zuurbase evenwicht - medics4medics.com · 2017-03-07 · oorzaken van metabole acidose •verhoogde...

49
Zuurbase evenwicht 1 dr Bart Bohy http://www.medics4medics.com

Upload: others

Post on 28-Mar-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Zuurbase evenwicht

1 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 2: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Zuren

2 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 3: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Base

3 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 4: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

4 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 5: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

5 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 6: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

6 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 7: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

7 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 8: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

oxygenatie / ventilatie

8 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 9: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

9 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 10: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Arteriële bloedgaswaarden

• Oxygenatie

– PaO2: 80-100mmH2O

– SaO2: 95-100%

• Ventilatie:

– PaCO2: 35-45mmHg

Zuur-base status

• pH: 7.35-7.45

• Bicarbonaat (HCO3-): 22-26 mEq/L

• Base Excess:-2 tot 2 mEq/L

10 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 11: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Extra’s in arteriële bloedgaswaarden

• Lactaat: <1.8 mmol/L (neonati <2.9)

• Carboxyhemoglobine (COHb): <5%

11 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 12: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Indeling

• Oxygenatie – Hypoxemie

• Alveolaire ventilatie – Normocapnie – Hypocapnie – Hypercapnie

• Zuurtegraad – Acidose

• Respiratoire acidose • Metabole acidose

– Alkalose • Respiratoire alkalose • Metabole alkalose

12 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 13: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypoxemie (PaO2 < 80mmHg)

• Daling zuurstofgehalte in ademlucht

• Alveolaire hypoventilatie

• Stijging van de alveolaire-arteriele zuurstofgradient

13 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 14: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Alveolaire hypoventilatie

• pO2 daalt, pCO2 stijgt

14 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 15: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypoxemie met gestegen alveolaire-arteriele zuurstofgradient

• Gestoorde diffusie

• Verminderd capillair oppervlakte

• Ventilatie/perfusie onevenwicht

• Rechts-links shunt

15 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 16: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Gestoorde diffusie

• Interstitieel longoedeem

• Interstitiele longontsteking

• Longfibrose

16 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 17: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Verminderde capillaire oppervlakte: emfyseem

17 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 18: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Rechts-links shunt

18 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 19: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypoxie zonder hypoxemie

19 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 20: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypoxemie Met en zonder hypocapnie

• Oxygenatie falen: zonder hypercapnie

• Ventilatoir falen: Met hypercapnie

20 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 21: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypoxemie zonder hypercapnie

• Probleem = longblaasjes

21 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 22: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Alveolaire ventilatie

• Normocapnie

• Hypocapnie

• Hypercapnie

22 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 23: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

hypocapnie

• “Hyperventilatie”

• CO2 wordt afgeblazen

• CO2 daalt in het bloed: Hypocapnie

• Hierdoor is het bloed minder zuur: alkalose

• Tgv de ademhaling: respiratoire alkalose

23 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 24: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypocapnie: oorzaken

• Arteriele hypoxemie

• Weefselhypoxie

• Hypotensie

• Stimulatie interstitiele receptoren long: longoedeem

• Psychogeen

24 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 25: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Hypoxemie met hypercapnie

• Adempomp of aansturing

– CZS

– Neuromusculair

– Thoraxwand

25 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 26: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Respiratoire acidose: oorzaken

• Pulmonair

• Neuromusculair

• Ascites

• Centraal zenuwstelsel depressie

• Kunstmatige (hypo)ventilatie

26 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 27: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Pulmonaire oorzaken van espiratoire acidose

• Longemfyseem

• COPD

• Thoraxafwijkingen

• Pneumonie

• ARDS

• Longoedeem

• Longembolie

27 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 28: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Neuromusculaire oorzaken van respiratoire acidose

• Spierziekten

• Uitputting

• Thoraxafwijkingen

• Ribfracturen

• Pneumothorax

• Pleuravocht

• Kyfoscoliose

28 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 29: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Centraal zenuwstelsel- depressie en respiratoire acidose

• Intoxicaties: Benzodiazepines, …

• Obstructief slaapapneu syndroom

• Hersenen

• Ruggemerg

29 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 30: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Resp. acidose tijdens mechanische ventilatie

• Pneumothorax

• Obstructie door sputa

• Bronchospasmen

• Te veel dode ruimte

• Te hoge PEEP

• Te korte expiratietijd

30 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 31: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole acidose

• Opstapeling van zuren

• Daling van pH

• Daling van HCO3-

• Negatieve Base Excess (base deficit)

31 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 32: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Oorzaken van metabole acidose

• Verhoogde productie van zuren

– Keto-acidose bij diabetes mellitus

– Shock met weefselhypoperfusie (lactaat)

– Intoxicaties

• Onvoldoende uitscheiding door de nieren

• Overmatig verlies van HCO3-: diarree

32 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 33: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

ANION GAP

• Is het verschil tussen positief geladen ionen en negatief geladen ionen in het bloed

• [Na+] – ([Cl-]+ [HCO3-])

33 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 34: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole acidose bij verhoogde anion gap: KUSTMEREL

• KETONEN • UREMIE • SALICYLATEN • TOLUEEN • METHANOL • ETHYLEENGLYCOL • RHABDOMYOLYSE • ETHANOL • LACTAAT

34 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 35: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole acidose: waarden

• pH 7.20

• PaCO2 40mmHg

• HCO3- 16mEq/L

• BE -8 mEq/L

• PaO2 100mmHg

35 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 36: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole acidose + Resp. compensatie

• pH 7.37

• PaCO2 25mmHg

• HCO3- 16mEq/L

• BE -8mEq/L

• PaO2 105mmHg

36 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 37: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Respiratoire alkalose

• pH 7.60 (>7.40)

• PaCO2 20mmHg

• HCO3– 24 mEq/L

• BE 0 mEq/L

• PaO2 105 mmHg

37 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 38: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Oorzaken van respiratoire alkalose

• CZS – CVA – Trauma – Pijn – Tumoren (vd pons) – Angst

• Bij ernstig zieke patiënten – Pulmonaire processen – Acidose – Sepsis

• Hypoxemie • Verhoogd metabolisme • Medicatie • Mechanische ventilatie • Leverfalen

38 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 39: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

39 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 40: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Resp alkalose, metabole compensatie

• De nier scheidt meer HCO3- uit

• [HCO3-] daalt

• Base Excess daalt naar negatief: (Base deficit)

• pH daalt naar normaal toe

40 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 41: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Resp alkalose, metab compensatie

• pH 7.43

• PaCO2 20mmHg

• HCO3- 16 mEq/L

• BE -8 mEq/L

• PaO2 105mmHg

41 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 42: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole alkalose

• Verlies van zuren

– Via nieren

– Via maag-darmstelsel: braken, maagsonde,

– Medicatie: diuretica, laxativa, corticoiden

• Cushing syndroom: hypercortisonisme

• Frequent hypokaliemie (denk aan diuretica)

42 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 43: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole alkalose met hypovolemie vs hypervolemie

• Hypovolemie: Chloride tekort

– Cl urine<20mmol/L

– R/ vochttherapie

• Hypervolemie: Chloride overschot

– Cl urine >20mmol/L

– R/ nazicht nier-bijnier as

43 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 44: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole alkalose

• pH 7.55

• PaCO2 40mmHg

• HCO3- 33mEq/L

• BE +7mEq/L

• PaO2 100mmHg

44 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 45: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Metabole alkalose + respiratoire compensatie

• PaCO2 stijgt door hypoventilatie

• pH 7.43

• PaCO2 50mmHg

• HCO3- 33mEq/L

• BE +7 mEq/L

• PaO2 90mmHg

45 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 46: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Arteriële bloedgaswaarden

• Oxygenatie

– PaO2: 80-100mmH2O

– SaO2: 95-100%

• Ventilatie:

– PaCO2: 35-45mmHg

Zuur-base status

• pH: 7.35-7.45

• Bicarbonaat (HCO3-): 22-26 mEq/L

• Base Excess:-2 tot 2 mEq/L

46 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 47: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Arteriele bloedgassen in stappen

• Oxygenatie – PaO2 voldoende? (80-100mmH2O) – Eventueel carboxyhemoglobine? (>5%)

• Ventilatie – PaCO2 gestegen >45mmHg? – PaCO2 gedaald <35mmHg?

• pH – Acidose (<7.35) of alkalose (>7.45)? – Oorzaak metabool (HCO3-) of respiratoir (CO2) – Compensatiemechanisme bezig?

47 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 48: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

48 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com

Page 49: Zuurbase evenwicht - Medics4medics.com · 2017-03-07 · Oorzaken van metabole acidose •Verhoogde productie van zuren –Keto-acidose bij diabetes mellitus –Shock met weefselhypoperfusie

Welke bloedgaswaarden verwacht je bij…

• Een ernstige pneumonie • Ernstige longembolie • Braken, diarree • Benzodiazepine intoxicatie • Hyperglycemie met ketonurie • Dundarmnecrose • Starvation: zwaar vasten • Longoedeem • Sepsis • Diuretica • Zwangerschap

49 dr Bart Bohy

http://www.medics4medics.com