt. Wordt het aanwezigheidsquorum niet bereikt, dan moet een tweede algemene vergadering worden bijeengeroepen om te beraadslagen en te beslissen ongeacht het aan-tal aanwezige aandeelhouders.4 Gaat het daarentegen om een VOF of een Comm.V., dan wordt de beslissing tot zetelverplaatsing in principe genomen bij unani-miteit van alle vennoten.5

Indien de statuten de bevoegdheid tot zetelver-plaatsing toekennen aan het bestuursorgaan van de vennootschap, dan zal deze laatste hiertoe beslissen volgens de geëigende aanwezigheids- en beslissings-quora.

2. De zetelverplaatsing door het bestuursorgaan vereist geen statutenwijziging

Indien tot zetelverplaatsing wordt beslist door het bestuursorgaan, rijst de vraag of de statuten al dan niet overeenkomstig moeten worden aangepast. Een letter-lijke lezing van de wet laat ons vermoeden van wel. Aangezien de zetel van de vennootschap nauwkeurig moet worden aangegeven in de oprichtingsakte6, zal de zetelverplaatsing in beginsel een statutenwijziging vereisen. Artikel 66 W. Venn. bepaalt immers dat iede-re overeengekomen wijziging van de oprichtingsakte moet geschieden in de vorm die voor die akte vereist is. Toch moet met een meerderheid van auteurs7 wor-den aangenomen dat de statuten in voorkomend ge-val niet (onmiddellijk) moeten worden gewijzigd. De

V E N N O O T S C H A P S R E C H T

3 F. BOUCKAERT, Notarieel vennootschapsrecht

N.V. en B.V.B.A., I, Antwerpen, Kluwer, 2000,

150; J. MALHERBE, Ph. LAMBRECHT en Ph

MALHERBE, Précis du droit des sociétés, o.c.,

211; P. HAINAUT-HAMENDE en G. RAUCQ,

Les sociétés anonymes. Constitution et fonction-

nement, o.c., 277 (voetnoot 4).4 Art. 286 W.Venn. (bvba); art. 558 W.Venn.

(nv); art. 657 W.Venn. (Comm.V.A.).5 B. VAN BRUYSTEGEM, “Enkele aspecten van

de vennootschap onder fi rma”, in Konink-

lijke Federatie van Belgische Notarissen (ed.),

Miskende vennootschapsvormen, Antwerpen,

Kluwer rechtswetenschappen, 1991, 26-27; J.

VAN BAEL, “De gewone commanditaire ven-

nootschap”, in Koninklijke Federatie van Belgi-

sche Notarissen (ed.), Miskende vennootschaps-

vormen, o.c., 40-41.6 Art. 69, 2° W.Venn.; art. 226 W.Venn. (bvba);

art. 402 W.Venn. (cvba); art. 453 W.Venn. (nv);

art. 657 W.Venn. (Comm. V.A.) 7 A. VAN HULLE, “De coöperatieve vennoot-

schap”, in KFBN (ed.), Miskende vennoot-

schapsvormen, o.c., 115; K. GEENS en H. LAGA,

“Overzicht van rechtspraak vennootschap-

pen 1986-1991”, T.P.R. 1993, 986, nr. 60;

E. DESMET, “Over de verplaatsing van de maat-

schappelijke zetel en de vermeldingen in het

vennootschapsdossier en het handelsregister”,

noot onder Corr. Oudenaarde 7 februari 2002,

T.B.H. 2002, (738) 740; J. MALHERBE, Ph. LAM-

BRECHT en Ph MALHERBE, Précis du droit des

sociétés, o.c., 211; zie anders: F. HELLEMANS,

De algemene vergadering, o.c., 596; P. HAI-

NAUT-HAMENDE en G. RAUCQ, Les sociétés

anonymes. Constitution et fonctionnement, o.c.,

277: Deze auteurs houden voor dat in voorko-

mend geval het bestuursorgaan gemachtigd

is om de statuten te laten aanpassen door de

notaris.

7 2 0 0 6 /4

zetelverplaatsing brengt in beginsel geen fun-damentele wijziging teweeg in de statuten van de vennootschap zelf. Eenzelfde redenering wordt overigens aangehouden voor andere verplichte vermeldingen in de oprichtingsak-te, zoals de vermelding van het bedrag van de bijstortingen, de omzetting van aandelen aan toonder in aandelen op naam... Deze gegevens moeten weliswaar in de oprichtingsakte wor-den vermeld, maar maken omwille van hun bijkomstig karakter of hun tijdelijke aard geen deel uit van de statuten.8 Veelal zal de nota-ris ter gelegenheid van een latere statutenwij-ziging van de vennootschap de nieuwe zetel akteren in de statuten.

3. De zetelverplaatsing moet worden bekendgemaakt

De beslissing tot zetelverplaatsing moet wor-den neergelegd ter griffi e van de rechtbank van koophandel van het rechtsgebied waar-binnen de vennootschap haar zetel heeft, en moet worden bekendgemaakt in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.9

Wordt tot zetelverplaatsing beslist door de algemene vergadering, dan zal, voor wat be-treft de bvba, de cvba, de nv en de Comm.V.A., de beslissing tot zetelverplaatsing worden ge-

nomen bij authentieke akte.10 In voorkomend geval zal de optredende notaris een uittreksel uit de notulen van de buitengewone algemene vergadering alsook de gecoördineerde tekst van de statuten11 neerleggen ter griffi e van de rechtbank van koophandel. De zetelverplaat-sing wordt ten slotte binnen de 15 dagen na de neerlegging bekendgemaakt in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.12 De VOF, de Comm.V. en de cvoa kunnen daarentegen ook worden opgericht bij onderhandse akte.13 In voorko-mend geval volstaat een onderhandse akte voor het vaststellen van de zetelverplaatsing, en is de tussenkomst van de notaris niet ver-eist.14 De onderhandse akte houdende de zetel-verplaatsing wordt dan ondertekend door alle hoofdelijk aansprakelijke vennoten of door een van hen die daartoe door de anderen bij-zonder gemachtigd is.15 De onderhandse akte wordt, samen met de gecoördineerde tekst van de statuten16, neergelegd ter griffi e van de rechtbank van koophandel en bekendgemaakt in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.17

Wordt tot zetelverplaatsing beslist door het bestuursorgaan, dan zal deze beslissing door toedoen van het bestuursorgaan worden neer-gelegd ter griffi e van de rechtbank van koop-handel, en vervolgens worden gepubliceerd in de Bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.18 •

V E N N O O T S C H A P S R E C H T

8 L. DABIN, “L’évolution des conditions de

constitution des sociétés anonymes et des so-

ciétés privées à responsabilité limitée”, Brussel,

Ed. Jeune Barreau, 1985, 54; F. BOUCKAERT,

“Verandering van de zetel van de vennoot-

schap: statutenwijziging of besluit van de be-

stuursorganen”, T.R.V. 1988, 194-195.9 Art. 74, 1° W.Venn.

10 Art. 66 W.Venn.11 Art. 75, 2° W.Venn.12 Art. 73 juncto 74 W.Venn.13 Art. 66 W.Venn.14 Art. 66 W.Venn.15 Art. 71 W.Venn.16 Art. 75, 2° W.Venn.17 Art. 73 juncto 74 W.Venn.

18 K. GEENS en H. LAGA, “Overzicht van recht-

spraak vennootschappen 1986-1991”, l.c., 987,

nr. 60.