Polska gospodarkaw ostatnich 25 latach

1

Rafał Trzeciakowski

5 października 2015

Plan prezentacji

I. Warunki początkowe

II. Wzrost w 25 latach

III. Konsekwencje wzrostu

IV. Następne 25 lat

0

50

100

150

200

250

1950 1990

Pols

ka 1

99

0 =

10

0

Hiszpania Polska

PKB per capita Polski i Hiszpanii

PKB per capita PPP; Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Maddison Database

W latach socjalizmu narosła gigantycznaprzepaść w standardzie życia pomiędzyPolską i gospodarkami EuropyZachodniej.

Socjalistyczna Polska charakteryzowała się:a) Monopolem sektora państwowegob) Gospodarką planowąc) Brakiem demokracjid) Ściganiem „przestępstw” politycznych „przeciwko socjalizmowi”

I. Warunki początkowe

Narastanie przepaści w latach socjalizmu

0

50

100

150

200

250A

lban

iaTa

dży

kist

anR

um

un

iaK

irgi

zja

Turk

men

ista

nB

ośn

ia i

Her

cego

win

aM

aced

on

iaU

zbek

ista

nA

zerb

ejd

żan

Serb

ia i

Cza

rno

góra

Po

lska

Bu

łgar

iaU

krai

na

Arm

enia

Mo

łdaw

iaW

ęgry

Bia

łoru

śN

RD

Ch

orw

acja

Kaz

ach

stan

Gru

zja

Sło

wac

jaR

osj

aLi

twa

Cze

chy

Łotw

aEs

ton

iaSł

ow

enia

Pols

ka 1

99

0 =

10

0PKB w regionie w 1990 roku

Dane szacunkowe, PKB per capita PPP 1990; Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych Conference Board

I. Warunki początkowe

Polska UkrainaRok transformacji 1990 19921989 PKB per capita (PPP, USD) $5150 $5680Urbanizacja (% populacji) w1990

62% 67%

Średni stopa wzrostu PKB, 1985-89

2,8% 2,4%

Eksport, % PKB, 1990 26,2% 27,6%Sektor prywatny, % PKB, 1989 30% 10%

Udział przemysłu w zatrudnieniu, rok transformacji

28,6% 30,2%

Śmiertelność niemowląt na 1000 żywych urodzeń, 1989

15,6 16,8

Źródło: Christopher Hartwell "Poland and Ukraine: A Portrait in Divergence" na podstawie EBRD Structural Indicators, World Bank WDI Database, de Melo et. al (2001)

Warunki początkowe w Polsce i na Ukrainie

I. Warunki początkowe

Na początku transformacji celamiPolskich reformatorów było:

(1) odzyskanie trwałej równowagimakroekonomicznej (obniżenieinflacji, przywrócenie zdolnościobsługi zadłużenia)

(2) likwidacja niedoborów i kolejek(zaprzestanie kontroli cen)

(3) rozpoczęcie zmniejszaniadystansu do standardu życiaEuropy Zachodniej

Początek transformacji

Wzrost PKB w regionie w latach 1990-2014

Dane szacunkowe, zmiana PKB per capita PPP 1990; Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych Conference Board

-60%-40%-20%

0%20%40%60%80%

100%120%140%160%

Tad

żyki

stan

Ukr

ain

aSe

rbia

i C

zarn

ogó

raM

ołd

awia

Gru

zja

Kir

gizj

aC

ho

rwac

jaM

aced

on

iaR

osj

aW

ęgry

Litw

aC

zech

yŁo

twa

Ru

mu

nia

Sło

wen

iaB

ułg

aria

Turk

men

ista

nK

azac

hst

anU

zbek

ista

nSł

ow

acja

Arm

enia

Aze

rbej

dża

nEs

ton

iaB

iało

ruś

Bo

śnia

i H

erce

gow

ina

Alb

ania

Po

lska

II. Wzrost w ostatnich 25 latach

Główne źródła wzrostu w ostatnich 25 latach

II. Wzrost w ostatnich 25 latach

-12%

-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

Zmiana produktywności Zmiana nakładów kapitału

Zmiana nakładów pracy Zmiana PKB

Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Conference Board

(1) Realokacja pracowników i kapitału z rolnictwa i przemysłu dousług. Na początku lat `90 pracownik zatrudniony w usługachwytwarzał dużo więcej niż w przemyśle i rolnictwie.

(2) Prywatyzacja: realokacja pracowników i kapitału z sektorapaństwowego do prywatnego. Sektor państwowy zmniejszał sięgłównie z powodu spadku zatrudnienia i produkcjiprzedsiębiorstw państwowych, a nie przez bankructwa czyprywatyzacji tych przedsiębiorstw. Prywatyzacja dużychprzedsiębiorstw państwowych była powolna i na ogółtransparentna, z reguły realizowana przy wykorzystaniupublicznych aukcji. (Gomułka, 2009)

Główne źródła wzrostu w latach transformacji

II. Wzrost w ostatnich 25 latach

Realokacja pomiędzy sektorami jako źródło wzrostu

Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Banku Światowego

Zatrudnienie i wkład do wartości dodanej Przyrost wartości dodanej

25%

12% 8%3%

37%30%

50%

33%36%

58%

42%

64%

1990 2014 1990 2014

Udział siły roboczej Udział wartości dodanej

Rolnictwo Przemysł Usługi

0

50

100

150

200

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

19

96

=10

0Przemysł Usługi Rolnictwo

Realokacja pracowników i kapitału z rolnictwa i przemysłu do usług, które były znaczniebardziej produktywne, była jednym z głównych motorów wzrostu.

W Polsce nie było dezindustrializacji. Produkcja przemysłowa wzrosła w latach 1990-2014 o228% (dane OECD). Udział przemysłu jest w Polsce o połowę wyższy niż w „starej unii”.

II. Wzrost w ostatnich 25 latach

Rósł również udział Polski w handlu światowym

Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych GUS i Eurostatu

Udział w handlu światowym

1,06%

0,53%

7,92%

0,45%

0,28%

11,12%

Polska

Węgry

Niemcy

1990 2014

W ostatnich 25 latach, Polskapodwoiła swój udział w handluświatowym do ok. 1%, co odpowiadaobecnemu udziałowi Polski wświatowym PKB (również ok. 1%).

Polski eksport rósł w tym okresieszybciej niż nawet Korei Południowej.

Za niemal połowę eksportuodpowiadają w Polsceprzedsiębiorstwa z udziałem kapitałuzagranicznego.

II. Wzrost w ostatnich 25 latach

PKB wzrósł we wszystkich regionach Polski

PKB per capita PPP 2014; Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Brookings Institution (2015)

PKB w Polskich regionach w latach 2000 i 2013 (UE-28=100%)

III. Konsekwencje wzrostu

PKB per capita PPP 2014; Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Brookings Institution (2015)

PKB per capita PPP 2014; Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Brookings Institution (2015)

60

70

80

90

100

110

120

Par

yż

Lon

dyn

Szto

kho

lm

Luks

emb

urg

-Tri

er

Du

blin

War

szaw

a

Wie

deń

-Bra

tysł

awa

Hel

sin

ki

Pra

ga

Bru

ksel

a

Ro

tter

dam

-Am

ster

dam

Ko

pen

hag

a-M

alm

ö

Mad

ryt

Bu

kare

szt

Rzy

m

Ber

lin

Bu

dap

eszt

Sofi

a

Ate

ny

Lizb

on

a

War

szaw

a =

10

0

PKB per capita w wybranych stolicach UE w 2014 rokuDzięki relatywnieniskiemu poziomowicen, Warszawa maobecnie jeden znajwyższych poziomówdochodu wśród stolicUE.

Największy sukces miał miejsce w Warszawie

III. Konsekwencje wzrostu

Postęp widać również na wskaźnikach społecznych

Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych GUS i Eurostatu

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

1965–1989 1990–2014 1965–1989 1990–2014

Mężczyźni Kobiety0

5

10

15

20

25

1990 2013

‰

Niemcy Węgry Polska

Przyrost średniej długości życia przez 25 lat Umieralność niemowląt

III. Konsekwencje wzrostu

Tempo wzrostu PKB per capita z poziomu Polski w 1990 roku

PKB per capita PPP; Źródło: Raport „Następne 25 lat” na podstawie danych Conference Board

0

100

200

300

400

500

600

10

0 =

po

zio

m P

ols

ki w

19

90

ro

ku

Niemcy (1955) Irlandia (1967) Polska (1990)

Ukraina (1991) Korea Płd. (1988)

Aby osiągnąć sukces,Polska będzie musiałautrzymać wysokiwzrost PKB przezkolejne 25 lat.

Gospodarka Ukrainyprzez ostatnie 25 latpozostawała wstagnacji.

Następne 25 lat

IV. Następne 25 lat