zwarte vijvers
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
ETANGS NOIRS - ZWARTE VIJVERS
Tout est dans les virgules
«Je suis à la maison, passez»,
prononce une voix claire à l’autre
bout du fil. Il apparaît ainsi d’emblée
que ce chez-soi est l’endroit préféré
de Frédéric Castiau.
La porte s’ouvre et je me retrouve
nez à nez avec un fringant
quinquagénaire aux longs cheveux
blancs. Lorsqu’il referme la porte
derrière moi, l’animation de la rue
disparaît à l’arrière-plan. Un jardin
intérieur (en devenir) nous mène
jusqu’à une pièce gigantesque,
l’atelier. Cet espace à l’authenticité
préservée frappe l’imagination et
respire le calme. Fier comme un
paon, Frédéric Castiau me fait tout
visiter: l’atelier, qui n’abrite plus
qu’une fraction du capharnaüm
qu’il y a découvert, l’énorme
cave où il organisera peut-être
des expositions, l’espace de vie
aménagé pour être fonctionnel et
enclavé dans l’atelier, où la tarte et
le café nous attendent déjà.
Le tout fait partie de son projet,
auquel il a consacré près de trois
années. Il vient juste d’emménager.
«C’est presque mission impossible
de trouver quelque chose aussi près
du centre. J’ai eu le coup de foudre
pour ce bâtiment, pour l’espace qu’il
offre. Parce que je veux travailler
en grand, et ici, tout est possible:
peindre, faire des montages vidéo,
des installations…» Frédéric Castiau
est un artiste.
Ses voisins l’appellent «l’artiste».
Ou encore «voisin». Tout le monde
le connaît déjà car dès le départ,
il a travaillé avec des habitants du
quartier. Et eux l’ont fréquemment
vu à l’œuvre. En venant s’installer
au beau milieu d’une communauté
majoritairement marocaine, cet
artiste flamand a littéralement
pris position. «Je n’ai rien contre la
migration économique. À leur place,
je ferais de même. Voilà l’essence
de ma pensée. Et c’est précisément
ce sur quoi je travaille: la société
actuelle et future. Je vois qu’ici aussi,
tout le monde veut le meilleur pour
ses enfants.» Ce qu’il se passe en
Flandre, le racisme, le fait frémir. Il
s’en inquiète. «Il y a eu l’émergence
d’une sorte de discours du «nous»
et du «eux». Pour moi, cela n’existe
pas, c’est «nous», point barre.»
Frédéric assimile le quartier à un
petit village; ses habitants vivent
les uns avec les autres. Il y a aussi
beaucoup de petits magasins
indépendants. Lui et son projet y
ont tout à fait leur place. Il ne tarit
pas non plus d’éloges sur l’appui
qu’il a reçu de la commune pour
les travaux de rénovation. En fin
de compte, tout le monde y gagne.
Même si Frédéric Castiau joue son
va-tout, car il a tout vendu pour
réaliser son projet. Un choix tout sauf
simple mais pris très consciemment.
Monteur, il utilisait de plus en
plus d’images fixes et sa sœur a
fini par lui suggérer de s’essayer à
la peinture. Il n’avait jamais tenu
le moindre crayon ni le moindre
pinceau. Mais il a accroché dès le
premier instant. Après une année
de cours du soir à l’académie, il a
organisé sa première exposition, du
jamais vu. Il travaillait à cette époque
comme monteur indépendant pour
de grandes maisons de production.
Il s’est mis à peindre la nuit et dans
ses rares moments de liberté. Mais
comme il était mordu et n’entendait
pas faire autre chose, il a donc choisi
la peinture. «Je sais que c’est ce que
je suis. Je l’ai découvert tardivement.
En fait, j’ai toujours travaillé avec
des images, j’étais simplement
légèrement en décalage.»
Tout le monde a tenté de le
décourager, pour des motifs
financiers. Et effectivement, ils
avaient raison. Mais il a persévéré et
en mettant les choses en branle, il a
de temps en temps eu de la chance.
«Il faut se dépasser d’une manière
ou d’une autre. Ce qui est possible
uniquement en créant les conditions
appropriées. Si on ne peint que le
dimanche, on ne réussira jamais,
c’est ce que je pense du moins.»
«Je dois avoir une forme de liberté
incroyable pour créer, mais aussi la
liberté de n’avoir aucune obligation!
Je le fais pour moi-même. L’avis
des autres est important, mais ce
n’est pas le plus important. S’ils ne
veulent pas de mes créations, c’est
comme ça, c’est tout. Je continue.
L’essentiel, c’est que je fasse des
choses.»
Sa prochaine exposition est pour
bientôt, elle se tiendra dans le
petit salon-galerie d’une amie,
à Aardenburg, aux Pays-Bas. Elle
s’intitulera «Het geeft niets, mijn
beste, helemaal niets» (Cela ne fait
rien, mon cher, rien du tout).
Et Frédéric Castiau ne manque pas
d’idées. «Je travaille notamment
sur le thème de l’existence par les
papiers. Un thème qui a également
un lien avec le quartier. Beaucoup
de gens n’ont pas de papiers, donc
ils n’existent pour ainsi dire pas.»
Il voudrait également faire quelque
chose avec le quartier. Mais quoi? Ce
n’est pas encore clair. Il verra bien.
Ce qui est sûr, c’est que le quartier
influencera son œuvre. «Ce sont
les virgules. Ce petit quelque chose
qu’on ne peut pas téléguider
consciemment, la petite note finale
qui vient s’ajouter au reste et qui
fait toute la différence entre une
œuvre ordinaire et une œuvre
exceptionnelle.»
Het zit hem in de komma’s
‘‘Ik ben thuis, kom maar af’’, zegt een
heldere stem aan de andere kant van
de lijn. Thuis blijkt meteen ook het
favoriete plekje te zijn van Frédéric
Castiau.
De poort gaat open en ik sta oog
in oog met een frisse vijftiger met
lange witte haren. Wanneer de
poort zich achter mij sluit, verdwijnt
de drukte van de straat letterlijk naar
de achtergrond. Een binnentuin (in
wording) leidt ons naar een enorme
ruimte, het atelier. De authentiek
gehouden ruimte spreekt meteen
tot de verbeelding en ademt rust uit.
Trots laat Frédéric mij alles zien. Het
atelier waar nog maar een fractie
van de rommel staat die hij er heeft
aangetroffen; de enorme kelder
waar hij misschien tentoonstellingen
zal organiseren; de functioneel
ingerichte woonruimte ingekapseld
in het atelier waar de koffie en een
taartje klaarstaan.
Alles maakt deel uit van zijn project
waaraan hij zo’n 3 jaar heeft
besteed. Hij woont hier nog maar
net. ‘‘Zoiets vlakbij het centrum is
haast niet te vinden, ik viel meteen
voor dit pand, voor de ruimte. Want,
ik wil echt groot werken en hier kan
alles, schilderen, videomontages,
installaties,...’’ Frédéric Castiau is
kunstenaar.
‘L’artiste’ noemen zijn buren hem.
Of nog, ‘voisin’. Iedereen kent hem
hier ondertussen want hij heeft
van in het begin gewerkt met de
mensen uit de buurt En ze hebben
hem ook veel zelf aan het werk
gezien. Door als Vlaams kunstenaar
temidden van een overwegend
Marokkaanse gemeenschap te
komen wonen, heeft hij letterlijk
stelling genomen. ‘‘Ik heb niets
tegen economische migratie. Ik
zou in hun plaats hetzelfde doen.
Dat is de essentie van mijn denken.
En dat is wat mij bezighoudt, de
hedendaagse en de toekomstige
maatschappij. ‘k Zie dat iedereen
hier ook het beste voor zijn
kinderen wil.’’ Wat in Vlaanderen
gebeurt, het racisme, daar huivert
hij van. Hij heeft er geen goed
oog in. ‘‘Er is een soort discours
ontstaan tussen wij en zij. Voor mij
bestaat dat niet, ’t is wij.’’
Frédéric noemt de buurt een klein
dorp, hier leven de mensen veel
mét elkaar, in tegenstelling tot
Schaarbeek, waar hij vandaan komt.
Er zijn ook veel kleine zelfstandige
winkeltjes. Hij en zijn project horen
er als het ware al helemaal bij. En
ook over steun van de gemeente
tijdens de verbouwingen, spreekt
hij vol lof. Het is uiteindelijk win-
win voor iedereen. Ook al riskeert
Frédéric alles, want hij heeft letterlijk
alles verkocht om dit te kunnen
realiseren. Geen gemakkelijke, maar
wel een bewuste keuze.
Omdat hij als montageman
meer en meer vaste beelden
gebruikte, raadde zijn zus hem aan
schilderkunst te proberen. Hij had
tot dan toe nog nooit geschilderd
of getekend. En schilderkunst lag
hem vanaf het eerste moment.
Na één jaar avondacademie, gaf
hij zijn eerste tentoonstelling, ‘du
jamais vu’. Tot dan werkte hij als
zelfstandige videomonteur voor
grote productiehuizen. Schilderen
deed hij ’s nachts en in zijn schaarse
vrije tijd. Omdat hij gebeten was
en niets anders meer wou doen,
koos hij voor de schilderkunst. ‘‘Ik
weet dat ik dat ben. Ik heb dat laat
ontdekt. Maar in feite ben ik altijd
wel met beelden bezig geweest,
maar dan juist ernaast.’’ Iedereen
raadde het hem af, omwille van
financiële redenen. En ja, ze bleken
wel gelijk te hebben. Maar hij zette
door en juist door de dingen in gang
te steken, had hij af en toe geluk.
‘‘Je moet jezelf overstijgen op een
of andere manier. Dat kan je enkel
door de juiste omstandigheden te
scheppen. Als je enkel op zondag
schildert, dan zal dat nooit lukken
volgens mij.’’
‘‘Ik moet een soort van ongelofelijke
vrijheid hebben om te creëren, maar
ook de vrijheid van niet moeten! Ik
maak dat voor mezelf. De mening
van anderen is belangrijk, maar
niet het belangrijkst. Als ze het niet
willen, dan is dat zo. Ik doe verder.
De essentie is dat ik dingen maak’.’
En binnenkort komt zijn tentoon-
stelling eraan, in een kleine
huiskamergalerie van een vriendin
in Aardenburg, Nederland. ‘Het
geeft niets, mijn beste, helemaal
niets’, zal het heten.
En aan ideeën geen gebrek. ‘‘Ik ben
ondermeer bezig met het thema van
het papieren bestaan. Dat thema is
ook verbonden met de buurt. Er
zijn veel mensen die geen papieren
hebben, en dus die bestaan dan
zogezegd niet.’’ Zo wil hij ook iets
met de buurt doen. Wat, is nog niet
duidelijk. Dat zal zich uitwijzen.
‘‘Zeker is dat de buurt mijn werk zal
beïnvloeden, dat zijn de komma’s.
Dat extra dat je zelf niet bewust kan
sturen, dat laatste dat er bovenop
komt en dat het verschil maakt
tussen een gewoon werk en een
uitzonderlijk werk.’’
Interview: Inge Denayer Foto/Photo: Arno Schockaert
Diversiteit als grootste troef
Het Brusselse Zuidstation bij de start
van een drukke avondspits. Het decor
van heel wat pendelaarsgemopper
op alweer een vertraagde trein. Het
contrast met mijn gesprekspartner
kan haast niet groter zijn. De
goedlachse Nigeriaanse Brusselaar
Eko Alex Ajibola praat vol
enthousiasme over zijn leven in de
hoofdstad.
Sinds 2011 woont Eko samen met
zijn Congolees-Belgische verloofde
in Sint-Jans-Molenbeek, vlakbij het
metrostation Zwarte Vijvers. Voordat
hij zich in Molenbeek vestigde,
woonde de enthousiaste Nigeriaan
twee jaar in Anderlecht. De integratie
in Sint-Jans-Molenbeek verloopt
haast vlekkeloos. “Molenbeek is –
net als Anderlecht - een smeltkroes
van veel verschillende culturen.
Maar dat is eerder een troef dan
een nadeel”, stelt Eko. “Er is altijd wel
iets te beleven. Zo organiseren de
inwoners van de buurt op geregelde
tijdstippen culturele activiteiten,
feestjes en voetbalwedstrijden.
Matchen die steevast gewonnen
worden door het Nigeriaanse team”,
lacht hij.
Chef-kok
Eko werd geboren in Nigeria, maar
in 2009 besloot hij naar België te
komen en zich in de hoofdstad te
vestigen. Twee dagen per week volgt
de vurige Anderlecht-supporter een
opleiding dichtbij zijn woonplaats.
Daarnaast werkt hij in het weekend
als kok in een Ierse Pub in de buurt
van de chique Louizalaan. Door die
job en met behulp van een cursus
leert hij ook steeds meer over de
Belgische keuken. “Na een algemene
opleiding over integratie volg ik nu
een cursus over de Belgische keuken.
Wat me het meest opvalt? Belgen
zijn dol op mosselen en chocolade”,
weet hij te vertellen.
Tolerantie
De vlotte integratie in de buurt
dankt Eko aan zijn positieve
ingesteldheid en het goede werk van
de verschillende integratiediensten
in de buurt. “Iedere gemeenschap
doet hard zijn best om het leven
zo aangenaam mogelijk te maken,
zonder conflicten. ‘‘Hoewel de buurt
kampt met een aantal problemen
is dat volgens de Nigeriaanse
kok te wijten aan een zeer kleine
minderheid. “De grote meerderheid
van de mensen verwelkomt
iedereen. Mensen hebben vaak
vooroordelen over de buurt, maar
die zijn naar mijn mening onterecht.
Wie de mensen in onze wijk leert
kennen, zal snel merken dat hier
vooral behulpzame en tolerante
mensen wonen.”
Ook van een veiligheidsprobleem is
volgens Eko geen sprake. “Persoonlijk
heb ik nog nooit problemen gehad
in de buurt. Een onveiligheidsgevoel
La diversité, un atout majeur
La gare de Bruxelles-Central à l’heure
de pointe de fin de journée, le décor
idéal pour le bougonnement des
navetteurs irrités par les retards
de train. Le contraste avec mon
interlocuteur ne pourrait être
plus grand. L’optimiste Bruxellois
d’origine nigériane Eko Alex
Ajibola me raconte avec beaucoup
d’enthousiasme sa vie dans la
capitale.
Depuis 2011, Eko et sa fiancée
belgo-congolaise habitent à
Molenbeek-Saint-Jean, tout près de
la station de métro Étangs Noirs.
Avant de s’installer à Molenbeek,
le Nigérian a habité à Anderlecht
pendant deux ans. L’intégration à
Molenbeek-Saint-Jean se déroule
sans la moindre anicroche. «Tout
comme Anderlecht, Molenbeek est
un creuset de cultures différentes.
Mais c’est plutôt un atout qu’un
désavantage», dit Eko. «Il y a
toujours quelque chose à faire ici.
Les habitants du quartier organisent
fréquemment des activités
culturelles, des fêtes et des matchs
de football. Et c’est toujours l’équipe
nigériane qui gagne ces matchs»,
ajoute-t-il en riant.
Chef cuisinier
Eko est né au Nigeria, mais en
2009 il a décidé de déménager en
Belgique et de s’installer dans la
capitale. Deux fois par semaine,
ce fervent supporter d’Anderlecht
suit une formation à proximité
de son domicile. Le week-end, il
travaille également comme chef
cuisinier dans un pub irlandais
proche de l’avenue Louise. Grâce
à cette expérience et à des cours
supplémentaires, il apprend à mieux
connaître la cuisine belge. «Après
une formation sur l’intégration, je
suis maintenant des cours sur la
cuisine belge. Ce qui me frappe le
plus, c’est que les Belges adorent les
moules et le chocolat», dit-il.
La tolérance
Eko attribue son intégration rapide
dans le quartier à son attitude
positive et au bon travail des
différents services d’intégration
actifs dans le quartier. «Chaque
communauté fait de son mieux
pour rendre la vie la plus agréable
possible et éviter les conflits.» Bien
que son quartier soit confronté
à divers problèmes, le cuisinier
nigérian les impute à une petite
minorité. «La grande majorité des
habitants accueille tout le monde.
Les gens ont souvent des préjugés
sur le quartier, mais à mon avis,
ils sont injustes. Les personnes
qui apprennent à connaître notre
quartier remarqueront rapidement
qu’ici, il y a surtout des personnes
serviables et tolérantes.»
Selon Eko, il n’y a pas de problème
de sécurité. «Personnellement,
je n’ai jamais eu d’ennuis dans le
quartier. Il n’y a donc certainement
pas de sentiment d’insécurité. Les
gens de l’extérieur devraient venir
chez nous pour voir quelle est
réellement la situation.»
L’avenir?
Ses expériences positives de la vie
à Anderlecht et à Molenbeek ont
convaincu Eko de construire son
avenir ici. «Bruxelles est sans aucun
doute devenu ma ville», conclut-il
avec ardeur. «L’ambiance animée
m’incite à m’établir dans le quartier.
C’est surtout en été qu’il reprend
vie grâce aux activités et aux fêtes.»
Une perspective attrayante en ce
printemps un peu trop frais.
Interview: Sander Degeling Foto/Photo: Rob Funcken
is er dan ook zeker niet. Mensen van
buitenaf zouden meer naar de wijk
moeten komen om met eigen ogen
te zien hoe het eraan toegaat.”
Toekomst?
Door zijn positieve ervaringen
met het leven in Anderlecht en
Molenbeek is Eko vast van plan
hier zijn toekomst uit te bouwen.
“Brussel is zonder twijfel mijn stad
geworden”, concludeert hij vol
enthousiasme. “De levendige sfeer
maakt het leven in de wijk voor mij
erg aantrekkelijk. Vooral in de zomer
leeft de wijk helemaal op met overal
activiteiten en feestjes.” Meteen iets
om naar uit te kijken.
1
2
3
4
5
6
78
9
1011
12
1314
1516
17
18
192021 22
De
fiets
kaar
t /
La c
arte
cyc
liste
Dez
e to
cht
voor
ziet
een
fiet
svri
ende
lijk
traj
ect
lang
s m
etro
- en
vill
osta
tion
s. K
asse
istr
oken
, hel
linge
n en
ver
keer
skno
op-
punt
en k
onde
n da
arin
moe
ilijk
ont
brek
en, z
e zi
jn n
u ee
nmaa
l de
rea
litei
t va
n fie
tsen
in B
russ
el. O
nder
weg
kan
je z
elf
een
aant
al z
ijspr
onge
n m
aken
lang
s he
t tr
ajec
t, m
eer
info
rmat
ie
over
de
vers
chill
ende
pla
atse
n vi
nd je
op
de v
olge
nde
pagi
na.
Voor
jou
ligt
slec
hts
een
stuk
je v
an d
e vo
lledi
ge t
ocht
lang
s al
le 2
8 st
atio
ns v
an m
etro
lijn
5. D
e ov
erig
e vi
er t
ocht
en v
ind
je t
erug
in d
e an
dere
kra
nten
en
de m
obie
le a
pplic
atie
bij
dit
proj
ect.
Veel
fiet
sple
zier
!
Cet
itin
érai
re c
yclis
te p
erm
et d
e re
lier
une
séri
e de
sta
tion
s de
m
étro
et
de s
tati
ons
Vill
o. Il
pou
vait
diffi
cile
men
t fa
ire
l’im
pass
e su
r le
s tr
onço
ns p
avés
, côt
es e
t gr
os c
arre
four
s ca
r ce
ux-c
i fon
t pa
rtie
de
la r
éalit
é du
cyc
liste
à B
ruxe
lles.
En
chem
in, q
uelq
ues
écha
ppée
s vo
us s
ont
prop
osée
s. P
our
de
plus
am
ples
info
rmat
ions
sur
les
diff
éren
tes
poss
ibili
tés,
co
nsul
tez
la p
age
suiv
ante
. Ce
que
vous
ave
z so
us le
s ye
ux n
e re
prés
ente
qu’
une
part
ie d
e la
pro
men
ade
com
plèt
e qu
i rel
ie
les
28 s
tati
ons
de la
lign
e 5.
Les
qua
tre
prom
enad
es c
ompl
é-m
enta
ires
vous
son
t pr
opos
ées
dans
les
autr
es jo
urna
ux e
t su
r l’a
pplic
atio
n m
obile
con
sacr
ée a
u pr
ojet
. À v
os v
élos
!
Fiet
srou
te /
Itin
érai
re c
ycla
ble
Vill
o!-s
tati
on /
Sta
tion
Vill
o!
Met
rost
atio
n /
Stat
ion
de m
étro
Fiet
svoo
rzie
ning
en /
A
mén
agem
ents
cyc
labl
es
Bezi
ensw
aard
ighe
id /
Cur
iosi
té
Uit
gaan
stip
/ A
fai
re
Verh
aal i
n de
ze k
rant
/
His
toire
dan
s ce
jour
nal
Verh
aal v
ersc
hijn
t el
ders
/
His
toire
app
araî
t ai
lleur
s
Fiet
srou
te /
Itin
érai
re c
ycla
ble
Vill
o!-s
tati
on /
Sta
tion
Vill
o!
Verh
aal i
n de
ze k
rant
/
His
toire
dan
s ce
jour
nal
Verh
aal v
ersc
hijn
t el
ders
/
His
toire
app
araî
t ai
lleur
s
Uit
gaan
stip
/ A
fai
reU
itga
anst
ip /
A f
aire
Verh
aal i
n de
ze k
rant
/
His
toire
dan
s ce
jour
nal
Verh
aal i
n de
ze k
rant
/
Met
rost
atio
n /
Stat
ion
de m
étro
Fiet
svoo
rzie
ning
en /
A
mén
agem
ents
cyc
labl
es
Bezi
ensw
aard
ighe
id /
Cur
iosi
té
Uit
gaan
stip
/ A
fai
re
Fiet
svoo
rzie
ning
en /
A
mén
agem
ents
cyc
labl
es
Met
rost
atio
n /
Stat
ion
de m
étro
Fiet
svoo
rzie
ning
en /
Fi
etsv
oorz
ieni
ngen
/
Am
énag
emen
ts c
ycla
bles
Bezi
ensw
aard
ighe
id /
Cur
iosi
té
Uit
gaan
stip
/ A
fai
re
Am
énag
emen
ts c
ycla
bles
Bezi
ensw
aard
ighe
id /
Cur
iosi
té
Uit
gaan
stip
/ A
fai
re
1
2
3
4
5
6
78
9
1011
12
1314
1516
17
18
192021 22
Dez
e p
laat
s is
vlo
t b
erei
kbaa
r vi
a ee
n
fiets
pad
op d
e m
idde
nber
m v
an d
e la
nen.
9 T
er h
oogt
e va
n de
Bir
min
gham
stra
at
120
heb
je e
en p
anor
ama
op d
e zu
idka
nt
van
Brus
sel.
Het
dec
or b
esta
at o
nder
mee
r
uit
het
sla
chth
uis
van
An
der
lech
t, h
et
omva
ngri
jke
just
itie
pale
is e
n de
Zui
dert
o-
ren.
De
fabr
ieks
lood
sen
(om
stre
eks
1840
)
rond
om h
et k
anaa
l z
ijn e
en a
ande
nken
aan
‘le p
etit
Man
ches
tre
Belg
e’.
Jero
en P
eter
s is
de
bezi
eler
van
dez
e
stad
stui
n aa
n de
Edm
ond
Bone
hills
traa
t.
Hij
vorm
de d
it b
raak
ligge
nd t
erre
in in
de
sch
adu
w v
an d
e vo
orm
alig
e b
rou
wer
ij
Vand
enhe
uvel
om
tot e
en h
euse
ont
moe
-
ting
spla
ats.
Van
het o
orsp
ronk
elijk
e go
eder
enst
a-
tion
(187
2) b
lijft
van
daag
nog
maa
r wei
nig
over
. Nu
is h
et e
en b
elan
grijk
kno
oppu
nt
voor
pen
dela
ars.
Hie
r ko
men
de
4 Br
us-
sels
e m
etro
lijne
n sa
men
met
tre
in-,
tram
-
en b
uslij
nen.
Jong
en
oud
kom
en s
amen
in h
et M
a-
rie-
José
par
k. N
aast
het
kle
ute
rsch
oo
ltje
ligg
en e
en s
pee
ltui
n en
vijv
er.
Seni
oren
uit h
et d
agce
ntru
m s
pele
n ee
n w
edst
rijd
je
peta
nque
op
een
over
dekt
vel
dje.
De
acti
eve
wijn
bott
elar
ij en
hoo
fdze
-
tel v
an D
elha
ize
aan
de O
sseg
emst
raat
he-
rinn
eren
ons
aan
het
indu
stri
ële
verl
eden
van
Mol
enb
eek.
De
omlig
gen
de
stra
ten
zijn
arb
eide
rsci
tés
van
begi
n 20
e ee
uw.
Van
op
d
e vo
etg
ang
ersb
rug
h
eb
je e
en g
oed
zic
ht o
p d
e b
raak
ligg
end
e
stro
ok d
ie z
ich
uits
trek
t va
n W
ests
tati
on
tot
aan
Oss
eghe
m. H
ier
staa
n no
g en
kele
verv
alle
n ha
ngar
s ui
t de
tijd
van
het
oud
e
goed
eren
stat
ion.
De
brug
ver
bind
t O
ud
Mol
enbe
ek (
gren
zend
aan
het
kan
aal
en
Brus
sel c
entr
um)
met
Nie
uw M
olen
beek
.
De
bru
g i
s g
een
echt
e aa
nrad
er o
m d
e
spoo
rweg
per
fiet
s ov
er t
e st
eken
, ten
zij
je h
et z
iet
zitt
en je
fiet
s te
dra
gen.
15 O
p de
kru
isin
g tu
ssen
de
Vand
enpe
e-
rebo
omst
raat
en
de G
roen
ingh
estr
aat k
un
je e
ven
pauz
eren
op
het
plei
ntje
. Op
een
zon
nig
e d
ag i
s h
et t
rou
wen
s g
ezel
lig
zitt
en o
p he
t te
rras
van
het
the
esal
on. D
e
vers
e m
untt
hee
is e
r he
erlij
k.
Op
de h
oek
met
de
Men
enst
raat
vin
d
je e
en in
druk
wek
kend
e gr
affiti
muu
r. M
et
dank
aan
de
jong
eren
van
het
jeug
dhui
s
even
ver
dero
p in
de
Men
enst
raat
.
Bru
ssel
hee
ft d
e N
ieu
wst
raat
, M
o-
lenb
eek
heef
t de
Gen
tses
teen
weg
. Koo
p-
lust
igen
kom
en v
an v
er o
m h
ier
hun
slag
te s
laan
. Je
vin
dt
er d
an o
ok
alle
s: v
an
nam
aakb
loem
en t
ot
kam
erb
reed
tap
ijt.
Dez
e st
raat
ver
gt e
nige
koe
lblo
edig
heid
en c
once
ntra
tie
van
de fi
etse
r.
Jeug
dher
berg
Gén
érat
ion
Euro
pe li
gt
pal
tuss
en h
et k
anaa
l en
de m
etro
stat
ions
Gra
af V
an V
laan
dere
n en
Bee
kkan
t. M
et d
e
fiets
enst
allin
g is
het
de
idea
le u
itva
lsba
-
sis
voor
ont
dekk
ings
toch
ten
lang
s be
ide
kant
en v
an h
et k
anaa
l.
Het
B
on
nev
iep
ark
was
o
oit
ee
n
bouw
put v
an d
e m
etro
tunn
el. D
e re
cent
e
reno
vati
e ge
beur
de i
n sa
men
spra
ak m
et
de b
uurt
bew
oner
s. H
oedj
e af
voo
r het
re-
sult
aat:
een
goed
ond
erho
uden
spe
eltu
in
met
on
tsp
ann
ing
smo
gel
ijkh
eden
vo
or
jong
en
oud.
20 S
cho
ols
traa
t 76
is
de
stek
van
ge-
mee
nsc
hap
scen
tru
m
De
Vaa
rtka
po
en.
Hun
wijk
acti
vite
iten
bes
taan
ond
er m
eer
uit
een
str
aatt
hea
terf
esti
val
en b
uu
rt-
aper
os.
O
p
het
zelf
de
adre
s vi
nd
je
trou
wen
s co
ncer
tzaa
l VK
, al j
aren
een
be-
grip
in h
et a
lter
nati
eve
muz
iekc
ircui
t.
Op
d
on
der
dag
voo
rmid
dag
za
kt
zow
at h
eel
Bru
ssel
af
naa
r d
e M
edit
er-
raan
s ge
tint
e m
arkt
die
zic
h ui
tstr
ekt
van
het
Sint
-Jan
Bap
tist
voor
plei
n to
t he
t G
e-
mee
ntep
lein
. D
e ar
t d
eco
to
ren
van
de
gelij
knam
ige
beto
nker
k is
een
bak
en d
ie
je h
erke
nt v
anop
vel
e pl
aats
en in
Bru
ssel
.
22 A
an d
e ge
bouw
en l
angs
het
kan
aal
her
ken
je
het
in
du
stri
eel
verl
eden
van
Bru
ssel
. V
and
aag
do
en d
e g
ebo
uw
en
dien
st a
ls w
inke
ls, k
unst
enaa
rsat
elie
rs, h
o-
tels
, en
loft
s. L
angs
de
tien
talle
n w
indm
o-
lent
jes
ligt e
en g
oed
fiets
pad
dat a
l aar
dig
ver
reik
t in
zui
delij
ke r
icht
ing.
In n
oord
e-
lijke
ric
htin
g ri
jst
de h
oogs
te w
oont
oren
van
Belg
ië o
p (1
43m
).
Elke
wo
ensd
agn
amid
dag
is
er e
en
mar
ktje
o
p
het
D
app
erh
eid
sple
in.
Je
vin
dt
er m
eer
en m
eer
mar
ktkr
amer
s
met
am
bach
telij
ke e
etw
aren
. Het
ple
intj
e
is o
mri
ng
d m
et c
afés
en
res
tau
ran
ts:
geze
lligh
eid
troe
f. O
p he
t nu
mm
er 7
ligt
gem
een
sch
apsc
entr
um
De
Rin
ck,
een
ontm
oeti
ngsp
lek
waa
r ie
dere
en w
elko
m
is.
Via
een
sm
al p
ad fi
ets
je r
echt
het
om
mu
urd
e b
egijn
ho
f (1
252)
bin
nen
. In
de K
appe
laan
stra
at 8
wor
d je
met
ope
n
arm
en o
ntva
ngen
doo
r Ala
in. H
ij ve
rtel
t je
graa
g w
at m
eer o
ver d
e ge
schi
eden
is v
an
het b
egijn
hof e
n de
gem
eent
e A
nder
lech
t.
Een
com
biti
cket
voo
r het
beg
ijnho
f en
het
nabu
rige
Era
smus
huis
kos
t sl
echt
s 1.
25€.
Ges
lote
n op
maa
ndag
.
De
bolle
kas
seis
tene
n, k
lein
e hu
isje
s,
geve
lpla
nten
en
zich
t op
de
kerk
zor
gen
ervo
or d
at h
et P
orse
lein
stra
atje
wel
vak
er
omsc
hrev
en w
ordt
als
een
stu
kje
‘Bru
gge
in B
russ
el’ o
f he
t ‘Br
usse
lse
Mon
tmar
tre’.
De
An
der
lech
tse
jaar
mar
kt b
esta
at
sind
s 18
25. Z
e vi
ndt
plaa
ts o
p de
din
sdag
volg
end
op
zo
nd
ag n
a 12
sep
tem
ber
.
Ond
er m
eer
de
Weg
gevo
erde
nstr
aat
en
d’A
um
ales
traa
t w
ord
en d
an h
et t
on
eel
van
een
prijs
kam
p vo
or ru
nder
en, p
aard
en
en k
lein
gev
ogel
te.
In h
et B
ospa
rk p
roef
je v
an d
e gr
oene
kant
van
And
erle
cht.
Hel
emaa
l bov
enaa
n
dit
vo
om
alig
ker
kho
f h
eb j
e ee
n m
oo
i
uit
zich
t ov
er d
e g
emee
nte
. O
nd
eraa
n
het
park
ligt
de
inga
ng v
an m
etro
stat
ion
Aum
ale.
Jacq
ues
Brel
woo
nde
als
tien
er e
en
aant
al j
aren
in
de M
anne
stra
at 7
. N
a de
mid
del
bar
e sc
hool
en
voo
r zi
jn c
arri
ère
als
chan
son
nie
r w
erkt
e h
ij ee
n t
ijdje
in
kart
onfa
bri
ek ‘
Vann
este
& B
rel’,
van
zijn
vade
r en
oom
.
Als
w
e d
e te
kst
van
zi
jn
lied
‘Mad
elei
ne’
(19
62)
mo
gen
gel
oven
was
Jacq
ues
B
rel
een
g
ebru
iker
va
n
het
open
baa
r ve
rvoe
r: «O
n p
ren
dra
le
tram
tren
te-t
rois
, pou
r m
ange
r de
s fr
ites
che
z
Eugè
ne».
D
e te
kst
staa
t in
bla
uwe
stee
n
gebe
itel
d op
de
Squa
re H
enri
Rey
. Je
vind
t
er o
ok t
afel
s m
et e
en s
chaa
kspe
lmot
ief.
8 T
ijd v
oor e
en c
ulin
aire
sto
p? D
an k
omt
fritu
ur ‘C
hez
le G
rec’
zek
er in
aan
mer
king
.
Bij g
oed
wee
r st
aat
er e
en r
uim
ter
ras.
du
sq
uar
e H
enri
Rey
. Vo
us
y tr
ou
vere
z
égal
emen
t des
tabl
es a
u m
otif
d’éc
hiqu
ier.
8 E
nvie
d’u
n ar
rêt
culin
aire
? A
lors
, la
frit
erie
«C
hez
le G
rec»
du
boul
evar
d Ju
les
Gra
indo
r to
mbe
à p
ic! P
ar b
eau
tem
ps, l
a
frit
erie
dis
pose
d’u
ne v
aste
terr
asse
. Cet
te
pla
ce e
st f
acile
men
t ac
cess
ible
par
un
e
pist
e cy
clab
le s
itué
e su
r la
berm
e ce
ntra
le.
9 À
la h
aute
ur d
u nu
mér
o 12
0 de
la ru
e
de B
irmin
gham
, arr
êtez
-vou
s po
ur a
dmire
r
le p
anor
ama
sur
le s
ud d
e Br
uxel
les.
Le
pays
age
qui s
’éte
nd d
evan
t vou
s re
grou
pe,
entr
e au
tres
, l’a
bat
toir
d
’An
der
lech
t,
l’im
posa
nt p
alai
s de
just
ice
et la
Tou
r du
Mid
i. Le
s bâ
tim
ents
indu
stri
els
(184
0) a
ux
alen
tour
s d
u ca
nal
so
nt u
ne
reliq
ue d
u
«pet
it M
anch
este
r be
lge»
.
10 Je
roen
Pet
ers
est
l’ini
tiat
eur
du ja
rdin
urb
ain
de
la r
ue
Edm
on
d B
on
ehill
. Il
a
tran
sfor
mé
le t
erra
in e
n fr
iche
à l
’om
bre
de l’
anci
enne
bra
sser
ie V
ande
nheu
vel e
n
véri
tabl
e lie
u de
ren
cont
re.
11 I
l n
e re
ste
pra
tiq
uem
ent
rien
de
la
gar
e d
e m
arch
and
ises
(18
72)
d’o
rig
ine.
Auj
ourd
’hui
, cet
te g
are
est
deve
nue
une
imp
ort
ante
pla
qu
e to
urn
ante
po
ur
les
nave
tteu
rs. E
n eff
et, l
es 4
lign
es d
u m
étro
brux
ello
is y
con
verg
ent
et d
onne
nt a
ccès
à pl
usie
urs
ligne
s de
tra
in, d
e tr
am e
t de
bus.
12 J
eune
s et
vie
ux s
e re
trou
vent
au
parc
Mar
ie-J
osé
. L’
éco
le p
rim
aire
est
bo
rdée
d’u
ne p
lain
e d
e je
ux e
t d
’un
étan
g. L
es
seni
ors
du c
entr
e de
jour
font
un
conc
ours
de p
étan
que
sur
le t
erra
in c
ouve
rt.
L’u
sine
de
mis
e en
bou
teill
e du
vin
,
touj
ours
en
activ
ité, e
t le
sièg
e de
Del
haiz
e
de la
rue
d’O
sseg
hem
nou
s ra
ppel
lent
le
pass
é in
dust
riel
de
Mol
enbe
ek.
Les
rues
adja
cent
es s
ont d
es c
ités
ouv
rièr
es d
atan
t
du d
ébut
du
vint
iègm
e si
ècle
.
De
la
pas
sere
lle,
vou
s ap
erce
vez
la b
ande
en
fric
he q
ui s
’éti
re d
e la
gar
e
de l
’Oue
st j
usqu
’à O
sseg
hem
. Q
uelq
ues
han
gar
s d
élab
rés
dat
ant
de
l’an
cien
ne
gare
de
mar
chan
dise
s s’
y dr
esse
nt e
ncor
e.
La p
asse
relle
rel
ie l
e V
ieu
x M
ole
nb
eek
(à d
eux
pas
du
can
al e
t d
u c
entr
e d
e
Brux
elle
s) e
t le
Nou
veau
Mol
enbe
ek. M
ais
ce n
’est
pas
vra
imen
t le
mei
lleur
moy
en
pour
fra
nchi
r le
s vo
ies
avec
le v
élo.
Au
carr
efo
ur e
ntre
la
rue
Alp
ho
nse
Vand
enpe
ereb
oom
et
la r
ue G
roen
ingh
e
15
se t
rouv
e un
e pl
acet
te; n
’hés
itez
pas
à y
faire
une
pau
se. Q
uand
le s
olei
l bri
lle, r
ien
de p
lus
agré
able
que
s’a
sseo
ir à
la te
rras
se
du s
alon
de
thé.
Le
thé
à la
men
the
fraî
che
y es
t dé
licie
ux.
Au
co
in d
e la
ru
e d
e M
enin
, vo
us
déc
ou
vrir
ez
un
m
ur
imp
ress
ion
nan
t
couv
ert
de g
raffi
tis.
Mer
ci a
ux m
embr
es
de la
mai
son
des
jeun
es, s
itué
e qu
elqu
es
pas
plus
hau
t da
ns la
rue
de
Men
in.
À B
ruxe
lles,
il
y a
la r
ue
Neu
ve,
à
Mol
enb
eek,
il
y a
la c
haus
sée
de
Gan
d.
Elle
att
ire
de
no
mb
reu
x am
ateu
rs d
e
sho
pp
ing
qu
i vi
enn
ent
de
loin
po
ur
y
com
ble
r le
urs
env
ies.
Il
fau
t d
ire
auss
i
que
vous
y t
rouv
erez
de
tout
, des
fleu
rs
arti
ficie
lles
au t
apis
pla
in. C
ette
rue
exi
ge
un c
erta
in s
ang-
froi
d et
une
bon
ne d
ose
de c
once
ntra
tion
de
la p
art
du c
yclis
te.
L’au
ber
ge
de
jeun
esse
«G
énér
atio
n
Euro
pe»
se
dre
sse
entr
e le
can
al e
t le
s
stat
ion
s d
e m
étro
Co
mte
de
Flan
dre
et
Beek
kant
. So
n ab
ri p
our
vélo
s en
fai
t le
po
int
de
dép
art
tou
t d
ésig
né
po
ur
des
bala
des
de d
écou
vert
e de
s de
ux c
ôtés
du
cana
l. Au
parc
Bon
nevi
e, t
out
a co
mm
encé
par
u
ne
tran
chée
cr
eusé
e p
ou
r la
con
stru
ctio
n d
u t
un
nel
de
mét
ro.
Sa
réce
nte
ré
nov
atio
n
s’es
t d
éro
ulé
e en
étro
ite
colla
bo
rati
on
ave
c le
s ri
vera
ins.
Ch
apea
u
bas
p
ou
r le
ré
sult
at
: u
ne
plai
ne d
e je
ux b
ien
entr
eten
ue, a
vec
des
po
ssib
ilité
s d
e d
éten
te p
ou
r je
un
es e
t
moi
ns je
unes
.
Le n
um
éro
76
de
la r
ue
de
l’Éco
le
abri
te
le
cen
tre
com
mu
nau
tair
e «D
e
Vaa
rtka
po
en».
À l
a m
ême
adre
sse
se
tro
uve
ég
alem
ent
la s
alle
de
con
cert
VK
, une
réf
éren
ce d
ans
le c
ircui
t m
usic
al
alte
rnat
if de
puis
des
ann
ées.
Le je
udi,
prat
ique
men
t tou
t Bru
xelle
s
se
retr
ou
ve
au
mar
ché
aux
no
tes
méd
iter
rané
enne
s qu
i s’é
tend
de
la p
lace
Co
mm
unal
e ju
squ’
au p
arvi
s Sa
int-
Jean
-
Bapt
iste
.
Au
pie
d d
es q
uel
qu
es d
izai
nes
de
mo
ulin
s à
vent
qu
i b
ord
ent
le c
anal
se
dér
ou
le u
ne
pis
te c
ycla
ble
d’e
xcel
lent
e
qual
ité
se p
rolo
ngea
nt r
elat
ivem
ent
loin
vers
le s
ud.
Ch
aqu
e m
ercr
edi
aprè
s-m
idi,
la
pla
ce d
e la
Vai
llan
ce a
ccu
eille
un
pet
it
mar
ché.
Le
nom
bre
des
étal
s pr
opos
ant
des
pro
dui
ts a
limen
tair
es a
rtis
anau
x ne
fait
qu’
y cr
oît
re.
Cet
te p
etit
e p
lace
est
cein
turé
e de
caf
és e
t de
res
taur
ants
: un
atou
t con
vivi
alit
é im
para
ble.
Au
num
éro
7
se s
itu
e le
cen
tre
com
mu
nau
tair
e «D
e
Rin
ck»,
un
lie
u d
e re
nco
ntre
où
to
ut
le
mon
de e
st le
bie
nven
u.
Un
p
etit
ch
emin
vo
us
emm
ène
de
l’au
tre
côté
des
mu
rs e
nto
ura
nt
le
bégu
inag
e (1
252)
. Au
num
éro
8 de
la r
ue
du C
hape
lain
, Ala
in v
ous
accu
eille
à b
ras
ouve
rts.
Il
se f
era
un p
lais
ir d
e vo
us e
n
dir
e p
lus
sur
l’his
toir
e d
u b
égui
nag
e et
de
la c
omm
une
d’A
nder
lech
t. U
n ti
cket
com
bin
é p
our
le e
t la
Mai
son
d’É
rasm
e
tout
e pr
oche
ne
coût
e qu
e 1,
25 €
. Fer
mé
le lu
ndi.
Pavé
s bo
mbé
s, m
aiso
nnet
tes,
pla
ntes
en
faça
de,
vu
e su
r l’é
glis
e,
tou
s ce
s
élém
ents
exp
liqu
ent
po
urq
uo
i la
pet
ite
rue
de l
a Po
rsel
ein
est
souv
ent
qual
ifiée
de
«pet
it p
an d
e B
rug
es t
ran
spla
nté
à
Brux
elle
s» o
u de
«M
ontm
artr
e br
uxel
lois
».
Le m
arch
é an
nu
el d
’An
der
lech
t a
vu l
e jo
ur e
n 18
25.
Il se
tie
nt l
e pr
emie
r
mar
di
qu
i su
it
le
dim
anch
e ap
rès
le
12 s
epte
mbr
e. L
a ru
e de
s D
épor
tés
et l
a
rue
d’A
umal
e no
tam
men
t so
nt le
thé
âtre
d’un
con
cour
s de
bœ
ufs,
de
chev
aux
et
de v
olai
lle.
Au
par
c Fo
rest
ier,
vou
s d
éco
uvr
irez
le c
ôté
vert
d’A
nder
lech
t. To
ut e
n ha
ut d
e
cet a
ncie
n ci
met
ière
, vou
s au
rez
une
belle
vue
sur
la c
omm
une.
Plu
s ba
s se
tro
uve
l’ent
rée
de la
sta
tion
Aum
ale.
Ad
ole
scen
t, J
acq
ues
Bre
l a
hab
ité
plus
ieur
s an
nées
au
num
éro
7 de
la
rue
Jacq
ues
M
ann
e.
Ap
rès
avo
ir
term
iné
l’éco
le s
econ
daire
et
avan
t d’
enta
mer
sa
carr
ière
d’a
uteu
r-co
mpo
site
ur-i
nter
prèt
e,
il a
trav
aillé
q
uel
qu
e te
mp
s d
ans
la
cart
onne
rie
«Van
nest
e &
Bre
l» t
enue
par
son
père
et
son
oncl
e.
Si l’
on e
n cr
oit l
e te
xte
de «
Mad
elei
ne»
(196
2),
Jacq
ues
B
rel
emp
run
tait
régu
lière
men
t les
tran
spor
ts e
n co
mm
un :
«On
pre
nd
ra l
e tr
am t
rent
e-tr
ois
, p
ou
r
man
ger
des
fri
tes
chez
Eu
gèn
e.»
Les
par
ole
s d
e ce
tte
chan
son
so
nt g
ravé
es
dan
s la
pie
rre
ble
ue
bo
rdan
t le
s al
lées
1 2 3 4 5 6 7
10 11 12 13 14 16
17 18 19 21
1 2 3 4 5 6 7
21
13 14
16 17 18 19 20 22
Details die ertoe doen
Op een dinsdagnamiddag heb ik
afgesproken met Fenna Zamouri.
We spraken af aan de uitgang van
het metrostation Zwarte Vijvers in
hartje Molenbeek. Fenna woont
vlakbij de drukke Gentsesteenweg,
een winkelstraat met bazaars en
theehuizen. Waar ze nu woont,
voelt ze zich echt thuis. De kleine
winkeltjes zijn lang open, er is altijd
een gezellige drukte op straat.
“Soms zit ik gewoon op een bank
nabij de winkelstraat en kijk ik naar
de mensen die daar rondlopen. Er
lopen nogal wat figuren rond!” lacht
ze.
Eens in haar appartement aan-
gekomen, bood ze me heerlijke
verse muntthee aan. Ik nam de tijd
om even rond te kijken. Ik zag een
uitgebreide bibliotheek van kunst-
en grafische boeken, een ruim
bureau, een paar van haar creaties
en grote posters die ze voor haar
klanten heeft gemaakt.
Fenna Zamouri is een Vlaamse
ontwerpster met Marokkaanse
roots. Ze behaalde haar diploma
aan de Sint-Lukas Hogeschool
Brussel. Ze lag mee aan de basis
voor het ontwerp van het logo voor
‘Daarkom’. “Daarkom is een Vlaams-
Marokkaans Culturenhuis waar
mensen met diverse achtergronden
elkaar en hun culturen beter leren
kennen. Dialoog en ontmoeting
tussen gasten, bezoekers en
toevallige passanten zorgen voor
een warm, levendig huis.” ‘Daarkom’
was Fennas eerste klant. “En dat
vergeet je niet snel”, voegde ze
eraan toe. In haar vrije tijd heeft
ze de afgelopen twee jaar nog een
opleiding gevolgd in Antwerpen aan
het Plantin Instituut voor typografie
& vormgeving en sinds dit jaar volgt
ze een cursus beeldhouwen aan de
academie van Anderlecht.
Haar verder onderzoek naar
Arabische typografie en vormgeving
bracht haar in 2012 naar Dubai,
waar ze een digitaal lettertype
ontwikkelde in samenwerking met
gerenommeerde typedesigners
uit het Midden-Oosten. In 2006
begon ze als zelfstandig grafisch
ontwerper terwijl ze voor Ad!dict
werkte, een innovatief platform voor
professionele ontwerpers. In 2008
ging ze een andere uitdaging voor
een grafisch communicatiebureau
aan. Deze ervaringen hebben
haar gemotiveerd om haar eigen
onderneming, onder haar eigen
naam te beginnen.
“Een grafisch ontwerper is iemand
die ideeën visueel vertolkt in beeld
en taal voor de doelgroep op
verschillende communicatiedragers.
Ik ontwerp dus het logo, de
huisstijlidentiteit, affiches, boeken,
magazines en alles wat er nog
bij komt kijken voor bedrijven en
verenigingen. Ik krijg een briefing
van mijn klanten en ontwikkel zo
ideeën en creatieve ontwerpen.
Fenna ziet grafische vormgeving
als haar bijdrage om van de wereld
een betere plek te maken. “Ik ga
niet voor het grote verhaal, laat
me maar met de details bezig zijn’’,
zegt Fenna. “Details die er wel toe
doen want die visuele talen op
straat, openbare gebouwen en
communicatiedragers, zijn het werk
van grafisch ontwerpers. Doe dat
werk goed en ongemerkt krijgen
mensen er een beter gevoel bij.”
Des détails qui font effet
J’ai rendez-vous avec Fenna Zamouri
un mardi après-midi. Nous avons
convenu de nous retrouver à la
sortie de la station Étangs Noirs à
Molenbeek. Fenna Zamouri habite
à proximité de la chaussée de
Gand, une artère commerçante
fort fréquentée, remplie de bazars
et de salons de thé. Elle se sent
vraiment chez elle là où elle habite
maintenant. Les petits commerces
restent ouverts tard, les rues
bruissent en permanence d’une
agréable animation. «Parfois, je
m’assieds simplement sur un banc
près de la rue commerçante et je
regarde passer les gens. Ici défilent
des personnes de tous genres», dit-
elle en riant.
Une fois dans son appartement,
elle m’a proposé un savoureux
thé à la menthe fraîche. J’ai pris le
temps d’observer l’environnement.
J’ai vu une bibliothèque débordant
de livres d’art et de graphisme, un
large bureau, quelques-unes de ses
créations et de grandes affiches
qu’elle a réalisées pour ses clients.
Fenna Zamouri est une designer
flamande d’origine marocaine. Elle
a obtenu son diplôme à la Sint-Lukas
Hogeschool Brussel. Elle a participé
à la création du logo de «Daarkom».
«Daarkom est une maison des
cultures maroco-flamande où des
personnes de différente origine
peuvent apprendre à mieux se
connaître et découvrir leur culture
respective. Le dialogue et les
rencontres entre invités, visiteurs
et passants donnent vie et chaleur
à cette maison.» Daarkom a été le
premier client de Fenna Zamouri.
«Et un premier client, on ne l’oublie
pas de sitôt», ajoute-t-elle. Ces
deux dernières années, pendant
son temps libre, elle a suivi une
formation en typographie et en
graphisme à Anvers, au Plantin
Instituut, et au début de cette année,
elle s’est inscrite à un cours de
sculpture à l’académie d’Anderlecht.
En 2012, ses recherches dans les
domaines de la typographie arabe
et du graphisme l’emmènent
à Dubaï, où elle conçoit une
police de caractères numériques
en collaboration avec de
célèbres créateurs de caractères
typographiques du Moyen-
Orient. En 2006, elle se lance
comme graphiste indépendante
tout en travaillant pour Ad!dict,
une plateforme innovante pour
graphistes professionnels. En
2008, elle relève un autre défi pour
un bureau de communication
graphique. Ces expériences l’incitent
à fonder une entreprise à son nom.
«Un graphiste est une personne
qui traduit des idées en images
et dans une langue adaptées
au groupe cible et sur divers
supports de communication. Je
crée donc des logos, des identités
de marques, des affiches, des
livres, des magazines et tout ce
qui s’y rapporte pour le compte
d’entreprises et d’associations.
Je demande à mes clients de me
briefer puis j’ébauche des idées et
des projets créatifs.» Fenna Zamouri
considère le graphisme comme sa
manière à elle de contribuer à rendre
le monde meilleur. «Je ne veux pas
être l’un de ces acteurs de premier
plan, laissez-moi donc m’occuper
des détails», dit-elle. «Des détails qui
font effet, car ces langages visuels
qui fleurissent dans les rues, sur des
bâtiments publics et des supports
de communication sont l’œuvre de
graphistes. Si l’on fait correctement
son travail, les gens se sentiront
mieux.»
Interview: Doha Ghazouani Foto/Photo: Anke Vanbelle
100% Molem!
Op een rustige zondagnamiddag heb
ik een afspraak met jeugdbegeleider
Brahim aan metrohalte Zwarte
Vijvers. Hij neemt me mee naar
een plaatselijk Marokkaans cafeetje
‘Tetouan City’, in hartje Molenbeek.
Bij een lekkere kop muntthee vertelt
hij me over zijn wijk en missie.
Brahim is 27 jaar en leeft al heel
zijn leven in de Molenbeekse wijk
Zwarte Vijvers. Hij is ‘100% de
Molem!’ De wijk is een smeltkroes
van culturen en gemeenschappen.
Talrijke Marokkaanse slagerijen,
bakkerijen en theehuizen sieren het
straatbeeld. Hij wil zijn buurt een
dienst bewijzen door de jongeren
morele bijstand te bieden. Hij heeft
dan ook een vertrouwensband met
vele jonge buurtbewoners. Hierbij
benadrukt hij meteen dat niet alle
jongeren uit Molenbeek aan hulp
toe zijn.
Maar wat dan met de zogenaamde
‘probleemjongeren’? Heeft hij
nooit zelf moeilijke momenten
meegemaakt? “Ik groeide samen
op met mijn jongere neef. We
waren twee handen op één buik.
Vandalenstreken waren ons niet
vreemd, dagelijks spookten we
vanalles uit.” Brahim ging nooit
verder dan dit stadium, maar zijn
jongere neef ging alsmaar verder
het slechte pad op. Van vandalisme
kwam het tot kleine diefstallen, wat
later zelfs uitliep tot aanrandingen
en afpersingen. Daardoor kwam
zijn neef verschillende keren
in aanraking met de politie.
Hij werd zelfs tweemaal in een
jeugdgevangenis geplaatst voor
een periode van zes maanden. Op
zijn 17e is hij beginnen inzien dat hij
verkeerd bezig was. Hij besloot toen
opnieuw zijn studies op te nemen.
“Dit is geen uitzonderlijk verhaal”,
vervolgt hij. “Jongeren stoppen
vroegtijdig met hun studies en
verkiezen op jonge leeftijd het
gemakkelijk verdiende geld.
Veel jongeren worden door de
maatschappij niet aanvaard omwille
van hun afkomst, hun Arabische
naam of simpelweg omdat ze uit
Molenbeek komen”, vertelt Brahim.
‘‘De ‘discrimination sociale’ is hen
niet vreemd. Dit fenomeen maken
de jongeren van jongs af aan
mee. Bepaalde jongeren worden
bijvoorbeeld niet in elitescholen
geaccepteerd ondanks hun goede
punten. De redenen waarom worden
nooit echt duidelijk aangegeven.
Deze problematiek komt veel te
weinig aan bod.”
Brahim organiseert samen met
anderen allerlei activiteiten
voor jongeren. De activiteiten
verschillen vaak en zijn vooral
van sportieve aard. Zo worden er
voetbal- en basketbaltoernooitjes
georganiseerd zodat de jongeren
samen leren spelen in ploeg. Ook
vechtsporten zijn de laatste tijd
meer en meer ‘in’. Dit geeft hen de
kans om zich volledig uit te leven.
Deze man oefent zijn job uit met
veel enthousiasme en liefde voor
zijn buurt. Op slechts enkele
metrohaltes verwijderd van hartje
Brussel helpt hij samen met de
andere jeugdbegeleiders aan een
betere toekomst voor de jongeren
uit de wijk Zwarte Vijvers.
Interview: Driss Logeot Foto/Photo: Marie Wynants
100% Molem!
Par un paisible dimanche après-
midi, j’ai rendez-vous à la station
Étangs Noirs avec Brahim, éducateur.
Il m’emmène dans un petit café
marocain, le «Tetouan City», au
cœur de Molenbeek. Autour d’une
délicieuse tasse de thé à la menthe,
il évoque son quartier et sa mission.
Brahim a 27 ans et vit depuis
toujours dans le quartier
molenbeekois des Étangs Noirs. Il
est «100 % de Molem!» Le quartier
est un creuset de cultures et de
communautés. D’innombrables
boucheries, boulangeries et salons
de thé marocains ponctuent les
rues. Il veut rendre service à son
quartier en apportant un soutien
moral à ses jeunes. Il entretient dès
lors des rapports de confiance avec
nombre d’entre eux. Puis il ajoute
précipitamment que tous les jeunes
Molenbeekois n’ont pas besoin
d’aide.
Mais qu’en est-il finalement de ces
fameux «jeunes à problèmes»? Et
lui-même? A-t-il jamais vécu des
situations difficiles? «J’ai grandi
avec mon plus jeune cousin. Nous
étions comme les deux doigts de
la main. Nous avons commis des
actes de vandalisme. Chaque jour,
nous inventions quelque chose.»
Brahim n’a cependant jamais été
plus loin; son cousin, par contre,
s’est engouffré de plus en plus dans
cette mauvaise voie. Du vandalisme,
il est passé aux petits larcins puis
aux agressions et même au racket.
À force, il s’est plusieurs fois frotté
à la police. Il a même été placé par
deux fois en centre fermé pour
mineurs pour une période de six
mois. À dix-sept ans, il a commencé
à comprendre qu’il filait un mauvais
coton. Il a alors décidé de reprendre
ses études.
«Ces histoires n’ont rien
d’exceptionnel», poursuit-il. «Les
jeunes arrêtent l’école trop tôt et
optent pour l’argent facile. Nombre
d’entre eux ne sont pas acceptés
par la société en raison de leur
origine, de leur nom arabe ou
simplement parce qu’ils viennent de
Molenbeek», explique-t-il encore. La
«discrimination sociale» n’a plus de
secret pour eux. «Ce phénomène, ils
y sont confrontés dès leur plus jeune
âge. Certains ne sont pas acceptés
dans les écoles élitistes malgré
leurs bons résultats, par exemple.
Les raisons de ce refus ne leur sont
jamais clairement communiquées.
Ce problème est trop peu évoqué.»
Brahim et d’autres organisent
une multitude d’activités pour les
jeunes. Elles varient souvent et sont
généralement de nature sportive. Ils
ont notamment organisé de petits
tournois de foot et de basket pour
que les jeunes apprennent à jouer
en équipe. Les sports de combat ont
la cote dernièrement. Ils permettent
aux jeunes de se défouler au
maximum.
Cet homme fait son travail avec
beaucoup d’enthousiasme et
d’amour pour son quartier. À
quelques stations à peine du
centre de Bruxelles, lui et d’autres
éducateurs aident les jeunes du
quartier des Étangs Noirs à se bâtir
un avenir meilleur.
Metrolijn 5 anders bekeken
Gebruikers van het openbaar
vervoer, en zeker reizigers met de
metro, beschouwen hun traject vaak
als louter functioneel. Men stapt op
de metro zo dicht mogelijk bij de
vertrekplaats om er pas uit te gaan
bij de eindbestemming.
Brussel is nochtans een stad die
telkens opnieuw kan ontdekt worden
en telt enorm veel interessante en
toffe plaatsen. Waarom niet eens
een halte vroeger op- of afstappen
en een stuk van het overblijvende
traject per fiets of te voet afleggen?
De vraag klinkt eenvoudig, maar
voor velen is de drempel groot.
Ik ondersteun ten volle dit project
dat de bruisende, vaak ondergrondse
wereld van metrolijn 5 in contact
wil brengen met de wijken die zich
rond de 28 metrostations situeren.
Dankzij getuigenissen en foto’s van
de Brusselaars die wonen langsheen
het traject van metrolijn 5, krijgen
buurten een gezicht. Wijken worden
vermenselijkt en nodigen uit om
ontdekt te worden. Uiteraard niet
Un autre regard sur la ligne de métro 5
Les usagers des transports publics,
et en particulier les voyageurs
dans le métro, considèrent leur
trajet uniquement d’un point de
vue fonctionnel. On monte dans
le métro au plus près de l’endroit
de départ pour en descendre à sa
destination.
Bruxelles est pourtant une ville
que l’on peut redécouvrir à chaque
promenade et qui compte de
nombreux endroits agréables
et intéressants. Pourquoi ne pas
descendre ou monter à un arrêt plus
tôt et effectuer une partie du trajet
à pied ou à vélo? Cette question
semble simple, mais de nombreuses
personnes redoutent de faire le pas.
Je soutiens pleinement ce projet
qui a pour objectif de faire entrer
en contact ce monde, trépidant et
souvent souterrain de la ligne de
métro 5, avec les quartiers situés
autour des 28 stations de métro.
Les témoignages et photos des
Bruxellois qui habitent le long de la
ligne de métro 5 confèrent une iden-
tité aux quartiers. Les quartiers sont
humanisés et invitent à leur décou-
verte, et ce non seulement par les
visiteurs de notre ville, mais aussi
par les Bruxellois.
Je vous invite à commencer votre
expédition à l’aide de ce journal
ou de l’application sur votre
smartphone. Quittez cette station
de métro et entrez dans le monde
captivant de Bruxelles à pied ou à
vélo. Les histoires, photos et activités
qui vous sont proposées vous en
donnent déjà un bel aperçu. Mais
partez surtout à la découverte des
quartiers de la manière dont vous le
souhaitez: votre excursion n’en sera
que plus instructive.
Ministre bruxelloise des Travaux
Publics et des Transports
Metro 5: Moving People, Moving Stories
Metrolijn 5 doorsnijdt Brussel van
west naar oost, en heeft precies
28 haltes nodig voor zijn tocht
door een bonte mengeling wijken
en buurten. Tussen september en
december 2013 krijgt elke halte
een eigen krant, gemaakt door een
ploeg enthousiaste gelegenheids-
journalisten. Studenten en
medewerkers van de HUBrussel
en Luca namen de metro naar
een hun onbekende ‘Brusselaar’.
Deze inspirerende ontmoetingen
resulteerden in 112 unieke
portretten. Studenten van ISFC
gaven het geheel mee vorm. Om
metrolijn 5 verder in de bloemetjes
alleen door bezoekers van onze stad,
maar zeker ook door de Brusselaars
zelf.
Ik nodig u uit om met deze krant
in de hand of met de App op uw
smartphone uw ontdekkingstocht
aan te vatten. Verlaat dit metro-
station en stap of fiets de boeiende
wereld van Brussel in. De verhalen,
foto’s en activiteiten die men
aanbiedt zetten u al een flink eind
op weg.
Brussels minister van Openbare
Werken en Vervoer
te zetten zijn bij een aantal stations
leuke activiteiten gepland. Cactus
& Co gidst al wie wil gratis met de
fiets langs het metrolijn 5 parcours
en directe omgeving, met uitstapjes
naar de plekjes die in de interviews
aan bod komen.
Meer info via: www.facebook.com/
metro5be
Metro 5: Moving People, Moving Stories
La ligne de métro 5 traverse Bruxelles
d’ouest en est, et pas moins de 28
stations lui sont nécessaires pour
relier tous ces quartiers très bigarrés.
De septembre à décembre 2013,
chaque station aura son propre
journal, réalisé par une équipe de
journalistes occasionnels débordant
d’enthousiasme. Des étudiants et des
collaborateurs de la HUB et de Luca
ont pris le métro à la rencontre d’un
«Bruxellois» inconnu. Ces rencontres
inspiratrices ont débouché sur 112
portraits exceptionnels, que des
étudiants de l’ISFC ont mis en pages.
Pour garder les projecteurs braqués
sur la ligne 5, une série d’activités
seront organisées dans plusieurs
stations. Cactus & Co se fera un
plaisir de guider gratuitement tous
ceux qui souhaitent découvrir le
parcours de la ligne 5 et ses environs
à vélo et organisera des promenades
vers les lieux évoqués dans les
interviews.
Toutes les informations se trouvent
sur www.facebook.com/metro5be
Verantwoordelijke uitgever / editeur responsable: Dirk De Ceulaer, Warmoesberg 26, 1000 Brussel. Contact: [email protected] - 02 210 12 57. Ne pas jeter sur la voie publique. Niet op de openbare weg gooien.
Met de steun van de