აქემენიანთა ირანი-ბაკურ გელაშვილი

აქემენიანთა ირანი

ბაკურ გელაშვილი

ძვ.წ. 558 წელს სპარსულ-აქემენიდურ სამეფოს სათავეში ჩაუდგა აქემენის შთამომავალი კიროს

II დიდი.

მან შეძლო ერთმანეთან შეერწყა გამარჯვებულთა და დამარცხებულთა წესჩვეულებები. მან სათავე დაუდო დიდ სპარსულ იმპერიას.

კიროს დიდმა:

ძვ.წ. 550 წელს დაამარცხა მიდიელები და შემოიერთა მისი უზარმაზარი ტერიტორიები

ძვ.წ. 539 დაიპყრო ბაბილონი

მისი მემკვიდრის, კამბისეს II- (ძვ.წ.530-522 წწ.) დროს სპარსელებმა დაიპყრეს ეგვიპტეც. რამაც მათი იმპერია უზარმაზარ სახელმწიფოდ აქცია, რომელიც გადაჭიმული იყო ცენტრალური აზიიდან მაკედონიამდე.

კიროს დიდი სახელს უკავშირდება:

ებრაელების დაბრუნება იერუსალიმში , რომელთაც სახელმწიფო სახსრები გამოუყო იერუსალიმის ტაძრის აღსადგენად.

ამ ფაქტის გამო მკვლევარები მიიჩნევენ რომ კიროსის ეს ქმედება იმპერიის ფარგლებში ,,რელიგიური ავტონომიის’’ შემოღების პირველი ნიმუშია კაცობრიობის ისტორიაში.

სპარული იმპერია ძირითადად იქცა სამხედრო ყაიდის ქვეყნად და ისინი სამხედრო თემებად ცხოვრობდნენ.

ცენტრალური აზია:ყაზახეთი,თურქმენეთი,უზბეკეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი,

სპარსეთის იმპერიაში შედიოდა:

ელამი ბაბილონი სირია ფინიკია და ეგვიპტე და მეორე მხრივ, არაბული, სკვითური და სხვა

ტომები. სკვითები ძველირანული ტომები, მოსახლეობდნენ

ჩრდილოეთ შავიზღვისპირეთში. ჰეროდოტეს ცნობით, სახლობდნენ დნეპრსა და დონის სტეპებში, ეწეოდნენ მომთაბარეობას, მისდევდნენ მესაქონლეობას. ძვ. წ. IV საუკუნეში ჩამოყალიბდა სკვითების სახელმწიფო.

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%A2%E1%83%94

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%98

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98_(%E1%83%9B%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94)

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AB%E1%83%95._%E1%83%AC._IV_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94



აქემენიანთა იმპერიისთვის მნიშვნელოვანი იყო:

დარიოს I-ის (ძვ.წ.522-486 წწ.) რეფორმები:

მან ჩაატარა ადმინისტრაციულ-ფინანსური რეფორმები.

მან იმპერია დაჰყო ადმინისტრაციულ-საგადამხდელო ოლქებად. რომლებსაც სატრაპიები ეწოდებოდა.

ჰეროდოტეს მიხედვით 20 სატრაპია და 70 ხალხი ცხოვრობდა აქემენიანთა იმპერიაში.

მე-19 სატრაპიაში:

შედიოდა კოლხეთის სამეფოს სამხრეთი ნაწილი, რომელიც აქემენიდებმა უშუალოდ დაიქვემდებარეს.

სატრაპებს-ეკისრებოდათ სამოქალაქო ფუნქციების შესრულება.

მხედართმთავრები-კი უშუალოდ მეფეს ემორჩილებოდნენ.

აქემენიდთა იმპერიის არსებობა ძირითადად ემყარებოდა არმიას.

იმპერიის არმია ძირითადად:

დაკომპლექტებული იყო სპარსელებისა და მიდიელებისაგან. ის შედგებოდა კავალერიისა და ქვეითი ჯარისაგან.

არმიის ბირთვს შეადგენდა 10 ათასი ,,უკვდავი’’ მეომარი, რომელიც უშუალოდ მეფის პირად დაცვას წარმოადგენდა

.

დარიოს I-მა თავი მეფედ-დმეფედ და

მთელი ქვეყნიერების მეფედ გამოაცხადა. იმპერიის ცენტრად აქემენიდთა

სატახტო ქალაქი პერსეპოლისი იქცა. პერსეპოლისი პერსეპოლისის უდიდესი და

ყველაზე კომპლექსური შენობა იყო მაყურებელთა დარბაზი, ან აპადანა, 72 სვეტით. პერსეპოლისი მდებარეობს 70 კმ-ში თანამედროვე ქალაქ შირაზის ჩრდილო აღმოსავლეთით, ირანის ფარსის პროვინციაში..

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98

პერსეპოლისი

იმპერიის დაშლა:

ძვ.წ.V საუკუნეში მცირე აზიის ბერძნული ქალაქები აქემენიანთა იმპერიას ექვემდებარებოდნენ, თუმცა ხშირი იყო აჯანყებები. რომელიც ბერძენ-სპარსელთა ომითაა ცნობილი ისტორიაში.

ბერძენ-სპარსელთა შორის ბრძოლები დაიწყო ძვ.წ. 500 წელს და გაგრძელდა ძვ.წ. 449 წლამდე.

ძვ.წ. 490 წელს გაიმართა მარათონის ბრძოლა; ძვ.წ. 480 წელს სალამინის ბრძოლა; ძვ.წ. 479 წელს პლატეას ბრძოლა; ძვ.წ. 479 წელს მიკალის ბრძოლაში ამ ბრძოლებში ბერძნებმა გაიმარჯვეს და აიძულეს

სპარსელები უარი ეთქვათ საბერძნეთის დაპყრობაზე.

საბოლოოდ აქემენიდთა იმპერია დაპყრობილი ხალხების აჯანყებებით, სამეფო კარის ინტრიგებით და სატრაპიების დაუმორჩილებლობით ძლიერ დასუსტდა და მან ვეღარ გაუძლო მაკედონიის შეტევას ძვ.წ. 331 წელს გავგამელას ბრძოლაში საბოლოოდ დაეცა აქემენიდთა სპარსული იმპერია.

დავალება!!!!!დაწერეთ თემა ძველი აღმოსავლეთის იმპერიები (ასურეთისა და აქემენიანთა იმპერიების შედარება. მოაწყვეთ კლასში ნაშრომების პრეზენტაცია და კლასში გამართეთდისკუსია.

უპასუხეთ შემდეგ კითხვებს:

ვინ ჩაუყარა საფუძველი აქემენიდურ იმპერიას?რა რეფორმები ჩაატრა დარიოს პირველმა?რამ განაპირობა აქემენიდთა იმპერიის დაცემა და ვისთან ბრძოლაში დაიცა იგი.

აქემენიანთა ირანი-ბაკურ გელაშვილი

Documents