6 Јуни 2016

ЕСП Развој и управување на човечки ресурси

м-р Лидија Таскова Попова

1

ИОРРМ

Стрес и управување со стрес

Како се чувствувате?

2

Што претставува стресотШто е притисок? Што е стрес?

3

Со оглед на комплексната природа на

организациите, не не изненадува што луѓето кои

работат во нив подлежат на мноштво конфликтни

притисоци , некои од кои ќе предизвикаат

индивидуален стрес

4

Штп е стрес?

Стреспт претставува пдгпвпр или реакција на ващетп телп и ум на реални или замислени стравпви, слушуваоа или прпмени.

Предизвикувашпт, слушката или прпмената заеднишки се викаат стреспри. Стресприте мпжат да бидат внатрещни (мисли, уверуваоа, ставпви) и надвпрещни (загуба, трагедија, прпмена).

Хиерархија на вештини на управуваое сп сппственипт живпт

6

Менаџмент на стрес

Менаџмент на време

Поставување приоритети и цели

Самосвесност

Симптом

Проблем

Тактички

Стратешки

Ппврзанпст ппмеду изведба и нивп на стрес

7

Оптимален стрес

Виспкп нивп на стрес Впзнемиренпст Несреќнпст

Нискп нивп на стрес Дпсада

Ппле на пптимална изведба

Изведба

Ниво на стрес

Повеќето истражувања

потврдуваат дека стресот

... Е лична, субјективна реакција на притисок

Зависи од индивидуалната перцепција на

размерот на проблемот и на индивидуалната

способност на справување со него

Значи, кога поединецот смета дека

Проблемот е решлив и е уверен во својата способност

да се справи со проблемот, тогаш е помалку веројатно

дека ќе се појават симптоми на стрес

Проблемот е тешко решлив и тој/таа нема самодоверба

во својата способност да се справи со него, тогаш ќе се

јави стрес

Друг фактор за стрес, покрај личната перцепција

на проблемот и сопствената личност, е дека

можните исходи се перцепираат како неизвесни и

важни.

Стресот е веројатен кога исходот на поединецот му

е многу важен

Клучни фактпри вп стреспт

10

Надвпрешнп ппкружуваое

Организациска структура и култура

Карактеристики на рабптнптп местп

Лични фактпри Рабптни

пднпси

Дпмашна/спцијална спстпјба

Индивидуален стрес (перцепција на прпблемпт, исхпдите и сппствената личнпст)

Физиплпшки и психплпшки симптпми Прпмени вп пднесуваоетп

Надворешно опкружување

Економска состојба

Конкурентска состојба

Пристигнување на

нова технологија

Политички промени

11

Организациски фактори

Организациска

структура

Комуникациски

систем– комуникација

со колеги

Организациска

култура

Стил на управување

Професионален развој

12

Карактеристики на

работно место

Физичка способност

Основни барања на

работното место

Степен на

автономност

Конфликт на улоги

Услови на договор

13

Работни односи

Претпоставени

Колеги

Сопствен персонал

Клиент

Добавувачи

14

Примери на видови на

причинители на стес

15

Конкретни работни фактори (прекумерна работа,

досадни или безначајни задачи; прекувремена работа

и ниска плата; нереални очекувања за изведба; итн)

Физичко опкружување (врева или гужва; лош квалитет

на воздух; ризици по здравјето и безбедноста; итн )

Организациска практика (недефинирани одговорности;

конфликтни работни барања; повеќе претпоставени;

итн)

Промени во работната околина (страв од отпуштање;

честа промена на персонал; мали можности за

унапредување; итн)

Интерперсонални односи (лоша изведба од подредени;

работна политика, конкуренција и други конфликти помеѓу вработените; итн)

Домашна состојба

Домашен живот

Болест во семејството

Грижа за постари

родители

Долгови

Несреќен брак

Надворешен

социјален живот

16

Лични фактори Лична перцепција за

улогата/работното

место итн

Тип на личност(A или

Б)

Способност за

прилагодување на

промени

Мотивација

Толеранција кон

нејаснотии17

Тип на личност

Тип А Тип Б

Се карактеризира со:

Прекумерна конкурентност,

хронично чувство на итност,

постојана потрага по успех и

однесување кое е често

агресивно, нетрпеливо и

вознемирено..

Постојано работат и

чувствуваат вина доколку се

обидат да се релаксираат

Идентификуван како тип со

голем ризик за срцеви

заболувања

Се карактеризира со:

Воглавно помирен и порелаксиран од тип Б

18

Видпви на стрес

Позитивен стрес кој се јавува кога нивото на стрес е доволно високо за да ја мотивира индивидуата да преземе акција за да заврши одредена работа.

Негативен стрес кој се јавува кога нивото на стрес е или премногу високо или премногу ниско, па телото и умот почнуваат да реагираат негативно на стресорите.

Фази вп прпцеспт на стрес

Кога индивидуата доживува стресен настан, прво реагира физиолошки и доживува промени кои автоматски го нарушуваат нејзиниот баланс, а имаат функција да одговорат на стресорот што е можно побрзо.

Видпви на физиплпщки прпмени

Срцеви-зголемен пулс

Респираторни-забрзано дишење

Кожни-намалена темература

Хормонални-зголемена стимулација на адреналин

Фаза на птппрВо оваа фаза, телото се обидува да се соочи или адаптира на стресорите преку процес на репарирање на било која штета, која стресорите можат да ја предизвикаат. Можеби социјалното окружување (пријатели, семејство или соработници ќе ги забележи овие промени пред вас и затоа е важно да се земе во предвид нивниот фидбек.

Индикатпри на стрес

Бихејвиорални индикатори се : недостиг на ентузијазам за семејството, работата, училиштето или животот во целост, повлекување, промена во навиките за исхрана, несоница или предолго спиење, лутина итн.

Когнитивни индикатори се: неспособност за ефективно решавање на проблеми, конфузија, кошмари, хипер вигилност итн..

Емпципнални индикатпри се:

ТагаСтравАнксиозностПаникаВинаДепресивностПреоптовареностПрегореност

Фаза на исцрпуваое

Во оваа фаза, индивидуата не е во состојба ефективно да го менаџира стресорот при што телото и умот не се во можност да ја поправат штетата.Пр. Дигестивни пореметувања, повлекување, главоболки, тензија, несоница, избувнување, нефункционалност итн.

Видпви на стреспри вп ващата рабпта

Фактори на опкружувањето

Индивидуални фактори

Организациски фактори

Фактпри на ппкружуваоетп

Промена на економските циклуси

Политички промени

Технолошки промени

Промени во законската регулатива

Зголемување на конкуренцијата

Индивидуални стресприПроблеми во љубовта

Финансиска криза

Загуба на саканата личност

Семејни проблеми

Организациски стреспри

Природа на работата

Работна преоптовареност

Мала работна ангажираност

Одговорност за другите луѓе

Интра-конфликтна улога

Интер-конфликтна улога

Лична конфликтност

Убиство Силување

Затворање МачењеТепање

Буткање

Трескање со врата

Заканувачки тон Прекинување Муртење Игнорирање Дрско лажење Упаѓање во збор

Дппираое

Заканувачкп држеое

Загрпзуваое на прпстпрпт

Впдеое за рака

Тапкаое пп глава

Извртена лпгика

Саркастичен хумпр

Пптценуваое

Лажеое сп премплчуваое

Прппаганда

Игри на моќ

ГРУБИ

СУПТИЛНИ

ФИЗИЧКИ ПСИХОЛОШКИ

Стратегии за справуваое сп стрес

Индивидуални стратегии

Проблемски фокусирани

Емоционално фокусирани

Организациски стратегии

Проблемски фокусирани

Емоционално фокусирани

Индивидуални стратегии

Проблемски фокусирани Временски менаџментМенторска помошПреговарање за улогата

Емоционално фокусирани ВежбањеМедитација Социјална поддршкаМедицинско советување

Прганизациски стратегииПроблемски фокусирани Редизајн и ротација на работатаНамалување на неизвесноста Сигурност на работното место Грижа на компанијата за дневен престој Флексибилни распореди на работата

Организациски фокусирани Изградба на сали за вежбањеОрганизациска поддршкаОрганизациски програми за помош на

вработенитеДенови за одмор

Техники за справуваое сп стресАкционо-ориентирани техники

Емоционално-ориентирани техники

Видпви техники

Пишување стрес дневник

Анализа на работата

Креативна имагинација

Симптоми на стрес

Когнитивни

Емоционални

Физички

Бихевиорални

37

Когнитивни симптоми Проблеми со меморија

Неодлучност

Неспособност за

концентрација

Слаба моќ на проценка

Перцепција само на

негативното

Недостиг на

објективност

Постојана загриженост

Тешкотии при јасно мислење

38

Емоционални симптоми Променливо расположение

Возбуда

Вознемиреност

Иритабилност, нетрпеливост

Неможност за релаксирање

Напнатост

Општо чувство на несреќност

Чувство на осаменост и

изолација

39

Физички симптоми Главоболки и болки во

грбот

Напнатост и вкочанетост

на мускулите

Мачнина, вртоглавица

Несоница

Болка во градите, брзо

чукање на срцето

Губење или зголемување

на телесната тежина

Чести настинки

Осипи на кожата (екзема)

40

Бихевиорални симптоми Зголемен или намален апетит

Премногу или премалку

спиење

Изолација од други луѓе

Одолговлекување

Употреба на алкохол, цигари

како сретство за релаксација

Нервозни навики (гризење нокти)

Претерување со одредени

активности (вежбање, купување)

Панично реагирање на

неочекувани проблеми

Започнување кавги41

Што е прегореност? Прегореност е состојба на емоционална и

физичка истоштеност предизвикана од

прекумерен и долготраен стрес

Симптомите на прегорување се повеќе ментални

отколку физички: (немоќност; безнадежност;

емоционална исцрпеност; изолација;

иритабилност; фрустрација; неуспех; очај; апатија)

Да се има чувство на прегореност значи да се

има чувство на празнотија,отсуство на мотивација и интерес.

42

Справување со стрес

Нездраво Здраво

Откажување

Агресивност

Предавање

Самообвинување

Одбрамбени механизми

Изнаоѓање решение за

проблеми

Промена на проценка

Емоционална издржливост

43

Стратегии за справување

со стрес Персонални

стратегии

Организациски

стратегии

44

Организациски стратегии Мерки за избегнување и намалување на стрес

Карактеристики на работно место (креирајте

работни места; креирајте работа; обезбедете

соодветни работни ресурси; итн)

Работни односи (развијте партиципативен стил на

управување; развијте кооперативен дух; обезбедете

соодветна обука особена за усовршување на

вештини; упорност и градење на тим; итн)

Организациска структура (хиерархија на работни

места; комуникациски системи; процеси на

донесување одлуки; итн)

Организациска култура (Позитивен став кон

вработените; итн) 45

Персонални стратегии на управување со стрес

1. Избегнувајте непотребен

стрес

2. Адаптирајте се на

ситуацијата

3. Прифатете ги работите

кои не можете да ги

промените

4. Адаптирајте се на

причинителите на стрес

46

1. Избегнувајте

непотребен стрес

Секој стрес не може да се избегне, и не е здраво

да се избегнува ситуација за која има потреба да се најде решение.

Можете да елиминирате голем број причинители на стрес на следниот начин:

Научете се да кажете „не“

Избегнувајте луѓе кои ви причинуваат стрес

Ставете го опкружувањето под ваша контрола

Избегнувајте деликатни теми

Изгответе си листа на обврски

47

2. Адаптирајте се на

ситуацијата

Искажете ги своите чувства

Бидете отворени за

компромис

Бидете понаметливи

Управувајте со

вашето време подобро

48

3. Прифатете ги работите кои

не можете да ги промените Не се обидувајте да го

контролирате она што не

може да се контролира

Гледајте на посветлата

страна

Споделете ги своите

чувства

Научете да простувате

49

4. Адаптирајте се на

причинителите на стрес

Гледајте на проблемите од

различни перспективи

Гледајте ја големата слика

Прилагодете ги

сопствените стандарди

Фокусирајте се на

позитивното

50

Совети за намалување на

стрес 1 Спознајте се себе си

(особено во однос на

тоа дали поседувате

Тип А или Б особини) и

постапете соодветно

за да го намалите

стресот

Не одолговлекувајте,

делувајте веднаш

51

Совети за намалување на

стрес 2

Кон големите задачи

пристапете чекор по

чекор - не се

обидувајте да

направите сè одеднаш

Не се сфаќајте

премногу сериозно

Започнете со некој

спорт или хоби

52

Совети за намалување на

стрес 3

Негувајте се

Одредете си време за

релаксација

Поврзете се со луѓе

Правете нешто секој ден

во што уживате

Не ја губете смислата за

хумор

53

Совети за намалување на

стрес 4

Прифатете здрав начин на

живот

Вежбајте редовно

Хранете се здраво

Намалете го кофеинот и

шеќерот

Избегнувајте алкохол, цигари

и дрога

Спијте доволно

54

Какп да ги прпмените ващите ставпви

Став

Промените

доаѓаат од вас

самите!

СТАВ

Па . . . Преземете пдгпвпрнпст

Јас сум одговорен . . .

. . . За тоа кој сум јас

. . . За тоа што гопоседувам

. . . За тоа што го правам

СТА

Negative

world view

Вие

Од внатре кон . . . Надвор!СТА

В

Чекпр #2 Преземете кпнтрпла

Какп да гп прпмените ващетп мислеое

Мис

Мислење

Промената доаѓа

со логично

резонирање на

секоја ситуација

Набљудувајте гп ващетп мислеое

МИС

Сето

ова е

многу

интер

есно

Утре

ова ќе

изглед

а многу

поинак

Ова ќе биде прекрасен ден!

Овај ден ќе биде

„за никаде“!

Меначирајте гп ващипт внатрещен глас

„И кога мислите дека можете и кога мислите дека не можете

…ВО ПРАВО СТЕ!“

Henry Ford

МИС

Какп да гп смените ващетп пднесуваое

Однес

Однесување

Промените

бараат вистинско

ангажирање,

посветеност и

дисциплина

Изберете гп ващетп пднесуваое

Реактивно

Реакција

ОДГОВОРНО

Мојот

одговор

Мојот

избор

Одне

Стимулус

Стимулус

Чекпри вп прпмена на пднесуваоетп

1. Несвесна неспособност1. Свесна

неспособнос

2. Свесна

способност

3. Несвесна

способност

Однес

увањ

е

НОВИОТ ЈАС

Пднесувајте се ппзитивнп

Можете да влијаете врз вашата

околина!

• Дадете им позитивно значење на

негативностите

• Фокусирајте се на ДОБРАТА страна на денот

• Останете подалеку од тоа што ве очајува

• Кажете „ве молам“ и „благодарам“

• Вежбајте Емпатија

• Евалуирајте го вашето однесување

• Не пропуштајте прилика да пофалите некого

• Ширете насмевка наоколу

Заменете ги лошите навики!

Одне

Ущте ппзитивни влијанија

1. Дали е ова вистина?2. Дали може да повреди некого?3. Дали е ова неопходно?

• Исполнете ги ветувањата

• Простувајте им на луѓето

• Бидете отворени за промена

• Броите и до 1000 ако е потребно

• Гледајте на критиката како можност за напредување

• Култивирајте ја вашата смисла за хумор

• Пред да кажете било што на било кого, запрашајте се за

три работи:

Погледнете вашите дефиниции -Тие стануваат мисли

Погледнете вашите мисли -Тие стануваат зборови

Погледнете вашите зборови -Тие стануваат активности

Погледнете вашите активности -Тие стануваат ваша судбина

Не заборавајте да ги...

Изборот е ВАШ

Со лоши ставови нема никогаш да

доживеете ПОЗИТИВЕН ДЕН

Со позитивни ставови нема никогаш

да имате НЕГАТИВЕН ДЕН

ИЗБЕРЕТЕ ДА ЖИВЕЕТЕ ППЗИТИВНП!

Односи и

релации

Достигнувања

Позитивни емоции Обврзаност

Смисла

PERMA модел

P – Positive emotions• Позитивните емоции се нераскинлив дел

од среќната личност

• Среќните луѓе гледаат на минатото со

задоволство а во иднината со надеж и

уживаат и ја ценат сегашноста

E - Engagement• Кога сме фокусирани на работите во кои

навистина уживаме, можеме целосно да

се посветиме на сегашниот момент и

влегуваме во состојба позната како

„течение“

R - Relationships• Секому му треба некој

• Се надградуваме самите себе градејќи

односи со луѓето кои не опкружуваат

M - Meaning• Ние сме најдобри кога се посветуваме на

нешто кое е поголемо од нас самите

(добротворна работа во заедницата,

семејството, идеали и сл.)

A - Achievments• Секому понекојпат му е потребна победа

• За да бидеме задоволни, мора да

гледаме на минатото со чувство на

постигнати резултати

• „Го сторив тоа, и тоа одлично!“

ПРАШАОА?

76

77

Благодарам на вниманието