Zwierzęta pod ochroną w Polsce

BOCIAN BIAŁY

Pierwotnie był gatunkiem bardziej związanym z terenami leśnymi. Obecnie zamieszkuje tereny trawiaste, stepy, sawanny, tereny uprawne (często blisko zbiorników wodnych), tereny bagienne, wilgotne lub okresowo zalewane łąki i pastwiska, okolice jezior i laguny. Lubi rozproszone drzewa, na których może gniazdować lub nocować. Wymiary

długość ciała 95–130 cm długość ogona 24–26 cmdługość dzioba: 16-20 cm rozpiętość skrzydeł 155–220 cmwysokość ok. 80 cm

Masa ciała 2,3–4,4 kg. Samce są przeważnie nieco większe od samic.

Charakterystyka

Upierzenie białe z wyjątkiem czarnych lotek. Nogi i dziób czerwone. Szyja długa, w locie wyciągnięta do przodu. Skóra wokół oczu czarna, tęczówka ciemnobrązowa lub szara. Z uwagi na słabo rozwinięte mięśnie piersiowe częściej posługuje się lotem szybowcowym, czyli wykorzystując powierzchnię swoich skrzydeł i wznoszące, ciepłe prądy powietrzne. Siłą własnych mięśni lata niechętnie i tylko na niewielkie odległości.

Pożywienie

Bocian jest ptakiem mięsożernym. Żywi się owadami, głównie pasikonikami i chrząszczami, ale również jaszczurkami, wężami, pisklętami i wyjątkowo małymi zającami. W latach obfitujących w myszy i norniki zjada prawie wyłącznie te gryzonie, przez co jest ptakiem pożytecznym z punktu widzenia rolników

Choć to ptak ciepłolubny zamieszkuje niemal całą Europę (najczęściej jej południowo-zachodnią część) oraz środkową i południową Azję. W Europie północna granica występowania sięga Bałtyku i ciągnie się po Jezioro Bajkał. Na zimę ptak opuszcza wyższe szerokości geograficzne i kieruje się na południe

DUDEK

Pożywienie

Drobne bezkręgowce, przede wszystkim owady i ich larwy oraz poczwarki wyciągane długim dziobem z ziemi i z odchodów bydła. Są to między innymi turkuć podjadek, pasikonik, chrabąszcze, mrówki, muchy, pasikoniki, ślimaki, dżdżownice i motyle, ale i żaby oraz jaszczurki. Wyjątkowo może zjadać miękkie, drobne owoce i nasiona.

Okres godowy

Dojrzałość płciową dudki osiągają w 2 roku życia. Monogamiczne pary tworzą się tylko na okres lęgowy. Podczas godów ptaki nawołują się i ścigają. Samce w stosunku do siebie są agresywne. Podczas zalotów samiec często podnosi czubek i wachluje ogonem. Miejsce na gniazdo wybierane jest przed główną fazą zalotów.

Zamieszkuje lasy całej Europy, północnej i środkowej Azji oraz północnej Afryki. Zasadniczo osiadły, choć część populacji wędruje jesienią wykazując inwazyjność. Ma to miejsce w latach niedoboru nasion. Pojawia się wtedy liczniej w Europie Środkowej i Zachodniej.

DZIĘCIOŁ DUŻY

Cechy gatunkuPtak wielkości drozda o kontrastowym upierzeniu ściśle związany z korowiną drzew. Kuper, ogon, skrzydła, grzbiet i wierzch głowy czarne. U samca na tylnej części głowy (potylicy) jaskrawoczerwona, poprzeczna pręga, której brak u samicy. Tęczówki oczu są czerwone. Czarny pas ciągnie się od dzioba w kierunku piersi.

Drugi otacza górną część szyi. Dolna część brzucha i podogonie w kolorze jaskrawoczerwonym oddzielają się wyraźnie od białego spodu - jest charakterystyczna dla tego gatunku cecha ubarwienia. Na szyi dwie białe plamy, podobnie na barkach oraz skrajnych sztywnych sterówkach. Ma mocny, dłutowaty ciemnoszary dziób i szare nogi. Czepne nogi dostosowane są do siadania na pionowych pniach, dwa palce są skierowane ku przodowi, a dwa ku tyłowi.

JASTRZĄB GOŁĘBIARZ

Gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych. Przeważnie lata nisko, wykorzystując różne osłony takie jak rowy. Zręcznie manewruje między gałęziami w lesie, w czym pomaga mu stosunkowo długi ogon. Jest samotnikiem, jedynie w okresie godowym łączy się w pary. Jastrzębie prowadzą skryty tryb życia, rzadko krążą nad danym terenem, a gdy to robią rozpościerają swój ogon tak, że widać na nim cztery ciemne, szerokie prążki.To ptaki przeważnie milczące. Jedynie w okresie godowym usłyszeć można ich głośne kwilenie.

Zachowanie

Przeważnie lata nisko, wykorzystując różne osłony takie jak rowy. Zręcznie manewruje między gałęziami w lesie, w czym pomaga mu stosunkowo długi ogon. Jest samotnikiem, jedynie w okresie godowym łączy się w pary. Jastrzębie prowadzą skryty tryb życia, rzadko krążą nad danym terenem, a gdy to robią rozpościerają swój ogon tak, że widać na nim cztery ciemne, szerokie prążki.To ptaki przeważnie milczące. Jedynie w okresie godowym usłyszeć można ich głośne kwilenie.

Wymiary średniedługość ciała z dziobem i ogonem  samce 48–56 cmsamice 58 - 66 cm długość ogona  samce 21 - 23 cmsamice 24,5 - 26,5 cm rozpiętość skrzydeł  samce 95 - 105 cmsamice 110 - 125 cm Masa ciałasamce 0,6 - 1 kgsamice 0,8 - 1,5 kg (poza sezonem lęgowym do 1130 g)

SÓJKA

Jest bardzo hałaśliwym ptakiem, gdy tylko zauważy intruza skrzeczy donośnie, alarmując wszystkich mieszkańców lasu. Ze względu na swoją czujność i ciekawość nazywana jest „strażniczką lasu”. Potrafi również naśladować odgłosy innych gatunków ptaków, przez co często wprowadza w błąd młodych, niedoświadczonych obserwatorów przyrody. Gdy jest bardzo zaniepokojona może udawać odgłos ptaka większego i drapieżnego, jak myszołowa, w ten sposób próbuje nastraszyć i przegonić intruza.

Jaja i wysiadywanie

Pod koniec kwietnia lub w maju, w odstępach jednodniowych, samica składa 5–7 jaj. Jaja są równobiegunowe, niemal kuliste, czysto białe, czasami szarawe lub zielonkawe, nakrapiane szarobrązowe gęściej na tępym końcu, o średnich wymiarach 40x33 mm. Skorupa jest gruboziarnista. Wysiadywanie trwa od złożenia pierwszego lub drugiego jaja przez 16–17 dni. W powtarzanych lęgach (pod koniec maja lub w czerwcu) składane są zwykle już tylko 3–4 jaja. Oboje rodzice opiekują się lęgiem i utrzymują stały kontakt głosowy, ale koło gniazda raczej się nie odzywają.

Gniazdo

W środkowej partii korony, w rozwidleniu gałęzi tuż przy pniu, głównie drzewa iglastego, rzadziej liściastego, czasem krzewu, najczęściej na wysokości 1 - 5 m. Luźna, dość płaska i mała konstrukcja ze zręcznie splecionych patyków i gałązek, na której znajduje się wyściółka z miękkich części roślin, traw, włosia, korzonków, piór czy mchu. Konstrukcję budują oboje przyszli partnerzy, razem też wysiadują jaja i karmią młode

ZIMORODEK

Zimorodek poluje na ryby i zwierzęta wodne, na które czatuje przesiadując na gałęziach nad wodą. Na wypatrzoną ofiarę rzuca się do wody z lotu patrolowego lub czatowni. Największym zagrożeniem dla tego ptaka jest zanieczyszczenie wód i brak odpowiednich miejsc do wykopania gniazda.

Cechy gatunku

Zimorodek ma krępą sylwetkę i krótki ogon. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Dorosłą samicę można odróżnić od samca po czerwonawej żuchwie (u samca cały dziób jest czarny). Głowa i grzbiet niebieskie z zielonym, metalicznym połyskiem, środek grzbietu i sterówki błękitne, policzki rudawobrązowe, a szyja biała. Lotki ciemne, zewnętrzne chorągiewki niebieskozielone. Spód ciała cynamonowy. Dziób szary, mocny i długi, nogi czerwone. Sylwetka jest nieproporcjonalna – sama głowa i dziób zajmują prawie długość tułowia. Jest nieco większy od wróbla. Jego lot jest szybki i prostolinijny, często wykonuje go nisko nad wodą.

Ryś

Gatunek lądowego ssaka drapieżnego z rodziny kotowatych. Ryś jest też jednym z największych drapieżników Europy. Osiąga rozmiary dorosłego owczarka niemieckiego – dł. ciała ok. 100 – 150 cm (najczęściej do 130 cm) i wysokość w kłębie ok. 50 – 75 cm. Ma okrągłą głowę, krępe ciało osadzone na długich, silnych łapach i palce zakończone wysuwalnymi pazurami. Wierzch czarno- żółto-rudy z brunatnymi plamkami (wyraźniejsze u populacji górskich, i prawie w ogóle nie widoczne u nizinnych). Brzuch jest biały. U większości (ale nie u wszystkich) osobników włosy na szyi i spodzie głowy tworzą charakterystyczną kryzę i bokobrody.

Futro rysia ma doskonałe właściwości izolujące i zbudowane jest z 3 rodzajów włosów: przewodnich, ościstych i puchowych. Stojące uszy są zakończone charakterystycznym pędzelkiem sztywnych, czarnych włosów, które pełnią ważną funkcję: skupiają fale dźwiękowe i doprowadzają je do uszu rysia tak, że ten lepiej słyszy. Ogon jest krótki, ciemniejszy na czubku. Ryś ma dobrze rozwinięte zmysły wzroku i słuchu. Jego uzębienie jest przystosowane do kruszenia i cięcia, z dobrze rozwiniętymi kłami i łamaczami. Sprawnie wspina się po drzewach, dobrze skacze. Nie jest za to dobrym biegaczem, szybko się męczy.

ŻubrGatunek łożyskowca z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. Prawie połowa polskiej wolnej populacji skupiona jest w Puszczy Białowieskiej, ponadto dzikie żubry w Polsce spotkać można w Bieszczadach, Puszczy Knyszyńskiej, Puszczy Boreckiej oraz w rejonie Mirosławca i Drawska Pomorskiego w województwie zachodniopomorskim.

PożywienieŻubry zjadają wiele gatunków roślin. Podstawę diety stanowią rośliny zielne i trawy (70-90% całości pokarmu) znajdowane na dnie lasu i na zrębach oraz na łąkach i polach uprawnych w jego pobliżu. Niechętnie zjadane są turzyce o ostrych liściach. Uzupełnienie diety, zwłaszcza w okresie późnej zimy i wczesną wiosną stanowią kora oraz pędy niektórych drzew i krzewów. Szczególnie chętnie spałowane są dąb, jesion i grab. Ponadto zimą zjadane są żołędzie oraz kasztany. W Bieszczadach poza okresem wegetacyjnym ważnym pokarmem są zimozielone liście jeżyn. Dorosły żubr zjada od 40 do 60 kg paszy na dobę. Żerowanie zajmuje mu 50-80% czasu od wschodu do zachodu Słońca.

NIEDŹWIEDŹ BRUNATNY

Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny niedźwiedziowatych. Sierść niedźwiedzia brunatnego jest, jak sama nazwa wskazuje, ciemnobrązowa, choć niektóre jego podgatunki mogą mieć futro jaśniejsze. Niedźwiedź jest potężnie umięśniony i bardzo silny. W pozycji wyprostowanej mierzy – w zależności od płci – od 1,8 m do 3 m. Waga poszczególnych osobników waha się od 200 do 800 kg. Niedźwiedzica wydaje na świat co dwa lata dwoje-troje niedźwiadków.

Ciąża trwa około 8 miesięcy. Poród następuje zwykle między grudniem a lutym. Niedźwiedź żyje średnio 20-25 lat. W niewoli jednak może osiągnąć wiek 40 lat. Jest wszystkożerny: żywi się nasionami, grzybami, dżdżownicami, ślimakami, jajami ptaków, chętnie zjada miód, poluje także na zwierzynę leśną, łowi też ryby. Żyje w puszczach, w tajdze, w zalesionych rejonach górzystych.

KOZICASsak z rodziny krętorogich zamieszkujący wysokie góry, takie jak Alpy, Kaukaz, Taurus, Bałkany, Karpaty Wschodnie oraz Tatry.

Struktura stadaKozice są zwierzętami stadnymi, żyją w niewielkich stadach zwanych kierdelami, które mają określona strukturę, na czele stoi zawsze doświadczona samica z młodym tzw. licówka, w skład kierdela wchodzą też inne samice z młodymi oraz tzw. roczniaki i dwulatki, samce żyją najczęściej samotnie lub tworzą grupy kawalerskie dołączając się do kierdli jesienią na czas godów.

ZAJĄC BIELAKGatunek ssaka z rodziny zającowatych. Zamieszkuje on głównie północne rejony Europy i Azji. Znany jest głównie z tego, że okresowo zmienia ubarwienie.

Tryb życiaBielak, podobnie jak inne zające, ratuje się przed drapieżnikami ucieczką. Nie kopie nor w ziemi, jak czynią to jego krewniacy – króliki. Żeruje głównie nocą, dzień spędzając na czuwaniu, ukryty w zaroślach. Jego naturalnymi wrogami są tylko ryś, piesiec i sowa śnieżna.

Rozród i rozwój

Okres rozrodu trwa od lutego-marca do września-października w zależności od stref klimatycznych. Ciąża trwa od 47 do 53 dni, średnio 50 dni. Przeciętna wielkość miotu u bielaka zawiera się w granicach 2-8, częściej 3-5. Młode rodzą się z otwartymi oczami, owłosione i od razu ruchliwe. Ssą matkę przez około 3 tygodnie. Po 10 dniach zaczynają żerować samodzielnie. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 10-12 miesięcy. Fizjologiczna długość życia bielaka nie jest znana.

PokarmNa żer wychodzi zwykle nocą. Pokarm bielaka w lecie stanowi soczysta roślinność zielna, jagody i grzyby. W zimie natomiast odżywia się korzeniami, korą drzew oraz sianem.

KONIEC

Prezentacje przygotowały:

Marika Blezień Kl. Irg