โดย ครูปภิชัยา ภาคจ ารรู

สิ่งมชีวีติที่จดัอยูใ่ภอามาจกัรมมีากกวา่ 1.7 ล้าภสปีชสีย ใภจ าภวภภีเ้ปภ็แมลงประมาม 6 แสภชภิด สัตวยท าใหเ้กดิท าใหม้ีการถา่ยทอดฟลงังาภใภระบบภิเวศ ผลิตแกส๊คารยบอภไดออกไซดยใภการสงัเคราะหยดว้ยแสงของฟชื เป็ภสิง่มชีวีติหลายเซลลย และมรีะยะตวัอ่อภ (EMBRYO)

มีวิวพัภาการต่ าสดุ ล าตัวเป็ภรฟูรภุ มีเภื้อเยือ่ 2 ชั้ภ ได้แก่ ฟองภ้ า ตัวเตม็วยัเกาะกบัที่ (Sessile Animal) มีสีสดใส จากรงควตัถ ุจึงไมม่ ีnervous system และ sense organ สืบฟัภธุยทัง้แบบอาศยัเฟศ และไมอ่าศยัเฟศ (แตกหภอ่ ) สมมาตรแบบรศัม ี(Radial symmetry) และไม่มสีมมาตร (Asymmetry)

ได้แก่ แมงกะฟรุภ ดอกไมท้ะเล ปะการงั กัลปังหา และไฮดรา เภือ้เยือ่ 2 ชั้ภ ล าตัวกลวงเรยีกวา่ gastrovascular cavity มีระบบทางเดภิอาหารแตไ่มส่มบูรมย ไม่มีระบบหายใจ ขับถา่ย หมุภเวยีภเลอืด มีสมมาตรแบบรศัมี มีระบบประสาทแบบ ร่างแหประสาท (Nerve Net ) สืบฟัภธุยทัง้แบบอาศยัและไม่อาศยัเฟศ (แตกหภอ่ ) บางชภดิม ี2 เฟศใภตวัเดยีว

1. Hydrozoa – แมงกะฟรภุภ้ าจดื และไฮดรา 2. Scyphozoa - แมงกระฟรภุไฟ แมงกระฟรุภจาภ 3. Anthozoa - ดอกไม้ทะเล ปะการัง กัลปังหา

ได้แก่ ฟยาธิใบไม ้ฟยาธิตวัตดื และฟลาภาเรยี มีสมมาตรเป็ภแบบครึง่ซกี มีเภือ้เยือ่ 3ชั้ภ (Triploblastica animal) ไม่มีระบบหมุภเวยีภโลหติ มีระบบทางเดภิอาหารเปภ็แบบไมส่มบรูมย มีปากแต่ไมม่ทีวารหภกั มีทั้งสองเฟศใภตวัเดยีวกภั เรียกวา่เปภ็กระเทย (Hernaphrodite) ใภฟยาธติวัตดื สามารถเฟ่ิมจ าภวภขอ้ปลอ้ง เฟื่อสบืฟัภธุย

มีระบบประสาทอยูท่างดา้ภหภา้และแตกแขภงออกไปทางดา้ภขา้งของล าตวั ไม่มีอวยัวะหายใจ แต่สามารถหายใจทางผวิหภงัได ้เป็ภฟวกแรกทีม่รีะบบขบัถา่ย โดยมอีวยัวะขบัถา่ยคอื เฟลมเซลลย

1. เทอรยเบลลาเรยี (Class Turbellaria) ได้แก่ ฟลาภาเรยี 2.ทรมีาโทดา (Class Trematoda) ได้แก่ ฟยาธิใบไม ้(fluke) 3. เซสโทดา ( Class Cestoda) ได้แก่ ฟยาธติวัตดื (tape worm)

ระบบขบัถา่ย เป็ภเสภ้ขา้งล าตวั ภายใภบรรจุ ท่อขับถ่าย (Excretory canal) สืบฟัภธุยเเบบอาศยัเฟศ ไม่มีระบบไหลเวยีภเลอืด เเละ ระบบหายใจ

ได้แก่ ฟยาธิตวักลมเชภ่ ฟยาธไิสเ้ดือภ ไส้เดอืภฝอย และหภอภใภภ้ าสม้สายชู ล าตวักลมยาวหวัทา้ยเเหลม ไม่มีรยางคย มีเปลอืกเปภ็ควิตเิคลิหภาปกคลมุ มีเภือ้เยือ่ 3 ชั้ภ สมมาตรครึง่ซีก มีทางเดภิอาหารสมบรูมย (ฟวกแรก) มีช่องล าตวัเทยีม ( pseudocoelom ) ซึ่งมีของเหลวบรรจอุยูเ่ตม็ ระบบประสาท เป็ภวงเเหวภรอบคอ ต่อกับเสภ้ประสาททีย่าวตลอดล าตวั

1. ฟยาธิตวักลมใภล าไส ้เช่ภ ฟยาธเิสภ้ดา้ย, ฟยาธิปากขอ, ฟยาธไิสเ้ดอืภ, ฟยาธแิส้มา้ 2. ฟยาธิตวักลมใภเภื้อเยือ่ เช่ภ ฟยาธโิรคเท้าชา้ง, ฟยาธิตวัจีด๊ 3. ฟยาธิตวักลมทีเ่ปภ็อิสระ เช่ภ หภอภภ้ าส้มสายช,ู หภอภใภภ้ าเภา่, ไส้เดอืภฝอย

ได้แก่ ไส้เดือภดิภ แม่เฟรยีง ทากดดูเลอืด และปลงิภ้ าจดื มีสมมาตรครึง่ซกี เภื้อเยือ่ 3 ชั้ภ ล าตัวกลมยาวเป็ภปลอ้งๆ มีเภือ้เยือ่กัภ้ระหวา่งปลอ้งเรยีกว่า เซปตา (septa ) เเตล่ะปลอ้งมเีดอืย ( saeta ) 4 คู่ เภฟรเิดยี (ขับถา่ย )1 คู่ เส้ภประสาท 3 คู่ มีผิวหภงัเปยีกชืภ้ มีต่อมสรา้งเมอืก ท าให้ตวัลืภ่ และแลกเปลีย่ภกา๊ซทางผวิหภงั

ระบบหมุภเวยีภเลอืด (ฟวกแรก)แบบวงจรปดิ มีหัวใจเทยีม (Psudoheart) มีทางเดภิอาหารแบบสมบรูมย มปีมประสาท 2 ฟู ท าหภา้ทีเ่ปภ็สมอง ระบบขบัถา่ย มีอวัยวะเฉฟาะ เรยีก เภฟรเิดยีม (Nephridium) ส่วภมากม ี2 เฟศใภตวัเดยีว ยกเวภ้ฟวกแมเ่ฟรยีง

1. โฟลีคตีา (Class Polychaeta) ได้แก่ แม่เฟรยีง (Nereis) หภอภฉตัร (tube worm) 2. โอลโิกคตีา (Class Oligochaeta) ได้แก่ ไส้เดอืภดภิ (Pheretima) 3. ไฮรูดิเภยี (Class Hirudinea) ได้แก่ ปลิง (leech) ทากดูดเลอืด (landleech)

ได้แก่ กุ้ง กั้ง ปู แมลง เห็บ ไร ตะขาบ กิ้งกือ แมงมุม แมงดาทะเล มสีมมาตรครึง่ซกี มีเภือ้เยือ่ 3 ชั้ภ ทางเดภิอาหารแบบสมบรูมย มีการแบ่งสดัสว่ภของรา่งกายเปภ็ขอ้ปลอ้งชดัเจภ 3ส่วภ คือ หัว (Head) อก(Thorax) และ ท้อง(Abdomen)

มเีปลอืกแขง็หุม้ภายภอก (Exoskeleton) เป็ภสารจ าฟวกไคตภิ การหายใจ ใภภ้ าใชเ้หงอืก (Gill) บภบกใชท้่อลม (Trachea) เช่ภแมลง หรือแผงปอด (Book lung) เช่ภ แมงมุม

ระบบประสาทมเีสภ้ประสาทดา้ภทอ้ง 1 คู่ และมสีมอง

ระบบขบัถา่ย คือ ต่อมเขยีว (Green gland) ใภ กุ้ง และท่อมลัฟเีกยีภ (Malphigian tubules) ใภแมลง

ระบบหมุภเวยีภเปภ็ระบบเปดิ ประกอบไปดว้ยหวัใจ เลือด และแอง่เลอืด (Hemocoel) ส่วภใหร่เลอืดมสีีฟา้อ่อภหรอืสภี้ าเงภิ (Haemocyanin)

ระบบสบืฟภัธุยเป็ภสตัวยแยกเฟศ มักมีการปฏิสภธภิายใภตวั และออกลกูเป็ภไข่ที่มีไขแ่ดงมาก (มกัมกีารเปลีย่ภแปลงรปูรา่งไปดว้ย)

Class Crusatacea (ครสัเตเชยี) มีหภวด 2คู่ มีขา 5คู่ หายใจดว้ยเหงอืก มีอวัยวะขบัถา่ยคอื ต่อมเขยีว เชภ่ กุ้งภ้ าจดื กุ้งทะเล ปู กั้ง ไรภ้ า

Class Merostoma (เมอโรสโตรมา) มีขา 5 คู่ ไม่มีหภวด ได้แก่ แมงดาทะเล แมงดาถว้ย แมงดาจาภ

Class Arachnida (อารยแรชภดิา) ไมม่หีภวด มีขา4 คู่หายใจทางท่อลม หรือแผงปอด (Book lung) ได้แก่ แมงมมุ แมงป่อง บึ้ง เห็บ

Class Insecta(ครัสเตเชยี) มีหภวด 1 คู่ มีขา 3 คู่ มีท่อลมเป็ภอวยัวะหายใจ มีท่อมัลฟเีกยีภ ได้แก่ ยุง, แมลงวภั, ผีเสื้อ, แมลงปอ, แมลงสาบ, ปลวก, มด, จิ้งหรีด, ตั๊กแตภ

Class Diplopoda (คลาสไดโฟลโฟดา) มขีาจ าภวภมาก ไม่มีต่อมฟษิ มีหภวด 1 คู่ มีขาปลอ้งละ 2คู่ ได้แก่ กิ้งกือ กระสภุฟระอิภทรย

Class Chilopoda (ชิโลโฟดา) มีขาจ าภวภมาก ปล้องทีห่วัมรียางคยทีม่ีฟษิอยู ่1 คู่ มีหภวด 1 คู่ หายใจทางทอ่ลม ได้แก่ ตะขาบ

สัตวยทีม่ีล าตวัอ่อภภุ่ม ได้แก ่หมึกและหอยชภดิต่างๆ ระบบประสาท มีปมประสาท 3 คู่ และเสภ้ประสาท มีเยือ่บาง ๆ ปกคลมุล าตวัเรยีกวา่ แมภเทลิ (Mantle) ระบบหมุภเวยีภเลอืดแบบวงจรเปดิ มี Haemocoel หัวใจม3ีหอ้ง บภ1หอ้ง ล่าง2หอ้ง มีอวัยวะขบัถา่ยคอืไต หรือเภฟรเิดยีม

ระบบการหายใจ ถ้าอยูบ่ภบกใชป้อดหรอืแมภเทลิทีผ่วิหภงั ใภภ้ าใชเ้หงือก มีอวัยวะรบัสมัผัส ใภการดมกลิภ่ รับรส มีสมมาตรครึง่ซกี เภื้อเยือ่ 3 ชั้ภ มีอวัยวะรบัความรู้สกึใภการทรงตัวเรยีก Statocyst มีเฟศแยกกภั /กระเทย การปฏสิภธิทัง้แบบภายภอกและภายใภ มีการเคลือ่ภที่อาศยัระบบภ้ าผา่ภ ผ่าภท่อ Siphon (ดูดเขา้แลว้ฟ่ภออก)

1. Class Gastropoda (แกสโทรโฟดา) เชภ่ หอยสงัขย, หอยโขง่, หอยขม และหอยทาก 2. Class Polyplascophora (โฟลฟีลาโคฟอรา) เชภ่ ลิ่ภทะเล

3. Class Pelecypoda (เฟลไิซโปดา) เช่ภ หอยกาบ, หอยภางรม, หอยแครง, หอยเสยีบ 4. Class Scaphopoda (สคาโฟโปดา) เชภ่ หอยงาชา้ง 5. Class Cephalopoda (เซฟาโลโปดา) เช่ภ หมึกกลว้ย, หมึกกระดอง, หมึกสาย, หมึกยกัษย

มีเภือ้เยือ่ 3 ชั้ภ ช่องวา่งใภล าตวับดุว้ยซเีลยี ได้แก่ ดาวทะเล เม่ภทะเล ปลิงทะเล ตัวอ่อภมสีมมาตรแบบครึง่ซกี เมื่อโตเตม็ทีจ่ะมสีมมาตรแบบรศัม ีมีทางเดภิอาหารแบบสมบรูมย ผิวล าตวัมลีกัษมะขรขุระ ล าตวัแบง่เปภ็แฉก4ถงึ5แฉก หรือทวคีมูของ5 ไม่มีส่วภหวัชดัเจภ มีอวยัวะแยกเฟศกภัแตล่ะตวั สืบฟัภธุยทัง้แบบอาศยัเฟศและไมอ่าศยัเฟศ

ระบบประสาทมปีระสาทวงแหวภ (Nerve ring) รอบ ๆ ปากและมปีระสาทแยกออกไปตามแฉก

ระบบขบัถา่ยมเีซลลยอมโีบไซตย ท าหภ้าทีข่บัของเสยีออกไปขา้งภอก ไมม่เีลอืด แต่มีของเหลวคลา้ยภ้ าเหลอืง (Coelomic fluid) การเคลือ่ภทีใ่ชร้ะบบหมุภเวยีภภ้ าส่งไปยงัทอ่ขา (Tube feet) ที่ยืดหดไดต้ามแรงดัภภ้ า การแลกเปลีย่ภกา๊ซ ใช้เหงอืกทีเ่ปภ็ถงุบาง ๆ

1. Class Asteroidea เช่ภ ดาวทะเล 2. Class Ophiuroidea เช่ภ ดาวเปราะ 3. Class Echinoidea เช่ภ เม่ภทะเล อีแปะทะเล 4. Class Holothuroidea เช่ภ ปลิงทะเล 5. Class Crinoidea เช่ภ ฟลับฟลงึทะเล