ŻywnoŚĆ, zdrowie i pieniĄdze - wnoz.sggw.pl ywność... · pdf fileŻywność...

YWNO, ZDROWIE I PIENIDZE

Krzysztof Krygier

50latwtz 21.11.2011

Motto: Prawidowe ywienie jest konieczne nie tylko dlatego, aby zapobiec chorobom,

ale i dlatego, aeby umoliwi wyzwolenie wszystkich

potencjalnych si biologicznych organizmu, co jest warunkiem prawidowego rozwoju

fizycznego i umysowego oraz wytworzenia naleytej odpornoci na niekorzystne dziaanie czynnikw rodowiskowych.

(prof. Aleksander Szczygie)

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

ywno samochodowa ywno upikszajca ywno dla dobrego samopoczucia ywno HoReCa ywno tradycyjna/regionalna itp. ywno nowa/innowacyjne technologie ywno prozdrowotna

YWNO XXI WIEKU:

UNIWERSYTET DZKI HIPOTEZY

2025

Nastpi gwatowny rozwj ywnoci prozdrowotnej: ponad 50% Polakw bdzie siga po tak ywno.

ywno prozdrowotna

ywno wzbogacona ywno funkcjonalna/naturalna Suplementy diety ywno specjalnego przeznaczenia ywieniowego Zdrowa ywno Lepsza dla ciebie (BFY) ywno ekologiczna (?)

(owiadczenia ywieniowe i zdrowotne)

I 2010 - POLSKA: WZROST OTYOCI

NAJWIKSZY W EU!!!

Ostatnie 30 lat:

wzrost liczby otyych dzieci:

W USA 3 razy

W Polsce 10 razy

PL w porwnaniu do 1970 roku:

Otyych chopcw 3 razy wicej

Otyych dziewczynek 10 razy wicej

OTYO DUYM OBCIENIEM DLA

SPOECZESTWA - coraz mniej osb pali papierosy, coraz wicej

ma nadwag i otyo.

W latach 1993-2008 (USA):

- ilo palcych zmniejszya si o 18,5%

- wzrosa liczba osb otyych a o 85%!!!

Efekt: znacznie wiksze obcienie ekonomiczne:

otyli yj duej od palaczy, przez wiele lat choruj i wymagaj specjalistycznej pomocy lekarskiej.

Jia H, Lubetkin EI.: The statewide burden of obesity, smoking, low income and chronic diseases in the

United States.J Public Health (Oxf). 2009;31(4):496-505.

NA ILE DIETA JEST SKUTECZNA?

W jakim stopniu obnia ryzyko poszczeglnych chorb?

Czy warta jest gbszego zainteresowania?

CBOS 2010:

63% nie je warzyw

62% nie je owocw

77% je ryby rzadziej ni 1x w tygodniu

55% za czsto je sodycze

20% przesadza ze sodzonymi napojami

54% nie ogranicza si w jedzeniu

NIEODPOWIEDNIA DIETA KOSZTY W POLSCE:

PKB 1034 mld z (May Rocz.Stat.2008) koszty suby zdrowia 5% PKB czyli ok. 52 mld z 1/3 kosztw to wadliwe ywienie czyli

teoretycznie 16 mld z (sama dieta) +aktywno fizyczna = 26 mld z Praktycznie min. 10 mld z rocznie!!!

USA KOSZTY OTYOCI: 117 MLD $ ROCZNIE

USA - 306 mln ludnoci

Otyo w Europie/Polsce 50-70% USA

to

koszty otyoci w Polsce: ok. 7 mld $

czyli okoo

25 mld z rocznie

(sama otyo!!!)

CHOROBY UKADU KRENIA:

DIETA ZAMIAST LEKW

POLYPILL A POLYMEAL

Polypill (zestaw lekw):

aspiryna

kwas foliowy

leki obniajce cinienie

leki obniajce zawarto

cholesterolu

mog obniy ryzyko zawau o 80%

DIETA ZAMIAST LEKW

Polymeal: efektywna, niefarmakologiczna,

bezpieczna i smaczna alternatywa:

Ryby 4 x tydzie Wino 150 ml/d Czekolada gorzka 100 g/d Warzywa i owoce 400 g/d Czosnek (1 zbek KK) Migday / o. woskie (40 g/d KK)

Obnienie ryzyka zawau o 78% i przeduenie ycia:

mczyni o 7, kobiety o 5 lat

Choroby ukadu krenia:

Obnienie LDL:

lek: lovastatyna o 31%

dieta: stanole/sterole, biako sojowe, bonnik (rozpuszczalny owies) migday (orzechy woskie) o 29%

CHOROBY UKADU KRENIA

ZMNIEJSZENIE RYZYKA

Czynnik Ilo Spadek LDL

Nadwaga -5 kg 5-8%

Nas.kw.tuszcz.

CYTAT: DIETA WEGETARIASKA JEST TAK SKUTECZNA W OBNIANIU

ZAWARTOCI CHOLESTEROLU JAK

LEKI

K.K.: miesic na diecie wegaskiej

obnienie zawartoci zego

cholesterolu (LDL) o ok. 30%!!!!

- obnienie masy ciaa o 2 kg

UMIERALNO NA CHOROB WIECOW W PNOCNEJ KARELII ORAZ CAEJ FINLANDII, MCZYNI W WIEKU 35-64

Pn. Karelia

Caa Finlandia

rozpoczcie projektu w Pn. Karelii

rozszerzenie projektu na cay kraj

rdo: Fiski urzd statystyczny

- 85%

- 80%

0

100

200

300

400

500

600

700

69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06

Rok

Na 100 000

PRZYKAD FISKI POKAZA, E ZMIANY S MOLIWE

Zapobieganie chorobom ukadu sercowo-

naczyniowego jest moliwe i opacalne

Kluczowym zadaniem jest wpywanie na diet, a w

szczeglnoci na jako tuszczw

Wiele efektw w prewencji mona osign

zaskakujco szybko (choroby uk. sercowo-

naczyniowego, cukrzyca) rwnie we wzgldnie

zaawansowanym wieku

Kompleksowe dziaanie, szeroka wsppraca i silne

wsparcie ze strony polityki rzdowej

CZYNNIKI RYZYKA POWSTAWANIA

NOWOTWORW:

Substancje rakotwrcze w ywnoci

(naturalne, zanieczyszczenia, tworzce si podczas produkcji)

Spoywanie nadmiaru kalorii/nadwaga

Niskie spoycie owocw i warzyw

Wysokie spoycie n-6 nnkt (KK - !!!???)

Niskie spoycie bonnika

Wysokie spoycie alkoholu

Niezbilansowana fermentacja w jelicie grubym

SKAD KWASW TUSZCZOWYCH, % I

CHOLESTEROLU Nasyc. Jedno

n.

18:2

n-6

18:3

n-3

Cholest.

mg/100g

Rzepak 6 58 26 10 0

Sonecznik 11 20 69 0 0

Oliwa 14 77 8 1 0

Soja 15 25 54 7 0

Smalec 41 47 11 1 95

Palma 51 39 10 0 0

j woowy 52 44 3 1 105

Maso 66 30 2 2 230

Kokos 92 6 2 0 0

N-3 (OMEGA-3) Wany skadnik: mzgu (Japonia: brain food) komrek nerwowych komrek minia sercowego siatkwki oka Ogranicza: nadcinienie arytmi Gdy 1% energii, ryzyko zawau mniejsze o 59% !!!!

WYSTPOWANIE N-3, MAX.%

ALA EPA DHA Olej lniany 55 - - Olej rzepakowy 12 - - Olej sojowy 8 - - Inne oleje

Rada ds. Diety Aktywnoci Fizycznej i

Zdrowia przy Ministrze Zdrowia

Dziesicioro przykaza zdrowotnych

1. Codzienna aktywno fizyczna i

odpowiednia dieta jest kluczem do

zdrowia. Przede wszystkim strze si

nadwagi i otyoci.

1 godz. dziennie dlaczego?

GB lata 60-70.

2. Podstaw prawidowej diety jest

rnorodno spoywanych produktw.

Jedz 3 5 posikw dziennie, w tym

koniecznie niadanie. Pamitaj, e

przerwy midzy posikami nie powinny

by dusze ni 4 godziny.

Organizm potrzebuje 60-70 skadnikw

3. Znaczn cz Twojej codziennej diety

powinny stanowi warzywa.

Codziennie jedz rwnie owoce.

Dlaczego warzywa: bez kalorii, witaminy,

bonnik, przeciwutleniacze

Idealne dla odchudzajcych si!!!

Owoce cukier, niekiedy b. duo

Soki owocowe bez dodatku cukru, ale

moe by duo wasnego

4. Penoziarniste produkty zboowe (np.

chleb razowy czy penoziarnisty, grube

kasze) powinny by dla Ciebie gwnym

rdem energii.

Inne produkty: makaron, brzowy ry

Bonnik, witaminy, skadniki mineralne

Biaa mka bez wartoci

Penoziarniste a ciemne

5. Codziennie co najmniej dwa razy

dziennie spoywaj mleko i jego

przetwory: jogurty, kefiry czy sery.

Dzieci i modzie wicej

Uwaga na tuszcz mleczny: kwasy nasycone

i cholesterol!!

Najlepiej - niskotuszczowe

6. Spoywaj mniej tuszczw zwierzcych,

wicej rolinnych, szczeglnie oleju

rzepakowego i margaryn mikkich.

Gwne czynniki rozwoju chorb ukadu

krenia, rwnie dzieci

EFSA: kwasw nasyconych, izomerw

trans i cholesterolu najmniej jak to tylko

moliwe

Oleje: rzepakowy, stae: mikkie margaryny

7. Spoywaj gwnie miso drobiowe,

ryby oraz nasiona rolin strczkowych

np. grochu, fasoli czy soi, ograniczaj

spoycie tustego misa czerwonego.

Ryby omega-3!! B. wane mzg, oczy,

serce!!! Kobiety w ciy i karmice.

USA: po 65 r ycia suplementy

Soja zmniejszenie ryzyka zawaw

8. W codziennej diecie ograniczaj

spoycie cukru i soli.

Cukier: bez wartoci: WHO od zera

USA: sodycze tylko owoce

Sl (nadmiar!!!) - nadcinienie

9. Dostarczaj organizmowi wystarczajc

ilo pynw (gwnie wody) minimum 2

litry dziennie

Najlepsza woda

Uwaga na napoje sodzone otyo!!

gdy 1 litr dziennie to ok. 35 kg cukru rocznie

czyli ok. 15 kg tuszczu!!!

Nie bjmy si sodzikw!

10. Unikaj alkoholu.

Problemem nie jest alkohol ale jego