Προδιαγραφές Περιβαλλοντικών Μελετών

Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης

Προδιαγραφές

Περιβαλλοντικών Μελετών

Επαμεινώνδας Τολέρης, Διευθυντής ΔΙΠΑ

Αλέξανδρος Κουλίδης, Στέλεχος ΔΙΠΑ



Η αναγκαιότητα των προδιαγραφών

• Σαφείς κανόνες – χρηστή διοίκηση – ισότιμη αντιμετώπιση– Ο επενδυτής γνωρίζει εκ των προτέρων τις ανάγκες της

μελέτης, η διοίκηση ξέρει τι πρέπει να εξετάσει

– Η διαδικασία επιταχύνεται, λόγω τυποποίησης

– Όλες οι μελέτες αντιμετωπίζονται ισότιμα

• Πληρέστερη προστασία του περιβάλλοντος– Προκαθορισμένοι τομείς εκτίμησης επιπτώσεων

– Αντικειμενικές μέθοδοι

– Εστίαση στα ουσιώδη

• Αναπτυξιακή διάσταση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης

3-Δεκ-2014 Επαμεινώνδας Τολέρης & Αλέξανδρος Κουλίδης – Προδιαγραφές Περιβαλλοντικών Μελετών 2



Η εξέλιξη των προδιαγραφών στο χρόνο

• 1990: Πρώτη κανονιστική οριοθέτηση του περιεχομένου

της ΜΠΕ

– Σχετική πληρότητα για τα δεδομένα της εποχής

– Ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις

• 2003: Απλοποίηση και συντόμευση

– Αφαιρέθηκαν οι ξεπερασμένες απαιτήσεις

– Οι προδιαγραφές μειώθηκαν και μετατράπηκαν σε πλαίσιο

• 2011: Παράρτημα ΙΙ ν. 4014/2011 και εξουσιοδότηση

έκδοσης προδιαγραφών




Η σημερινή κατάσταση

• Νόμος 4014/2011: Η ΜΠΕ καλείται να λειτουργήσει σε ένα νέο πλαίσιο– Μεγαλύτερες απαιτήσεις διαφάνειας

– Ψηφιακή υποβολή

– Ενοποίηση αδειών: επέμβαση σε δάσος – υγρά & στερεά απόβλητα

– Ωριμότερη κοινωνία – απαιτητικότεροι πολίτες και οργανώσεις

– Νέες ενωσιακές απαιτήσεις

• Παράρτημα ΙΙ ν. 4014/2011: Ελάχιστα περιεχόμενα φακέλου ΜΠΕ – Εννέα σημεία – τίτλοι κεφαλαίων

– Εστίαση στα σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα

• ΥΑ οικ.170225/2014 (Β΄ 135): Αναλυτικές προδιαγραφές– Εμβάθυνση στα επιμέρους θέματα

– Θέσπιση απαιτήσεων σε συνδυασμό με καθοδηγητικές διατάξεις




Βασικές αρχές προδιαγραφών

• Επιχειρείται ολοκληρωμένη και ισόρροπη προσέγγιση

– Ενθαρρύνεται η εστίαση στα ουσιώδη ζητήματα

– Για τα επουσιώδη, ζητείται αιτιολόγηση του περιορισμένου ενδιαφέροντός τους

• Εσωτερική συνοχή των πληροφοριών

– Η δομή της μελέτης ενθαρρύνει την αξιοποίηση στοιχείων ενός κεφαλαίου στα επόμενα

– Αποφεύγονται οι επικαλύψεις

• Εξωτερική συνοχή

– Ακολουθείται το παράρτημα ΙΙ του ν. 4014/2011

– Λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις του περιεχομένου α.ε.π.ο.(υ.α. οικ.48963/2012, Β΄2703).




Απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιηθούν

• Οδηγία EIA (2011/92 - Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων)

• Οδηγία IED (IPPC + MEK + CCS + INC/COINC + VOC)

• Οδηγίες Οικοτόπων και Πτηνών

• Οδηγία Εξορυκτικών Αποβλήτων

• Σύμβαση Aarhus και Συνθήκη Espoo

• Οριζόντιες διατάξεις

– Ποιότητα αέρα, θόρυβος, ακτινοβολίες

– Ύδατα, έδαφος, απόβλητα

– Συνεργιστικές και αθροιστικές επιπτώσεις




Επιλογές για την κάλυψη των απαιτήσεων

• Διεθνής βιβλιογραφία και πρακτική

• Προσεγγίσεις και τρόποι εφαρμογής στα

Κράτη – Μέλη της ΕΕ

• Απαιτήσεις νέας Οδηγίας ΕΠΕ (2014/52) και πορίσματα

από τη διαδικασία αναθεώρησης

• Μέθοδοι εκτίμησης και αξιολόγησης περιβαλλοντικών

επιπτώσεων από έργα και δραστηριότητες σε ευρωπαϊκό

και διεθνές επίπεδο




Τελικώς επιλεγέν σχήμα προδιαγραφών


Περιγραφή έργου

Κατάσταση περιβάλλοντος

(για όλα τα περιβαλλ. μέσα)

Εκτίμηση περιβαλλοντικών

επιπτώσεων

Αξιολόγηση περιβαλλοντικών

επιπτώσεων

Μέτρα αντιμετώπισης και παρακολούθησης

Σφαιρική θεώρηση (Global consideration principle)



Αλληλοσυσχέτιση της περιβαλλοντικής πολιτικής

με τις τομεακές πολιτικές (integration principle)


Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό του έργου

Εκτίμηση και αξιολόγησηεπιπτώσεων με ενσωματωμένη την περιβαλλοντική διάσταση



Ευχαριστίες

• Οι προδιαγραφές εκπονήθηκαν αποκλειστικά με εσωτερική εργασία, από το προσωπικό του Υπουργείου

• Συμμετείχαν στελέχη από όλες τις Υπηρεσίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης του ΥΠΕΚΑ

• Ιδιαίτερες ευχαριστίες στους

– Κουλίδη Αλέξανδρο

– Πουρνάρα Αναστάσιο

– Τρύφων Ελένη

– Ξένου Βούλη

– Μπατμάνογλου Ρεβέκκα




Διάρθρωση της ΥΑ οικ.170225/2014


Καθορίζονται προδιαγραφές για όλα τα είδη περιβαλλοντικών μελετών



Διάρθρωση προδιαγραφών ΜΠΕ


Διαφοροποιημένες απαιτήσεις ανά είδος

έργου/δραστηριότητας

Ειδικές απαιτήσεις

Βασικές απαιτήσεις Βασικές προδιαγραφές: κοινές για όλες τις ΜΠΕ

Ολοκληρωμένη πρόληψη και

έλεγχος ρύπανσης από βιομηχανικές δραστηριότητες

Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση

Ομάδα 1η:Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών

Ομάδα 2η: Υδραυλικά

Έργα

Ομάδα 3η:Λιμενικά Έργα ……

Ομάδα 12η:Ειδικά έργα και δραστηριότητες

Διαχείριση εξορυκτικών αποβλήτων



Μεθοδολογικές επιλογές βασικών προδιαγραφών ΜΠΕ

• Οι απαιτήσεις τίθενται αντικειμενικά και συχνά ποσοτικοποιούνται(π.χ. απαρίθμηση χαρτών, ακτίνα περιοχής μελέτης). Ζητείται επίσης ποσοτικοποιημένη εκτίμηση επιπτώσεων, όπου είναι δυνατή.

• Η μελετητική ομάδα της ΜΠΕ αναλαμβάνει την ευθύνη των ελέγχων συμβατότητας με χρήσεις γης, σχέδια διαχείρισης υδάτων, διατάξεις προστασίας φυσικού περιβάλλοντος κ.ά.

• Εκτός από αποτελέσματα εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ζητούνται και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν (με αναφορές στην

αξιοπιστία τους), καθώς και επισήμανση των δυσκολιών ή των ελλείψεων στοιχείων που επαυξάνουν την αβεβαιότητα των αποτελεσμάτων

• Η εκτίμηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων διεξάγεται με βάση ένα προκαθορισμένο σύνολο οκτώ ιδιοτήτων καθιστώντας ευκρινή αλλά και συγκρίσιμη με άλλες μελέτες




Περιεχόμενα βασικών προδιαγραφών ΜΠΕ (1/5)


1. Εισαγωγή

2. Μη τεχνική περίληψη

3. Συνοπτική περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας

4. Στόχος και σκοπιμότητα υλοποίησης του έργου – ευρύτερες

συσχετίσεις

5. Συμβατότητα έργου με θεσμοθετημένες χωρικές και

πολεοδομικές δεσμεύσεις

6. Αναλυτική περιγραφή σχεδιασμού του έργου ή της

δραστηριότητας

7. Εναλλακτικές λύσεις





8. Υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος

• Βάθος και εύρος ανάλυσης συναρτήσει μεγέθους επιπτώσεων

• Παράθεση στοιχείων ή αιτιολόγηση μη-αναγκαιότητας

8.1 Περιοχή μελέτης

8.2 Κλιματικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά

8.3 Μορφολογικά και τοπιολογικάχαρακτηριστικά

8.4 Γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά

8.5 Φυσικό περιβάλλον

8.6 Ανθρωπογενές περιβάλλον

8.7 Κοινωνικο-οικονομικοπεριβάλλον

8.8 Τεχνικές Υποδομές

8.9 Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον

8.10 Ατμοσφαιρικό περιβάλλον –Ποιότητα αέρα

8.11 Ακουστικό περιβάλλον και δονήσεις

8.12 Ηλεκτρομαγνητικά πεδία

8.13 Ύδατα

8.14 Τάσεις εξέλιξης του περιβάλλοντος





9. Εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

Αντικειμενικές μεθοδολογικές απαιτήσεις, με κυριότερη την εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών βάσει οκτώ προκαθορισμένων ιδιοτήτων:

• Πιθανότητα εμφάνισης.

• Έκταση: γεωγραφική περιοχή ή/και επηρεαζόμενος πληθυσμός

• Ένταση: μέγεθος της μεταβολής, αντιπαραβολή με οριακές τιμές

• Πολυπλοκότητα : μηχανισμός εμφάνισης (άμεσα ή έμμεσα), συνιστώσες φαινομένου, εξαρτήσεις έντασης και έκτασης από παράγοντες εκτός έργου, αν υπάρχουν

• Χαρακτηριστικοί χρόνοι (εμφάνιση, διάρκεια, επαναληπτικότητα)

• Δυνατότητες πρόληψης, αποφυγής, αναστροφής ή ελαχιστοποίησης

• Συνεργιστική ή αθροιστική δράση

• Διασυνοριακός χαρακτήρας





10. Αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

• Αναλυτική ιεράρχηση:

– Πρόληψη – αποφυγή

– Μείωση έντασης και έκτασης

– Αποκατάσταση

• Διάρθρωση

– Φάση σχεδιασμού

– Φάση κατασκευής

– Φάση λειτουργίας

– Φάση παύσης και αποκατάστασης

• Τεκμηρίωση αποτελεσματικότητας

• Αναφορά σε εθελοντικά μέτρα/δράσεις, π.χ. στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης





11. Περιβαλλοντική διαχείριση και παρακολούθηση

12. Κωδικοποίηση αποτελεσμάτων και προτάσεων για την έγκριση

περιβαλλοντικών όρων

13. Πρόσθετα στοιχεία

14. Φωτογραφική τεκμηρίωση

15. Χάρτες και Σχέδια

16. Παραρτήματα

17. Υπογραφές – θεωρήσεις



Ειδικές απαιτήσεις ΜΠΕ (1/3)

• Έργα/δραστηριότητες που υπάγονται στην Οδηγία IED (Industrial Emissions Directive). Διακρίνονται απαιτήσεις για:

– Εγκαταστάσεις που υπάγονται σε ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (ΒΔΤ, baseline report, αποκατάσταση μετά από οριστική παύση κ.ά.)

– Μεγάλες Εγκαταστάσεις Καύσης (μοντέλο διασποράς, απόδοση, ισχύς, αποθείωση κ.ά.)

– Εγκαταστάσεις δέσμευσης/αποθήκευσης ρευμάτων CO2 (πρόληψη ανωμαλιών, παρακολούθηση, διορθωτικά μέτρα κ.ά.)

– Εγκαταστάσεις αποτέφρωσης ή συναποτέφρωσης (κατάλογος αποβλήτων, μοντέλο διασποράς κ.ά.)

– Εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν οργανικούς διαλύτες (σχέδιο διαχείρισης, πρόγραμμα υποκατάστασης κ.ά.)





• Μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης.

Εστίαση σε στόχους και κατάσταση διατήρησης. Προκαθορισμός

περιοχής μελέτης και ακτίνας εργασιών πεδίου.

Διακρίνονται απαιτήσεις για:

– ΕΟΑ σε περιοχές δικτύου Natura 2000 χωρίς κανονιστικές πρόνοιες

προστασίας και διαχείρισης (εργασίες πεδίου, προκαθορισμένο

περιεχόμενο, διάστημα και διάρκεια, διάκριση για ΕΖΔ/ΤΚΣ ή ΖΕΠ,

δέουσα εκτίμηση με βάση τις απαιτήσεις των Οδηγιών Οικοτόπων

και Πτηνών, αναγκαιότητα ή μη παρακολούθησης κ.ά.)

– ΕΟΑ σε περιοχές δικτύου Natura 2000 με αναλυτικά, επίκαιρα και

επαρκή στοιχεία (δεν χρειάζονται εργασίες πεδίου).





• Διαχείριση εξορυκτικών αποβλήτωνΔιακρίνονται απαιτήσεις για:

– Ταξινόμηση εγκατάστασης διαχείρισης αποβλήτων

– Χαρακτηρισμό αποβλήτων, εκτίμηση ποσοτήτων

– Ελαχιστοποίηση εκπλυμάτων

– Διερεύνηση επηρεαζόμενου εδάφους

– Ποσοτικοποίηση χρηματικών εγγυήσεων

– Σχέδιο για το κλείσιμο, αποκατάσταση και παρακολούθηση




Διαφοροποιημένες απαιτήσεις ΜΠΕ (1/….)

• Διαφοροποιήσεις ανά ομάδα έργων και δραστηριοτήτων

• Ειδικές απαιτήσεις που προσαρμόζουν την περιγραφή

του περιβάλλοντος και κυρίως την εκτίμηση και

αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στα

ειδικά χαρακτηριστικά κάθε ομάδας

– Έμφαση στους τομείς που επηρεάζονται εντονότερα

– Καθοδήγηση και διευκρινίσεις για τα ειδικά θέματα

• Σε ομάδες μεγάλης ποικιλότητας, περαιτέρω εξειδίκευση

των προδιαγραφών σε υποομάδες

• Ακολουθούν ενδεικτικές αναφορές





• Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών

– Αναλυτική αιτιολόγηση σκοπιμότητας

– Μεγέθη καθοριστικά για την ένταση των επιπτώσεων

(κυκλοφοριακός φόρτος, αριθμός πτήσεων κ.ά.)

– Στα μεγάλα γραμμικά έργα, έμφαση στα γεωμηχανικά

χαρακτηριστικά

– Υπολογιστική εκτίμηση συγκεντρώσεων αέριων ρύπων και

θορύβου





• Λιμενικά έργα

– Δυναμικότητα (αριθμός σκαφών, επιβάτες & οχήματα, ποσότητες &

κατηγορίες εμπορευμάτων)

– Τρόποι φόρτωσης/εκφόρτωσης

– Ανανέωση θαλάσσιων υδάτων

– Συνολικοί υπολογισμοί εκπομπών αέριων ρύπων και θορύβου, από

το σύνολο των θαλάσσιων και χερσαίων δραστηριοτήτων

– Προσθήκη ενότητας για κυματικές συνθήκες, ωκεανογραφικά

χαρακτηριστικά και ακτομηχανικά φαινόμενα

– Επιπτώσεις από βυθοκορήσεις





• Κτιριακά έργα

– Συνολική δυναμικότητα (εργαζόμενοι, χρήστες, επισκέπτες)

– Δυνατότητες κάλυψης από μέσα μαζικής μεταφοράς

– Εξοικονόμηση ενέργειας – ενεργειακή απόδοση

– Μελέτη επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων,

ενοποίηση με κ.υ.α. 145116/2011 (Β΄ 354)





• Βιομηχανικές δραστηριότητες

– Αναλυτική περιγραφή παραγωγικής διαδικασίας, εξοπλισμού,

διάγραμμα ροής ανά στάδιο με ισοζύγιο μάζας

– Προσθήκη κατάλληλων λεπτομερών απαιτήσεων για τη φάση

λειτουργίας (πρώτες ύλες, νερό – ενέργεια, υγρά και στερεά

απόβλητα, εκπομπές αέριων ρύπων)

– Με βάση τα παραπάνω, όσο εντονότερα έχει ενσωματωθεί η

περιβαλλοντική διάσταση στο σχεδιασμό του έργου, τόσο

μικρότερες θα είναι οι επιπτώσεις και τόσο ηπιότερα θα είναι τα

μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος

– Αναλυτικότερη περιβαλλοντική διαχείριση και παρακολούθηση




Συνοψίζοντας…

• Οι προδιαγραφές ΜΠΕ έχουν αρθρωτή δομή, ώστε να

προσαρμόζονται στη μεγάλη ποικιλότητα των

περιπτώσεων περιβαλλοντικής αδειοδότησης,

διατηρώντας την αντικειμενικότητα, την τυποποίηση και

τη σφαιρικότητα που απαιτεί η διαφάνεια, η χρηστή

διοίκηση και η προστασία του περιβάλλοντος

• Οι απαιτήσεις εστιάζονται στα ουσιώδη, ενσωματώνουν

δόκιμες και προηγμένες μεθόδους και λειτουργούν

ταυτόχρονα ως οδηγίες

• Οι προδιαγραφές είναι έτοιμες για χρήση στην ψηφιακή

εποχή των ΜΠΕ




Ευχαριστούμε για το

ενδιαφέρον σας

Επαμεινώνδας Τολέρης, Διευθυντής ΔΙΠΑ

Αλέξανδρος Κουλίδης, Στέλεχος ΔΙΠΑ

Προδιαγραφές Περιβαλλοντικών Μελετών

Environment