ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ – ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΡΟΥΣΗΣ

23

4. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΡΟΥΣΗΣ

4 .1 Είδη και περιγραφή σφυριών.

Μια άλλη κατηγορία εργαλείων είναι τα λεγόμενα εργαλεία κρούσεως, δηλαδή,εκείνα πού χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε π.χ. να χτυπήσουμε, να ισιώσουμε, νασπρώξουμε, να πιέσουμε, κάτι που κατασκευάζαμε ή διορθώνουμε ή εφαρμόζουμε κλπ.

Από τα εργαλεία αυτά θα εξετάσουμε εδώ μόνο τα σφυριά του χεριού.Τα σφυριά ξεχωρίζουν ανάλογα με το βάρος τους, το σχήμα τους και το υλικό,

από το οποίο είναι κατασκευασμένα.Τα συνηθισμένα σφυριά είναι κατασκευασμένα από ατσάλι εργαλείων και είναι

βαμμένα στα δύο άκρα πού κτυπούν και μαλακά στο υπόλοιπο σώμα.Καθώς βλέπουμε στο σχ. 4.1α η τρύπα του σφυριού είναι καμωμένη έτσι που,

όταν βάλουμε στο επάνω μέρος της ξυλολαβής μια σφήνα, το σφυρί στερεώνεται καλάστη ξυλολαβή και δεν μπορεί να ξεφύγει. Αλλά και η ξύλινη λαβή έχει τέτοια μορφή, ώστεδεν αφήνει το σφυρί να τραβηχτεί προς τα κάτω.

Τα πολύ μεγάλα σφυριά, πού το βάρος τους είναι από 3 έως 15 kg λέγονταιβαρειές ή βαριοπούλες (σχ. 4.1β). Το μήκος της ξυλολαβής στις βαρειές και στιςβαριοπούλες είναι ανάλογο με το βάρος τους. Έτσι, για σφυριά πού έχουν βάρος 3 έως 4kg το μήκος της ξυλολαβής είναι περίπου 70 cm, για σφυριά βάρους 4 έως 9 kg το μήκοςείναι περίπου 80 cm, και για σφυριά βάρους 10 έως 15 kg το μήκος είναι περίπου 90 cm.

Και στα μικρότερα σφυριά το μήκος της ξυλολαβής είναι ανάλογο με το βάροςτους και, όπως βλέπουμε παρακάτω, το μήκος αυτό αυξάνει καθώς αυξάνει και το βάροςτου σφυριού.

Να τώρα ένας πίνακας πού δείχνει το μήκος ξυλολαβής πού αντιστοιχεί στοβάρος των διαφόρων σφυριών:

Βάρος σφυριού(gr)

50 - 100 150 - 250 300 - 500 600 - 800 1000 - 2000

μήκος ξυλολαβής(mm)

250 275 300 400 500

Σχ. 4.1β. Βαρειά.Σχ. 4.1α. Σφήνωμα ξύλινηςλαβής.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ – ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΡΟΥΣΗΣ

24

Κατά το σχήμα τους τα σφυριά χωρίζονται σε δύο είδη: σ' εκείνα πού λέγονταισφυριά μπάλας, δηλαδή σ' εκείνα πού έχουν τo ένα τους άκρο ημισφαιρικό (σχ. 4.1α και4.1γ), και σ' εκείνα πού λέγονται σφυριά πέννας (σχ. 4.1δ).

Αυτά τα δύο είδη σφυριών είναι εκείνα πού χρησιμοποιούμε πιο πολύ στην τέχνητου μηχανουργού.

Με το πέλμα των σφυριών αυτών (μπάλας και πέννας) κάνουμε σφυροκόπημασε γενικές εργασίες, δηλαδή εκεί πού δεν μας χρειάζεται ειδικός τρόπος ή ειδικό σφυρίγια να σφυροκοπήσουμε κάτι. Ακριβώς γι' αυτές τις τελευταίες περιπτώσεις μαςχρησιμεύουν τα άλλα άκρα των σφυριών αυτών. Π.χ. το ημισφαιρικό άκρο των σφυριώνμπάλας μας χρησιμεύει για να κάνουμε περτσινώματα, ενώ το σφηνοειδές άκρο τωνσφυριών πέννας μας χρησιμεύει π.χ. όταν σφυρηλατούμε μέταλλα στο καμίνι ή, ακόμη,σε εργασίες διαμόρφωσης μεταλλικών φύλλων κ.ά.

4.2 Πως χειριζόμαστε τα σφυριά.Όταν εργαζόμαστε με σφυρί πρέπει να προσέχουμε τα παρακάτω:Να διαλέγουμε το κατάλληλο σφυρί για κάθε

εργασία. Λ.χ. ένα μεγάλο σφυρί δεν κάνει γιαποντάρισμα. Ένα μικρό, πάλι, δεν κάνει γιακοπίδιασμα ή ίσιωμα μεταλλικών ράβδων. Με έναατσαλένιο σφυρί δεν κάνει να σφυροκοπούμεκομμάτια πού πάνω τους δεν θέλουμε να μένουνσημάδια. Για μια τέτοια δουλειά, θα προτιμήσουμεένα σφυρί από μαλακά υλικό, ένα ξυλόσφυρο (σχ.4.2α), άλουμινόσφυρο κλπ.

Επίσης, προσοχή χρειάζεται στον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε τα σφυριά.Κατά το σφυροκόπημα πρέπει να κρατούμε το σφυρί με το δεξί χέρι, και όσο είναι

δυνατό, πιο κοντά στην άκρη της ξυλολαβής. Έτσι τα κτυπήματα είναι πιο δυνατά.Ανάλογα με την εργασία που κάνουμε, το κτύπημα θα γίνει με διαφορετικό

τρόπο. Έτσι, λυγίζοντας μόνο την άρθρωση του καρπού του χεριού επιτυγχάνουμεκτυπήματα για λεπτές εργασίες όπως είναι το ποντάρισμα. Λυγίζοντας την άρθρωση τουαγκώνα επιτυγχάνουμε κτυπήματα με μέτριο βάρος. Τέλος, λυγίζοντας την άρθρωση τουώμου κατορθώνουμε βαριά κτυπήματα.

Σχ. 4.1γ. Σφυρί μπάλας. Σχ. 4.1δ. Σφυριά πέννας.

Σχ. 4.2α. Ξυλόσφυρο.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ – ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΡΟΥΣΗΣ

25

Τα κτυπήματα πρέπει να γίνονται στοκατάλληλο σημείο. Σ' αυτό είναι ανάγκη ναασκηθεί κάνεις αρκετά γιατί, αν δεν είναι κανείςεξασκημένος, κινδυνεύει όχι μόνο να μην κάνεικαλή δουλειά, άλλα και να τραυματισθεί. Ακόμη,τα κτυπήματα πρέπει να γίνονται με όλο τοπέλμα του σφυριού, γιατί, αν κτυπούν μόνο οιγωνίες του σφυριού, τότε τα κομμάτια πούδουλεύουμε βγαίνουν σημαδεμένα. Και για να μησυμβεί αυτό, το πέλμα δεν είναι τέλεια επίπεδοάλλα σφαιρικό (μπομπέ) (σχ. 4.1γ).

Το σχήμα 4.2β, μας δείχνει σωστή καιλάθος χρήση των σφυριών.

Μια παρατήρηση: δεν χρησιμοποιούμεποτέ το πίσω μέρος της ξυλολαβής γιακτυπήματα. Μερικές φορές οι τεχνίτες όταν θέλουν να μη σημαδευτεί ένα κομμάτι πούσφυροκοπούν, χρησιμοποιούν το πίσω μέρος τής ξυλολαβής (σχ. 4.2γ). Αυτό δενπρέπει να γίνεται. Για τέτοιες δουλειές υπάρχουν κατάλληλα σφυριά: ξυλόσφυρα,σφυριά από πλαστική ύλη, σφυριά λαστιχένια κ.ά.

Σχ. 4.2β.

Σχ. 4.2γ.