| 1 |

မဝါဒေရးရာေဆြးေႏြးခကစာတမးငယ အမတ(၅)

ျမနမာႏငငရ ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး(ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက မဝါဒလမးစဥတစခဆသ႔)

ဟနးမစ(ရ)နစဆငႏင စငဒဂးလငး(န)

မဝါဒေရးရာေဆြးေႏြးခကစာတမးငယအမတ(၅)

ျမနမာႏငငရ ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး(ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက မဝါဒလမးစဥတစခဆသ႔)

ဟနးမစ(ရ)နစဆငႏင စငဒဂးလငး(န)

ဇြနလ၊ ၂၀၁၄

ယခမဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးခကစာတမးငယသည ျမနမာႏငငတြင ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး (ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက မဝါဒလမးစဥ တစခဆသ႔) ဇြနလ ၂၀၁၄ ဟနးမစ(ရ)နစဆငႏင စငဒဂးလငး(န) တ႔၏ မရငးသေတသန စာေစာငအား အႏစခပထားျခငးျဖစပါသည။ မရငးသေတသနစာေစာငက ေဖာျပပါ ဝကဆကဒလငတြင ဝငေရာကေလလာႏငပါသည။ http://www.asiafoundation.org/publication/fiscal-decentralization-in-myanmar-towards-a-roadmap-for-reform-burmese/.ရညညႊနးကးကား - ဟနးမစ(ရ)နစဆငႏင စငဒဂးလငး(န) တ႔၏ (ဇြနလ ၂၀၁၄)၊ ျမနမာႏငငတြင ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး (ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက မဝါဒလမးစဥတစခဆသ႔)။ အာရေဖာငေဒးရငးႏင ျမနမာအရငးအျမစဖြ႔ၿဖး တးတကေရးအဖြ ႔ - စးပြားေရးႏင လမႈဖြ ႔ ၿဖးတးတကေရးအဖြ ႔

ယခမဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးခကစာတမးငယႏင မရငး သေတသနစာတမးက ၿဗတနႏငင ႏငငတကာဖြ႔ၿဖးေရးဌာန (DFID) မ ရနပေငြ ေထာကပ ေပးထားပါသည။

| 1 |

တစ။ ။ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ေရး- သအရမားႏင လကေတြ ႔ အေျခအေနမား

သအရအားျဖငဆရေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည အစးရ ၏မဝါဒေရးရာ ဥးစားေပးလပငနးမားႏင ျမနမာလထ၏ လအပ ခကမားႏငကကညေသာ အကးေကးဇးမားက ျဖစေပၚေစႏင မညဟယဆရသည။ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည ျပညသ႔ ဝနေဆာငမႈမားအား ေဒသချပညသမား၏ လလားခကမား၊ လအပခကမားႏင ပမလက ေလာညေထြ ျဖစေစရန ေဆာငရြက ေပးႏငၿပး အစးရဝနေဆာငမႈမား၏ တန႔ျပနႏငစြမးက သသ သာသာ တးတကေစႏငသည။ တာဝနခယမႈႏင ပြငလငး ျမငသာ မႈက ပမတးတကေစၿပး အပခပေရးလပငနး မားတြင ျဖစေပၚေန ေသာ မလလားအပသည အထစအေငါ အတားအဆးမားက လညးေလာခႏငသည။ ဤနညးအားျဖင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား၏ နညး ပညာ စြမးေဆာငရညႏင ဝနေဆာငမႈ အရညအေသြးမားက ပမတးတက ေကာငးမြနေစမညျဖစသည။ တရားမတမႈႏင ျပညသလထပးေပါငး ပါဝငမႈက ပမေကာငးမြနေစေသာ နညးလမးတစခအျဖစ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည ႏငငေတာ၏ တရားဝငမႈက ပမအားေကာငးေစမညအျပင (အားလးမဟတလငေသာမ) လ႔အဖြ႕ အစညးအတြငး ပဋပကၡ အခ႕က ေျဖရငးေပးႏင မညျဖစသည။ အပခပေရးစနစမား အခငးခငး ၿပငဆငေနရေသာ ေဒသမားတြငမ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးေၾကာင ျဖစလာမည ႏငငေရးအကးဆကမားႏင ျပျပငေျပာငးလေရးမား၏ ေနာကဆကတြ အကးဆကမားက အထးအေလးအနကထားၿပး စဥးစားသးသပရနလသည။

လကေတြ႕တြင ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည စြန႔စားရမႈမားၿပး ခကခေသာ လပငနးစဥတစခလညး ျဖစေနျပနသည။ ၿခင၍ ႐ႈျမငသညရေသာ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ထားေသာ ႏငငမားသည ပ၍ဝငေငြေကာငးၿပး ပမအကး ခစားရေၾကာငး အေထာကအထားမားရသညမနေသာလညး ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥက ယငးရလဒ ေကာငးမား က စနစတက ျဖစေပၚေစချခငးျဖစ ေၾကာငး အေထာကအထား မားမာမ မရသေလာက နညးပါးသည။ ထသ႔ သအရႏင လကေတြ႕အၾကား ကြာဟခကမားျဖစေပၚရျခငးမာ ေနာကခ အေၾကာငးတရားမားက အေလးအနက ထညသြငးစဥးစားမႈမရ ျခငးႏင ဗဟခပကငမႈေလာခေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား၏ ဒဇငးပငးဆငရာ သ႔မဟတ လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာမႈ ဆငရာ အားနညးခကမားေၾကာင ျဖစသည။ ေအာငျမငေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင ဗဟ ခပကငမႈေလာခေရး မဟာဗဟာမားႏင ယငးျဖစစဥက တြနး အားေပးေနေသာ ႏငငေရးတြနးအားစမား၊ အငစတကးရငးမား

၏ မလအေျခအေနႏင တညဆစနစ၏စြမးေဆာငရညတ႔အၾကား ဟနခကညေအာင ခတဆကေပးႏငခသညက ေတြ႕ ရမည။

ထသ႔ေသာ မဟာဗဟာမားရပါက ျပညေထာငစအဆငေအာက အစးရမားသ႔ ေပးအပထားေသာ တာဝနဝတရားမားက လေလာကစြာ ႏင ထေရာကစြာ ေဆာငရြကႏငေစရန ရနပေငြ အရငးအျမစမား ခြေဝေပးေသာစနစ- ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟ ခပကငမႈေလာခေရးသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနး စဥ၏ အကးေကးဇးမား လကေတြ႕ ေပၚထြကလာေရးအတြက အေရးႀကးေသာေနရာ၌ရသည။

၁.၁။ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာချခငးႏင ပတသကသည ျပဌာနးစာအပပစ စဥးစားမႈႏင အကန႔ အသတမား

ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ မ႑ငႀကး ေလးခ

ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥက ပညာရပနယပယ တစခအျဖစ ႐ႈျမငပါက ဘအေနျဖငေတြ႕ ျမငႏငမည ‘ အေျခခ အစတအပငးႀကးမား ’ ႏင အဆငဆငျဖစေပၚသည လပငနးစဥ မားက ေတြ႕ရမည ျဖစသည။ ထအေျခခအစတအပငးႀကးမားထတြင ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥ၏ ပငမေဒါကတငႀကး ေလးခလညးပါဝငသည။ ၎တ႔ တစခခငး စတြင အေကာငးဆးလကေတြ႕ ကငထးဆသညမားလညး ကယစရၾကသည။

၁။ ျပညသ႔ဘ႑ာ စမခန႔ခြမႈနယပယတြင အေျခခစဥးမဥးမား ျဖစေသာ ေအာကေျခႏငနးလင ပမ ထေရာကမႈသေဘာ၊ လပငနးပမာဏႏင ထေရာကမႈ တက႐က အခးကသည သေဘာ၊ ေဘးထြကသကေရာကမႈသေဘာႏင တရားမတမႈ သေဘာမား ႏင အည အသးစရတသးစြမႈဆငရာ တာဝန ဝတရားမားက ခြေဝခထားေပးျခငး

၂။ ဘ႑ာေငြ ေထာကပေပးရမည ဝနေဆာငမႈ အမးအစား၊ စးပြားေရးအရ ဟနခကပကမႈမားက ေရာငရားႏငျခငးႏင ျပညေထာငစ အဆငေအာက ဘ႑ာေရးက႑လပပငခြင ပမ တးတကရရႏငေရးတ႔က ရညရြယ၍ ရနပေငြအရငး အျမစမားက ခထားေပးျခငး

၃။ သတမတခထားေပးေသာ လပငနးရပမားႏင ပတသက သည ဝငေငြႏင အသးစရတ ကြာဟမႈက ျဖညဆညးေပးရန၊ ေနရာေဒသ တစခႏငတစခအၾကား တနးတညမမႈက

| 2 |

ျမႇငတငေပးရန ႏင အျခားမဝါဒဆငရာ ရညမနးခကမား ျပညမေစေရးက အစးရအဖြ႕အခငးခငးၾကား ဘ႑ာေငြ ခြေဝလႊေျပာငးေပးမႈစနစ၏ ဒဇငးက ေပါကေျမာကေဆာငရြကေပးႏငျခငး

၄။ ေရရည ရငးႏးျမႇပႏမႈက အားေပးျမႇငတငရနႏင ေကြးၿမ အလြနအကြၽတငရမႈက ျဖစေစသည ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေရးက တားဆးကာကြယႏငရန အတြက ျပညေထာငစ အဆငေအာက အစးရမားက ေငြေခးျခငးႏင ဘ႑ာေရး စညးမဥးစညးကမးမားက အာမခ ေဆာငရြက ေပးႏငျခငး

ယငးအေျခခအစတအပငးႀကး တစခခငးစက ပညာရပ ဆငရာ အရ အေလးအနက စဥးစားသးသပဖ႔လသလ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပ ကငမႈေလာခေရး မဟာဗဟာမား ေဖာေဆာငရာတြင အေကာငးဆး လပထးလပနညးအျဖစ သတမတထားေသာ လပငနးစဥအဆငမား လညး ရသည (ပ- ၁)။

ပ- ၁။ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥအဆငဆင ေဆာငရြကမႈ ႏႈနးစမား ၁

လပငနးစဥအဆငမားက လကေတြ႕ေဖာေဆာငမႈ

အထကတြငေဖာျပထားသလ အဆငတငးသည ႀကတင သတမတထားေသာ ကာလတြင အတအကျဖစေပၚသည အျဖစ မးမာ လကေတြ႕အတြက မျဖစႏငသေလာကျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင လကေတြ႕နယပယတြငမ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပ ကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥမားက မညသ႔အေကာငးဆး အဆငဆင ေဆာငရြကသြားသငသညဟေသာ တစခတညးေသာ စနမနာပစဟ၍ မရပါ။၂ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးအတြက ႀကးကယခမးနားေသာ စမကနးဒဇငးမား ကဆးသြားျခငး၊ သ႔မဟတ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနရျခငးႏငပတသကသည ဥပမာ မားစြာရသည။ နေပါႏငငတြင ၁၉၉၉ ေဒသႏရကယပငအပခပ ေရးအကဥပေဒ၏ အစတအပငးအေတာမားမားသည ႏစေပါငး ၁၅ ႏစ ခန႔ စာရြကေပၚတြငသာ အရာထငခသည ဥပမာရသည။ ဝနေဆာငမႈမားက ဗဟခပကငမႈေလာခေပးေရးရညရြယခက

၁ Bahl and Martinez-Vazquez, Sequencing Fiscal Decentralization. World Bank Publications, 2006, 2–5. မ ေကာကႏႈတသည။၂ ယငး၊ စာ- ၂

- အစးရအဖြ႕ အခငးခငးၾကားအျငငးအခေျဖရငးသည နညးလမးမား

- အစအစဥကေသာ ဘတဂကလပငနး စဥႏင ဘ႑ာေငြ စညးမဥးမား

- ေရြးေကာကပြ

- ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ

- ျပညေထာငစ ေကာမရင

အပခပေရးႏငအငစတကးရငး

ဖြ ႕စညးပမား

- အစအစဥ အစတအပငးမား

- အခနဇယား

- ဥပေဒေရးဆြေရး လမးၫႊနခကမား

အစအစဥမားႏင မဝါဒဆငရာ

စကျဖစာတမး

- ျပညသ႔ဆႏၵခယပြ

ဖြ ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပဌာနးခက မားႏင ျပငဆင ေျပာငးလေရးက ေဆာငရြကမည

ဥပေဒ

ထနးညႇကြပကေရး အေကာငအထည ေဖာျခငး

အားလးပါဝငေသာ (ျဖစႏငပါက တရားဝင)

အမးသားအဆင ေဆြးေႏြးပြမား

- ေရတႏင ကာလလတ အတြက လပငနး အစအစဥမား

- မတဖကအဖြ႕မားမ အစအစဥက ေထာကပကညမႈမား

- ေစာငၾကည၊ အကျဖတ၊ ျပငဆင ေျပာငးလ

- ျပညသ႔ဘ႑ာ စမခန႔ခြမႈစနစ

- ျပညသ႔ဝနထမး ေရြ႕ေျပာငးမႈမား

| 3 |

မား အထမေျမာကသလ ဘတဂက၏ အလြနေသးငယေသာ အစတအပငးကသာ ေဒသႏရအစးရမားသ႔ ခြေပးႏငခသည။ ကေမ ၻာဒးယားႏငငတြင ပဋပကၡလြန ႏငငျပနလညတည ေဆာကျခငးမား စတငၿပး ဆယႏစေကာေသာအခါမ ၂၀၀၅ ခႏစ မဟာဗဟာျဖငဗဟခပကငမႈေလာခေရး စျပစမးသပ လပငနးစဥက စတငေဆာငရြကႏငျခငး၊ ၂၀၀၈ တြငမ ဗဟ အစးရအဆငေအာက အစးရအဖြ႕အစညးမားဥပေဒက ျပဌာနး ႏငျခငးႏင ၂၀၁၀ တြငမ ဆယႏစတာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ေရး စမကနးက အစျပႏငခသည။၃

လကေတြ႕အရတရားအရ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးက ျပဌာနး စာအပ ပစျဖငခဥးကပမႈသည ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက အဓကကေသာ ေနာကခႏငငေရးအရ လလားခကမားႏင အေျခ အေနမားကဖနတးေသာ အဟန႔အတားမားႏင ထပတက ေတြ႕ရစၿမျဖစသည။ ရလဒ အေနျဖင

“ဗဟခပကငမႈေလာခေရးက စတငကငသး ေဆာငရြက ေသာ ႏငငမားသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၏ အဓက ကေသာ အစတအပငးမားႏင ပတသကေသာ ဆးျဖတ ခကမားခမတရာတြင အခကအခႀကရေလရသည။ ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ မဝါဒမားက မညသည အစအစဥျဖင စတငေဆာင ရြကမည၊ အစအစဥ အစမ အဆးအထ ႏစေပါငးမညမ ၾကာျမင သငသည၊ အဆငဆင အသြငကးေျပာငးရာတြင မညသည အစတအပငးမား ပါဝငသငသည စသညတ႔က ဆးျဖတရာတြင အခကအခမားႀကေတြ႕ ၾကရျခငးပငျဖစသည။” ၄

မဝါဒဆငရာပနးတငမားက ရငးရငးလငးလငး သတမတရန မလြယကသညအျပင ဗဟခပကငမႈေလာခေရးဆငရာ အစ အစဥမား၏ ဒဇငး ႏင အေကာငအထညေဖာမႈမားတြငလညး ႏငငေရးအရႏင ဗ႐ကေရစ ယႏယားမ ခခဆန႔ကငမႈမားက လပငနးစဥ ေဆာငရြကေနစဥအတြငး ႀကေတြ႕ရေလရသည။ ထအခကမားေၾကာင ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥက အေကာငးဆးအစအစဥအဆငမားအတငး ေဆာငရြကႏငျခငး

မရၾကသညကမားသည။ မၾကာေသးမကာလမားတြင ဖြ႕ ၿဖး ေရး မဝါဒဆငရာ သေတသနမားသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥမားအပါအဝင ျပညသ႔ဝနထမးက႑ ျပျပငေျပာငးလ ေရးမား ေအာငျမငမႈတြင ႀကေတြ႕ရႏငသည လကေတြ႕ စနေခၚမႈ မားအေၾကာငးက အထးျပ ေလလာသးသပလာၾကသည။၅ ျပျပငေျပာငးလေရးတစခ ေအာငျမငဖ႔ဆလင ယငးသည ေနာကခအေျခအေနႏင အငစတ ကးရငးဆငရာ အရ တရားမား က အေျခခထားဖ႔လအပၿပး သးျခား ျပနာမားႏင အေျခခ ျပနာမားက ကငတြယေျဖရငးေပးႏငကာ လပေဆာငျခငး၊ သငယျခငးႏင လအပသလ ေျပာငးလခနညႇ ျခငး စသညတ႔က တစဆငခငးစ ေဆာငရြကသြားႏငဖ႔ လအပသည။ “ေရရည ျပျပငေျပာငးလေရးမားအတြက ရငးလငးေသာ ဥးတည ရညမနးခက လအပသညမနေသာလညး ကနဥးအဆငမားက မယတမလြနေျခလမးျဖင ေဆာငရြကကာ ေၾကာငးကး ယတ အတငး ပငးျခားေဆာငရြကသြားရမည။” ၆

၁.၂။ အထကေအာကလပပငခြငခြေဝေပးျခငးႏင ေဒသႏရ လပပငခြငေပးျခငးအၾကား ကြာျခားမႈမား

ဗဟခပကငမႈေလာချခငးသည အဆငအမးမးျဖင ျဖစေပၚႏင သည။ ေဒသႏရအာဏာခြေဝေပးျခငး Devolution တြင ေဒသႏရ အာဏာပင အဖြ႕အစညးမားသည သတမတထားေသာ လပငနး ရပမားအတြက ကယပငဆးျဖတျပဌာနးခြငရၾကၿပး ေရြးေကာကပြ မားမတစဆင ထဆးျဖတခကမားႏင ပတသကၿပး ေဒသခ ျပညသလထအေပၚ တာဝန ခၾကရသည။၇ ႏႈငးယဥခက အားျဖင အထကေအာကလပပငခြင ခြေဝေပးျခငး Deconcentration ဆသညမာ ဗဟခပကငသညအဖြ႕အစညး တစခမ (အထးသျဖင က႑အလက ဝနႀကးဌာနမား) ေအာကေျခ အပခပေရးအဖြ႕ ခြအဆငဆငတ႔သ႔ လပငနးမားႏင အရငးအျမစမား ခြေဝခထား ေပးျခငးသာျဖစသည။

ထ႔ေၾကာင ေဒသႏရလပပငခြငေပးျခငးႏင အထကေအာက လပပငခြင ခြေဝေပးျခငးတ႔အၾကားတြင အေရးႀကးေသာ ကြျပား ျခားနားမႈမား ရသည။ ေဒသႏရလပပငခြငေပးျခငးတြင ေဒသႏရ

၃ ကေမ ၻာဒးယားႏငင၏ မေျဖာငျဖးေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥအေၾကာငး သလပါက Pak Kimchoeun, Fiscal Decentralization in Cambodia:

A Review of Progress and Challenges, CDRI Working Paper Series 50. Phnom Penh: CDRI, 2011. က ၾကညပါ။၄ Bahl and Martinez-Vazquez, Sequencing Fiscal Decentralization. World Bank Publications, 2006, 2–5. မ ေကာကႏႈတသည။၅ Leni Wild and Marta Foresti, Working with the Politics, 2013, http://www.odi.org.uk/sites/odi.org.uk/files/odi-assets/publications-opinion-files/8587.

pdf; and Matthew Andrews, The Limits of Institutional Reform in Development – Changing Rules for Realistic Solutions. Cambridge: Cambridge

University Press, 2013. ကၾကညပါ။၆ Paul Smoke, “Strategic Fiscal Decentralization in Developing Countries: Learning from Recent Innovations,” in Local Dynamics in an Era of

Globalization, ed. Shahid Yusuf, Weiping Wu, and Simon Evenett. World Bank, 2000, 107.၇ ယငးက ‘ဒမကရကတစ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး’ ဟလညး သးႏႈနးတတသည။၈ Kent Eaton, Kai Kaiser, and Paul Smoke, The Political Economy of

Decentralization Reforms. Washington, D.C. World Bank, 2011, 8.

| 4 |

အစးရမားသည ေရြးေကာကချဖစၿပး ဆးျဖတခြငအာဏာလညး ပမျမငမားေသာေၾကာင ေဒသခလထအေပၚ တာဝနခယမႈ ပမ ျမငမားေလရသည။ အလားတပင ေဒသႏရ အစးရမားသည လညး အရငးအျမစမားက က႑အသးသးအၾကား ခြေဝေရးတြင ဆးျဖတခြငမားရေနသည။ ထအေၾကာငးမားေၾကာင ေဒသႏရ လပပငခြငေပးျခငးသည အထကေအာကလပပငခြင ခြေဝ ေပးျခငးထကစာလင ႏငငေရးအရ ဗဟခပ ကငမႈေလာချခငး ပမျမငမားသညဟ မအားျဖင မတယႏငသည။ လကေတြ႕အေန အထားမားအရ ႏငငမားအားလးလလတြင အဆပါ ဗဟခပကငမႈေလာချခငးပစမား ေရာေႏာတညရေနတတသည။

ႏစ။ ။ ျမနမာႏငငရ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေရးဝနးကင

ထေရာကေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး မဟာဗဟာမားသည တညဆ ေနာကခအေၾကာငးတရားမား အေပၚတြင အေျခခရမည။ အေရးႀကးေသာ ေနာကခအေၾကာငးမားထတြင ႏငငေရး တြနးအားမား၊ အဓကဇာတေကာငမားႏင ပါဝငပတသကသမား ၏ အခနးက႑ႏင အကးစးပြားမားႏင ျပျပငေျပာငးလေရး လကရေရာကရေနေသာအေျခအေနတ႔ ပါဝငသည။၈ ျမနမာ ႏငငတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ေနာကကြယမ ႏငငေရး တြနးအားမားထတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားက လညး အေရးပါေသာ သကဆငသမား ျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးစဥသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပျပင ေျပာငးလေရး၊ ဖကဒရယျပညေထာငစ တညေထာငေရးႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥဆငရာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးေနမႈမား၏ ေနာကခ တြင ျဖစေပၚေနျခငးလညးျဖစသည။

၂.၁။ ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈမားအတြက ႏငငေရးႏင အငစတကးရငး ဆငရာ ေနာကခအေျခအေနမား

သမငးေနာကခ

ျမနမာႏငင၏ တရားဝင ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥ သည ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက စတငကငသးၿပး ေနာကမ ေပၚထြကလာျခငးျဖစသည။ ယငးသည ႏငငေတာ ေအးခမး သာယာေရး ႏင ဖြ႕ ၿဖးေရးေကာငစအစးရက အထး သတႀကးစြာထားၿပး စမခေသာ ‘ေခတမ၊ ဖြ႕ ၿဖးတးတကသည

ဒမကေရစ ႏငငေတာ’ ဆသ႔သြားမည ‘လမးျပေျမပခနစဆင’ ၏ အဆးသတလညးျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥသည ‘လထအေျချပဖြ႕ ၿဖးေရး’ က ေကြးေၾကာ ေသာ ဥးသနးစန အစးရလကထကတြင ပမ အရနရလာခသည။ ဥးသနးစန အစးရသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမား အရညအေသြး ျမႇငတငျခငးႏင ဖြ႕ ၿဖးေရးတ႔က ‘အျမနရမည ေအာငျမငမႈမား’ အျဖစ အလငအျမနအေကာငအထညေဖာရန ရညရြယခက ထားရသည။ ၂၀၁၁ ခႏစမ စတငသည လကဆပလကကင ျပႏငေသာ ဗဟ ခပကငမႈေလာခေရးဆငရာ ျပျပင ေျပာငးလမႈ မားတြင ခ႐င၊ ၿမ ႕နယႏင ေကးရြာ အပစအဆငမား၌ အတငပငခ ေကာမတမားႏင ေရြးေကာကခ ရာထး ေနရာမားက ဖနတးျခငး၊ ျပညနယတငး ေဒသႀကးမားရ ဌာနဆငရာ ဝနထမးမားက ျပညေထာငစအဆငမ ခမတေပးေသာ လပငနးတာဝနမားက အေကာငအထညေဖာရာ၌ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ႏင ေပါငးစပညႇႏႈငး ေဆာငရြကရန အမန႔ထတျပနျခငး၊ ေဒသႏရ ျပညသ႔လပငနးရပမားႏင ဖြ႕ ၿဖးေရး စမခကမားအတြက ဘတဂကမား တးျမႇင ခထားေပးျခငး စသညတ႔ပါဝငသည။

၂၀၀၈ ခႏစ ျမနမာႏငင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒေအာကမ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး

ႏငငေတာ ဖြ႕စညးတညေဆာကပႏင ပတသကသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပဌာနးခကမားသည ျမနမာႏငင၏ ကနဥး ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးမားအတြက အေရးပါေသာ အတားအဆးမားအပါအဝင ရငးလငးေသာ အကန႔အသတမားက ျပဌာနးထားသည။ ပထမဥးစြာ အေျခခ ဥပေဒသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငတြင တစဝက တပက ေရြးေကာကချဖစေသာ ေဒသဆငရာ ကယစားျပ အဖြ႕အစညးမားႏင ဗဟမခန႔အပသည ဝနႀကးခပတ႔ ၉ က ေပါငးစပထားေသာ ႏငငေရးစနစ အေရာအေႏာတစခက ဖနတး ေပးသည။ ယငးသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရး စတင ေဆာငရြကေသာ ႏငငမားတြင အေတြ႕ရမားေသာ အစအမပင ျဖစသည။ ထအေရာအစပေၾကာင အသစေပၚထြကလာေသာ ဒမကရစေဒသႏရ အစးရမား၏ လပေဆာငမႈမားက ဗဟမခန႔အပ ထားသည အရာရႀကး မားက ၾကညၾကပၿပး လပငနးေဆာငရြကမႈ မားက ထနးခပႏငေအာင ဖနတးေပးသည။

ဒတယအခကမာ အေျခခဥပေဒသည ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကး အစးရမား၊ ကယပငအပခပခြငရေဒသ ဥးစး အဖြ႕မားႏင

၈ Kent Eaton, Kai Kaiser, and Paul Smoke, The Political Economy of Decentralization Reforms. Washington, D.C. World Bank, 2011, 8.၉ ‘ျပညေထာငစျမနမာႏငင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ’ (ျပနၾကားေရးဝနႀကးဌာန၊ ျပညေထာငစျမနမာႏငငအစးရ၊ ၂၀၀၈) အခနး ၂၆၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

လႊတေတာမားတြင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပမ တက႐ကခန႔အပေသာ ကယစားလယ ၂၅% စရသည။

| 5 |

ေနျပညေတာ ေကာငစတ႔အတြက အေရးပါေသာ အပခပေရး ဆငရာ အခနးက႑မားက သတမတေပးၿပး ျပညထေရး ဝနႀကး ဌာနေအာကရ အေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာနအတြက လညး အပခပေရး အခနးက႑မားက သတမတေပးထားသည။၁၀ ေနာကဆးအေနႏင အေျခခ ဥပေဒက ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညေထာငစအဆငေအာကရ အစးရအဖြ႕မားအၾကား လပငနး တာဝနခြေဝမႈမားကလညး ျပဌာနးေပးသည။ ထသ႔ ခြေဝေပးရာ တြင ပညာေရး၊ ကနးမာေရးႏင စးပြားေရးစေသာ အေရးပါသည ဖြ႕ ၿဖးေရးႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ လပငနးတာဝနမားက ျပည ေထာငစအဆင လပငနးတာဝနမားအျဖစ သတမတၿပး ျပညေထာငစဘတဂကလပငနးစဥ ေအာကတြင ထားရသည။

ျမနမာႏငင၏ အငစတကးရငးဆငရာ ေနာကခ

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ အကန႔အသတ အတားအဆးမား အျပင ျမနမာႏ ငင၏ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈက႑ ျပျပင ေျပာငးလေရးက ျပညသ႔ဝနထမးအဖြ႕အစညးမားမတစဆင ေဆာငရြကေနရျခငး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ ျပညသ႔ဝနထမး အဖြ႕အစညးမားသည ‘ဗဟခပကငမႈ အလြနျမငမားျခငး၊ အပခပေရးႏင စမခန႔ခြေရးဆငရာ ဆးျဖတလပကငႏငစြမး အလြနနမပါးျခငးႏင တငပငေဆြးေႏြးမႈ လပငနးစဥမား မရ သေလာကခ႕တျခငး စေသာအခကမားျဖင ႏစေပါငးမားစြာ ဝေသသျပခလာခရေသာ အဖြ႕အစညးမား’ ျဖစၾကသည။၁၁ ျမနမာႏငငရႏငငေရး ယဥေကးမႈသည အမနးခငးႏငငအခ႕၏ ယဥေကးမႈမး ထငဟပလကရၿပး ႏငငေရးအရ ဆရာ တပည ေမြးျခငးက ကငသားရေနမႈ၊ တာဝနခယမႈႏငပတသကသညအေတြ႕အႀက အလြနနညးပါးမႈႏင နယေျမေဒသမားက စမရာတြင အပခပေရးမး သ႔မဟတ အစးရအရာရမားမတစဆင အထက ေအာက အဆငဆင ထနးခပမႈ စသညအခကမား ရ သည။၁၂ ထအဖြ ႕အစညးဆငရာ ယဥေကးမႈေၾကာင ျပျပင ေျပာငးလေရး မားသညလညး အထကမ ေအာကသ႔ ဆငးသကလာသညပစသာ အဓကျဖစေနၿပး ေဒသႏရအဆငက ဥးေဆာငသည လပငနးစဥ မး မဟတေပ။ျမနမာႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလေရးသည ဟနခကညအမတ၌ ေရာကရ ေနသညဟဆရမည။ ‘ျပဌာနးစာအပပါ’ အစအစဥ အဆငမားအတငး ဆပါက ျပျပငေျပာငးလေရးမား မစခင ကယျပန႔ေသာ အမးသားအဆင သေဘာတညမႈ တစခက

အရငလာရမညျဖစသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငတြငမ ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက ႏငငေရးတြနးအားမား အတငး အတာ တစခအထ ရေနခသည။ ဖကဒရယစနစ၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားႏင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရးႏင အသစ ေရးဆြေရးကစၥမားက ေျပာဆေဆြးေႏြးေနၾကခန ျဖစသျဖင ဗဟ ခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥမား၏ ေရရညႏငငေရး အဓပၸါယ အႏစသာရမားက ရငးလငးစြာေတြ႕ ျမငရျခငး မရေသး ေပ။ အေရးႀကးေသာအခကတစခမာ အပခပေရးစနစမား အၿပငျဖစေနေသာ ကယျပန႔လသညေဒသမားတြင အပခပေရး ဌာနမားသည စပေပါငးစနစမားသ႔မဟတ အစးရမဟတေသာ စနစမားျဖစေနၾကေသာေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ေရ႕ဆကေဆာငရြကရာတြင ဗဟအစးရဝနေဆာငမႈမားက ဗဟခပကငမႈေလာချခငးကလညး အဆးအျဖတနယပယ တစခ အျဖစ ၾသဇာသကေရာကေနသည။

ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၏ အဆးသတရညမနးခကပနးတငက ျမငေတြ႕ႏငရနမလြယကေပ။ သ႔ရာတြင ေရရည ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥအတြက အေျခခ မားက တညေဆာကေနရငးက ရလဒေကာငးမားကပါ တပါ တညး ေပၚထြကေအာင ေဆာငရြကႏငမည အခြငအလမးမား လညးရေနသည။ ထသ႔ေဆာငရြကရန အတြကဆလင လကရ ရေနၿပးသား အငစတကးရငးမားႏင လကရေဆာငရြကေန သည ျပျပငေျပာငးလေရးမားအေပၚ၌ပင အေျခခထားရမည ျဖစသည။ တၿပငနကတညးမာပင တစမးထကမက ျဖစႏငေသာ အနာဂတမားအတြကလညး ေျပာငးလြယ ျပငလြယမႈ ႏင လေလာကေသာ ေနရာမားက ဖနတးေပးထားဖ႔လသည။

၂.၂။ ျမနမာႏငင၏ ျပညေထာငစအဆငေအာက ဘ႑ာေရး စနစ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ

အထကေဖာျပပါ ႏငငေရးႏင အငစတကးရငးဆငရာ အေျခ အေနမားေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးစဥမားသည အဓကအားျဖင အထကမ ေအာကသ႔ဆငးသကလာျခငးျဖစၿပး ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈလပငနးမားႏငဖြ႕ ၿဖးေရး ရနပေငြစမကနးမားက အဓကထား ေဆာငရြက ျခငးျဖစသည။ အကန႔အသတျဖငရေနေသာ အပခပေရးက႑ စြမးေဆာငရညက ထႀကးပမးမႈမားက အဟန႔အတား ျဖစေစသည။

၁၀ ယငး၊ အခနး ၂၆၀၊ ၂၈၃၊ ၂၈၇။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold, The General Administration Department:An Overview of Myanmar’s Administrative

Backbone. Yangon: MDRI-CESD and The Asia Foundation. တြငလညး ၾကညႏငသည။၁၁ Alex M. Mutebi, “Myanmar’s Civil Bureaucracy and the Need for Reform,” in Myanmar: Beyond Politics to Societal Imperatives. Singapore:

Institute of Southeast Asian Studies, 2005.၁၂ Tariq H. Niazi, Deconcentration and Decentralization Reforms in Cambodia. Philippines: Asian Development Bank, 2011, ix.

| 6 |

ျမနမာႏငင၏လကရ ျပညေထာငစအဆငေအာက ဘ႑ာေရး စနစဖြ႕စညးပမာ ေဒသႏရလပပငခြင ခြေဝေပးသည ပစႏင အထကေအာက လပပငခြငခြေဝသည ပစတ႔က ေပါငးစပ ထားျခငးျဖစသညဟ သတမတႏငသည။ ျမနမာႏငငတြင ေဒသႏရ လပပငခြငအျဖစ ဖြ႕စညးေပးထားေသာ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕မားရၾကၿပး ၎တ႔တြင ကယပင ဘ႑ာေငြ အရငးအျမစမားႏင အခ႕ေသာ လပငနးရပမား အတြက သးသန႔ဘတဂကမား ရၾကသည။ သ႔ရာတြင ျပညေထာငစဘတဂက၏ ပမာဏ အမားစက ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားက ထနးခပထားၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ခြေဝေပးေသာ ဘတဂကႏင လပပငခြင တာဝနမား မာ ေသးငယသည။ ဘ႑ာအရငးအျမစမားက ျပညေထာငစ အဆငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ေအာကအဆငမားသ႔ လႊေျပာငးေပးေသာ အဓကလမးေၾကာငး သးခရသည။

• လမးေၾကာငး ၁ - ျပညေထာငစကြပကမႈေအာက၌ရေသာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားသည အထကေအာကလပ ပငခြင ခြေဝေပးေသာလမးေၾကာငးျဖင ၎တ႔၏ ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကးအဆင ႐းခြမားသ႔ အခ႕ေသာ လပငနးရပမား ႏင သကဆငရာ ဘတဂကတ႔က ခြေဝခထားေပးေသာ ပစျဖစသည။

• လမးေၾကာငး ၂ - ျပညေထာငစရနပေငြမ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးရနပေငြမားသ႔ ေထာကပေငြ သ႔မဟတ ေခးေငြ ပစမး ျဖင လႊေျပာငးေပးေသာ ဘ႑ာေငြမားျဖစသည။ ၎တ႔က အသစျဖစေပၚလာသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဌာနဆငရာမားအတြက ေဒသႏရလပပငခြငေပးေသာ လမးေၾကာငးျဖင ေထာကပေပးျခငးျဖစသည။ ထဘတဂက မားက သကဆငရာ ေဒသတြငးရ အခြနႏင အခြနမဟတ ေသာဝငေငြမား၊ ေဒသတြငး ႏငငပငလပငနးမားမ ဝငေငြမား ျဖင ထပမေပါငးထညရသည။

• လမးေၾကာငး ၃ - ေဒသတြငးအေျခခအေဆာကအဥးမားအတြက ေငြလးေငြရငး အသးစရတအေနျဖင သးျခားဘတဂက မားအျဖစ လာေသာရနပေငြမား ျဖစသည။ ၎တ႔က ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကးအဆင၊ ေဒသလႊတေတာအမတမား သ႔မဟတ ၿမ႕နယမားသ႔ ရနပေငြခြေဝမႈႏင စမမႈဆငရာ စအမးမးျဖင ခြေဝေပးသည။ ၎တ႔သညလညး ေဒသႏရ လပပငခြင ခြေဝေပးသည ပစပငျဖစ သည။

ထဘ႑ာေရးစနစဖြ႕စညးပသညလကရႏင အနာဂတ ဘ႑ာေရး က႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး မဝါဒမားအေပၚ သကေရာကမႈ မားစြာရေနသည။ ပထမအခကမာ အဆပါလမးေၾကာငးသးခစလး

တြင ခထားေပးမည စစေပါငးရနပေငြပမာဏႏင ပထဝ အလက ခြေဝမႈမား ႏငပတသကသည အစအမမား သးျခားစ ရေနၾကသည။ ဒတယအခကမာ သကဆငရာလမးေၾကာငး တစခအတြငး၌ တာဝနျပနလည ခြေဝမႈမားမာ ရငးလငးျပတသား မႈမရေပ။ ထ႔ေၾကာင ဝနႀကးဌာန တစခတညးေအာကရ ဌာနခြ မားသ႔ မတညေသာ လမးေၾကာငးမားမ ရနပေငြစးဝငေနမႈမား လညး ျဖစႏငသည။ ဥပမာ အခ႕ေသာျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ဌာနဆငရာမားသည ျပညေထာငစဘတဂကမ လညးေကာငး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမလညးေကာငး လမးၾကာငးႏစမးျဖင ရရေနၾကသည။ ယငးသည အရငးအျမစ မားက ညဖငးစြာ စမသးစြမႈႏင တာဝနခယမႈ အားနညးျခငးတ႔က ျဖစေစႏငသည။

ထသ႔ျဖစျခငးေၾကာင အစးရဌာနဆငရာအဆငဆငသ႔ ခထား ေပးေသာ လပငနးတာဝနႏင ထလပငနးမားေဆာငရြကႏငရန အတြက လအပေသာ ရနပေငြအရငးအျမစမား လကလမးမမႈ တ႔အၾကားတြင အခတအဆကေပာကသြားေစသည။ ထမဝါဒမး သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမားအား မဝါဒအရ သတမတထားသည ကတာ ျပညမေစေရးအတြကသာ ႀကးကင စမၿပး လသလ အေပါငးအႏႈတ ျပလပေနျခငးသာ ျဖစၿပး ရညမနးခကမား၊ ဥးစားေပးလပငနးမားႏင စမကနးမားက မနကနစြာ ထငဟပေဖာျပေသာ ဘတဂကမးေတာမဟတေပ။ ထသ႔ရနပေငြအရငးအျမစႏင ထရနပေငြျဖင ေဆာငရြကေသာ လပငနးမားအၾကား အခတအဆက မမနကနျခငးေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက ရနပေငြ မလ ေလာကမႈမားက ျဖစေပၚေစသည။

ဆန႔ကငဘကအႏရာယတစမးလညး ျမနမာႏငငတြင ျဖစေပၚ လကရသည။ လကရတြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားသ႔ ဘ႑ာေရးအရ လပပငခြငအနညးငယသာ ခြေဝေပးထားရာ ျပညနယတငးေဒသ ႀကးဘတဂကမားက ထပမတးျမႇငမည ဆပါက ျပညေထာငစဘတဂကမ ကခသးစြေနေသာ အေရး ပါသည လမႈႏငစးပြား ဝနေဆာငမႈမားအတြက ရနပေငြ အရငး အျမစမား နညးပါးသြားမညျဖစသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသ ႀကးမား အမနတကယေဆာငရြကေသာ လပငနးမား အတြက ရနပေငြ မနကနစြာကခသးစြမႈ မရျခငးေၾကာင ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးအတြက လကရ ေဆာငရြကေနေသာ ဘတဂကမေဝေပးသညပစသည ကဥးေျမာငးေသာ ေဒသႏရ ဝနေဆာငမႈအခ႕အတြက ရနပေငြပလမႈက ျဖစေစႏငၿပး တစႏငငလးအတငးအတာျဖငေဆာငရြကေသာ ဝနေဆာငမႈ မားတြင ရနပေငြ မေလာကငမႈမားႏင လေငြမားျပားမႈမားက ျဖစေစႏငသည။

| 7 |

ယခအႀကျပစာတမးသည ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက တျဖညးျဖညးခငး ေရ႕တးေဆာငရြကသြားမည ျပျပငေျပာငးလေရး မဟာဗဟာက အႀကျပထားသည။ လကရ ရနပေငြစးဆငးသညလမးေၾကာငးသးခက အေျခခၿပး ျပျပင

ေျပာငးလေရးလမး ေၾကာငးသးသြယက အဆျပထားျခငး ျဖစသည။ ပ- ၂ သည အဆျပ လေသာ ေပါငးစပဘ႑ာေရးစနစဖြ႕စညးပကေဖာျပထားျခငးျဖစၿပးဌာနႏင ဝနႀကးဌာန အနညးငယ ကသာ ဥပမာအေနႏငသးထားသည။

က႑အလက လပပငခြင အဆငဆငခထားေပးျခငး

- သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားက ျပညနယ/တငးမားအတြက စစေပါငး ရနပေငြက သတမတ

- ရနပေငြခြေဝမႈပေသနညးက ဝနႀကးဌာနမားက ေဖာထတ/ ျပညေထာငစဘ႑ာေရးေကာမရငႏင တငပင

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊

ဇယား- ၁၊ ဌာန- ၁ (သစေတာ)

ျပညေထာငစရနပေငြ/ ဘတဂက

ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး ရနပေငြ/ ဘတဂက

ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား (အစးရအဖြ႕ )ျပညနယ/တငးမ

ထညဝငမႈ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင

ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနလကေအာကခဌာနမား

(ကနးမာေရး)

လမးေၾကာငး -၁ လမးေၾကာငး -၂ လမးေၾကာငး -၃

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင

ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနလကေအာကခဌာနမား

(ပညာေရး)

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊

ဇယား- ၁၊ ဌာန- ၂ (အးအမ)

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ေဆာကလပေရး

ဌာန

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

ကယပငဘ႑ာေငြ အရငးအျမစမား

ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန- ၁ (ကနးမာေရး)

ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန- ၂ (ပညာေရး)

အေျခခအေဆာကအဦး ရငးႏးျမႇပႏမႈမားႏငစမခကမားအတြက ပေသနညးအေျခခ

ေငြလးေငြရငး ေထာကပေငြမား၊

- ဆငးရမြေတမႈ ေလာခေရးရနပေငြ၊မဆႏၵနယဖြ႕ ၿဖးေရး ရနပေငြ၊

GAD ႏင MBA တ႔က အစားထး

ဇယား ၂ ပါ ပမနလပငနးမားအတြက

ေငြလးေငြရငး ေထာကပေငြ

ပ- ၂။ ျပျပငေျပာငးလေရးလမးေၾကာငး သးသြယ

| 8 |

၂.၃။ ျမနမာႏငင၏ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခ ေရး လမးျပေျမပက ပေဖာျခငး

လကရအခနအထ ျမနမာႏငင၏ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ အဓကေမာငးႏငအားမာ ျပညေထာငစအသးစရတ တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ခြတမးက ပမတးျမႇငရန ျဖစ သည။ ယငးသ႔ အထကမေအာကသ႔ ၫႊနၾကားေစခငးေသာ မဝါဒ သည အေတြ႕ရမားေသာလညး အားနညးခကႏစမးရသည။

ပထမအခကမာ လကရ ပ စသည အစးရအလႊာတစခ ျဖစေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားကသာ အဓက ထညသြငး စဥးစားသညအခကျဖစသည။ သ႔ရာတြင ဘတဂက ေဝစအခ႕က မညသည အေၾကာငးေၾကာင ေဒသႏရ လပပငခြင အျဖစ ခြေဝေပးရသနညးဆသည ေမးခြနးႏင ထေဝစက မတည ေသာ ျပညနယႏငတငးေဒသ ႀကးမားအၾကားတြင မညသ႔ထပမ ခြေဝၾကမညနညးဟေသာ ေမးခြနးမားက ေျဖရငးႏငျခငး မရေသးေပ။ ဒတယအခကမာ ဗဟႏင ျပညနယ/တငး ေဒသ ႀကးမားအၾကား ရနပေငြစးဆငးမႈ လမးေၾကာငး တစခႏစခကသာ အဓကထားေနေသာအခကျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မား၏ အကန႔အသတႏငရေသာ လပငနးရပမားအတြက ရနပ ေငြမား ခြေဝခထားေပးျခငးႏင ေဒသႏရဖြ႕ ၿဖးေရး ရနပေငြ စနစမားစြာျဖင ေဒသတြငး အေျခခအေဆာကအဥ ဖြ႕ ၿဖးေရး အတြက ေငြလးေငြရငးျမႇပႏမႈမား ေဆာငရြကေပးျခငးဟသည ပစႏစမးကသာ အဓကေတြ႕ေနရ သည။

ယခအပငးတြင လကရ ရ ၿပးသားလမးေၾကာငးမားက အေျခခ ထားသည ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လမးၫႊန ေျမပ၏ ကနဥးအဆငမားက အကဥးခပေဖာျပထားသည။ တၿပငနကတညး မာပင ျမနမာႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလေရးမား၏ ႏငငေရးမကႏာစာ- အထးသျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ-၏ အဆးသတလမးေၾကာငးမးစျဖစေပၚႏငေသာ သေဘာသဘာဝ ေၾကာင ယခေဖာျပမညခဥးကပမႈ ပစမားသညလညး ပမအေျခခ ကၿပး ျမငသာထငရားသည ျပျပင ေျပာငးလေရးမား အနာဂတ တြင ဆကလကျဖစထြနးလာႏငသညက လမးဖြငေပးထားမည ေရြးခယစရာအမားအျပားက လကခႏငေသာ ခဥးကပမႈမး ျဖစရနလသည။

လမးေၾကာငး ၁- က႑အလက လပပငခြငအဆငဆင ခြေဝေပးျခငးက အားေကာငးလာေအာငေဆာငရြကျခငး

လမးေၾကာငး ၁ မ အေရးပါေသာက႑မားတြင အထကေအာက လပပငခြင အဆငဆငခြေဝေပးျခငးမားမာ စတငေနၿပျဖစသည။ ထအဆငသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈက႑မားတြင ဗဟခပကငမႈေလာချခငးလပငနးမားတြင အေရးပါေသာ တးတကမႈမား ရရေနျခငးက ေဖာျပေနသည။ သ႔ရာတြင ထလပငနးစဥမားသည အရငးအျမစမား က ႏငငအတြငးခြေဝေပးေရးအတြက စနစကၿပး ပြငလငးျမငသာမႈရေသာ မေဘာငတစခက ဖနတးေပးႏငျခငး ေတာ မရေသးေပ။ တစဆငခငး တးတကေဆာငရြကသြားမည ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး မဟာဗဟာမား သည လကရျဖစထြနးမႈမား အေပၚအေျခခၿပး လပငနးက႑ အလက လပပငခြငအဆငဆင ခြေဝေပးျခငးက ပမစနစကစြာ ေဆာငရြကႏငေစရန ခဥးကပရမညျဖစၿပး ထဝနေဆာငမႈမား အတြက ရနပေငြမားခြေဝေပးျခငး (ေဒါငလက ဘ႑ာေရးမေခ)၊ ထရနပေငြမားက မဝါဒေရးရာ ဥးစားေပးခကမားႏငအည တစႏငငလးသ႔ ခြေဝေပးေရး (အလားလက ဘ႑ာေရးမေခ) တ႔က ေဆာငရြကရမညျဖစသည။ ေဘာငကြက- ၁ တြင ပညာေရး က႑ အတြက လပပငခြငအဆငဆင ခြေဝခထားေပးျခငးက ဥပမာေပး ထားပါသည။

ေဘာငကြက- ၁။ ပညာေရးက႑၌ လပပငခြငအဆငဆင ခထားေပးျခငး

ပညာေရးက႑အတြက ေငြလးေငြရငးရနပေငြမားက အထက ေအာက လပပငခြင အဆငဆင ခြေဝခထားေပးၿပးျဖစသည။ ေကာငးေဆာကလပျခငး လပငနးမားအတြက ဝယယ ျဖညဆညးေရးႏင စမခန႔ခြေရးကစၥရပမားက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင ပညာေရး႐းမားက ေဆာငရြကၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ ဝယယျဖညဆညးေရး ဘတအဖြ႕မားက လပငနးေဆာငရြကမည ကနထ႐ကက ေရြးခယၿပး ၿမ႕နယပညာေရးမး႐းက လပငနးေဆာငရြကမႈ မားက ၾကညၾကပသည။၁၃ သ႔ရာတြင ရနပေငြက စမခန႔ခြ ရသည လပပငခြငသည ေကာငးေဆာကလပေရး စမခကမား၏ အေရအတြက၊ အမးအစားႏင ေနရာေဒသ

၁၃ တငးေဒသႀကး ပညာေရးမးႏင (ဖနနဝါရ ၂၀၁၄) ၿမ႕နယပညာေရးမး (မတ ၂၀၁၄) တ႔ႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊

| 9 |

ေရြးခယမႈစသညတ႔က ဆးျဖတသည လပပငခြငႏင ဆက စပမႈမရေပ။ေအာကေျခမအႀကျပခကမားက ၿမ႕နယပညာ ေရး ႐းမားမရယၿပး ၿမ႕နယပညာေရးအရာရမား၏ အဆအရ ၿမ႕နယ႐းမား၏ အႀကျပခကမားသည ဆးျဖတခကမား အေပၚတြင အကးသကေရာကမႈရသညဟ သရသည။ သ႔ရာ တြင ၎တ႔က ေကာငးေဆာကလပေရး စမခကမား ေနရာ ေရြးခယမႈ လြမားျခငး၊ ၎တ႔အၾကျပသညအတငး လၿခ စတခရမႈ အားနညးေသာ သ႔မဟတ မားျပားေသာ ေကာငးသားဥးေရႏင မလက ဖကေတာေသာေကာငးမားက ျပနလည ျပျပင တညေဆာကျခငးထကစာလင ေကာငး သစမား ေဆာကလပျခငးက ပမဥးစားေပးလျခငး စသည အခကမားသည ေအာကေျခမ အႀကျပခကမားက စမကနး ေရြးခယ ဆးျဖတမႈမားအျဖစ ေျပာငးလရာတြင အားနညးခကမားအျဖစ ရေနဆျဖစသညဟဆသည။၁၄

ပညာေရးက႑ရ ေငြလးေငြရငးသးစြမႈမားအတြက အျခား အရငးအျမစမားမာ ေဒသႏရ ဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြျဖင ေဆာငရြကေသာ စမခကမားျဖစသည။ သ႔ေသာ ထစမခက မားမာ ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန၏ က႑အလက သးစြမႈမား ႏင ခတဆကထားျခငး မရေပ။ အဘယေၾကာငဆေသာ စမခကေရြးခယမႈမားမာ ႏစကနခန အထ ေကာငးစြာပျပင ျခငး မရေသးေသာေၾကာင ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန သ႔မဟတ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရ ဘတဂကမား တငျပေတာငးခခနမတငခင ႀကတငသရရျခငး မရေပ။ ထ႔ေၾကာင ေကာငးေဆာကလပမည စမခကမားက (ရနပ ေငြလမးေၾကာငးမား) အားလး စေပါငး၍ ေဖာျပႏငျခငး မရေပ။

ဝနႀကးဌာနမားတြင ရငးလငးျပတသားၿပး အဆငလက တညေဆာက ထားေသာ အထကေအာက လပပငခြငအဆငဆင ခထားေပးမည အစအစဥမား၊ ကနကစရတမား၊ အစအစဥ ေရး ဆြျခငးႏင ရနပေငြ သတမတေပးျခငးအတြက စႏႈနးသတမတ ခကမားရလာသညအခနတြင ၎တ႔သည ေအာကေျခ အဖြ႕ အစညးအဆငဆငသ႔ ရနပေငြမား က ေၾကာငးကးယတကစြာ ခြေဝေပးလာႏငမညျဖစသည။ တၿပငနက တညးမာပင ‘လထ ဗဟျပဖြ ႔ ၿဖးေရး’ ဟေသာ ေကြးေၾကာသႏင အည ဝနႀကး ဌာန အမားအျပားသည ျပညေထာငစအဆငေအာက ႐းခြမားမေန၍ စမကနးေရးဆြေရးႏင ဥးစားေပး လပငနးသတမတျခငးမား အတြက သတငးအခကအလကမားက ပမရရေအာငႀကးပမးလာၾကမညျဖစသည။ သ႔ရာတြင စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂက ခြေဝျခငးတ႔တြင ေအာကေျခ႐းခြအဆငဆငသ႔ လပပငခြင ပမ ခထားေပးလပါက ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင႐းမားသ႔ သကဆငရာလပငနး နယပယ

တစခအတြက သတမတထားေသာ အျမငဆးဘတဂကအကန႔အသတမနးေခႏင လပငနးရပမားကအသေပး အေၾကာငး ၾကားရန လအပသည။ ထသ႔အသေပးျခငးသညလညး ဘတဂက ျပငဆငေရးဆြမႈစကဝနး၏ အေစာပငးတြင ျဖစရနလကာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင ႐းမားအေနႏင ၎တ႔၏ လပငနးစဥမားက လအပသလ ျပငဆငေဆာငရြကႏငၿပး သကဆငရာေဒသႏရအဖြ႕အစညးအဆငဆငႏငလညး တငပင ေဆြးေႏြးျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငးမားက ေဆာငရြကႏငေစမည ျဖစ သည။ ထအစအစဥတြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအစးရမားအေနႏင စမကနးေရးဆြျခငးႏင လကေတြ႕အေကာငအထည ေဖာျခငးလပငနးမားတြင ပမအေရးပါေသာအခနးက႑မ ေဆာင ရြကႏငလာမညျဖစၿပး၊ ဝနႀကးဌာနမားမ ေကာကခ စေဆာငး ေသာ ေအာကေျခ သတငးအခကအလကမားႏင အထက ေအာက ေဆာငရြကေသာ ဘတဂကလပငနးစဥအၾကား ခတ ဆကမႈ ပမအားေကာငးလာမညျဖစသည။

ဘတဂကျပငဆငေရးဆြသညလပငနးစဥေအာငျမငရနအတြက ဆလင ႀကတငလအပခကအမားအျပားရေနသည။ အေရး ႀကးေသာ အခကမာ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမားေအာကမ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအဆင ႐းမားက ျပညေထာငစ ဘတဂကစနစအတြငး ဘတဂကယနစမားအျဖစ သတမတ ေပးႏငရန ဘတဂကလပပငခြင အဆငဆငခြျခားသညစနစက ျပနလညျပငဆငရမညျဖစသည။ ထသ႔ ေဆာငရြကႏငပါက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငသ႔ ရနပေငြ လႊေျပာငးမႈမားက ပမပြငလငးျမငသာေစမညျဖစသည။ ဘတဂက အဆင သတမတ ျခငး၊ ျပညေထာငစဘတဂကစကဝနး ျပငဆငေရးဆြသည အခနဇယားမားႏင လပငနးစဥမားက ျပငဆငသတမတျခငး စသည ျပညသ႔ဘ႑ာ စမခန႔ခြမႈက႑မ အေရးႀကးေသာ အေျပာငးအလမားသည ဝနႀကးဌာနအမားအျပားမ ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈကလအပသည။ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးတြင မဝါဒ အဆငေပါငးစပညႇႏႈငးေရး လအပခကမာ အလြနသသာထငရားေနၿပ ျဖစသည။

ေနာကဆးအေနျဖင က႑အလက လပပငခြငအာဏာ အဆင ဆင ခြေဝမႈ ေအာငျမငပါက အနာဂတတြင ဒမကေရစနညးက ဗဟခပကင မႈေလာခထားေသာ (ေဒသႏရလပပငခြင ပေပးျခငး အားျဖငေသာ လညးေကာငး၊ ျပညေထာငစအစအမျဖငေသာ လညးေကာငး) ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားေပၚေပါကလာရန အေထာကအပျဖစေစသည။ ျပညေထာငစအဆငတြင ကနကစရတမားတြကခကျခငးႏင အရငးအျမစမားက မတစြာခြေဝ ေပးျခငးမားက ထေရာကစြာေဆာငရြက ႏငေစမည အစအစဥ

၁၄ ၿမ႕နယပညာေရးမးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ (မတ ၂၀၁၄)

| 10 |

ေရးဆြေရးဆငရာ နညးနာနယမားက စတငမတဆက ကငသးေစေရးက ေဆာငရြကရနလသည။ သ႔မသာ ဝနေဆာငမႈ အမားအျပားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ေဒသႏရအစးမား၏လပပငခြငေအာကသ႔ ပမလႊေျပာငးေပးမည စနစတစခ ႏင အဝငဂြငက ျဖစမည လႊေျပာငးေပးေငြမားႏင ေငြလးေငြရငး ေထာကပေငြမားက စတငေဆာငရြကႏငမညျဖစသည။ အထက ေအာက လပပငခြငခြေပးထားေသာ စနစအတြငးမ ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား၏ အစအစဥႏင ဘတဂကပငးမားတြင ပမတးတက ေအာင ေဆာငရြကႏငျခငးသည အငဒနးရားႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ေအာငျမငျခငးတြင အဓကကေသာ အခကျဖစပါသည။၁၅

လမးေၾကာငး- ၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမား က ေၾကာငးကးတက ျပငဆငေရးဆြျခငး

ျမနမာႏငငရ ျပညေထာငစအဆငေအာက ဘတဂကမားတြင ကယျပန႔ေသာ ရနပေငြစးဆငးရာလမးေၾကာငး သးခရသည။ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအဆင ဌာနဆငရာမားသ႔ ျပညေထာငစ အစးရမ ေထာကပ ေငြမား၊ ေဒသဖြ႕ ၿဖးေရးႏင အေျခခအေဆာက အဥး တးတကေရးလပငနးမားအတြက ရနပေငြမားက စတႀကက စမခန႔ခြပငခြငရေသာ ရနပေငြစနစမားႏင သကဆငရာဌာန ဆငရာအသးသးမ ေကာကခေပးေသာ အခြနႏငအခ အမးမးမ ရရသည အခြနဘ႑ာေငြမား ဟသည လမးေၾကာငး သးခပငျဖစ သည။

လကရအခနတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ လကေအာက ခ ဌာနဆငရာမားသ႔ ျပညေထာငစရနပေငြ ခြေဝေပးသည ပစမာ သကဆငရာဌာနမား၏ ဝငေငြႏင အသးစရတၾကား ကြာဟသည လေငြအေပၚ အေျခခ၍လညးေကာငး၊ ဗဟအဆင တြင ႀကတင သတမတထားျခငးမရေသာ ညႇႏႈငးခကမားအေပၚ အေျခခ၍ လညးေကာငး ပမာဏသတမတခြေဝေပးျခငးျဖစ သည။ ထသ႔ ဘတဂက ခြေဝေပးသညပစသည လကရ အသးစရတႏႈနးထားမားအေပၚတြငသာ တက႐ကအေျခခထားျခငးျဖစ ၿပး၊ သကဆငရာ လပငနးတာဝန မားအတြက မညသည အသး စရတမား လအပမညက အေျခခ တြကခကထားမႈ မဟတျခငး ေၾကာင တရားမတမႈမရဟ ဆႏငသည။ ျပညေထာငစမလႊေျပာငး ေပးေငြပမာဏက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ဝငေငြႏင အသးစရတကြာဟမႈအေပၚ အေျခခ၍ တြကခကျခငး ျဖစရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားႏင ေဒသႏရအစးရမားတြင

အခြနဘ႑ာ ေကာကခရရမႈက တးတကေအာငေဆာငရြက ေစမည မကလးလညး မရျဖစရသည။ အကယ၍ ေဒသႏရဌာန ဆငရာမား အေနႏင ၎တ႔၏ ဘတဂကမနးေခတြင ၎တ႔၏ ကယပငဘ႑ာေငြ ေကာကခရရႏငမႈမားက ထညသြငးခြငျပပါက ျပညေထာငစ လႊေျပာငးေပးေငြက မခမႈေလာကသြားျခငး သ႔တညးမဟတ အနမဆးအေနႏင ျပညေထာငစ လႊေျပာငးေပး ေငြ တးႏႈနးနမပါးျခငးက ျဖစေစမညျဖစ သည။ ၂၀၁၂- ၁၃ ႏင ၂၀၁၃- ၁၄ အၾကား ဘတဂကအသးစရတ ေလလာ ဆနးစစမႈ မားအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ရနပေငြမား ပမတးတကရရသလ ျပညေထာငစလႊေျပာငးေငြမားအေပၚ မခမႈ ႏႈနးလညး ပမျမငတကလာသညက ေတြ ႔ရသည။

လမးေၾကာငး- ၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ေဒသႏရ ဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြမား သတမတခထားေပးျခငး

၂၀၁၁ ခႏစမစၿပး ျမနမာႏငငတြင အခငးခငးလပငနးမားထပေန ေသာ ေကာမတမားႏင ေဒသဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြမားက ဆငးရ မြေတမႈ ေလာခေရးႏင ေဒသဖြ႕ ၿဖးတးတကေရးက ရညရြယၿပး ေဆာငရြကခသည။ ယငးတ႔သည ေဒသႏရဆးျဖတလပကငခြင ႏင ေအာကေျခမ စတငေသာ စမကနးေရးဆြေရးက ပမတးတက ေစခသည။ အဓက အကဆး ရနပေငြသးရပမာ ျပညေထာငစ အစးရ၏ အဓကအကဆး ေဒသႏရဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြျဖစေသာ ဆငးရမြေတမႈေလာခေရး ရနပေငြ၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမားက အဓက ၾကညၾကပေဆာငရြက သည မဆႏၵနယဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြႏင ကမ ၻာဘဏက ရနပေငြ ေထာကပၿပး အစးရက ရနပေငြေပါငးထညေပးသည ေျခာကႏစ တာ အမးသားအဆင ေကးရြာလထအေျချပ ဖြ႕ ၿဖးမႈစမကနး (NCDD) တ႔ျဖစၾကသည။၁၆ ထရနပေငြမားႏင ဘတဂက ခြေဝမႈမားက ေအာကေျခမ စတငသည စမကနးေရးဆြေရးက အေထာကအကျဖစေစရနအလ႔ငာ ၿမ႕နယႏင ေကးရြာအဆငတြင ဖြ႕စညးထားေသာ ေကာမတအမးမးမတစဆင ေဆာငရြက သည။

ရနပေငြဖြ႕စညးမႈမားႏင တစေန႔တျခား ပမမားျပားလာေသာ ေကာမတမားသည သကတမးရလာၾကၿပး ေဒသခလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈက အားေကာငးေစရန ရညရြယသည ဆေသာ လညး ၎တ႔၏ ရညရြယခကမားႏင လပပငခြင အမားအျပား ထပတကေနေသာေၾကာင ေပါငးစပညႇႏႈငးေရးမာ ခကခၿပး ဥးတညခကပနးတငမား သတမတရာတြငလညး ခြၽတယြငးခက

၁၅ Bahl and Martinez-Vazquez, Sequencing Fiscal Decentralization, 5-6.၁၆ ထရနပေငြမားႏင အျခားေဒသဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြမားအေၾကာငးက Robertson, Bart and Cindy Joelene. August 2015. Local Development Funds in Myanmar.

Yangon: MDRI-CESD and The Asia Foundation. တြင အေသးစတေဖာျပထားပါသည။

| 11 |

မားရလာႏငသည။ ရနပေငြမား ျပနလည ခြေဝရာတြင ႐ႈပေထြးၿပး တစေကာငးတစဂါထာျဖစေနေသာ လပထး လပနညးမားေၾကာင ႏငငအတြငး အရငးအျမစမားက ေဒသအသးသးသ႔ ပထဝ အလကခြေဝေပးမႈအေပၚ ထရနပေငြစးဆငးမႈမား၏ စေပါငး အကးသကေရာကမႈ မညသ႔ရသညက ရငးလငးစြာ သျမင ႏငရန မလြယကေတာေပ။ ျမငသာထငရားေသာ ဘတဂက အစတစတအမႊာမႊာကြေနမႈမာ လကရတြင ျဖစပြားလကရၿပး ျမနမာႏငငတြင ဘတဂကျပနလညေပါငးစညးမႈက ဥးတည ရမည အခနသ႔ ဆကေရာကလာဥးမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ပမန ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးဘတဂကမားႏင ဖြ႕ ၿဖးေရး ရနပေငြ အရငးအျမစအမးမးက ထေရာကေကာငးမြနစြာ ေပါငးစညးႏငမညနညးလမးမားက စတငရာေဖြရန လအပေနၿပ ျဖစပါ သည။

၂.၄ ျမနမာႏငင၏ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥက စမခန႔ခြျခငး

လမးေၾကာငးသးသြယမဟာဗဟာ

ျမနမာႏငင၏ လကရႏငငေရး၊ အငစတကးရငးဆငရာႏင ဘ႑ာေရးက႑ အရတရားမားအေပၚ ဆနးစစေလလာမႈမား၊ ႏငငတကာ ႏင သအရဆငရာ သငခနးစာမားအေပၚအေျခခ၍ ယခအပငးတြင တစဆငခငးစေဆာငရြကရေသာ ဘ႑ာေရး က႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမဟာဗဟာက ေဖာျပသြားမညျဖစသည။ ထမဟာဗဟာတြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားသ႔ ရနပေငြမား ခြေဝေပးေနေသာ လကရ လမး ေၾကာငးႀကးမားအေပၚမတည၍ ျပျပငေျပာငးလမႈ လမးေၾကာငး သးသြယက ေဆြးေႏြးတငျပသြားမည ျဖစပါသည။

ပထမလမးေၾကာငးတြင လကရလပငနးရပတစခခငးစအလက သးသပခကမားႏင ျပနလညခနညႇမႈမားအေပၚ အေျခခသည က႑အလက လပပငခြငအဆငဆငခြေဝခထားေပးျခငး အတြက အေျခခ မေဘာငမားပါဝငသည။ ထ႔ေနာကတြင အဓက ဝနႀကးဌာနမား၏ ျပညေထာငစအဆင ေအာကဘတဂက ခြေဝေပးမႈမား ပမတးတက ေကာငးမြနေစေရးအတြက က႑ အလက ဘတဂကေရးဆြမႈ ပေသ နညးမားက စတင မတဆက ေပးရမညျဖစသည။ ထလပငနးစဥႏင အၿပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဌာနဆငရာမားအတြက ဘတဂက အကန႔အသတမားႏင ခြေဝခထားေပးမႈမားက ျပညေထာငစ ဘတဂကအတြငး ပြငလငးျမငသာစြာေဖာျပႏငမည ဘတဂက ေရးဆြမႈႏင ျပနလညတငျပမႈပစတ႔တြင အေျပာငးအလမား

ျပလပရနလသည။ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမားကလညး ျပညနယႏငတငးအဆင ဌာနမားသ႔ ခြေဝေပးထားေသာ လပငနး ရပမားႏင ေဆာငရြကမႈမားအတြက သကဆငရာ ဘတဂက အျမငဆး အကန႔အသတမားက အသေပးႏငေစရန ေဆာငရြက ေပးရမည။

ဒတယႏင တတယလမးေၾကာငးမားတြင ပမေပါငးစညး ညၫႊတ မႈ ရေသာ ဘတဂကစနစတစခက အေျခခၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား ဘတဂကျပငဆငရာတြင ပမေၾကာငးကးညၫႊတကနေစေရး ေဆာငရြကမႈမားပါဝငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးလႊေျပာငးမႈစနစ တညေဆာကျခငး

က႑အလက ဝနႀကးဌာနမားအတြငး လပပငခြငအဆငဆင ခြေဝခထားေပးျခငး လပငနးစဥမားႏငအၿပင ျမနမာႏငငတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသ႔ ေဒသႏရလပပငခြငအေနႏင ခြေဝခထားေပးေသာ လပငနးရပမားအတြက အစးရ၏ ရညမနးခကမားက ျပညဝေစရနေဆာငရြကေပးႏငမည ရနပေငြ လႊေျပာငးမႈ စနစတစခကလညး ဒတယႏင တတယ လမးေၾကာငး မားတဆငတညေဆာကေပးရနလသည။ အေရး ႀကးေသာ ဥးစားေပးလပငနးတစခမာ ျပညနယ/တငး ေဒသ ႀကးမားသ႔ လႊေျပာငးေပးေနေသာ လကရဘတဂကစနစ မေန၍ (၁) အထကေအာကအဆငမားအၾကား ဟနခကညမႈ (၂) တစႏငငလးအတငးအတာျဖင အလားလက/ ပထဝေဒသ အလက ဟနခကညမႈ (၃) ကယပငအခြနဘ႑ာမား ရာေဖြ စေဆာငးမႈက အားေပးျခငးႏင (၄) အားနညးေသာ၊ အရြယ အစားငယေသာ ျပည နယ/တငးေဒသႀကးမားတြင ဘ႑ာေရး စမမႈႏငလပငနး အေကာင အထညေဖာမႈဆငရာ ဝနထပဝနပး မား ပမေနေစေရး အခကမား ပါဝငေသာ စနစတစခသ႔ ကးေျပာငးႏငေအာင ေဆာငရြကေရးပငျဖစ သည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၏ ကယတငအခြနဘ႑ာ ေကာကခ စေဆာငးႏငစြမးက အားေပးျမႇငတငျခငးျဖင ၎တ႔သည ဗဟအစးရအတြက ‘ေငြသးသညအဖြ႕အစညး’ မား သကသက သာ မဟတေတာဘ ဝငေငြႏငအသးစရတ သတမတမႈမား၊ သးစြခြင၊ ကယပငဆးျဖတခြငႏင တာဝနခယမႈတ႔အၾကား အျမတမး ဟနခက ညမႈက ဖနတးႏငမညျဖစပါသည။၁၇ ထစနစ၏ အျခားရညမနးခက တစခမာ ပမနဘတဂကႏင ဖြ႕ ၿဖးေရး/ ေငြလးေငြရငးဘတဂကႏစခတ႔အၾကား ေပါငးစပ ညႇႏႈငးမႈက ပမတးတကေကာငးမြနေစေရးပင ျဖစပါသည။

၁၇ Bahl and Martinez-Vazquez, Sequencing Fiscal Decentralization, 22.

| 12 |

ထရညမနးခကမား ေပါကေျမာကေစရနအတြက အသငေလာ ဆး နညးလမးမာ အားလးမဟတလငေတာငမ အခ႕ေသာ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးအဆင အရငးအျမစမားႏင ဖြ႕ ၿဖးေရး ရနပေငြမားက ခြေဝလႊေျပာငးေပးရာတြင ပေသနညးက အေျခခသညစနစက စတငကငသးရနလအပလာၿပျဖစသည။ ကေမ ၻာဒးယားႏငငတြင ပေသနညး အေျခခ ခြေဝလႊေျပာငးေပးမႈ စနစက ကငသးသည စရငစမား ႏင ျမနမာႏငငတြင ကငသးသညပစအတငး ခြေဝေပးသည ခ႐ငမား အၾကားတြင အလားလက (ပထဝအလက) ဟနခကမညမႈျဖစပြား မႈက ႏႈငးယဥၾကညရာတြင ‘စြမးေဆာငရညႏင လအပခကမားက ထညသြငးတြကခကထားသည ပေသနညး အေျခခစနစသည ေဒသႏရအစးရမားႏင ဗဟအစးရအၾကား လအပသလ အေပး အယ ညႇႏႈငးေဆာငရြကေသာနညးထကစာလင ထေရာကမႈ ပရၿပး မတ ေသာရလဒမားကလညး ထြကေပၚေစသည’ မာ ေသခာေၾကာငး အတညျပႏငခသည။၁၈ ပေသနညးစနစေၾကာင တးတကလာေသာ ပြငလငးျမငသာမႈသည ႏငငေရးအရလညး အသးဝငမႈရသည။ တနဇနးနးယားတြင ပေသနညးအေျခခ ဘတဂကခြေဝမႈက အသးျပရျခငးမာ ေဒသႏရအစးရမား အၾကားရနပေငြက မညသညစႏႈနးမားျဖင ခြေဝေပးေၾကာငး လႊတေတာက ရငးလငးစြာေျပာၾကားႏငရန အတြကျဖစသညဟ ဆသည။၁၉

ထသ႔ေသာ စနစတစခကေဖာေဆာငရာတြင ပထမဥးဆးႏင အေရးအႀကးဆးအဆငမာ စနစတစခလးႏင လႊေျပာငးေပးမႈ တစခခငးစ ၏ ရညမနးခကမားက ေသခာစြာ စဥးစားသးသပ ထားရနျဖစသည။ ပေသနညးအေျခခလႊေျပာငးမႈစနစ၏ အဓက အကးေကးဇးတစခမာ အေကာငအထညေဖာမႈက အမန တကယမစခင ဘတဂကေၾကာငျဖစလာမည အကးဆကမားက ႀကတငပစထတ တြကခကႏငျခငးပင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင အသြငကးေျပာငးမႈဆငရာ ျပနာရပမားျဖစေသာ တညဆ အရငးအျမစမားက တစေနရာမ အျခားတစေနရာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငး ျခငးစသညတ႔က ကငတြယေျဖရငးႏငမညနညးလမးမားက ႀကတငရာေဖြေဖာထတထားႏငသည။

ျမနမာႏငင၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသ႔ ရနပေငြလႊေျပာငးေပးမႈစနစတြင အေရးႀကးေသာဆးျဖတစရာကစၥမားမာ- (၁) ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ပမနဘတဂကမားက ပေသ အေျခခသတမတမညလား၊ ႏႈနးရငအေျခခသတမတမညလား (၂) ဖြ႕ ၿဖးေရးရနပေငြအမးမးက တစခႏငတစခ မညသ႔ ေပါငးစညးမညနညး၊ ပမနအသးစရတ ဘတဂကႏငလညး

မညသ႔ေပါငးစညးမညနညး (၃) ကယပင အရငးအျမစမားမ အခြနဘ႑ာေကာကခရာေဖြမႈက မညသ႔အားေပး မညနညး (၄) အထကေအာက လပပငခြငလႊေပးထားေသာ က႑ အလက ဝနေဆာငမႈလမးေၾကာငးမားႏင ေပါငးစပညႇႏႈငးေရးက မညသ႔ အားေပးရမညနညး- စသညေမးခြနးမားျဖစသည။ ျမနမာႏငင အတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား ဘတဂကလႊေျပာငးေပး ေရးယာယအစအစဥတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည။

• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင၌ ပမနလပငနးစဥမား အတြက အခါအားေလာစြာေပးေသာ ေငြလးေငြရငး လႊေျပာငးေပးေငြမား ႏငအတ ယဥတြဘတဂက သ႔မဟတ စြမးေဆာငရညအေျခခ ဘတဂက အစတအပငးမားက ထညသြငးေပးရမည။ ထ အစတအပငးမားသည ေဒသတြငး စြမးေဆာငရညႏင ပဋပကၡ အေနအထားမားေပၚ မတညၿပး စမကနးေရးဆြေရးႏင အခြနဘ႑ာ ေကာကခႏငစြမးတ႔ တးတကေကာငးမြနေစေအာင ေဆာငရြကေပးႏငမညျဖစ ပါသည။

• အကယ၍ ႏငငေရးအရ လကခႏငမညဆပါက ဆငးရမြေတမႈ ေလာခေရးရနပေငြႏင မဆႏၵနယဖြ႕ ၿဖးေရး ရနပေငြႏစခက ထပတးေငြလးေငြရငးေထာကပေငြအျဖစ ေပါငးစညးရန၊ သ႔ ေသာ အထကေအာက လပပငခြငခြေပးထားေသာ ဝနေဆာင မႈ က႑မားႏငလညး ေပါငးစပေဆာငရြကရန လမးၫႊန ခကမားထတျပနထားရမည။

• ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးမားအၾကား တနးတညမေရး၊ နစနာ ဆး႐ႈးမႈမားက ကာမေစေရးႏင သဘာဝသယဇာတ ဝငေငြမားေပၚ မတညၿပး တြကခကခြေဝမႈ စသညတ႔အတြက ေဆာငရြကသည အေထြေထြပပးေပးေငြမားက ဖနတးရန လသည။

မဝါဒဆငရာ ေပါငးစပညႇႏႈငးမႈ

ထလမးေၾကာငးသးသြယက ေပါငးစပညႇႏႈငးေရးႏင ေနာကဆး တြင ေပါငးစညးေရးကစၥရပသည ႀကးမားေသာ မဝါဒေရးရာ တာဝနႀကး တစချဖစသည။ သ႔ေသာလကရ ျမနမာအစးရ အတြငး၌ ထလပငနး ေဆာငရြကႏငမည ေပၚလစဌာန သတသတမတမတမရေသးေပ။ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည အကးေကးဇးမားက လငျမနစြာျမင ေတြ႕ေစႏငသည။ ဥပမာ အားျဖင ေဒသဖြ႕ ၿဖးေရး စမခကမားႏင ဌာနဆငရာ ဝနထမး သစမားစသညတ႔ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ယငးသည ေရတ

၁၈ Niazi, Deconcentration and Decentralization Reforms in Cambodia, 51.၁၉ Bahl and Martinez-Vazquez, Sequencing Fiscal Decentralization, 9.

| 13 |

အကးေပၚ ‘Quick Win’ ျပျပငေျပာငးလေရးေတာ မဟတေပ။ ယငးတြင ရညမနးခကပနးတငမားခမတရန၊ သကဆငသမား ႏင ေပါငးစပညႇႏႈငးရန၊ လမးၫႊနမဝါဒမားခမတၿပး အေကာင အထည ေဖာႏငရနအတြက ရငးလငးၿပး တသမတတညးျဖစေသာ ႀကးပမးအားထတမႈမားလအပသည။ ႏငငလးအဆငတြင မဝါဒ ေပါငးစပညႇ ႏႈငးမႈက ေဆာငရြကေပးႏငေသာ စြမးေဆာငရညရဖ႔ အေရးတႀကး လအပေနသည။ ထမဝါဒေပါငးစပညႇႏႈငးေရးအဖြ႕အစညးသည မဝါဒ ဆးျဖတခကမားခမတရန လအပခကႏင ခငမာတကေသာ ဆနးစစ သးသပခကမားႏင မဝါဒေရးဆြေဖာထတေရးလပငနးမားအတြက ေထာကပေပးရနတ႔အၾကားတြင ခနညႇႏငရနလညး လအပသည။ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည ျပညသ႔ဘ႑ာစမခန႔ခြမႈအမးအစားအားလးႏင အကးဝငေသာ ကစၥရပျဖစသျဖင ဘတဂကဆငရာ အဓကကသညအဖြ႕အစညးမားအားလးပးေပါငးပါဝငရနလအပသည။

ႏငငေရးအရ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးက အပခပေရးႏင ဘ႑ာေရးနယပယမားမ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးတ႔က ဥးေဆာငေနေသာ၊ ဖြ႕စညးပျပငဆငေရး၊ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ႏင သယဇာတ ခြေဝေရးစသည မေျဖရငးရေသးေသာ ကစၥႀကး ကနေနသည ျမနမာႏငငအေျခအေနတြင ႏငငေရး အဆငျမင အဖြ႕အစညးတစချဖစေသာ ျပညေထာငစေကာမရင သ႔မဟတ အတြငးဝန႐းတ႔ လအပသည။ ထအဖြ႕အစညးက ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးက ၾကညၾကပျခငးႏင ေပါငးစပညႇႏႈငးျခငး၊ မဝါဒဆးျဖတခကခမတျခငးႏင နညးပညာ ေလလာဆနးစစမႈ ႏင မဝါဒေရးဆြျခငးလပငနးမားက ဟနခက ညေဆာငရြကျခငး စသညတ႔က ထမးေဆာငရသည။ အျခားႏငငမား မ သငခနးစာ မားအရ ထအဖြ႕အစညးသည အဖြ႕ဝငအကန႔အသတျဖင ရေသာ အၿမတမး႐းတစ႐းျဖစရနလၿပး ဘ႑ာေရး၊ ျပညထေရး ဝနႀကးဌာနမား၊ ေဒသအစးရကယစားလယမားႏင ပညာေရး၊ အရပ ဘကအဖြ႕အစညးႏင ပဂၢလကက႑မ သးျခား လြတလပ ေသာ အတငပငခမားလညး ပါဝငေလရသည။၂၀

ကယျပန႔ေသာပးေပါငးပါဝငမႈျဖင မဝါဒလမးၫႊနမႈမားကေဆာငရြကမည အဆငျမငအဖြ႕အစညးအျပင လကရဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒက ဖြ႕စညးေပးထားေသာ ဘ႑ာေရးေကာမရငအား အထကေအာက လပပငခြင အဆငဆငခြေဝျခငးႏင ေဒသႏရ လပပငခြင ပေပးျခငးလပငနးမားအတြက ဘ႑ေရး မေဘာင မားက ခမတရနတာဝနေပးအပသငသည။ ေကာမရငက အစးရ အဖြ႕အတြငး ဘတဂကအေပးအယ အေလာအတငးလပသည အဆငသကသကမ ခြေဝလႊေျပာငးမႈစနစအတြက မဝါဒအေျခခမားခမတေပးသညအဖြ႕အျဖစ ေျပာငးလပစသငသညဟ ဆ

သည။ ထသ႔ေဆာငရြကႏငရန နညးပညာဆငရာ အတြငးေရးမး အဖြ႕ ႐းတြင အႀကးအကယရငးႏးျမႇပႏဖ႔ လအပၿပး၊ ယငးအတြက ဥပေဒျပဌာနးမႈဆငရာ လအပခကမားက အစးရအဖြ႕ တြငးႏင ျပငပတြငပါ ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆြးေႏြးတငပငရန လအပ ပါသည။

ေနာကဆးအေနႏင ျမနမာႏငငသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥက တစဆငခငး ေရ႕တးေဆာငရြကေသာနညးျဖင ပမ အားေကာငးလာေအာငလပႏငၿပး ေရရညရညမနးခက ပနးတငမား အတြက သေဘာတညမႈမားရရလာေအာငလညး ႀကးပမးႏငမညျဖစ သည။ ထ႔ေၾကာင မဝါဒေရးရာအငစတကး ရငးမားသည ျပဌာနးစာအပမားထတြငပါသလ အရာရာက အတ အက သတမတျပဌာနးျခငးျဖင စတငရနမလေသာလညး သငေလာေသာ ေပါငးစပညႇႏႈငးေရး အဖြ႕အစညးမားက တညေထာငၿပး တျဖညးျဖညးခငး ျဖစထြနးလာေနေသာ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးက စမႏငရန အတြက မဝါဒလပငနးစဥတစရပကလညး ခမတေဆာငရြကထား ႏငဖ႔လသည။

သး။ ။ မဝါဒဆငရာ ထညသြငးစဥးစားရနအခကမား

ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည ျမနမာႏငငတြင ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမား ပမအားျဖညရန၊ တစႏငငလးအတငးအတာ ျဖင ဖြ႕ ၿဖးေရးက အားေပးကညရန၊ ၿငမးခမးေရးႏင တညၿငမေရးကထနးသမးရနစသညတ႔၏ ေကာ႐းလပငနးစဥတစခလညး ျဖစ သည။ ယခေဆြးေႏြးခကစာတမးတြင တစဆငခငး ေဆာငရြက သညျပျပင ေျပာငးလေရးမဟာဗဟာက အၾကျပထားသည။ ပ၍ အေရးႀကးသည မာ ျမနမာႏငငအေနႏင မညသညဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျပျပငေျပာငးလမႈလမးေၾကာငးက လကသညျဖစေစ ႏငငေရးေနာကခအေျခအေနႏင ကငးလြတမႈ မရေစရနပငျဖစသည။ ေအာငျမငေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးမားတြင မဟာဗဟာမား က ဗဟခပကငမႈေလာခေရးျဖစေစရန တြနးအားေပးသည ႏငငေရး တြနးအားစမား၊ အငစတကးရငး စမတႏင လကရစနစ၏စြမးေဆာငရညစသညမားႏင ခနညႇေပးျခငး တ႔ပါဝငသည။ ျမနမာႏငငေရ႕ဆက ေရာကလမးရမညခရးမာ ရညလားသညမနေသာလညး လကရႏငငေရးႏင ျပျပငေျပာငးလ ေရးဝနးကငသည အခြငအလမးမားစြာရေန သည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးေအာငျမငမႈ အတြက မကလးမားစြာရ ေနေသာေၾကာငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက လကရအခနတြငရေနေသာ အရနအဟနက သကဆငသမား အားလးက အသးခႏငဖ႔လသည။ တၿပငနကတညးမာပင အပခပ ေရးစနစတစခတညးအေျခမကေသာေနရာမားအတြကလညး

၂၀ Steffensen, Fiscal Decentralization and Sector Funding Principles and Practices, 33; Roy Kelly, unpublished presentation, Duke University (August

2008).

| 14 |

သတႀကးစြာထား၍ ကငတြယေဆာငရြကရမည။ ဘ႑ာေရးက႑ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးတြင ဘ႑ာေရးအရငးအျမစမား ခြေဝ ေသာ လမးေၾကာငးသးသြယတြငရေနေသာ မဝါဒခမတသမား အေနႏင ေအာကပါကစၥရပမားက ကငတြယေျဖရငးရနလအပမည ျဖစသည။

ဗဟခပကငမႈေလာခေရးႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ - လကရ ဘ႑ာေရးအငစတကးရငးမားကပမတးတကေကာငးမြနေစလပါ က အစးရအဖြ႕အဆငဆငအတြငး ဘ႑ာေငြလႊေျပာငးမႈစနစတစခလး၏ မဝါဒဆငရာ ရညမနးခကပနးတငမားက ရငးလငးျပတသား ေအာင အရငေဆာငရြကရမညျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနး စဥတြင ျဖစေပၚတးတကမႈမားက အေျခခကေသာ ျပနာရပမား၏ အေျဖမားအေပၚတြင မားစြာလႊမးမးမႈရမညျဖစသည။ မေျဖရငးရ ေသးေသာ အေမးပစၧာမားမာ- ဘတဂက၏ အခ႕တဝကက အဘယ ေၾကာင ျပညေထာငစအစးရက ေဒသႏရအစးရမားသ႔ ခြေဝ ေပးသင သနညး၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားအၾကားတြင ထဘတဂကက မညသ႔ ခြေဝေပးသငသနညးဟေသာ ေမးခြနးမားျဖစသည။ ထအေမးပစၧာ မားႏင အေျဖမားက လကရ ႏငငေရး အခငးအကငး ေပၚတြင အေျခခ ၍သာ စဥးစားသးသပရမညျဖစသည။ အလားတပင ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒ ျပနလညသးသပျခငး၊ အစးရသစဖြ႕စညးျခငး၊ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥႏင ဆကလကေဆာငရြကရမည ႏငငေရး ႏင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားစသညတ႔က သးသပရာတြင လညး အတတပင ျဖစသည။ ေျဖရငးရမည ကစၥရပအမားအျပားသည ျမနမာႏငင၏ ျပညတြငးစစႏင ပဋပကၡေနာကခေပၚတြင အေျခ တညေနသျဖင လပငနးစဥမားအတြငး ျပညေထာငစအစးရ၊ တပမေတာ၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၊ တငးရငးသား ပါတမားႏင ေဒသဆငရာ ပါတမား၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား စသညတ႔ အားလးပါဝငေစရမညျဖစသည။ ဥပမာ အားျဖင ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒဇယား- ၂ ပါ ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကးမား၏ လပပငခြငရေသာ လပငနးရပမားမာ ကဥးေျမာငးေသာ ေၾကာင သကဆငသမားအားလး ပါဝငေသာ ျပနလညသးသပမႈမားက ေဆာငရြကရနလအပသည။

အမးသားအဆင မဝါဒဆငရာ ေပါငးစပညႇႏႈငးမႈ အပတျပငး လအပေနျခငး - အမးသားအဆင မဝါဒဆငရာ ေပါငးစပညႇႏႈငးမႈစြမး ရညမာ အပတျပငးလအပလကရၿပး ယခငက ကငသး ေဆာငရြက ခဖး ျခငးမရပါ။ ျမနမာႏငငအတြကစနေခၚမႈမာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ထားေသာ အပခပေရးစနစမားအခငးခငး ႏငငေရးအရႏင လပငနး သေဘာအရ ပးေပါငးလပေဆာငႏငေရးပငျဖစသည။ ယခစာတမး၏ အေရးအႀကးဆးအႀကျပခကမာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက မည သ႔ေဆာငရြကသငသညဟေသာ သးျခား အႀက ျပခကမဟတပ တစဆငခငးတးတကျဖစေပၚေနသည ဘ႑ာေရး က႑ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးျဖစစဥက စမခန႔ခြႏငမည ေပါငး စပညႇႏႈငးေရးအငစတကးရငးမားႏင မဝါဒေရးဆြ သတမတ ေဖာ ေဆာငသည လပငနးစဥမားျဖစထြနးလာေရးသာျဖစသည။ ျမနမာ ႏငငသည လကရေဆာငရြကေနေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥက တစဆငျခငး အားေကာငးလာေအာင ေဆာငရြက

ႏငမည အခြငအလမးရေနသည။ တၿပငနကတညးမာပင ေရရည ရညမနးခကပနးတငမား သတမတေဖာေဆာငႏငေရး အတြက လညး ေဆာငရြကရမညျဖစသည။

စြမးေဆာငရညတညေဆာကျခငး - တစဆငခငးေဆာငရြကသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရးလပငနးစဥသည သကဆငရာ ျပျပင ေျပာငးလေရးမားက ေဆာငရြကေနရငးက လအပေသာစြမးေဆာင ရညက တၿပငနကတညးတညေဆာကသြားရနအတြက အခနအား ျဖင လေလာကသည။ ထသ႔အခနလေလာကစြာရမသာ ယၾကညမႈ ဆငရာႏင စြမးေဆာငရညဆငရာ ျပနာရပမားက ေကာလႊားသြား ႏငမညျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ရနပေငြလႊေျပာငးေပးမႈစနစက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအား စတငကငသးေစပါက ကနက စရတမား ထေရာကေစရနႏင အရငးအျမစမားက မတစြာခြေဝေစႏင ရနအတြက အစအစဥေရးဆြေရးႏင ဒဇငးထတေရးနညးစနစမားက ျပညေထာငစအဆငမ ကညၿပးမတဆကေပးရမညျဖစသည။ အလား တပင ဘ႑ာေရးေကာမရငအားလညး ၎၏ လပငနးနယပယသစ မားက ထေရာကစြာေဆာငရြကႏငရနအတြက နညးပညာအေထာက အပမားေပးရန လသည။ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အဆငတြင ဒတယႏင တတယလမးေၾကာငးမား ဆးျဖတလပကငခြင ပမားလာ ျခငးေၾကာင ေဒသႏရအစးရမားႏင အပခပေရးအဖြ႕မားအတြက စမကနးေရးဆြျခငး၊ ဘတဂကျပငဆငျခငးႏင ေစာငၾကညစစေဆး ျခငးဆငရာ စြမးေဆာငရညမားအတြက ေနာကထပကညပပးမႈမားလအပလာမညမာ ဧကနျဖစသည။ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားႏင ပတ သကသည အစးရလပပငခြင ရငးလငးျပတသားစြာ ရမေနေသာ ေဒသမားတြင ျပျပငေျပာငးလေရးမားက သတႀကးစြာႏင ေဒသ အေျခအေနက နားလညမႈရစြာျဖငေဆာငရြကႏငဖ႔လအပသည။

ဘ႑ာေရးဆးျဖတပငခြငျမႇငတငျခငး - ႀကတငမနးဆႏငမႈ၊ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ပေသနညးစညးမဥးကအေျခခေသာ အစးရ အဖြ႕ စနစမားအတြငးရ ဘ႑ာေရးအငစတကးရငးမား စတငေပၚ ထြနးလာျခငးမသည ဘ႑ာေရးက႑ ဆးျဖတလပကငပငခြင၊ ဗဟ ႏင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးမားၾကား ပမရငးလငးျပတသားေသာ လပပငခြငခြေဝသတမတမႈမား ေပၚေပါကလာသညအထ အဆငမား စြာက ေကာျဖတရဥးမညျဖစသည။ ဘ႑ာေရးတြင ဆးျဖတလပကင ပငခြငျမငမားေရး၏ အဓကအစတအပငးတစရပမာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအဆင အခြနမဝါဒမားႏင အခြနေကာကခမႈစမခန႔ခြေရးတ႔ က အားေကာငးလာေအာငေဆာငရြကျခငးႏင ဓနမေဝျခငးက ပျပငေအာင ေဆာငရြကျခငးစသညလပငနးရပမားျဖစသည။

ႏ ငငရပျခားမ ဘ႑ာေငြစးဝငမႈမား - ပဂၢလကက႑ ရငးႏးျမႇပႏမႈ၊ ႏငငတကာ ေထာကပကညမႈမားႏင ေခးေငြမား စသညတ႔သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသ႔ စးဝငေသာ ရနပေငြလမးေၾကာငး တြင အဓကကေသာေနရာတြင ရေနသည။ မဝါဒမား အေနႏင လညး အဆပါ ရနပေငြအရငးအျမစမားက ျပညနယႏင တငးေဒသ ႀကးမားကလကလမးမေစရနေဆာငရြကေပးဖ႔လသလ ထနးေကာငး ကြပကရနလညး တာဝနရသည။

| 15 |

ေလး။ ။ အဓကေမးခြနးပစၧာမားႏင ဆကလကေလလာဖတ႐ႈရန

ေဆြးေႏြးရမည အေမးပစၧာမား

• ျပညေထာငစမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသ႔ လႊေျပာငးေပးသညပစက ဒဇငးဆငရာတြင မညသညလပငနးရပမားက မညသညအတြကေၾကာင ရနပေငြေထာကပေပးရနလသနညး၊ မညသည မဝါဒဆငရာႏင တနးတညမမႈဆငရာ ပနးတငမားက ထညသြငး သတမတသငသနညး။

• ဗဟခပကငမႈပမေလာခထားေသာ စနစတစခအတြငး၌ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးတ႔ကသ႔ေသာ အစးရဝနေဆာငမႈမားအား မညသက ေပးရနတာဝနရသညက အျငငးအချဖစေနဆေဒသမားတြင ၎တ႔က မညသ႔ရနပေငြေထာကပေပးမညနညး၊ က႑အလက ဘတဂကမားက ေအာကေျခသ႔ အဆငဆငလႊြေျပာငးေပးရာတြင ေဒသႏရလပပငခြငႏင ဘာသာေရး၊ လမးေရး ကြျပားျခားနားမႈမား က ေလးစားမႈ မထခကေစရန မညသ႔ စစဥေဆာငရြကရမညနညး။

• ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားႏင သငေလာေသာ ရနပေငြခြေဝမႈစနစတစခက ဒဇငးေရးဆြရာတြင ယငးေဒသမားရ အခြနဘ႑ာ ရာေဖြမႈက မကလးေပးျမႇငတငႏငရန မညသညတ႔က ေဆာငရြကရမညနညး၊ ယငးသ႔ေဆာငရြကျခငးသညလညး ဘ႑ာေရးႏင စြမးေဆာငရညဆငရာ အကန႔အသတက ေကာလြနျခငးမရေအာင မညသ႔ေဆာငရြကမညနညး၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား ထနးခပထားေသာေဒသမားတြင မညသည အထးစဥးစားစရာမား ရသနညး။

• ေဒသႏရအပခပေရးတြင ျပညသမားပမပါဝငမႈႏင ေဒသအစးရမား၏ စြမးေဆာငရညျမႇငတငေရးအတြက မညသည ေနာကခအေျခ အေနမားက ဆကထနးထားရနလသနညး၊ မညသညစနစမားရဖ႔လသနညး။

• ေရ႕ဆကေဆာငရြကေနဆ ျပျပငေျပာငးလေရးမားႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား ေနာကခတြင ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနး စဥက စမရနအတြက အဆငျမင ႏငငေရးအဆငအဖြ႕အစညးတစခ အမနတကယလအပပါသလား၊ လသညဆပါက ထအဖြ႕အစညး၏ အခနးက႑ မညသ႔ရမညနညး၊ မညသတ႔ ပးေပါငးပါဝငဖြ႕စညးၾကမညနညး။

• ရငးႏးျမႇပႏမႈမား၊ ေထာကပေငြမားႏင ေခးေငြမားအပါအဝင ႏငငရပျခားမ ဘ႑ာေငြစးဝငလာသညကစၥက စမထနးခပမည မဝါဒတစခက လကေတြ႕ကငသးၿပးျခငး ရ/မရ၊ ထရနပေငြမားသးစြမႈက ထနးခပစမႏငျခငး ရ/မရ၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕ အစညးမားရသည ေဒသမားအတြက အထးစဥးစားစရာမား ရ/မရ။

| 16 |

ဆကလကေလလာဖတ႐ႈရန

The Asian Development Bank. Fiscal Management in Myanmar. Asian Development Bank Publications, June 2015

Bahl, Roy W., and Jorge Martinez-Vazquez. Sequencing Fiscal Decentralization. World Bank Publications, 2006.

Kimchoeun, P. Fiscal Decentralisation in Cambodia: A Review of Progress and Challenges. CDRI Working Paper Series 50. Phnom Penh: CDRI, 2011.

Nixon, H., C. Joelene, K. Chit Saw, T. Lynn, and M. Arnold. State and Region Governments in Myanmar. Yangon:The Asia Foundation/MDRI-CESD, 2013.

Oxfam. Deepening Democracy in Myanmar: what role for public financial management in deepening democracy and promoting legitimate governance? Oxfam discussion paper, 2015.

Robertson, B, C. Joelene, L. Dunn. Local Development Funds in Myanmar: an initial review. Yangon: The Asia Foundation/MDRI- CESD, 2015.

Smoke, Paul. Fiscal Federalism in Developing Countries: A Review of Current Concepts and Practices. New York:United Nations Research Institute for Social Development, 2001.

World Bank. The Republic of the Union of Myanmar: PFM Performance Report, 2013. Available at: http://documents.worldbank.org/curated/en/2013/05/17718311/republic-union-myanmar-public- financial-management-performance-report-vol-2-2-full-report

World Bank, PEFA. Republic of the Union of Myanmar: Modernization of the Public Finance Management Project, 2014. See: http://www.worldbank.org/projects/P144952?lang=en.

| 17 |