ԲՆԱԿԱՆԵՐԵՎՈՒՅԹՆԵՐ

ՄԱՌԱԽՈՒՂ ՆԱՌՈՒՏՈ ՋՐԱՊՏՈԻՅՏ ՄԵՏԵՈՐԻՏ ՁՅՈՒՆ ԲԵՎԱՌԱՓԱՅԼ ԾԻԱԾԱՆ; ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԻ ՇԵՐՏ ԿԱՅԾԱԿ

Բնական երևույթներըայնփոփոխություններն են, որոնքկատարվում են բնության մեջանկախմարդու կամքից: Մեր մոլորակի վրաանընդհատանթիվ քանակությամբբնական երևույթներ ենտեղի ունենում: Որոշ երևույթները սովորական են մեզհամար, օրինակ՝ տարվա եղանակներիփոփոխություն, օրվա մասերիփոփոխություն, տեղումները (անձրև, ձյուն, կարկուտ), տերևաթափը ևծիածանը: Որոշ երևույթներըսովորական են մեզ համար ևարտասովոր մյուսների համար, օրինակ՝

Հայաստանումարդեն ձմեռ է ևամենուրեքձյուն է նստած, իսկԱֆրիկայում եթե ձյունգա բոլորը կզարմանան, կամ մեզ մոտմեգը շատ հաճախ չիպատահում, իսկԼոնդոնում գրեթեամեն օրմառախլապատեղանակ է: Ցավոք, պատահում են նաևաղետներ՝վտանգավոր բնականերևույթներ, ինչպիսինն ենավերիչերկրաշարժները, մրրիկները, տարափները, ցունամիները կամ ջրհեղեղները: Կրկինդրանցից որոշ մասը մեզ չի սպառնում. Հայաստանում չկա օվկիանոսիափ, ինչընշանակում է

չի կարող լինել նաև ցունամի, Երևանումբացառվաց չեն երկրաշարժներ, մինչդեռՌուսաստանի շատ հարթավայրերումերկրաշարժ չի եղել:

Բնական երևույթները մեր կյանքիանբաժանելի մասն են և շատ-շատեն, այսօր մենք կխոսենք մի շարքհետաքրքիր երևույթների մասին:

ՄԱՌԱԽՈՒՂ

Ջուրըանընդհատ գոլորշիանում է գետերի, լճերի, ծովերի, օվկիանոսների, հողի ևտերևների մակերևույթից: Գոլորշինբարձրանում է վերև և կազմում էամպեր: Երբ գետինը շուտ է սառչում, ամպերըկազմավորվում ենանմիջապես գետնինմոտ: Դամառախուղ է՝ ջրիփոքրիկկաթիլների և սառույցի մասնիկների մեծքանակություն երկրագնդի մակերևույթիմոտ:

Պատահում է մառախուղըայնքանխիտ էլինում, որ կես մետրիցայնկողմ ոչ մի բանչի երևում: Սովորաբար մեգը հանդիպումէ խոնավ վայրերում և հաճախպատահումէաշնան վերջում, առավոտյան կամերեկոյան, երբ օդի ջերմաստիճանըկտրուկ է սառչում:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐՓԱՍՏ՝

Եթեարևածագիցանմիջապես հետոմեգը ցրվում է, օրվա ընթացքումանպայմանարևային եղանակ է լինում:

ՆԱՌՈՒՏՈ ՋՐԱՊՏՈՒՅՏ

Երբ ջրի հանդիպական հոսանքներըբախվում են, բախմանտեղումառաջանում էպտուտական շարժում, որըկոչվում է ջրապտույտ: Ճապոնիայում կաՆառուտո քաղաք ևԱվաձի կղզի, քաղաքնու կղզին միացնում է Նառուտո նեղուցը: Նեղուցը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի ևՃապոնական ներքին ծովիարանքը: Ծովիմակարդակը հոսանքներիպատճառովօրը 2 անգամ բարձրանում է և 2 անգամ

իջնում , տարբերվելով օվկիանոսի ջրիմակարդակից 1.5 մետրով: Նեղուցը շատլայն չէ, ևայդ ժամանակ ջրիարագությունը հասնում է 15 կմ/ժ, դարձնելով ջրի հոսանքըՃապոնիայումամենաարագը: Այսամենիպատճառովառաջանում ենջրապտույտներ 20 մ. տրամագծով: Մարդիկ կարող են դիտելջրապտույտներըՕնառուտո կամրջից:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐՓԱՍՏ՝

Մինչ այսօր հստակապացուցված չէ, սակայն որոշ փորձերը ցույց տվեցին, որջրապտույտի ուղղությունըտարբեր էերկրագնդի բևեռներում: ԱյսինքնԵվրասիայումպտտման ուժը ջուրըպտտում է մի կողմ, իսկԱվստրալիայում՝ հակառակ կողմ:

ՄԵՏԵՈՐԻՏՏիեզերական մարմինը, որը հայտնվել էմեր մոլորակի վրա, կոչվում է մետեորիտ: Մետեորիտըպինդ է, կարող է ունենալ միքանի գրամից մինչև մի քանի կգ. քաշ: Գտել են նաևԳոբաանվանումովմետեորիտ 60 տ. քաշով: Որոշմետեորիտները ընկնելիսաստղի լույսիցվառ հետք են թողնում երկնքում: Դագազերից ևփոշուց մետեորիտի «պոչն» է:Մոլորակների հետ բախվելիս հողի մեջմետեորիտները հետք

են թողնում, ծանրերը՝ հսկայականփոսեր:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐՓԱՍՏ՝

Անձրևը երբեմն լինում է ոչ թե ջրից, այլտիեզերքումփշրված մետեորիտիմասերից, ինչը կոչվում է «մետեորիտիանձրև»:

ՁՅՈՒՆ

Ամպի մեջի ջրի կաթիլները շարժվում ևբախվում են, միանալով իրար հետ ևմեծանալով: Այդ մեծացած կաթիլներըծանրանում են և օդըայլևս չի կարողպահելայդ ծանրությունը: Ծանր կաթիլները «դուրսեն ընկնում»ամպից: Եթե օդիջերմաստիճանը բարձր է, կաթիլները մնումեն ջրիկ վիճակում և հասնում են մեզ մոտորպեսանձրև: Եթե 0 աստիճանC-ից ցածրէ, ցուրտ է` սառչում ենճանապարհին, դառնում ձյուն:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՓԱՍՏ՝

Ձնագնդիկ սարքելը հնարավոր է, երբ շատցուրտ չէ , քանի որ ձյունը կպչուն է: Երբ որշատ ցուրտ է, ձյունըփափուկ չէ ևայլևսգնդիկ չի դառնում, սակայնայդպիսի«չոր, կոշտ» ձյան վրա շատ լավ է ստացվումդահուկ քշելը:

ԲԵՎԵՌԱՓԱՅԼ

Արեգակից լիցքավորված մասնիկներըհասնում են մեր մոլորակի մակերևույթ, օդում խառնվելով գազերի մասնիկներիհետ: Որպեսարդյունքառաջանում ենիոններ, որոնքառաջացնում ենլուսարձակում: Այդ երևույթը կոչվում էբևեռափայլ, քանի որայնտեսանելի էբևեռներում , որոնք մագնիսի նմանձգում ենարևի մասնիկները:

Բևեռափայլը բնական երևույթներիցամենագեղեցիկն է՝ երկնքում բազմագույնաղեղներ են շողում, քաղաքի լույսերիցհեռու սովորաբար հոկտեմբեր-հունվարամիսներին:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐՓԱՍՏ՝

Հյուսիսում ապրող հնդկացիներըկարծում էին, որ բևեռափայլը մահացածորսորդների ոգիները կախարդականփնտրողների լապտերների լույսն է:

ԾԻԱԾԱՆ; ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԻՇԵՐՏ

Ծիածանը հայտնվում էարևի ևանձրևիմիաժամանակ լինելու ընթացքում: Օդիմեջիամեն կաթիլը պրիզմայի նմանբաժանում է լույսը սպեկտրի բոլորգույների: Քանի որ մոլորակի մակերևույթըկլորավուն է, ծիածանը ընդունում էաղեղիտեսքը:

Ջրի կաթիլների մեջ շողերի միապատիկկամ երկպատիկարտացոլումըառաջացնում է 1-ին կամ 2-րդ կարգի

ծիածաններ: Այդ 2 տարբեր ծիածաններիարանքըտեսանելի երկնքի մուգշերտագիծը կոչվում է Ալեքսանդրի շերտ: Այնառաջինանգամ նկարագրել էհունականփիլիսոփաԱլեքսանդրԱֆրոդիսիականը մեր թվարկությունիցհետո 200 թվականին:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐՓԱՍՏ՝

Ասում են, որ ծիածանի ծայրին ոսկիով լիկճուճ կա, սակայնայն ոչ ոք չի կարողգտնել, որովհետև ծիածանը շրջանի նմանոչ սկիզբ ունի ոչ վերջ:

ԿԱՅԾԱԿԿայծակըփայլատակում է, որըէլեկտրականության հետևանք է՝ամպերի միջև կամամպերի ևերկրագնդի միջև: Ամպի մեջիկաթիլներըտեղաշարժվելով ևբախվելով լիցքավորվում են: Դրականլիցքով կաթիլները հավաքվում են մեծամպի վերևում, բացասական լիցքով՝ներքևում: «+»-ի և «-»-ի միջևառաջանում է էլեկտրականություն, որը

կոչվում է կայծակ: Պատահում է, որկայծակըառաջանում է դրական լիցքովամպի և բացասական լիցքով մոլորակիմիջև:

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐՓԱՍՏ՝

Սովորաբար կայծակըխփում էառանձին կանգնած ծառերին, եթեկայծակի ժամանակ չեք հասցնումտանմեջպախկվել, ապահով է նաև սպասելկայծակի վերջանալունավտոմեքենայիմեջ, երկաթյա մասերին չկպնելով: Երկաթը էլեկտրականությունըկհաղորդի հողին:

ՎԵՐՋԱԲԱՆ՝

Բազմազան բնական երևույթներից որոշերևույթներըանհնարաժեշտ են, մյուսները՝ չափազանց գեղեցիկ, իսկ միշարք երևույթներ՝ վտանգավոր: Ամենակարևորն է ուսումնասիրելիրանց բնույթը, որպեսզի օգուտ քաղելբնությանփոփոխություններից կամնախապեստեղեկանալաղետներից ևպաշտպանվել:

Հեղինակ՛ ԳրիգորիՄարտիրոսյան