Κυριακή 28 Ἰουνίου 2015 - imgortmeg.gr · † ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ...

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑΠεριοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως

«Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης»

(Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ)

Κυριακή 28 Ἰουνίου 2015

† ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥΚύρου καί Ἰωάννου τῶν Ἀναργύρων

Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης

Ἦχος α´

Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχοςκαί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνιΣου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φω-τίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύ-νεις δαίμονας· καί παραλύτους δέ συσφίγγεις,Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβηςτούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ το-κετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνερ-γοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ

Ὁ 8ος Ψαλμός

Τό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ στήν φύση καί ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου

Σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, θά σᾶς ἑρμηνεύσω τόν 8ο ψαλμό. Παρακαλῶ νάἔχω τήν προσοχή σας γιά νά ἀπολαύσετε τά νοήματα τοῦ ὑπέροχου αὐτοῦ ψαλμοῦ.

1. Ὁ ποιητής τοῦ ψαλμοῦ αὐτοῦ ρίπτει ἕνα βλέμμα στόν οὐρανό καί τήν γῆ καί

2

ἀπό τήν ὀμορφιά καί τήν ἁρμονία τῶν δημιουργημάτων ξεσπᾶ σέ ὕμνο στόν Θεό καίλέγει: «Κύριε, Κύριέ μας, πόσο θαυμαστό εἶναι τό ὄνομά Σου σέ ὅλη τήν γῆ. Ἡ με-γαλοπρέπειά Σου εἶναι πάρα πάνω ἀπό τούς οὐρανούς» (στίχ. 2)!

Πραγματικά, ἀδελφοί μου, ἡ ὡραιότητα καί ἡ τάξη στό σύμπαν μᾶς κάνει νάξεσπᾶμε σέ δοξολογία πρός τόν Δημιουργό Θεό μας καί νά λέμε μαζί μέ τόν ἄλλοψαλμωδό: «Ὡς ἐμεγαλύνθη τά ἔργα Σου, Κύριε, πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψαλμ.103,24)!

2. Ἀλλά εἶναι μερικοί, θολωμένοι στήν ψυχή, πού δέν βλέπουν αὐτό τό μεγαλεῖοτοῦ Θεοῦ στήν δημιουργία Του καί ὄχι μόνο δέν τό βλέπουν, ἀλλά ἀντίθετα, στρέφονταιἐχθρικά πρός τόν Θεό. Εἶναι οἱ ἀπιστοῦντες στόν Θεό, πού ὁ ποιητής μας ἐδῶ τούςλέγει «ἐχθρούς» καί «ἐκδικητάς». Αὐτούς ὅμως ὁ Θεός γνωρίζει νά τούς ταπεινώνειμέ τά μικρά θηλάζοντα νήπια, τά ὁποῖα, ἀντίθετα πρός αὐτούς, ὅταν δοῦν τόν ἔναστροοὐρανό μέ σκιρτήματα καί φωνές καί ἀναπηδήματα ἐκφράζουν τόν θαυμασμό τουςστό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ. Λέγει λοιπόν ὁ ψαλμωδός: «Ἐκ στόματος νηπίων καί θηλα-ζόντων κατηρτίσω αἶνον, ἕνεκα τῶν ἐχθρῶν σου τοῦ καταλῦσαι ἐχθρόν καί ἐκδικητήν»(στίχ. 3). Καί ἄν αὐτά τά θηλάζοντα νήπια ἐκδηλώνονται μέ τόν τρόπο τους δοξολο-γικά στόν Θεό, πόσο θά ἔπρεπε νά τό κάνουν αὐτό οἱ μεγάλοι στήν ἡλικία ἄνθρωποι,πού ἔχουν νοῦν.

3. Πρέπει νά εἶναι νύκτα πού ὁ ψαλμωδός ἔκανε τόν ψαλμό του, γιατί ἀπό τόβλέμμα του στόν οὐρανό λέει μόνο γιά σελήνη καί ἀστέρια καί ὄχι γιά ἥλιο (βλ. στίχ.4). Μετά δέ ἀπό τόν οὐρανό ὁ ποιητής μας στρέφεται πρός τήν γῆ καί βλέπει τόνμικρό ἄνθρωπο καί σκέπτεται καί λέγει στόν Θεό: Τί εἶναι ὁ ἄνθρωπος, μπροστά σέὅλο αὐτό τό μεγαλεῖο τοῦ οὐρανοῦ, ὥστε νά τόν θυμᾶσαι καί νά φροντίζεις γι᾽ αὐτόν;«Τί ἐστιν ἄνθρωπος, ὅτι μιμνήσκῃ αὐτοῦ, ἤ υἱός ἀνθρώπου, ὅτι ἐπισκέπτῃ αὐτόν;»(στίχ. 5)! Ἐπιθυμῶ ἐδῶ, ἀδελφοί μου χριστιανοί, νά ἀκούσετε τόν πανεπιστημιακόμου Διδάσκαλο Βασίλειο Βέλλα πόσο ὡραῖα σχολιάζει τόν στίχο αὐτό τοῦ ψαλμωδοῦμας. Ὁ ψαλμωδός μας, ὅπως εἴπαμε, μετά τήν ἐνατένιση τοῦ οὐρανοῦ στρέφεται στήνγῆ καί ὁμιλεῖ ἀπογοητευτικά κάπως γιά τόν μικρό ἄνθρωπο, λέγοντας στόν Θεό, «τίεἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὥστε νά τόν θυμᾶσαι καί νά τόν φροντίζεις;». Λέγει λοιπόν ὁ μα-καριστός Καθηγητής Βέλλας: «Ἐκεῖ ἐπάνω εἰς τόν οὐρανόν ὁ ποιητής θά ἔβλεπετήν μεγαλοπρέπειαν τῶν οὐρανίων σωμάτων καί ἐδῶ κάτω παρά τοῖς ἀνθρώποις τήνἀθλιότητα. Ἐκεῖ ἐπάνω θά ἔβλεπε τήν οὐρανίαν ἡσυχίαν καί τάξιν νά βασιλεύῃ, ἐδῶδέ κάτω τήν ἀκαταστασίαν καί τήν ἀναστάτωσιν τῶν ἀνθρώπων. Ἐκεῖ ἐπάνω θάἔβλεπε τό αἰώνιον καί ἀμετάβλητον τῶν οὐρανίων σωμάτων, ἐδῶ δέ κάτω τήν μετα-βλητότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ἐκεῖ ἐπάνω θά ἔβλεπε ὁ ποιητής μας τό ἄπειρον τῶνἀστέρων πλῆθος καί ἐδῶ κάτω τόν πεπερασμένον ἄνθρωπον. Ἀπέναντι τῶν οὐρανίωντούτων σωμάτων ὁ ἄνθρωπος φαίνεται ὡς μηδέν. Καί ὅμως περί αὐτοῦ φροντίζει καίμεριμνᾷ ὅλως ἰδιαιτέρως ὁ Θεός» (Ἐκλεκτοί Ψαλμοί, Ἔκδοσις 3η, σ. 91)!

3

4. Γιά τόν ἄνθρωπο ὁ ποιητής μας, λέγει στήν συνέχεια ὅτι ὁ Θεός τόν κατέστησεἀνώτερο ἀπό ὅλα τά δημιουργήματα, «λίγο κατώτερο ἀπό τούς ἀγγέλους», τόν ἐδό-ξασε καί τόν ἔκανε κυρίαρχο ὅλης τῆς κτίσεως. Ἀκοῦστε πῶς τό λέγει: «Ἠλάττωσαςαὐτόν βραχύ τι παρ᾽ ἀγγέλους, δόξῃ καί τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτόν καί κατέστησαςαὐτόν ἐπί τά ἔργα τῶν χειρῶν σου, πάντα ὑπέταξας ὑπό τούς πόδας αὐτοῦ» (στίχ.6.7). Πραγματικά ὁ ἄνθρωπος, ὅπως λέει παρακάτω ὁ ψαλμωδός μας, ἐξουσιάζει ὄχιμόνο τά κατοικίδια ζῶα, ἀλλά καί αὐτά ἀκόμη τά ἄγρια ζῶα τοῦ ἀγροῦ, τά πετεινάπού πετοῦν στόν ἀέρα καί τούς ἰχθεῖς τῶν θαλασσῶν καί τά μεγάλα θαλάσσια κήτη(«τά διαπορευόμενα τρίβους θαλασσῶν», στίχ. 9).

Ποῦ βρίσκει ὁ ποιητής μας τήν ἀνωτερότητα αὐτή τοῦ μικροῦ ἀνθρώπου, ὡς κυ-ριάρχου ὅλης τῆς κτίσεως; Τήν βρίσκει στό ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἄν καί μικρός καί ἐλά-χιστος καί μηδαμινός συγκρινόμενος μέ τό σύμπαν, ὅμως εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, φέρειμέσα του θεῖο στοιχεῖο. Στό βιβλίο τῆς Γένεσης διαβάζουμε ὅτι ὁ Θεός ἐποίησε τόνἄνθρωπο κατά τήν εἰκόνα Του καί κατά τήν ὁμοίωσίν Του (Γεν. 1,27). Αὐτό κάνειτόν ἄνθρωπο ἀνώτερο ὅλης τῆς κτίσεως: Τό ὅτι δημιουργήθηκε κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ὁμοίωσιν Θεοῦ.

Μέ πολλές εὐχές † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

xxxxxxxxxxIEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

Δημητσάνα, Πέμπτη 25 Ἰουνίου 2015

ΜΑΘΗΜΑΤΑΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ

[Μέ βάση καί πηγή τό σπουδαῖο ἔργο A CATECHETICAL HANDBOOK OF THE EASTERN ORTHODOXCHURCH τοῦ συγγραφέως D.H. Stamatis, ἔκδοσις Light & Life Publishing Company (συνιστοῦμε θερμά στούςγνῶστες τῆς Ἀγγλικῆς τήν ἀπόκτηση τοῦ βιβλίου), καί μέ ἄλλα ἐπίσης βοηθήματα, ἀρχίζω μέ τήν Χάρη τοῦΘεοῦ νά δίνω, προφορικῶς πρῶτα καί γραπτῶς ἔπειτα, στόν λαό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ὅπου διακονῶ, μίασειρά ἑβδομαδιαίων κατηχητικῶν μαθημάτων. Ἡ κατήχηση αὐτή θά εἶναι κατά πολύ πληρέστερη ἀπό τήν ἄλληπού ἔγραψα πρό πολλῶν ἐτῶν μέ τόν τίτλο ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ καί μέ διαφορετικό τρόπο καί περιε-χόμενο πρός ἐκείνη γραμμένη.

Τά ἁγιογραφικά καί πατερικά χωρία πού θά παραθέτω θά γράφονται στήν γλώσσα τοῦ κειμένου μέ τήν πα-ράκληση νά τά διαβάζουν οἱ ἀναγνῶστες ἐπανειλημμένως, ὥστε νά τά ἀποστηθίσουν.]

4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ΤΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ

(Συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο)

5. Ποιό εἶναι τό γενικό χαρακτηριστικό ἑνός χριστιανοῦ

Ἀφοῦ εἴπαμε γενικά γιά τά ὀνόματα καί τούς τίτλους τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ,πρέπει νά ποῦμε τώρα γενικά πάλι, περί τοῦ χριστιανοῦ. Τό γενικό χαρακτηριστικό τοῦ καλοῦχριστιανοῦ εἶναι ὅτι αὐτός προσεύχεται πολύ στόν Θεό καί προσπαθεῖ νά μήν παραβαίνει τόθέλημά Του. Πάντοτε προσεύχεται ὁ Χριστιανός, ἀλλά ἔχει καί τακτά διαστήματα τήν ἡμέρα,στά ὁποῖα προσεύχεται ἰδιαίτερα. Προσεύχεται τό πρωί, ὅταν ἀρχίζει ἡ ἡμέρα, προσεύχεταιπρίν ἀπό τό φαγητό του καί προσεύχεται προτοῦ νά κοιμηθεῖ τό βράδυ. Ἐπίσης προσεύχεταιμέ τούς ἄλλους χριστιανούς στόν ἱερό Ναό, στήν θεία λατρεία.

Ἐννοεῖται βέβαια ὅτι τό πλέον βασικό χαρακτηριστικό γιά ἕναν ὀρθόδοξο χριστιανό εἶναιτό νά εἶναι βαπτισμένος ἀπό ὀρθόδοξο ἱερέα. Ἔτσι ἀνήκει στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καίπρέπει νά ρυθμίζει τήν ζωή του κατά τίς ἐντολές τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλες τίς ἐντολές τῆς Ἁγίαςμας Ἐκκλησίας πρέπει νά ἀγωνίζεται ὁ χριστιανός νά τίς ἐφαρμόζει μέ τήν Χάρη τοῦ ΚυρίουἸησοῦ Χριστοῦ. Καί θά τό πετύχει βέβαια αὐτό, ὅπως ἔλεγε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «πάνταἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Ἰησοῦ Χριστῷ» (Φιλιπ. 4,13).

6. Τί εἶναι ἕνας Ὀρθόδοξος χριστιανός

Ὀρθόδοξος χριστιανός εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος πιστεύει ἀκριβῶς τήν διδασκαλία τοῦ Χρι-στοῦ, ὅπως μᾶς παραδόθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία μας διά μέσου τῶν αἰώνων. Ἰδιαίτερα, ὁὈρθόδοξος χριστιανός πιστεύει τήν διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τηρεῖ τίς ἱερές Πα-ραδόσεις τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός σαρκώθηκε καί ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά σώσει τόνἄνθρωπο· γιά νά διορθώσει, δηλαδή, τήν ζημιά πού ἔγινε στήν σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόνΘεό. Αὐτή ἡ ζημιά προῆλθε ἀπό τήν λεγόμενη «Πτώση» τοῦ ἀνθρώπου. Γιά τήν σωτηρίαὅμως τοῦ ἀνθρώπου δέν ἦταν μόνο τό ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος καί κήρυξε τήνὡραία διδασκαλία Του καί σταυρώθηκε καί ἀναστήθηκε. Ὅταν μέ τήν ἀνάληψή Του ὁἸησοῦς Χριστός ἀνέβηκε στούς οὐρανούς, ἔστειλε τό Ἅγιό Του Πνεῦμα καί θέσπισε τήν ἉγίαΤου Ἐκκλησία, γιά νά συνεχίσει τό ἔργο Του. Ὡραῖα τό εἶπε ὁ προφήτης Ἡσαΐας σέ μιάὡραία του προφητεία περί τῆς Ἐκκλησίας. Ὁμιλώντας ὁ προφήτης Ἡσαΐας γιά τό πάθοςτοῦ Μεσσία λέγει: «Θά ἴδει σπέρμα, τό ὁποῖο θά ζήσει μακρές ἡμέρες. Ὅ,τι ὁ Θεός ἐσχεδίασε,δι᾽ αὐτοῦ (τοῦ σπέρματος) θά ἐκπληρωθεῖ» (Ἡσ. 53,10β, κατά τό Ἑβρ.). Ὁ λόγος αὐτός τοῦπροφήτου Ἡσαΐου εἶναι πραγματικά μία σπουδαία προφητεία περί Ἐκκλησίας, τήν ὁποίακαλεῖ «σπέρμα» τοῦ Μεσσία, ἀλλά καί τοῦ σκοποῦ τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία λοιπόν ἔχειτά μέσα γιά νά οἰκειοποιηθοῦν τά μέλη της οἱ χριστιανοί, τό ἔργο πού ἔκανε γι᾽ αὐτούς ὁἸησοῦς Χριστός καί νά πετύχουν τήν σωτηρία τους. Αὐτή ἡ Ἐκκλησία εἶναι μόνο ἡ Ὀρθό-δοξη Ἐκκλησία.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διατήρησε ἀπαράλλακτη τήν διδασκαλία πού ὁ Ἰησοῦς Χριστόςἔδωσε στούς μαθητές Του καί ἔτσι ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι χριστιανοί ἔχουμε τό μεγάλο προνόμιονά ἔχουμε τήν σωστή διδασκαλία περί τοῦ Θεοῦ σέ ὅλη της τήν πληρότητα. Καμμιά ἄλλη«ἐκκλησία» δέν διατήρησε ἀπαράλλακτη καί ἀναλλοίωτη τήν διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦκαί τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ὅπως τήν διατήρησε μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὅταν ἐμεῖςοἱ Ὀρθόδοξοι ἀκοῦμε τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, νοιώθουμε σάν νά καθόμαστεστά πόδια τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί νά ἀκοῦμε τήν διδασκαλία πού ἔλεγε Αὐτός στούς Ἀπο-στόλους.

Σάν Ὀρθόδοξοι χριστιανοί ἔχουμε τήν θαυμαστή διαβεβαίωση ὅτι οἱ Ἐπίσκοποί μας καίοἱ Ἱερεῖς μας βρίσκονται στήν κατ᾽ εὐθεῖαν γραμμή μέ τούς ἴδιους τούς Ἀποστόλους. Ἔχουν

5

τήν λεγομένη «Ἀποστολική διαδοχή» μέ τήν χειροτονία διά τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν καί μέτήν διατήρηση τῆς Ἀποστολικῆς διδαχῆς, τῆς διδασκαλίας, δηλαδή, τῶν ἁγίων Ἀποστόλων.Αὐτά τά δύο εἶναι ἀναγκαῖα γιά τήν ἱερωσύνη, ὥστε νά μετέχουν οἱ χριστιανοί, διά τῶνἱερέων, τῆς Χάριτος πού ἔδωσε ὁ Χριστός στήν Ἐκκλησία Του καί νά σώζονται. Καί αὐτάτά δύο, τήν Ἀποστολική διαδοχή καί τήν ἀκεραία Ἀποστολική διδασκαλία, μόνο ἡ ὈρθόδοξηἘκκλησία τά ἔχει διατηρήσει.

Λόγω αὐτῆς τῆς Ἀποστολικῆς κληρονομιᾶς πού ἔχουμε ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, ὅταν στήνΘεία Λειτουργία κοινωνοῦμε τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, νοιώθουμε ὅτι κοι-νωνοῦμε ὅπως ἀκριβῶς οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι κοινώνησαν κατά τόν Μυστικό Δεῖπνο ἀπό τόνἼδιο τόν Χριστό. Τό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας (ἡ Θεία Λειτουργία), πού τελεῖ ἡἘκκλησία μας, βεβαιώνεται ὅτι εἶναι ἀληθινό ἀπό τό ὅτι, πρῶτον, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησίαμας διατήρησε τήν διδασκαλία τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπαράλλακτη καί ἀπό τό ὅτι, δεύ-τερον, οἱ Ἐπίσκοποι καί Ἱερεῖς τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχουν τήν Ἀποστολική Διαδοχή (καί διάτῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν καί διά τῆς φυλάξεως ὑπ᾽ αὐτῶν τῆς Ἀποστολικῆς διδασκαλίας).Πραγματικά, αὐτό εἶναι μέγα προνόμιο γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους!

Μᾶς εἶναι τρομερό καί πολύ θελκτικό κατά τήν Θεία Λειτουργία τό ὅτι νοιώθουμε ὅτιἔχουμε ἐνώπιόν μας Αὐτό τό Ἴδιο τό Σῶμα καί Αὐτό τό Ἴδιο τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ,ἔστω καί ἄν κάποιες φορές δέν εἴμαστε ἕτοιμοι νά συμμετάσχουμε στήν Θεία Κοινωνία. Εἶναιὅμως κατά πολύ μεγαλύτερο τό δέος μας καί ἡ εὐχαρίστησή μας ὅταν κοινωνοῦμε τάἌχραντα Μυστήρια, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Ὀρθοδοξη Ἐκκλησία μας, γιά νά μᾶς μάθει πῶς πρέπει νά ζοῦμε σάν χριστιανοί, μᾶς πα-ρουσιάζει τούς ἁγίους Της. Τήν ζωή τους καί τήν διδασκαλία τους. Πραγματικά, πρότυπο στήνπορεία μας γιά τόν Θεό πρέπει νά ἔχουμε τούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας. Τόν δικό τους δρόμοπρέπει νά ἀκολουθοῦμε. Ἡ ὁδός πρός τήν σωτηρία εἶναι «πεπατημένη ὁδός» ἀπό τά βήματατῶν ἁγίων. Τό δικό τους παράδειγμα πρέπει νά ἀκολουθοῦμε, τό παράδειγμα τῶν ἁγίων, πούπροσηύχονταν στόν Θεό καί ἀγωνίζονταν μέ τήν Χάρη Του νά καθαρίσουν τήν καρδιά τουςἀπό τά ἁμαρτωλά πάθη. Γιατί ὁ Κύριός μας εἶπε ὅτι «οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ τόν Θεόν ὄψονται»(Ματθ. 5,8).

Ἡ ζωή τῶν ἁγίων καί ἡ διδασκαλία τους γιά τόν καθαρμό τῆς ψυχῆς ἀπό τά πάθη, βρί-σκονται σέ τρία βιβλία πού πρέπει νά διαβάζουν οἱ Ὀρθόδοξοι χριστιανοί γιά νά βαδίζουντήν σωστή πνευματικότητα. Εἶναι τά Ἱερά Συναξάρια, τό Γεροντικόν καί ἡ Φιλοκαλία. Τάβιβλία αὐτά, καί τά τρία, εἶναι ἀνοικτά, δέν ἔχουν κλείσει. Δέν «ἔκλεισαν», γιατί πάντοτεὑπάρχουν ἅγιοι στήν Ἐκκλησία μας καί ἐμπλουτίζονται τά Ἱερά Συναξάριά μας μέ νέεςἐμπειρίες τῶν ἁγίων. Ἔτσι, ὡς τό καλύτερο Γεροντικό καί Φιλοκαλία γιά τήν ἐποχή μας συ-νιστοῦμε τό πεντάτομο ἔργο τοῦ ὁσίου πατρός Παϊσίου, ὅπως καί τό ἔργο μέ τήν ζωή καί τήνδιδασκαλία τοῦ ὁσίου πατρός Πορφυρίου Βίος καί Λόγοι. Ὁλόκαρδα πάλι συνιστοῦμε ὡςσύγχρονη Φιλοκαλία τό ἔργο «Ὁ ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης», γραμμένο ἀπό τόν φωτισμένομαθητή τοῦ ἁγίου, τόν ὅσιο Γέροντα πατέρα Σωφρόνιο.

Στό ἑπόμενο μάθημά μας θά μιλήσουμε γιά τήν θεόπνευστο Βίβλο, τήν Ἁγία Γραφή, ἀπότήν ὁποία ἀποκτοῦμε τήν πλήρη γνώση περί τοῦ Θεοῦ μας.

(Συνεχίζεται)

6

PQQQQRIEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣΔημητσάνα, Δευτέρα 22 Ἰουνίου 2015

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)

Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Πα-ρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπότήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ

Κατά τοῦ βασιλέως τῆς Ἀσσυρίας (10,5-19)

(Προλογικό σημείωμα τῆς περικοπῆς)

Ἡ περικοπή μας αὐτή στρέφεται κατά τοῦ ὑπερηφάνου Ἀσσυρίου μονάρχου, τόν ὁποῖοὁ Θεός μεταχειρίστηκε σάν παιδαγωγική ράβδο (στίχ. 5), γιά νά κτυπήσει καί συνετίσειτόν λαό Του Ἰσραήλ γιά τίς ἀνομίες του (στίχ. 6). Αὐτός ὅμως ὁ Ἀσσύριος μονάρχης δένσεβάστηκε τήν θέση του αὐτή, ὅτι δηλαδή εἶναι ἕνα ἁπλό ὄργανο στά χέρια τοῦ Θεοῦ, ἀλλάἀντίθετα ὑπερηφανεύθηκε γιά τίς νίκες του καί τίς κατακτήσεις του, πού πίστευσε ὅτιμόνος του τίς κατόρθωσε (στίχ. 7-9). Καί τώρα θαρρεῖ τολμηρά ὅτι θά εἰσβάλει χωρίςἀντίσταση (στίχ. 14β) μέ τήν παντοδύναμη, ὅπως νομίζει, ἰσχύ του σ᾽ ὅλες τίς χῶρες τῆςοἰκουμένης (στίχ. 13-14) καί σ᾽ αὐτήν ἀκόμη τήν Ἰερουσαλήμ (στίχ. 10), τήν πρωτεύουσατοῦ θεοκρατικοῦ βασιλείου. Ἀλλά – προφητεύει ἐδῶ ὁ προφήτης – ἀφοῦ τελειώσει ὁ Γιαχβέτήν παιδαγωγική του τιμωρία πρός τόν λαό Του Ἰσραήλ, θά στραφεῖ ἔπειτα πρός τόν ὑπε-ρήφανο ἄρχοντα τῶν Ἀσσυρίων (στίχ. 12) καί θά τοῦ κατακάψει ὅλο του τό «δάσος» (στίχ.18), ὅλη του, δηλαδή, τήν δόξα καί τήν δύναμη τῶν στρατευμάτων του. Ὅσοι ἀπομείνουν

7

θά εἶναι ὀλίγοι, τόσο ὀλίγοι, ὥστε θά μποροῦν νά μετρηθοῦν ἀπό ἕνα μικρό παιδί (στίχ. 19)!Ὑπολογίζουν ὅτι ἡ παρούσα προφητεία μας χρονολογεῖται κατά τήν ἐποχή πού ἡ ἀσσυριακήδύναμη ἦταν σέ μεγάλη ἀκμή, δηλαδή μετά τήν πρώτη ταπείνωση τοῦ Ἰούδα ἀπό τούςἈσσυρίους (734-732), καί κατά τήν ἅλωση τῆς Σαμάρειας (722).

(Μετάφραση τοῦ κειμένου τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο παραλείπουμε ἐδῶ πρός ἐξοικονόμηση χώρου)

10,5Ἀλλοίμονο στόν Ἀσσύριο μονάρχηπού στά χέρια του εἶναι ἡ ράβδος τοῦ θυμοῦ μου καί τῆς ὀργῆς μου.6Τήν ὀργή μου (αὐτή) ἀποστέλλω

ἐναντίον ἀσεβοῦς ἔθνους,ἐναντίον τοῦ λαοῦ μου·

θά τόν κάνω (τόν Ἀσσύριο μονάρχη)νά τόν σκυλεύσει

καί νά τόν λαφυραγωγήσει(τόν λαό μου),

νά καταπατήσει τίς πόλεις τουκαί νά τίς μεταβάλει σέ σκόνη.

7Ἀλλά αὐτός (ὁ Ἀσσύριος) δέν σκέπτεταικαί δέν συλλογίζεται ἔτσι στήν καρδιά του,

ἀλλά ἡ ἐπιθυμία του εἶναιπῶς νά ἐξολοθρεύσει

καί πῶς νά ἐξαφανίσει ὄχι ὀλίγα ἔθνη.8Καί ὅταν τοῦ λέγουν,

«ἐσύ εἶσαι ὁ μόνος ἄρχοντας!»,9αὐτός ἀπαντᾶ:

«(Ναί!) Δέν κατέλαβα τήν χώρα τήν πάνω ἀπό τήν Βαβυλώνα

καί τήν Χαλάνη,ὅπου κτίστηκε ὁ πύργος (τῆς Βαβέλ);

Καί ἀκόμη κατέλαβε τήν Ἀραβίακαί τήν Δαμασκό καί τήν Σαμάρεια.α10Ὅπως κατέλαβα αὐτά τά βασίλεια,

ἔτσι θά κυριαρχήσωκαί σέ ὅλα τά ἔθνη.

Θρηνῆστε τά εἴδωλα τῆς Ἰερουσαλήμ καί τῆς Σαμάρειας.

8

11Ὅ,τι ἔκανα στήν Σαμάρεια καί στά χειροποίητά της,τό ἴδιο θά κάνω καί στήν Ἰερουσαλήμ

καί στά εἴδωλά της».12Ἀλλά θά συμβεῖ, ὅταν ὁ Κύριος

θά συμπληρώσει τό ἔργο τουστό ὄρος Σιών καί στήν Ἰερουσαλήμ,

θά τιμωρήσει (αὐτήν) τήν ἀλαζόνα καρδιά,τόν ἄρχοντα, δηλαδή, τῶν Ἀσσυρίων,

καί τήν ὑπερηφάνεια τῶν ὑψηλῶν ματιῶν του.13Γιατί λέγει: «Μέ τήν δύναμή μου

καί μέ τήν σοφία μου θά τό κατορθώσω·θά μετακινήσω τά ὅρια τῶν ἐθνῶνκαί θά καταλύσω τήν δύναμή τους.

14Θά σείσω κατοικημένες πόλειςκαί θά καταλάβω μέ τό χέρι μου

ὅλη τήν οἰκουμένησάν φωλιά (πτηνῶν)

καί θά τήν πάρω σάν ἐγκατελειμμένα αὐγά,χωρίς νά ὑπάρχει κανείς

πού θά μοῦ διαφύγειἤ πού θά μοῦ ἀντισταθεῖ».β

15Ἀλλά μήπως μπορεῖ νά καυχηθεῖ ὁ πέλεκυςὅτι κατορθώνει κάτι μόνος του,

χωρίς ἐκεῖνον πού κόπτει μέ αὐτόν;Ἤ μήπως μπορεῖ νά ὑπερηφανευθεῖ τό πριόνι

ὅτι κάνει κάτι μόνο του,χωρίς ἐκεῖνον πού τό σύρει;Τό ἴδιο μπορεῖ νά πεῖ κανείς

γιά μιά ράβδο ἤ γιά ἕνα ξύλο,πού τά σηκώνει ἄνθρωπος.γ

16Ὄχι ἔτσι! Ἀλλά ὁ Κύριος Σαβαώθθά στείλει στήν τιμή σου ἀτιμία

καί στήν δόξα σου θά ἀνάψει πῦρ κατακαῖον17 – τό φῶς τοῦ Ἰσραήλ θά γίνει πῦρ,

ὁ Ἅγιος τοῦ Ἰσραήλ (θά γίνει) φλόγα φωτιᾶς – δ

γιά νά ἀφανίσει ὅπως τό (καιόμενο ξηρό) χορτάριε

τόν πλοῦτο (τῶν Ἀσσυρίων).18Τήν ἡμέρα ἐκείνη θά ἀφανιστοῦν

τά ὄρη καί τά βουνά καί τά πυκνά δάση,

9

θά καταφαγωθοῦν «σῶμα καί ψυχή» (δηλ. ὁλόκληρα)·

καί οἱ φυγάδες θά εἶναι σάν ἐκεῖνονπού φεύγει ἀπό μεγάλη πυρκαϊά.

19Ὅσοι ἀπομείνουν θά εἶναι μικρός ἀριθμός.Ἕνα (μικρό) παιδί θά μπορεῖ νά τούς ἀριθμήσει.

α. Στό Ἑβρ. οἱ στίχ. 8.9 ἔχουν: «Δέν εἶναι οἱ ἄρχοντές μου ὅλοι βασιλεῖς; Δέν εἶναι ἡ Καλυώ ὅπως ἡ Καρκεμίς; Δένεἶναι ἡ Χαμάθ ὅπως ἡ Ἀρφάδ; Δέν εἶναι ἡ Σαμάρεια ὅπως ἡ Δαμασκός;».

β. Στό Ἑβρ. ὁ ὑπερήφανος μονάρχης ὁμιλεῖ σέ παρελθόντα χρόνο ἀναφερόμενος στίς προηγούμενες νίκες του, γιά τίςὁποῖες μίλησε ἤδη στούς στίχ. 8.9. Στό κείμενο αὐτό ὁ στίχος 14 ἔχει καλύτερα λέγων: «Τό χέρι μου συνέλαβε ὅπωςἀπό φωλιά (πτηνῶν) τόν πλοῦτο τῶν λαῶν, καί ὅπως συγκεντρώνει κανείς ὠά ἐγκαταλελειμμένα· ἔτσι καί ἐγώ συγκέν-τρωσα ὅλη τήν γῆ, χωρίς κανείς νά κινήσει τήν πτέρυγά του ἤ νά ἀνοίξει τό στόμα του ἤ νά ψιθυρίσει».

γ. Στό Ἑβρ. ὁ στίχος εἶναι ἐκφραστικώτερος: «Θά καυχηθεῖ ὁ πέλεκυς ἐναντίον ἐκείνου, ὁ ὁποῖος κόπτει μέ αὐτόν ἤθά ὑπερηφανευθεῖ τό πριόνι ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος τό χειρίζεται; Σάν ἡ ράβδος νά μπορεῖ νά κυβερνᾶ ἐκεῖνονπού τήν ὑψώνει ἤ σάν ἡ βακτηρία νά μπορεῖ νά διοικεῖ ὅ,τι δέν εἶναι ξύλο (δηλ. τόν ἄνθρωπο)»!

δ. Ἔτσι, ὅπως ἔχει στό Ἑβρ., τό ἡμιστίχιο καί κατά τόν Μπρατσιώτη δεχόμενον ὡς ἐσφαλμένη τήν ἀνάγνωση τῶνΟ´ «ἁγιάσει αὐτόν».

ε. Τό Ἑβρ. ὁμιλεῖ γιά «ἔνδοξο δάσος» καί γιά «δενδρόκηπο» ἐκφράζοντας ἔτσι παραστατικώτερα τό μεγαλεῖο τῶνἈσσυρίων, τό ὀποῖο ὅμως θά φθαρεῖ.

(Σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς)

10,5-19. Ἀνίδεος ὁ ἰσχυρός Ἀσσύριος ἡγεμών ὅτι ὑπῆρξε ἕνα ἁπλό ὄργανο τοῦ Θεοῦκαταδικάζεται γιά τήν ὑπερηφάνειά του σέ καταστροφή (βλ. Ἱερ. 25,8-14. 50,23 [κατάτό Ἑβρ.]). Στήν περικοπή μας πρόκειται πιθανόν περί τοῦ Σενναχηρίμ καί τῆς εἰσβολῆςτοῦ 701. Σύγκρινε τούς στίχ. 8-11 μέ τούς 36,18-20. Χωρίς νά τό γνωρίζει ὁ βασιλεύςτῆς Ἀσσυρίας εἶναι ἕνα ὄργανο πού ἐκτελεῖ τίς κρίσεις τοῦ Θεοῦ κατά τοῦ ἐπαναστάτουλαοῦ (βλ. 13,5. 5,26. 7,18, 8,7). Ὁμοίως γιά τόν Ἰερεμία ὁ Ναβουχοδονόσορ θά εἶναι μίαμάστιγα στά χέρια τοῦ Γιαχβέ (Ἰερ. 27 (Ἑβρ. 50), 23,28 (Ἑβρ. 51), 20), θά εἶναι ὁὑπηρέτης του (Ἰερ. 25,9.34 [Ἑβρ. 27]. 6.43 [Ἑβρ. 50]. 10). Ὅμως αὐτή ἡ ἀποστολή,τήν ὁποία ὁ εἰσβολεύς δέν γνωρίζει, δέν καταργεῖ τήν ἐνοχή του. Ἡ ὑπερηφάνειά του καίἡ βαναυσότης του θά τιμωρηθοῦν τήν ἡμέρα πού καθώρισε ὁ Θεός (στίχ. 12). 10,9. ὉἨσαΐας παραθέτει τίς ἰσχυρές πόλεις πού κατεστράφησαν ὑπό τῶν Ἀσσυρίων κατά τίςπροηγούμενες ἐκστρατεῖες: Ἡ Kalno (Ο´ Χαλάνη), πόλη στή βόρεια Συρία, κατελήφθητό 742 π.Χ. ἀπό τόν Τιγλάθ-Πιλεσέρ· ἡ Karkemish (οἱ Ο´ ἀποδίδουν περιφραστικῶς τόὄνομα μέ τήν ἔκφραση «τήν χώρα τήν ἐπάνω Βαβυλῶνος»), στόν Ἐφράτη, κατελήφθηἀπό τόν Σαργών τό 717· ἡ Hamat, στόν Ὀρόντη στήν κεντρική Συρία (οἱ Ο´ τήνσυμπεριλαμβάνουν στήν Ἀραβία), κατελήφθη ἀπό τόν Σαργών τό 720· ἡ Arpad, πλησίοντῆς Alep, ἐπολιορκήθη ἤδη καί κατελήφθη ἀπό τόν Τιγλάθ-Πιλεσέρ πρίν ἀπό τόνσυροεφραιμικό πόλεμο· ἡ Σαμάρεια ἔπεσε το 721 καί ἡ Δαμασκό τό 732. Ὅλες αὐτές οἱπόλεις ἐκυριεύθησαν ἀπό τούς Ἀσσυρίους. Τό δέ νόημα τῆς ἀπαντήσεως τοῦ στίχου μας

10

κατά τόν Μπρατσιώτη (Ὁ προφήτης Ἡσαΐας, τεῦχος Α , σελ. 161) εἶναι: «Ὡς ἐγενόμηνκύριος τοσούτων πόλεων καί χωρῶν, οὕτω θά καταλάβω καί τήν Ἰερουσαλήμ». 10,10-11. Γιά τήν Ἀσσυρία ὁ Θεός τοῦ Ἰούδα Γιαχβέ ἦταν ἕνα εἴδωλο (βλ. 36,7-10). 10,12.Τελικό συμπέρασμα σέ πεζό λόγο τῶν περικοπῶν στίχ. 5-11. 13-19. 10,13-14. Ἡὑπερηφάνεια τῆς Ἀσσυρίας. Γιά νά ἀποθαρρύνει τήν κατ᾽ αὐτοῦ ἐπανάσταση ὁ Ἀσσύριοςἡγεμών μετώκιζε τούς ὑποτελεῖς λαούς. 10,10. Παρατηροῦμε στόν στίχ. 10 μας, ὡς ἔχειστό Ἑβρ., ὅτι ὁ προφήτης κάνει τόν βασιλέα τῶν Ἀσσυρίων νά ὁμιλήσει σάν ἕνας καλόςγιαχβιστής, γιατί τόν παριστᾶ νά χαρακτηρίζει τούς ξένους θεούς ὡς µyliylia («ἐλιλίμ»·Ο´ «χειροποιήτοις», στίχ. 11). Εἶναι ἕνας κακός ὅρος χρησιμοποιούμενος εἰδικῶς ἀπό τόνἨσαΐα γιά νά σημάνει τίς ξένες θεότητες, τά εἴδωλα. Ἡ πρώτη σημασία τοῦ ὅρου εἶναι«τιποτένια», «ματαιότητες». 10,13. Ἀφελῶ ὅρια ἐθνῶν. Αὐτά στήν Ἀγία Γραφήπαριστάνονται ὡς καθορισμένα ἀπό τόν Θεό (Γεν. 11,8. Δευτ. 32,8). 10,15. Ρητορικήἐρώτηση πού μᾶς ὑπενθυμίζει τόν στίχ. 5 (βλ. καί 45,9). 10,16-19. Φῶς τοῦ Ἰσραήλ,εἶναι ἡ μεγαλειότης τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ (2,10. 29,6. Ἰεζ. 1,26-28). Τό Φῶς αὐτό εἶναιφωτιστικό γιά τούς καθαρούς, ἀλλά καταστρεπτικό γιά τούς ἀσεβεῖς. Τήν Ἀσσυρία θά τήνκαταφάγει ὅπως ἡ φωτιά τό δάσος. 10,19. Ἡ εἰκόνα τῶν δένδρων τοῦ δάσους, ὅπως ἡὑπόσχεση περί ἑνός “ὑπολοίπου” τῶν ἐπιζόντων (στίχ. 20-23), ἔκαναν μερικούς νάὑποψιασθοῦν ὅτι, ἀπό τόν στίχο 16, δέν πρόκειται περί τιμωρίας τοῦ βασιλέως τῆςἈσσυρίας, ἀλλά περί τῆς χώρας τοῦ Ἰούδα ὑποθέτοντες ὅτι αὐτή ἡ παράγραφος εἶναι ἐκτόςτῆς ἐδῶ περικοπῆς καί νοοῦντες μέ μία γενικώτερη ἔννοια τό “διά τοῦτο” τοῦ στίχ. 16(κατά τό Ἑβρ.).

Τό μικρό ὑπόλοιπο (10,20-23)


Τό τεμάχιο αὐτό εἶναι ἀνεξάρτητο ἀπό τήν προηγούμενη περικοπή καί συνδέεται μόνομέ αὐτή ὡς πρός τό θέμα τῆς σωτηρίας τοῦ μικροῦ ὑπολοίπου τοῦ Ἰσραήλ· γιατί καί ἡπροηγούμενη περικοπή μιλοῦσε γιά τήν σωτηρία ἑνός μικροῦ ἀριθμοῦ ἐκ τῶν Ἀσσυρίων(στίχ. 19). Εἶναι δέ πολύ ἀγαπητή στόν προφήτη Ἡσαΐα ἡ θεολογία περί τῆς σωτηρίαςἑνός μικροῦ ὑπολοίπου (στίχ. 22) καί αὐτό ἐσήμαινε, ὅπως εἴδαμε (7,3), τό ὄνομα τοῦπρωτοτόκου υἱοῦ του bWvy: ra;v] («Σε᾽άρ Γιασούβ»· «ἕνα μικρό ὑπόλοιπο θά ζήσει»). Ἡπροφητεία αὐτή ἀκούγεται καί ὡς τιμωρία, γιατί θά καταστραφεῖ τό μέγα πλῆθος τοῦἸσραήλ, ἀλλά ἀκούεται καί ὡς ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γιατί δέν θά εἶναι ὁλοσχερής ἡ κατα-στροφή. Γιά τήν σωτηρία ὅμως αὐτοῦ τοῦ μικροῦ ὑπολοίπου προϋπόθεση εἶναι νά ἐπιστρέψειαὐτό στό Θεό (στίχ. 20.21. Βλ. καί Ρωμ. 9,27).

11


10,20Καί θά συμβεῖ ἐκείνη τήν ἡμέρατό κατάλοιπο τοῦ Ἰσραήλ καί οἱ διασωθέντες ἀπόγονοι τοῦ Ἰακώβ

δέν θά στηρίζονται πιά σ᾽ αὐτούς πού τούς ἐκτύπησε,ἀλλά θά στηρίζονται

μέ πρέπουσα ἐμπιστοσύνη στόν Θεό,τόν ἅγιο τοῦ Ἰσραήλ.

21Οἱ διασωθέντες ἀπόγονοι τοῦ Ἰακώβθά ἐπιστρέψουν στόν ἰσχυρό Θεό.

22Καί ἄν ὁ λαός τοῦ Ἰσραήλγίνει σάν τήν ἄμμο τῆς θάλασσας,

μόνο ἕνα ὑπόλοιπο ἀπό αὐτούς θά σωθεῖγιατί καταστροφή συντριπτική

ληφθεῖσα μέ δικαιοσύνηθά ἐκτελέσει ὁ Κύριος.

23Πράξη ὁλοκληρωτικῆς καταστροφῆςθά κάνει (ὁ Κύριος)

σ᾽ ὅλη τήν οἰκουμένη.


10,20-23. Αὐτή ἡ σύντομη προφητεία φαίνεται νά εἶναι ἕνα ὑπόμνημα τοῦ δοθέντοςὀνόματος στόν πρωτότοκο υἱό τοῦ Ἠσαΐου bWvy: ra;v] («σε᾽άρ γιασούβ»· «ἕνα μικρόὑπόλοιπο θά ζήσει»), βλ. 7,3. Ἡ θεολογία περί τοῦ «ὑπολοίπου», τόσο ἀγαπητή στόνἨσαΐα, βλ. 4,3 καί τό σχόλιο, συνοψίζεται ἐδῶ μέ δύο ὄψεις: Ἀφ᾽ ἑνός μέν τῆς ἀγγελίαςπερί μιᾶς παραδειγματικῆς τιμωρίας, πού δέν θά ἀφήσει τίποτα παρά ἕνα μικρό ὑπόλοιπο(στίχ. 22-23), ἀφ᾽ ἑτέρου δέ περί τῆς ὑποσχέσεως γι᾽ αὐτό τό ὑπόλοιπο ὅτι θά μεταστραφεῖ(bWvy:, «γιασούβ»), καί ὅτι θά λάβει τήν συγγνώμη καί νέες εὐλογίες (στίχ. 20-21). 10,21.Καί ἔσται τό καταλειφθέν τοῦ Ἰακώβ... «Ὑπόλοιπον θά ἐπιστρέψῃ, τό ὑπόλοιπον τοῦἸακώβ, εἰς τόν ἰσχυρόν Θεόν», λέγει τό Ἑβρ. Κατά τό κείμενο αὐτό ἡ φράση εἶναι ὅπωςτό ὄνομα τοῦ πρωτοτόκου υἱοῦ τοῦ Ἡσαΐου bWvy: ra;v] («σε᾽άρ γιασούβ»). Εἰς 7,3-4 τόὄνομα αὐτό εἶναι ὡς μία ἐνθαρρυντική προφητεία, ἀλλά ἐδῶ εἶναι καί μία προφητεία τιμω-ρίας (μόνο ἕνα μικρό ὑπόλοιπο θά ζήσει, βλ. στίχ. 22). 10,22. Ὡς ἡ ἄμμος τῆς θαλάσ-σης. Ἡ φράση ὑπενθυμίζει τήν ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ στόν Πατριάρχη Ἀβραάμ (Γεν. 22,17.Σύγκρ. μέ Ρωμ. 9,27). Στόν Ἡσαΐα (4,2-3. 6,13. 7,3. 28,5-6. 37,4. 37,31-32. Σύγκρ.μέ Μιχ. 4,7. 5,2-9. Ζαχ. 2,7) τό «ὑπόλοιπο» ἀναφέρεται σέ ἐκείνους πού ἀπέμειναν μετάτήν τιμωρία τοῦ Ἰούδα, ἀπό τούς ὁποίους θά ἀναστεῖ ἕνας μεγάλος λαός. Κατά τήν περίοδο

12

τῆς αἰχμαλωσίας τό «ὑπόλοιπο» αὐτό ἦταν ὁ ἐκπατρισθείς λαός (Ἰεζ. 6,8-10. Ἱερ. 23,3.38,7), τόν ὁποῖον ὁ Θεός θά ἐπιστρέψει πάλι στήν γῆ του καί θά τόν καταστήσει μέγα.Μετά τήν περίοδο αἰχμαλωσίας ἡ πίστη τῶν Ἰουδαίων θά μᾶς ὑπενθυμίσει πάλι τήν προ-αἰχμαλωσιακή περίοδο (βλ. Ζαχ. 8,11. Ἀγ. 1,12. Ζαχ. 14,2). 10,23.Ἐν τῇ οἰκουμένῃὅλῃ. Ἡ μερική θεία κρίση κατά τοῦ Ἰσραήλ εἶναι μέρος τῆς παγκοσμίου κρίσεως.

Ἐμπιστοσύνη στόν Θεό (10,24-27)


Ἡ περικοπή αὐτή ἀγγέλλει στούς Ἰουδαίους τό εὐχάριστο μήνυμα τῆς ἀπαλλαγῆς τουςἀπό τόν ζυγό τῶν Ἀσσυρίων, οἱ ὁποῖοι τελικά θά πληγοῦν καί θά καταστραφοῦν (στίχ. 25).Εἰς πίστωση αὐτῶν ὁ Προφήτης παραπέμπει στήν ἰσραηλιτική ἱστορία, στήν ἐποχή τῆςἐξόδου ἀπό τήν Αἴγυπτο καί στίς σωτήριες ἐπεμβάσεις τοῦ Θεοῦ στούς χρόνους τῶν Κριτῶν(στίχ. 26). Ἔτσι οἱ Ἰουδαῖοι ἄς ἔχουν ἐμπιστοσύνη στόν Κύριο, διότι ἐγγίζει ἡ λύτρωσήτους ἀπό τόν ζυγό τῶν Ἀσσυρίων. Ἡ προφητεία μας ἀναφέρεται μᾶλλον στήν ἐποχή τῆςεἰσβολῆς τοῦ Σενναχηρίμ τό 701.


10,24Γι᾽ αὐτό τά ἑξῆς λέγει ὁ Κύριος Σαβαώθ:Λαέ μου, πού κατοικεῖς τήν Σιών,

μή φοβᾶσαι τούς Ἀσσυρίουςὅταν σέ πατάξουν μέ τήν ράβδο·

(αὐτή θά) εἶναι ἡ πληγή πού φέρω ἐναντίον σου,καί θά θυμηθεῖς αὐτό

πού συνέβηκε μέ τήν Αἴγυπτο.α25Γιατί, λίγο ἀκόμη καί θά πάψει ἡ ὀργήκαί ὁ θυμός μου θά στραφεῖ ἐναντίον τους.

26Τότε θά ἐγείρει ὁ Θεός ἐναντίον τους πληγή,ὁμοία μέ τήν πληγή πού κτύπησε τήν Μαδιάμ

στόν τόπο τῆς καταστροφῆς τους·β

καί ὁ θυμός του θά εἶναι στήν ὁδό τῆς θάλασσας,(μάλιστα) τῆς θάλασσας πού ὁδηγεῖ στήν Αἴγυπτο.γ

27 Ἐκείνη τήν ἡμέρα θά φύγει τό φορτίο του ἀπό τόν ὦμο σου

13

καί ὁ φόβος του ἀπό πάνω σου· καί ὁ ζυγός του θά ἀφαιρεθεῖ ἀπό τόν τράχηλό σου. δ

α. Ὁ στίχος κατά τό Ἑβρ.: «Διά τοῦτο τάδε λέγει ὁ Κύριος, ὁ Κύριος τῶν δυνάμεων· μή φοβοῦ, λαέ μου, πούκατοικεῖς στήν Σιών, ἀπό τήν Ἀσσούρ, ἡ ὁποία μέ ράβδο σέ κτυπᾶ καί τήν βακτηρία του σηκώνει ἐναντίον σου, ὅπωςσυνέβηκε μέ τήν Αἴγυπτο».

β. «Στόν βράχο τοῦ Ὠρήβ», λέει καλύτερα τό Ἑβρ.γ. Στό Ἑβρ. τό ἡμιστίχ. ἔχει: «Καί θά ἐγείρει τήν ράβδο του ἐπί τῆς θαλάσσης, ὅπως συνέβηκε στήν Αἴγυπτο». δ. Στό Ἑβρ. ὁ στίχος ἔχει: «Καί θά συμβεῖ κατά τήν ἡμέρα ἐκείνη: Θά ὑποχωρήσει τό φορτίο ἀπό τούς ὤμους σου

καί ὁ ζυγός του ἀπό τόν τράχηλό σου ἕνεκα τοῦ πάχους». (Τό τελευταῖο διορθώνεται κατά τούς Ο´: «Ὁ ζυγός ἀπό τόντράχηλό σου θά ἐξαφανιστεῖ»).


10,24-27. Προφητεία ὑπόσχεσης. Ἡ προφητεία αὐτή ἐδῶ φαίνεται νά χρονολογεῖταισέ μία ἐποχή, ὅπου οἱ Ἀσσύριοι ἐπίεζαν μέ βαρύ ζυγό τό βασίλειο τοῦ Ἰούδα. Θάὑπολογίζαμε τόν καιρό πού προηγήθη τῆς εἰσβολῆς τοῦ Σενναχηρίμ τό 701. Γιά νάἐμπνεύσει τήν ἐμπιστοσύνη στόν λαό του ὁ Γιαχβέ, ἐπαναφέρει στήν μνήμη του τήνπροηγουμένη αὐτοῦ ἱστορία (βλ. στίχ. 24. 26). Πολλά ὅμως ἀπό αὐτά τά περιστατικά,καί πρό παντός ἡ «ὁδός τῆς Αἰγύπτου» εἶναι ἴσως μεταγενέστερες γλῶσσες. 10,26.Γίνεται πρῶτον ἀναφορά στήν νίκη τοῦ Γεδεών κατά τῶν Μαδιανιτῶν (οἱ Ο´ ἀνέγνωσανr/xB], «μπετσώρ», «θλίψη», ἀντί rWxB], «μπετσούρ», «στόν βράχο» καί παρέλειψαν τόἑπόμενο Ὠρέβ, βλ. Κριτ. 7,25), στήν σωτήρια διάβαση διά τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης ἔπειτα(«τῇ ὁδῷ τῇ κατά θάλασσαν») καί στό κατά τῆς Αἰγύπτου σωτήριο κτύπημα τέλος («εἰςτήν ὁδόν τήν κατ᾽ Αἴγυπτον», Ἐξ. 14,16). Ὅλος ὁ στίχ. εἶναι μία προσθήκη πού διακόπτειτήν ἀνάπτυξη, βλ. σχόλ. εἰς 4,5.

Ἡ εἰσβολή (10,28-34)


Στήν περικοπή αὐτή ὁ προφήτης κατά πρῶτον (στίχ. 28-32) περιγράφει ἀριστοτεχνικάκαί δραματικά τήν ραγδαία εἰσβολή καί προέλαση τῶν Ἀσσυρίων κατά τῆς Ἰερουσαλήμἀπό τόν βορρᾶ, πιθανόν ἀπό τήν Σαμάρεια. Ἡ ραγδαία ταχύτητα τοῦ εἰσβολέως ἐχθροῦἐκφράζεται στήν περικοπή μας ἐδῶ καί ἀπό τήν βραχύτητα τῶν προτάσεων καί τό ἀσύνδετομεταξύ τους. Ἀλλά στήν περικοπή μας προαναγγέλλεται πάλι καί ἡ αἰφνίδια πανωλεθρίατῶν Ἀσσυρίων πρό τῆς Ἰερουσαλήμ (στίχ. 33-34). Γιά τό βέβαιο τῆς καταστροφῆς τῶνἈσσυρίων ὁ προφήτης Ἠσαΐας τονίζει τήν παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ μέ τό ὄνομά Του«Δεσπότης Κύριος Σαβαώθ» (στίχ. 33).

14


10,28 (Ὁ Ἀσσύριος) ἔρχεται στήν πόλη Ἀγγαί29περνᾶ στήν Μαγγεδώ

καί ἀποθέτει τίς ἀποσκευές του στήν Μαχμάς. Διαβαίνει τήν φάραγγα καί φθάνει στήν Ἀγγαί.

Φόβος θά καταλάβει τήν Ραμά τήν πόλη τοῦ Σαούλ. Θά φύγουν30 οἱ κάτοικοι τῆς Γαλλείμ,

τό ἄκουσε ἡ Λαϊσά, τό ἄκουσε ἡ Ἀναθώθ31καί τρόμαξαν ἡ Μαδεβηνά καί οἱ κάτοικοι τῆς Γιββεΐρ.

32Παρακαλεῖτε τώρα νά σταματήσουν,ἱκετεύσατε γιά τό ὄρος, γιά τήν θυγατέρα Σιών,

γιά τά ὑψώματα τῆς Ἰερουσαλήμ. 33 Ἀλλά ἰδού ὁ Δεσπότης, ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων,

θά ταράξει μέ δύναμη τούς ἐνδόξους καί θά συντριβοῦν οἱ ὑψηλόφρονεςκαί θά ταπεινωθοῦν οἱ ὑπερήφανοι.

34Θά πέσουν μέ τό μαχαίρι οἱ ὑπερήφανοι, ὁ δέ Λίβανος (ὁ Ἀσσύριος) μέ τά ὑψώματά του θά πέσει.α

α. Ἡ περικοπή εἶναι δύσκολη στήν μετάφρασή της· σαφέστερο θεωρεῖται ἐνταῦθα τό Ἑβραϊκό κείμενο, τό ὁποῖολέγει: 28(Ὁ Ἀσσύριος) Ἦλθε στήν Ἀϊάθ, πέρασε ἀπό τήν Μιγρών, ἄφησε τά σκεύη του στήν Μιχμάς, 29πέρασε τάστενά, ἔκανε νυκτερινό κατάλυμα στήν Γεβά, ἡ Ραμά ἔγινε πανικόβλητη, ἡ Γαβαά, ἡ πόλη τοῦ Σαούλ, ἔφυγε. 30Φώναξεδυνατά, θυγατέρα τῆς Γαλλείμ, ἄκουσε Λαϊσά, ἀπάντησε σ᾽ αὐτήν Ἀναθώθ. 31Ἡ Μαδμενά τράπηκε σέ φυγή, οἱ κάτοικοιτῆς Γεβείμ φεύγουν γιά νά σωθοῦν. 32Τήν ἴδια ἡμέρα (ὁ Ἀσσύριος) θά σταματήσει στήν Νώβ καί θά ἀπειλήσει μέ τήνπυγμή του τό ὄρος τῆς θυγατρός τῆς Σιών, τό λόφο τῆς Ἰερουσαλήμ. 33Ἀλλά ἰδού, ὁ Κύριος, ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων,κόπτει τά κλαδιά τῶν δένδρων μέ κρότο τρομερό καί οἱ ὑψηλόφρονες θά συντριβοῦν καί οἱ ὑπερήφανοι θά ἀνατραποῦν.34Μέ σιδερένια ἀξίνα θά κατακόψει τά δένδρα τοῦ δάσους καί ὁ Λίβανος θά πέσει.


10,28-32. Οἱ στίχ. αὐτοί περιγράφουν τήν πορεία τοῦ εἰσβολέως. Ὁ εἰσβολεύς (βλ.σχόλ. εἰς 1,4-9) εἰσέβαλε ἀπό τά βόρεια πρός τά περίχωρα τῆς Ἱερουσαλήμ (Ἱερ. 6,1-3).Αὐτή πιθανόν εἶναι μιά παραδοσιακή περιγραφή τῆς εἰσβολῆς. Γιά μιά νότια πορεία βλ.Μιχ. 1,10-15. Λέγουν ὅμως ὅτι ἄν πρόκειται γιά τήν ἐπίθεση τοῦ Σενναχηρίμ, βλ. 10,5,ἡ ἐδῶ ὁδός δέν εἶναι αὐτή πού ἀκολούθησαν τά στρατεύματά του, βλ. Δ Βασ. 18,17, καίἔχουμε λοιπόν ἐδῶ περιγραφή μιᾶς φανταστικῆς ἐπιδρομῆς ἐρχομένης ἀπό Βορρᾶ, βλ. Ἠσ.14,31. Οἱ πόλεις δέν ἔχουν ὅλες ἐντοπιστεῖ. Ἡ τελευταία Nob εἶναι ἐπί τοῦ ὄρους Σκοπός,ἀπ᾽ ὅπου φαίνεται ἡ Ἰερουσαλήμ. 10,33-34. Στούς στίχους μας προεξαγγέλλεται ἡ

15

αἰφνιδία πανωλεθρία τῶν Ἀσσυρίων πρό τῆς Ἰερουσαλήμ. Κατά τό Ἑβρ. ἡ δύναμη τῶνἈσσυρίων, πού θά ὑποστεῖ τήν πανωλεθρία, παραβάλλεται (βλ. καί στίχ. 18) πρός μέγαδάσος, τοῦ ὁποίου ὁ ξυλουργός (ὁ Γιαχβέ) κόπτει τά δένδρα. Ὁ Κύριος ὁ «δασοφύλακας»θά κατακόψει τήν Ἀσσυρία. Τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας τῶν στίχων μας, κατά τάκυριώτερα σημεῖα της, βλέπουμε πραγματοποιουμένη μέ τήν καταστροφή τῆς ὑπό τόνΣενναχηρίβ ἀσσυριακῆς δυνάμεως ἀπό τόν βασιλέα Ἐζεκία (701·βλ. Ἠσ. 37,36 ἑξ.).

xxxxxxxxxxIEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣΔημητσάνα, Παρασκευή 26 Ἰουνίου 2015

ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

(Ἡ ἑρμηνεία παρά τήν συντομία της καί τήν ἁπλότητά της εἶναι ἐπιστημονική)

Ἡ ἐργασία αὐτή προσφέρεται στούς ἀναγνῶστες σέ συνέχειες ἑκάστη Δευτέρα καί Πα-ρασκευή διά ἐξεύρεση λαθῶν ἐκ μέρους τους καί ἐνημέρωσή μας πρός διόρθωση, πρίν ἀπότήν τελική δημοσίευση τοῦ ἔργου.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ

Ὁ ἀπόγονος τοῦ Δαβίδ (11,1-9)


Ἡ περικοπή μας αὐτή ἐδῶ εἶναι μία ὡραιοτάτη χριστολογική προφητεία, ἡ ὁποίαἀναφέρεται στήν καταγωγή, τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ μέλλοντος νά ἔλθει Μεσσίου,ἔχει δέ ἐπηρεάσει ἡ ἐδῶ προφητεία μας κατά πολύ τήν ὑμνογραφία καί τήν ἁγιογραφίατῆς Ἐκκλησίας μας. Τόν Μεσσία ἡ προφητεία μας παριστᾶ ὡς ἕνα «κλωνάρι», ὡςἕνα «ἄνθος», (rx,nE, «νέτσερ», βλαστός), πού θά βλαστήσει ἀπό τήν ρίζα τοῦ Ἰεσσαί,τοῦ πατέρα τοῦ Δαυΐδ (στίχ. 1). Ὁ Μεσσίας θά εἶναι θεῖο πρόσωπο, γιατί θά«ἀναπαυθεῖ», δηλαδή, θά κατοικήσει μόνιμα σ᾽ αὐτόν τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο

16

εἶναι πηγή πολλῶν χαρισμάτων καί δυνάμεως (στίχ. 2). Ἀντίθετα πρός τούςμεροληπτικούς καί ἄδικους κριτές τῆς ἐποχῆς τοῦ προφήτου, ὁ Μεσσίας θά εἶναιδίκαιος, γιατί εἶναι «ζωσμένος τήν δικαιοσύνη καί τήν ἀλήθεια» (στίχ. 5). Θά δικαιώνειτούς πτωχούς καί τούς ταπεινούς, «θά πατάσσει τούς τυράννους», ὅπως λέγεικαλύτερα τό Ἑβραϊκό κείμενο, καί μέ ἕνα φύσημα τῶν χειλέων του θά καταβάλει τόν«ἀσεβῆ» (στίχ. 4), δηλαδή τόν Ἀντίχριστο. Τέλος, ἡ περικοπή μας περιγράφει μέπολλή χάρη τά ἀποτελέσματα τῆς δικαίας διακυβέρνησης τοῦ Μεσσίου. Τάἀποτελέσματα αὐτά θά εἶναι, ἀφ᾽ ἑνός μέν, τό ὅτι θά ἔλθει μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καίμεταξύ τῶν ζώων, ἀλλά καί μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ζώων, μιά παραδείσιαεἰρήνη (στίχ. 6-9α), ἀφ᾽ ἑτέρου δέ ὅτι ὅλη ἡ σύμπασα θά ἀποκτήσει θεογνωσία καίεὐσέβεια, ἡ ὁποία θά φέρει τέρμα στό κακό (στίχ. 9α).


11,1 Ἀπό τόν κορμό τοῦ Ἰεσσαί θά φυτρώσει κλωνάρικαί ἄνθος ἀπό τήν ρίζα θά ξεπροβάλλει.

2 Πάνω του θά ἀναπαύεται τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό πνεῦμα τῆς σοφίας καί τῆς συνέσεως,

τό πνεῦμα τῆς δύναμης νά ἀποφασίζει καί νά ἐκτελεῖ, τό πνεῦμα τῆς γνώσεως καί τῆς εὐσέβειας·

3 θά τόν πληρώσει (ὁ Θεός) μέ πνεῦμα φόβου Θεοῦ.α

Δέν θά δικάζει κατά τά φαινόμεναοὔτε θά ἐλέγχει κατά τά ἀκουόμενα,

4 ἀλλά θά κρίνει τόν πτωχό μέ δικαιοσύνηκαί θά ἀποφασίζει μέ εὐθύτητα ὑπέρ τῶν ταπεινῶν τῆς γῆς·

καί θά πατάξει τήν γῆ μέ τόν λόγο τοῦ στόματός του β

καί μέ τήν πνοή τῶν χειλέων του θά θανατώσει τόν ἀσεβῆ·5 δικαιοσύνη θά περιζώνει τήν ὀσφύ του

καί πιστότητα θά περισφίγγει τίς πλευρές (του). 6Καί (τότε) ὁ λύκος θά βοσκήσει μαζί μέ τό ἀρνίκαί ἡ πάρδαλη θά ἀναπαύεται μαζί μέ τήν ἔριφο·

τό μοσχάρι καί ὁ ταῦρος καί τό λιοντάρι θά βόσκουν μαζίκαί (ἕνα) μικρό παιδίο θά τά ὁδηγεῖ.

7 Τό βόδι καί ἡ ἀρκούδα θά βόσκουν μαζίκαί τά παιδιά τους θά εἶναι ἀντάμα·

τό λιοντάρι θά τρώγει ἄχυρα μαζί μέ τό βόδι. 8 Τό νήπιο παιδί θά βάζει τό χέρι του στήν τρύπα τῶν ἀσπίδων (= δηλητηριώδη

φίδια)καί στήν φωλιά πού εἶναι τά μικρά τῶν ἀσπίδων.

17

9 Δέν θά κάνουν κακόκαί δέν θά μποροῦν νά ἐξοντώσουν κανένα

στό ὄρος τό ἅγιό μου, γιατί ὅλη ἡ γῆ γέμισε μέ γνώση Κυρίου,

σάν τό πολύ νερό πού κατακαλύπτει τίς θάλασσες.

α. «Καί στόν φόβο τοῦ Κυρίου θά εὐαρεστεῖται», λέγει τό Ἑβρ.

β. Στό Ἑβρ. τό ἡμιστίχ. αὐτό ἔχει: «Θά πατάσσει τούς τυράννους μέ τήν ράβδο τοῦ στόματός του».


11,1-9: Ὁ Μεσσιανικός βασιλεύς (σύγκρ. μέ 9,2-7· βλ. σχόλ.). Μεσσιανικό ποίημαπού δίνει μέ ἀκρίβεια μερικά οὐσιαστικά χαρακτηριστικά τοῦ μέλλοντος νά ἔρθειΜεσσίου. Ὁ Μεσσίας θά κατάγεται ἀπό τόν Δαυΐδ (στίχ. 1), θά εἶναι γεμᾶτος μέπροφητικό πνεῦμα (στίχ. 2), θά κάνει νά βασιλεύσει μεταξύ τῶν ἀνθρώπων ἡδικαιοσύνη, πράγμα πού θά εἶναι γήϊνη ἀντανάκλαση τῆς ἁγιότητος τοῦ Γιαχβέ. Βλ.σχόλ. εἰς 1,26 καί 5,16, θά ἐγκαταστήσει τήν παραδείσια εἰρήνη (στίχ. 6-8), καρπότῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ (στίχ. 9). – Κατά τό βάπτισμά του ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἐπλήσθηΠνεύματος Ἁγίου (στίχ. 3· βλ. Ματθ. 3,16). Σάν δίκαιος θά κρίνει τούς λαούς κατάτά ἔργα καί τούς λογισμούς τῆς καρδίας (στίχ. 3.4)· ἡ διδασκαλία Του θά «πατάξειτήν γῆν» (στίχ. 4) καί ἡ πνοή τοῦ στόματός Του – μία μεταφορά γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα –θά καταστρέψει τόν ἀσεβῆ (τόν Ἀντίχριστο). 1,1-3. Ὁ Μεσσίας δείχνει καθαρά τάχαρακτηριστικά τῶν μεγάλων ἀνδρῶν τοῦ Ἰσραήλ. 11,1. Ἰεσσαί (Ἑβρ. yv;yI,«Γισάϊ»). Πατέρας τοῦ Δαυίδ (Α Βασ. 16,1-20· βλ. Ρούθ 4,22) καί πρόγονος ὅλωντῶν βασιλέων τοῦ Ἰούδα καί τοῦ Μεσσίου (βλ. Ματθ. 1,6-16). 11,2. Πνεῦμα Θεοῦ.Τό Πνεῦμα τοῦ Γιαχβέ ἤ τό «Ἅγιο Πνεῦμα τοῦ Γιαχβέ» (42,1. 61,1 ἑξ. 63,10-13.Ψαλμ. 50,13. Σοφ. Σολ. 1,5. 9,17), ἡ «πνοή» του («πνοή» καί «πνεῦμα» εἶναιμεταφράσεις τῆς ἰδίας λ. jWr, «ρούαχ»), δρᾶ διά μέσου ὅλης τῆς βιβλικῆς ἱστορίας.Πρίν ἀκόμη ἀπό τήν δημιουργία τό Πνεῦμα «ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος», τοῦ χάους(Γεν. 1,2), αὐτό δίνει τήν ζωή σέ ὅλες τίς ὑπάρξεις (Ψαλμ. 103,29-30. 33,6. Γεν.2,7. Ἰεζ. 37,5-6. 9-10). Εἶναι ἐκεῖνο πού ὑποκινεῖ καί ἀναδεικνύει τούς Κριτές (Κριτ.3,10. 6,34. 11,29· βλ. καί Α Βασ. 11,6) καί δίνει διάκριση σ᾽ αὐτούς (Ἀριθμ. 11,17),δίνει ἐπιδεξιότητα στούς τεχνῖτες (Ἐξ. 31,3. 35,31), σοφία στόν Ἰωσήφ (Γεν. 41,38).Τέλος καί ἰδιαίτερα τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐμπνέει τούς προφῆτες ( Αριθμ. 11,17 [Μωυσῆς].25-26. 24,2. Α Βασ. 10,6.10. 19,20. Β´ Βασ. 23,2 [Δαυίδ]. Μιχ. 3,8. Ἡσ. 48,16.61,1. Ζαχ. 7,12. Β´ Παραλ. 15,1. 20,14. 24,20), ἐνῶ οἱ ψευδοπροφῆτες ἀκολουθοῦντό δικό τους πνεῦμα (Ἰεζ. 33,3 καί ἀκόμη Δαν. 4,5.15. 5,11-12.14). Ἡ περικοπήμας λέγει ὅτι αὐτό τό Πνεῦμα τῶν προφητῶν θά δοθεῖ στόν Μεσσία. Ἡ περικοπήἸωήλ 3,1-2 θά ἀναγγείλει γιά τούς μεσσιανικούς χρόνους τήν παγκόσμια ἔκχυση τοῦἉγίου Πνεύματος (βλ. Πράξ. 2,16-18). Ὅπως ὁ λόγος περί τῆς Σοφίας (Παροιμ.

18

8,22 σχόλ. Σοφ. Σολ. 7,22 σχόλ.) καί ὁ λόγος περί τοῦ Πνεύματος θά ξαναβρεῖ τήντελική ἔκφρασή του στήν Καινή Διαθήκη (βλ. σχόλ. στά χωρία Ἰωάν. 1,32. 14,16.26.Πράξ. 1,8. κ. 2. Ρωμ. 5,5). 11,3. Τό Πνεῦμα δίδει στόν Μεσσία τίς ἐξέχουσες ἀρετέςτῶν μεγάλων προσωπικοτήτων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης: Τήν σοφία τοῦ Σολομῶντος,τήν σύνεση καί ἀνδρεία τοῦ Δαυίδ, τήν γνώση καί τόν φόβο τοῦ Γιαχβέ, πού εἶχαν οἱπατριάρχες καί προφῆτες. Ἡ ἀπαρίθμηση αὐτῶν τῶν δώρων ἀπό τούς Ο´ καί τήνΒουλγάτα (οἱ ὁποῖες προσθέτουν τήν «εὐσέβεια») κάνουν τόν κατάλογο τῶν ἑπτάδώρων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 11,3β-5. Ἡ σοφία καί ἡ δικαιοσύνη (5,7) κατάπαράδοση συνεδέοντο μέ τόν ἰδεατό βασιλέα (Γ´ Βασ. κεφ. 3. Ψαλμ. 71). 11,6-8. Ἡβασιλεία τοῦ Μεσσία θά εἶναι ἕνας νέος παράδεισος. Ἡ δυσαρμονία τῆς φύσεως θάἐπιστρέψει στήν πρωτόγονη ἁρμονία (Ἰεζ. 47,1-12). 11,6. Ἡ ἐπανάσταση τοῦἀνθρώπου κατά τοῦ Θεοῦ (Γεν. κεφ. 3) χάλασε τήν ἁρμονία μεταξύ τοῦ ἀνθρώπου καίτῆς φύσεως Γεν. 3,17-19), μεταξύ τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ ἀνθρώπου (Γεν. κεφ. 4). Οἱπροφῆτες ἀναγγέλλουν πολέμους καί εἰσβολές ὡς τιμωρία τῶν ἀπίστων τοῦ Ἰσραήλ.Ἀντίθετα, ἡ μεσσιανική ἐποχή μαζί μέ τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, τήν συμφιλίωση μέτόν Θεό καί τήν βασιλεία τῆς δικαιοσύνης, θά ἐγκαταστήσει τήν εἰρήνη πού θά ἔχειὡς συνέπεια: Τήν εὐφορία τοῦ ἐδάφους (Ἀμ. 9,13-14. Ὠσ. 2,20. 23-24), τόν γενικόἀφοπλισμό (Ἡσ. 2,4. 9,4. Μιχ. 4,3-4. 5,9-10. Ζαχ. 9,10), τήν συνεχῆ εἰρήνη (Ἡσ.9,6. 32,17. 60,17-18. Σοφ. 3,13. Ζαχ. 3,10. Ἰωήλ 4,17). Ἡ Καινή Διαθήκη εἶναιμία διαθήκη εἰρήνης (Ἰεζ. 34,25. 37,26). Ἡ μεσσιανική βασιλεία εἶναι μία βασιλείαεἰρήνης (Ζαχ. 9,8-10. Ψαλμ. 71,3-7). Αὐτή ἡ εἰρήνη ἐκτείνεται καί στό ζωικόβασίλειο, μέχρι τόν ὄφι, πού ἔγινε ὄργανο γιά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ μεσσιανικήἐποχή περιγράφεται ἐδῶ συμβολικά ὡς μία ἐπιστροφή στήν παραδείσια εἰρήνη. 11,9.Ἐπί τό ὄρος τό ἅγιόν μου. Βλ. 65,25. Ἰεζ. 20,40.

Ἡ ἐπιστροφή τῶν διασκορπισμένων (11,10-16)


Στήν περικοπή μας αὐτή συνεχίζεται ὁ λόγος τῆς προηγούμενης περικοπῆς περίτοῦ Μεσσία, ἀλλά ὁ μεσσιανισμός ἐδῶ λαμβάνει ἐθνικό χρῶμα, γιατί προφητεύεται ἡἐπάνοδος τῶν Ἰσραηλιτῶν καί τῶν Ἰουδαίων ἀπό τήν αἰχμαλωσία, ἤ ὅπου ἀλλοῦμακράν τῆς πατρίδος εὑρίσκονται αὐτοί (στίχ. 11.12), καί ἡ λήξη τοῦ σχίσματος τοῦἑνωμένου ἀρχικά περιουσίου λαοῦ καί ἡ συνδιαλλαγή πλέον τοῦ Ἰσραήλ καί τοῦ Ἰούδα(στίχ. 13). Ὡς ἀποτέλεσμα δέ τῆς συνδιαλλαγῆς αὐτῆς καί τῆς ἑνώσεως τοῦ Ἰσραήλκαί τοῦ Ἰούδα, θά εἶναι ἡ καθυπόταξη ἀπό τόν ἑνωμένο Ἰσραήλ ὅλων τῶν ὑπεναντίωνἐχθρῶν, πού τά ὀνόματά τους ὑπενθυμίζουν τούς ἐχθρούς τοῦ Δαυίδ (στίχ. 14), γιατίὁ Μεσσίας ἀνήκει στήν οἰκογένεια τοῦ Δαυίδ, ὡς καταγομένου Αὐτοῦ ἀπό τόν πατέρατοῦ Δαυίδ Ἰεσσαί (στίχ. 10). Θά ἐπαναληφθεῖ δηλαδή ἐδῶ καί μέ τόν μεταιχμαλωσιακό

19

Ἰσραήλ αὐτό πού συνέβηκε παλαιά σ᾽ αὐτόν. Τότε ὁ Ἰσραήλ ἔκανε τήν ἔξοδό του ἀπότήν Αἴγυπτο καί τώρα θά κάνει τήν ἔξοδό του ἀπό τήν Ἀσσυρία (στίχ. 16). Ὅμωςπαρά τήν ἐθνική ἀπόχρωση πού παρουσιάζει ἡ περικοπή μας, ὁ Μεσσίας παρουσιάζεταικαί σ᾽ αὐτήν ὡς παγκοσμία προσωπικότης, πρός τόν ὁποῖον θά προσφεύγουν ὅλα τάἔθνη (στίχ. 10).


11,10 Καί θά συμβεῖ ἐκείνη τήν ἡμέρα νά ἀνεβεῖ ἀπό τήν ρίζα τοῦ Ἰεσσαί

αὐτός (ὁ Μεσσίας) πού θά ἄρχει στά ἔθνη ακαί σ᾽ αὐτόν θά ἐλπίζουν αὐτά·

καί ὁ τόπος τῆς ἀναπαύσεώς του θά εἶναι δοξασμένος. 11 Καί ἐκείνη τήν ἡμέρα θά φανερώσει πάλι ὁ Κύριος τήν δύναμή του·

θά φροντίσει γιά τό κατάλοιπο τοῦ λαοῦ του, αὐτό πού θά ἀπομείνει ἀπό τήν Ἀσσυρία καί ἀπό τήν Αἴγυπτο,

τήν Βαβυλωνία β καί τήν Αἰθιοπία, ἀπό τήν Ἐλάμ καί τίς ἀνατολικές χῶρες γ καί ἀπό τήν Ἀραβία. δ

12 Καί θά ὑψώσει (ὁ Κύριος) σημαία στά ἔθνηκαί θά συνάξει τούς ἐξορίστους τοῦ Ἰσραήλ·

καί τούς διασκορπισμένους τοῦ Ἰούδαἀπό τά τέσσαρα ἄκρα τῆς γῆς.

13 Τότε θά παύσει ἡ ζηλοτυπία κατά τοῦ Ἐφραίμκαί οἱ ἐχθροί τοῦ Ἰούδα θά καταστραφοῦν.

Ὁ Ἐφραίμ δέν θά ζηλεύει τόν Ἰούδα καί ὁ Ἰούδας δέν θά ἐνοχλεῖ τόν Ἐφραίμ.

14 Καί θά ὁρμήσουν μέ πλοῖα τῶν Φιλισταίων πρός δυσμάς, εγιά νά λεηλατήσουν τίς ἀνατολικές χῶρες ς καί τήν Ἰδουμαία.

Πρῶτον θά ὁρμήσουν κατά τῆς Μωάβκαί πρῶτοι ὑποτελεῖς θά γίνουν οἱ Ἀμμωνῖτες.

15 Τότε θά ἀποξηράνει ὁ Κύριος τήν θάλασσα τῆς Αἰγύπτου (τήν Ἐρυθρά) ζ καί θά κινήσει τό χέρι του πρός τόν ποταμό (τόν Εὐφράτη)

καί μέ βίαιο ἄνεμο θά τόν διασπάσει σέ ἑπτά ρύακες, ὥστε (οἱ ἄνθρωποι) θά τόν διαβαίνουν μέ σανδάλια.

16 Ἔτσι θά γίνει δίοδοςγιά τόν καταλειφθέντα στήν Αἴγυπτο λαό μου, ζ

καί θά συμβεῖ στόν Ἰσραήλ (καί τώρα),ὅπως συνέβηκε τότε πού βγῆκε ἀπό τήν χώρα τῆς Αἰγύπτου.

20

α. Τό Ἑβρ. ἔχει τό ἡμιστίχ. «θά ἵσταται ὡς σημαία γιά τούς λαούς»·β. «Παθρώς», ἔχει τό Ἑβρ.γ. Ἡ ἔκφραση στό Ἑβρ. κείμενο ἔχει «ἀπό Σινεάρ καί τήν Χαμάθ». δ. Τό Ἑβραϊκό λέγει ἐδῶ «ἐκ τῶν νήσων τῆς θαλάσσης» (τά νησιά τοῦ Αἰγαίου).ε. Τό Ἑβρ. ἔχει κατά λέξη: «Καί θά πετάξουν ἐπί τῶν ὤμων τῶν Φιλισταίων κατά τήν θάλασσα», ὑπό τήν

ὁποία νοοῦνται αἱ δυσμαί. ς. Τό Ἑβρ. λέγει: «Τούς υἱούς τῆς Ἀνατολῆς». ζ. «Τήν γλώσσα τῆς θαλάσσης τῆς Αἰγύπτου», λέγει τό Ἑβρ. Ως λάθος πρέπει νά θεωρήσουμε τό «ἐν Αἰγύπτῳ»

τῶν Ο´ καί νά προτιμήσουμε τό Ἑβρ. πού ὁμιλεῖ γιά τήν Ἀσσυρία.


11,10-16. Τό ποίημα αὐτό χρονολογεῖται ἀπό τό τέλος τῆς βαβυλωνίουαἰχμαλωσίας καί συνδέεται μέ αὐτή τήν περικοπή τοῦ βιβλίου τοῦ προφήτου Ἡσαΐουλόγω τῆς μνείας τῆς ρίζης τοῦ Ἰεσσαί, βλ. στίχ. 10 καί στίχ. 1. Στόν προσδοκώμενοΜεσσιανισμό οἱ Προφῆτες ἀναγγέλουν συχνά τό τέλος τοῦ σχίσματος καί τήνσυνδιαλλαγή τοῦ Ἰσραήλ καί τοῦ Ἰούδα· βλ. Ὠσ. 2,2. Μιχ. 2,12. Ἰερ. 3,18. 23,5-6.31,1. Ἰεζ. 37,15-27. Ζαχ. 9,10. 1,10. Ἡ ρίζα τοῦ Ἰεσσαί. Εἶναι ἕνα πρόσωπο,ὄχι μία δυναστεία (στίχ. 1). Καί ἔσται ἡ ἀνάπαυσις αὐτοῦ τιμή. Κατά μερικούςΠατέρες πρόκειται περί τοῦ τάφου τοῦ Μεσσία. 11,11-16. Ὁ ἀναγεννημένος καίἑνωμένος Ἰσραήλ θά λάβει ἐκδίκηση κατά τῶν καταπιεστῶν του. Ἡ ὁρολογία καί ἡἀτμόσφαιρα τῶν στίχ. 11-16 ὑποδηλώνει μία μεταιχμαλωσιακή ἐποχή. 11,11. Γενικάστόν στίχ. μας ἔχουμε ἀρίθμηση τῶν χωρῶν ὅπου ἦταν διεσκορπισμένοι οἱ Ἰουδαῖοιτόν καιρό τῆς ἐξορίας. Παθρώς: στήν Ἄνω Αἴγυπτο· Kush: ἡ Αἰθιοπία· Ἐλάμ: ἡΠερσία· Σινεάρ: ἡ χώρα τῆς Βαβυλωνίας· Χαμάθ: στήν Συρία· οἱ «νῆσοι» σημαίνουντήν Κρήτη καί γενικῶς τίς ἀπομεμακρυσμένες ἀκτές. 11,12. Σημεῖον. Ἐδῶ ἕνασημεῖο, ὄχι ἕνα πρόσωπο (στίχ. 10). 11,15. Τήν θάλασσαν Αἰγύπτου. «Τήν γλώσσατῆς θαλάσσης τῆς Αἰγύπτου», λέγει τό Ἑβρ. Πρόκειται γιά τήν Ἐρυθρά θάλασσα(Ἐξ. κεφ. 14). – Ποταμόν. Ὁ Εὐφράτης. 11,16. Ἡ μελλοντική ἀπελευθέρωσηπαριστάνεται σάν μία νέα ἔξοδος (βλ. Ἱερ. 23,7-8). Τά ἀναγγελόμενα ἐδῶ θαύματαεἶναι ἡ ἐπανάληψη τῶν θαυμάτων τοῦ Μωυσέως καί τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, τῆςδιαβάσεως τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης καί τοῦ Ἰορδάνου. Ἡ ἐπιστροφή τῶν ἐξορίστωνπεριγράφεται ὡς μιά νέα Ἔξοδος. Βλ. 40,3-5 σχόλ. Ἡ θάλασσα τῆς Αἰγύπτουφαίνεται νά δηλώνει τήν Ἐρυθρά Θάλασσα καί ὁ κατ᾽ ἐξοχήν ποταμός εἶναι ὁΕὐφράτης. – Καί ἔσται δίοδος τῷ καταλειφθέντι μου λαῷ ἐν Αἰγύπτῳ...«Ἀντί"ἐν Αἰγύπτῳ" τῶν Ο´, ὅπερ ἄγνωστον πῶς προῆλθε, τό Μασ. ἔχει "ἀπό τήνἈσσυρίαν"» (Μπρατσιώτης, Ὁ προφήτης Ἡσαΐας, τεῦχος Α , σελ. 188). – Ἡ«δίοδος», πού κάποτε ἔβγαλε τόν Ἰσραήλ ἀπό τήν Αἴγυπτο, θά ἀνοιχθεῖ ἀργότερα γιάτήν Μαρία καί τόν Ἰωσήφ, οἱ ὁποῖοι θά φέρουν τόν Ἰησοῦν ἐκεῖ γιά προστασία ἀπό τόνἩρώδη, καί γιά τούς Ἀποστόλους, πού θά πορευθοῦν ἐκεῖ γιά τό κήρυγμα τοῦΕὐαγγελίου (βλ. The Orthodox Study Bible).

Κυριακή 28 Ἰουνίου 2015 - imgortmeg.gr · † ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ...

Documents